Voor ontwerpheldenen onderzoeksbeesten.

www.wtchallenge010.nl

CC BY-NC-ND 4.0Stichting DOENK & ontwerpenindeklas.nl 1

10-12 jaar

Dé uitdaging voor kinderen van 10-12 jaar

SCHONE LUCHT

10-12

10-12 jaarVoor ontwerpheldenen onderzoeksbeesten.

www.wtchallenge010.nl

CC BY-NC-ND 4.0Stichting DOENK & ontwerpenindeklas.nl 2

Op dit werk is de Creative Commons licentie ‘Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen’ (CC BY-NC-ND 4.0)

van toepassing, tenzij anders vermeld. Dit houdt in dat dit werk mag worden gebruikt, zolang de naam van de

makers, Stichting DOENK & ontwerpenindeklas.nl, duidelijk wordt vermeld; het werk alleen voor niet-commerciële

doeleinden wordt gebruikt; en het werk niet op enige manier veranderd mag worden.

Inhoud

Wat is W&T Challenge010? 3

Overzicht uitdaging 4

Belang van onderzoeken en ontwerpen 6

Dit is de uitdaging! 7

Aan de slag! 8

Week 1 9

Week 2 11

Week 3 12

Week 4 13

Week 5 14

Week 6 15

Deelname grote finale (optioneel) 16

Week 7 (optioneel) 17

Week 8 (optioneel) 17

Handige links 18

Contact 18

Colofon 18

10-12 jaarVoor ontwerpheldenen onderzoeksbeesten.

www.wtchallenge010.nl

CC BY-NC-ND 4.0Stichting DOENK & ontwerpenindeklas.nl 3

Wat is W&T Challenge010?

W&T CHALLENGE010 WIL MEER ONDERZOEKEN EN ONTWERPEN IN DE KLAS

De wtchallenge010.nl is dé wetenschap en technologie (W&T) challenge voor Rotterdamse basisscholen en BSO’s. Georganiseerd door Stichting DOENK in opdracht van het Rotterdams Techniek en Technologiepact. De challenge daagt kinderen van 4-12 jaar uit om op een speelse manier aan de slag te gaan met onderzoeken en ontwerpen en wil leerkrachten vertrouwd maken met W&T in de klas.

Het thema dit jaar is mobiliteit en we hebben voor de 8-12 jarigen de vertaling gemaakt naar “schone lucht”. Kijk waar je zelf die koppeling nog meer kunt maken.

UITDAGING: SCHONE LUCHT

Hoe schoon is onze lucht? In lucht kunnen allerlei kleine deeltjes terecht komen. Veel deeltjes die in de lucht komen zijn ongezond In deze uitdaging denken kinderen na over luchtvervuiling. Ze verzinnen een eigen onderzoeksvraag en onderzoeken de luchtkwaliteit in de stad, de beweegredenen van mensen of de impact van luchtvervuiling. Ze leven zich in: welk gedrag van mensen zorgt voor vieze lucht en waarom hebben we dat gedrag? Ze verzinnen hoe deze verschillende mensen kunnen zorgen voor schonere lucht.

Je kunt zelf inschatten hoeveel tijd je hier met de kinderen aan wilt besteden, op pagina 7 en 8 geven we aan hoe je dit kunt aanpakken in 6 weken van elk 1 tot 1,5 uur. Download hier alle benodigde materialen in één keer.

DE GROTE FINALE

De grote finale op donderdag 27 juni 2019 is het hoogtepunt van de W&T Challenge010. Na weken hard werken, onderzoeken en ontwerpen mogen de kinderen in de schijnwerpers staan! Ze kunnen laten zien welke ideeën zij hebben bedacht en hoe ze het proces doorlopen hebben. Een enthousiaste en deskundige jury kijkt mee. Op pagina 16 lees je hier meer over.

Je kunt er ook voor kiezen om niet mee te doen met de grote finale en de uitdaging zelf af te sluiten. Maak er een feestje van! Nodig bijvoorbeeld ouders uit voor een eindpresentatie bij jou op school of BSO.

Photo by AJ Nakasone from Pexels

10-12 jaarVoor ontwerpheldenen onderzoeksbeesten.

www.wtchallenge010.nl

CC BY-NC-ND 4.0Stichting DOENK & ontwerpenindeklas.nl 4

KORTE BESCHRIJVING STAPPEN PROCES

VAARDIGHEDEN EN LEERDOELEN

Week 1 Confronteer de kinderen met het probleem luchtvervuiling. Verwijs naar de recente ontwikkelingen rond kinderen voor het klimaat. Samen kunnen we hier iets aan doen. In teams verzinnen de kinderen onderzoeksvragen. Dat kan in drie richtingen: redenen van mensen om iets luchtvervuilends te doen, gevolgen van luchtvervuiling of luchtvervuiling in de stad. Vervolgens bereidt elk team het onderzoek voor.

• Inleven in gevoelens, wensen en opvattingen van anderen (kerndoel 34)

• Oefenen met kritisch luisteren, informatie beoordelen en een reactie geven (kerndoel 3)

• Wees nieuwsgierig

• Trek in twijfel

Week 2 De teams voeren het onderzoek uit. Ze delen de onderzoeksresultaten binnen hun eigen team. Ze ordenen de resultaten en maken bijvoorbeeld een staafdiagram, tabel of grafiek.

• Oefenen met informatie ordenen (kerndoel 6)

• Ontdekken van patronen (kerndoel 32)

• Oefenen met gebruiken van wiskundige modellen, schema’s en grafieken (kerndoel 23)

• Hak in stukken

• Ontdek de samenhang

Week 3 Laat de teams hun onderzoeksvraag beantwoorden. Komen er nog andere opvallende dingen uit het onderzoek naar voren? De leerlingen verkennen het probleem verder door personakaarten aan te vullen met denkbeeldige personen en hun behoeftes. Want niemand vervuilt de lucht expres.

Tip! Nodig ouders uit als expert

• Inleven in gevoelens, wensen en opvattingen van anderen (kerndoel 34)

• Relatie (consumenten)gedrag en milieu (kerndoel 35)

• Neem waar

• Leef je in

Week 4 Vertel de ontwerpvraag: Hoe kan … zorgen voor een schonere lucht? De kinderen verzinnen met hun team zoveel mogelijk ideeën. De personakaarten helpen daarbij. Elk team kiest het beste idee voor een gekozen persona en presenteert dit in een stripverhaal.

Tip! Nodig ouders uit als expert

• Zoveel mogelijk verschillende ideeën bedenken (kerndoel 45)

• Beelden gebruiken om mee te communiceren (kerndoel 54)

• Denk alle kanten op• Breng ideeën tot leven

onderzoeken

onderzoeken

onderzoeken

ontwerpen

ontwerpen

Overzicht uitdaging

10-12 jaarVoor ontwerpheldenen onderzoeksbeesten.

www.wtchallenge010.nl

CC BY-NC-ND 4.0Stichting DOENK & ontwerpenindeklas.nl 5

KORTE BESCHRIJVING STAPPEN PROCES

VAARDIGHEDEN EN LEERDOELEN

Week 5 Elk team werkt het gekozen idee verder uit. Verzin, maak, test, verbeter!

• Oefenen met ontdekken wat (nog) niet goed gaat; dit helpt je om iets beter te maken

• Ruimtelijk construeren met kosteloos materiaal (kerndoel 54)

• Leren en toepassen van stevigheid en constructieprincipes (kerndoel 44 en 45)

• Bepaal je richting

• Durf fouten te maken

Week 6 Maak een pitch voor het gekozen idee. Hou in de gaten waar de jury naar gaat kijken (zie pagina 3). Verder heb je alle vrijheid: denk aan een rap, reclamespot, toneelstukje, powerpoint, poster, enzovoort.

• Oefenen met mondeling en schriftelijk presenteren (kerndoel 1)

• Beelden, muziek, taal, spel en beweging gebruiken om mee te communiceren (kerndoel 54)

• Gebruik het proces

• Breng ideeën tot leven

Week 7 (optie)

Doe je mee met de grote finale van W&T Challenge010? Bereid dit dan in deze week voor. Kijk voor meer informatie op pagina 3. NB Deelname aan de finale is optioneel. Je kunt de uitdaging ook na week 6 afsluiten met een eigen eindpresentatie op school of op de BSO!

• Reflecteren op eigen werk en op dat van anderen (kerndoel 55)

• Gebruik het proces

• Breng ideeën tot leven

Week 8(optie)

Je bent van harte uitgenodigd om mee te doen met de grote finale van W&T Challenge010 op donderdag 27 juni 2019!

W&T Challenge 010

De grote finale

onderzoeken

onderzoeken

ontwerpen

ontwerpen

ontwerpen

10-12 jaarVoor ontwerpheldenen onderzoeksbeesten.

www.wtchallenge010.nl

CC BY-NC-ND 4.0Stichting DOENK & ontwerpenindeklas.nl 6

Belang van onderzoeken en ontwerpen

Goed dat je aan de slag gaat met onderzoeken en ontwerpen in de klas! Zo krijgen kinderen inzicht tin hun talenten en ontwikkelen ze 21e eeuwse vaardigheden. Onderzoeken start vaak vanuit verwondering of verbazing. Dat maakt kinderen nieuwsgierig. Ze worden geprikkeld om zelf actief op zoek te gaan naar kennis en antwoorden en worden zo eigenaar van wat ze leren.

Ontwerpen is heel concreet en motiverend voor kinderen, doordat het start vanuit een probleem en gericht is op het verzinnen van oplossingen. Door te ontwerpen leren kinderen alle kanten op denken (probleemoplossend vermogen), zich inleven, durven uitproberen en doorzetten.

We volgen onderstaande stappen van onderzoeken en ontwerpen. Wil je meer weten? Lees dan de Leidraad onderzoekend en ontwerpend leren van Wetenschapsknooppunt TU Delft.

De stappen van onderzoeken en ontwerpen door Wetenschapsknooppunt TU Delft

TU Delft, Erasmus Universiteit Rotterdam en Ontwerpbureau Meeple hebben een mooie praktische vertaling gemaakt van het SLO-model van de 21e eeuwse vaardigheden. Deze onderzoeks- en ontwerpvaardigheden staan centraal in deze uitdaging.

Het SLO-model van 21e eeuwse vaaridgheden, de onderzoeksvaardigheden en de ontwerpvaardigheden

“Het is zo belangrijk en leuk om de onderzoeksvragen uit de kinderen zelf te laten komen. Als leerkracht coach ik vooral. Dat is het allerleukst!”

Miriam Reeders

“Super om te zien hoe kinderen door te ontwerpen een growth mindset ontwikkelen. Ze leren om op verschillende manieren door te zetten.”

Jarah de Weerdt

“De kinderen zijn heel enthousiast en werken hard. Tja en als het niet meteen werkt, dan heb je ook veel geleerd! Dat hoort bij ontwerpen jongens; kijken of het werkt en als dat niet zo is, bedenk je weer een nieuwe oplossing.”

Malika Verbeek

1

Denk alle kanten op

Bepaal je richting

Deel ideeën

Breng ideeën tot

leven

Gebruik het proces

Leef je in

Durf uit te proberen

wet

ensc

haps

knoo

ppun

t TU

Del

ft

& o

ntw

erpb

urea

u M

eepl

e

Reflecteer

Deel ideeën

Gebruik je verbeelding

Wees nieuwsgierig

Hak in stukken

Trek in twijfel

Ontdek de samenhang

Neem waar

Wetenschapsknooppunt EUR,

TU Delft & M

eeple

1. Probleem verkennen

en formuleren

2. Ideeën

verzinn

en

enselecteren

en selecte

ren

3. Concepten uitwer

ken

4. Prototype maken

5.Te

sten

en

opti

mal

ise

ren

6. P

rese

nteren

10-12 jaarVoor ontwerpheldenen onderzoeksbeesten.

www.wtchallenge010.nl

CC BY-NC-ND 4.0Stichting DOENK & ontwerpenindeklas.nl 7

Dit is de uitdaging!

UITDAGING: SCHONE LUCHT

Hoe schoon is onze lucht? In lucht kunnen allerlei kleine deeltjes terecht komen. Veel deeltjes die in de lucht komen zijn ongezond In deze uitdaging denken kinderen na over luchtvervuiling. Ze verzinnen een eigen onderzoeksvraag en onderzoeken de luchtkwaliteit in de stad, de beweegredenen van mensen of de impact van luchtvervuiling. Ze leven zich in: welk gedrag van mensen zorgt voor vieze lucht en waarom hebben we dat gedrag? Ze verzinnen hoe deze verschillende mensen kunnen zorgen voor schonere lucht.

Deze uitdaging voor 10-12 jarigen gaat in basis uit van dezelfde onderzoeks- en ontwerpvraag als de uitdaging voor 8-10 jarigen. Dat geeft je de gelegenheid om samen met collega’s voor te bereiden! Tips en suggesties zijn vanzelfsprekend wel leeftijdsgebonden uitgewerkt.

Onderzoeksvraag

Een eigen onderzoeksvraag in één van deze drie richtingen:

• Redenen van mensen om iets luchtvervuilends te doen.

• Gevolgen van luchtvervuiling.

• Luchtvervuiling in de stad.

Ontwerpvraag

Hoe kan … zorgen voor schonere lucht in de stad?

Leerdoelen gedurende de hele uitdaging

• Leren over luchtvervuiling in Nederland, over de rol van de mens hierin en over de gevolgen ervan (kerndoel 39)

• Mental map maken van de eigen stad (kerndoel 50)

• Binnen het tijdvak 1950-nu leren over problemen voor het milieu (kerndoel 52)

• Informatie verwerven uit gesproken taal (kerndoel 1)

• Uitbreiden van de woordenschat (kerndoel 12)

• Alle onderzoeksvaardigheden en ontwerpvaardigheden

Wat heb je nodig?

COACHENDE ROL ALS BEGELEIDER

Bij onderzoeken en ontwerpen bied je als begeleider structuur en de benodigde werkvormen aan. Verder heb je een coachende rol: je observeert, luistert en stelt vragen. En belangrijk: je stelt je oordeel uit. Zeker als de kinderen ideeën verzinnen in week 4 is het belangrijk dat jij en de kinderen niet meteen gaan nadenken of ideeën wel écht kunnen.

Voor elk probleem zijn veel verschillende oplossingen mogelijk. Ook is niet één oplossing de beste. Benadruk dit! Voor kinderen van 10-12 jaar werkt het prettig als ze extra stimulans krijgen om alle kanten op te denken. Over het algemeen vinden zij dit lastiger dan jonge kinderen. Daarom hebben we in de uitdaging in week 4 en 5 veel ruimte voor en begeleiding bij het verzinnen en uitwerken van ideeën.

GOEDE VOORBEREIDING EN DURF

In de uitdaging ‘Schone lucht’ is per week kort de les beschreven. Voor week 3, 4 en 5 is een uitgeschreven Samen in de klas les beschikbaar via www.samenindeklas.nl/schone-lucht. De voorbereiding van de lessen en het verzamelen van materialen zal je gemiddeld per week ongeveer een half uur tijd kosten.

10-12 jaarVoor ontwerpheldenen onderzoeksbeesten.

www.wtchallenge010.nl

CC BY-NC-ND 4.0Stichting DOENK & ontwerpenindeklas.nl 8

Heb je nog weinig ervaring met onderzoeken en ontwerpen? We hopen dat je durft te proberen en je mislukkingen durft te vieren. Een aantal van de meest geniale ideeën komen voort uit een mislukking: de post-it bijvoorbeeld.

Is onderzoeken en ontwerpen een eitje voor je? Durf te proberen en kies met je ervaring voor meer flexibiliteit. Laat de onderzoeks- en ontwerpvraag uit de kinderen komen, zoals hier staat uitgelegd. Of kies voor één van deze alternatieven:

• Hoe kun je snel en veilig bij je clubjes, vriendjes zijn? Probleem: je wilt dingen zelf doen (zelfstandigheid), je ouders hebben weinig/geen tijd om je te brengen, je ouders maken zich zorgen over je veiligheid, etc.

• Hoe kun je zorgen dat er minder plek wordt ingenomen door geparkeerde auto’s? Probleem: er komen steeds meer auto’s in de stad. Die nemen veel ruimte in. Ruimte waar je ook andere fijne dingen mee kunt doen. De kinderen kunnen een oplossing verzinnen voor het parkeerprobleem én verzinnen wat ze met die extra ruimte zouden willen doen.

NB Neem even contact op - via info@wtchallenge010.nl - over de grote finale over de grote finale als je een andere onderzoeks- of ontwerpvraag kiest of deze uit de kinderen laat komen.

EXPERTISE VAN OUDERS (OPTIONEEL)

In deze uitdaging kun je de lessen van week 3 en 4 samen met een ouder* geven. Je betrekt een ouder als expert. De lessen voor deze weken zijn uitgeschreven en te downloaden op www.samenindeklas.nl/schone-lucht. Ouders hebben bij de groene teksten een centrale rol. Geen ouder? Dan kun je zelf deze tips gebruiken in de les.

*in plaats van ouder kun je ook opa, oma, andere familie, buur, vrijwilliger,

bedrijfsmedewerker, experts of andere externe lezen.

Ouders om te vragen:

• werkzaam in de gezondheidszorg

• werkzaam op het gebied van mobiliteit en logistiek

• werkzaam op het gebied van duurzaamheid, milieu of natuurbescherming

• als je zelf de luchtkwaliteit meet, zelf actief bent op het gebied van schone lucht of zelf veel last hebt van luchtvervuiling

Aan de slag!

Op de volgende pagina’s staat per week beschreven hoe je de uitdaging kunt aanpakken. Voel je vrij om de uitdaging naar eigen wens in te delen in de tijd, om activiteiten in te korten of om extra activiteiten te doen!

Een deel van onderzoeken en ontwerpen is ook gewoon durven doen. We hopen dat je lekker aan de slag gaat en kunt genieten van een interessant proces. Want resultaat is leuk, maar het proces is bij onderzoeken en ontwerpen het meest belangrijk. Veel plezier!

“Omdat je de les met een ouder geeft, heb je direct een hele andere betrokkenheid in je groep. Daarnaast natuurlijk ook een paar handen extra om iedereen goed te kunnen begeleiden. Een aanrader!”

Malika Verbeek

Eigenlijk was men op zoek naar heel sterke lijm. Deze lijm plakte telkens opnieuw en liet weer los. Een mislukking! Of toch niet?

10-12 jaarVoor ontwerpheldenen onderzoeksbeesten.

www.wtchallenge010.nl

CC BY-NC-ND 4.0Stichting DOENK & ontwerpenindeklas.nl 9

Week 1

WELKE STAPPEN DOORLOOP JE?

Onderzoeken - Stap 1: Verwonderen

Onderzoeken - Stap 2: Verkennen

Onderzoeken - Stap 3: Onderzoek opzetten

WAT HEB JE NODIG?

• Kies één van de drie richtingen om mee te werken of laat elk team zelf een richting kiezen:

1. Onderzoek naar redenen van mensen om iets luchtvervuilends te doen (denk aan autorijden)

2. Onderzoek naar de gevolgen van luchtvervuiling (voor mensen, natuur, enzovoort)

3. Onderzoek naar luchtvervuiling in de stad NB Bij deze richting is meer begeleiding nodig dan bij de andere twee richtingen. De kinderen doen onderzoek met behulp van kaarten, tabellen en overzichten op internet. Dit zal extra vragen opleveren.

• bijlage werkblad onderzoeksvraag per team (3-6 kinderen)

WAT DOE JE?

Lok verwondering uit

Kinderen die bij een snelweg naar school moeten, ‘roken’ zeventien sigaretten per dag. Dat komt door luchtvervuiling; een onzichtbaar probleem. Ook bij een blauwe lucht en heerlijk zonnetje kan de lucht vervuild zijn. De vervuilende stoffen zijn superklein; je ziet ze niet. Samen kunnen we hier iets aan doen! Verwijs naar de recente ontwikkelingen rond kinderen voor het klimaat. We gaan een onderzoek doen rond luchtvervuiling en oplossingen verzinnen: Hoe kunnen we zorgen voor schonere lucht in de stad? Doen jullie mee?

Verzin onderzoeksvragen

Deel de gekozen onderzoeksrichting met de kinderen of laat de teams zelf kiezen in welke richting ze willen onderzoeken. Alle teams bedenken met behulp van het werkblad onderzoeksvraag samen een onderzoeksvraag. De kinderen maken eerst een mindmap over de gekozen invalshoek. Vervolgens verzinnen ze zoveel mogelijk onderzoeksvragen. Elk team kiest een onderzoeksvraag en wisselt deze uit met een ander team. Zo kunnen ze elkaar feedback geven op de onderzoeksvraag.

WAT KUN JE EXTRA DOEN?

• Maak een koppeling met een verkeersles. Speel op het plein situaties na. Zorg expres voor ‘onveilige’ situaties. Daag de kinderen uit om veel vragen te stellen.

• Lees boeken rond thema (veilig) verkeer voor en zorg voor leesboeken op het goede niveau voor de kinderen om zelf te lezen.

• Laat kinderen ouders, buurtgenoten en andere kinderen interviewen. Welke onveilige situaties zien zij in de buurt? Hoe komt dat?

• Wil je het maken van foto’s en tekeningen niet enkel van ouders laten afhangen? Regel dan ouders om te helpen en ga met groepjes kinderen de buurt in.

onderzoeken ontwerpen

VOORBEELDEN VAN ONDERZOEKSVRAGEN TER INSPIRATIE

1. Onderzoek naar redenen van mensen om iets luchtvervuilends te doen

• Wat zijn de drie belangrijkste redenen voor mensen om auto te rijden?

• Wat is van invloed op de beslissing om met de auto te gaan?

2. Onderzoek naar de gevolgen van luchtvervuiling

• Heb je meer last van luchtvervuiling als je ouder bent?

• Wat zijn de belangrijkste klachten door luchtvervuiling bij mensen in Rotterdam?

3. Onderzoek naar luchtvervuiling in de stad

• Wat is de invloed van de windrichting op de hoeveelheid luchtvervuiling?

• Zit er ‘s ochtends of ‘s avonds meer ozon in de lucht?

10-12 jaarVoor ontwerpheldenen onderzoeksbeesten.

www.wtchallenge010.nl

CC BY-NC-ND 4.0Stichting DOENK & ontwerpenindeklas.nl 10

Week 1 - vervolg

WAT DOE JE? - VERVOLG

Bereid het onderzoek voor

Laat de teams het volgende bespreken: Hoe gaan we dit onderzoeken? Wat hebben we daarvoor nodig? Wat wordt de planning en taakverdeling?

WAT KUN JE EXTRA DOEN?

• Zoek op schooltv.nl geschikte filmpjes. Bijvoorbeeld deze met korte uitleg over luchtvervuiling of deze Buitendienst aflevering over luchtvervuiling of dit onderzoek naar welk voertuig het meest vervuilend is.

• Onderzoek het probleem van luchtvervuiling door informatie te zoeken in boeken en online.

• Laat leerlingen vergelijken wat de bronnen van luchtvervuiling nu zijn en hoe dat in de 19e eeuw gedurende de industriële revolutie was.

• Kijk op luchtmeetnet.nl, longfonds.nl/gezondelucht of de gratis app ‘Mijn luchtkwaliteit’ hoe het staat met de luchtvervuiling in jouw buurt. Sommige mensen meten ook zelf de lucht in hun straat. Nodig zo iemand of de lokale afdeling van luchtwachters uit om hier meer over te vertellen.

• Laat teams elkaar feedback geven op de voorbereiding van het onderzoek. Wat kunnen ze van elkaar leren?

Handige extra materialen

• Deze TOOL voor onderzoekend leren van Wetenschapsknooppunt Wageningen University geeft structuur per onderzoeksstap: onderzoekendlerenapp.nl

• Je kunt dit werkblad van wetenschapdeklasin.nl gebruiken voor het opstellen van een onderzoeksplan.

• Voor een interview of vragenlijst kun je Google Formulieren gebruiken. Dit werkblad van wetenschapdeklasin.nl kan je ook verder helpen.

• Je kunt de kaarten, meetgegevens en overzichten gebruiken op luchtmeetnet.nl of kijk op breathelife2030.org/nl/ of bij Milieudienst Rijnmond.

10-12 jaarVoor ontwerpheldenen onderzoeksbeesten.

www.wtchallenge010.nl

CC BY-NC-ND 4.0Stichting DOENK & ontwerpenindeklas.nl 11

Week 2

WELKE STAPPEN DOORLOOP JE?

Onderzoeken - Stap 4: Onderzoek uitvoeren

WAT HEB JE NODIG?

• onderzoeksresultaten van de kinderen

WAT DOE JE?

Voer het onderzoek uit

Geef de kinderen voldoende gelegenheid om het onderzoek uit te voeren, ofwel onder schooltijd ofwel buiten schooltijd.

Wissel uit

Laat de teams de onderzoeksvraag herhalen. Dan weten ze weer op welke vraag ze antwoord willen hebben. De meeste teams zullen taken verdeeld hebben, waardoor niet alle kinderen op de hoogte zijn van alle onderzoeksresultaten. Geef elk team gelegenheid om de onderzoeksresultaten met elkaar te delen.

Orden de onderzoeksresultaten

Bekijk de resultaten zorgvuldig en orden ze netjes. Dit kan bijvoorbeeld met een staafdiagram, tabel of grafiek.

WAT KUN JE EXTRA DOEN?

• Laat kinderen uitwisselen met kinderen van andere teams. Bekijk de werkvorm op ontwerpenindeklas.nl/team-uitwisseling. Zo hebben alle teams inspiratie en feedback om met elkaar te delen.

• Missen kinderen nog informatie om de onderzoeksvraag goed te beantwoorden? Geef ze gelegenheid om verder onderzoek te doen.

• Reflecteer samen met de kinderen op de uitvoering van het onderzoek en het verwerken van de resultaten. Waar zijn ze trots op? Welke mislukking willen ze vieren?

onderzoeken ontwerpen

Handige extra materialen

• Je kunt dit werkblad van wetenschapdeklasin.nl gebruiken als inspiratie om je onderzoeksresultaten te ordenen.

• Dit werkblad van wetenschapdeklasin.nl helpt je een interview structureren.

10-12 jaarVoor ontwerpheldenen onderzoeksbeesten.

www.wtchallenge010.nl

CC BY-NC-ND 4.0Stichting DOENK & ontwerpenindeklas.nl 12

Week 3

WELKE STAPPEN DOORLOOP JE?

Onderzoeken - Stap 5: Concluderen

Ontwerpen - Stap 1: Probleem verkennen

WAT HEB JE NODIG?

• uitgewerkte les op www.samenindeklas.nl/schone-lucht Let op! De inleiding kun je eventueel verkort aanbieden, afhankelijk van waar je tijdens het onderzoeken al aandacht aan hebt besteed.NB De lessen sluiten aan bij het Samen in de klas format. Waar leerkracht en leerlingen staat, kun je ook coach en kinderen lezen.

• bijlage personakaarten

WAT DOE JE?

Trek conclusies

Beantwoord de onderzoeksvraag met behulp van de onderzoeks-resultaten. Zijn er nog andere opvallende dingen uit het onderzoek gekomen?

Verken het probleem

Wie draagt bij aan luchtvervuiling in de stad? Waarom doen ze iets dat luchtvervuiling veroorzaakt? Niemand doet dat soort dingen natuurlijk enkel en alleen om luchtvervuiling te veroorzaken. Er zijn andere redenen waarom ze dit doen, er moeten dingen gebeuren zoals boodschappen doen of kinderen ophalen. Je zegt ook wel dat deze mensen een behoefte willen vervullen. Oplossingen voor

de luchtvervuiling moeten dus ook zorgen dat mensen die behoeftes nog steeds kunnen vervullen. Leerlingen maken personakaarten met denkbeeldige personen en hun behoeften om zich zo in te leven en het probleem te verkennen.

Tip! Hebben kinderen onderzoek gedaan naar de redenen van mensen om iets luchtvervuilends te doen? Gebruik dan de lege personakaarten en laat de kinderen zelf persona’s maken op basis van hun onderzoek.

WAT KUN JE EXTRA DOEN?

• Als het niet in de voorafgaande stappen al aan bod is gekomen, kunnen de kinderen mensen interviewen over hun redenen om bijvoorbeeld de auto te gebruiken, iets te laten bezorgen, met het vliegtuig op vakantie te gaan, etc. Vraag door naar het waarom. Wat zit er achter? Tijd besparen, is fietsen niet (meer) mogelijk, is het te ver of moeten er te veel spullen mee?

• Als het niet in de voorafgaande stappen al aan bod is gekomen, kunnen kinderen enquêtes houden onder ouders, kennissen en leerkrachten. Hoe gaan ze naar hun werk? Hoe brengen ze hun kinderen naar school? Hoe gaan ze op vakantie? Wat doen ze als ze een dagje weg gaan? Hoe doen ze hun boodschappen? Verwerk de verzamelde gegevens in grafieken.

onderzoeken ontwerpen

Handige extra materialen

• Je kunt dit werkblad van wetenschapdeklasin.nl gebruiken om conclusies te trekken uit je onderzoeksresultaten.

10-12 jaarVoor ontwerpheldenen onderzoeksbeesten.

www.wtchallenge010.nl

CC BY-NC-ND 4.0Stichting DOENK & ontwerpenindeklas.nl 13

Week 4

WELKE STAPPEN DOORLOOP JE?

Ontwerpen - Stap 2: Ideeën verzinnen en selecteren

WAT HEB JE NODIG?

• uitgewerkte les op www.samenindeklas.nl/schone-lucht

• ingevulde personakaarten uit vorige stap

• twee A3 vellen en stift per kind

• bijlage impactkaarten

WAT DOE JE?

Ideeën verzinnen

Hoe kan … zorgen voor schonere lucht in de stad? Kinderen vullen deze ontwerpvraag aan vanuit de verschillende persona’s. Zo verzinnen ze veel verschillende ideeën. Deze tekenen ze op een vakjesvel. Ze schuiven hun vakjesvel door en gaan door op ideeën van anderen. Samen verzin je betere ideeën dan alleen.

Ideeën kiezen

Na het verzinnen beoordelen de teams (3-6 kinderen) hun ideeën, is het voor de persona echt een goede oplossing? Samen kiezen ze de oplossing die voor hun gekozen persona’s het best werkt.

Ideeën tot leven brengen

Elk team maakt een stripverhaal om hun oplossing te presenteren. Hoe werkt het voor hun persona(‘s)? En wat levert het op voor mensen die veel last hebben van de luchtvervuiling?

WAT KUN JE EXTRA DOEN?

• Doe een energizer voorafgaand aan deze activiteit. Een energizer kan heel prettig werken om de ontwerphersens wakker te maken. Zeker bij wat oudere kinderen.

• Hang de strips op een goed zichtbare plek in de school op en vraag ouders of andere leerlingen om feedbackbriefjes in te vullen en erbij te hangen (of in te leveren). Bijvoorbeeld zoals ontwerpenindeklas.nl/teams-op-tournee.

• Hebben de kinderen een interview of vragenlijst afgenomen? Laat ze opnieuw contact opnemen met deze mensen en hun strips delen. Hebben deze mensen feedback?

onderzoeken ontwerpen

10-12 jaarVoor ontwerpheldenen onderzoeksbeesten.

www.wtchallenge010.nl

CC BY-NC-ND 4.0Stichting DOENK & ontwerpenindeklas.nl 14

Week 5

WELKE STAPPEN DOORLOOP JE?

Ontwerpen - Stap 3: Concepten uitwerken en selecteren

Ontwerpen - Stap 4: Prototype maken

Ontwerpen - Stap 5: Testen en optimaliseren

WAT HEB JE NODIG?

• knutsel- en kosteloos materiaal, zie inspiratielijst

• scharen en schilderstape

WAT DOE JE?

Uitwerken, maken en testen

Laat de teams kijken welke delen van hun idee nog niet duidelijk zijn en welke verbeterpunten er zijn. Gebruik feedback uit eerdere stappen! Leg dit eventueel vast in een aantal vragen. Voor een aantal vragen en verbeterpunten verzinnen de kinderen (deel)oplossingen en kiezen ze de beste uit. De kinderen maken een snel prototype waarmee ze (deel)oplossingen zelf kunnen uitproberen. Door het maken en uitproberen leren de teams meer over hun ontwerp en ontdekken ze nieuwe vragen en verbeterpunten. Hiermee kunnen ze verder: uitwerken, maken en uitproberen, uitwerken, maken en uitproberen, enzovoort. Zo werken ze hun idee stap voor stap uit. Zie ook ontwerpenindeklas.nl/uitwerkcyclus.

Tips!

• Een prototype kan ook een deel van het ontwerp zijn. Ook kan het in het klein zijn of van papier zijn (als de oplossing bijvoorbeeld digitaal is). Kijk op ontwerpenindeklas.nl/snelle-prototypes

• Soms kan testen of uitproberen niet (helemaal). Speel het dan in het klein na of in gedachten. Denk aan de gekozen persona’s. Wat zouden zij ervan vinden?

WAT KUN JE EXTRA DOEN?

• Zoek ouders, buren en anderen die passen bij de gekozen persona’s. Zij zijn goede proefpersonen!

• Houd een gebruikerstest. Laat de proefpersonen het prototypen uitproberen. Observeer goed. En stel achteraf vragen. Misschien werkt het prototype niet echt, maar kun je wel doen alsof het werkt. Bijvoorbeeld door het in het klein na te spelen of door papieren schermen te maken (als de proefpersoon dan op een ‘knop’ drukt, leg je het volgende scherm voor hem klaar). Je kunt de proefpersonen het prototype ook laten zien en hen om feedback vragen.

• Vraag experts om feedback op jullie oplossing.

• Gebruik wat je geleerd hebt in de test om de oplossing te verbeteren.

• Maak een mooi stevig model van de verbeterde oplossing om te presenteren.

onderzoeken ontwerpen

Inspiratielijst

• papier en karton

• (papieren) borden en bekers, lege verpakkingen

• ijslollystokjes, rietjes, satéprikkers

• pijpenragers

• ballonnen

• elastieken, paperclips

• constructiemateriaal

10-12 jaarVoor ontwerpheldenen onderzoeksbeesten.

www.wtchallenge010.nl

CC BY-NC-ND 4.0Stichting DOENK & ontwerpenindeklas.nl 15

Week 6

WELKE STAPPEN DOORLOOP JE?

Onderzoeken - Stap 6: Presenteren

Ontwerpen - Stap 6: Presenteren

WAT HEB JE NODIG?

• materialen voor een elevator pitch, welke precies is afhankelijk van de keuzes van de teams

WAT DOE JE?

Ideeën pitchen

Alle teams gaan hun idee aanprijzen in een elevator pitch. Zo oefenen ze alvast voor de grote finale! Een heel korte presentatie van een paar zinnen, die je in een lift zou kunnen geven. De teams mogen zelf weten wat ze bij hun pitch gebruiken. Denk aan hun prototype en aan tekeningen die gemaakt zijn. Geef de teams tijd om een elevator pitch voor te bereiden. Gebruik het laatste deel van de les om te pitchen voor elkaar. Hou de vaart erin.

WAT KUN JE EXTRA DOEN?

• Laat de kinderen elkaar feedback geven. Kunnen de teams hun elevator pitches nog verbeteren?

• Oefen de pitches voor ouders of andere kinderen. Welke feedback hebben zij?

• Geef de teams gelegenheid om hun elevator pitch verder uit te werken.

onderzoeken ontwerpen

10-12 jaarVoor ontwerpheldenen onderzoeksbeesten.

www.wtchallenge010.nl

CC BY-NC-ND 4.0Stichting DOENK & ontwerpenindeklas.nl 16

Deelname grote finale (optioneel)

WANNEER IS DE GROTE FINALE?

De grote finale is op donderdag 27 juni 2019. De locatie wordt 1 april bekend gemaakt. Meld je aan voor de grote finale op wtchallenge010.nl/inschrijven.

Je kunt er ook voor kiezen om niet mee te doen met de grote finale en de uitdaging zelf af te sluiten. Maak er een feestje van! Nodig bijvoorbeeld ouders uit voor een eindpresentatie op school of de BSO.

WAT KUN JE VERWACHTEN?

Op de grote finale zal de jury beoordelen op de volgende vier onderdelen, namelijk:

• Samenwerking; hoe werken jullie samen?

• Onderzoek; hoe ging het onderzoeksproces? Welke onderzoeksvaardigheden tonen jullie?

• Ontwerp; hoe ging het ontwerpproces? Welke ontwerpvaardigheden tonen jullie?

• Pitch; overtuig de jury van jullie oplossing en jullie aanpak.

De jury reikt vijf prijzen uit per leeftijdscategorie. Eén prijs per onderdeel en een hoofdprijs voor het team dat overall de beste beoordeling heeft.

WAT NEEM JE MEE?

Neem het prototype van jullie ontwerp mee en de pitch die je hebt voorbereid. Neem verder datgene mee waarmee je aan de jury wilt laten zien hoe de samenwerking, het onderzoeken en het ontwerpen is gegaan. Je bent vrij om zelf te verzinnen hoe je dit doet. Inspiratie nodig? Denk aan een fotoverslag, een poster, een toneelstukje, enzovoort.

HOE KUN JE JE VOORBEREIDEN?

Op de volgende pagina zie je een mogelijke uitwerking van de week voor de grote finale.

10-12 jaarVoor ontwerpheldenen onderzoeksbeesten.

www.wtchallenge010.nl

CC BY-NC-ND 4.0Stichting DOENK & ontwerpenindeklas.nl 17

Week 7 (optioneel)

WELKE STAPPEN DOORLOOP JE?

Onderzoeken - Stap 1-6 + Verdiepen

Ontwerpen- Stap 1-6 + Verdiepen

WAT HEB JE NODIG?

• materialen voor de elevator pitch, welke precies is afhankelijk van de keuzes van de team

• materialen om samenwerking, onderzoeks- en ontwerkpproces te laten zien

WAT DOE JE?

Voorronde houden (optioneel)

Als je met de hele school, klas of BSO meedoet, organiseer dan, uiterlijk een week voor de grote finale, een voorronde om te bepalen wie afgevaardigd worden naar de finale. Neem direct bij inschrijving contact op met info@wtchallenge010.nl voor tips en begeleiding hierbij.

Kijken wat je nog kunt doen

Bekijk de onderdelen waarop de jury gaat beoordelen. Wat heb je nog nodig voor je pitch? Wat heb je nodig om de samenwerking, jullie onderzoeks- en ontwerpproces te laten zien? Verbeter, verzin, maak, enzovoort.

Week 8 (optioneel)

De grote finale van W&T Challenge010! Op donderdag 27 juni 2019.

Meer informatie volgt via de organisatie van W&T Challenge010.

WAT KUN JE EXTRA DOEN?

• Je hebt vast al genoeg gedaan ;-) We hopen dat jullie plezier hebben gehad in het onderzoeken en ontwerpen. Veel plezier bij de grote finale!

• Na de grote finale is het waardevol om met de kinderen terug te kijken op het hele proces. Wat vonden we ervan? Wat hebben we geleerd? Waar zijn we het meest torots op? Wat zouden we een volgende keer anders doen?

onderzoeken ontwerpen

10-12 jaarVoor ontwerpheldenen onderzoeksbeesten.

www.wtchallenge010.nl

CC BY-NC-ND 4.0Stichting DOENK & ontwerpenindeklas.nl 18

Handige links

• Alle benodigde materialen voor de uitdaging

OOL

• W&T Challenge 010

• WTwijzer,org

• Leidraad onderzoekend en ontwerpend leren

• Kant en klare ontwerplessen en werkvormen op ontwerpenindeklas.nl

• E-learning ontwerpend leren en e-learing onderzoekend leren

• Onderzoekend leren op wetenschapdeklasin.nl

• Webapp onderzoekend leren TOOL

• Ontwerpvaardigheden op Ontwerpen in beeld

• Handleiding onderzoeksvaardigheden

SCHONE LUCHT

• Actuele meetgegevens op luchtmeetnet.nl

• Over belang gezonde lucht: longfonds.nl/gezondelucht

• Jeugdbibliotheek over milieuvervuiling

• Klokhuis over luchtkwaliteit

• SchoolTV over transport

• Willem Wever: Als je een scheet laat, vervuilt dat de aarde?

• Webquest luchtvervuiling

Contact

W&T Challenge010

Postbus 885

3000 AW Rotterdam

Stuur een email: info@wtchallenge010.nl

Bel naar +31 10 260 04 44

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte.

Colofon

Inhoud door Stichting DOENK & ontwerpenindeklas.nl / ontwerpbureau Meeple

Vormgeving gebaseerd op WTWijzer door studio Brandenburg, opmaak door ontwerpbureau Meeple

In opdracht van het Rotterdams Techniek en Technologiepact

Ontwerpvaardigheden door wetenschapsknooppunt TÚ Delft & ontwerpbureau Meeple

Onderzoeksvaardigheden door wetenschapsknooppunt EUR, wetenschapsknooppunt TÚ Delft & ontwerpbureau Meeple

Hulpmiddelen onderzoeken deels gebaseerd op materialen van wetenschapdeklasin.nl door WKRU