Ronald Lucassen

Docent beroepsgerichte economie

VMBO CSG Het NoordikVan Renneslaan

Voorstellen

Master Leren & Innoveren

September 2009

2 Jaar

Leiding geven aan

veranderingsprocessen in het onderwijs

De opleiding

Ontwerponderzoek

Ontwerpen en onderzoeken:

Op een systematische wijze bedenken en ontwikkelen van oplossingen voor een onderwijsprobleem

• Vooronderzoek• Ontwikkelen van een interventie• Uitvoeren van de interventie• Evaluatie

Inhoud opleiding

Rekenen

• Balansen

• Facturen

• Voorraadkaarten

• Debiteurenkaarten

• Resultatenrekening

Onderwerp onderzoek

De onderzoeksgroep

• Zeven leerlingen in klas 3BB VMBO. • Zij hebben allen een lwoo indicatie.

– Leerachterstanden op lezen en rekenen– De achterstand is 1,5 tot 2 jaar– Functioneren groep 6 basisschool

• Allochtone leerlingen

Context

Ik kan……. Rekenen ….er maar niet op

• Hoofdrekenen• 25% korting van € 10,00

• Uitspreken • €2.150,50

De aanleiding

Analyse van het probleem?

• Wat moeten leerlingen weten en kunnen om goed te rekenen? Benodigde kennis

• Wat kunnen zij al wel en wat nog niet? Aanwezige kennis

• Hoe help je ze daarbij? Onderwijs

• Ook van toepassing bij taal

Probleemanalyse

• Wat moeten cognitief zwakke leerlingen minimaal goed kunnen en weten om te rekenen in de bovenbouw van het VMBO BB

en wat hebben zij nodig van het onderwijs

om dit doel te bereiken.

Probleemstelling

Centrale vraag probleemstelling

Het vooronderzoek• Leerlingen

– Enquête• Behoefte • Kennis basisvaardigheden wel / niet

– Instaptoets

• Welke eisen worden gesteld door:– De verschillende vakdocenten

• Welke rekenvaardigheden • Aanvullende kennis

• De overheid • Commissie Meijerink

• Expert– Marc van Zanten

Vooronderzoek

Resultaten leerlingenenquête

Rekenen belangrijk

Beter leren rekenen, 29% niet

Uitleg + voorbeelden.

Opbrengsten vooronderzoek

Uitspreken grote getallen

0,75 als breuk 29% wel

¼ op rekenmachine

Wat vindt ik zelf belangrijk Wat kan ik niet.

De instaptoets

• Software programma: Rekenblokken, Referentieniveau 1F

• Vermenigvuldigen, optellen, vermenigvuldigen + optellen

• Aftrekken + negatieve getallen, Delen+rest, optellen + aftrekken, breuken, tafels en delen, breuken en procenten, procenten en decimalen.

Opbrengsten vooronderzoek

Conclusie vooronderzoek

• Instaptoets < groep 8• Verlaten basisschool gemeten achterstand >2 jaar• Literatuur en expert bevindingen sluiten hierbij

aan• Leerlingen positief beeld• Docenten bevestiging

• Conclusie er is veel te verbeteren er is behoefte aan verbetering

Conclusie

Literatuurstudie vooronderzoek

• Het aanleren van rekenvaardigheden• Basisvaardigheden optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen.

• Het aanleren van rekenstrategieën• Een stappenplan: procenten berekenen. Eerst delen door 100, dan keer het percentage =

• Het automatiseren van rekenvaardigheden en rekenstrategieën

• Automatiseren = zonder bedenktijd direct het antwoord kunnen geven.

De literatuurstudie

Test• -5 + -3 =

• 5 + 3 x 3 =

• 3 x 3 + 5 =

• 8 : 2 x 4 =

• 8 x 2 : 4 =

• 8 : (2 x 4) =

• -5 x -3 =

• -8

• 14

• 14

• 16

• 4

• 1

• 15Simpele opgaven of toch niet??

Ontwerpprincipe

Ontwerpprincipe

Als leerlingen met een laag cognitief niveau moeten leren rekenen op het niveau 1f

dan is het verstandig om leerlingen rekenstrategieën te laten automatiseren

omdat uit onderzoek blijkt dat door gebruik te maken van geautomatiseerde strategieën,

de belasting van het geheugen beperkt wordt en het oplossen van rekenopgaven aanzienlijk vereenvoudigt wordt. (Campione, Brown & Ferrara, 1982; Geary, Brown & Samanayake, 1991)

Hoe kom ik tot een goede instructiestrategie

De literatuur verwijst naar docent gestuurd onderwijs.

De leerlingen willen graag veel uitleg met veel voorbeelden.(sluit aan bij vooronderzoek leerlingen)

Op basis bovenstaande en informatie uit het boek Valcke ben ik uitgekomen op Direct Instruction.

Instructiestrategie

• 7 weken, 2 uur les per week• Ieder les één rekenstrategie uitvoerig behandeld.• De 2e week, korte herhaling 1e les.• De 3e week korte herhaling 1 en 2.• De 4e week korte herhaling 1, 2 en 3.• De 5e week korte herhaling 2, 3 en 4• De 6e week korte herhaling 3, 4 en 5• De 7e week herhaling alle lessen.

Indeling lessen

Instructiestrategie Direct Instruction

• De waarneembare resultaten in de klas:

– De leerlingen waren actief betrokken

– Geen last van een korte spanningsboog

– Leerlingen waren verbaasd hoe eenvoudig rekenen soms is.

– Een Leerling zei na afloop, ik heb echt iets geleerd, en was zichtbaar blij en trots op zichzelf.

Opbrengsten

Opbrengsten van de interventie

Onvoldoende

Matig

Goed

% Verandering

Opbrengst interventie

Niveuau X1 Totaal Totaal VerschilA 46 56 +11B 41 52 +10C 48 67 +18D 65 88 +23E 52 54 +2F 31 53 +22

Gemiddeld 47 62 14

Opbrengsten interventie

• Doel niet volledig bereikt

• Wel grote vorderingen

• Het is zinvol

Conclusie

Wat vonden de leerlingen observatie

• Zelfvertrouwen

• Trots

• Simpel

• Echt geleerd

Conclusie

Wat heb ik geleerd• Bepaal de voorkennis Sluit hier bij aan

• Zorg voor een veilige omgeving

• Stap voor stap uitleggen controle opbrengsten

• Pas op voor automatisme

• Maak het concreet, geef veel voorbeelden

Conclusie

Wat heb ik geleerd

• Bepaal de voorkennis Sluit hier bij aan– Vaardigheden– Strategieën– Automatiseren

• Zorg voor een veilige omgeving (fouten maken is normaal)

• Stap voor stap uitleggen controleer opbrengsten

• Pas op voor automatismeConclusie

Advies

– Start in leerjaar 1 met rekenonderwijs

–Vervolg in alle leerjaren

–Klas 3 en 4, één uur per week tijdens het beroepsgerichte programma rekenen op maat

– Leren van strategieën en automatiseren.