Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 1

e Raqs wa RisalafElektronisch buikdansvakblad voor Nederland en Vlaanderen

Jaargang 5, nummer 26, maart 2012

Colofon

Raqs wa Risala verschijnt 6 x perjaar. Het blad wordt kosteloos pere-mail gestuurd aan abonnees engepubliceerd ophttp://buikdansen.weblog.nl.

Aanmelden als abonnee kan dooreen bericht met als onderwerp‘abonnement’ te sturen naarbuikdans@startpagina.nl.

Redactie: Judith ScheepstraVormgeving advies: Rosanne Pouw

Aan dit nummer werkten mee:Peter Verzijl, Laudie Vrancken,Linda Plaizier, Madeleine Sars,Jasmin Yildiz, Cees Verhoeven,John Wesseling

De volgende deadline is16 april 2012

Artikelen kunt u sturen naarbuikdans@startpagina.nlDe redactie beslist of een artikelwordt geplaatst.

De evenementen in de agenda zijngebaseerd op de kalender vanwww.buikdans.startpagina.nl.

De redactie doet haar best om deinformatie zo goed mogelijk in deagenda te verwerken, maar is opgeen enkele wijze aansprakelijkvoor schade die is ontstaan dooreventuele fouten. Een vermeldingin de agenda houdt niet in dat deredactie het evenement aanbeveelt.

Het copyright van het materiaal indit blad berust bij de makers. Nietsuit het blad mag worden verveel-voudigd of openbaar gemaakt, inenige vorm of op enige wijze, hetzijelektronisch, mechanisch, doorfotokopieën, opnamen, of op enigeandere manier, zonder devoorafgaande schriftelijketoestemming van de maker.

Het in zijn geheel doormailen vanhet pdf bestand en het maken vanprintjes voor eigen gebruik zijntoegestaan.

ISSN: 2210-3074

Voorwoord

Als er één zangeres is die iedere buikdansprofessional zoumoeten kennen, is het wel Oum Kalthoum. Hoewel zij alruim 35 jaar geleden is overleden, is haar stem in deArabische wereld nog steeds overal te horen, in taxi’s,café’s, winkels en bij mensen thuis. Waarom is dat? LaudieVrancken probeert op die vraag een antwoord te geven.

Verder komen we meer te weten over de Egyptisch-Griekse danseres Nelly Mazloum (1929-2003), diesommige buikdansprofessionals uit de Lage Landen zichnog persoonlijk herinneren. Haar energie, haar scherpeinzichten en haar gevoel voor humor hebben onuitwisbaresporen nagelaten.

Ana Euson-Todorovic is begonnen als mimespeelster,maar ontdekte daarna het bewegingstheater en debuikdans. Het begon met een fascinatie voor de kostuums,maar dat veranderde al snel. Bij Pierre Moussa ging hetjuist andersom. Als danser verdiepte hij zich in hetontwerpen en maken van kostuums. In dit nummer vanRaqs wa Risala een kort interview.

Wat hebben buikdans en tao met elkaar te maken? PeterVerzijl werd nieuwsgierig toen buikdansdocente PaulaMarissink zich met het onderwerp ging bezighouden. Hierhet verslag van zijn ontdekkingen.

In onze serie over illustraties van duizend-en-één nachtmaken we deze keer kennis met het werk van WalterCrane. Hij ontwierp kinderboeken van kaft tot kaft, maarwat hadden die te maken met de oude Egyptenaren?

Onze uitnodiging om iets te schrijven over de “BellyBiznez”heeft geleid tot een merkwaardige grap. Wie van onzelezers en lezeressen schrijft het volgende verhaal?

Judith ScheepstraHoofdredacteur

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 2

n Onze auteurs m

Peter VerzijlPeter Verzijl ( www.farouq.nl ) maakte begin 1989 kennis met deoriëntaalse dans. Hij behoort tot het handjevol mannen in Nederland datzich met deze dans bezighoudt en treedt op onder de naam Farouq. Sinds1993 geeft hij lessen en workshops en sinds 2003 is hij een van dedocenten van de Verdiepingscursus, een landelijke cursus voor gevorderdedanseressen en leraressen die meer verdieping in hun dans en lesgevennastreven. Van 1990 tot 2002 schreef hij in het buikdansblad ‘Navel‘ vooralrecensies, interviews en artikelen over de achtergronden van de oriëntaalsedans.

Laudie VranckenLaudie, ook wel bekend als Ahlem (oftewel ‘dromen’), raakte eind jarentachtig in de ban van de oriëntaalse dans. Zij studeerde lichamelijkeopvoeding en antropologie en begon na wekelijkse lessen, vele workshopsen optredens in 1997 met lesgeven. Sinds 2007 is zij een vaste docent vande Verdiepingscursus. Zij schreef artikelen voor de Navel, organiseertdansreizen en maakt voorstellingen met amateurs en professionals, onderwie Yousri en de Dalla Diva’s ( www.buikdans.nl ). Op dit moment is bredeerkenning voor de oriëntaalse dans als podiumkunst haar belangrijkstedrijfveer.

Linda Plaizier (Shahira-Linda)“Dansen doe ik al mijn hele leven: dansen is leven en leven is dansen. In1986 ging ik buikdanslessen volgen en sindsdien heeft het me niet meerlosgelaten. Na jaren van lessen bij Shu volgden lessen bij Dansschool AlHambra, de opleiding van Hassan Khalil en workshops bij andere docentenuit binnen- en buitenland. Ik vind het belangrijk om de achtergrond encultuur van de dans te leren. Ik organiseer workshops en shows en treedop. Daarnaast verdiepte ik mij in flamenco, Balinese dans, stijldans envolksdans. Voor de Navel heb ik enkele jaren artikelen geschreven”.

Judith ScheepstraJudith Scheepstra heeft sinds 1997 haar hart verpand aan de oriëntaalsedans. Als amateur danseres is zij regelmatig te zien op het podium en oplocatie. In 2002 startte ze met de website www.buikdans.startpagina.nl enonlangs is daar www.1001nacht.startpagina.nl bijgekomen. Daarnaast isJudith al ruim 20 jaar journalist. Als zodanig was zij redacteur van onderandere het Tijdschrift Vrouwen en Informatica en schreef zij voorPsychologie Magazine en Medisch Nieuws. Momenteel is zij vooralgeïntrigeerd door de beeldvorming rond oriëntaalse dans: waar komt dievandaan en hoe kun je daar als danseres invloed op uitoefenen?

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 3

n Je niet laten begrenzen door regels mJaren terug zag ik een opname van een leerlingenshow van Laetana. Eén cursiste stak er metkop en schouders bovenuit. Het was Ana Euson-Todorovic. Ana komt uit Slovenië, toen nogdeel van het voormalige Joegoslavië, woont al jaren in Eindhoven en kwam op een bijzonderemanier in contact met de buikdans. Ook heeft ze ervaring in het bewegingstheater, ervaringmet mime en werkt ze met jongeren. Tijd voor een interview met deze duizendpoot.

Voordat je ging buikdansen zat je in hetdans- en bewegingstheaterToen ik 16 was begon ik met het nemen vanpantomime lessen bij Adres Valdes. Dat waseen fantastische artiest die met grote mimespelers op de planken heeft gestaan. Hij waseen goede leraar en ik had veel plezier in delessen, maar ik was nog te jong om daarserieus iets mee te doen. Ik vond het in die tijdbelangrijker om in de stad rond te hangen, dusstopte ik ermee, maar ik vergat het niet….

Eenmaal in Nederland wilde ik graag in mijnvrije tijd iets doen en na een tijdje balletlessengenomen te hebben, ontdekte ik dat op tweeminuten afstand van mijn huis een kleineigenzinnig theater stond waar iemand mimelessen gaf. Ik meldde me aan en voordat ik hetwist was Theater Het Klein, onder de artistiekeleiding van Halina Witek, mijn thuisbasisgeworden. Ik nam een korte cursus mime enHalina zag iets in mij. Ik werd een lid van haarvaste groep acteurs die in het bewegings-

theater hun basis hadden. Ik speelde in vierverschillende producties met tegenspelers alsFrans Custers.

Werken met Halina was heftig. Er waren langerepetitieschema’s, het was hard werken enveel leren. Gelukkig had ik ervaren tegenspe-lers, waar ik van op aan kon en veel vanleerde. Daarbij heeft de onbegrensde fantasievan Halina mijn denken over beweging endans erg beïnvloedt. Experimenteren, je nietlaten begrenzen door de 'regels' maar vrij zijnom alles op je eigen manier in te vullen, zijndaar enkele voorbeelden van.

In 1999 kwam je met buikdans inaanrakingIk weet niet meer waar ik het voor het eerstzag, maar ik kan het me herinneren dat ik dekostuums geweldig vond, ja sorry! Ik wildegewoon die soort kleding kunnen dragen, dusben ik op zoek gegaan naar danslessen. Ikheb bij verschillende mensen een proeflesgenomen, maar toen ik bij Laetana kwam, wasik helemaal verkocht. Ik bleef bij haar lessenvolgen en vrij snel werd kleding ondergeschiktaan dans. Ik wilde leren dansen als Laetana.

Doe je nog dans- en bewegingstheater?Ja, zo af en toe doe ik nog eens een projectmet Halina Witek, die tegenwoordig bij de TUbetrokken is en wetenschap met kunstverbindt. Wat mij betreft gaat het bij beidebewegingsvormen om de kennis van jelichaam en de mogelijkheden daarvan.

Wat fascineerde je in buikdans?Het is een prachtige dansvorm. Er valt zo veelte leren en ik ben nog lang niet uitgeleerd! Iksta nog aan het begin…. En niet te vergeten,nog steeds: de prachtige kostuums.

Wie en wat inspireert je?Het begon allemaal bij Laetana. Zij was mijneerste voorbeeld en ik denk dat zij als mijneerste lerares altijd een voorbeeld zal blijven.Maar ik heb door de jaren heen nog veel meermensen gezien van wie ik enorm heb genotenen geleerd. En wat zo leuk is: ze zijn allemaalanders. Ik herinner mij nog goed dat ik ergonder de indruk was van Salomé en Farouq

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 4

toen ik de verdiepingcursus bij ze deed. En ikheb ook veel plezier beleefd aan de saaidilessen van Letty Vos.

Later begon ik naar Egyptische danseressen tekijken, zoals Suher Zaki en Fifi Abdo. Ik vondze fantastisch, maar ik had niet de behoefteom op die manier te dansen. Op wie ik graagwilde lijken was Nadia Gamal, maar mijnBalkan danskarakter trok ook veel naar deTurkse kant. Ik ben ook een aantal keren inIstanbul gewest en heb daar lessen gevolgd bijonder andere Sema Yildiz; dat was zwaar.Eerlijk gezegd wilde ik van alles en nog wat.

Uiteindelijk ben ik steeds meer naar deAmerikaanse danseressen gaan kijken; snelleindrukwekkende technieken spraken mij aan.Ik heb een tijdje lessen gevolgd bij Aziza inNijmegen. Ik vond het heerlijk, veel op technie-ken oefenen, echt drillen was het en dat had iknodig. Ik heb bij haar ook veel geleerd. Maar erwaren nog zoveel anderen die ik niet magvergeten, bijvoorbeeld Julia-Zafira en MahdyEmara, en Derya die mij op weg hielp. En danben ik er vast nog veel vergeten te noemen.

Van Orit Maftsir heb ik nog het meestegeleerd. Was ze beter dan de rest? Nee hoor,alle genoemde en niet genoemde mensen zijngeweldig en hebben veel voor mij betekend.Wat het verschil maakte is dat ik veel met haar

optrok, zag hoe ze choreografieën maakte,hoe ze optrad, hoe ze met muziek omging. Enik was tijdens mijn reis naar Israël alleen metbuikdansen bezig. Het was niet een lesje hieren een lesje daar in de drukte van het dagelijk-se leven, nee, voor het eerst ging het alleenom het buikdansen. Ik ging anders naarmuziek luisteren en anders naar de dans kijkenen toen begon ik het een beetje te snappen…Toen ik echt beter begon te worden werd ikzwanger en werd ik mama. Dansen ging weernaar de achtergrond…

Op het moment kijk ik erg graag naar AisaLafour. Haar manier van dansen en lesgevenen haar manier van groepschoreografieënmaken spreekt me aan. Ze heeft veel van demoderne Cairo stijl, maar blijft toch zichzelf.Zoveel anderen vind ik kopieën van RandaKamel. Het Duitse “Muse Ensemble” vind ikook helemaal fantastisch, dus mijn smaak isnog steeds erg breed. En niet te vergeten mijnleerlinge Iris; inmiddels leer ik van haar….

Je doet projecten met jongeren. Wat is hetverschil met lesgeven aan volwassenen?Ik doe inderdaad veel met jongeren. Het zijnmeestal korte projecten van een aantal lessenmet het uiteindelijke doel een voorstelling temaken die gepresenteerd wordt. Dit is heelanders lesgeven. Je hebt een doel en daar benje op gericht. Je kunt niet echt diep ingaan opverschillende stijlen en de zaken uitdiepen.Hier maak ik vooral gebruik van mijn theater-verleden en maak ik simpele choreografieëndie op het podium indruk maken.

Ook heb ik een project gedaan met meisjes dieonzeker waren en die daar door middel vandans iets aan wilden doen. Werken aan hunzelfvertrouwen, lichaamshouding. Vertrouwdraken met hun lichaam en zich daar prettig bijvoelen, er trots op zijn. Ik vind buikdansen hiereen uitstekend middel voor. Dan kun je wel detijd nemen om dieper op de dans in te gaan.Het is dus elke keer anders. Toch is het metjongeren werken vaak gericht op een resultaatop korte termijn en op plezier hebben. Voor dejongeren die er bewust voor kiezen om verderelessen te nemen is er geen verschil metvolwassenen.

Je geeft ook les bij onderwijsinstellingenIk doe daar van alles. Meestal zijn er work-shops waar kinderen op een dag iets anderskunnen doen. Maar ik heb ook een theaterpro-ject voor een school gemaakt, samen met eendramadocent, waar buikdans deel uitmaaktevan de voorstelling. Dat stuk hebben we zelfsin Italië op een internationaal festival gespeeld.

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 5

Op het moment werk ik veel voor Korein, eenorganisatie voor opvang, begeleiding en activi-teiten voor kinderen, waar ik voorstellingenmaak met basisschoolkinderen. Dit gaat heelgoed en ik doe het met veel plezier. Dejongeren en kinderen hebben vooraf wel rareideeën over buikdans maar dat verandert snelals ze het eenmaal hebben gezien. Het is welzo dat de jongeren van tegenwoordig graagallerlei dingen voor een korte periode willendoen. Ze zitten even op streetdance, even opballet, even op buikdansen, etc…

Op je site beschrijf je jouw stijl van dansenals een mix van Egyptisch, Turks enAmerikaanse showdansHa, ha, ha, dat is gewoon een andere maniervan zeggen dat ik mijn eigen ding doe,beïnvloed door alle mensen die ik hierbovenheb genoemd en ook door mijn Balkan- enEuropese achtergrond. Ik vind het leuk omdingen te maken die theatraal zijn en die showzijn; ik houd van de Turkse snelheid en vanAmerikaanse drums, waar elke bewegingindruk maak. Ik houd van het Egyptischegevoel en de finesse. Ik probeer, let op,probeer!, een mix van dié dingen te maken diebij mij passen.

Je hebt ooit een festival georganiseerd metLaetana. Waarom? Hoe was dat om tedoen?Orit was de reden. Een jaar voor het festivalhad ik Orit uitgenodigd om workshops tekomen geven, omdat ik zelf na Israël nog nietwas uitgeleerd. Dat was een succes dus ikwilde haar graag nog eens uitnodigen methetzelfde concept: kleinschalig, goedgeorganiseerd en toegankelijk. Een festivalwaar je niet met 50 mensen in de zaal staat enbijna niets ziet, maar waar je echt contact hebtmet de docenten en persoonlijke aandachtkrijgt. Maar deze keer wilde ik het niet alleendoen; ik wilde er een paar andere docenten bijhebben. Ik dacht meteen aan Laetana. Zij waseen ervaren collega, een prachtige danseresdie ook workshops kon verzorgen en die hetconcept ook goed vond. We konden goedsamenwerken en wilden Orit graag nog eenshier hebben, dus zijn we er voor gegaan. Ikvond het een erg leuke ervaring. Ik had graagnog een festival met Laetana georganiseerd,maar ik was hoog zwanger en de tijd daarnastond vooral in het teken van mijn kind. Ik denkdat ik er over een jaartje of twee weer aan toeben en dan zoek ik Laetana weer op. Wijmoeten het natuurlijk met elkaar eens zijn enwe hebben niet altijd dezelfde smaak, maar wekomen er altijd uit.

Je hebt lessen gevolgd in Libanon en IsraëlLibanon was erg fijn omdat ik veel indrukwek-kende dingen zag. Ik maakte kennis metdebke, Fairuz, Amani en versterkte mijnvriendschap met Julia, maar omdat ik zelf veelziek was daar, heeft Libanon een veel minderblijvende invloed op mij gehad dan Israël. InIsraël is het niveau van dansen erg hoog enlessen nemen daar was pittig en erg leerzaam.Er werd niet veel uitgelegd; je moest volgen ennaar muziek luisteren. Echt tellen zat er nietbij. Dat was erg belangrijk voor mij en zoals ikal zei, het was de eerste keer dat ik nietsanders deed dan buikdansen. Ik ging erheenom zoveel mogelijk te dansen en dat heb ikook gedaan!

Je vindt werken aan conditie belangrijkOm te beginnen gaan we elke les eerst tweekeer om het gebouw hardlopen. Daarna…Grapje, wat ik hiermee bedoel is dat ik in delessen graag zweet zie. Er word hard gewerkten het komt voor dat we wel tien minutendiverse shimmies afwisselen, bijvoorbeeld opde plaats of een choochoo. Ik houd van drillen.Er is geen tijd om te kletsen tijdens de lessen,dat doen we ervoor of erna met een kopje theeerbij. Als je alleen even gezellig wilt vrijdansenben je bij mij niet aan het juiste adres…

Heb je naast dansen ook andere middelenvan bestaan?Op de eerste plaats ben ik moeder. Dat is mijnallerbelangrijkste baan, al kun je die niet bij'middelen van bestaan' onderbrengen.

Ik heb altijd gewerkt naast het dansen. Mijnprobleem is dat ik veel interesses heb en dat ikme moeilijk op één ding kan richten. Ik hebjarenlang in het onderwijs gewerkt alsgeschiedenislerares. De laatste zes jaar werkik in de cultuursector. Ik ben een coördinatorvoor de danswerkplaats bij CKE (Centrum voorde Kunsten Eindhoven). Ik bedenk encoördineer dansprojecten die buiten dereguliere lessen vallen. Een superbaan, maarhelaas wordt dat soort dingen allemaalwegbezuinigd. Ik heb mijn baan nog wel, maarhet is weer tijd voor iets anders.

Wat zou je graag nog leren?Oh, waar moet ik beginnen? Ik kom net kijken.

Welke plannen heb je met de dans?Dit is simpel, groeien en mijzelf ontwikkelen alsdanseres en lerares!

Peter Verzijl(Foto’s © Madeleine Sars Photography)

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 6

n Oum Kalthoum m

Oum Kalthoum was in twintigste eeuw ontegenzeggelijk de beroemdste zangeres van deArabische wereld en is dat wellicht nog steeds. Ze trad meer dan 50 jaar op, nam 300 liederenop en bijna 40 jaar lang werden haar maandelijkse donderdagavondconcerten live op radiouitgezonden, waarbij het leven in de Arabische wereld even stilstond. De kranten schreven danalleen over haar, de kleur van haar jurk, haar juwelen en haar nieuwe lied. Rond die dagenstond ze centraal in het leven van velen: in de concertzaal, in de café’s en bij de mensen thuis,zowel binnen als buiten Egypte. Wat maakte haar zo bijzonder en hoe is ze zo groot geworden,en gebleven? Als je luisteraars vraagt waarom ze haar bewonderen luiden de antwoorden:“omdat ze de Koran kon reciteren”, “omdat ze dezelfde regel nooit twee keer hetzelfde zong”,“ze zong natuurlijk”, “haar stem was vol van ons dagelijks leven”, “het was niet alleen haarstem, maar haar karakter”, “ze was een dochter van ons (platte)land”. Genoeg goede redenen,maar wat was er nog meer? Wat maakte haar zo geliefd? Hier een poging om daar aan de handvan haar leven een antwoord op te geven.

Het beginOum Kalthoum werd geboren in een kleindorpje in de Nijldelta. Haar vader was imam inde lokale moskee en haar moeder huisvrouw.Hoewel er twijfel is over haar geboortedatum,wordt aangehouden wat er in het geboorte-register is opgenomen: 4 mei 1904. Op haarvijfde volgde Oum Kalthoum haar oudere broerKhaled naar de Koranschool en daar leerde zedrie jaar lang Koranverzen uit haar hoofd enleerde ze lezen en schrijven. De vader vanOum Kalthoum vulde zijn karige salaris aanmet het zingen van religieuze liederen optrouwerijen en andere feestelijke gelegenhe-den. Terwijl hij Khaled leerde zingen, leerdeOum Kalthoum stiekem mee en toen haarvader op een dag hoorde hoe krachtig haarstem was, mocht zij samen met Khaled

oefenen.

Op een avond was haar broer ziek en tradOum Kalthoum voor het eerst alleen op in haareigen dorp. Ze viel meteen op: zo jong en zosterk. Vanaf dat moment ging ze vaak methaar vader mee door de hele Nijldelta enkonden ze steeds meer vragen voor deoptredens; ze werd steeds populairder. Veelmensen stimuleerden haar om naar Cairo tegaan, maar omdat ze daar nauwelijks familiehad en waarschijnlijk ook niet direct werk zouhebben, heeft het jaren geduurd voordat ze datzou doen.

De jaren twintigUiteindelijk maakte ze, met hulp van muzikalekennissen, de stap en kwam ze in contact mettheateragenten in Cairo, die haar optredensregelden. Al snel werd haar stem door de persopgemerkt als ongekend sterk en levendig.Maar in die fase vond men haar nogongepolijst; ze miste nog melodische nuance,subtiliteit en podiumpresentatie. En dus gingOum Kalthoum aan de slag om deze aspectente verbeteren. Dichter Ahmed Rami liet haarkennismaken met poëzie en literair Arabischen door haar optredens bij de elite ging ze zichsteeds meer als de welgestelden kleden engedragen.

Aanvankelijk zong Oum Kalthoum op de‘ouderwetse manier’. Zij als soliste met eenklein koortje van twee tot vier mannen. Haarrepertoire bestond uit de liederen die ze vanhaar vader had geleerd en ze voegde daar, opverzoek van haar publiek, populaire liedjes aantoe. Haar eerste opnames kwamen op demarkt en die verkochten bijzonder goed.Intussen werkte ze onder leiding van privé-leraren hard aan haar stem: controle, flexibi-liteit, en haar bekwaamheid om de muziek ende betekenis van de tekst te benadrukken methaar interpretatie. Iets wat ze in Egypte

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 7

tawafuq noemen, wat zoveel betekent alssamenvallen of overeenkomen. Zelf zei ze dateen van haar docenten haar leerde eerst dewoorden goed te begrijpen, voordat ze begonmet zingen. Oum Kalthoum was een snelleleerling met veel zelfdiscipline en de wil omzichzelf te verbeteren. Zo kon ze volgensMohamed Abdel Wahab op gehoor in één keereen hele introductie onthouden.

1926 was een belangrijk jaar in haar carrière.Het was het jaar dat ze besloot om haarzangers, tot die tijd gebruikelijk, te vervangendoor een prestigieuze instrumentale takht.Haar muzikanten behoorden tot de besten enal snel groeide haar naam en faam. Ze deedgoede zaken met de platenmaatschappijen enbouwde relaties op met de entertainment-industrie. Er werden speciaal liedjes voor haargeschreven en ze kon zich meten met debeste zangers van Cairo. In 1928 hoorde ze bijde top.

De jaren dertigIn 1930 begon Oum Kalthoum met haarconcerten op de eerste donderdag van demaand en al snel werden deze concertenonderscheidende en belangrijke socialeevenementen. Ze onderhandelde zelf over dehuur van het theater en de publiciteit endaarmee kreeg ze meer controle over allerleiaspecten van het optreden en verdiende zemeer. In 1934 tekende ze, net als MohamedAbdel Wahab, een contract met de EgyptischeRadio met een gelijke gage en een eerlijkeverdeling van de uitzendingen. Ze speelde ookin een paar films en aan het eind van de jarendertig stond ze samen met Abdel Wahab aande top. Vanaf dat moment kwam OumKalthoum regelmatig op de radio, werden eropnames van haar concerten gemaakt enspeelde ze in meer speelfilms. Haar ster steegmet de dag en daarmee ook haar financiëlesucces, waardoor ze nog zorgvuldiger kon zijnin waar en wanneer ze optrad en met wie.

Langzaamaan kreeg ze steeds meer in tebrengen over opnames, uitzendingen en deinterviews die ze als publiek figuur bijnaverplicht was te geven. Hierin was ze niet ergopenhartig. Haar privé-leven hield ze graagprivé en ze controleerde zorgvuldig wat er vanen over haar over werd gepubliceerd enuitgezonden. Oum Kalthoum had graag detouwtjes in handen. Ze ontwikkelde een aantalantwoorden op veel gestelde vragen overzichzelf zoals ze graag gezien en gememo-reerd wilde worden. Ze weigerde iets tevertellen over haar persoonlijke leven en gafzelden radio-interviews. De enkele keer dat ze

dat wel deed, wilde ze graag de opname horenen moest het vaak over, omdat ze niettevreden was. Zelfs de achtergrondmuziek bijde interviews wilde ze zelf bepalen. Langzaammaar zeker creëerde ze een zorgvuldiggekozen groep van vrienden en adviseurs omzich heen en maakte ze zich los van haaragenten.

Vanaf 1938 werd ze producent van haar eigenconcerten en onderhandelde ze zelf over haarcontracten. Ze kreeg daarin heel veel voorelkaar. In diezelfde periode kreeg haarrepertoire steeds meer een eigen stijl: modern,romantisch en virtuoos. Ze werkte veel metteksten van de romantische dichter AhmedRami en de componist Muhammed al Qasabji,die in zijn composities Europese elementeninbracht als de cello en de contrabas evenalsharmonie.

De jaren veertigDe jaren veertig waren de gouden jaren vanOum Kalthoum. Ze was op de top van haarkunnen en de mensen die teksten en muziekvoor haar schreven (Bayram al Tunisi enZakariyya Ahmd) speelden daar op in. Zelieten haar veel vrijheid om te improviseren opde mawwal (vocale improvisatie) en woordenin de tekst, waar ze goed gebruik van maakte.Relatief korte nummers werden lange stukkenin interactie met haar publiek. In de jarenveertig speelde ze nog in enkele films, maarOum Kalthoum was niet uiterlijk niet opgewas-sen tegen de prachtige verschijningen vanhaar jongere concurrenten en door de felle

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 8

theater- en filmlampen raakten haar ogengeïrriteerd, waardoor ze besloot te stoppenmet acteren. Vanaf die tijd zien we OumKalthoum steeds vaker met een zonnebril.

Tijdens de tweede helft van de jaren veertigvraagt ze de jonge componist Riyad al Sunbatiom teksten van Ahmed Shawqi op muziek tezetten. Gebaseerd op traditie en tocheigentijds creëert ze een nieuw geluid methistorische wortels in de Arabische muziek enpoëzie. De resultaten werden zeer gewaar-deerd door het Egyptische publiek vanwege deArabische ‘eigenheid’. Terwijl Mohamed AbdelWahab moderne elementen toevoegde, wasOum Kalthoum bezig om met haar mensenoude stukken in een nieuwe expressieve vormte gieten.

Oum Kalthoum werd in die tijd een actieveparticipant, of misschien wel de dominantekracht, in het produceren van een lied. Zij koosde teksten en de componist en besliste overaanpassingen in tekst en muziek. Ze was niettevreden met een, twee of drie suggesties vooreen melodie, ze wilde er meer. En ze zei: “Ikzal nooit een tekst zingen die me niet raakt”.Ze zocht lang door naar de mooiste woorden,leerde nieuwe, ingewikkelde stukken in tweesessies en leidde bij de repetities de groepdoor zelf het tempo te bepalen. Ze eiste dat demuzikanten de muziek op gehoor kondenspelen, zonder bladmuziek, waardoor zevolgens haar de muzikale potentie beterzouden begrijpen. Ze dwong haar muzikantenom het stuk telkens in het moment te beleven.Ze was zonder twijfel een van de meest veel-eisende artiesten. Opnames mochten nietworden uitgezonden zonder haar toestemmingen de live opnames, zoals wij die nu kennenvan cd, waren vaak combinaties vanverschillende optredens. Er werd geknipt engeplakt, soms zelfs halverwege een woord,zoals bij “Inta Omri”, waarbij ‘om’ van het eneen ‘ri’ van een ander concert aan elkaarwerden geplakt! Keuzes, precisiewerk enheroverweging karakteriseren haar toegewijdeaanpak bij producties; uitzonderlijk envoorbeeldig. Ze stond bekend als een sterkepersoonlijkheid die zich op verschillendemanieren manifesteerde. Ze wilde serieusgenomen worden, was trots en altijd op zoeknaar kwaliteit. Tegelijkertijd stond ze bekendom haar scherpe humor.

Naast haar artistieke prestaties consolideerdeze haar plek in de entertainmentindustrie doorin de jaren veertig toe te treden tot het ‘Liste-ning Committee’ van de Egyptische Radio, datmuziek voor uitzending op de radio selecteer-

de. Al snel werd bij twijfel de beslissing bijOum Kalthoum gelegd: een invloedrijke positie.

Haar publiek was belangrijk voor haar. Haarluidruchtige fans van de jaren twintig verander-den in de jaren veertig in een toegewijde groepluisteraars, die bij al haar concerten aanwezigwaren op de eerste rijen. Ze ontving hentijdens pauzes in haar kleedkamer en merktehet als er iemand ontbrak. Zij speelden eenbelangrijke rol. De reacties van deze betrokkenluisteraars waardeerde ze zeer en ze gebruikteze in haar concerten. Dit in tegenstelling totwat ze de ‘clowns’ in het publiek noemde dietussendoor floten en riepen, om de aandachtop zichzelf te vestigen in plaats van op demuziek. Maar Oum Kalthoum kende ook zwarejaren. Al in de jaren dertig kampte ze metproblemen aan haar lever, gal en schildklier,waardoor ze een streng dieet moest volgen. In1946 liep ze een longontsteking op, waardoorze een periode niet kon werken. Haar moeder,die altijd bij haar had gewoond, overleed eneven later haar broer, terwijl Oum Kalthoumvoor de behandelingen van haar chronischontstoken ogen in Amerika was. Volgensnaasten verloor Oum Kalthoum in die periodeop momenten de moed om door te gaan.

De jaren vijftigVanaf het moment dat ze bekend werd is OumKalthoum achtervolgd door vragen over haarpersoonlijk leven. Haar sterke wil, scherpe

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 9

tong en het gebrek aan relaties leidde totspeculaties dat ze geen hart zou hebben ofvroeg in haar leven zo teleurgesteld wasgeraakt in de liefde dat ze nooit meer vaniemand zou kunnen houden. Na eenkortstondig huwelijk met de vice-president vande “Musicians Union”, dat ze beiden eenvergissing noemden, trouwde ze in 1954 metDr. Hassan al Hifnawi, een bekendehuidspecialist met een vergelijkbareachtergrond als Oum Kalthoum. Hassan bleefop de achtergrond, maar stond wel aan hethoofd van het huishouden. Oum Kalthoumwaardeerde hem; ze hield niet van zwakkemannen. Tegen die tijd beseft haar publiek datOum Kalthoum geen onaantastbare ster is,maar een mens met een privé-leven enbehoeften als ieder mens.

Net als velen was Oum Kalthoum blij met deEgyptische revolutie van 1952. Ondanks hetfeit dat ze voor die tijd gemakkelijk omging methaar eigen en andere staatshoofden. Het werdhaar vanwege haar status niet kwalijkgenomen. Het nieuwe regime stimuleerdepubliek entertainment, vooral radio, en op hetmoment dat haar gezondheid het weer toelietging Oum Kalthoum in 1955 weer als aan deslag. Wel met wat minder concerten per jaar,maar onverminderd hard als het ging omonderhandelingen. Ze was niet erg scheutigmet haar honoraria, maar was wel erg scherpals het om haar eigen inkomsten ging.Regelmatig raakt ze in conflict over de betalingvan haar muzikanten en schrijvers. Tussen1952 en 1960 waren haar liederen meer danooit nationalistisch als reactie op de revolutie,waarbij Jamal Abdel Nasr president werd. Zijnregime werd door veel Egyptenaren ervarenals een opluchting na het bewind van KoningFarouq. Oum Kalthoum had veel gemeen metde nieuwe president en raakte bevriend methem. Tegen het eind van de jaren vijftig sprakze zich steeds vaker uit over onderwerpen uitde samenleving en vroeg ze aandacht voor hetEgyptische erfgoed.

De jaren zestigOum Kalthoum herstelde verder van haarkwalen en bracht een nieuwe stijl op hetpodium. De teksten waren eenvoudiger, decomposities langer, en hadden vaak eendubbele betekenis. Ogenschijnlijk gingen deteksten alleen over liefde en verlangen, maarze werden regelmatig uitgelegd als sociale ofzelfs politieke statements. Bijvoorbeeld het lied“El Atal”: “Geef me mijn vrijheid, maak mijnhanden vrij!... Ik heb alles gegeven en nietsachtergehouden. Oh, hoe jouw ketenen mijnpolsen lieten bloeden …”. Daarin werd zowel

het loskomen van een geliefde gehoord als depositie van de Palestijnen die vochten voor hunvrijheid. De teksten die voor meerdere uitlegvatbaar waren, waren het populairst

Belangrijk in die tijd was haar samenwerkingmet Baligh Hamdi en Riadh el Sunbati, maardie was niet zo belangrijk als haar uiteindelijkesamenwerking met Mohamed Abdel Wahab,die vanaf de jaren twintig ook een eigen grotecarrière had. Door bemiddeling van kennissenkwamen ze schoorvoetend tot een voorzichtigeeerste productie: het populaire “Inta Omri”,waarna tot en met 1973 nog vele nummersvolgden. De altijd innoverende Abdel Wahabbracht net als zijn collega’s van die tijd nieuweinstrumenten en elementen in, waaronderdansritmes, en voegde daarmee een toegan-kelijker repertoire aan het oeuvre van OumKalthoum toe. Bestond de takht van OumKalthoum in 1926 uit vier of vijf muzikanten, inde jaren zestig bestond haar basisorkest uit 28leden, en bijvoorbeeld voor het lied “AmalHayati” uit wel 45 muzikanten. Haar concertenwerden gefilmd en op televisie getoond, maarals altijd hield ze de touwtjes in handen. Nietalles mocht worden gefilmd of uitgezonden, decamera mocht niet te dichtbij komen: kijkersmoesten het concert net zo zien als demensen die in de zaal zaten. En net als bij deradio wist ze met de televisie het onderste uitde kan te halen met haar gages.

Oum Kalthoum werpt zich in de jaren zestigsteeds meer op als woordvoerster: ze steuntArabische muziek en muzikanten, begint eenliefdadigheidsorganisatie en verzorgt een serieconcerten in en buiten Egypte om geld in tezamelen voor Egypte na de nederlaag in deoorlog van 1967. Haar concerten buiten Egyp-te hebben het karakter van staatsbezoeken enkrijgen veel publiciteit. Zo is ze niet alleen destem, maar ook het gezicht van Egypte.

Maar helaas gaat haar gezondheid weerachteruit. Haar oude kwalen spelen op en erkomen nierklachten bij. Ze staat voor het laatstop het podium in december 1972. In 1973neemt ze zittend op een stoel haar laatste liedop in de studio en in januari 1975 heeft ze eennieraanval die uiteindelijk op 3 februari leidt tothaar dood. De geplande route voor debegrafenisstoet kan niet worden gevolgd doorde enorme opkomst van rouwendeEgyptenaren; overvolle straten in Cairo. Al snelwordt haar kist van de officiële dragersovergenomen op de vele handen van de‘gewone’ Egyptenaren, die Oum Kalthoumnaar de Sayyid al Husayn moskee brengen,waarna ze begraven wordt.

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 10

De nalatenschap van Oum KalthoumVoor wie ooit in Egypte is geweest is het eenbekend fenomeen: het maakt niet uit waar jekomt, overal hoor je Oum Kalthoum. In de taxi,in het café, uit huizen met opengeslagenramen, uit winkels… overal. Eigenlijk is ergeen ontkomen aan en hoe meer je er op let,hoe meer je het hoort. Maar niet alleen inEgypte, ook in Marokko, Tunesië en andereArabische landen hoor je haar stem vaak opstraat, op radio en TV. Na haar dood is haarpubliek groter dan ooit en ze blijft alomaanwezig als kracht in de Egyptische cultuur.Hoe komt het dat zij ruim 35 jaar na haar doodnog zo aanwezig is en iedere Arabischemuzikant, zangeres en danseres wel een ofmeer nummers van Oum Kalthoum in zijn ofhaar repertoire heeft?

Oum Kalthoum was een veeleisende vrouwmet een uitgesproken mening en een scherpgevoel voor humor. Haar karakter werd in deloop der jaren iets zachter en ze werdgenereuzer, hoewel de mensen die voor haarwerkten het daar niet allemaal mee eens zijn.Een harde werker, een control freak enperfectionist, die alleen genoegen nam met hetbeste. Daarnaast was ze een uitzonderlijkemuzikant en een goede ondernemer. Zebegreep als geen ander dat ze met muziek opkon klimmen en construeerde zichzelf bij

iedere stap die ze nam. Ze maakte authentiekeArabische muziek gebaseerd op tradities, eenerfgoed om trots op te zijn, in een commerciëleomgeving. En Oum Kalthoum was zich, net alsveel andere Arabische vrouwen, bewust vanhaar kracht en gebruikte die als geen ander.Voor veel vrouwen vervulde ze een voorbeeld-functie door de vele posities die ze innam,zowel sociaal en politiek als cultureel.

Kracht en niveauMaar bovenal was ze zangeres en kunstena-res van het allerhoogste niveau. De stem vanOum Kalthoum was in meerdere opzichtenkrachtig. Letterlijk zowel qua volume als quauithoudingsvermogen. De concerten warenvaak en lang; steeds dezelfde kwaliteit blijvenleveren is dan een kunst. Technisch omdat zegoed articuleerde, ieder gezongen woord wasgoed te verstaan en ze kon gemakkelijk allerleiverschillende versieringen aanbrengen,kleuren en emoties toevoegen. Ze beschikteover een enorm repertoire aan zangtechnie-ken. Verder had ze een groot stembereik eneen goede controle over haar ademhaling,waardoor ze lange tekstuele of muzikale lijnenkon maken. Maar ook figuurlijk was haar stemkrachtig. Ze wist heel goed wat ze wilde, zowelzakelijk als artistiek. Ze drukte haar stem netzo lang door tot ze tevreden was. In dieartistieke stem ligt uiteindelijk de kern van haar

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 11

succes. Als ze voor de volle honderd procentachter haar creatie kon staan, kon ze ook alhaar gevoel in haar stem leggen. En daarinwaren de woorden voor haar een van debelangrijkste elementen. De waarde die dedichter Ahmad Shawqi haar toeschreef: “Ze iseen van de weinigen die weet door te dringentot de betekenis van de teksten en de gehei-men van de poëzie begrijpt” en zoals OumKalthoum zelf zei: “Ik zal nooit een tekst zingendie me niet raakt”, vormen de essentie vanhaar succes. Aan teksten die in opdracht vanhaar soms in een dag werden geschreven, zatze soms nog weken te sleutelen samen met detekstschrijver, net zo lang tot ze tevreden was.

De maat van zangers en zangeressen van nuwordt nog steeds genomen aan de hand vanOum Kalthoum. Het waarom valt misschien teverklaren uit het volgende. Muziek betekent inEgypte drie dingen: het optreden zelf, luisterennaar en het reageren op het optreden enpraten over muziek en optredens. Een goedezanger(es) is een mutrib, iemand die eenomgeving van tarab creëert met zijn of haarperformance. Een excellente uitvoeringgenereert tarab, een betovering, een gevoeldiep te worden geraakt door de muziek. Tarabis het hoogste doel van een optreden en deverantwoordelijkheid van de uitvoerder: dezanger of zangeres. Door de inleving, deuitvoering, het gevoel en de overtuigingskracht

kan een vertolking op het podium tarabbewerkstelligen; een gevoel van diepeontroering, een moment van extase. OumKalthoum kon dat, in interactie met haarmuzikanten én het publiek, als geen ander endat maakte haar de grote artiest die ze was.

Wat zeg dat verder? Iedere artiest die ietscreëert en vertolkt, of dat nu een zanger is,een zangeres, acteur, actrice, danser ofdanseres, kan volgens mij een moment vantarab veroorzaken bij het publiek. Daarvoor isveel nodig: kennis, kunde, overtuigingskracht,inleving, uitvoering, gevoel en dan komt datmoment een keer: tarab… een mooi streven!

Laudie Vrancken (Ahlem)

BronnenVirginia Danielson - The Voice of Egypt, UmmKulthum, arabic song, and egyptian society in thetwentieth century (1997), The University of ChicagoPress, Chicago & London.Oum Kalthoum, Hammadi Ben Hammed en MokhtarBoukhris. 1997, Alif Les Editions de laMéditerranée, Parijs.Salou Kalbi - Om Kalsoum, Sout fi tarigh ama,jaartal onbekend, Tunis.Oum Kalthoum, El hob el kabir, Abdallah AhmedAbdallah. 1995, Maktaba Fikri, Cairo.Het Oum Kalthoum Museum in CairoDiverse artikelen op Internet.

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 12

n De creatieve kraanvogel mWalter Crane (1845-1915) maakte schilderijen, illustraties, kinderboeken, poëzie, keramischetegels en andere decoratieve kunst en wordt gezien als één van de grondleggers van hetgeïllustreerde kinderboek in Groot-Brittannië. Zijn kinderboeken zijn nog steeds de moeite vanhet bekijken waard. Twee van die boeken vertellen een verhaal van duizend-en-één nacht, "TheForty Thieves" (1873) en "Aladdin; or, The Wonderful Lamp" (1875). Boeken met illustraties omje vingers bij af te likken.

Walter Crane werd op 15 augustus 1845geboren in Liverpool, Engeland, als tweedezoon van Thomas Crane, een portretschilderen miniaturist. Hij was een ijverige leerling vande bekende kunstenaar en criticus JohnRuskin. Een set van gekleurde pagina-ontwerpen voor Tennyson's "Lady of Shalott"kreeg de goedkeuring van houtgraveur WilliamJames Linton bij wie Walter Crane voor driejaar in de leer ging (1859-1862). Als houtgra-veur had hij overvloedig gelegenheid om hetwerk te bestuderen van de kunstenaars wierwerk ging door zijn handen ging, van dePrerafaëlieten Dante Gabriel Rossetti en JohnEverett Millais, van Alice in Wonderlandillustrator Sir John Tenniel en van FrederickSandys. Hij bewonderde de meesters van deItaliaanse Renaissance, maar werd meerbeïnvloed door de Elgin marbles in het BritishMuseum. Een ander belangrijk element in deontwikkeling van zijn talent was de studie vanJapanse kleurenprints.

Vanaf de vroege jaren 1880 was Crane nauwverbonden met de socialistische beweging. Hijwilde kunst brengen in het dagelijkse leven vanalle klassen. Met dit doel voor ogen besteedde

hij veel aandacht aan ontwerpen voor textiel enbehang en aan interieurontwerp, maar hijwijdde zich ook aan echte socialistische kunst.Een tijd lang verzorgde hij de wekelijksecartoons voor de socialistische bladen Justice,The Commonweal en The Clarion. Hij wijddeveel tijd en energie aan het werk van de “ArtWorkers Guild” en de “Arts and CraftsExhibition Society”, door hem opgericht in1888. Hij was ook een vice-voorzitter van de“Healthy and Artistic Dress Union”, een bewe-ging die als doel had het dragen van loszitten-de kleding te bevorderen, als tegenwicht tegende stijve, benauwende en zware korsetten-mode uit die tijd. De organisatie publiceerde talvan pamfletten, waaronder eentje met de titel"How to Dress Without a Corset", die Craneillustreerde. Hoewel hij zelf geen anarchistwas, heeft hij bijgedragen aan een aantallibertijnse uitgevers, waaronder de LibertyPress en Freedom Press.

In 1892 publiceerde Walter Crane zij meestinvloedrijke boek: "The Claims of DecorativeArt", waarin hij schreef dat de kunsten nietkonden bloeien in een wereld waarin derijkdom zo oneerlijk was verdeeld. Alleen onder

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 13

het socialisme konden nut en schoonheid worden verenigd. In1898 werd hij benoemd tot hoofd van "The Royal College of Art".Hoewel hij al na een jaar ontslag nam om zich meer aan zijneigen werk te kunnen wijden, werden zijn verzamelde lezingengepubliceerd in twee boeken: The Bases of Design (1898) enLine and Form (1900).

In december 1914 werd Crane's echtgenote Mary gedood dooreen trein. Het paar was 44 jaar getrouwd geweest en Crane waszwaar aangeslagen. Hij stierf drie maanden later, op 14 maart1915 en liet drie kinderen achter: Beatrice, Lionel en Lancelot.

Crane was een van de meest populaire Victoriaanse illustratorenvan kinderboeken en een van de eerste makers van gekleurdeprentenboeken, die hij ontwierp in samenwerking met EdmundEvans. Historisch gezien is deze samenwerking vooral vanbelang door de productie van een reeks mooie, goedkopeboeken, elk een complete eenheid, ontworpen van kaft tot kaft. In1863 ontwiept Crane de omslagen van goedkope 'gele rug'romans voor Evans en vanaf ongeveer 1865 ontwierp hijkinderenboeken in de reeks van "Toy Books" die Evansproduceerde voor de uitgevers Warne en Routledge. De boekenbestonden uit 6 pagina's tekst en 6 pagina's met illustraties inkleur. Deze serie was een enorm succes; de boeken werden 25jaar na hun eerste verschijning nog steeds uitgegeven. Crane

ontwierp zo'n vijftig van dezeboeken, de meest populairekinderboeken uit die tijd.

Crane's stijl was een men-geling van invloeden: hijdeelde met de Prerafaëlie-ten de liefde voor middel-eeuws ontwerp enRenaissance kunst. Hij werdook beïnvloed door Japanseprenten en probeerde hunstijl van tekenen en hunbriljante, maar ook delicatekleuren te gebruiken voorzijn kinderboeken. Craneentte zijn stijl op wat hijgeloofde dat kinderen in hetbijzonder zou aanspreken.Daarover schreef hij eens:"Kinderen blijken, net als deoude Egyptenaren, demeeste dingen te zien inprofiel... Zij geven devoorkeur aan goedgedefinieerde vormen enheldere, duidelijke kleuren.Ze geven niet om perspec-tief en kunnen heel goedoverweg met symbolischevoorstellingen".

Niet alleen de inhoud, maarook de manier waarop deboeken werden gepresen-teerd vond Crane vanbelang. Niets werd aan hettoeval overgelaten; Cranebeschouwde elk boek alseen ontworpen werk, waarinelk element - tekst,versieringen en illustraties -ondergeschikt was aan hethele concept. EdmundEvans noemde hem zeerterecht de 'vader van hetgeïllustreerde kinderboek'.Onder leiding van Evansverhoogde Crane hetpublieke bewustzijn van denoodzaak van een goedontwerp, vakmanschap, engoede smaak inkinderboeken.

De “Baldwin Library ofHistorical Children’s Litera-ture” van de Universiteit vanFlorida heeft 52 boeken metwerk van Crane online

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 14

gezet, waaronder zijn prachtige Toy Books"The Forty Thieves" en "Aladdin; or, TheWonderful Lamp". In dit laatste boek heeftCrane uitgebreid gebruik gemaakt van hetgegeven dat het verhaal zich in China afspeelt.Vreemd genoeg is de geest van de lamp nietop de plaatjes te bekennen. Net als deJapanse kunstenaars wier werk hijbewonderde, had Crane een rebus alshandtekening: een symbool van eenkraanvogel (de betekenis van het woord'crane'). Een kraanvogel is ook te vinden opzijn boekomslagen, en in zijn Aladdin boek ookin de illustraties zelf. De twee boeken zijn heelverschillend van stijl, maar beide prachtig. In"The Forty Thieves" zien we één van de eersteillustraties in kleur van de dans van Morgiana,de ‘oermoeder’ van de westerse buikdans.

Aan Crane is ook een website gewijd, dieduidelijk met veel liefde is gemaakt; educatiefen met leuke spelletjes voor kinderen, maarhelaas ietsje te vaak uit de lucht.

Ook in Nederland zijn illustraties van Cranegepubliceerd. Het boek Mooi Elsje uit 1874 isop het Internet te vinden. Het is de vertalingvan een in hetzelfde jaar in Engelandverschenen boek. Met de schitterendehoutgravures in kleurendruk van Walter Crane,maar zonder vermelding van zijn naam op deomslag en met een qua stijl geheel afwijkendeillustratie op de voorkant.

BronnenWikipediahttp://en.wikipedia.org/wiki/Walter_CraneIndiana University-Purdue University Indianapoliswww.iupui.edu/~engwft/crane.htmGemeentemuseum Helmondhttp://collectie.gemeentemuseumhelmond.nlwww.waltercrane.org.ukJeanne-Marie le Prince de Beaumont - Mooi Elsje.J. Vlieger, Amsterdam 1874www.geheugenvannederland.nlBaldwin Children's Libraryhttp://ufdc.ufl.edu/juv/results/?t=walter crane

Advertentie

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 15

n Not yet, but maybe… m

Eind jaren ’90 heb ik in Brussel een workshop gevolgd bij de Egyptisch-Griekse danseres NellyMazloum (1929-2003). Dat was een belevenis. Toch kwam het er niet van om nog een workshopbij haar te volgen. Een geplande workshop begin 2003 in Eindhoven ging niet door: Nelly wasonverwacht overleden. Door die ene workshop heb ik goede herinneringen aan deze bijzonderevrouw en ben ik altijd van plan geweest iets over haar te schrijven. De laatste tijd moest iksteeds aan haar denken en zo is dit artikel ontstaan.

Van die ene keer herinner ik me zowel degedegen opgebouwde workshop als dehumoristische wijze waarop Nelly lesgaf en deongebreidelde levenslust die ze etaleerde. Hetleek wel alsof ze dit woord zelf had uitgevon-den. Wat mij bijstaat is de geduldige correctieop basisbewegingen en lichaamshouding diein no time een enorme verbetering teweegbracht in danskwaliteit bij de aanwezigedanseressen. Ook over de presentatie had zeiets opmerkelijks te melden: dat je jezelf tijdenseen optreden niet moet ‘weggeven’, datsensualiteit belangrijk is, maar dat je je energie‘binnen’ moet houden. Of zoals Nelly het zei:“Dance, but don’t give your self away, thinkthat in the audience is a person you love andfor whom you are dancing, let him dream aboutyou but you are not easily available. Give himthe impression that you say: not yet, butmaybe...”. Nelly’s levenslust en het plezier datze had in het lesgeven zijn duidelijk te zien opeen filmpje op www.nellymazloummadri.org.grwaar een stukje van een reportage over haarvoor de Oostenrijkse televisie te zien is.

HumorHaar humor spreekt ook uit het artikel vanMaaike Prüst in Navel ’98-’99 nummer 3, overMaaike’s belevenissen in een workshop metNelly, georganiseerd door Vera van denBerghe. De impact van goed uitgevoerdeposes komt daarin naar voren: “Nelly Mazloumbleek niet alleen een strenge en bevlogendocente, maar ook een rascomédienne. Vantijd tot tijd danste zij zo treffend voor hoe je ietsfout kunt doen, dat ik er diverse danseressenin herkende die ik inderdaad die fouten hadzien maken, zonder dat ik toen wist waar hethem in zat… Het grootste deel van deworkshop was gewijd aan poses en het wasprachtig om in de spiegel te zien hoe de groeplangzaam in diva’s veranderde”.

In hetzelfde artikel interviewt Maaike Nelly endaarin doet ze een aantal pittige uitspraken:“Het hoogtepunt van de buikdans in Cairo wasin de jaren ’50 tot ongeveer ’63-’64. In die tijddansten daar wel zo’n 380 danseressen. Zelfheb ik altijd gedanst in verhalende stukken.Het heeft me wel vier of vijf jaar gekost om loste komen van mijn balletachtergrond. Om de

oriëntaalse dans te leren heb ik een tijd bij deGhawazi geleefd en veel folklore gedanst. Opeen keer vroeg een Ghawazidanseres aan mijhoe vaak ik seks had. Toen ik ‘elke dag’ ant-woordde stuurde ze me weg met de woorden:‘Je kunt geen goede danseres zijn als je hetmaar één keer per dag doet’. De oriëntaalsedans in Egypte is, voor zover niet verboden,erg vercommercialiseerd, Amerikaanser enook Duitser geworden. In de loop der jaren ishet mij opgevallen dat vrouwen, vooral in hetWesten, hun tederheid en zachtheid zijnkwijtgeraakt. Daardoor stellen ook de mannenzich harder op. De tederheid, die de vrouw zohard nodig heeft, wordt zo om zeep geholpen.Het is van belang dat vrouwen dat proberenterug te krijgen. Een vrouw moet zich ontwik-kelen, maar wel in overeenstemming met haarvrouwzijn. Voor westerse vrouwen vind ikvooral de dans van de hawanim, de 'ladiesdance' erg geschikt omdat die verfijnd is,aristocratisch en volmaakt vrouwelijk”.

KindsterretjeNelly Catherine Mazloum-Calvo werd op 9 juni1929 in Alexandrië geboren uit welgesteldeItaliaans-Griekse ouders. Als meisje van tweekreeg Nelly last van verlammingsverschijnse-len in de benen, maar met de hulp van eenarts konden ze deze overwinnen. De vrouwvan die arts was balletdanseres en ditintrigeerde Nelly zo, dat ze op jonge leeftijd alhet besluit nam zelf ook danseres te worden.Ze werd zelfs een kindsterretje dat van 1939tot 1945 iedere dag in shows danste, met haarmoeder als impresario. Als 10-jarige speeldeze voor het eerst mee in een film en er zoudener nog meer dan twintig volgen. Ze danste alsjong meisje onder andere in het paleis vankoning Faroek en in het Casino Opera, waar inde jaren veertig Badia Masabne het crème dela crème van de Arabische muziek en danshad verzameld.

In het Casino Opera waren er iedere dag tweeshows, een matinee voor het hele gezin eneen avondvoorstelling waarbij alcohol mochtworden geschonken. Hoewel Nelly zichbezighield met moderne dans en klassiekballet, keek ze ook met belangstelling naar derepetities van beroemde buikdanseressen als

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 16

Samia Gamal en Taheya Carioca. In de filmsmaakte Nelly maar zelden een uitstapje naarde buikdans. De Zwitserse danseresMeissoun, die later lessen volgde bij Nelly,vertelde waarom: “De reden waarom ze bijnageen raqs sharqi deed in de films was datiedereen dat al deed. Ze werd juist voormoderne dans gevraagd, omdat ze een van deweinigen was die dat kon”.

Nelly’s dochter Marianna (artiestennaamMarhaba), die al heel vroeg les kreeg van haarmoeder en na Nelly’s dood in 2003 de lessenovernam, zei: “Er waren toen ongeveer 300buikdanseressen die voor 5 pond per filmgehuurd konden worden en mijn moeder kon100 pond vragen, omdat ze de enige modernedanseres in Egypte was”.

SnoepfabriekNelly is zesmaal getrouwd geweest en kreegeen zoon en een dochter. De vader vanMarianna had het niet zo op de danscarrièrevan zijn vrouw. Marianna vertelt: “Mijn vaderwas rijk en had een snoepfabriek, hij had ereen hekel aan dat mijn moeder danste. Hoewelze opgeleid was als balletdanseres, wilde zeook meer weten over de Egyptische dansvor-men. Ik herinner me dat er feesten waren inhet bedrijf van mijn vader en dat we keken hoede meisjes dansten op de muziek van de radio.Buiten de fabriek was een steegje waarbruiloften werden gehouden. De mensenleenden dan stoelen en tafels uit de fabriekvan mijn vader. Ook daar bekeken we hoe demensen dansten. Mijn moeder maakte gebruikvan de auto met chauffeur die mijn vader zichdoor zijn welstand kon permitteren en zereisde door het hele land, jarenlang, van dedorpjes op het platteland tot in de woestijn bijde Bedoeïenen, om te zien hoe er gedanstwerd en was altijd op zoek naar nieuwedansbewegingen. Op feestjes van de elitekeek ze ook hoe de vrouwen daar dansten. Zezag dat dit heel andere bewegingen waren danvan de shaabi- en baladidanseressen, maar zeabsorbeerde alles”.

In die tijd doorzocht Nelly ook een jaar langboeken uit het Nationale Museum, op zoeknaar beschrijvingen van dansen en kostuumsuit oude tijden. Daarvoor had ze toestemminggekregen van de directeur, op voorwaarde datze de manuscripten met handschoenen aandoorbladerde.

BalletschoolNa haar scheiding van de vader van Mariannaopende Nelly een balletschool en begon zeweer met optreden. Ook vormde ze haar eigendansgezelschap. Na twee jaar werken maakteze, drie jaar vóór de oprichting van de laterveel beroemdere Mahmoud Reda Troupe, in1956 een show met Egyptische folkloredanswaarin scènes uit het landelijke leven vanEgypte waren te zien. De groep startte met 25personen, maar groeide uit tot 50 personen, 25mannen en 25 vrouwen, en een 50-koppigorkest. De dansstijl van haar groep noemdeNelly ‘raqs el ta’biri’ (expressieve dans). Hetwas haar eigen interpretatie van haaronderzoek naar folkloredansen in Egypte. Haarschool kreeg twee takken: de balletschool(voor meisjes uit de elite) en de folkloristischeschool, voor de training van het gezelschap.

Amira’s verhalenNelly kreeg naast haar dochter ook een zoon.Het is onduidelijk of de in de jaren zeventigpopulaire zanger Demis Roussos, in 1946geboren in Alexandrië, een zoon van Nelly is.Bronnen als Wikipedia weerspreken het, maarkostuumontwerpster Amira el Kattan vertelt ineen interview met Laudie Vrancken van wél,en meldt nog een andere anekdote uit die tijd,die de moeite van het lezen waard is: “Op hetFranse lyceum was ik zo vol van ballet dat ikmet mijn dansschoenen aan in bed sliep.Omdat ik te lang werd lag er geen carrière alsballerina voor me in het verschiet. Ik bleef welballetlessen volgen bij de opvolgster van mijnRussische balletleraar: Nelly Mazloum. Nellywoonde vlakbij en ik stond samen met de zoonvan Nelly, Demis Roussos, in de les. Op eendag vroeg Nelly me op te treden in eentelevisieshow. Zonder toestemming van mijnouders nam ik mijn mooiste jurk mee (de jurkdie ik droeg op de trouwerij van mijn zus),betrok de nanny in het complot en ging op wegnaar de televisiestudio. Daar aangekomenwerd ik door Nelly boven aan een enorme trapgezet en ze vroeg me oriëntaals te dansen.Dat had ik nog nooit gedaan! Ik besloot deweinige bewegingen die ik ooit had gezien envoor de lol had nagedaan te proberen. Terwijlik bezig was kwam Abdel Halim Hafez zingendde set oplopen! Het bleek een live opname. Naeen paar minuten begonnen de telefoons terinkelen en nog tijdens de uitzending werd ikdoor mijn familie de studio uitgesleurd. Thuiskreeg ik vreselijk op mijn donder; dat was heteinde van mijn oriëntaalse danscarrière”.

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 17

Over de dansgroep vertelde Marianna: “Decompagnie presenteerde alleen de folklorestijlen. Raqs sharqi werd in die tijd niet als eendans gezien die goed genoeg was voor hetpodium. Dat deden ze alleen op feestjes en innachtclubs. Er was toen geen gezelschap datbuikdans op de planken bracht”.

Intussen werd Nelly’s groep steeds bekender.In 1959 wilde de Egyptische regering eenNationale Balletacademie oprichten en vroegdaarbij de hulp van Alexei Jukov. Jukov wasassistent-leraar van het Bolshoi-ballet inMoskou. Nelly werd aangesteld als zijnassistente om het Egyptische gehalte van dedans te waarborgen. Drie jaar lang was zijJukov’s rechterhand. Een jaar later werd deNationale Folklore Academie gesticht,eveneens met Russische hulp, en opnieuwwerd hierbij Nelly’s medewerking gevraagd. DeRussische hoofddocent riep Nelly 's morgensbij zich, waarna hij zelf in de middag dedansers bijbracht wat Nelly hem in de ochtendhad geleerd. Toen ze ontdekte dat het typischEgyptische naar haar mening te veel gerus-sificeerd werd, stopte ze haar medewerking.

Mazloum had het politieke klimaat mee. Detoenmalige minister van Cultuur was zoenthousiast over haar werk dat hij in gratiskaartjes voorzag voor arme Egyptenaren,zodat die voor niets haar shows konden zien.In 1961 gaf deze minister haar zelfs een bootdie overal langs de Nijl aanmeerde als eendrijvend theater, zodat iedereen die het wildeNelly’s dansgroep kon zien. Een jaar later wonhet gezelschap de zilveren medaille op hetHelsinki International Youth Festival met eenfolkloredans en werd ze de vaste choreografevan de Cairo Opera, die naast opera- ookoperetteproducties maakte.

Naar AtheneToen er in 1964 een andere regering kwam,keerde het tij. De minister van Cultuur die Nellygesteund had, raakte in onmin. De steun voorNelly en haar gezelschap viel weg, en veeldansers vonden hun emplooi bij de groep vanMahmoud Reda die de representant werd vande Egyptische folkloredans. Het werd haarmoeilijk gemaakt en er was zelfs sprake vanlastercampagnes in de pers. Vastbeslotenpakte Nelly haar boeltje bij elkaar en verhuisdenaar Athene om daar helemaal opnieuw tebeginnen. Ze wilde een streep zetten onderhaar verleden, wilde haar Egyptische dansenniet meer doen en richtte zich volledig op haardansschool in Athene waar ze alleen nog balleten moderne dans ging onderwijzen.

MADRIToch begon het na vele jaren weer te kriebe-len. In 1985 begon ze wederom oriëntaalsedans te geven - ze had de naam buikdansuitgebannen omdat die volgens haar eennegatieve lading had - en ontwikkelde eeneigen stijl hierin die ze 'raqs el hawanim' (dansvan de dames) noemde. Ze begon ook buitenGriekenland workshops te geven. In 1992verscheen haar boek “Oriental DanceTechnique, a study of Egyptian dance style forwomen of the new age” en in 2001 stichtte zede Nelly Mazloum Archaic Dance ResearchInstitute (MADRI), een non-profit organisatiedie de zowel de evolutie als het behoud vanaloude Mediterrane dansen voorstond.

Nelly beweerde: “Archaïsche dans heeft nogsteeds invloed op onze huidige manier vanbewegen, omdat ze geworteld is in hetkosmische geheugen van onze planeet. Hetlijkt alsof dit verdwijnt in de geschiedenis, maarhet zal altijd een weg terug vinden naar onsdoor onderzoek en spirituele identificatie”. Eenzorgvuldig onderbouwde methode omoriëntaalse dans onderrichten vond zebelangrijk: “Ik ben tegen valse voorstellingenen fantasieën rond de oriëntaalse dans, tegenongefundeerde vermoedens en geknoei in hetonderricht in deze dans. Dit houdt devooruitgang tegen. Een goed opgezette ensystematisch gestructureerde techniek heefthet voordeel dat je volgens een stevige basisgeschoold wordt. Daarna is het tijd om naarhartelust te dromen en het pad van decreativiteit en zelfontdekking te volgen”.

Volgens Mazloum was het leren van stapjes entechniek niet voldoende om een goededanseres te worden. Ze wilde haar studentenhun mogelijkheden laten onderzoeken envooral, dat ze van de dans zouden houden:“Students must love what they do, with theirwhole heart, their whole mind and their wholebody”.

Nelly overleed op 21 februari 2003 in haarwoonplaats Athene. Haar dochter Marianna,die haar ook altijd assisteerde tijdens deworkshops, nam het levenswerk van haarmoeder over.

CharismaMarieke van Beek schreef na Nelly’s dood inNavel 2003, nummer 2: “Nelly Mazloum waseen intelligente, charismatische vrouw enbovendien een goede docente. Eenmaal hebik een workshop bij haar gevolgd in Brussel.Bewegingen en houdingen die ik van haar heb

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 18

geleerd gebruik ik nog steeds. Ook denk ik nogvaak aan de opmerkingen die ze maakte. Zovond ze bijvoorbeeld dat je oriëntaalse dansniet moet romantiseren door met vele rokken inde training te verschijnen. Nee, het is gewoonhard werken in een dansstudio, waarbij je hetbest een balletpak met legging kunt dragen….Ze doorspekte de les met opmerkingen engevatte antwoorden, waaruit haar eigenfilosofie en visie op de oriëntaalse dans sterkweerklonk. Maar het meest bijzondere was nogwel hoe ze de sfeer van de zestiger jaren inCairo nog helemaal in zich droeg. Een sfeerwaaraan je je als dorstig westerse dansereskon laven, aan den lijve kon ondervinden hoehet geweest moest zijn in die periode in dedansgeschiedenis. Dat kan nu niet meer. Eengrootheid is heengegaan”.

In een interview dat Nelly gaf aan een Duitstijdschrift voor oriëntaalse dans noemt ze ookde romantisering van de oriëntaalse dans doorde westerlingen: “Te vaak dromen wij in hetwesten van de Oriënt. Omdat de Oriënt voorvelen wezensvreemd is, laten velen zich doorallerlei theorieën verleiden die aangewakkerdworden door de fantasie. Ik heb op het gebiedvan de oriëntaalse dans zoveel misinterpretatiegezien dat ik de mensen die dat doen zouwillen aanraden hun intelligentie en beoor-delingsvermogen te gebruiken”……

Peter Verzijl

BronnenWikipediahttp://en.wikipedia.org/wiki/Nelly_Mazloumwww.nellymazloummadri.org.grSami Regine Brick: Wissen ist immer ein wertvollerGewinn, Tanz Oriental 12/1992Nelly Mazloum: Der akademische Weg,Orientalischen Tanz zu unterrichten, vertalingMichaela Riedel, Halima, Fachzeitschrift furOrientalischen Tanz, 1995, Heft 3Maaike Prüst: Workshop met Nelly Mazloum enMarhaba, Navel ’98-’99, nummer 3Marieke van Beek: In memoriam Nelly Mazloum,Navel 2003, nummer 2Laudie Vrancken: Pharaonics of Egypt, eeninterview met de Egyptische kostuumontwerpsterAmira el Kattan, Navel 2004, nummer 3

n Grap mSoms moet je korte metten maken.

De telefoon gaat…. een mevrouw, haar naamweet ik niet meer.

“Ja, een vriend van mijn man is jarig, hij geefteen feest en wil een buikdanseres en toen

dacht ik ik maak hem lekker met het idee dater een vrouw komt, maar dan kom jij dus alsgrap want dat verwacht hij niet, een man, datwordt lachen natuurlijk, ik zie zijn gezicht al….

Daarom bel ik jou….”.

Enigszins onaangenaam verrast door dezevreemde opdracht probeer ik zakelijk te blijven

en vraag ik: wat is uw budget?

“Veel geld om te betalen hebben we trouwensniet dus misschien wil je komen voor een fles

wijn?”

Stilte.

Hoewel de deur naar mijn idee al lang dicht zatwas dit het laatste zetje om hem niet meeropen te krijgen en hoewel ik wat lang nodig

had om alert te reageren kwam het antwoordineens in me op:

“Mevrouw, hoewel ik soms heel grappig kanzijn als het moet ben ik geen grap en ik ben

ook niet zo aan de drank dat ik me laatverleiden te komen dansen voor een fles wijn.

Misschien kunt u uw man een glitterpakjeaandoen en kan hij heupwiegend zijn vriendfeliciteren. Dat is vast erg grappig; ik zie hetgezicht van de vriend van uw man al en het

spaart u ook minstens €4.98 uit”.

Stilte.

“Je doet het dus niet?”

“Nee mevrouw, ik doe het niet, ik wens u nogeen prettige avond mevrouw en ik hoop dat het

feest een succes wordt”.

Peter Verzijl

n m

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 19

n Dansen met hart en ziel mPierre Moussa danst, geeft les en runt samen met zijn echtgenote Maria een dansstudio inDüsseldorf. Ook ontwerpt en maakt hij buikdanskostuums, die hij verkoop via zijn “JasminaBasar”. Linda Plaizier trok de stoute schoenen aan en nodigde hem uit voor een interview.

Hoe ben je begonnen met dansen?Het was op een privé-feestje in Libanon toen ik14 jaar oud was. Terwijl we stonden te dansenen plezier hadden, ontdekte Gabi Shiba mijncharisma en vroeg me of ik interesse had omin zijn Ensemble te dansen. Hij was op zoeknaar nog tien andere getalenteerde dansers.Dus werd ik plotseling en onverwacht lid vanzijn Ensemble. Ik had toen nog geenprofessionele dansopleiding, maar hij wasbereid me alles te leren. Voor we op tourneekonden gaan hebben we hard getraind.

Een jaar later verliet ik zijn Ensemble en werdlid van het John Saar's ensemble "Caracalle",dat vooral in het Oosten zeer beroemd is. Ikmoest ballet, Libanese folklore-, Bedouine-dansen en ook buikdansen studeren. Daarnaheb ik voortdurend in hotels over de helewereld gedanst, want we waren altijd optournee. Veel luxe hotels contracteerde onsvoor een maand of langer. Ook voor koningenen de high society over de hele wereld hebbenwe gedanst en in de nachtclubs van luxehotels. We dansten in alle Arabische landen,de Verenigde Staten en Europa. Toen we optournee waren in Duitsland (in Düsseldorf inhet Renaissance Hotel in 1989) verliet ik hetensemble en besloot om hier te gaan wonen.Ik kreeg een nieuwe opdracht om elke avondsolo te dansen in een Libanees restaurant.Sindsdien woon ik in Düsseldorf.

Hoe hebben mensen in je omgevinggereageerd toen je danser werd?Mijn familie steunde mijn danscarrière. Erwaren ook mensen die vervelend reageerden,omdat ik een danser was.

Wat betekent dansen voor jou?Dans is plezier, vreugde en het is eenfascinatie voor mij.

Je bent ook gaan lesgevenIk heb van 1989 tot 1995 gedanst in hetLibanese restaurant in Düsseldorf. Toenrealiseerde ik me dat ik niet op deze manierkon blijven dansen tot ik met pensioen ging.Daarom vestigde ik mijn dansschool en eenatelier voor kostuumontwerp in Düsseldorf.Misschien ook dat ik moe was van de veletournees, die ik al vanaf mijn veertiende jaardeed. Daardoor was ik zelden thuis bij mijnfamilie. Het is ook belangrijk voor mij om tijd tehebben voor een gezinsleven met mijn vrouwen dochter. Het is voor mij erg belangrijk omles te geven in de oorspronkelijke dansstijl.Maar ik ben niet bang voor fusies en nieuwestijlen.

Wat is je favoriete muziek- en dansstijl?Ik houd van klassieke buikdans en vanLibanese muziek.

Je hebt je eigen dansgroepIk heb altijd veel plezier met mijn groep op hetpodium. Het doet me denken aan al die jarendat ik lid was van een Ensemble. Mijn groepheeft ook genoten van het leren van deLibanese dansstijl. Onze Libanese dans krijgtveel waardering, omdat hij ongewoon enverrassend is voor de buikdansfans.

Wat wil je aan je leerlingen meegeven?Wat ze eerst moeten leren is de originele dansen zelfvertrouwen. De belangrijke dingenontdekken ze uit zichzelf.

Wat vind je van het niveau van deoriëntaalse dans in het Westen?Vooral de Europese buikdans is prachtig. Watik mis is het hart en de ziel in de dans.Dansers zijn over het algemeen gericht op detechniek en de choreografie. Ik zou daaraanmeer gevoel voor de dans willen toevoegen.

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 20

Hoe zie je de toekomst van de oriëntaalsedans in het Westen?De oriëntaalse dans is nu oké, maar wekunnen nooit weten wat er in de toekomst zalgebeuren. Hopelijk keren de mensen terugnaar de wortels van de buikdans.

Hoe zie je de toekomst van de dans in hethuidige Midden-Oosten?Ik kan deze vraag niet beantwoorden omdat ikver weg van daar woon. Dit kun je betervragen aan iemand die daar woont.

Wat zijn je wensen voor de oriëntaalsedans? Wat zijn je dromen?Ik zou willen dat er geen jaloezie onder dedansers is en we elkaar niet vervelendbejegenen. We zijn één grote buikdansfamiliedie met elkaar moeten omgaan met liefde,respect en waardering. Dat zou een enormesteun voor de buikdans in Europa zijn. Dezedroom kan werkelijkheid worden als webegrijpen wat het betekent.

Je ontwerpt ook Arabische jurkenHet ontwerpen is mijn andere talent. Ik heb eraltijd van genoten om een danseres te kledenalsof ze een prinses is. Mijn danscarrière heeftme geholpen om dit te ontwikkelen. Als we optournee waren heb ik als danser ook altijdnieuwe kostuums voor de leden en zangers

gemaakt. Natuurlijk was het toen gewoon voorde lol.

Heb je wat betreft het ontwerpen vankostuums nog een droom?Ik heb geen plannen. Zodra de inspiratie komtheb ik nieuwe ontwerpen en bijzonderekostuums.

Je treedt ook op en organiseert geweldigefeesten. Wat heeft je voorkeur: lessen of deuitvoering?Ik geniet ervan om beiden te doen.

Ook je vrouw en dochter dansen. Watbetekent het voor jou? Bent je trots op hen?Mijn vrouw is ook buikdanseres. We genietenallen van het dansen. Natuurlijk, ik hou ervandat mijn dochter van het buikdansen geniet.

Wat zou je nog willen u zeggen tegen deNederlandse danseressen?Het is heerlijk om geïnteresseerd te zijn in eenprachtige kunst, zoals buikdansen. Veeldansers overschatten de techniek en vergetendat dans zonder hart en ziel betekenisloos is.Dan wordt het een sport.

Linda Plaizier (Shahira-Linda)(Foto © Jasmin Yildiz)

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 21

n De energie van de buikdans mPaula Marissink stopte in 2001 met buikdansen omdat heupproblemen een actieve loopbaanals lerares en danseres onmogelijk maakten. Ze volgde de studie voor shiatsu-therapeute enkwam in aanraking met ‘universal healing tao’, een systeem van lichaamsoefeningen enmeditaties, ontwikkeld in het oude China en naar het Westen gebracht door Mantak Chia. Dezeman heeft veel boeken geschreven en wie hier meer over wil weten kan ze op 'Chia' googelen.Ik heb jarenlang les gehad van Paula en door haar gedegen en precieze manier van lesgevenveel geleerd; mijn nieuwsgierigheid werd gewekt toen ik haar over healing tao hoorde praten.Ik vermoedde overeenkomsten met buikdans en zag healing tao als een andere manier om hetleren van buikdansbewegingen te intensiveren. Tijdens workshops over dit thema, die ik uitdeze zelfde nieuwsgierigheid voor haar organiseerde, viel het ene kwartje na het andere. DezeAha-erlebnis wil ik jullie niet onthouden. Vandaar dit interview met Paula Marissink.

De boeken van Mantak ChiaOp mijn 15e heb ik al boeken van Mantak Chiagelezen, en kennelijk intrigeerde het me.Destijds waren er geen trainingen over healingtao. Eenmaal bezig met shiatsu kwam ik viaeen folder over healing tao daarin terecht.Toen ik er mee in aanraking kwam bleek dat iklangere tijd les had gehad van leraren dievolgens een taoïstische manier werkten, maarhet als het ware nooit hadden verteld, zehadden het dus niet die naam gegeven. Ookvoelde ik tijdens deze shiatsu-lessen dingenmet mijn lichaam gebeuren die ik niet konbenoemen maar die tijdens de healing tao-lessen expliciet genoemd werden. Het komt erop neer dat je processen in je lichaam doormiddel van meditatie en oefening zelf kuntsturen en dat je daarmee je gezondheid en

vitaliteit verbetert. Ook wordt het zelfhelendevermogen van het lichaam aangesproken,worden de emoties in evenwicht gebracht en jelichaamsbewustzijn neemt toe. Lichaamsbe-wustzijn is ook enorm belangrijk in buikdans.Het grappige was ook dat ik op een gegevenmoment dacht, hé wat leuk, hier draaien zeook met hun heupen en zo zag ik meerdereovereenkomsten met buikdans.

Overeenkomsten met buikdansDe energetische overeenkomst van healing taoen buikdans op. Een van de eerste dingenwaar je bij de healing tao-training aan werkt iseen warme buik en een koel hoofd. Tijdens hetbuikdansen word je warm, met name je buik,en je krijgt meer energie. Nu weet ik dat datonder andere komt doordat je ming men opengaat. De ming men is een belangrijktransformatiepunt voor energie, het ligt achterje navel tussen de 2e en 3e lumbale wervel.De werking daarvan kun je zelf gemakkelijkvoelen. Het komt bijvoorbeeld vaak voor dat jemoe naar de buikdansles komt maar dat je nade les energiek weer weggaat. Dus in plaatsvan dat je nog vermoeider wordt door hetbewegen, wat je logischerwijze zou denken,krijg je juist meer energie. Dat komt door deopening van de ming men en het verbindenvan hart en buik. Het is dus een andere logica,een energetische logica. Je hoofd wordt rustigals je buik warm is. Bij de tao gebruik jeseksuele energie om te transformeren naargezondheid en vitaliteit en uiteindelijk voorspirituele groei. Ik bedoel met seksuele energiehier alle fysieke levensenergie waarin yin zichmet yang vermengt. Ik bedoel niet de verengdeversie van seksueel opgewonden worden entot een ontlading willen komen. Dit laatste ismaar een deel van het brede spectrum vanseksuele energie.

Anders gezegd: opwarmen en in bewegingbrengen van seksuele energie door het teverbinden met hartenergie is wat buikdans metje doet. Voor vrouwen is dit ontzettend

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 22

belangrijk omdat zij van nature “yin” zijn in hunbekkengebied. Yin neigt van nature naarafkoeling en stagnatie. Een lerares van meheeft eens gezegd: vrouwen zouden eigenlijkaltijd moeten dansen om dit tegen te gaan.Arabische vrouwen hebben die natuurlijkheidnog erg in zich, ze grijpen iedere mogelijkheidaan om te dansen, dus om yin in beweging tebrengen. Je ziet dan ook een andere Yin-kwaliteit ontstaan, de verbinding onderling.Vrouwelijke sensualiteit is erg beïnvloedt dooryin. Dit hangt samen met het element water.Water is sterk vertegenwoordigd in het bekkenvan de vrouw. Je kunt dus zeggen datbuikdans een sensuele, waterige kwaliteit moethebben. Maar zoals gezegd, je moet het wel inbeweging brengen anders stagneert dieenergie. In de praktijk uit stagnerende yin-energie zich in je sneller slachtoffer voelen,klagerig gedrag en klachten met het bekken.Breng je daar met je hart yang in (dusbeweging en warmte) dan krijg je doorstromingdie zich uit in creativiteit en kom je in contactmet schoonheid. Kom je daar mee in contactdan ontstaan er vanzelf mooie dingen, zonderna te denken. Als je het vertaalt naar buikdanskun je dus eindeloos doorgaan metimproviseren en die improvisaties ontstaan inhet moment. Als je buikdanst is dat niet omcalorieën te verbranden, het is geen work-out,maar je circuleert en transformeert energie enje ontlaadt deze niet. Je brengt dus yin enyang met elkaar in verbinding.

Ik snap nu dus beter waar het echt om draait inbuikdans. Je kunt wel afgeleid worden dooracrobatische versierselen maar dat verstoort jevermogen om diep in je yin-kwaliteit te komen,bijvoorbeeld door te veel je best te doen opeen beweging of proberen een bewegingergens in de muziek te zetten die daarhelemaal niet hoort, alleen maar om het plaatjemooi te willen maken. Is de danseres te veelgefocust, dan worden de bewegingen niet ophet moment geboren en is de dans een teveelgecontroleerde kwaliteit. Buikdans is dus veelmeer in overeenstemming als een bewegingvan nature geboren wordt dan opgelegdgechoreografeerd en bedacht. Ik heb op zichniets tegen choreografie, wel als het de dansdoodslaat.

Hedendaagse buikdansIk ben nauwelijks meer thuis in de huidigevorm van buikdans. Toen ik stopte met dansenhad je nog geen YouTube-filmpjes, alleenmaar video’s. Nu kun je alle danseressen ziendie je wilt zien. Ik heb naar beelden van nubekende danseressen gekeken. Ik vind hetvermoeiend om naar hen te kijken. In een hoog

tempo doen ze veel verschillende dingen. Er isweinig herhaling en stilte. Deze danseressenvolgen de Westerse cultuur, want daarin gaatook alles snel. Ik mis daarin dan het “waterig-sensuele” wat je zo goed ziet bij de oudeEgyptische danseressen. Ik mis het stille enhet “yinne” in de huidige buikdans, demoeiteloze en losse bewegingen, de dansendie heel natuurlijk en vloeiend zijn en eenhypnotiserende kwaliteit hebben. Water is eenkracht die er gewoon “is’’ en in zachtheidontstaat. Er is geen spierkracht voor nodig dieje nu vaak ziet in de buikdans. En van datspierkrachtvertoon, daar word je alstoeschouwer ook moe van.

Ondersteunend voor buikdansTao is de weg naar volledig bewustzijn, tebeginnen met het hele lichaam en alleweefsels en structuren. Healing tao beschiktover diverse krachtige technieken om hetlichaam te onderzoeken. Een ervan is het“ijzeren hemd”. Dat is het contact met jebotten, hoe je je botten neerzet zodat jeoptimaal kunt bewegen. Bedoeling is dat jebeweegt vanuit de peeskracht en niet vanuit despierkracht. Deze techniek komt eigenlijk uit dekrijgskunst maar is ook belangrijk bij dansen.Dan heb je nog het gebruik van de diafragma’swaaronder het middenrif, de bekkenbodem ende voetboog. Daarnaast ook het gebruik vande iliopsoas (spier die achter in je rug door-loopt naar je heupgewrichten, het bepaalt destand van je heupen en je rug). Energetischmaakt de iliopsoas het mogelijk contact temaken met je energetische waterkwaliteit, watenorm belangrijk is bij buikdans. Water heefteen enorme kracht. Als je put vanuit hetelement water lijk je zacht en vloeiend maarsta je in feite in contact met een overdonde-rende krachtbron. Werken vanuit de iliopsoasbrengt je ook rechtstreeks in verbinding met jeauthenticiteit. Is een danseres in contact methaar authenticiteit dan is ze een mooieredanseres. Persoonlijke authenticiteit is dan ookeen wezenskenmerk van buikdans.

Door healing tao ben ik me bewuster gewor-den van mijn baarmoeder. Dat kun je bijbuikdans gebruiken door je beweging een diepgevoelde aardse kwaliteit te geven. Zo wordtbij buikdans eigenlijk vanuit de baarmoederbewogen en niet vanuit de heup. En al met albesef ik sinds ik healing tao beoefen nogsterker dan toen ik zelf nog buikdansles gaf,dat buikdans om meerdere redenen goed engezond is voor vrouwen.

Peter Verzijl(Foto © Cees Verhoeven)

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 23

n Agenda m

Vertellingen van 1001 nacht

Start: Zaterdag 25 februari 2012Einde: Zaterdag 12 mei 2012Locatie: Tilburg, Zwolle, Heerlen, Breda,Eindhoven, Roosendaal, Den Bosch, Amsterdam.Leeuwarden, Rotterdam, Utrecht, Den HaagWebsite: www.hzt.nl/default.asp?path=g50slxll

Het Zuidelijk Toneel presenteert nieuwTheaterspektakel: Vertellingen van 1001 nachtmeto.a. Marc-Marie Huijbregts en Ashton BrothersZwoele nachten vol sprookjesachtige verhalen. Eenwereld die verleidelijk anders is en de fantasieprikkelt. Dat zijn de Vertellingen van 1001 nacht.Sheherazade is verkozen tot de 1001e bruid van desultan. Na de huwelijksnacht zal ze, net als allevrouwen die haar voorgingen, onthoofd worden. Omhaar gruwelijke lot zo lang mogelijk uit te stellen,verzint Sheherazade een reeks fantastischeverhalen waarmee ze haar aanstaande bespeelt.

Start: Zaterdag 3 maart 2012 om 12:00 uurEinde: Zondag 4 maart 2012 om 17:00 uurLocatie: Al Nour GroningenKosten: € 140,-

Inspirerende en verdiepende workshop Egyptischedans, van de internationaal bekende Marie al Fajr,dansdocente uit Parijs.

Bollywood-Bellydance crossoverworkshop

Start: Zaterdag 3 maart 2012 om 14:30 uurEinde: Zaterdag 3 maart 2012 om 17:30 uurLocatie: Spiegelzaal van ABC-school Het Scala,AmersfoortKosten: € 45Website: http://bellydanz.com

Op 3 maart geeft de veelzijdige danseres endocente Debbie een bijzondere crossoverworkshopin Amersfoort: Bollywood-Buikdans. Als een van deweinige buikdanseressen is zij hierin thuis. Bolly-wood is een moderne samensmelting van oudedansvormen: klassieke Indiase dans, Indiasevolksdans, buikdans (!) met moderne dansstijlen alsstreet dance en hip hop. In de workshop oefen jemet Debbie veel voorkomende Bollywood enBhangra bewegingen. Er wordt een begin gemaaktmet een Bollywooddans waarbij een nachtclubdan-seres over haar mooie rok zingt (en tegelijk eenbeetje zichzelf bedoelt). Kenmerkend voor deBollywoodstijl is de folklore-achtige bounce, deverhalende vertelling en de vrijheid van (juistongeïsoleerde) bewegingen. Het is al met al een

vrolijke en energieke dans met veel mogelijkhedenvoor expressie! Voor alle niveaus.

Benelux Kampioenschappen

Start: Zondag 4 maart 2012 om 09:00 uurEinde: Zondag 4 maart 2012 om 16:00 uurLocatie: Dansschool Trendz, Spoorlaan 9, Deurne(NL)Kosten: € 5Website: www.ido-holland.com

Schrijf je nu in! Benelux KampioenschappenBuikdansen 2012! Wie mee doet is al een winnaarop zich!

Buikdansen & Verder...

Start: Zondag 4 maart 2012 om 14:30 uurEinde: Zondag 4 maart 2012 om 17:30 uurLocatie: Art House, Woestijgerweg 139, AmersfoortKosten: € 45Website: http://bellydanz.com

Eerste workshop in een driedelige serie. In dezeworkshops leer je naast klassiekebuikdansbewegingen ook technieken om vandaaruit bewegingen en isolaties te maken diegeschikt zijn voor fusion dansstijlen. Op 4 maart:Buikbewegingen en Borstisolaties. Veelverschillende buikbewegingen: buikrollen, -tikken, -shimmies, snelle buikwissels, etc. In deze workshopook uitgebreid aandacht voor borstbewegingen,grote en subtiele kleine, vloeiend of in strakkestaccato’s, altijd met zorg voor een goede houding.Samen vormen deze technieken o.a. de basis voorflitsende combinaties en snelle wisselingen opmoderne, (niet-buikdans)muziek. Maar ook gewoonheerlijk om te doen, goed voor je lijf, je houding enje energie!

Mahdy Emara Egyptische dans

Start: Zaterdag 10 maart 2012 om 13:30 uurEinde: Zaterdag 10 maart 2012 om 16:30 uurLocatie: Omar Smids Dance Centre Amperestraat6 LeeuwardenKosten: € 35Website: www.lalisa.nl

Alle niveaus. Veel aandacht voor techniek enindividuele begeleiding. Plus een korte choreografie.

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 24

Shen Yun Performing Arts

Start: Maandag 12 maart 2012 om 20:00 uurEinde: Maandag 12 maart 2012 om 22:00 uurLocatie: Lucent Danstheater, Den HaagKosten: € 65 tot 110Website: http://nl.shenyunperformingarts.org

Een voorstelling van Shen Yun is een weergave vande traditionele Chinese cultuur zoals ze ooit was:een studie in gratie, wijsheid en de deugden geraffi-neerd uit de vijf millennia aan Chinese beschaving.Ieder jaar onthult Shen Yun een programma vandans, liederen en muzikale begeleiding. De kernvan Shen Yun's voorstellingen is klassieke Chinesedans, omlijst met China's talloze etnische en volks-dansstijlen. In een verzameling korte stukken reisthet publiek van de Himalaya naar de regionen vantropische meren, van legendes over de scheppingvan de cultuur van meer dan 5000 jaar geleden tothet verhaal van Falun Dafa in China vandaag.

Shen Yun Performing Arts

Start: Dinsdag 13 maart 2012 om 20:00 uurEinde: Dinsdag 13 maart 2012 om 22:00 uurLocatie: Lucent Danstheater, Den HaagKosten: € 65 tot 110Website: http://nl.shenyunperformingarts.org

Zie bij 12 maart.

Proefles buikdans workout

Start: Woensdag 14 maart 2012 om 15:00 uurEinde: Woensdag 14 maart 2012 om 18:00 uurLocatie: Sport studio Body Work aan deKapellerlaan 50, RoermondKosten: € 7Website: www.thalissa-oriëntaalse-dans.jouwweb.nl

Thalissa geeft nu ook lessen in buikdans workout.14 maart kunt u vanaf 15.00 t/m 18.00 uur deelnemen aan de proef lessen in buikdans workout.Ook op zaterdag van 11.30 t/m 12.30 uur. Info enaanmelding: thalissa09@kpnmail.nl Met veel dansgroeten. Thalissa

Het Feest van 1001-nacht

Start: Zaterdag 17 maart 2012Einde: Zaterdag 17 maart 2012Locatie: Jaiselings Royal Palace, WernhoutWebsite: www.arjanvandijk.nl/agenda.aspx?id=4

De Arjan van Dijk Groep organiseert al ruim 35 jaarthemafeesten! Elk themafeest is een belevenis opzich, waarbij we niets aan het toeval overlaten. Uwordt meegenomen naar andere tijden, werelden of

culturen. Het zal u zeker verbazen! Met een fijneneus voor de juiste sfeer, aankleding, artiesten,muziek en entertainment garanderen wij u even wegte zijn uit de drukte van alle dag! Vanaf vier gastenkunt u al genieten van een themafeest. Voor grotegroepen is het ook mogelijk om een themafeest inbesloten kring te organiseren. Voor meer informatiekunt u contact opnemen via 0162.587.500.

Suheir Saki Special deel 1

Start: Zaterdag 17 maart 2012 om 12:00 uurEinde: Zaterdag 17 maart 2012 om 14:30 uurLocatie: Tai Chi School Golden Flower, Westeinde175 R, 2512 GR, Den Haag (terrein Stichting Aap)Kosten: € 37,50Website: www.farouq.nl

2 workshops met Lady Moonlight en Farouq. SuheirSaki was één van de meest bekende en populaireEgyptische danseressen in de jaren ’70 en ’80 meteen geheel eigen stijl. Gedurende deze dagbelichten we diverse aspecten uit het oeuvre vandeze geweldige danseres Workshop 1: 12.00-14.30uur. In deze workshop gaan we in op karakteristiekebewegingen en combinaties uit het repertoire vanSuheir, en gaan we in op bewegingskwaliteit omhiertoe te komen. Peter Verzijl, www.farouq.nl,peterverzijl@planet.nl, tel: 030-2436007 Opgavebetekent betalingsverplichting, ook als je niet komt.Wel is er terug storting van het workshopbedragmogelijk bij afmelden tot 10 maart 2012.

Suheir Saki Special deel 2

Start: Zaterdag 17 maart 2012 om 15:00 uurEinde: Zaterdag 17 maart 2012 om 17:30 uurLocatie: Tai Chi School Golden Flower, Westeinde175 R, 2512 GR, Den Haag (terrein Stichting Aap)Kosten: € 37,50Website: www.farouq.nl

2 workshops met Lady Moonlight en Farouq. SuheirSaki was één van de meest bekende en populaireEgyptische danseressen in de jaren ’70 en ’80 meteen geheel eigen stijl. Gedurende deze dagbelichten we diverse aspecten uit het oeuvre vandeze geweldige danseres. Workshop 2: 15.00-17.30uur Tijdens deze workshop vooral aandacht voor de"ziel" in de dans van Suheir: uitstraling en presen-tatie, loslaten in plaats van controle, de ontroeringvan de eenvoud, hoe vulde ze de muziek in en hoekun je dit in je eigen dans inbouwen? Peter Verzijl,peterverzijl@planet.nl, www. farouq.nl, tel: 030-2436007 Opgave betekent betalingsverplichting,ook als je niet komt. Wel is er terug storting van hetworkshopbedrag mogelijk bij afmelden tot 10 maart2012.

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 25

Oriëntal Dance Party

Start: Zaterdag 17 maart 2012 om 20:00 uurEinde: Zondag 18 maart 2012 om 01:00 uurLocatie: Danscentrum Le Haen, VeldhovenKosten: € 15Website: www.laetana.com

Laetana's buikdansschool bestaat 15 jaar en datwordt gevierd met een onvergetelijke OriëntalDance Party! Tijdens de avond kun je genieten vanoptredens, heerlijke hapjes, een leuke bazaar enveel meer. Kaarten zijn enkel verkrijgbaar invoorverkoop. Dresscode: Oriëntal/feestelijk. Kijkvoor meer informatie op [www.laetana.com]

Buikdansvakantie naar India

Start: Zondag 18 maart 2012Einde: Maandag 26 maart 2012Locatie: IndiaWebsite: www.sitadanceholidays.com

Dansen in de Indiase zon en ondertussen genietenvan de warmte van de indiase mensen en hetheerlijke indiase eten! Geniet van de perfectecombinatie van het cosmopolitische Mumbai en vande “city of lakes” Udaipur in Rajasthan. MetBollywood Dans en dansen en dineren in oudepaleizen… Combineer professionele buikdanslessen, bollywood, yoga/pilates lessen met hetkleurrijke en beroemde Gangaur dans festival ofDiwali!

Workshop de Tao van de dans met Paula

Marissink

Start: Zondag 18 maart 2012 om 10:00 uurEinde: Zondag 18 maart 2012 om 17:00 uurLocatie: Osher, Poortstraat 32, UtrechtKosten: € 60 (let op!)Website: www.farouq.nl

Paula was een van de eerste buikdanseressen inNederland en mijn lerares. Sinds 2001 houdt ze zichbezig met Healing Tao. Oefeningen uit de HealingTao kunnen de kwaliteit van en doorstroming in jebewegingen verbeteren. Gedurende deze workshopwordt hier aandacht aan besteed. Kosten: € 60indien je je voor 18 februari opgeeft en betaalt,daarna € 70. Als je ook meedoet aan de workshopvan 20 mei en de opgave en betaling voor 18februari plaatsvindt, zijn beide workshops € 110tesamen. Beide workshops zijn los van elkaar tevolgen. Opgave en informatie: Peter Verzijl,peterverzijl@planet.nl

Valse Noten

Start: Zondag 18 maart 2012 om 11:00 uurEinde: Zondag 18 maart 2012 om 12:00 uurLocatie: Parkstad Limburg Theater HeerlenWebsite: www.frontaal.com

Een mix van buikdans, Congolese dans enwesterse hedendaagse dans. Marie en Mouna zijntwee boezemvriendinnen. Marie vindt deflapperende buik van Mouna erg spannend enMouna vindt het heerlijk om met Marie te ravotten.Een eeuwig verbond? In Valse Noten leren we tweeboezemvriendinnen kennen. In hun hechtevriendschap delen ze een lach en een traan, tot zeuiteindelijk ieder hun eigen weg gaan. Dit doet pijn.Ze voelen zich verscheurd en in de steek gelaten.Valse Noten is een ode aan de vriendschap en aanhet intense en onvermijdelijke afscheid tussenmensen. Een spannende mix van ritmische envirtuoze dans, op muziek uit Noord- en Midden-Afrika, gecombineerd met klassieke muziek.Choreografie: Marie-Rose Mayele i.s.m. MounaLaroussi Dans: Mouna Laroussi en Marie-RoseMayele

Workshop Tribal Fusion "Basics"

Start: Zaterdag 24 maart 2012 om 14:00 uurEinde: Zaterdag 24 maart 2012 om 17:00 uurLocatie: AmersfoortKosten: € 40Website: www.gunesh.nl

Ontdek Tribal Fusion Bellydance. Tijdens dezeworkshops leer je een aantal basisbewegingen encombinaties uit deze prachtige stoere stromingbinnen de buikdans. Aanmelden via: E-mail:WorkshopsAmersfoort@gmail.com Telefoon: Anika- 06-51370830.

Buikdansfeest in Zeist

Start: Zaterdag 24 maart 2012 om 19:30 uurEinde: Zaterdag 24 maart 2012 om 23:50 uurLocatie: Torenlaantheater, ZeistKosten: € 10Website: www.buikdansenutrecht.nl

Spetterende optredens en zelf dansen in hetTorenlaantheater

Workshop Theater en Uitstraling met Sena

Start: Zondag 25 maart 2012 om 10:00 uurEinde: Zondag 25 maart 2012 om 12:00 uurLocatie: Wijkcentrum de Kooistee, Harng 2,Hellevoetsluis

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 26

Kosten: € 22,50Website: www.senadance.com

Deze workshop is al vaker door Sena gegeven enaltijd een groot succes. Je krijgt allerlei tips en tricksom je dans meer inhoud te geven. Je werkt aan jeexpressie en om dit op de juiste momenten toe tepassen. Deze workshop is een echte aanrader, mishem niet.! Voor alle niveau's. Info of aanmelding pertelefoon of mail. Zie ook de website.

Sheherazade in Europa door Ensemble Sarband

Start: Zondag 25 maart 2012 om 15:00 uurEinde: Zondag 25 maart 2012 om 17:00 uurLocatie: Theater De Regentes, Den HaagKosten: € 19,50Website: www.deregentes.nl

Een concert met klassieke composities uit deOttomaanse periode vol geheimzinnigestemmingswisselingen en schitterendekleurschakeringen. Bij 'klassieke muziek' denken wijaan Bach, Beethoven en Brahms, maar wist u dat erook buiten onze westerse wereld diverse grootseklassieke muziektradities bestaan? Neembijvoorbeeld de vele composities die werdenopgeschreven tijdens de bloei van het OttomaanseRijk. Zelfs een paar Sultans waagden zich aan dekunst van het componeren. Het internationaalgeroemde Ensemble Sarband brengt hier eenaantal van die 'Sultan-composities' tot leven en laatze overvloeien in de klankwereld van ErnestChausson, Franz Liszt en Maurice Ravel, westersecomponisten die hun onvervulbare verlangensprojecteerden op 'De Oriënt'. Het resultaat is eenconcert vol geheimzinnige stemmingswisselingenen schitterende kleurschakeringen. Het concert isonderdeel van het festival Turkey Now! (23 feb-23mei 2012), een initiatief van Stichting Kulsan.

Workshop met Pierre Moussa

Start: Zaterdag 31 maart 2012Einde: Zaterdag 31 maart 2012Locatie: Danshuis Nitsanim, Genemuidenstraat208, Den Haag

Twee geweldige workshops met de Libanesedanser Pierre Moussa. Pierre Moussa is eenLibanees danser en woont al vele jaren inDüsseldorf. Tevens is Pierre bekend van zijnprachtige kostuums. Hij is (mode)ontwerper en heeftzich gespecialiseerd in oriëntaalse danskleding, diehij ook zelf vervaardigt. Pierre is door zijn passie,kennis en humor een zeer prettige en inspirerendeleraar. Workshop 1, tijd 12.30 - 14.30 uur: tijdensdeze workshop zullen we ons verdiepen in deLibanees-oriëntaalse dans, waarbij de nadruk op detechniek zal liggen. In workshop 2, tijd 15.00 - 17.00uur, wordt een choreografie geleerd in de stijl vande bekende Libanese danseres Amani. Prijs: €

32,50 per workshop. Beide workshops: € 60,00.Voor de catering tijdens de workshop wordtgezorgd. Daarbij doet Pierre een uniek aanbod! Wilje graag zo'n prachtig kostuum van Pierre Moussaaanschaffen? Dan kun je onder de volgendevoorwaarden 15% korting krijgen op de aanschafvan 1 kostuum: - alleen geldig op zaterdag 31 maart2012 en alleen voor degene die de workshop volgenen; het kostuum moet voor jezelf zijn. Verder isnatuurlijk Jasmina Basar aanwezig met een rijkeschakering prachtige danskostuums van PierreMoussa. De basar is voor iedereen toegankelijk diegraag iets nieuws wil, of wanneer je nieuwsgierigbent en rustig wilt snuffelen. Van 12.30 - 17.00 uurben je van harte welkom. Info en opgeven: Shahira-Linda, tel. 06-12226454, e-mail l.plaizier@pzh.nl

Buikdans met zills

Start: Zaterdag 31 maart 2012 om 10:00 uurEinde: Zaterdag 31 maart 2012 om 12:00 uurLocatie: Sophies Palace, Bemuurde weerd O.Z. 13,UtrechtKosten: € 20Website: www.arya.nu

31 maart en 21 april zijn er in Utrecht workshopszills waarin de basis beginselen worden behandelden doorgetraind met passen en combinaties. Goedvoor beginners maar voor middenniveau ofgevorderden speelsters ook interessant om deJamila Salimpour techniek te leren en de basiskennis op te frissen. We gaan lekker zillen, dansenen combinaties leren. Beide workshops duren 2 uuren zijn in 2 delen opgesplitst. 31 maart: 1e deel:muziek techniek en zillspel theorie. Dus luisteren enzills spelen. 2e deel: deze kennis in bewegingzetten. Dus dansen met zills, traditionele passen encombinaties. 21 april: 1e deel: samenvatting envragen over de basis stof uit de workshop van 31maart. Dansen met zills! 2e deel: verder bouwenmet nieuwe danspassen, combinaties enzillpatronen. Dansen met zills! De twee delen sluitennaadloos op elkaar aan. Ze mogen ook los gevolgdworden. Als je hiervoor kiest is kennis van JamilaSalimpour methode en pré. Door: Arya

Dansshow Bloemen van de Woestijn

Start: Zondag 1 april 2012 om 14:00 uurEinde: Zondag 1 april 2012 om 17:00 uurLocatie: Danshuis Nitsanim, Genemuidenstraat208, Den HaagKosten: € 15,-

Op 1 april 2012 is er de prachtige show Bloemenvan de Woestijn plaats. Een prachtig programmamet Farouq en Noor, Zafira, de Libanese danserPierre Moussa (Duitsland), Jasmin Yildiz(Duitsland), Banat Laklak, Ahlem, Maya, ShowgroepMirage, Ensemble Nitsanim en Anusch. Wat krijg jetijdens deze show zoal te zien? Wel een vrolijkeModern Oriëntaalse dans, een spannende Saidi en

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 27

intrigerend Arabo-Andalusisch. Een humorvolleGypsy-Oriëntal en wat te denken van eenontroerende Oriëntal Fantasy. Of een spannendezwaarddans en meeslepende Tribal? Al eens kennisgemaakt met de Turks-Koerdische dans? Dan is ditje kans! En er is nog veel meer moois te beleven.Deur open vanaf 13.00 uur. Tevens is JasminaBasar aanwezig met een collectie prachtige creatiesvan Pierre Moussa. En Scarabella is aanwezig metveel mooie buikdansartikelen(www.buikdansshop.nl). Informatie: Shahira-Linda,tel. 06-12226454, e-mail: l.plaizier@pzh.nl

Oriëntal Belly Dance Afternoon Party

Start: Maandag 9 april 2012 om 14:00 uurEinde: Maandag 9 april 2012 om 18:00 uurLocatie: Global Dancelab, Borgerstraat 112,Amsterdam (Bij Kinkerstraat) Vanaf CS tram 17,uitstappen halte Kinkerstraat / Ten KatemarktKosten: € 15Website: www.globaldancelab.nl

Stichting Dunya presenteert: Oriëntal Belly DanceAfternoon Party, een spetterend buikdansfeest opeen fantastische lokatie. Optredens vantopdanseressen: Ahlem, Linda-Dilara, Dunya, Noor,Sahar, Marena. Oum Kalthoum Project o.l.v. Ahlem.Danseressen Sahar, Noor, Farah, Kyria, Isandria.Rising Stars: Defne, Méla en Pieter. Suprise ActLive Band: Dar Al Mouzika. Kassa open: 13:30.Reserveren: dunya@globaldancelab.nl,www.buikdans.nl.

Hawaiian Fusion Bellydance

Start: Zaterdag 14 april 2012 om 14:00 uurEinde: Zaterdag 14 april 2012 om 17:00 uurLocatie: AmersfoortKosten: € 40Website: www.gunesh.nl

Minka Moves vond het tijd voor een frisse inslag inde Tribal Fusion en ontwikkelde Hawaiian FusionBellydance. Leer een mooie danscombinatie en laatje meeslepen! Aanmelden via: E-mail:WorkshopsAmersfoort@gmail.com Telefoon: Anika- 06-51370830

Gamil Gamal, "het Mooiste van het Mooiste"

Start: Zaterdag 14 april 2012 om 20:15 uurEinde: Zaterdag 14 april 2012 om 22:15 uurLocatie: Rogier v.d. Weydenstraat 10 2650Edegem, BelgiëKosten: € 10,-Website: www.banatdahab.nl

Op 14 april speelt Banat Dahab in het gezelligeForttheatertje van Edegem nabij Antwerpen in

België. Drie danseressen van Banat Dahab toneneen 'best of' van de afgelopen jaren. Ook zullenleerlingen uit Mortsel onder de naam 'Maysa' eenpaar dansen laten zien. Klassieke buikdans, maarook Tribal, Folklore, Spaanse, Griekse en Turkseinvloeden: ze passeren allemaal de revue in eenmooi samengesteld programma. VideokunstenaresNicole Donkers zal verschillende dansen met haarvideokunst omlijsten.

Buikdans met zills

Start: Zaterdag 21 april 2012 om 10:00 uurEinde: Zaterdag 21 april 2012 om 12:00 uurLocatie: Sophies Palace, Bemuurde weerd O.Z. 13,UtrechtKosten: € 20Website: www.arya.nu

31 maart en 21 april zijn er in Utrecht workshopszills waarin de basis beginselen worden behandelden doorgetraind met passen en combinaties. Goedvoor beginners maar voor middenniveau ofgevorderden speelsters ook interessant om deJamila Salimpour techniek te leren en de basiskennis op te frissen. We gaan lekker zillen, dansenen combinaties leren. Beide workshops duren 2 uuren zijn in 2 delen opgesplitst. 31 maart: 1e deel:muziek techniek en zillspel theorie. Dus luisteren enzills spelen. 2e deel: deze kennis in bewegingzetten. Dus dansen met zills, traditionele passen encombinaties. 21 april: 1e deel: samenvatting envragen over de basis stof uit de workshop van 31maart. Dansen met zills! 2e deel: verder bouwenmet nieuwe danspassen, combinaties enzillpatronen. Dansen met zills! De twee delen sluitennaadloos op elkaar aan. Ze mogen ook los gevolgdworden. Als je hiervoor kiest is kennis van JamilaSalimpour methode en pré. Door: Arya

Workshop Oum Kalthoum met Ahlem

Start: Zaterdag 21 april 2012 om 13:00 uurEinde: Zaterdag 21 april 2012 om 17:00 uurLocatie: Global Dance Lab - AmsterdamKosten: € 50,00Website: www.buikdans.nl/ahlem/workshops-2

Houd je van Oum Kalthoum, maar ben je onzekerover hoe je haar muziek het beste kunt interpreterenen wat het beste bij jouw dansstijl past? Dan helptdeze workshop je op weg. We onderzoeken ritme,melodie, tekst en betekenis en in combinatie met jeeigen gevoel, creativiteit en expressie kom je stapvoor stap tot een passende vertolking. Ahlem biedtje een werkwijze die je niet alleen op OumKalthoum, maar op heel veel manieren kunttoepassen voor een originele oriëntaalsepodiumpresentatie.

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 28

Workshop Persian Traditional and Classical

Dance

Start: Zondag 22 april 2012 om 13:00 uurEinde: Zondag 22 april 2012 om 16:00 uurLocatie: Zwanenburgwal 286, AmsterdamKosten: € 45

This is the dance of the heart. The dance ofFeminine Energy. The classical dances sometimesknown as miniature dances show mythologicalthemes, figurative gestures and subtle movements.One dances on the sublime and profound Radifmusic. The dance brings grace, tenderness and asensitive feminine presence. Learn and discoverarm, hand and head positions, geometrical lines andfeminine gestures. Persian Classical dance makesyou movement full of meaning and myth. TheNectar of this dance lies in its emotionality andpleasure of surrendering to the music.

Workshop Dances of the Earth - Bandari

Start: Zondag 6 mei 2012 om 13:00 uurEinde: Zondag 6 mei 2012 om 16:00 uurLocatie: Zwanenburgwal 286Kosten: € 45

Traditional Dance from the Persian Gulf Bandaridance comes from the Persian Gulf Area. They arefiery earth dances, with lots of vibrating energy thatmakes your heart joyful and awakens the soul.Bandari dance and music is Unique! ‘Bandar’means harbour and Bandari means from the harbor.Ancient Immigrants came to the Persian Gulf andbrought with them rich traditions of music anddance. A fusion of African and Arabic roots blendedwith Persian culture and gave birth to a style knownas Bandari. In this energetic workshop you learn theauthentic form of this popular dance. The steps ofthe feet that connect you with the Earth, the specificvibrations that open your body and mind. Banadarimusic and dance has one of the most populairrhythmical patterns of the Middle East. Bandarirhythm has the power to connect you with Rootsand lifts you up. Dance with vitality and expressyour soul. Come and join us!

Dansreis Turkije

Start: Donderdag 10 mei 2012Einde: Donderdag 17 mei 2012Locatie: Cappadocië, TurkijeKosten: € 750Website: http://sheherazade-bazaar.nl

Buikdansreis naar midden Turkije;. Voor verdereinfo de website of info@sheherazade-bazaar.nl

Workshop Tribal met Joyce Benschop

Start: Zondag 13 mei 2012 om 13:30 uurEinde: Zondag 13 mei 2012 om 16:45 uurLocatie: Danshuis Nitsanim, Genemuidenstraat208, Den HaagKosten: € 37,50

In deze 3 uur durende workshop neemt Joyce jemee door haar Tribal Fusion BellyDance landschap.De middag start met een stevige warming up gerichtop cardio training en stretching om het lichaam klaarte maken voor de Drills and Skills die volgen. In dittweede deel van de workshop gaan we aan de slagmet technieken die we later gebruiken in dechoreografie. Wees voorbereid op een aantalhersenkrakers en breinbrekers: je krijgt tips tijdensde workshop voor je focus, om lastige combo's inhet vervolg eerder onder de knie te krijgen. Zo kunje choreografieën sneller oppikken en train je'muscle memory.'. In het derde deel leer je eenkorte, technisch uitdagende choreografie. Deworkshop is geschikt voor dansers die houden vaneen uitdaging op zowel fysiek als het mentale vlak.Kennis van Tribal Fusion basics werken zeker in jevoordeel. Deze workshop richt zich niet op basistechnieken, maar er kan bijgeschaafd worden waarnodig! Voor catering wordt gezorgd. Informatie enopgave bij Shahira-Linda, tel. 06-12226454, e-mail:l,plaizier@pzh.nl.

Workshop Tribal Fusion - Arms and shapes

Start: Zaterdag 19 mei 2012Einde: Zaterdag 19 mei 2012Locatie: AmersfoortKosten: € 40Website: www.gunesh.nl

Hoe maak je mooie slangenarmen? Deze workshoponthult de geheimen achter deze mooie vloeiendearmbeweging. Leer een aantal combinaties waar jede armen mee kunt combineren.

Workshop de Tao van de dans met Paula

Marissink

Start: Zondag 20 mei 2012 om 10:00 uurEinde: Zondag 20 mei 2012 om 17:00 uurLocatie: Osher, Poortstraat 32, UtrechtKosten: € 60 (let op!)Website: www.farouq.nl

Paula was een van de eerste buikdanseressen inNederland en mijn lerares. Sinds 2001 houdt ze zichbezig met Healing Tao. Oefeningen uit de HealingTao kunnen de kwaliteit van en doorstroming in jebewegingen verbeteren. Tijdens deze workshopwordt hier aandacht aan besteed. Kosten: € 60indien je je voor 20 april opgeeft en betaalt, daarna€ 70 Als je ook meedoet aan de workshop van 18

Raqs wa Risala, nummer 26, maart 2012, blz. 29

maart en de opgave en betaling van beideworkshops voor 18 februari binnen is betaal je € 110voor beide workshops samen. De workshops zijnlos van elkaar te volgen. Opgave en informatie:Peter Verzijl, peterverzijl@planet.nl

Worjshop Khaleegy met Anusch

Start: Zondag 3 juni 2012 om 13:30 uurEinde: Zondag 3 juni 2012 om 16:30 uurLocatie: Danshuis Nitsanim, Genemuidenstraat208, Den HaagKosten: € 40,00

Op 3 juni geeft Anusch een spannende workshopKhaleegy. Ook in deze workshop zal techniek enstijl aan de orde komen, uiteraard in een prachtigechoreografie. De workshop is inclusief catering.Informatie en opgeven bij Shahira-Linda, tel. 06-12226454, e-mail: l.plaizier@pzh.nl.

Zomers Buikdansen in Uffelte (Dr.)

Start: Dinsdag 17 juli 2012Einde: Zaterdag 21 juli 2012Locatie: De Blauwe HaanKosten: € 50,-Website: http://buikdansenutrecht.nl

Zomerse buikdanslessen in de Uelenspieghel,Uffelte. Hadyr geeft lessen aan beginners en(half)gevorderden in de ochtenden. Op woensdag-en vrijdagmiddag aan kinderen van 7 tot 12 jaar. Opzaterdagavond sluiten we de week af met eenswingende oriëntaalse avond.

Summer Bellydance Festival 2012

Start: Vrijdag 24 augustus 2012Einde: Zondag 26 augustus 2012Locatie: LeidenWebsite: www.summerbellydancefestival.com

[www.summerbellydancefestival.com]

Asli Sharqi 2012

Start: Vrijdag 28 september 2012Einde: Zondag 30 september 2012Locatie: Theater De Regentes, Den HaagWebsite: www.aslisharqi.nl

Internationaal festival voor originele oriëntaalsebuikdans. Van traditioneel tot experimenteel en allesdaartussen; gevarieerd en inspirerend. Metworkshops, voorstellingen, film en documentaire,debat, meet and greet, open podium, bazaar, partymet DJ en dat alles in een prettige oriëntaalse sfeer.

Workshop BollyBelly met Anusch

Start: Zondag 21 oktober 2012 om 13:30 uurEinde: Zondag 21 oktober 2012 om 16:30 uurLocatie: Danshuis Nitsanim, Genemuidenstraat208, Den HaagKosten: € 40,00

Wel eens aan BollyBelly gedaan? Nee? Dan is diteen mooie kans om hier kennis mee te maken. Op21 oktober geeft Anusch een boeiende en veras-sende workshop BollyBelly. De prijs is inclusiefcatering. Informatie en opgeven bij Shahira-Linda,tel. 06-12226454, e-mail: l.plaizier@pzh.nl..

Workshops met prof. dr. Hassan Khalil

Start: Zaterdag 17 november 2012 om 11:00 uurEinde: Zondag 18 november 2012 om 15:45 uurLocatie: Danshuis Nitsanim, Genemuidenstraat208, Den Haag

Ook dit jaar komt prof. dr. Hassan Khalil naarNederland. Met drie geweldige workshops. Op 17november: workshop 1, 11.00-14.00 uur: MelayaLeff - Idella Ya Rashtu, (folkloredans uit Port Said.Workshop 2, 15.00 uur tot 18.00 uur: Khaleegy -Fatouma 'injer', (de Khaleegy uit Koeweit). 18november, 11.00-15.45 uur: Nieuw ModernOriëntaals. Voor catering tijdens de workshopswordt gezorgd. Informatie: Shahira-Linda, mobiel06-12226454, l.plaizier@pzh.nl.