Starten met chemotherapie: Fludarabine® & Endoxan®

SAP 5668

2

© Az Damiaan vzw, juli 2019. Niets uit deze brochure mag worden overgenomen zonder

uitdrukkelijke toestemming.

Deze brochure bevat algemene informatie en is bedoeld als aanvulling op het gesprek met

uw zorgverlener.

3

Geachte mevrouw Geachte heer

Uw arts heeft samen met u beslist om te starten met chemotherapie, dit om een kwaadaardige aandoening te behandelen. De diagnose, de angst en onzekerheid omtrent de toekomst en de langdurige therapie maken het voor u lastig.

Met deze informatiebrochure willen we u en uw familie beter inlichten over het verloop van de therapie en de eventuele bijwerkingen. Duidelijke informatie kan een deel van de angst, die gepaard gaat met uw aandoening, wegnemen.

Het spreekt vanzelf dat u met al uw bijkomende vragen steeds terecht kan bij uw arts of bij de verpleegkundigen van het oncologisch dagziekenhuis.

We wensen u alle beterschap toe.

Telefoon zorgeenheid 235:

059 41 63 20, elke werkdag tussen 07.30u en 18.30u. Op vrijdag is het dagziekenhuis om 17.30u gesloten.

Telefoon spoedgevallen:

059 41 40 80

4

Waarom chemotherapie?

Bij chemotherapie gebruikt men geneesmiddelen om tumorcellen te doden. Deze geneesmiddelen worden cytostatica genoemd.

Hierdoor kan men de tumor of de eventuele uitzaaiingen verkleinen. Chemotherapie wordt ook gebruikt als aanvullende behandeling bv. na een operatie om de kans op herval zo klein mogelijk te maken.

Daar cytostatica ook de gezonde lichaamscellen aantasten kunnen er bijwerkingen ontstaan.

We geven u eveneens informatie omtrent het verloop van de chemo-therapiekuren.

Elke behandeling wordt individueel bepaald in functie van het type tumor, uw leeftijd en eventueel voorafgaande therapieën. Vandaar dat niet iedereen dezelfde geneesmiddelen krijgt toegediend.

Uw arts bepaalt welke combinatie voor u het meest geschikt is.

5

Dagindeling

Telkens u naar het dagziekenhuis komt zal men u wegen. Aan de hand van ondermeer uw gewicht wordt de hoeveelheid medicatie berekend.

Eens op uw kamer komt de verpleegkundige u vragen naar eventuele problemen tijdens de periode thuis.

Voor elke therapiestart wordt er bloed afgenomen alvorens het plaatsen van het infuus. Afhankelijk van deze bloedresultaten beslist de arts of er medicatie en hoeveel er kan toegediend worden.

De cytostatica worden klaargemaakt in de apotheek onder speciale omstandigheden. Daarom duurt dit wat langer dan het klaarmaken van gewone medicatie.

Pas wanneer de klaargemaakte medicatie op de afdeling komt, kan die toegediend worden.

6

Fludarabine® & Endoxan® IV

Hoe verloopt dit schema?

Bij deze therapie krijgt u 2 verschillende cytostatica gedurende 3 dagen en dit om de 4 weken toegediend.

Fludarabine (Fludara®)

Cyclofosfamide (Endoxan®)

Soms worden bijkomende onderzoeken gedurende de therapie uitgevoerd. De arts spreekt dit op voorhand met u af.

Bijzondere aandachtspunten

Zorg voor voldoende vochtinname (2 l) op de dag vóór de chemotherapie en de daaropvolgende dagen. Dit om een goede nierfunctie te behouden.

Zorg voor voldoende beweging.

Thuismedicatie

Volgens voorschrift van de arts neemt u de volgende medicatie:

Bactrim Forte® 800 mg: 2x2 co/week

Zyloric®300 mg: 1 co/dag

Bij misselijkheid kan 1 co Litican® (tot max. 4x1co/dag) ingenomen worden.

7

Meest voorkomende bijwerkingen voor uw schema:

misselijkheid en braken

infectierisico

vermoeidheid

bloedingsgevaar.

Praktische informatie omtrent deze problemen vindt u terug in deze brochure alsook algemene informatie betreffende:

emotionele veranderingen

Mondslijmvliesontsteking.

8

Misselijkheid en braken

Omschrijving

De klachten over misselijkheid en braken verschillen van persoon tot persoon. Ze kunnen optreden tijdens de chemotherapie, enkele uren erna tot zelfs enkele dagen na toediening van cytostatica. Reeds vóór de toediening kan er misselijkheid optreden, het zogenaamd ‘’reflexmatig braken”.

Voedingsadvies bij misselijkheid

Te vermijden:

erg vette, zoete, sterk gekruide of te gezouten voedingsmiddelen

sterk geurende spijzen

gefrituurde voeding

drinken tijdens de maaltijd.

Aan te raden:

meerdere malen per dag kleine maaltijden nemen

langzaam eten, goed kauwen zorgt voor een betere vertering

verkies droge voeding (beschuit, geroosterd brood…)

verkies magere voeding (gevogelte, yoghurt…)

verkies gerechten op kamertemperatuur

drink voldoende tussendoor (min. 1,5 l per dag)

rust halfzittend na een maaltijd

plan uw maaltijd in functie van de misselijkheid , dwing uzelf niet om te eten omdat het tijd is om te eten.

9

Algemene adviezen

Neem strikt de voorgeschreven medicatie in.

Zorg voor voldoende afleiding en ontspanning.

Zorg voor een rustige omgeving.

Schrijf de tijdstippen op wanneer u zich misselijk voelt en wanneer u moet braken, zo krijgt de arts een beter zicht op de situatie.

Raadpleeg uw arts of verpleegkundige

wanneer u niet meer voldoende kunt eten of drinken

als er een snelle gewichtsdaling voorkomt

als u tekenen van uitdroging vertoont.(droge mond/tong, weinig urine, gevoel van dorst, oververmoeidheid).

10

Infectierisico

Omschrijving

De aanmaak van witte bloedcellen kan verstoord worden door de chemo-therapie. Wanneer er te weinig witte bloedcellen aanwezig zijn, vermindert de weerstand en is er meer kans om een infectie te krijgen.

Algemene signalen zijn: koorts, rillingen, hoofdpijn, algemeen ziektegevoel.

Advies

Vermijd contact: • met mensen die ziek zijn (verkoudheid, griep, keelpijn…) • met zieke kinderen • dierlijke uitwerpselen

Vermijd plaatsen waar veel mensen samenzijn (openbaar vervoer, bioscoop, sportevenementen, warenhuizen…)

Zorg voor een optimale gezondheidstoestand:

let op een goede handhygiëne (handen zeker wassen vóór elke maaltijd en na gebruik van toilet)

wees voorzichtig bij het knippen van nagels, om wondjes te voorkomen.

zorg voor een ongeschonden huid (draag handschoenen voor karweien, bescherm uw huid tegen verbranding door beschermende kleding te dragen)

verzorg wondjes, ook de kleinste (reinigen, ontsmetten en afdekken)

!! Ether en Eosine zijn geen ontsmettingsmiddelen!! Ontsmetten kan met Isobethadine®dermicum of ontsmettingsalcohol.

Zorg voor een gezonde voeding en variatie in uw eetpatroon. Zorg voor voldoende calorie- en eiwitinname om ondervoeding te voorkomen.

Let op tekenen die op infectie kunnen wijzen (roodheid, koorts, pijn, zwelling).

Neem geen geneesmiddelen op eigen initiatief bij vermoeden van infectie.

11

Raadpleeg uw arts of verpleegkundige bij

koorts (meer dan 38,5°C of herhaaldelijk 38°C)

koude rillingen

een moeilijke ademhaling

een grieperig gevoel

onverklaarbare pijn.

12

Vermoeidheid

Omschrijving

Naarmate de therapie vordert, kunt u meer last krijgen van vermoeidheid. Soms is dit te wijten aan een specifiek probleem zoals bloedarmoede. Meestal echter vindt men geen aanwijsbare oorzaak en wordt de moeheid door de chemotherapie veroorzaakt. De duur van de klachten verschillen van persoon tot persoon. De klachten verdwijnen niet onmiddellijk na het stoppen van de therapie. Soms kunnen ze, in mindere mate, nog enkele maanden blijven aanslepen.

Adviezen

Plan uw activiteiten en spreidt ze over de dag.

Doe alleen datgene wat u zelf belangrijk vindt.

Durf hulp te vragen aan familie of via een organisatie, wanneer u de noodzakelijke taken niet meer aankunt.

Bouw extra rustpauzes in als u moe bent. Zorg wel dat u ’s nachts nog kunt slapen.

Neem voldoende nachtrust.

De Vlaamse Kankerliga heeft eveneens een folder over ”Vermoeidheid bij kanker” die u gratis kunt verkrijgen.

13

Raadpleeg uw arts of verpleegkundige

Als de vermoeidheid extreem toeneemt.

Indien u uw dagelijkse taken niet meer alleen kunt uitvoeren.

Wanneer u last hebt van hartkloppingen, evenwichtsstoornissen, krachtverlies, duizeligheid, concentratiestoornissen.

Wanneer u ‘s nachts niet kan slapen.

14

Bloedingsgevaar

Omschrijving

Chemotherapie kan de aanmaak van bloedplaatjes (trombocyten) doen afnemen. Hierdoor kunnen bloedingen ontstaan. Sommige mensen gaan vlugger last krijgen van blauwe plekken, neusbloedingen, bloedend tand-vlees.

Advies

Probeer voorzichtig te zijn in uw bewegingen, zich stoten of vallen kan reeds een bloeding veroorzaken.

Probeer bloedingen te voorkomen door:

snijwonden te vermijden

handschoenen te dragen bij allerhande karweien

gebruik te maken van een elektrisch scheerapparaat in plaats van scheermesjes

gebruik te maken van een zachte tandenborstel en uw tanden zeer voorzichtig te poetsen, beginnend van tegen het tandvlees om terugtrekking van het tandvlees te voorkomen

zacht de neus te snuiten

tandartsbezoeken te vermijden tijdens de therapie

inspuitingen te vermijden

vaginale tampons en lavementen te vermijden

geen geneesmiddelen te gebruiken welke aspirine bevatten.

Bloedt u toch:

probeer open wonden dicht te drukken

leg koudwaterkompressen of ijs in een doek op de wonde

knijp bij neusbloedingen de neus voor enkele minuten dicht terwijl u vooroverbuigt.

15

Raadpleeg uw arts of verpleegkundige

Als er tekenen zijn van bloedingen.

Als u er niet in slaagt een bloeding zelf te stoppen.

16

Emotionele veranderingen

Omschrijving

De diagnose ‘kanker’ en het starten met chemotherapie betekent voor veel mensen een emotionele belasting.

Veranderingen in het humeur kunnen van wisselende aard zijn. Ze verschillen van persoon tot persoon. Zo kunt u last hebben van plotse huilbuien zonder aanleiding, woede uitbarstingen, neerslachtigheid, onverschilligheid, …

Deze veranderingen zijn meestal van tijdelijke aard.

Adviezen

Probeer uw gevoelens te verwoorden. Kunt u dit niet bij uw familie of vrienden, praat erover met professionele hulpverleners. Denk niet dat men niet bezorgd is om uw welzijn, vaak durven mensen niet als eerste over uw situatie praten. Een goed gesprek kan voor opluchting zorgen.

Probeer een positieve ingesteldheid te ontwikkelen. Concentreer u op dingen waar u zich goed bij voelt.

Uzelf af en toe verwennen kan nuttig zijn.

Probeer stresssituaties te vermijden. Zoek een aangename afleiding die tot ontspanning leidt.

Concentreer u op het heden. Vandaag is de enige dag waar u momenteel moet aan denken want morgen gaat het vast beter en gisteren is voorbij.

Kunt u er met niemand over praten, probeer uw gevoelens dan neer te schrijven.

17

Raadpleeg uw arts of verpleegkundige

Wanneer u behoefte hebt om over uw gevoelens te praten.

Wanneer u denkt dat professionele hulpverleners u kunnen helpen. Zij kunnen u in contact brengen met vb. een psycholoog, een maatschappelijk werker.

Wanneer u dag en nacht piekert over de diagnose of de behandeling.

Wanneer u veel weent.

Wanneer u aan niets nog plezier beleeft.

18

Mondslijmvliesontsteking

Omschrijving

Ontsteking van het mondslijmvlies in verschillende graden. Het kan gaan om blaasjes in de mond, een wit of geel beslag, tot open wondjes. Hoe vroeger men de ontsteking opmerkt hoe beter ze te behandelen.

Advies mondhygiëne

Poets uw tanden (2 x per dag) voorzichtig, met een zachte tandenborstel en een niet-schurende, kleurloze tandpasta. Poets van het tandvlees weg, omgekeerde bewegingen kunnen terugtrekkend tandvlees doen ontstaan (bv. Paradontax tandpasta).

Spoel uw mond na elke voeding (Hextril®, Iso-Bethadine® mondwater, Corsodyl®, Kamilosan mondspoeling).

Verwijder tijdelijk uw kunstgebit bij pijn.

Bij droge lippen kunt u een lippenbalsem gebruiken, zo voorkomt u kloven.

Bij pijnlijke aften kunt u eventueel Buccalsone tabletten gebruiken.

Voedingsadvies

Eet zachte voeding (appelmoes, pudding, puree, deegwaren, roomijs, zacht gekookt ei), desnoods vloeibare voedingsmiddelen (soep, pap, milkshakes).

Te vermijden bij mondlast:

koolzuurhoudende dranken

alcohol, dit droogt de slijmvliezen uit

zure voedingsmiddelen (pompelmoes, sinaasappelen, tomaten, grapefruit)

te gezouten of te kruidige (peper, curry, paprika) voeding

te warme voeding

harde en/of droge voeding (beschuit, volkorenbrood).

19

Algemene adviezen

Vermijd tabak om irritatie van de slijmvliezen te voorkomen.

Houd mond en lippen vochtig.

Zuigen op ijsblokjes wordt vaak als aangenaam ervaren.

Raadpleeg uw arts of verpleegkundige

bij koorts

wanneer het eten te pijnlijk of onmogelijk wordt

bij continu bloedend tandvlees

bij snelle gewichtsdaling.

20

Praktische tips bij uw dagelijkse activiteiten

Persoonlijke hygiëne

Maak gebruik van een kruk of stoel om op te zitten tijdens de douche of aan de wastafel.

Plaats een antislipmat om uitglijden te voorkomen.

Uw haar wassen in de douche is gemakkelijker dan in een wastafel.

Laat handgrepen plaatsen waaraan u zich kunt optrekken, bijvoorbeeld om op te staan van op het toilet, vanuit een ligbad.

Gebruik een borstel of spons met een lange steel om bij uw rug te komen.

Leg alles binnen handbereik vooraleer u begint.

Draag geen te strakke of moeilijk te sluiten kleding.

Beweging

Draag gemakkelijke schoenen met lage hakken.

Zorg dat u op verschillende plaatsen in de woning kunt gaan zitten.

Zorg gedurende de dag voor voldoende rustmomenten.

Wanneer het toilet zich op een andere verdieping bevindt, overweeg dan om een toiletstoel te gebruiken.

Maak gebruik van een rolstoel voor wandelingen of uitstappen.

Pas uw activiteiten aan uw eigen tempo aan.

21

Huishouden

Verdeel de huishoudelijke taken over de ganse week zodat u elke dag iets kunt doen.

Probeer zoveel mogelijk zittend te werken, bijvoorbeeld strijken, eten voorbereiden, afwassen.

Doe de booschappen wanner het rustig is in de winkel.

Gebruik een boodschappenwagentje in plaats van een mand.

Maak gebruik van een boodschappentas op wieltjes om uw boodschappen mee naar huis te nemen.

Laat de afwas aan de lucht drogen.

Maak dubbele porties eten klaar en bewaar de rest in de koelkast voor de dag nadien of bewaar het in de diepvries voor later.

Huishoudelijke spullen die u vaak nodig hebt, plaatst u best op borsthoogte om bukken of strekkken te beperken.

Maak gebruik van de hulpmiddelen die u hebt zoals mixer, magnetron, elektrische blikopener.

Kinderen

Kinderen kunnen heel wat zaken zelf, geef instructies in plaats van zelf alles te doen.

Leer kleine kinderen op uw schoot klimmen in plaats van ze op te tillen.

Plan geen vermoeiende trips.

U kunt met de kinderen spelen terwijl u kunt zitten.

Maak van een aantal huishoudelijke taken een spelletje.

Laat de kinderen op school eten .

22

Plan de vakanties zo dat de kinderen aangename dingen kunnen doen en u toch rust ondervindt, bijvoorbeeld sportevenementen, kamp met jeugdbeweging …

Nachtrust

Voer vaste gewoontes in voor u naar bed gaat.

Vermijd te lange dutjes overdag.

Een slaapmutsje kan het inslapen bevorderen.

Hou de slaapkamertemperatuur aangenaam (16-18°C).

Zorg voor zo weinig mogelijk storende geluiden.

Vermijd stimulerende middelen zoals caffeïne.

23

Waar kunt u terecht

Wanneer u of uw gezinsleden thuis met vragen of problemen blijven zitten, aarzel dan niet om tussendoor contact op te nemen met het ziekenhuis.

U kunt terecht bij het dagziekenhuis oncologie: van maandag tot vrijdag, van 07.30u tot 18.30u ( 059 41 63 20). Op vrijdag is het dagziekenhuis om 17.30u gesloten.

Buiten deze uren of op feestdagen kunt u terecht op de dienst spoedgevallen ( 059 41 40 80).

Verpleegkundig consulent oncologie: 059 41 63 33.

Psycholoog: 059 41 43 06.

Dieetdienst: 059 41 67 28 of 059 41 67 32 of 059 41 67 37.

Ook de sociale dienst staat tot uwer beschikking, onder andere voor vragen betreffende:

financiële hulpverlening (prothesemateriaal, invaliditeit, palliatief verlof,…)

sociale hulpverlening (zelfhulpgroepen, psychologische hulp- verlening,…)

praktische hulpverlening (thuiszorg, administratie,…)

U kunt de sociale dienst bereiken op het nummer 059 41 40 73.

24

Praktisch

U komt op raadpleging

Polikliniek Az Damiaan: Gouwelozestraat 100, 8400 Oostende Raadpleging: 059 41 40 60 Secretariaat oncologie: 059 41 43 20

Voordat u op consultatie komt, dient u zich eerst in te schrijven (route 1 -dienst inschrijvingen). Gelieve een ticket ‘consultatie’ te nemen via het ticketsysteem aan de ingang van de dienst inschrijvingen. Indien u opgenomen wordt op het dagziekenhuis oncologie dient u ‘dagziekenhuis oncologie’ aan te klikken.

Na inschrijving kan u zich begeven naar de wachtzaal van de raadpleging op de derde verdieping. Volg hiervoor route 39 (links als u uit de glazen lift komt). U hoeft zich boven nergens meer aan te melden. De dokter komt u halen als het uw beurt is.

U wordt opgenomen op het oncologisch dagziekenhuis

U dient zich eerst in te schrijven (route 1- dienst inschrijvingen). Gelieve een ticket ‘dagziekenhuis oncologie’ te nemen aan het ticketsysteem aan de ingang van de dienst inschrijvingen. Na inschrijving volgt u route 235 naar zorgeenheid 235 op de derde verdieping.

U wordt opgenomen op de palliatieve eenheid

De palliatieve eenheid vindt u door route 196 te volgen. Als u in het zie-kenhuis binnenkomt rechtdoor, richting spoed en dan rechtdoor naar het oude gedeelte (7de verdieping).

25

Bereikbaarheid ziekenhuis

Met de auto

Indien u komt van de A10: via Kennedyrondpunt, 2de afslag, aan de

lichten naar rechts en de eerste rechts komt u aan de Gouwelozestraat. U

kan parkeren in de parkeertoren. De meest actuele info rond de

parkeertarieven zijn terug te vinden op https://azdamiaan.be/nl/naar-het

-ziekenhuis/bereikbaarheid

Met het openbaar vervoer

Vanuit station Oostende: afstapplaats Az Damiaan = Gouwelozestraat

(t.h.v. het klooster)

Lijn 21: Oostende - Zandvoorde - Oudenburg - Eernegem

Lijn 22: Oostende - Zandvoorde - Oudenburg - Ettelgem

Lijn 23: Oostende - Zandvoorde - Oudenburg - Westkerke

Vanuit centrum Oostende en station Oostende: afstapplaats Az Damiaan

= Konterdamkaai (inrit parking)

Centrumbus: Marie-Joséplein - station - ziekenhuis

De dienst spoedgevallen bevindt zich aan de Konterdam-kaai, aan de achterzijde van het ziekenhuis.

26

Nuttige adressen

Vlaamse kankertelefoon

elke dag tussen 09.00u en 17.00u te bereiken

telefoon: 0800 35 445

Kom op tegen kanker

telefoon: 02 227 69 69

Internetadressen:

www.oncologie-azdamiaan.be

www.komoptegenkanker.be

www.borstkanker.net

www.kankerbestrijding.nl

www.cancernews.com

www.vermoeidheid.be

27

NOTITIES

………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………….

Az Damiaan vzw

Gouwelozestraat 100

8400 Oostende

Tel. +32 (0)59 41 40 40

Fax +32 (0)59 41 40 20

info@azdamiaan.be

www.azdamiaan.be Deze brochure werd opgemaakt door de dienst Medische

Oncologie van Az Damiaan.