Regels rondom research data Bibliotheek – Project RDM Ondersteuning Basistraining voor...

Regels rondomresearch data

Bibliotheek – Project RDM Ondersteuning

Basistraining voor informatiespecialisten

2RDMO Regels rondom research data

Context

Wetenschappelijke integriteit

Digitalisering en internet

Open Access-beweging

Debat over het (anders) meten en waarderen van

(andere dan traditionele) onderzoeksoutput


Hoofdrolspelers

Onderzoekers

Universiteiten

Financiers

Uitgevers

Bedrijfsleven

Data-archieven

en hun respectievelijke (inter)nationale samenwerkingsverbanden


Uitgangspunten

De resultaten van wetenschappelijk onderzoek

moeten betrouwbaar en controleerbaar zijn

De resultaten van wat uit publieke middelen betaald

wordt, moeten publiek toegankelijk zijn


Praktische uitdagingen

Niet alle data zijn deelbaar (privacy, veiligheid etc.)

Onderzoek(sresultaten) repliceren loont niet

Data delen en publiceren kost geld

Onderzoek is internationaal, wetgeving nationaal

Wetgeving is (nog) niet op data ingesteld

RDMO Regels rondom research data 6

Beleid: universitair


ESF/ALLEA

European code of conduct for research integrity (2011)

Good data practices: availability and access

Proper research procedures

Responsible research procedures

Publication-related conduct

Reviewing and editorial issues

http://www.esf.org/coordinating-research/mo-fora/research-integrity.html




Good data practices

Reikwijdte, opslag, veiligheid en toegankelijkheid:

“All primary and secondary data should be stored in

a secure and accessible form.”


Good data practices

Bewaartermijn:

“Original scientific or scholarly research data should

be documented and archived for a substantial

period (at least 5 years, and preferably 10 years).”


Good data practices

Data delen:

“Research data should be placed at the disposal of

colleagues who want to replicate the study or

elaborate on its findings.”


LERU (Nederland: UU en UvA)

Roadmap for research data (2013)http://www.leru.org/index.php/public/news/press-release-leru-roadmap-for-research-data/

Recommendations, o.a.:

opzetten van praktische ondersteuning voor

onderzoekers (R5, R20, R39)

organiseren van trainingen (R23)

ontwikkelen van best practices (R12-14, R17, R36)

http://www.leru.org/index.php/public/news/press-release-leru-roadmap-for-research-data/

http://www.leru.org/index.php/public/news/press-release-leru-roadmap-for-research-data/


VSNU

Gedragscode wetenschapsbeoefening (2004/2012)

I. zorgvuldigheid

II. betrouwbaarheid

III. controleerbaarheid

IV. onpartijdigheid

V. onafhankelijkheid

http://www.vsnu.nl/gedragscodes

http://www.vsnu.nl/gedragscodes


VSNU: onderzoeksdata

“II.1 Het selectief weglaten van onderzoeksresultaten

wordt gemeld en beargumenteerd. De gegevens zijn

daadwerkelijk verzameld. De gebruikte statistische

methoden zijn toepasbaar op de verkregen data.”



“III.1 Onderzoek moet gerepliceerd kunnen worden om

de juistheid ervan te testen. De keuze van de onder-

zoeksvraag, de opzet van het onderzoek, de keuze van

de gehanteerde methode en verwijzing naar geraad-

pleegde bronnen is nauwkeurig gedocumenteerd.”



“III.2 De kwaliteit van dataverzameling, data-invoer,

dataopslag en dataverwerking wordt goed bewaakt.

Goede verslaglegging van alle stappen en controle op

de uitvoering is noodzakelijk (labjournaals, voortgangs-

rapportages, documentatie van afspraken en

beslissingen enz.).”



“III.3 De bewaartermijn van ruwe onderzoeksgegevens

is minimaal 5 jaar. Deze gegevens worden op aanvraag

ter beschikking gesteld aan andere wetenschaps-

beoefenaren.”



“III.4 Ruwe onderzoeksgegevens worden zodanig

gearchiveerd dat deze te allen tijde met een minimum

aan tijd en handelen kunnen worden geraadpleegd.”


Enkele andere gedragscodes

Persoonsgegevens (VSNU; 2005)

Biosecurity (KNAW; 2007)

Openheid dierproeven (KNAW, VSNU, NFU; 2008)

Belangenverstrengeling (KNAW, KNMG e.a.; 2012)

Goed gebruik lichaamsmateriaal (Federa; 2011)


Universiteit van Amsterdam

centrale richtlijnen voor research data management

uitgewerkt per onderzoeksinstituut/graduate school

met inachtneming van (inter)nationale context, wet-

en regelgeving, eisen van financiers en mores in

vakgebied


Universiteit van Amsterdam

Streven: onderzoeksdata zijn accuraat, volledig,

authentiek, betrouwbaar, herkenbaar, vindbaar,

indien mogelijk raadpleegbaar en veilig

Centrale rol voor datamanagementplan

Institutionele verantwoordelijkheid voor richtlijnen,

onderzoeker verantwoordelijk voor uitvoering


Toezichthouders

Facultaire ethische commissies (FMG en FGw)

Vertrouwenspersoon Wetenschappelijke Integriteit

Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteithttps://www.knaw.nl/nl/thematisch/ethiek/landelijk-orgaan-wetenschappelijke-integriteit-lowi/overzicht

http://www.uva.nl/onderzoek/onderzoek-aan-de-uva/wetenschappelijke-integriteit

http://ethiek.fmg.uva.nl / http://medewerker.uva.nl/fgw/az/content2/ethiek-commissie-fgw/ethiek-commissie-fgw.html

https://www.knaw.nl/nl/thematisch/ethiek/landelijk-orgaan-wetenschappelijke-integriteit-lowi/overzicht



http://ethiek.fmg.uva.nl/

http://ethiek.fmg.uva.nl/

http://medewerker.uva.nl/fgw/az/content2/ethiek-commissie-fgw/ethiek-commissie-fgw.html


Beleid: onderzoeksfinanciers


KNAW

Beleid Open Access en digitale duurzaamheid (2011)https://www.knaw.nl/nl/thematisch/open-access-en-digitale-duurzaamheid/open-access

Doel: toegankelijkheid en hergebruik van data

Datanotitie bij elk KNAW-instituut

Dataparagraaf in elk KNAW-onderzoeksplan

Voorschriften voor alle KNAW-onderzoeksdata

https://www.knaw.nl/nl/thematisch/open-access-en-digitale-duurzaamheid/open-access

https://www.knaw.nl/nl/thematisch/open-access-en-digitale-duurzaamheid/open-access


KNAW

Onderdelen dataparagraaf:

Digitale duurzaamheid: opslag

Open Access: toegankelijkheid data

Metadata: toegankelijkheid metadata


KNAW

Alle KNAW-onderzoeksdata worden

uiterlijk bij afronding van het onderzoek

duurzaam opgeslagen in een data repository en

zijn na max. 18 maanden voor iedereen toegankelijk


NWO

NWO-regeling subsidies (2011)http://www.nwo.nl/documents/nwo/juridisch/regeling-subsidieverlening-nwo


NWO is mede-eigenaar van data (§ 29)

Data wordt goed en toegankelijk gedocumenteerd (§ 30)

Data wordt goed en toegankelijk opgeslagen (§ 30)

Data is beschikbaar voor verder onderzoek (§ 30)

http://www.nwo.nl/documents/nwo/juridisch/regeling-subsidieverlening-nwo

http://www.nwo.nl/documents/nwo/juridisch/regeling-subsidieverlening-nwo


NWO

Datacontracten met DANS voor Maatschappij- en

Gedragswetenschappen en Geesteswetenschappen

Data deponeren in repository met Data Seal of

Approval (DSA) binnen 3 maanden na beëindiging

van onderzoeksproject


ZonMW

Subsidiebepalingen (2013)


ZonMW is mede-eigenaar van data

datamanagementplan in subsidieaanvraag

kan onderzoek uitgevoerd met bestaande data?

data deponeren

http://www.zonmw.nl/nl/programmas/programma-detail/toegang-tot-data-ttdata/vraag-en-antwoord/




NWO

Stichting Fundamenteel Onderzoek der Materie (NWO)

Technologiestichting STW (NWO/Economische Zaken)

- regeling intellectuele eigendomsrechten (FOM, STW)

- gedragscode belangenverstrengeling (STW)

- geen expliciete eisen m.b.t. (open) data


Andere onderzoeksfinanciers

Horizon 2020 (Europese Commissie)

Research Councils (Groot-Brittannië)

National Science Foundation (NSF, Amerika)

- Datamanagementplan verplicht

- Data (indien mogelijk) toegankelijk na onderzoek

http://www.dcc.ac.uk/resources/policy-and-legal/overview-funders-data-policies

https://www.nsf.gov/bfa/dias/policy/dmp.jsp

http://ec.europa.eu/research/participants/data/ref/h2020/grants_manual/hi/oa_pilot/h2020-hi-oa-data-mgt_en.pdf

http://www.dcc.ac.uk/resources/policy-and-legal/overview-funders-data-policies

https://www.nsf.gov/bfa/dias/policy/dmp.jsp




Beleid: uitgevers& tijdschriften


Nieuws onder de zon?

Ragnar Frisch, ‘Editorial’, Econometrica 1 (1933) 1, 3 | http://www.jstor.org/stable/1912224

http://www.jstor.org/stable/1912224




DAP

Data Availability/Archiving Policy:

data die aan artikel ten grondslag liggen, moeten

beschikbaar zijn voor anderen

beschikbaarheid van data is voorwaarde voor

publicatie


DAP

Verschillen tussen policies:

Welke data moeten gepubliceerd worden?

Hoe/waar moeten data gepubliceerd worden?

Wanneer moeten data gepubliceerd worden?


http://publications.agu.org/author-resource-center/publication-policies/data-policy/



RDMO Regels rondom research data 36http://www.aeaweb.org/aer/data.php

http://www.aeaweb.org/aer/data.php

http://www.aeaweb.org/aer/data.php

RDMO Regels rondom research data 37http://www.plosone.org/static/policies.action#sharing

http://www.plosone.org/static/policies.action#sharing

http://www.plosone.org/static/policies.action#sharing


http://datadryad.org/pages/jdap




http://newsroom.taylorandfrancisgroup.com/news/press-release/taylor-francis-and-figshare-making-research-more-discoverable#.UxoRXYVWt-4




DAP

Niet elke uitgever heeft (al) een DAP

DAPs bij OA én niet-OA journals

DAPs worden niet altijd nageleefd

Peer review van data?


Wetgeving


Relevante wetgeving

Auteursrecht

Databankenrecht

Onpersoonlijke

geschriftenbescherming

Octrooirecht

CAO’s

Wet Bescherming

Persoonsgegevens (WBP)

Wet Medisch-

wetenschappelijk

Onderzoek met mensen

(WMO)


Auteursrecht

Ruwe data (‘blote feiten’): onbeschermd

Verwerkte data (structurering, selectie,

verwoording): beschermd indien resultaat van

subjectieve keuzes


Auteursrecht

In dienstverband gemaakt: werkgever heeft

auteursrecht

Praktijk: universiteiten staan onderzoekers toe zelf

afspraken te maken over door hen gemaakt werk


Auteursrecht

Data verzameld door gelijkwaardige onderzoekers?

Gedeeld auteursrecht

Data hergebruikt in nieuwe dataverzameling?

Auteursrecht blijft van kracht


Auteursrecht: toestemming nodig voor

data van een ander opnemen in publicatie

data van een ander delen met derden

data van een ander integraal opnemen in eigen

databestand dat met anderen gedeeld wordt


Databankenrecht

Databank:

verzameling zelfstandige elementen,

die doorzoekbaar of systematisch geordend is,

waarbij substantieel geïnvesteerd is in het verzamelen,

controleren of presenteren van de inhoud in de vorm van

een databank (≠ het creëren van de gegevens)


Databankenrecht: geen toestemming nodig voor

gebruik van een databank voor wetenschappelijk

onderzoek, mits geen substantiële delen van de

databank openbaar worden gemaakt

gebruik van databanken van de overheid


Wet bescherming persoonsgegevens (WBP)

persoonsgegevens: gegevens betreffende

geïdentificeerde of identificeerbare natuurlijke

levende personen

verschillende typen persoonsgegevens met elk een

eigen beschermingsregime


VSNU

Gedragscode voor gebruik van persoonsgegevens in

wetenschappelijk onderzoek (2005)

- uitwerking van algemene normen in WBP voor

maatschappij- en gedragswetenschappelijk onderzoek

- goedkeuring CBP verlopen, nieuwe versie op komst


Meer informatie

De juridische status van ruwe data; een wegwijzer

voor de onderzoekspraktijk (2009)http://www.surf.nl/kennis-en-innovatie/kennisbank/2009/rapport-de-juridische-status-van-ruwe-data-een-wegwijzer-voor-de-onderzoekspraktijk.html

http://www.surf.nl/kennis-en-innovatie/kennisbank/2011/onderzoeksrapportage-data-in-publiek-private-projecten-juridische-aspecten.html

Data in publiek-private projecten: juridische

aspecten (2011)

http://www.surf.nl/kennis-en-innovatie/kennisbank/2009/rapport-de-juridische-status-van-ruwe-data-een-wegwijzer-voor-de-onderzoekspraktijk.html

http://www.surf.nl/kennis-en-innovatie/kennisbank/2009/rapport-de-juridische-status-van-ruwe-data-een-wegwijzer-voor-de-onderzoekspraktijk.html




Licenties


Creative Commons

alle rechten als maker behouden

toestemming vooraf aan anderen om je werk te

delen en/of bewerken


Creative Commons

Naamsvermelding

Naamsvermelding-GelijkDelen

Naamsvermelding-NietCommercieel

Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen

Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken

Naamsvermelding-NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken

CC0 Public Domainhttp://creativecommons.nl/uitleg/

http://creativecommons.nl/uitleg/

http://creativecommons.nl/uitleg/


Open Data Commons

Public Domain Dedication and License (PDDL):

delen, bewerken en creëren op basis van database

ODC-BY: delen, bewerken en creëren op basis van

database op voorwaarde van naamsvermeldinghttp://opendatacommons.org/licenses/

http://opendatacommons.org/licenses/



Open Data Commons

Open Database License (ODC-ODbL): delen,

bewerken en creëren op basis van database op

voorwaarde van naamsvermelding, gelijk delen en

open verspreidenhttp://opendatacommons.org/licenses/




Colofon

Presentatie: Mariëtte van Selm | [email protected]

Beeld: Jørgen Stamp | http://www.digitalbevaring.dk/

M. van Selm, RDM Ondersteuning - basistraining voor informatiespecialisten, lesmateriaal sessie 5. Maart 2014.Dit werk is gelicenseerd onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationaal

mailto:[email protected]

http://www.digitalbevaring.dk/

http://www.digitalbevaring.dk/

http://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/

Regels rondom research data Bibliotheek – Project RDM Ondersteuning Basistraining voor...

Documents

Transcript of Regels rondom research data Bibliotheek – Project RDM Ondersteuning Basistraining voor...