Rookstop: een haalbare kaart? - VVLR files/congres2019/5_Quina_Rookstop.pdf · rookstop). →Werken...

Rookstop: een haalbare kaart?

[email protected]

30 maart 2019

mailto:[email protected]

Inleiding

Roken wordt beschouwd als een « chronische verslaving »

Hervalpercentage ligt zeer hoog (ondanks hulmpiddelen, begeleiding)

Geen gespecialiseerde klinieken of opnamemogelijkheden

Sommigen stoppen « vanzelf », anderen worstelen hun levenlang met de sigaret…

→ Wat maakt stoppen (en rookvrij blijven) zo moeilijk?

Rookverslaving?

Psychologische

verslavingGewoonteAfkickverschijnselen

Rookverslaving…

• Craving: onweerstaanbare drang om roken

• Zenuwachtigheid, rusteloosheid

• Prikkelbaarheid, frustratie

• Concentratieproblemen

• Slapeloosheid

• Angst

• Depressieve stemming

• Toegenomen eetlust of gewicht

• Verlaagde hartfrequentie

• Constipatie

• Droge mond

• Vermoeidheid

• Duizeligheid

• “Levendige” dromen

• …

Rookverslaving…

Rookverslaving…

ROOKPROFIEL - FYSIEKE VERSLAVING

• FAGERSTROM testtijdstip 1ste sigaret!

• CO-meting COHb(%)

• Cotinine test

Rookverslaving…

Aangeleerd gedrag?

Aangeleerd gedrag…

• Effecten in de hersenen:

- Dopamine wordt vrijgegeven

- Beloningssysteem (basaal)


Wat houdt roken in stand:• Positieve connotatie – beeld van roken:

- Goed gevoel

- Pauze

- Troost

- Beste vriend

- Gezellig, …

• “Oplossing voor een aantal problemen (negatieve gevolgen

verminderen)

- Ontwenning wordt opgeheven – rustiger worden

- Weggaan uit crisissituatie, …

• Uitblijven van mogelijke negatieve gevolgen

- Geen confrontatie met mislukken in geval van herval, …


In de praktijk: wat maakt dat rokers willen

stoppen?

• Negatieve ervaringen:

- Lichamelijke ongemakken, ziekte

- “Paria”

- Commentaren van omgeving, …

• Verminderen/verdwijnen van de positieve ervaringen:

- Gevoel van vrijheid en (zelf)controle verdwijnt

- Zelfbeeld klopt niet met realiteit, …

• Uitblijven van positieve effecten:

- Geen voldoening meer bij roken

Rookstop?

Medicatie?

Medicatie…

Medicatie…

• Uitdoving:

• Champix: roken zorgt niet langer voor extra vrijgave van dopamine en goed

gevoel (receptoren worden bezet)

• Geen positieve bekrachtiging meer via het genotscentrum;

beloningsmechanisme valt weg

• Uitblijven van negatieve gevolgen (ontwenning):

• NRT: opvangen van de ontwenningsverschijnselen (negatieve gevolgen van

rookstop).

→ Werken op fysieke afhankelijkheid!

Zorgt ervoor dat de fysieke ontwenning (nagenoeg) 100%

opgevangen wordt, zodat aandacht en energie kan gaan naar

gewoonteverandering en gebruiken van andere manieren om met

problemen, verveling, … om te gaan.

Medicatie…

• NRT – combitherapie!

Gedragsmatige ondersteuning…


• Voordelen – nadelen balans:


Motiveren tot verandering!

• Niet te verwaarlozen bij medische problemen!

• Voor een “buitenstaander”: onbegrijpelijk dat patiënten

verder roken want ze hebben net slecht nieuws gehad!

• Echter: wat heeft patiënt er gevoelsmatig bij te winnen?

Dé kernvraag:

“Zou je er over denken om te stoppen mocht je de

diagnose niet gekregen hebben?”


• Motivatie?


• De verschillende fasen van gedragsverandering binnen

rookstop → ANDERE AANPAK

Hoe motivatie

verhogen?

Motiverende

gespreksvoering


• Gericht op gedragsverandering

• Evidence based approach (gedragstherapie)

1. Verhogen van de motivatie om te stoppen met roken

→ verminderen van de motivatie om te roken

→ demystificatie van de sigaret

2. Ondersteunen van de wil om gestopt te blijven

3. Verhogen van het vermogen om craving om te gaan

4. Verzekeren van het effectief gebruik van de farmacotherapie

→ Basis: motivatie van de cliënt


Psycho-educatie:

• Waarom is stoppen met roken zo moeilijk?

• Drie elementen die in het spel zijn:

• Lichaam

• Gewoonten

• Psychologische verslaving

→ Lichamelijke component vaak onderschat

• Impulsiviteit van rookstop laat kans op succes dalen

→ noodzaak van goede voorbereiding

→ oefenen in veilige situatie (nog niet gestopt; elke verandering is succeservaring)

• Wat zijn de slaagkansen (5% op eigen houtje)

• Verschil tussen ratio en emotie


Gedachten…

• Denk niet aan een rode auto…


• Veranderingen…


Waarom veranderen mensen?

• Welke zijn de voordelen die toenemen?

• Welke zijn de nadelen die afnemen?

• Zelfbeeld?


• Wat met opname in het ziekenhuis?


DOEL

• Komen tot rookstop…

Die volgehouden wordt

→ Geen opsomming van de risico’s van rookgedrag

→ Vertrekken van de eigen motivatie om te stoppen met

roken


Maximaal 8 gesprekken gespreid over 3 maand:

• Intake

• Historiek

• Huidig gebruik

• Motivatie

• Verschillende aspecten van de rookverslaving

• Belang van gedragsverandering


• Bespreken medicatie:

• In functie van de setting: bewuste keuze om enkel NRT te

gebruiken (meestal combitherapie)

• Rookstopdag binnen de maand na start begeleiding

• Hervalpreventie

• CO meting bij elke sessie


Vastgeroeste ideeën – klassieke denkpatronen:

• Stoppen met roken is moeilijk

• Stoppen met roken is lastig

• Stoppen met roken is een gevecht

• Stoppen met roken is onmogelijk

• …


Remmende gedachten

• Ik heb het al zo vaak geprobeerd!

• Het is niet meer de moeite, ik ben al te oud.

• Ik heb niet genoeg karakter.

• Ik ga dik worden als ik stop met roken.

• Ik heb nu al zoveel stress.

• Ik ga het niet kunnen.

• ….


Negatieve ervaringen

• Bijwerkingen medicatie

• Nicotinevervangers hebben geen effect

• Mijn partner heeft me na een paar dagen gesmeekt om

terug te roken …


Positieve boodschap:

• Wat zijn zaken die WEL lukken

• Rokers hebben de neiging om de lat hoger te leggen

dan gevraagd

• Versterken van zelfvertrouwen

• Zorgen voor een soliede basis om op verder te bouwen

• Herval is een leermoment …

Rol van de (para)medici?

• Focus op het bespreekbaar maken van het thema en

het doorverwijzen naar een professional


ASK:

• Stel de vraag of de cliënt rookt

• Op een niet bedreigende manier

• Op een niet veroordelende manier

• Tracht te weten te komen hoeveel hij rookt

• Tracht te weten te komen welke sigaretten (gekocht/zelf

gemaakt)


ADVISE:

• Advies geven om te stoppen met roken

• Zonder met het vingertje te wijzen

• Komt bedreigend over

• Wekt weerstand op

• Is contraproductief

• Proberen te kaderen in verbeteren van de

gezondheid/behandeling

• Aangeven dat het in elk van de gevallen positieve effecten

heeft


REFER:

• Doorsturen van de cliënt naar gespecialiseerde hulp

• Aangeven dat begeleiding werkt en meer kans op succes heeft:

• poging zonder begeleiding 5 à 6%

• Poging met begeleiding

• Einde traject: 45%

• Na 1 jaar 25 %

• Kort uitleggen waaruit de begeleiding bestaat

• Aangeven dat een rookstop niet hoeft gelijk te staan met “afzien”

• Vrije keuze laten

• Aan de andere kant: wat heb je te verliezen?

http://www.motiverentotrookstop.be

http://www.motiverentotrookstop.be/

Boodschappen Vlaams Platform tegen Tabak

1. Stoppen met roken is steeds een goede beslissing

• Gemiddeld zijn er 5 tot 7 pogingen nodig voor een roker

definitief stopt

• Geef dus niet te snel op als het niet onmiddellijk lukt!

2. Als u een stoppoging plant, bereidt u zich best goed

voor

• Vaak is een rookstop(poging) een impulsieve beslissing

• Daardoor heeft de rookstopper niet steeds een antwoord op

de problemen en de uitdagingen die een rookstop met zich

meebrengt


3. Stoppen met hulp verhoogt uw slaagkans

• Een combinatie van een vorm van intensieve gedragsmatige

begeleiding en ondersteuning met rookstopmedicijnen zorgt

voor het meeste kans op stoppen op de lange termijn.

4. Is de e-sigaret met nicotine ook een rookstopmiddel?

• Ja, de e-sigaret met nicotine kan een hulp zijn bij het stoppen

met het roken van tabak

• MAAR…

• Stop helemaal met het roken van tabak. Roken en damp

niet samen

• Gezondheidswinst wanneer tabaksgebruik met 85%

afneemt…


• slaagkansen op de lange termijn sterk zullen toenemen als u

tegelijk ook gebruikmaakt van een vorm van gedragsmatige

ondersteuning

• Combineer met klassieke NRT

5. Helpen alternatieve methoden om te stoppen met roken

ook?

• De effecten ervan zijn niet wetenschappelijk bewezen. Er zijn

weinig betrouwbare studies over, of de beschikbare studies

kunnen meestal geen positief effect aantonen.

Vragen?

Rookstop: een haalbare kaart? - VVLR files/congres2019/5_Quina_Rookstop.pdf · rookstop). →Werken...

Documents

Transcript of Rookstop: een haalbare kaart? - VVLR files/congres2019/5_Quina_Rookstop.pdf · rookstop). →Werken...