*****************

Wie is...*****************

wat meer bekend mag worden, is dat hetcentrale thema van zijn lezing op hetNVB Jaarcongres.

Sociale media als bronVan Ess geeft toe dat sociale media vaakvooral belangrijk ogen voor de auteur enzijn naaste vrienden of familie. Het lijktallemaal zo nietszeggend, dat gepraat vanal die onbekende mensen die vertellenwat ze eten of dat ze gaan slapen. Nuzoveel specialisten meedoen aan socialemedia, zijn die echter wel degelijk ookrelevant voor de professionele researcher.Specialisten die actief zijn in socialemedia, delen graag kennis. Ze kunnen je

**************************************************************************************************************************

SOCIALE MEDIA ALS INFORMATIEBRON

**************************************************************************************************************************

helpen met handige verwijzingen naar eenobscure, maar belangrijke bron, die niette vinden is door Google of andere zoek-machines. Ze kunnen net dat ene duwtjezijn waardoor een vastgelopen onderzoekweer gaat vlotten. In zijn lezing zal VanEss vertellen over het Circus van Gedach-ten in Theater Carré. Daarin wilde mengraag een experiment naspelen van tweepsychiaters die vooraf elk de instructiehadden gekregen dat de ander knettergekwas, zonder dat ze dat van elkaar wisten.Probleem van dit experiment was dat deoriginele bron voor dit idee nergens konworden teruggevonden. Wie had hetbedacht? Wanneer was het oorspronke-lijke experiment uitgevoerd? Massaleinzet van sociale media heeft uiteindelijktot antwoorden op deze vragen geleid.Een andere belangrijke functie vindt VanEss, dat sociale media je kunnen helpenom bij te blijven op je eigen vakgebied,door andere onderzoekers te volgen diegoede verwijzingen geven naar nieuwebronnen of zoektechnieken. Vaak vind jein allerlei specialismes opinieleiders diegoed bijhouden wat bruikbare naslagwer-ken zijn en die weten waar de nieuwstedatabases zijn te vinden.Een toepassing waar Van Ess zelf ook welsociale media inzet, is wanneer hij ondergrote tijdsdruk bepaalde kennis nodigheeft. Zo kon vlak voor een deadline tochnog een piloot gevonden worden, die kon vertellen waar in een Boeing 747 delinkerhoogtemeter zit. Dat was hoogstrelevant in het kader van het neerstortenvan een Turks verkeersvliegtuig bij Schip-hol vorig jaar. Zonder sociale media zou-den ze dat antwoord helemaal niet op tijdhebben kunnen vinden.

SelectieDiscipline is voor Henk van Ess de be-langrijkste vaardigheid die je nodig hebt

Eric Sieverts

De keynote van internetdeskundige en onderzoeks-journalist Henk van Ess op het NVB Jaarcongres –gesponsord door InformatieProfessional – zal vooralgaan over het gebruik van sociale media alsinformatiebron. Vooraf sprak InformatieProfessionalal met de spreker.

‘Realtime web relevant voor professionele researchers’

14 - InformatieProfessional | 11|12 / 2010

*******************************************************************************

Henk van Ess (1962) is oprichter van zoeksite Voel-spriet.nl. Deze internetdeskundige is actief als spreker,onderzoeksjournalist en internettrainer/-consultant inNederland, België, Duitsland, Groot-Brittannië enCanada. Hij is bestuurslid van de Vereniging vanOnderzoeksjournalisten en mede-oprichter van hetEuropean Centre for Computer Assisted Research.Voor beide organisaties is hij bezig met (het openbaar

maken van) digitale bronnen, internet research enscholing. Verder is hij actief als spreker op congressenover internet, in het bijzonder Google, privacy en zoek-diensten. Ook bouwt hij zelf regelmatig zoekdiensten,zoals de verpleeghuis top 100 van de Volkskrant. Inzijn laatst verschenen boek, De Google Code, presen-teert Henk van Ess een zoekmethode die leidt tot eenveel kortere lijst met meer relevante antwoorden.

Nu het real-time web en sociale media zosterk in de belangstelling staan, zien wehiervoor steeds meer gespecialiseerdediensten en zoekmogelijkheden ontstaan.De vraag is of informatiespecialisten daarook al voldoende gebruik van maken.Voor marketingdoeleinden en voor zoietsals reputatiemanagement begint men welsteeds meer door te krijgen dat het nut-tige bronnen zijn, onder meer om – zowelnegatieve als positieve – reacties van hetpubliek op het eigen bedrijf en op de con-currentie in de gaten te houden. Henkvan Ess denkt dat dat real-time web ookvoor andere soorten deskresearch, bij-voorbeeld in de journalistiek, een belang-rijke bron kan zijn. Omdat dat nog wel

14_sievertsvanEss.qxd 18-10-2010 11:06 Pagina 14

‘Discipline isbelangrijkstevaardigheid voor het volgen van sociale media’

voor het volgen van sociale media. Jemoet vooraf een goede selectie makenwelke personen je wilt volgen enwaarom. ‘Je krijgt het als een boemerangterug wanneer je zonder nadenken men-sen selecteert op hun bekendheid of hunkleur ogen.’ Van Ess onderschrijft volledig dat in pro-fessionele research vooral de informatie-waarde en de betrouwbaarheid van grootbelang zijn. Zijn ideeën over de manierenwaarop je de kakofonie van privémenink-jes kan ontstijgen en belangwekkenderesearch kunt doen, wil hij graag nogeven in petto houden voor het congres. Jemoet inderdaad weten hoe je kaf vankoren moet scheiden.Zelf maakt Van Ess intensief gebruik vanlijsten en groepen als het erom gaat omspecialisten te volgen van vakgebiedenwaar hij onvoldoende kennis van heeft.Voor Twitter vindt hij bijvoorbeeldhttp://listorious.com een handig hulpmiddelom snel kenners op een bepaald terrein tevinden. Tweetsheep.com gebruikt hij vooralom een indruk te krijgen van het soortaanhang dat iemand heeft. Daarnaast is LinkedIn een uitstekend middel om professionals te benaderen in wat hij‘hun eigen habitat’ noemt. Dat kan viaLinkedIns discussiegroepen, maar ook viade zoekmachine van dit ‘Hyves voormensen met aktentasjes’. Op het congreszal hij in meer detail laten zien hoe hijmeegewerkt heeft aan het vinden vanveertien ‘geheim agenten’ van de AIVD,via LinkedIn. Zelf vindt hij het nog altijduiterst verbazingwekkend dat dat moge-lijk bleek.

Bruikbaarheid of betrouwbaarheidAls je sociale media als professioneleinformatiebron wilt gebruiken, zul je niet

11|12 / 2010 | InformatieProfessional - 15

**************************************

Illus

tratie

: Eric

van

den

Ber

g***************************************

14_sievertsvanEss.qxd 18-10-2010 11:06 Pagina 15

‘Twitter is een brugtussen jou en iemand anders’

16 - InformatieProfessional | 11|12 / 2010

SOCIALE MEDIA ALS INFORMATIEBRON**************************************************************************************************************************

**************************************************************************************************************************

oudere berichten zelfs al helemaal nietmeer vindbaar met de standaard beschik-bare tools. Voor die oudere tweets buitVan Ess een nadeel van de reguliere zoek-machines van Google en Bing uit, name-lijk dat ze niet al te snel indexeren. Omdaarin zijn zoekacties te beperken totTwitter-berichten, gebruikt hij de zoek-syntax: onderwerp inurl:gebruikersnaamsite:twitter.com.Zo kun je bijvoorbeeld met:sociale media inurl:henkvanesssite:twitter.comzijn oude tweets over sociale media lezen,soms tot wel vijf maanden terug. Een andere handig hulpmiddel dat hijgebruikt voor oudere berichten, is http://snapbird.org.Daarnaast probeert hij ook actief sug-gesties aan te dragen voor het ontwikke-len van speciale nieuwe diensten. Eenvoorbeeld van zo’n dienst is http://politwoops.nl waar bewust – om welke redendan ook – weer gewiste tweets vanNederlandse politici toch bewaard wor-den.

BijblijvenTot slot komt het gesprek nog even op hetprobleem hoe je – zelfs als informatiespe-cialist – op de hoogte kunt blijven van denieuwe ontwikkelingen op dit snelle ter-rein van real-time web en social search.Voor zichzelf vindt Van Ess Mashable enThenextweb.com twee prima bronnen om bijte blijven. Maar dat zijn zulke gespeciali-seerde innovatiegerichte blogs dat we dieonze klanten – veelal geen informatie-specialisten – misschien beter niet kunnenaanraden. Voor die groep heeft Henk vanEss ook nog drie andere links in petto:> www.interactiveinsightsgroup.com/blog1/

socialmediabeginnersguide/basics/> www.slideshare.net/Berttimmermans/

twitter-voor-beginners-2505322> www.slideshare.net/MartijnSnels/

social-media-2199055.

Ook zonder Van Ess’ lezing al gehoord tehebben, mogen we na dit gesprek welconcluderen dat de professionele zoekerhet real-time web zeker niet mag over-slaan. <

Eric Sieverts is redactielid van

InformatieProfessional.

geleden over blogs of die van nog langergeleden over forums op het web. Blogs,forums, sociale netwerken: voor Van Esszijn het allemaal technologische plat-forms waardoor gelijkgezinden dichterbij elkaar kunnen komen. ‘Het platformis een optelsom van miljarden privé-meninkjes, gezaghebbende gedachten enalles wat daar tussenin zit’. Hij vergelijktdit wel met de telefoon. Daarbij vraag jeook niet ‘Hoe betrouwbaar is het tele-foonnet?’ Je doelt dan hooguit op dekwaliteit van de verbinding, maar nooitop de inhoud. Van Ess is dan ook geneigdom een vraag als ‘hoe betrouwbaar isTwitter’ recalcitrant te beantwoordenmet ‘Hoogst onbetrouwbaar, regelmatigis de site down’. Het platform bepaaltniet het gezag van de boodschap, maar demensen die er gebruik van maken. En datbetekent dat hierbij dezelfde wetten gelden als altijd al voor professionele re-searchers hebben gegolden: ‘welke rolkan/mag de orale bron in mijn onderzoekspelen, met welk gezag spreekt hij of zij,waaraan wordt dat gezag ontleend etcetera?’.

ZoekenWe komen toch nog even terug op hetzoeken, want real-time zoeken is nogaleen hype geworden met bijna wekelijksaankondigingen van nieuwe zoekmachi-nes of zoektools. Daarnaast hebben ookde grote zoekmachines (Google, Bing) dereal-time hype omhelsd, met speciaaldaarop gerichte functionaliteit en deel-systemen. We wilden graag weten of VanEss ook de ervaring heeft dat die beidelaatste erg incompleet zijn en veel en veelminder opleveren dan de echte gespeciali-seerde real-time tools. Van Ess: ‘Het real-time web bestaatvooral uit wat er in iemands leven, omge-ving of in de wereld nu aan de hand is. Dewaan van de dag wordt in Bing en Googlegemixt met encyclopedische informatie.Persoonlijk vind ik dat een ongelukkigecombinatie.’Zelf gebruikt Van Ess veel Twitters eigengeavanceerde zoekfunctie http://search.twitter.com/advanced, alsmede Icerocket BigBuzz.Een ander probleem met zoeken kan zijndat de nadruk van real-time zoektools,zoals de naam al zegt, vooral ligt op demeest recente berichten. Vaak zijn iets

kunnen volstaan met het volgen van eenpaar vooraf geselecteerde RSS-feeds oftwitteraars, maar zul je ook echt moetenzoeken. Dan kan het best nog een pro-bleem worden hoe je, uit de gigantischezee aan oninteressant privégeleuter, dieberichten en die tweets moet filteren dievoor jouw onderzoek wel relevant genoegzijn. Henk van Ess heeft de ervaring dat jevaak al goede zoekwoorden in handenkunt krijgen via wat hij noemt ‘de poten-tiële kennis van een vreemde’. Bovendienleveren die je vaak ook al de links om deinformatie alsnog te valideren.Aan de 140 tekens van een twitterberichtkun je natuurlijk minder makkelijk zienof er zinnige gedachten of valide argu-menten achter zitten, dan aan de langereteksten van een blogpost. Toch ziet hij datniet zo als een probleem. Op Twitter doetde bron er in zijn ogen niet zo erg toe. Dieis toch nooit perfect te controleren. Het iswel belangrijk om te valideren wat ie-mand beweert of zegt. Hij hanteert daar-bij het criterium ‘één bron is geen bron’.Daarnaast ziet hij ook een duidelijk zelf-reinigend effect: als iemand echt onzinverkondigt, merk je dat meestal gauw inverdere berichten of reacties.Nu we het toch over betrouwbaarheidhebben, wil Henk van Ess graag kwijt datvoor hem Twitter geen medium is. Het iseen brug tussen jou en iemand anders. Jevertrouwt of wantrouwt iemand anders,niet Twitter. De 140 tekens zijn mogelijkaanleiding om door te vragen, om meerbronnen te krijgen, om referenties te vin-den. Hij ziet een tweet als een tussensta-tion, vaak een onderdeel van een veel lan-ger en groter gesprek. Discussies over debetrouwbaarheid van Twitter doen hemdan ook vaak de tenen krommen. Die dis-cussies lijken erg op die van enkele jaren

14_sievertsvanEss.qxd 18-10-2010 11:06 Pagina 16