38e jaargangnr. 1 | 2012

online Uitgaaf

-------------------------------------------

Geachte lezer 2Nieuws 2

_MEDITATIEWat denk je zelf? 3

_NIEUWE HUISSTIJLOude symboliek niet overboord gegooid 4De makers van Schakel-Kontakt 4

_COLUMNHet kruis in de kerk 5

_UIT DE EBERTALLEEDe kleuren van de veertig dagen 6

_WIJK NOORDDe „Ruirukids“ in Nairobi, het nieuwe project van wijk noord 6/7

_MEDITATIEHet is beter te geven als te nemen 7

-------------------------------------------

_WANN & WANNEER? 8

Colofon 9

_TENSLOTTE 10

www.nederlandse-kerk.de

Schakel kontaktorgaan van de nederlandSe kerk in dUitSland

het krUiS:een nieUw begin

geachte lezer nieUwS

Hierbij ontvangt u het eerste nummer van Schakel in het nieuwe jaar. Een maand

later en in een ander jasje dan u gewend was. Zo hebben we het op de laatste Algemene Kerkenraadsvergadering in november besloten. Wij vonden dat Schakel voortaan in een iets fris-sere opmaak moest ver-schijnen om bij de tijd te blijven zoals dat zo mooi heet.

Wij waren eveneens van mening, en dat is vermoedelijk ingrijpender, dat we op de post Schakel-Kontakt moesten bezuinigen. Een nummer van Schakel maken en verzenden kost in totaal ongeveer 2000 euro. Dan weet u waar we over praten en ziet u in een oog-opslag hoeveel er op deze wijze bezuinigd wordt. We hebben ook alternatieven overwo-gen: zwart-wit, ander papier, andere drukker etc. Maar wij konden het (nog) niet over ons hart verkrijgen aan de huidige kwaliteit af-breuk te doen. Bovendien leverde dat min-der besparingen op dan je zou verwachten. Vandaar dat we voor bovengenoemde optie hebben gekozen. Schakel verschijnt nu vijf keer per jaar en als we niet in staat zijn om dit jaar meer inkomsten te generen dan in de voorgaande jaren zullen we in 2013 hoogst-waarschijnlijk naar vier uitgaves terug moe-ten.

Degenen die nu denken: „dan bestel ik het maar liever af,“ wil ik er op wijzen dat behalve een besparing op de portokosten geen noe-menswaardige bezuiniging oplevert. Boven-dien willen wij heel graag met u in contact blijven. In sommige gevallen is Schakel-Kon-takt misschien de enige verbinding, die er tussen ons bestaat. Het zou bijzonder jam-mer zijn, wanneer die band verbroken zou worden.

Naast het geven van een gift, waartoe onze penningmeester regelmatig oproept, be-staat er nog een andere mogelijkheid om een bijdrage te leveren: het werven van ad-verteerders in ons blad. Misschien kent u een bedrijf of firma voor wie de bijzondere doelgroep van Nederlanders in Duitsland interessant kan zijn. De lezers van Schakel vormen weliswaar slechts een fractie van deze doelgroep, maar daar staat tegenover dat de prijs van zo‘n avertentie zeer gunstig is. Voor meer informatie verwijzen we u naar de laatste pagina.

_afbeelding op de omslag:„Das Heilige Grab“ vanAlbin Egger-Lienz (zie ook pagina 16)

De website is trouwens eveneens in een nieuw jasje gestoken, en wel in dezelfde stijl als de nieuwe Schakel. Wij hebben het vaste voornemen om de site van nu af aan beter bij te houden dan dit in het verleden gebeurde. De website is zodanig geconstrueerd dat wij als predikanten en en kerkelijk werkers plus enkele daartoe gemachtigde personen gemakkelijk zelf stukjes, foto’s, aankondigingen etcetera, op de website kunnen plaatsten. Op die manier vangen we als het goed is ook het gat op dat die ene schakel minder in de informatievoorziening slaat.

In het kader van de veranderingen in de layout van Schakel en website is er voor gekozen ons oude logo een nieuwe, mo-dernere en abstractere vorm te geven. In deze Schakel legt de ontwerper zelf in een intervieuw, dat Hanneke Allewijn met hem voerde, nader uit waarom hij het in deze vorm heeft gegoten.

Om eventuele vragen naar de kosten van onze nieuwe huisstijl voor te zijn, kan ik u mededelen dat een anonieme gever uit Oost (Berlijn) speciaal voor dit ‘project’ een zodanig bedrag ter beschikking heeft gesteld dat het ons niets heeft gekost. Daarvoor zij deze persoon bij deze nog eens uitdrukkelijk en van harte bedankt. Ook de ontwerper Sjoerd Oudman komt op deze plaats een woord van dank toe omdat hij voor zijn ontwerp slechts een vriendenprijs heeft berekend.

Last but not least, zijn we ook het team van onze uitgeverij DIGNUS.DE, die Scha-kel-Kontakt inmiddels alweer zes jaar lang produceert, zeer erkentelijk voor de bijzondere wijze waarop zij zich voor ons hebben ingezet. Voor het omzetten van de nieuwe huisstijl in het passende tijd-schriftlayout en het bouwen van de nieu-we website hebben zij geen cent in reke-ning gesteld. Daarnaast staan ze ons met raad en tips terzijde en ondersteunen ze ons ook bij het werven van advertenties.

Het is deze keer al met al een heel ver-haal geworden maar het leek ons goed bovengenoemde zaken uitvoerig toe te lichten. Wij willen u nu echter niet langer ophouden en wensen u veel plezier blij het doorbladeren en lezen van de eerste uitgave van Schakel Kontakt van 2012.

Namens de redactie,Pieter Roggeband |

De Algemene Kerkenraad van de NKiDzoekt dringend een assessor daar deze positie al sinds ruim twee jaar vacant is.

aSSeSSor gezocht

Een assessor is ‘bijzitter’ en tweede ofwel vervangend voorzitter. Hij of zij treedt

alleen dan in actie als de voorzitter afwezig is. In dat geval moet de assessor de Algeme-ne Kerkenraads- of moderamenvergadering leiden. Daarnaast wordt van een assessor uiteraard verwacht bij de genoemde vergade-ringen aanwezig te zijn en daarin actief mee te denken en te werken. Er worden per jaar twee Algemene Kerkenraads- en drie mode-ramenvergaderingen gehouden.

Wij zoeken bij voorkeur een kandidaat of kandidate die bereid zou zijn en zich capabel acht om over twee jaar het voorzitterschap van de AK over te nemen. Dat laatste is ech-ter geen noodzakelijke voorwaarde.

Wij hopen dat zich op grond van deze ad-vertentie iemand geroepen voelt de taak van assessor op zich te nemen en op deze wijze zijn of haar steentje bij te dragen aan het goede functioneren van de NKiD. Geld is be-langrijk. Dominees en kerkelijk werkers zijn eveneens belangrijk. Onmisbaar zijn echter mensen die verantwoordelijkheid durven ne-men en willen dragen. |

collecteSde collectes van december hebben€ 1911,75 opgebracht.

algemene kerken-raadSvergaderingOp 17 maart a.s. komt de Algemene Ker-kenraadsvergadering in Köln Sürth (Auf-erstehungskirche) bijeen. De vergadering begint om 11.00 uur. Op de agenda staan o.a. de jaarrekening en de begroting, het jaarverslag, fundraising, Schakel en web-site.

2

meditatie

De wonderbaarlijke ontsnapping aan de legermacht van farao bij de Schelfzee

maakt onlosmakelijk deel uit van dit gedenk-waardige bevrijdingsverhaal. Wanneer het volk Israel ten dode lijkt opgeschreven blijkt er, God zij dank, toch nog een weg te zijn, die dwars door de zee heen voert. Een ander ver-haal dat met Pasen wordt gelezen, iets minder geliefd waarschijnlijk want bevreemdender en ook een beetje eng misschien, is het visi-oen van de profeet Ezechiel in hoofdstuk 37 uit het gelijknamige boek.

Door de geest wordt Ezechiel in een vallei van dorre beenderen neergezet. Een plaats die door de dood is getekend. Een slagveld. Zover het oog reikt, liggen botten verstrooid van mensen die klaarblijkelijk om het leven zijn gebracht en voor wie niet meer de moei-te is of kon worden genomen om hen netjes en waardig te begraven. Een verpletterende aanblik, een nachtmerrie die gevoelens van ontzetting en hopeloosheid oproept. Staande

wat denk je zelf?Over Ezechiel 37 | Met Pasen wordt naast de opstandingsverhalen uit de evangelieën graag teruggegrepen op verhalen uit tenach oftewel ons oude testament. De doortocht door de schelfzee is zo’n klassiek oud testamentisch paasverhaal. Logisch, want Pasen, Pesach, is van oorsprong een Joods feest dat de uittocht uit Egypte gedenkt.

_ Menora voor de ‚Knesset‘ in Jeruzalem. In demiddelste ‚stele‘ (zie uitvergroting rechts) is een afbeelding van Ezechiel 37 te zien.

in deze doodsvallei, in dit massagraf, stelt de HEER Ezechiel een vraag: kunnen deze be-enderen (weer) leven?

Wat moet je daar nu op zeggen? „Nee, na-tuurlijk kan dat niet. Dood is dood. Zeg nou zelf“! Dat is het antwoord dat op het punt-je van de tong van de lezer ligt. En het lijkt me niet ondenkbaar dat dat voor de profeet eveneens geldt. Hij spreekt het echter niet uit. „Heer, Gij weet (het)“, luidt zijn antwoord. Is dat nu als getuigenis van een diep geloof te lezen of moeten we dat als een ontwijkende wedervraag horen: „Wat denkzt u zelf?“ Mis-schien wel allebei.

Persoonlijk kan ik me niet aan de indruk ont-trekken dat de profeet zich niet geheel zeker van zijn zaak is. Het kan eigenlijk niet, maar als iemand het zou kunnen, dan is het de HEER. Op Gods vraag en het antwoord van de profeet zou een lang filosofisch of wetenschappelijk debat over leven en dood kunnen volgen, maar

in plaats daarvan krijgt Ezechiel de opdracht om tot deze doodse botten te profeteren en hen door middel van Gods woord tot leven te wekken. En warempel, botje bij botje voegen de beenderen zich samen en worden ze met met spieren, vlees en huid bekleed. Uit dorre doodsbeenderen worden mensen van vlees en bloed. Alleen de levensgeest ontbreekt nog. Wanneer ze die ingeblazen krijgen nadat Eze-chiel ook tot de geest heeft geprofeteerd, gaan ze op hun voeten staan.

Het visioen waar de profeet een actief aan-deel in krijgt, wordt door God zelf geduid. Deze beenderen zijn een beeld voor het huis Israels. Op sterven na dood is het volk. Er zit geen leven meer in. Ze hebben de hoop opgegeven en zitten bij de pakken neer. En moed verloren betekent al verloren. Daarom moet Ezechiel Gods woord tot hen richten. Opdat ook zij evenals de doodse beenderen in het visioen de geest krijgen en opstaan. In Ezechiel 37 is onmiskenbaar sprake van eenbeeld, zij het een ongehoord krachtig be-eld, dat we blijkbaar niet letterlijk hoeven te nemen. Het is een visioen dat de goede boodschap verbeeldt dat we de hoop nooit en te nimmer op hoeven te geven om dat de HEER kan ons uit elke situatie kan bevrijden, hoe uitzichtloos die ook mag lijken.

Uit elke situatie? Zouden we het visioen ook letterlijk mogen interpreteren in die zin dat hier de opstanding des vlezes wordt aange-kondigd? Ik ben geneigd met een variant op de woorden van Ezechiel te antwoorden: wat denk je zelf ? Want daar komt het tenslotte op aan. Geloven is niet mechanisch en slaafs een lesje opdreunen dat we ooit hebben geleerd en dat ‘wel waar zal zijn’ maar persoonlijk, met je leven en in je doen en laten de blijde boodschap beamen.

En die luidt in de eerste plaats dat Gods geest ons op onze voeten zal zetten, al zijn we zelf geneigd om bij de pakken neer te zitten, al hebben we zelf geen greintje hoop meer en al zijn wij slechts een hoopje ellende. Verder dan deze belofte reikt het visioen van Ezechi-el formeel en naar de letter gesproken niet. Maar naar de geest, en die speelt hier een centrale rol, kan Ezechiel 37 gelezen worden als een vooruitwijzing naar de opstanding des vlezes. Door de kieren van dit visioen, zonder dat het met zoveel woorden wordt ge-zegd, gloort de hoop dat ook de dood zelf het onderspit zal delven. In het nieuwe testament gaat dan ook het Paasverhaal en zegt dat de gekruisigde niet in de dood is gebleven maar is opgewekt. Zijn kruis markeert niet zijn ein-de maar een nieuw begin. Voor God en mens.

PR |

3

nieUwe hUiSStijl

Juni 2006 verscheen Schakel-Kontakt in een geheel nieuwe op-maak. Voor het eerst in kleur en in groot, dat wil zeggen DINA4-

formaat. Ontwerp en uitvoering werden door het redactieteam van DIGNUS.DE verzorgd dat er tevens voor verantwoordelijk is dat het tijdschrift vijf keer per jaar bij u in de bus ligt. Ook de nieuwe huisstijl die Sjoerd Oudman heeft ontworpen werd door DIGNUS.DE in een nieuw layout omgezet. Dat proces heeft meer voeten in de aarde dan u zou denken. Er zijn allerlei factoren waarmee rekening dient te worden gehouden: welk lettertype is het best leesbaar? Hoe zorgen we in de vormgeving voor een levendigheid en frisheid zonder dat het springeriig en chaotisch wordt?

De redactie heeft besloten om bepaalde elementen die hun waarde en functie in de loop der jaren hebben bewezen te bewaren. Bijvoor-beeld de kleuren van de vier wijken zodat men snel de eigen kern

de makerS van Schakel-kontakt: Uitgeverij met waarden

weet te vinden. Een vernieuwing is daarentegen de dubbele pagina met alle adressen en kerkdiensten in één oogopslag. Eveneens ni-euw is de herinvoering van de rubriek ‚tenslotte‘ op de laatste pagina. Onder dat kopje schreef Roel Visser indertijd een column die graag en door velen werd gelezen. Bij deze doen wij een poging, zonder Roels stijl te willen kopieren, deze column nieuw leven in te blazen. Martin Brückner bijt de spits af met zijn overwegingen omtrent de opstanding. Hij is theoloog en geordineerd predikant van de Evan-gelische Broedergemeente (Herrnhuters). Hij werkt echter sinds 13 jaar voornamelijk voor en bij DIGNUS.DE die ook andere kerkelijke en diaconale inrichtingen ondersteunt.

‚Een uitgeverij met waarden‘, luidt het zelfverstaan van de redactie. Vandaar ook de naam ‚Dignus‘ een latijnse woord dat zoveel als waarde, waardig, behoorlijk betekent. P.R. |

Hanneke Allewijn: Sjoerd, hartelijk dank voor de mooie nieuwe huisstijl van de NKiD. Hoe heb je het ervaren om een nieuwe

huisstijl voor een kerk te ontwerpen?Sjoerd Oudman: Voor een ontwerper is dit een hele bijzondere op-

dracht. Het gros van de opdrachten die ik krijg zitten uiteraard in de commerciële hoek. Ik was en ben er heel blij mee dit op mijn CV te hebben staan. Het overstijgt veel van de gebruikelijke vormgevings-klussen. De context is veel maatschappelijker en gelaagder dan het produceren van zogeheten ‘eye candy’ voor het bevorderen van busi-ness. Het is ook een enorme uitdaging, omdat ik me er van bewust ben dat de verbondenheid die mensen voelen met hun religie veel groter en veelomvattender is dan met een pak waspoeder of een telefoon. Ik hoop ten zeerste dat ik iets heb gemaakt waar de leden van de Neder-landse kerk in Duitsland zich mee verbonden kunnen voelen.

In de gereformeerde traditie wordt zo min mogelijk het kruis afgebe-eld. In hoeverre heeft deze opvatting een rol gespeeld in het minima-listische benadering van het logo?

Dit heeft zowel te maken met de wijze waarop ik het logo wilde laten aansluiten bij deze traditie, als met het feit dat ik door middel van abs-tractie een grotere veelheid aan betekenissen wilde introduceren. Zo-wel binnen kunst als religie ben ik altijd een voorstander geweest van een zekere vrijheid tot interpretatie. Ik wil niet voorkauwen, maar wil mensen de ruimte geven hun eigen verhaal te kunnen maken en op die wijze wat zij waarnemen te laten verinnerlijken. Wat ik waardeer aan de gereformeerde traditie is haar minimalisme, haar materiële een-voud. Ik zie daarin parallellen met het zen boeddhisme. Interessant daaraan is voor mij niet haar strengheid, eenduidigheid en dogmatiek, maar juist de spirituele ruimte die dat biedt. Ik geloof dat de beste visuele symboliek vanuit een veelheid aan perspectieven bekeken kan worden. Het oude logo liet dat, door zijn illustratieve karakter, niet toe. Zij vulde te veel in.

Aan welke aspecten heb je gedacht bij het ontwerpen van het logo?De oecumenische gemeenschap, het bij elkaar brengen van verschil-

lende richtingen wordt vertaald in de pijlen die naar elkaar wijzen. Het kruis is bewust het residu van de bewegingen die er omheen spelen. Wat mensen met hun geloof doen is voor mij belangrijker dan het geloof dat zij aanhangen. Naar mijn idee heeft bijna iedere religie als grondbeginsel mensen iets te leren over universele waarden als vri-endschap, barmhartigheid en bezinning. Het kruis uittekenen is voor

mij een signatuur die de veronderstelling markeert van wat we zijn en dus niet de focus legt op de mensen die we met behulp van ons geloof kunnen worden; een proces wat nooit klaar is. Een kruis om je nek dragen maakt je nog geen christen en een ander geloof aanhangen maakt je naar mijn idee geen onvolwaardig mens. Geen van deze be-tekenissen is overigens naar mijn idee belangrijker dan de andere en ik sla er nog enkele over, maar dit is voor mij de basis.

De pijlen, de kleur, commercialiteit?Nee. Een zekere esthetiek en aantrekkelijkheid heb ik er wel in

proberen te leggen, zoals dat ook het geval is bij commerciële logo’s, maar zoals gezegd waardeer ik de kerk om haar streven een geme-enschap te bouwen op basis van de eerder genoemde waarden, in plaats van een cultuur van zelfbevrediging via consumptie. De eer-der genoemde symboliek vond ik belangrijker om na te streven dan het verkoopbaar te maken. De kleur is een combinatie van eenvoud en esthetiek. Ik heb gekozen voor grijs om haar neutraliteit. Ik koos aquamarijn omdat het een kleur is die zowel fris en sereen is, maar tegelijkertijd een rijke geschiedenis heeft. Het is de kleur waar de Maya’s hun sieraden mee kleurden, maar waar ook religieuze beelden in pre-barokke christelijke kunst werden beschilderd. Het spreekt me aan dat dit een materiaal is uit de natuur, dat esthetiseert zonder op-zichtig te worden (zoals goud en zilver).

Je hebt van de NKiD de opdracht gekregen om tamelijk behoudend te werk te gaan. Dat wil zeggen, het oude logo met schip met het kruis mocht ‘niet over boord gegooid worden’ om met de woorden van ds. Rens Dijkman-Kuhn te spreken. Heb je dat lastig gevonden? Of anders gezegd, zou je voor de NKiD andere logo’s voor ogen hebben gehad?

Ik ben me bewust van het feit dat ik iets maak voor een gemeenschap die zich door deze symbolen verbonden voelt, dus het is logisch dat er waarde aan deze bestaande elementen wordt gehecht. Ik kon dat niet zomaar overboord gooien (mooie woordspeling overigens). Hoewel het voor een vormgever altijd fijn is om een carte blanche te hebben, heb ik het nu niet als hinderlijk ervaren. Voor mij werkten deze ele-menten in dit geval als een houvast, als een visueel kader waarbinnen ik te werk kon gaan.

Dank voor het interview, ik ben benieuwd, net als jij, hoe de gemeente op de nieuwe huisstijl en het logo zal reageren. Ik wens je veel succes met studiodinsdag. |

oUde Symboliek niet over boord gegooidMisschien is het even wennen: de nieuwe uitstraling van het Schakel-Kontakt en website. Ook het oude logo van de NKiD is in een ander jasje gestoken. Ontwerper van deze huisstijl is Sjoerd Oudman, hij studeerde autonome kunst aan de kunstacademie in Enschede en woont en werkt in Rotterdam. Hij is professioneel grafisch vormgever en kunstenaar en werkt zowel aan individuele projecten als samenwerkingen met andere vormgevers en kunstenaars. Sinds dit jaar heeft hij een eigen bedrijf genaamd Studio dinsdag (www.studiodinsdag.com), daarnaast geeft hij les op de kunstacademie in Utrecht (HKU).

4

colUmn

O ns kerkblad steekt in een nieuw jasje. En met een veranderd layout van ‚Scha-

kel-Kontakt‘ heeft ook het logo van onze Nederlandse Kerk in Duitsland een nieuw gedaan-te gekregen. Het ons zo vertrouwde schip met het kruis op de woelige baren is in een moderne, abstracte vorm gegoten. Vanaf dit jaar zal het onze kerk een gezicht geven. Een goede gelegenheid om eens dieper stil te staan bij één van de twee symbolen in ons logo. Het symbool van het kruis.

Kerk en kruis De meeste kerken zijn van verre zichtbaar

en herkenbaar door een kruis, dat aan de bui-tenmuur of op het dak van de kerk aange-bracht is. En ook binnenin de meeste kerken bevindt zich een kruis. De orthodoxe kerken, de rooms-katholieke kerken, maar ook vele lutherse kerken kenmerken zich door een cru-cifix, d.w.z. een kruis, waaraan het lichaam van de gekruisigde Jezus hangt. Andere protestantse kerken kennen enkel een kruis zonder gekruisigde. Met het kruis roept de kerk de kruisdood van Jezus in gedachtenis, maar ook het heil en de opstanding, die met die kruisdood verbonden zijn. Als zodanig is het kruis symbool van het christelijk geloof bij uitstek. Symbool van de kerk wereldwijd.

Symbolen van de jonge kerkDat was niet altijd zo. De jonge kerk was

zich er ten dege van bewust, dat de gekrui-sigde Christus voor joden aanstootgevend en voor heidenen dwaas was (1. Kor. 1, 23). Wie gekruisigd werd, moest voor joden of heidenen een afschuwelijke misdadiger zijn. Aan een gekruisigde zou men geen geloof schenken. Daarom symboliseerde de jonge kerk haar geloof niet met een kruis. Dat de-den trouwens de Romeinen wel voor haar. Op spottende wijze beeldden zij in de derde eeuw na Christus op het Palatin, het keizerlijke ter-rein te Rome, een kruis met een ezel af. „Al-examenos bidt tot zijn God“ stond er onder. Een spotcrucifix dus voor de jonge kerk, die zelf een heel ander symbool voor haar geloof in de verdrukking gebruikte. Het geheime symbool van de vis. De letters van het griek-se woord ‚vis‘ spraken namelijk de belijdenis van de jonge kerk uit: Iesous Christós Theoú Hyios Soter (Ichthys), Jezus Christus, Zoon van God, Redder. Een ander symbool in de eerste eeuwen Christendom was het beeld van Jezus als de ‚Goede Herder‘.

Herkomst van het symbool van het kruisHet was keizer Constantijn, die in de vierde

eeuw na Christus het kruis tot het symbool van de christenheid maakte. In de nacht voor-afgaande aan de beslissende veldslag bij de Milvische brug in het jaar 312 was aan Con-stantijn een kruis verschenen. Bij de aanblik van dat kruis had hij de woorden gehoord: „In

dit teken zul jij overwinnen“. Toen Constan-tijn het christendom tot staatsreligie maakte, verhief hij tegelijkertijd het kruis tot symbool van de kerk. Dit kruis was als crucifix aan-vankelijk geen beeld van lijden en dood. Inte-gendeel. Jezus droeg geen doornkroon, maar een koningskroon. En staande met uitgest-rekte handen was hij zegenende overwinnaar.

Ontwikkeling van het kruissymboolDit veranderde in de 12e eeuw, toen het lij-

dende karakter van de gekruisigde meer tot uitdrukking kwam in de afbeelding van het kruis. Dit had o.a. te maken met de opkomst en ontwikkeling van de zgn. satisfactietheo-logie van Anselmus van Canterbury (1033-1109). De sterke accentuering van Gods heilsplan met de mensen in het plaatsvervan-gende lijden en de plaatsvervangende dood van Christus, maakte het kruis meer en meer tot symbool van de lijdende Christus. Ver-bonden hiermee ontstond een sterke lijdens-mystiek binnen de kerk. Vanaf het eind van de Middeleeuwen kwamen naast het kruis in de kerk en de kruizen, die de priesters over hun gewaad droegen, ook kleinere kruizen voor thuis in gebruik. Er werden kruizen op wegen, pelgrimswegen en begraafplaatsen opgesteld. En tot vandaag de dag toe is het kruis niet meer weg te denken uit ons kerke-lijk landschap.

Problemen met het kruisUitzonderingen nagelaten. Het is de her-

vormde traditie in Duitsland, die in haar kerken het kruis geen plaats biedt. Kon voor Martin Luther het kruis overeind blijvenstaan in het licht van zijn theologie van het kruis, zo maakten Calvijn en Zwingli korte metten met dit symbool, dat zo snel tot bij-geloof zou kunnen leiden. In het bijzonder speelde hier het bijbelse verbod een rol, dat men geen beeld van God mag maken. Wan-neer de kerk belijdt, dat Jezus één in Wezen met de Vader is, dan zou dit verbod ook op Jezus van toepassing zijn. Dat betrof natuur-lijk in de eerste plaats een crucifix, maar ook een leeg kruis zou uiteindelijk aan het Evan-gelie geen recht doen. De betekenis van het kruis van Jezus kan naar hervormd belijden,aldus Dr. Alfred Rauhaus*, enkel verkon-digd worden. Bovendien houdt de diepste boodschap van het evangelie houdt niet bij het kruis op. Het is Jezus‘ opstanding, welke het kruis uiteindelijk doet openbreken.

‚Vom Kreuz mit dem Kreuze‘**Maar ook binnen andere kerkelijke richtin-

gen zijn er kritische stemmen te horen. Zowijzen de RK theoloog Prof. Dr. Hans Küng*** en de feministische theologe Dr. Doris Strahm er beide op, dat het kruis als machtssymbool van het christelijk geloof vele menselijke offers geeist heeft. Daarbij is

te denken aan de middeleeuwse kruistochten als ook aan de huidige militaire oorlogsvoe-ring, die God op het eigen vaandel schrijft. Vervolgens vestigen beide theologen de aan-dacht erop, hoe het kruis binnen de kerken als een symbool fungeert, dat mensen klein en lijdzaam houdt. Hen duldzaam maakt i.p.v. weerbaar jegens het eigen lijden of dat van de wereld. Heel anders dan Jezus, die strijd-baar was en het lijden niet zocht, maar droeg. Als uiterste consequentie van zijn levensweg. Zolang het kruis in een theologie ingebed is, die Gods liefde met passieve opoffering en dwangmatige gehoorzaamheid verbindt, is het kruis een gevaarlijk symbool, dat geweld en lijden in onze wereld niet alleen niet bestri-jdt, maar indirect ook legitimeert. Tenslotte benoemen Küng en Strahm m.n. ook de igno-rante omgang met het kruissymbool in onze geseculariseerde maatschappij. Het kruis als modieus sierraad. Niemand, die zich realise-ert, dat men eigenlijk een folterwerktuig om de hals hangt. Maar ook de wekelijkse aan-blik van het kruis in de kerk kan zo routineus worden, dat men uiteindelijk blind wordt voor het lijden, dat met dat kruis verbonden is.

Het kruis in een ander lichtEn toch. Aan alle kritiek voorbij kan het

kruis ook in een ander licht gezien wor-den. Kan het kruis ook een zegenrijke taal spreken. Daarop wijzen zowel Hans Küng als ook Doris Strahm. Het kruis in een ander licht. Zegenrijke taal sprekend. Dat gebeurt dan, wanneer mensen zich in het licht van het kruis geroepen voelen, als bevrijde men-sen Jezus na te volgen op zijn weg naar het Rijk van God. Wanneer mensen zich in het licht van het kruis ertoe geroepen voelen, het kwaad en het lijden in deze wereld bij hun ware namen te noemen, daartegen weerbaar worden en in opstand te komen. Dan wordt het kruis tot een geleefd symbool van heil. Dan begint reeds iets van opstanding in het kruis zichtbaar te worden. Iets van Pasen op Goede Vrijdag door te schemeren. Ons nieu-we logo nodigt m.i. wel op heel bijzondere wijze uit tot die andere, heilzame visie op het kruis.

Rens Dijkman-Kuhn |

het krUiS in de kerkof: over de betekenis van het kruis als symbool van het christelijk geloof

* Dr. Alfred Rauhaus, Kleine Kirchen- kunde – Reformierte Kirchen von innen und außen

** Titel referaat Dr. Doris Strahm, Vom Kreuz mit dem Kreuze – Feministisch-kritische Blicke auf die Kreuzestheologie

*** Prof. Dr. Hans Küng, Was ich glaube

5

De naam komt van “Ruiru”, het plaatsje even buiten Nairobi waar het Ruiru Re-

habilitation Centre, zoals het officieel heet, zich bevindt. Het is dus een opvangcentrum voor kinderen, waarbij bedacht moet wor-den, dat die opvang en begeleiding vaak jaren duurt. Er worden kinderen van elke leeftijd tussen 8 en 18 opgenomen, die van niemand ondersteuning en verzorging krijgen. Dat zijn kinderen, die op straat leven (2007 wa-ren het er ca. 300.000 in Kenia), kinderen die hun ouders verloren hebben – vaak door aids (naar informatie van Unicef zijn dat in Kenia 600.000!) of ook, vier jaar geleden, door de onlusten en gevechten tussen de ethnien in Kenia in verband met de verkiezingen eind 2007. In het centrum hebben deze kinderen volwassenen, die voor hen zorgen, veiligheid, een onderkomen, regelmatig en gezond eten en een plaats op een school in de buurt. Veel kinderen zijn getraumatiseerd door hun be-levenissen, in het Centre krijgen ze hulp en aandacht.

Een keniaans zakenman, Mr. Kimani, heeft in 1998 het Centre opgericht, eerst als plaats waar straatkinderen te eten konden krijgen, daarna met een (beperkte) mogelijkheid te overnachten, nog later als kinderhuis „voor dag en nacht“. Momenteel zijn er ongeveer 50 kinderen, jongens en meisjes, en er werken vijf volwassenen plus van tijd tot tijd maats-chappelijke werkers, die de getraumatiseerde kinderen helpen.

Uit de ebertallee

Tijdens de veertig dagen, die aan het Paas-feest voorafgaan, gedenken wij het lijden

van Jezus in onze wereld. In de kerkelijke ka-lender spreken wij van de zogenaamde Veer-

tigdagentijd. Het is met name de laatste week van deze Veer-tig dagen, de Stille Week, waarin op heel gecomprimeer-de wijze dit lijden herdacht wordt. Na Palmzondag, de dag van Jezus‘ intocht

in Jeruzalem, herinnert de kerk vanaf de daarop volgende donderdag tot en met zater-dag door woordverkondiging en symbolische handelingen aan Jezus‘ kruisiging, dood en graflegging. Tot de symbolische handelingen behoren de viering van het Avondmaal, als ook de in sommige kerken begane voetwas-sing en kruisweg. Daarnaast drukken ook de liturgische kleuren in de kerk op symbolische wijze lijden en dood van Jezus uit. Zo is het parament, dat wil zeggen het altaarkleed, net als de stola van de toga van de voorgangers, vanaf Aswoensdag paars gekleurd. Paars is de kerkelijke kleur van rouw, boete en in-keer. Deze kleur wordt de gehele Lijdenstijd door gehandhaafd, behalve op de donderdag, voorafgaande aan Pasen. De naam van deze donderdag zegt het eigenlijk al. Witte Don-derdag heet de dag, die aan Goede Vrijdag en Stille Zaterdag voorafgaat. De kerk draagt op die dag de kleur wit. De witte kleur refereert aan het Bijbelse motief van de schoonwassing van schuldig gewordenen in het bloed van het Lam. In het Avondmaal, dat op Witte Don-derdag in de kerken als herinnering aan het laatste Avondmaal gevierd wordt, vindt deze schoonwassing, het stralend schone wit, sym-bolisch uitdrukking.

Nu is het zo, dat de Duitse kerkelijke tra-ditie niet van Witte Donderdag, maar van Gründonnerstag spreekt. Deze benaming li-jkt in de Veertig dagen nog een andere kleur

de kleUren van de veertig dagenaan te brengen. Groen. Deze kleur is in de kerkelijke traditie eigenlijk de kleur van al die zondagen, waarop er geen kerke-lijk feest gevierd wordt. De kleur van het gewone leven van de kerk. Waarom, kun je je afvragen, kleurt Duitsland een toch wel bijzondere lijdensdag groen? Waarom noemt Duitsland Witte Donderdag Grün-donnerstag? De herkomst van het woord Gündonnerstag is omstreden. Sommige uitleggers menen, dat het hier gaat om een oude traditie, die binnen de kerk vanaf de 13e eeuw reeds plaatsvond. Voormalige geëxcommuniceerden kwamen op de don-derdag, voorafgaande aan Pasen, als boe-telingen, als dürres Holz, de kerk binnen, om met hun deelname aan de viering van het Avondmaal tot grünes Holz, dat wil zeggen tot mensen met een nieuw leven te worden.

Een andere uitleg van de herkomst van het woord Gründonnerstag legt een relatie met het oude Duitse woord Greinen, dat wenen of huilen betekent en dus met de kleur groen helemaal niets te maken heeft. Wel met de boetelingen, die op Gründon-nerstag in de kerk het wenen of huilen van hun boete af mochten leggen, om met de viering van het Avondmaal als nieuwe mensen vrolijk te kunnen lachen.

Gründonnerstag of Witte Donderdag. Welke naam de dag ook draagt, welke kleur ook, de dag doet ons stilstaan bij het verdriet om onze schuld en om Jezus‘ lij-den en dood. En tegelijkertijd bepaalt zij ons bij de nieuwe mensen, die wij dwars door lijden en dood heen mogen worden. Al iets van het Paasfeest schemert op Wit-te Donderdag door. Al iets van dat witte licht, dat in de vroege Paasmorgen over deze wereld en ons mensen opgaat.

Goede dagen en een gezegendPaasfeest toegewenst,

Rens Dijkman-Kuhn |

Tot mijn vreugde heeft de Wijkkerken-raad Noord op zijn vergadering van 1.10.2011 besloten, vanaf 2012 met de doelcollecte het project Ruirukids in Nairobi, Kenia te ondersteunen. Tot mijn vreugde, omdat ik dat project zelf heb leren kennen en weet dat iedere euro daar goed besteed is.

de „rUirUkidS“ ...

6

Toen ik eind vorig jaar in het Centre was (mijn zoon en zijn vrouw, die allebei bij een afdeling van de UN in Nairobi werken, zitten in het bestuur), geloofde ik mijn ogen niet: De Ruirukids waren verhuisd, van een ter-rein van platgetrapte aarde met drie barakken van golfplaat, een open keuken, WC’s zon-der spoeling - naar een nieuw terrein, waar vroeger een kindertehuis was geweest, met stenen huizen (drie, een slaapgebouw voor de jongens, één voor de meisjes en een ge-meenschapsgebouw, o.a. voor de maaltijden) , een echte keuken, douches en „echte“ toilet-ten, een kippenhok en een moestuin!! Ik had van de verhuizing gehoord, die mogelijk was geworden door de voordelige verkoop van het oude grondstuk in verband met de aanleg van een snelweg, maar had nog niet gezien dat de kinderen er zo op vooruit waren gegaan!

De financiele situatie van het Centre is ech-ter nog steeds niet eenvoudig: Geld komt van enkele sponsoren, zakelijke en particuliere (zie de website), en van de leden van het (in-ternationale) „board“, het bestuur - niet van

de regering. Nodig is het geld vooral voor de dagelijkse behoeftes, ook omdat de prijzen van de levensmiddelen door de droogte en hongersnood in Noord-Oost-Kenia erg zijn gestegen. Eveneens is het nodig voor de sa-larissen, de opvang van de getraumatiseerde kinderen en de projecten van de toekomst (b.v. verbouw en verkoop van bioorganische producten). Dus mijn bericht dat Wijk Noord van de NKiD drie jaar lang het centrum zal ondersteunen werd enthousiast en dankbaar ontvangen!

Als u meer wilt weten, kijkt u eens naar de website van het centrum: www.ruirukids.org, waar u ook een rondleiding over het terrein kunt krijgen. Alleen is dat nog wel het oude centrum: omdat homepage e.d. vrijwilligers-werk is van het bestuur, dat sowieso al enorm veel werk verzet, is deze nog niet aangepast. Maar bij het zien van de lachende gezichten besef je iets van de betekenis die dit centrum voor de kinderen heeft en daardoor van de betekenis die wij voor deze kinderen kunnen hebben.

Jacomijn Klever, Hamburg |

het iS beter te geven alS te nemen

Wat zou het fijn zijn om in een land te le-ven, waarin geen belastingen worden ge-heven. Iedereen tevreden natuurlijk. De staat neemt en neemt, maar wat krijg je er precies voor terug?

God echter neemt nooit, maar geeft al-tijd. Vaak merken de mensen het niet of nauwelijks. Is God dan niet goed bij zijn hoofd, altijd maar geven en vergeven? Dat niet. Hij verwacht ook dat we wat terug doen. Er zijn regels door Hem gemaakt. Denk maar aan de Tien Geboden. Dat heeft echter niets met „geven en nemen“ te maken en is niet te vergelijken met de strafwet, al zijn er wel overeenkomsten. Wanneer de wet overtreden wordt kun je daar - in beide gevallen - met Hem rover praten. Zeggen waarom en beloven het nooit weer doen. Als je dan toch weer zwak wordt, ... ja, ook dan!

wijk noord

Mocht u onafhankelijk van de collecte voor dit project willen doneren, geef ik u graag het oostenrijkse gironummer van het Centre door. (jacomina.klever@freenet.de)

... in nairobi,het nieUweproject vanwijk noord

meditatie

„Het is beter te geven als te nemen“, zo staat het geschreven. Hoe velen denken en doen precies andersom! Onverzadig-baar graaien ze gulzig naar rijkdom, alles uiteraard alleen maar voor zichzelf. En zijn het werkelijk altijd alleen maar de ande-ren die dat doen? Natuurlijk zijn materie-le „bezittingen“ nodig voor ons bestaan. Zonder geld, levensmiddelen, kleding en onderdak kan niemand leven. Maar als je „verzadigd“ bent, denk dan ook een keer aan een ander. Een luxerieus leven is niet in orde wanneer we bereid zijn om met minder bedeelde mensen te delen.

Onlangs hingen overal plakaten op de stations: „Fairgeven, Fairdelen, Fairzor-gen“. Als je het goed leest (ook in het Duits) valt er een aardige woordspeling te ontdekken, heeft u het door? Dat is goed zo. Laten wij allen het ter harte nemen.

Edward Remeyn |

7

Berlijn

BellinHamburg

Balje

Schwei

Münster

Duisburg

Frankfurt

Mannheim*

Karlsruhe

Stuttgart München

Düsseldorf

Keulen/Bonn

wijk noord

x balje St.-Marien-Kirche, Balje, 14.00 uur

22.04. ds. Rens Dijkman-Kuhn

x hamburg 11.00 uur, kapel Winterhuderweg

25.03. ds. Rens Dijkman-Kuhn, Heilig Avondmaal

x Schwei St.-Sekundus-Kirche Schwei, 10.30 uur

01.04. ds. Rens Dijkman-Kuhn, Heilig Avondmaal

_ predikantds. Rens Dijkman-KuhnEbert-Allee 5, 22607 HamburgTel./Fax: (040) 656 813 29, Handy: (0176) 260 202 33E-mail: rinske.d-kuhn@web.de

_ wijkkerkenraadVoorzitter: Horst Borkmann, Tel.: (040) 555 995 82Scriba: Jacomijn Klever-Coumou, Tel.: (040) 45 15 83Penningmeester: Hanneke Haanstra-Zijlstra, Tel.: (0441) 361 070 35

_ kern hamburgEdward A. Remeyn, Tel.: (040) 89 31 51

_ kern weser-elbe / baljeD. Schilder-van der Heide, Tel.: (047 58) 72 28 25

_ kern ems-weser / SchweiFam. J. Haanstra, Tel.: (0441) 361 070 35

wijk ooSt

x bellin Agrarzentrum Bellin, 10.30 uur

?? drs. Hanneke Allewijn

x berlijn 3e zondag van de maand, 11.30 uur, Hugenottenkirche

Joachim-Friedrich-Str. 4, Berlin-Halensee (Charlottenburg)18.03. drs. Hanneke Allewijn 20.04. drs. Hanneke Allewijn

_ pastorale werkerdrs. Hanneke AllewijnSchererstraße 12, 13347 BerlinTel.: (030) 219 833 27, Handy: (0151) 216 481 29E-mail: hannekeallewijn@yahoo.com

_ wijkkerkenraadVoorzitter: vacantScriba: J. Fernhout, BerlijnPenningmeester: A. Bening

_ kern mecklenburg-vorpommern / bellinMenno Kirghof

_ kern berlijnJan Fernhout, Tel.: (030) 827 199 13

nederlandSe kerk in dUitSlandwww.nkid.kerknet.de

algemene kerkenraadVoorzitter: ds. Pieter RoggebandScriba: Netty van RijssenTel.: (025 09) 99 42 58Voorzitter Verein: Suzanne Oonk-ReilinkTel.: (049 52) 610 54 21Penningmeester/Boekhouder: Pieter SchoonTel. (089) 601 35 03

bankrekeningenBank für Kirche und Diakonie DuisburgKtnr. 101 202 0011 · BLZ 35060190BIC: GENODED 1 DKD · IBAN: DE65 3506 0190 1012 0200 11t.n.v. Nederlandse Kerk in Duitslandvoor Nederland: Rabobank Rek.nr. 332 266 621t.n.v. Nederlandse Kerk in Duitsland

kerkelijk bureauAnnie Wagenaar, Lienen 1, 26931 ElsflethTel. (044 04) 960296, E-mail: kerkbureau@nkid.kerknet.de

kerkelijk centrumRheinallee 14, 47119 Duisburg

waar en wanneer?8

x frankfurt am main 1e zondag van de maand, 11.15 uur, Ev.-reform. Kirche

Freiherr-vom-Stein-Straße 8 (bovenzaal)04.03. ds. Tim van de Griend01.04. Präd. Gerrit Jan van de Brink, Schneidhain08.04. ds. Tim van de Griend, Pasen, Heilig Avondmaal

x mannheim* iedere zondag, 11.00 uur, Hafenkirche, Kirchenstraße 15

04.03. ds. Gert van Zeben11.03. ds. H.C. Mijnders18.03. ds. L. Kruger25.03. ds. R.J. Visser01.04. ds. Hendrikse08.04. ds. Hendrikse15.04. ds. L. Kruger22.04. ds. J. Jonk29.04. ds. J. Jonk

x karlsruhe 2e zondag van de maand dienst of gesprekskring,

16.00 uur (winter), 17.00 uur (zomer) Simeonkapelle, Insterburger Straße 1308.04. ds. Tim van de Griend, Pasen, 17.00 uur

x Stuttgart 2e en 4e zondag van de maand,

11.15 uur (winter), 10.00 uur (zomer) Alte Ev. Kirche, Amstetter Straße 5, Stuttgart-Hedelfingen11.03. ds. Tim van de Griend, 11,15 uur25.03. Jan-Henry Wanink, Münster, 11.15 uur07.04. Paasnachtdienst, 22.00 uur, doopdienst, 23.00 uur22.04. ds. Tim van de Griend, Heilig Avondmaal, 11.15 uur

x münchen 3e zondag van de maand, 11.30 uur

Ev.-reform. Kirche, Reisingerstraße 1118.03. ds. Tim van de Griend, Heilig Avondmaal15.04. ds. Tim van de Griend

_ predikantds. Tim van de GriendDüsseldorfer Straße 11, 60329 Frankfurt am MainMobiel: (0176) 470 454 99, Vast: (069) 242 489 54E-mail: griend@nkid.kerknet.de

_ wijkkerkenraad1e voorzitter: ds. Tim van de Griend2e voorzitter: Jethro Wanink, Tel.: (0173) 914 73 89Scriba: Bernie Matser, Tel.: (089) 327 310 77Penningmeester: Henri van der Mieden, Tel.: (080 76) 89 60

_ kern frankfurtHeike Ullmann, Tel.: (060 27) 991 07

_ kern karlsruheJanie de Boer, Karlsruhe, Tel.: (0721) 46 05 17

_ kern StuttgartMaria Herre, Stuttgart, Tel.: (0711) 673 70 05

_ kern münchenInge Klok-Glufke, Tel.: (080 91) 53 80 20

wijk weSt

x münster-hamm 2e zondag van de maand, 10.30 uur

Johannes-Kapelle, Bergstraße 36, Münster11.03. ds Pieter Roggeband, Heilig Avondmaal08.04. ds Pieter Roggeband

x duisburg-ruhrort (nkadr) iedere zondag, 10.30 uur, Rheinallee 14

04.03. ds. Pieter Roggeband11.03. ds. J.J. v.d. Ham18.03. ds. Gert van Zeben25.03. ds. L.J. Rasser01.04. ds. Pieter Roggeband08.04. ds. Gert van Zeben15.04. ds. J.H. Kip22.04. ds. Gert van Zeben29.04. ds. A.J. Theunisse

x düsseldorf 3e zondag van de maand, 10.30 uur

Paul-Gerhardt-Haus, Heerdter Landstraße 3018.03. ds. Pieter Roggeband; Heilig Avondmaal20.04. ds. Pieter Roggeband

x keulen / bonn 10.15 uur, Auferstehungskirche (Gemeindehaus)

Auferstehungskirchweg 7, Köln-Sürth25.03. ds. Pieter Roggeband; Heilig Avondmaal29.04. ds. Pieter Roggeband

_ predikantds. Pieter RoggebandBandstraße 21, 45359 EssenTel.: (0201) 523 91 36, E-mail: roggebandp@web.de

_ wijkkerkenraadVoorzitter: Henk Stomphorst, Tel.: (021 31) 402 96 31Scriba: Margarethe Fuchs, Tel.: (022 03) 532 85Penningmeester: Dietmar Scholten, Tel.: (021 04) 312 30

_ kern westfalen weser-bergland / münster-hammMarja Kretschmann-Weelink, Tel.: (0251) 62 45 70

_ kern duisburg-ruhrortErik van Buren, Tel.: (028 02) 52 55

_ kern düsseldorfBetty Stomphorst, Tel.: (021 31) 402 96 31

_ kern keulen-bonnJaap Jonkheer, Tel.: (0228) 180 373 78

colofon

Schakel-Kontakt · 38e jaargang · nr. 1 | 2011

Uitgever: Kerkenraad van de Nederlandse Kerk in Duitsland

Redactie: Marjolein Kranse, Dr. Albert de Lange, Edward Remeyn, Pieter Roggeband (v.i.S.d.P.)

Fotos: p.3: Proesi CC-BY-SA 2.0; p.7re: Rainer Sturm / Pixelio;p.10u: Wistula GFDL

Realisering: DIGNUS.DE Medien GmbH | www.dignus.de

Bezugspreis im Mitgliedsbeitrag enthalten

¢ Kopij voor Schakel-Kontakt totenmet 2. 4. 2012 inleveren bij Marjolein Kranse en Pieter Roggeband

Meditatie, column, e.d. toezenden aan roggebandp@web.de;de regionale bijdrages toezenden aan m.kranse@hotmail.com.

wijk zUid

waar en wanneer?

* Mannheim is geen kern, maar een plaats met kerkdiensten.In de eerste plaats bedoeld voor schippers en georganiseerd door het schipperspastoraat. Het spreekt echter vanzelf dat alle anderen eveneens van harte welkom zijn.

9

met Uw hUlp: adverteren in Schakel-kontakt

Kent u misschien een fi rma, die Nederlanders in Duitsland wil aanspreken?Schakel-Kontakt bereikt deze speciale doelgroep vijf keer per jaar.

Een advertentie in Schakel kan in verschillende formaten worden geplaatst.Wij denken in de orde van grootte van 100 euro per 1/6 van een DIN A4-blad,dus ongeveer het oppervlakte dat de onderstaande voorbeeldadvertentievan DIGNUS.DE beslaat.

De Algemene Kerkenraadsvergadering wil zich over de redelijkheid daarvanop de komende vergadering van 17 maart, a.s. echter nog buigen.

Informatie hierover valt te lezen op de website www.nederlandse-kerk.de

tenSlotte

ongehoord

Zijn schilderijen zijn duister en beklemmend. Ook een verblijf in de zomer in Katwijk aan Zee kon

hem klaarblijkelijk niet opvrolijken – de Noordzee schilderde hij er in grijsbruine tinten. Ongehoord!

De Oostenrijkse schilder Albin Egger-Lienz (1868 tot 1926) hield zich in zijn werk veel met de dood bezig – na zijn ervaringen in de Eerste Wereldoor-log nog meer dan daarvoor. Merkwaardig gedis-tantieerd zien de soldaten op zijn schilderijen er uit, geuniformeerd en anoniem – ongehoord.

Critici menen in zijn stijl een fascistische esthetiek te herkennen, anderen zien Egger-Lienz als verte-genwoordiger van de moderniteit en het pacifi sme. Het is niet gemakkelijk om tussen deze twee extre-men te kiezen. Maar deze schilderijen verheerlijken de oorlog niet, ze wekken er eerder angst voor zon-der een defi nitief standpunt in te nemen. De met de dood geconfronteerde fi guren blijven stom en maken een merkwaardig ‘ongehoorde’ indruk.

Op één schilderij is alles echter plotseling anders dan anders: Milde gelaatsuitdrukkingen, een boer glimlacht zelfs; hij zit op een geopende doodskist. Daar rijst juist de Opgewekte uit op, zonder triom-fantelijk gebaar en geimponeerd publiek, het mage-re lichaam slechts spaarzaam bekleed. „Christi Auf-erstehung“ ontstond in het kader van de inrichting van een „Kriegergedächtniskapelle“ in het Tiroolse plaatsje Lienz en wekte protest. Het Vatikaan sprak zelfs een ein kerkdienstverbod voor de kapel uit – want een dergelijke afbeelding van de Opgestane zou blijven wat het was: ongezien, ongehoord!

De opstanding bevestigt niet onze ervaringen, ver-wachtingen, of hetgeen wij vrezen, maar zet alles op zijn kop. De opstanding is „ongehoord“, wekt „verontwaardiging“, is „storend“ en „ongeloofl ijk“. Blijft deze gebeurtenis on-gehoord, ongehoord, en genegeerd? Dat een persoon de toeschouwer di-rekt aankijkt is voor een schilderij von Egger-Lienz opmerkelijk. Dat is precies wat Christus doet; zijn blik is onderzoekend, alsof hij ons vraagt: „hoe zul jij reageren?“ Naast hem zit de boer op de doods-kist en glimlacht. Ongehoord.

Martin Brückner, vertaald door PR | In de toekomst op de nieuwe website te vinden:

• uitvoerigere informatie • meer berichten uit de kernen

• afspraken en data altijd aktueel • Schakel-Kontakt-archief

en nog veel meer ... www.nederlandse-kerk.deSchilderijen van Albin Egger-Lienz vindt u op www.nederlandse-kerk.de

dignus.de medien gmbh · redaktion & verlagfuchseckstrasse 10 · 73108 gammelshausen · telefon: (071 64) 94 33 0

www.dignus.de

Warum knacken, wenn‘s auch kreativer geht?

Wir kommunizieren für unsere Auftraggeber Marken, Botschaften, Werte ...

... und setzen sie in wirkungsvollen Medien um: Magazine, Bücher, Online-Lösungen.

Wie zum Beispiel Schakel-Kontakt für die NKiD:Konzept, Gestaltung, Druck und Vertrieb sowie

Anzeigen-Management.

10