Who needs Europe?Socrates lezing 2014

Humanistisch Verbond13 oktober 2015

Voorstellen

• Mirjam van Esschoten• Maatschappelijk werker• Wereldgodsdiensten en Religiestudies• www.zinnigepraat.nl

Opzet presentatie

1. Socrates lezing in a nutshell2. Neiman’s Verlichtingswaarden en de huidige

actualiteit3. Gesprek/Discussie4. Afsluiting

Susan Neiman‘We moeten volwassenheid nastreven,

geen eeuwige jeugd’• Geboren in de VS, 1955• Studeerde filosofie aan

Harvard University en de Freie Universität in Berlijn.

• Promoveerde 1986 op Kant • Zij publiceerde onder meer

Het Kwaad Denken (2002) Morele Helderheid (2008), Waarom zou je volwassen worden? (2014)

• Neiman was hoogleraar in Yale en Tel Aviv, woont in Berlijn en is directeur van het filosofisch debatcentrum Einstein Forum in Potsdam

• Ontving in 2014 de Spinozalens in Amsterdam

Socrateslezing 2014

Who needs Europe?Europa heeft een probleem, dat is de kern van Neimans verhaal. Hoewel het continent een moreel en sociaal welzijnsniveau ontwikkelde waar Kant van droomde, leiden we aan twijfel en zelfkritiek. Als je burgers vraagt kleuren voor de EU-vlag te verzinnen, wordt dat niet geel en blauw, maar grijs. Neiman wil dat Europeanen trotser zijn. Er is materiaal voldoende. Waarom gebruiken we dat niet?

Centrale vraag:

Hoe kunnen Verlichtingsidealen ons opnieuw bezielen?

Waar zou een Europeaan dan trots op moeten zijn?

• Democratie• Verdeling van de welvaart• Recht op onderdak, zorg en onderwijs• Sociale voorzieningen• Tijd om je te informeren over politiek• Actief burgerschap

Waarom zijn wij niet trots?

• Vergetelheid en ondankbaarheid

EN:

• Schaamte over koloniaal verleden• Postmodern scepticisme over

Verlichtingsidealen

Zonde!!!Want als progressief Europa niet op een trotse manier richting geeft, zullen conservatieven en multinationals dat doen

‘Als linkse intellectuelen over moraal praten, tekenen ze met hun handen aanhalingstekens in de lucht.’

4 Verlichtingswaarden

Tolerantie ???? 1. Geluk

2. Rede

3. Eerbied

4. Hoop

De Verlichting eist het recht op geluk op

Met de Verlichting werd het nastreven van geluk een algemeen menselijk streven. Geluk werd een doel van het handelen en niet, zoals in veel religies, iets wat je van bovenaf ten deel valt.

Rede: de Verlichting moedigt ons aan voor onszelf te denken

De verlichtingsdenkers waren zich allemaal van bewust van het feit dat de rede zijn beperkingen kent, maar ze waren simpelweg niet bereid om de staat te laten bepalen wat die beperkingen precies inhielden.

Elke boer is in staat om te denken,en elke professor kan denkfouten maken.

Held van de Verlichting

Eerbied: verwijst naar iets wat ons verstand te boven gaat

Ergens bewondering voor hebben/ dankbaar zijn: sommigen hebben dat voor God, voor de gift van het leven, voor de natuur maar ook idealen als rechtvaardigheid, schoonheid, waarheid: alles wat buiten onze macht ligt

Hoop: de Verlichting is geïnteresseerd in morele vooruitgang

Als je ervan uitgaat dat alles alleen maar slechter wordt, dan hoef je slechts achterover te leunen en je hoofd te schudden. Maar heb je ook maar een greintje hoop op verbetering, dan ben je verantwoordelijk om je daarvoor in te zetten. Hoop op vooruitgang is de motor van verandering.

Waarom moeten wij ons op de Verlichting richten?

Omdat er geen betere optie is!

Als u een voorstander bent van de Verlichting, bent u er een voorstander van om de wereld te begrijpen om deze te kunnen verbeteren. De 21e-eeuwse Verlichting moet het werk van de 18e-eeuwse Verlichting voortzetten door nieuwe gevaren voor de vrijheid onder de loep te nemen en maatschappelijke rechtvaardigheid te bevorderen.

Wat gebeurde er daarna?

Crisis Griekenland

Vluchtelingenkwestie verdeelt Europa

http://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2048007-vluchtelingenkwestie-verdeelt-europa.html?title=vluchtelingenkwestie-verdeelt-europa

De mensen die sterven aan de grenzen van Europa, die sterven door ons beleid

Crisis voor de vluchtelingen maar ook crisis voor imago van Europa: Europa als voorvechter van de mensenrechten en Europa die gezamenlijk

problemen aanpakt

Premier Rutte (16 mei 2015)

“Aantallen vluchtelingen zijn ontwrichtend voor de Nederlandse samenleving. Asielbeleid vraagt om draagvlak in de samenleving. In Nederland is er in principe draagvlak maar dat werkt alleen als iedereen zich aan de afspraken

houdt”

Premier Renzi (Italie) 15 juni 2015

“ Of het is een Europees probleem dat we samen oplossen, of het is een Italiaans probleem omdat Europa de ogen sluit . En dan

kan Italië het zelf oplossen. Maar het zou me teleurstellen want ik zie Europa als een groot huis van waarden“

Solidariteit Europese landen staat onder druk

Mark Rutte noemde in 2011 de druk op de Zuid-Europese landen die de verantwoordelijkheid dragen voor het registreren van de vluchtelingen een ‘ kwestie van pech’

Dilemma

Enerzijds heb je de verplichting vluchtelingen op te nemen en het menselijke drama, anderzijds heb je het electoraat en de xenofobe gevoelens binnen een bevolking waar je rekening mee moet houden

Hoe op dit dilemma te reageren vanuit waarden uit de Verlichting?

eerbied

In gesprek

• In vier groepen uiteen• Iedere groep reflecteert - met 1 waarde door

Neiman genoemd in het achterhoofd- op de Vluchtelingenproblematiek en hoe daarin te handelen (op macro en micro niveau)

• Korte terugkoppeling

Schilderen in de jungle van Calais

https://vimeo.com/137738230