Sociale economie De toekomst uitgedaagd · 6. je kan samenwerken met behoud van je identiteit 7....
Transcript of Sociale economie De toekomst uitgedaagd · 6. je kan samenwerken met behoud van je identiteit 7....
Coöperatief ondernemen binnen sociale economie
Sociale economie – De toekomst uitgedaagd
05/11/2014
1. Advisering & coaching
2. Vorming, ontmoeting & sensibilisering
3. Onderzoek &
ontwikkeling
Coopburo, de coöperatieve dienstverlener van Cera
met 3 opdrachten:
Coop Explore
Coop Tour
Coop Event
Coop Workshop
Coop Intro
Organisatieontwikkeling & strategie
Juridisch advies
Voordrachten op vraag: middenveld, onderwijs, overheid
Advies en begeleiding, zowel aan coöperaties in oprichting als gevestigde in alle sectoren
Coöperatief ondernemingsmodel: identiteit & principes
Juridisch
Financieel
Governance
Onderzoek & Ontwikkeling
Kwantitatief: o.a. met Cesoc- KHLeuven & HEC-ULg
Ontwikkeling
Coopburo
[email protected] 016/27.96.88 www.coopburo.be
Op de agenda
Wat is coöperatief ondernemen?
Link met sociale economie/sociaal ondernemerschap?
Mogelijkheden binnen sociale economie – enkele inspirerende voorbeelden
ICA filmpje
Een coöperatie is…
“…een autonome organisatie van personen die zich vrijwillig verenigen om hun gemeenschappelijke economische, sociale en culturele behoeften en ambities te behartigen door middel van een onderneming waarvan ze samen eigenaar zijn en die ze democratisch controleren (ICA, 1995).”
Wat is coöperatief ondernemen?
Verschil met andere
ondernemingsmodellen? (1)
1. Leden/vennoten/coöperanten/aandeelhouders hebben tegelijk min. 3 relaties met hun coöperatie:
Transactierelatie: user-benefit; voordelen voor gebruikers
Eigenaars (investerings)relatie: user-owner; eigendom van gebruikers
Zeggenschapsrelatie: user-control; controle door gebruikers
=> ‘Gebruikers’ = klanten, burgers, werknemers, zelfstandigen, producenten, organisaties etc.
=> Gebruiker = eigenaar = ‘controleur’/bestuurder
Verschil met andere
ondernemingsmodellen? (2)
2. Doelmaximalisatie
Goede dienstverlening tav vennoten ipv winstmaximalisatie
Restorno, matig dividend, reserves, …
Aandelen uit lidmaatschap uit statuten
(vrije) toe- en uittreding
Variabel kapitaal
Een ondernemingsmodel dat 150 jaar oud is… Met principes en waarden gestoeld op een economische logica
Een ‘waardengedreven’
ondernemingsmodel’
Een ondernemingsmodel met principes en waarden
gestoeld op een economische logica en praktijken
1. Vrijwillig en open lidmaatschap
2. Democratische controle door de leden
3. Economische participatie door de leden
4. Autonomie en onafhankelijkheid
5. Onderwijs, vorming en informatieverstrekking
6. Coöperatie tussen de coöperaties
7. Aandacht voor de/hun gemeenschap
ICA-principes
verzameling van goede historische
praktijken
Coöperatieve waarden
Zelfhulp (self-help)
Verantwoordelijkheidszin (self-responsibility)
Democratie (Democracy)
Gelijkheid (Equality)
Rechtvaardigheid (Equity)
Solidariteit (Solidarity)
Bron: Vanhove, M. (2003). Samen werken aan de toekomst. De kracht van coöperaties. Cera/Coopburo.
ICA-principes: ‘toetsstenen’
1. Vrijwillig en open lidmaatschap
2. Democratische controle door de leden
3. Economische participatie door de leden
4. Autonomie en onafhankelijkheid
5. Onderwijs, vorming en informatieverstrekking
6. Coöperatie tussen de coöperaties
7. Aandacht voor de gemeenschap
Art.350 De coöperatieve ven-nootschap is een vennootschap die is samengesteld uit een veranderlijk aantal vennoten met veranderlijke inbrengen.
- Veranderlijkheid van kapitaal en van vennoten
- Statutair georganiseerd uitsluitingsmechanisme
- Grote statutaire vrijheid
• Geen wondermiddel
• Coöperatieve cultuur: willen en kunnen
samenwerken
• Werk aan gedeelde en gedragen missie en
visie
• Nood aan een gemeenschappelijke ‘nood’
• Nood aan gemeenschappelijke belangen
• Ledenbetrokkenheid is blijvende uitdaging
• Ledenrechten, maar ook –plichten
• Governance: net iets anders dan een andere
onderneming…
• …
Een moeilijk model:
=> MAAR…
1. vennoten participeren economisch in de coöperatie
2. de coöperatie wordt democratisch bestuurd door haar vennoten
3. zeggenschap kan losgekoppeld worden van financiële inbreng
4. het eigenaarschap is gericht op de realisatie van de
doelstelling, eerder dan op het winstoogmerk: marktniches
5. het sociale doel kan verankerd worden in de statuten
6. je kan samenwerken met behoud van je identiteit
7. het verzamelde kapitaal is lokaal verankerd
8. een coöperatie opereert binnen een internationaal gedragen
kader van waarden en normen
9. je hebt veel juridische vrijheid maatwerk
10. …
Troeven die bij uitstek voorbehouden
zijn aan de coöperatie
1. Cvba (so) i.p.v. of naast vzw
=> ‘vehikel’ voor handelsactiviteiten
=> Maatwerkdecreet: nog meer
2. ‘betrokken’ investeerders betrekken
Coöperatieve mogelijkheden binnen
sociale economie
OF
Een vzw mag enkel
bijkomstig
handelsactiviteiten stellen
Een vzw mag geen direct of
indirect voordeel nastreven
voor haar leden
Een vzw werkt niet met
inbreng van eigen kapitaal
Een vzw kan geen vermogen
opbouwen ten voordele van
haar “leden”
1. De grenzen van de vzw
Een vennootschap kan
handelsactiviteiten stellen
Een vennootschap streeft
een direct of indirect
voordeel na voor haar
leden/vennoten
Bij een vennootschap bren-
gen vennoten kapitaal in
Een vennootschap kan
vermogen opbouwen ten
voordele van haar vennoten
OF
OF
VSO Overheids-
instelling
VZW
Non-profit Profit
Vennootschappen
CVBA BVBA NV
1. Vennootschap met sociaal oogmerk
=> Geeft een oplossing voor:
vzw’s mét handelsactiviteit als hoofddoel én
zonder winstoogmerk
=> 9 voorwaarden
2. ‘Betrokken’ investeerders:
eigenaarschap is gericht op
realisatie doelstelling
• Startkapitaal:125 aandelen van 150 EUR
• Vennoten brachten 748 aandelen in van 150 EUR
heeft voor GEC een hefboomfunctie gehad
• Onbeperkt aantal personen – vandaag 200 coöperanten
• Initiatief kan niet enkel vrijblijvend gesteund worden
• Waarom zou je vennoot worden?
• Geen dividend - nieuwe vennoten zijn altijd welkom!
• Uittreding mogelijk
• Statuten voorzien mogelijke wachttijd van twee jaar
• Wat je terugkrijgt = nominale waarde
2. ‘Betrokken’ investeerders:
eigenaarschap is gericht op
realisatie doelstelling
1. Cvba (so) i.p.v. of naast vzw
=> ‘vehikel’ voor handelsactiviteiten
=> Maatwerkdecreet: nog meer
2. ‘betrokken’ investeerders betrekken
Coöperatieve mogelijkheden binnen
sociale economie
Veel meer mogelijkheden dan dit!
Denk eens na over uw ondernemingsmodel, en probeer er een coöperatief ondernemingsmodel van te maken!
3. Een innovatief (coöperatief) ondernemingsplan
4. (Een groep) stakeholders van sociaal economiebedrijf zijn eigenaar (= lid/vennoot/etc.)
5. Verschillende sociale economie bedrijven werken samen
6. Bedrijven en organisaties werken samen: profit, social profit en/of non-profit
7. Andere modellen. Bijv. activiteitencoöperaties, Starterslabo’s
8. …
Coöperatieve mogelijkheden binnen
sociale economie
Doel van Streetwize CVBA-SO:
• Ontwerp, ontwikkeling, productie, marketing, aankoop, verkoop, opvolging,
begeleiding, reparatie, verbetering, optimaliseren en maximaliseren van
mobiele schoolborden voor straathoekwerk wereldwijd (…)
• (…) alle commerciële, industriële, financiële, roerende of onroerende
handelingen verrichten in rechtstreeks of onrechtstreeks verband (…)
Het sociale oogmerk dat de vennootschap nastreeft bestaat in:
• Maximale financiële en materiële ondersteuning te geven aan projecten die
voor straatkinderen worden opgezet en voor mensen in noodsituaties in het
algemeen
• (…)
• De winst die voortvloeit uit de activiteiten van de onderneming zal als middel
beschouwd worden om het vooropgestelde doel te realiseren.
Overeenkomstig de wet zullen de vennoten geen of een beperkt
vermogensvoordeel nastreven.
3. Innovatief ondernemingsplan:
sociale doel kan
verankerd worden
Talea Cvba-so
Doel Doorstroom kansengroepen
SO Doorstromen met behoud van
arbeidsorganisatie en HR
Activiteiten Ontwerpen en onderhouden van
budgetvriendelijke en kwalitatieve
bedrijfsomgevingen ‘verzoend’ met
lokale biodiversiteit
Vennoten A: oprichters (De Winning vzw’s)
B: klanten
C: personeelsleden
=> Geen restorno, wel ev. dividend,
winst naar soc eco en projecten
4. (Een groep) stakeholders van
sociaal economiebedrijf vormen
coöperatie
Bron: Bouwstenen voor coöperatief ondernemen in Vlaanderen (2014) – http://blauwdrukken.cooperatiefvlaanderen.be/
CILS Sociale coöperatie, type B (Italië)
Doel (Sociale) tewerkstelling
1974: initiatief van ouders, uit pure nood
SO Sociale coöperatie, type B (Italië)
Activiteiten Allerlei: parkingwachters, inbinden,
drukkerij, (groen)onderhoud,
‘studiemeester’ etc.
Vennoten Personeelsleden, zowel wel als niet
doelgroepmedewerkers (400, 50%)
=> Geen dividend, wel restorno!
=> Solidariteit tussen beide, bijv. loon
4. (Een groep) stakeholders van
sociaal economiebedrijf vormen
coöperatie
http://www.cilscesena.org/imp
rese/
Werkerscoöperatie binnen social profit, 1500 werknemers,
inspelend op ‘overheidtenders’
www.domusassistenza.it
5. Samenwerken – markttoegang, -macht en schaal-,
bereik- en focusvoordelen - met behoud van je
identiteit
Bron: Porter, M. (1985)
6. Profit en social profit –
zeggenschap los van
financiële inbreng
1 mandaat
2 mandaten
4 mandaten levert voorzitter
SPONSORS
1 onafhankelijk
geen mandaat
geen mandaat
KAPITAAL
Financiers van de vennootschap
Bezielers van de vennootschap
Personeel van de vennootschap
Investeerders van de vennootschap
RAAD VAN BESTUUR
x D
x C
2.500 A
200 B
6. Sociale economie en onderwijs
WEB@coop
Ontwikkelen en vermarkten van nieuwe productlijnen o.b.v. afgedankte materialen
Structurele samenwerking sociale economie en onderwijs
WEB vzw, sociale werkplaats: Resourcelab
Katholieke Hogeschool Limburg
Thomas More Mechelen en Kempen Bron: Bouwstenen voor coöperatief ondernemen in Vlaanderen (2014) –
http://blauwdrukken.cooperatiefvlaanderen.be/
Hoe verder?
Stel een (coöperatief) businessplan op met alle initiatiefnemers, al dan niet potentiële vennoten:
1. De droom (idee)
2. Missie, visie & strategie
3. Onderneming + activiteiten, marktanalyse, swot
4. Plannen:
Operationalisering, marketing,
Financieel plan: investeringen, kosten en opbrengsten
5. Coöperatie beste vennootschapsvorm?
Denk aan een grondig onderzoek van al je stakeholders !!
6. Governance-structuur
7. Opmaken statuten
Hoe begin je hier nu aan?
Missie en
visie
Strategie
Activiteiten
Financieel
plan
Governance
structuur
Opmaken
statuten
Waar kan Coopburo bij helpen?
Advisering en begeleiding bij (zowel startende als gevestigde coöperaties, in alle sectoren):
Coöperatief ondernemingsmodel:
coöperatieve identiteit, vertaling coöperatieve principes & waarden, stakeholders- en vennotenanalyse, …
Juridisch advies:
opstellen statuten, erkenning NRC, prospectus, vennotenadministratie, diverse juridische coöperatieve vragen, …
Waar kan Coopburo bij helpen?
Financieel advies:
Coöperatief businessplan, financieel plan, beleid, …
Governance:
goed bestuur, communicatie, participatie en inspraak, stakeholders- en vennotenmanagement,…
Waar kan Coopburo bij helpen?
Vormingen
Zowel:
collectief, open aanbod (intervisie)
als incompanytrainingen
Voor:
Leden (= vennoten/coöperanten/aandeelhouders)
Raad van Bestuur
Management
Personeelsleden
…
[email protected] 016/27.96.88 www.coopburo.be
Nota
Deze presentatie is voor persoonlijk gebruik van de deelnemers. Ze is
onvolledig zonder de mondelinge toelichting van de auteurs.
Niets uit deze presentatie mag worden geciteerd, gekopieerd noch
verspreid zonder voorafgaande toestemming van de auteurs.