De cloud is de nieuwe universitaire bibliotheek

John Mackenzie OwenLeo Plugge

De kern van de zaak

● De verspreiding van en toegang tot wetenschappelijke informatie is in de afgelopen decennia radicaal veranderd.

● Vroeger was de (lokale) bibliotheek de belangrijkste toegangspoort tot wetenschappelijke informatie; nu is dat de 'Cloud'.

● Die verandering vraagt om een nieuwe aanpak van de informatievoorziening in het hoger onderwijs.

Informatievoorziening vroeger

● Afhankelijk van lokale bibliotheek, persoonlijke contacten en congresbezoek.

● Daardoor beperkt tot een kleine, vaste set van informatiebronnen.

● Scherpe focus op eigen vakgebied.

● Informatie-schaarste.

● Bibliotheek heeft essentiële functie voor opslag, zoeken en distributie.

Ontwikkelingen

● Digitalisering van publicaties.

● Opslag bij en distributie door uitgevers.

● Geautomatiseerde zoeksystemen.

● Opkomst grote spelers (Elsevier, Springer, Google, Amazon).

● Nieuwe uitgeefmodellen (Open Access)

● Grotere betrokkenheid van onderzoekers bij innovatie van de informatievoorziening

● Alles geïntegreerd in de 'Cloud'.

Informatievoorziening nu

● De utopie van 'all the information of the world at your fingertips' wordt werkelijkheid.

● Vrijwel alle informatie is nu verkrijgbaar – en vindbaar – via de 'Cloud'.

● Brede, multidisciplinaire oriëntatie.

● Informatie-overvloed.

● De traditionele universiteitsbibliotheek vervult nuttige, maar geen essentiële functies.

Bibliotheek als clearing house

● Bibliotheek is juridische 'clearing house' voor licenties.

● Bibliotheek is budgethouder voor licenties en abonnementen.

● Door Open Access verandert dit.

● Licenties worden op den duur overbodig.

● Budget gaat dan naar de onderzoekers (die immers voor OA-publicatie moeten betalen).

Uitdagingen

● Informatievaardigheden: de onderzoeker is ook informatie-specialist.

● Overgang naar Open Access en re-allocatie van budgetten.

● Belang van data; verrijkte publicaties.

● Juridische problematiek.

● Academische belangen versus commerciële belangen.

De traditionele bibliotheek

● De traditionele bibliotheek vervult geen essentiële rol meer voor de informatievoorziening – die is immers georganiseerd in de 'Cloud'.

● Licentiebeheer en budgetbeheer verdwijnt ten gevolge van Open Access.

● Bibliotheek blijft belangrijk als 'living room for undergraduate students'.

Conclusies

● Een bibliotheek is een georganiseerde verzameling informatiebronnen waarin informatie vindbaar en toegankelijk is ten behoeve van individuele informatiebehoeften.

● In die zin is de 'Cloud' de nieuwe universitaire bibliotheek. Deze nieuwe bibliotheek vervangt in hoge mate de huidige universiteitsbibliotheek.

● Onderzoekers zijn niet slechts klanten van de bibliotheek, ze zijn ook actoren die participeren in de informatievoorziening.

● Onderzoekers en bestuurders moeten samen aan de slag om de nieuwe bibliotheek verder gestalte te geven.