Bedrijfskunde

Gegeven door : Dhr. Vernhout Periode : 11-09-2002 / 17-12-2002 “Niets slaagt zo goed als overdaad” – Oscar Wilde

Inhoudsopgave Inleiding.............................................................................. 3 Communicatie schema luistergesprek ....................................... 5 Capaciteitsplanning ............................................................... 6 Input en output beheer .......................................................... 6 Capaciteitsmanagement ....................................................... 11 Elementen van de doorlooptijd .............................................. 12 TOC ( Theory of Constraints )................................................ 14 Volgordes om te komen tot netwerkplanning............................ 15 Volgordes om te komen tot netwerkplanning: Analyse ............... 15 MRP Planning...................................................................... 22 Histogram.......................................................................... 26 Haaientand diagram ............................................................ 28 Netwerkplanning (laatste les)................................................ 29

Inleiding De uitwerking van alle aantekeningen van afgelopen semester bevatten een veel gegevens die niet relevant zijn voor het uiteindelijke examen. Vandaar de opmerking op het voorblad. Echter, om het geheel toch compleet te houden zijn wel alle aantekeningen opgenomen in dit document. Onderwerpen die op de toets voorkomen zijn aangegeven met het “toetsvraag-teken” welke vrij duidelijk is. Onderwerpen die aan de orde komen tijdens de toets zijn;

- Bottleneck-planning - Dupont-schema (ROI, schema uit hoofd kennen) - Histogram - Strokenplanning (Met KBE of detail) - Voorraadbeheer

Slecht drie hiervan kan ik echt terugvinden in het document, terwijl het toch alle aantekeningen bevat. Als je dus op of aanmerkingen hebt, laat dan zo snel mogelijk weten. Het is ook wel handig als je eventuele wijzigingen even mailt natuurlijk, zodat ze er direct ingeplakt kunnen worden.

! Toets vraag

Planning Luisteren Gedrag van mannen

Gedrag van vrouwen

agressiever boosheid toegestaan meer doen neiging gevoelens te ontkennen maar praten meer over dingen en activiteiten meer gericht op macht, status, tonende pikorde. druk zich stelliger uit. meer feiten rationeel lichaamstaal meer open meer dominantie in gebaren belangrijkste waarde is rechtvaardigheid zaken gaan voor het meisje geen commentaar betekent goed werk gaan gemakkelijker om met mannen plaats vrouwen in traditionele rollen

emotioneel vaardiger boosheid niet toegestaan meer verbaal vaardig huilen meer praten meer over mensen en gevoelens gelijke niveaus creëren horizontale relaties. lijken door spraak gebruik onzekerder meer intuïtie gevoelens lichaamstaal meer gesloten meer glimlachen, knikken, dicht bij elkaar staan belangrijkste waarde is zorg relaties komen eerst behoefte aan goedkeuring gaan gemakkelijker om met vrouwen zien mannen in functionele rollen

Communicatie schema luistergesprek Wel

Niet

In een andere wereld inleven Ontdekkingsreis Hoezo ? Doorvragen Ordenen van opvattingen en gevoelens Laten uitpraten Tussenwerpsels Wat vindt U van ?

Niet je eigen ideeen uitleven Zending/missie O zo ! Snel conclusies trekken Eigen opvattingen of gevoelens er tegen over stellen Niet in de reden vallen Waardeoordeel (+/-) Vindt U niet dat? (niet suggestief optreden)

Zender boodschap -> coderen

boodschap Ontvanger decoderen -> betekenis

terugkoppeling

Capaciteitsplanning Bestrijden van wachttijden. Doorlooptijd = bewerkingstijd + wachttijd (DLT = BT + WT) DLT BT WT Vroeger 80% 20% Heden 20% 80% Input en output beheer

Korte bewerkingstijden eerst(KBE) Earliest due date (EDD) Richtlijnen voor het beheren van doorloop tijden Het verschil tussen geplande en werkelijke doorlooptijden alleen opheffen door:

A) Aanpassen capaciteit -> Uitbesteden -> tempo schalen B) Beperking input van werkopdrachten -> “Nee” zeggen (Break

even grafiek)

Productie capaciteit

Planning

Output

Werk hoeveelheid

KBE->Doorlooptijd EDD->Levertijd

Input (orders)

Bezetting = 80%(20) ?

85%=15% capaciteit over

Toeleveranciers

A) Op korte termijn een prioriteiten overzicht geven. Dit is voor hun eigen planning.

B) Op lange termijn de gewenste capaciteiten invullen -> co-makership

C) De statistieken die bij gehouden worden ten aanzien van binnenkomst nieuwe orderw oren belangrijk verstoord bij verandering van doorloop-levertijden

Er zijn drie niveau’s van leidinggeven; Strategisch -> vier jaar contract Tactisch -> één jaar contract Operationeel -> ? Met korte doorlooptijden bereiken we;

A. Een betrouwbaar HPP B. Stabeiele en juiste rioriteiten -> Bezettingsgraad 80% C. Een laag vooruit WOH

1 2 3 4 5 6 7 8 9 1011

0 1 2 3 4 7 5 6 8 9

Q

Veiligheidsvoorraad

OHW

Bestellen

Haaientand grafiek

D. Verbetering, oplevering, betrouwbaarheid -> S / Standaard afwijking

E. Grotere flexibiliteit F. Vermindering incourant en annuleringskosten

Remedie tegen wachttijden;

A. Spoor de oorzaaken op -> MMO (Multi Moment Opname)

è Pareto Analyse (80-20 regel)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

0 1 2 3 4 7 5 6 8 9

Break-Even grafiek

Voorbeeld KBE en EDD Geg: 5 orders Order No. Start Bewerk. Tijd. Leverdatum 1 0 10 20 2 0 5 8 3 0 3 3 4 0 6 25 5 0 8 26 Gevraagd: Als het prestatiecriterium het minimaliseren van de gemiddelde doorlooptijd is, hoeveel orders komen dan te laat. Order nr 1. wordt 32-20 = 12 weken te laat geleverd. ord nr 3 2 4 5 1 3 5 6 8 10

KBE EDD 3 8 14 22 32 De gemiddelde doorlooptijd:

3+8+14+22+32 = 15,8 weken 5

Als het prestatiecriterium het minimaliseren van het aantal te late orders is, wat is dan de gemiddelde doorlooptijd? ord nr 3 2 1 4 5

KBE EDD 3 5 10 6 8 De gemiddelde doorlooptijd:

3+8+18+24+32 = 17 weken 5 Conclusie: Minder orderwachttijden, meer leegloop (machine wachttijd) Gegeven Als het prestatiecriterium het minimaliseren van de gemiddelde levertijd-afwijking is, wat is dan de gemiddelde levertijd-overschrijding? Oplossing 6/5 =1,2

Capaciteitsmanagement Doelen

- productieplan à HPP - Leverdatum à leverbetrouwbaarheid (OHW à Onder Handen

Werk) - Doorlooptijden - Afstemming - Leegloop = machine-wachttijd - orderwachttijd

Verbeterd schema Om bovenstaande onderwerpen tot een samenhangend beleid te maken, maken we gebruik van het visgraat-diagram. (4 M’s = mensen, machines, middelen, materialen) Plannen tegen een oneindige capaciteit à we houden geen rekening met de aanwezige capaciteit. We noemen dit achterwaartse planning. We gaan uit van de aflever-datum. We plannen dus van achteren naar voren. (EDD regel)

MM à Inkoop/FAB/MAT

FD à Voor. Beheer. /MAG /Transd.

HPP

MM à Inkoop/FAB/MAT

HPP

Geld

! Toets Vraag

(volgens mij)

5 is de maximale capaciteit à Bezettinsgraad=80% à Benodigde capaciteit à Aanwezige CAP. (?)

Plannen tegen een eindige capaciteit à We houden rekening met de aanwezige capaciteit. De orders krijgen een prioriteitswaarde = P-getal à strokenplanning

Elementen van de doorlooptijd V = Voorbereidingstijd a = aanvoer materiaal W = wachttijd S = Set-up tijd à Formule van Camp (F) i = inspectie à steekproeven B = bewerkingstijd T = transporttijd E = eindcontrole

5

4

1e

bewerking 2e bewerking

3e bewerking

Va WSBiT WSBiT W…. BiT E De moraal van het verhaal; Kleine werkvoorraden leiden tot:

- snellere gemiddelde doorstroming - een kortere gemiddelde doorlooptijd - gemakkelijker plannen en beheren - minder verstoringen

een zwaar stuk planning Week 8 9 10 11 12 Input Gepland 270 270 270 270 Werkelijk 275 265 230 255 Afwijking +5 (X1) -5 -40 -15 Output Gepland 300 300 300 300 Werkelijk 305 (X2) 260 280 295 Afwijking -5 +40 -5 Werkvoorraad 270 Gepland 270 240 210 180 150 Werkelijk 240 245 195 155 X1 = X2 = 275 – 305 = 30 => 270 – 30 = 240

TOC ( Theory of Constraints )

KBE !!

44

Bottleneck

Touw

1

7

2 3 5 6 8 Klant

KBE Planning EDD Planning

Voorraad buffer

Sturing Drum Trommel

2, 3 ,4 ,5 ,6 en 8 = Fabricage 7 = Toeleverancier DBR Planning = DRUM BUFFER ROPE

9

7

Volgordes om te komen tot netwerkplanning Volgordes om te komen tot netwerkplanning: Analyse Bij een bouwproject van vier jaar neemt het ongeveer drie maanden in beslag.

Activiteit (tm)

Nummer

Knooppunt Laatste Starttijd

Vroegste Starttijd

Mijlpaal

Gemiddelde tijd

1 2 3

4 NUL-dummy

Fout

Oplossing

3 4

9 1

2 6

5 7

8 10

A2 A2

A2

A2

C5

A2

A2 A2

A2 A2

Netwerkplanning (PERT) (CPM)

Rekenen Van Links naar Rechts = Grootste waarde Van rechts naar link = Kleinste waarde Kritieke pad. Speling = 0 ( is de hoogste uitkomst van het eindpunt )

1 0 0

2 10 11

3 5 8

4 12 12

5 18 19

7 26 26

6 20 20

knooppunt

activiteit

10

8

5

12

10

12

8

7

6

Kritieke pad

2J IJ 3 mnd. 4 weken 1 dag

Verkoop Marketing plan Volume Mix

Orders Afnemers

Fabricage Planning

Capaciteit

Werkvoor-bereiding

HPP Geplande orders

Productie Productie planning

Productie groep

Inkoop Inkoop plan

Transport Capaciteits plan

Dagelijkse route

ORDER BEW

VOLGORDE BEW. TIJDEN P BEW. VOLGORDE

PLANNING W X Y Z 4 W X Y Z 1 1 4 64 1 2 2 106 1 3 4 10 2 2 1 3 3 1 2 3 6 2 3 2 8 3 4 2 10 3 3 1 4 4 1 2 3 7 2 3 2 9 2 4 3 12 4 W 3/1 3/1 3/1 3/1 L L 1/3 1/3 1/3 1/3 X 1/1 1/1 1/1 1/1 3/2 3/2 3/2 L L 2/3 2/3 Y 1/2 1/2 2/2 2/2 2/2 3/4 3/4 3/4 2/4 2/4 Z 2/1 2/1 L 3/3 3/3 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

Gevraagd

A) Maak d.m.v. de K.B.E. regel de strokenplanning B) Bepaal de totale leegloop- en orderwachttijd (Alleen van de

tussen liggende waarden)

Plannings-horizon

Afd.

Gegeven A= Te verkopen -> 80/dag B= Te verkopen -> 40/dag Vaste kosten = € 600,- CAP Bottleneck = 600 uur/dag Gevraagd Indien afd. 2 -> 20 % uitval wat is dan… Oplossing Winstmarge: A=58-40 = € 18 B=65-45= € 20 Bottleneck: A = 18/6 = € 3,00/minuut B = 20/8 = €2,50/minuut A gaat dus voor A gaat voor (80 * 6 =180 minuten)

1 2

3

4 5

6

45

5

40

6

65 58

6 8

A B

! Toets vraag

Over voor B = (600-480=120) -> 120/8 = 15 producten Verkoop A = (80 * 58) + B (15 * 65) = € 1565,00 Inkoop A = (80 * 100) + B (15 * 45) = € 3875,00 Vaste kosten € 600,00 + Totaal € 1140,00 per/dag Wanner afd. 2 20% uitval heeft.. B = 15 producten i.v.m. bottleneck Input -> B = 15/0,8 = 18,75 = 19 Verkoop = 5615 Inkoop = 80*40 + 19*45 = 4055 Vaste kosten = 600 Totaal = 1960

2x

MRP Planning Material Requirement Planning Stuklijst (Explosie pomp)

Aanwezig Veiligheids voorraad

Q v. Camp Doorlooptijd Levertijd

1120 - - 20 1 week - 3600 - - 20 2 weken - 2300 - - 100 1 week - 6120 - - 200 - 1 week HPP Te leveren: 15 stuks = 3600 week 14 30 stuks = 1120 week 15 20 stuks = 1120 week 17

1120

2300 2305 3600 9187

9120 6130 6120 6120

3112 9160

3950

4286 4123 9160

3950

2x 2x 4x

Gevraagd Stel de materiaalbehoeftplanning op voor onderdeel 6120 VP 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

B 30 20 V 20 40 10 30 10 O 20 20 20 F 20 20 20

1120 q=20 Dlt. 1 Wk.

I B V 100 60 20 120 80 80 80 O 100 100 F 100 100

2300 q=100 Dlt. 1 Wk.

I B 20 20 15 20 V 20 20 20 25 5 5 5 O 20 20 20 20 F 20 20 20 20

3600 q=20 Dlt. 2 Wk.

I B 40 140 40 40 100 V 200 160 220 180 140 40 40 O 200 200 F

6120 q=200 Dlt. 1 Wk.

I 200 200

ROI en RTV Een onderneming met een omzet van 150.000.000 en 50.000.000 kosten overweegt vervanging van het inmiddels afgeschreven systeem voor financiëel beheer en goederenstroombeheer. Van het nieuwe systeem is het volgende bekend;

- Investering hard- en software 350.000 - Verandering voorraad waard 700.000 - Verlaging inkoop kosten 100.000 - Verlaging service kosten 45.000 - Verlaging personeelskosten 85.000

De oude vaste activa staan voor 12.000.000 op de balans. De oude vlottende activa voor 6.000.000. Gevraagd Bereken het oude ROI (Rendement Op Investering) en het nieuwe en wat is je conclusie. ROI Omloopsnelheid

2.94 = Omzet/Totale

activa

= (12+6) = 18 =>

ROI

16.7% { Winstmarge 0,057 = 5.7 %

= Winst(3) / Omzet(53)

= 53/50 => Overige kosten Inkoopgebonden kosten

2.94 * 5.7 = 16.76% RTV (Rendement Totale Vermogen) moet 2 à 5 keer hoger zijn dan de rente. Totale activa voor aankoop

18.000.000

350.000

Totale activa 18.350.000 Verandering voorraad 700.000

! Toets vraag

Histogram Gegevensmodel 65000 53000 48000 32000 44000 62000 81000 27000 18000 22000 84000 66000 9000 92000 56000 41000 52000 46000 59000 54000

Gevraagd Maak histogram Oplossing Bepalen -> Aantal klassen: 5 t/m 15 Klasse breedte: kiezen

Klasse grenzen b.v 10 < 20 = 10 t/m 19

Klasse breedte

Grotere spreiding

Kleine spreiding

Zeer grote spreiding

Bepalen aantal klassen -> tabel min <- -> max = 9000 <--> 92.000 Conclusie We kiezen voor 10 klassen van elk 10.000 x 1000 turven 0 < 10 | 10 < 20 | 20 < 30 || 30 < 40 | 40 < 50 |||| 50 < 60 |||| | 60 < 70 ||| 70 < 80 - 80 < 90 || 90 < 100 | De hoogste waarde moet tijden het samenvoegen gehandhaafd blijven. ABS fi = Absolute frequentie REL fi = Relatieve frequentie Gec. ABS fi = gecombineerde frequentie Klasse x 1000

turven ABS fi % REL fi % Klassen grenzen

Gec. ABS fi

Gec. REL fi %

0 < 20 || 2 2/20 =

10% 0-20 2 10

20 < 40 ||| 3 15 40 5 25 40 < 50 |||| 4 20 50 9 45 50 < 60 |||| | 5 25 60 14 70 60 < 70 ||| 3 15 70 17 85 70 < 100 ||| 3 15 100 20 100

!! Let op de hoogte van de kolommen !!

N=20

3,5 week

Haaientand diagram Gegeven Afname = 200 /week Voorraad tijdst. 0 = 800 VV (Veiligheidsvoorraad) = 100 Rente = 4% Magazijnskosten = 5% RRR (Rente + Mag. Kost.) = 9% F = 315,20 D = 104,00 K = 90, -

1 2 3 4 5 6 7 8 9

1011

0 1 2 3 4 7 5 6 8 9

Etc… tot en met de dag des oordeels N

“Haaientand diagram”

Veiligheidsvoorraad

900 à 900 / 2 = 450 gemiddelde voorraad

Afname = 200 / week

Aanmaak nieuwe voorraad

4,5 week

Na 3,5 week vooraad weer opbouwen

900 / 200 = 4,5 Interval weken

! Toets vraag

Formule van Kamp a * K * D

N = v F

a = RRR K = kostprijs product D = jaarhoeveelheid F = bestelkosten

Netwerkplanning (laatste les) Dit is het laatst ingevulde schema uit de laatste les. ORDER BEW

VOLGORDE BEW. TIJDEN P BEW.

VOLGORDE PLANNING

W X Y Z W X Y Z 1 1 3 3 1 2 3 6 1 3 4 10 3 2 1 2 2 1 2 5 7 1 3 4 11 3 4 4 15 2 3 1 3 3 2 2 2 5 2 3 3 8 2

The end

W 2/2 2/2 2/2 2/2 2/2 1/3 1/3 1/3 1/3 1/3 3/3 3/3 3/3 X 2/1 2/1 3/2 3/2 O O O O Y 1/1 1/1 1/1 3/1 3/1 3/1 2/3 2/3 2/3 2/3 Z 1/2 1/2 1/2 O 2/4 2/4 2/4 2/4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15