1

e Raqs wa RisalafElektronisch buikdansvakblad voor Nederland en Vlaanderen

Jaargang 1, nummer 2, maart 2008

Colofon

Raqs wa Risala verschijnt 6 keerper jaar. Het wordt kosteloos per e-mail verstuurd aan abonnees engepubliceerd ophttp://buikdansen.web-log.nl.

Redactie: Judith ScheepstraVormgeving advies: Kyria

Aan dit nummer werkten mee:Karin van Nieuwkerk, Kyria, PeterVerzijl, Suzanne Roelofs.

De deadline voor nummer 3 is 22april 2008. Uw artikelen en itemsvoor de agenda kunt u sturen naarbuikdans@startpagina.nl. Deredactie beslist of een artikel wordtgeplaatst.

Het copyright van het materiaal indit blad berust bij de auteurs: Datbetekent, dat niets uit het blad magworden verveelvoudigd of openbaargemaakt, in enige vorm of op enigewijze, hetzij elektronisch,mechanisch, door fotokopieën,opnamen, of enige andere manier,zonder de voorafgaandeschriftelijke toestemming van deauteur. Het in zijn geheeldoormailen van het pdf bestand enhet maken van printjes voor eigengebruik zijn toegestaan.

Voorwoord

Vanaf dit tweede nummer heeft ons blad een nieuwe naam:Raqs wa Risala, wat letterlijk ‘dans en bericht’ betekent.Met dank aan Ahlem voor het idee, aan Soerèn voor hetcorrecte Arabisch en aan alle lezeressen die mij creatievesuggesties voor een nieuwe naam hebben gemaild. Ennatuurlijk dank voor de vele complimenten enbemoedigende woorden naar aanleiding van het eerstenummer.

Zoals jullie zien hebben we het één en ander aan devormgeving gedaan. We hebben geprobeerd om het blader wat aantrekkelijker te laten uitzien, zonder jullie printersal teveel te belasten. We zijn nog volop bezig om daarmeete experimenteren, dus er is een goede kans dat hetvolgende nummer er weer ietsje anders uitziet.

In dit nummer vertelt buikdanseres Sena in een interviewover haar ervaringen met de dans in Duitsland en inNederland. Ook deelt zij met ons haar visie op de dans, dedansers en het publiek. Hoe sommige Egyptischedanseressen daar tegenwoordig tegenaan kijken verteltons antropologe Karin van Nieuwkerk, die een kleinetwintig jaar na haar onderzoek onder Egyptischedanseressen en zangeressen terugging naar Cairo.

Kyria schreef een recensie van een interessantedocumentaire op dvd, waarin zang en dans van de Roma inverschillende landen voorkomen, waaronder Ghawazidanseressen in Egypte. Vorige maand ontdekte ik zelf eenleuke, vrij nieuwe muziek-cd, nota bene bij de Bijenkorf.Beide uitgaven worden van harte aanbevolen.

De agenda is net als de vorige keer grotendeels gebaseerdop die van www.bellydancing.nl. Het is eenmomentopname, dus het kan geen kwaad om ook nogeven langs te gaan bij de bron.

De redactie

2

n Passie voor lesgeven m

Sena kwam, na jaren in Duitsland te hebben gewoond, terug naar Nederland en pakte hetlesgeven in Nederland weer op. Haar dansschool in Spijkenisse en Hellevoetsluis groeide inenkele jaren tijd uit tot een van de grootste in Nederland met talentvolle cursisten. Sena heefteen duidelijke visie op de dans die ze met ons deelt in dit interview. Over het verschil tussenDuitse en Nederlandse buikdans, over optreden en over inspiratie door lesgeven.

Geboeid door Oriëntaalse klankenMijn eerste ervaring met de oriëntaalse dans ofbuikdans was 1985 in Duitsland waar ik toenwoonde. Ik had net enkele jaren vanballetdansen achter me gelaten omdat demotivatie mij totaal ontbrak en ik geheel geenvoldoening meer vond in deze, toch wel aanstrakke regels gebonden, vorm van dansen. Ikwas op zoek. Mijn broer gaf mij een LP cadeaumet de titel “Arabian Affair“, een oriëntaalsaandoende melodie in een modern jasje.Ik wasonder de indruk en zeer geboeid door dezeoriëntaalse klanken.

Onder het motto ‘dat ga ik even snel leren’ging ik op zoek naar een studio met lerares ofleraar waar ik buikdans kon leren. Toentertijdwas dat bij ons in Bremerhaven niet in deaanbieding. Teleurgesteld ging ik het mijzelfmaar aanleren voor de spiegel en ik vond datik het best kon. De eerste de beste keer dat ereen cursus buikdans werd aangeboden indezelfde balletschool waar ik 8 jaar les hadgehad, stond ik een uur van te voren al voor dedeur, bang dat er geen plaats meer zou zijn.

Het eerste wat ik zag was een dame in eenroze kostuum die shimmies deed. Ik keekgefascineerd toe en was verkocht. Deze damewerd jarenlang mijn lerares én vriendin AdNug. Na verschillende jaren les te hebbengehad bij haar en bijna ieder weekend tehebben gevuld met workshops bij de bestgenomineerden leraren en leraressen, begonik zelf les te geven in de studio van Ad Nug.

Achteraf gezien moet ik toegeven dat de veleworkshops een grote invloed op mijn lateremanier van dansen en lesgeven hebbengehad. Leraressen en leraren als DietlindeKarkutli, Zahra, Isthar, Rita Sherif, Suher Saki,

Bobby Ibrahim, Hassan Khalill (mijn grotefavoriet), Momo Kadous, Ali Sheriff, BeateZadou, Shahrazad en nog vele anderenhebben toch wel een stempel op mij gedrukt.De grootste indruk hebben danseressen alsZahra en natuurlijk Suher Saki op mij gemaakt.Hoewel ik maar één workshop bij Suher Sakiheb kunnen volgen, weet ik nog alles van dieworkshop als de dag van gisteren. Ook haarlive optredens staan in mijn geheugen gegrift.Maar de leraar die mij een heel eind op wegheeft geholpen was en is nog steeds ProfessorHassan Khalill. Ik ben een danseres van deoude stijl die wel voor nieuwe dingen ruimtelaat. Maar niets kan voor mijn gevoel de oudeklassieke stijl evenaren.

Ongetwijfeld is de basis gelegd door Ad Nug;een geweldige danseres met Egyptische flairen voor mij nog steeds een groot voorbeeld.Een danseres en vriendin die mij nog steedskan ontroeren wanneer zij optreedt.

Minder volmaakt en gladjesToen ik in 1999 in Nederland kwam wonenwas ik (in eerste instantie) enigszinsteleurgesteld over de kwantiteit én kwaliteit vanwat hier werd aangeboden op buikdansgebied.Ik was anders gewend. Bij nader inzien bleekik mij te vergissen. De lange jaren in Duitslandvan opleidingen, workshops en les geven,hadden bij mij een beeld geschapen dat nogalvolmaakt en gladjes was. Perfect, zoals toen inDuitsland de meeste shows ook waren. Nadatik mij hier wat beter had georiënteerd kwam ikerachter dat er hier in Holland wel dégelijk zeergoede oriëntaalse dans werd beoefend en welop een eerlijker, gevoelvoller en natuurlijkermanier dan ik gewend was. Ik kwam tot deconclusie dat hier nog veel te ontdekken vielen ging dan ook verwoed workshops volgen.En zo kwam ik terecht bij Farouq, Ahlem, Karinvan der Knoop, Letty Vos, Leila, Dunya, Zafira,Mariska en Linda-Dilara, om maar enige tenoemen. Van deze docenten heb ik veelinspiratie opgedaan.

Vooral van Farouq heb ik veel kunnen leren.De bron van kennis over de verschillendedansstijlen, vele verschillende ritmes, uitlegvan muziek en tekst, de opbouw en

3

oorspronkelijk manier van dansen, deauthentieke stijl, was en is bij Farouqonuitputtelijk. Nu ik veel verschillende stijlenheb geleerd en beter kan beleven, ben ik tot deconclusie gekomen dat de klassieke,authentieke stijl mij het liefst is en mij ook hetmeeste geeft. Hierbij horen zeer zeker defolklore stijlen zoals de Baladi, de Saidi, deMeleya Leff en Khaleeghy. Het boeit mijallemaal zeer omdat in de folklore een zeerkarakteristieke stijl is verweven die eigen isaan de regio van oorsprong en daardoor zeerherkenbaar is. Het liefst dans ik al deze stijlendan ook op de oude originele muziek, diehelaas soms moeilijk te verkrijgen is.

Optreden vraagt vakmanschap!Vroeger (nu praat ik over een jaar of 10 terug)kon ik niet genoeg krijgen van optredens.Voordat ik ging optreden heb ik eerst 4 jaar lesgehad van verschillende binnen- enbuitenlandse docenten en wekelijkse lessengevolgd bij Ad Nug. Achteraf gezien was datniet genoeg; een goede danseres heeft meernodig om het publiek te kunnen boeien danalleen een mooi kostuum en een lieve lach.Het publiek zo'n 15 minuten volledig in de banhouden vraagt heel wat vakmanschap. Dithoudt in: een mooie en degelijke opbouw vanje optreden, een goed gevoel voorruimteverdeling, een goed begrip van demuziek en het begrijpen van de gezongentekst. Het laatste om te voorkomen dat je opeen of ander dom tekstje heel erg staat tesmachten of te draaien met je sluier!

Voor mij is het een must de muziek die jedanst ook echt te kunnen dansen met al haarstemmingen, tekst en verschillende ritmes. Jehebt dus een goede timing nodig. Kortom, eengedegen opleiding moet hieraan voorafgaanen je moet een goed vermogen totimproviseren hebben. Dat laatste is nodigomdat je je aan elke locatie en aan iederpubliek moet aanpassen. Onvoorspelbaresituaties doen zich onvermijdelijk voor als jeoptreedt! Laten we eerlijk zijn: 15-20 minutenkunnen boeien vraagt een staaltje hoogstevakmanschap. Het is niet genoeg om eenbeetje te wiebelen met een mooi kostuumpjeen een beeldig figuurtje. Er zijn duizendenmeisjes en vrouwen die een schitterenduiterlijk hebben. Maar optreden vraag meer…..

Publiek niet onderschattenHet ergste wat ik hoor zijn danseressen dieover het publiek die zeggen: “Och, ze hebbener toch geen verstand van, ik doe wel wat”.Wat een bedrog aan het publiek! Vergis jenooit in je publiek, onderschat het nooit. De

mensen zien wel degelijk of je goed beweegtof zo maar wat doet. De technische finesseszullen ze niet kunnen verklaren maar wel of hetoptreden harmonisch, verrassend ofadembenemend was.

Ik ben eerlijk gezegd door schade en schandewijzer geworden. Niemand die mij op derisico’s wees; je sprong als het ware in hetkoude water. Nu probeer ik zulke nareervaringen bij mijn leerlingen te voorkomendoor de mijne met ze te delen, hetzij in de lesof in speciale workshops over dit onuitputtelijkethema.

Ieder weekend was wel volgeboekt met somsdrie optredens op een avond. Feesten,partijen, bruiloften, bedrijfsfeesten, beurzen…Alles was welkom hoewel ik mijzelf een paargouden regels had opgelegd. Eén van dieregels is, nooit privé ergens te komen om eendansje in de huiskamer te laten zien en nooit tedansen voor een gezelschap dat uitsluitend uitmannen bestaat. Deze regels houd ik me nogsteeds aan.

Lesgeven geeft veel voldoeningNaarmate ik meer ging lesgeven verschoofmijn enthousiasme ook daarnaar. Het lesgevengaf mij steeds meer voldoening, terwijl mijn(nog steeds talrijke) optredens mij dat steedsminder gaven. Het lag aan het publiek, of hetlag aan de locatie, of het lag aan de manierwaarop de onderhandelingen plaats vonden.De manier waarop je als danseres(buikdanseres!) soms werd behandeldgetuigde vaak niet van al te veel respect.Natuurlijk heb ik ontzettend veel leuke enmooie en voor mij zeer gewaardeerdeoptredens mogen neerzetten, maar in de loopder jaren ben ik tot de conclusie gekomen datde minder prettige ervaringen tochoverheersten. Daar stuit ik steeds weer op,ondanks mijn jarenlange ervaring en hetgewapend zijn tegen problemen die kunnenontstaan bij optredens.

Het ontzettend boeiende van lesgeven, dat ishet nu helemaal voor mij: het plezier datvrouwen hebben tijdens het dansen, de

4

onderlinge contacten die ontstaan, hetlangzaam uit hun (soms zo benarde) schulpkruipen. Kortom, het opbloeien dat ik bij veelvan mijn leerlingen zie, dat is wat mij oneindigeinspiratie geeft. Met andere woorden: mijnmotivatie, mijn inspiratie die ik in mijnleerlingen investeer krijg ik dubbel en dwarsterug als ik in de les sta. Zo raak ik nooitverveeld en heb altijd weer nieuwe ideeën.

Horizon verruimenNatuurlijk heb ook ik les nodig, om mijn eigenhorizon weer te verruimen. Ik ga regelmatignaar workshops die mij boeien om weernieuwe dingen te leren. Mijn leerlingen wetenprecies wanneer ik geweest ben. Ik kom metnieuwe dingen aan, nieuwe bewegingen,nieuwe deelchoreografieën nieuwe muziek,enzovoort. Ik ben dan vol van energie en kanniet wachten deze nieuwe ervaring aan mijnleerlingen door te geven. Soms gebeurt datwat overhaast, waardoor er verwarring ontstaattijdens de lessen, omdat ik eigenlijk de nieuwverworven ideeën eerst zou moeten latenbezinken. Dit ontstaat natuurlijk vanuit mijnenthousiasme en ongeduld het meteen mijnleerlingen ten goede willen laten komen. Tochlevert dit geen problemen op, noch voor mijnog voor mijn leerlingen.

Ik heb dit wel anders meegemaakt, leraressendie dingen zoals nieuw geleerde bewegingen,muziek enzovoort voor zich hielden of maarmondjesmaat doorgaven. Bang voorconcurrentie? Ik zou het niet anders kunnenverklaren. Mijn voorkeur gaat dus zonder enigetwijfel uit naar het lesgeven.

Kennis van de stijlen belangrijkHet lesgeven vraagt van iedere lerares in iedergeval een goede kennis van de materie van deoriëntaalse dans. Het begint natuurlijk bij degeschiedenis van de oriëntaalse dans en hetbekend zijn met de verschillende stijlen. Ookde beroemde, klassieke danseressen kunnenbenoemen qua naam en stijl is belangrijk. Ikschrik soms van leraressen die mijschaapachtig aankijken als ik vertel over FifiAbdou, Suher Saki, Mona, enzovoort. Hetmoet vandaag de dag met het internet en demogelijkheid zelf die oude opnames tebekijken toch geen probleem meer zijn je goedte informeren en hierin te verdiepen? Er isgenoeg over te lezen en…het is uiterstboeiend.

In Nederland worden, soms vlak voor je neus,fantastische workshops aangeboden waardeze verschillende beroemde dansstijlen teleren zijn. Helaas moeten die workshops soms

worden afgezegd wegens een gebrek aanbelangstelling. Het gebeurd ook maar al tevaak dat ik tussen de beginners sta in eenworkshop die voor vergevorderden of alsmasterclass bedoeld is. Waar zijn dan deleraressen en dames die al lang les geven?Lesgeven betekent investeren!

Ongelimiteerd mixenEr is volgens mij een ontwikkeling gaande inNederland waar allerlei stijlen wordenaangeboden onder het motto alles mag enalles kan! Natuurlijk mag je de persoonlijkevrije expressie in de dans niet beknotten, maarhoud het dan zuiver. Ga dan geen klassiekedans mixen met bollywood, tribal fusion,misschien een beetje sluier, een stok mag erook bij en alles op muziek van Oum Kolthoum.

Let wel, ik ben absoluut niet tegen al dezenieuwe richtingen, die zeker ook fascinerendzijn. Ook qua techniek zijn ze erg moeilijk enkosten jaren van training (bollywood, tribal entribal fusion). Het zijn echter geen stijlen die jeer gewoon maar even bij kunt nemen naast jehuidige regulaire lessen en die je ongelimiteerdmag mixen.

ToekomstplannenMijn plannen voor de toekomst zijn zeerveelzijdig, maar bovenaan mijn lijstje staat tochwel de buikdans in de klassieke vorm door tegeven. Te laten zien hoe mooi deze vorm vandansen kan zijn, het motiveren van mijnleerlingen om zich in deze richting teverdiepen, en te laten zien dat uitdrukking,gevoel en liefde voor de oriëntaalse dans heelbelangrijk is. Tevens leren ze dat buikdans nietalleen gewiebel is maar er een diepe kennis enliefde voor de oriëntaalse muziek achterschuilt. Dit is gemakkelijk gezegd maar…erkomt heel wat bij kijken. Deze materie is echtonuitputtelijk.

Ook probeer ik mijn leerlingen te latenbegrijpen dat het uit het hoofd leren van hetzoveelste choreografietje niet genoeg is omweer naar het volgende te verlangen. Het uit jehoofd leren van op elkaar volgendepascombinaties geeft je nog niet de capaciteitdeze pascombinaties tot een dans te maken;daar is meer voor nodig. Er is nog iets wat mijde laatste tijd zeer verontrust.

Teveel seks in de dansDe afgelopen tijd ben ik herhaaldelijk gestuitop danseressen die - voor mijn gevoel - tochwel heel sensueel dansten. Er wordt veel metborsten gedraaid en er worden zwoele blikkengeworpen terwijl handen over het eigen

5

lichaam glijden. Waarom? Onder het motto,meer is beter, gooi alles in de strijd en laatniets meer te raden over? Is dat de bedoeling?Waar is de grens gebleven? Deze wordt welheel erg in een verkeerde richting gestuurd.Het einde is dan in zicht voor mij! Dat er nietsmeer te raden valt, niets mysterieus meer teontdekken is, geen zoete beloftes van meer,geen verwachtingen die misschien vervuldworden (spanning achter laten), geen wensvan het publiek naar meer (ze hebben al meerdan genoeg gekregen); aan alles wordtvoldaan! Inclusief een geladen portie seks...

We hebben ons toch altijd tegen dit narebijsmaakje van de buikdans verweerd? Wewilden absoluut niet in deze hoek gedruktworden! We wilden weg van het alomheersende imago dat buikdans eenmannenverleidende dans is. Helaas doen weer nu alles aan om aan dit nare imago tevoldoen. Houd me ten goede, ik scheer nietalle danseressen, leerlingen en leraressen indeze kwestie over een kam!

Laat een ieder in haar waardeTot slot zou ik graag nog dit willen zeggen.Laat iedereen in zijn waarde, iedere vrouw

bezit een ander lichaam met beperkingen enmet talenten. Je kunt van een leerling van 50niet dezelfde prestaties verwachten als vaneen 18 jarig jong en lenig meisje. Als leraresheb je de verplichting tegenover je leerlinghaar het gevoel te geven dat zij uniek is. Dat zijzich, met de tijd, thuis gaat voelen in haarlichaam, want eerlijk gezegd: welke vrouwheeft dit gevoel nog? De meeste leerlingen dienaar mij toe komen, komen met de wens om afte vallen, willen meer conditie of willen eenstrakkere buik krijgen. Maar met één keer perweek 90 minuten les kun je dit niet bereiken,dat zeg ik ook altijd heel eerlijk. Wat je wel kuntbereiken is, meer zelfbewustzijn, meerzekerheid en je vrouwelijker gaan voelen!

Voor mij is de oriëntaalse dans in al zijnfacetten een onuitputtelijke bron van inspiratieen vreugde. Die bron is oneindig diep en volvan steeds weer nieuw te ontdekkenervaringen die ik allemaal zou willendoorleven, maar waar volgens mij eenmensenleven niet genoeg tijd voor bezit.

Peter Verzijl( www.farouq.nl )

6

n De kunst van het verleiden m

Op bezoek in Caïro ontdekt Karin van Nieuwkerk dat haar favoriete voormalige danseres nietlanger een symbool van verleiding is maar een embleem van zedelijkheid. Getooid met eenhoofddoek gaat ze door het leven. Haar levensverhaal maakt duidelijk welke veranderingen erhebben plaatsgevonden in het circuit van feest en vermaak op bruiloften en nachtclubs inEgypte vanaf de jaren zestig. De kunst van het verleiden lijkt plaats te hebben gemaakt voor dekunst van het geld verdienen.

Een kleine twintig jaar na mijn onderzoek overzangeressen en danseressen in Egypte,keerde ik in 2005 en 2006 terug naar Caïrovoor een nieuw onderzoekthema. Ik kon deverleiding niet weerstaan mijn oudeonderzoeksthema aan een kleine inspectie teonderwerpen en sprak meerdere keren over‘het vak’ met mijn toenmalige assistent,Sayyid, en een voormalige danseres met wie ikgoed bevriend ben.

Gezeten in het vertrouwde koffiehuis in deMohammed Alistraat van waaruit destijds mijnescapades en interviews begonnen, wijstSayyid me op allerlei signalen van verval indeze straat, het centrum waar zangeressen,danseressen en muzikanten werdenopgehaald om bruiloften en feesten op teluisteren. Regelmatig plukt hij mensen vanstraat en onderwerpt ze aan een kruisverhoor:‘Er is toch helemaal geen werk meer voormuzikanten?’ ‘Is al het werk niet overgenomendoor de DJ die plaatjes draait?’ ‘Is hetartistieke niveau niet tot onder het nulpuntgedaald?’ ‘Is het vak niet ten dodeopgeschreven?’ ‘Ja,’ beamen de mannen bijons aan tafel: ‘khalas, het is over.’

Winkel met instrumenten in de Mohammed Alistraat

Nu is klagen over de teloorgang van normen,waarden en tradities een verschijnsel dat ikook tijdens mijn onderzoek eind jaren tachtigoptekende. Ontwikkelingen die ik toenbeschreef hebben zich in snel tempodoorgezet. Het impresariaat is inmiddels bijnageheel in handen van buitenstaanders, zoalsde kapper boven het koffiehuis, en dedanseressen zijn overwegend meisjes zonderenige training in het vak. De korte gesprekjesdie ik vervolgens voer met ‘de meisjes van de

kapper’ bevestigen het beeld dat zijeendagsvliegen zijn die geld nodig hebben.

Vrouwen uit bekende artiestenfamilies die wein de Mohammed Alistraat tegenkomenworden eveneens door Sayyid staandegehouden en ondervraagd of ze onder dehuidige condities nog zouden kunnen werken.‘Nee, natuurlijk niet, die danseressen vantegenwoordig schudden wat in diestretchbroeken en dat is het dan!’ Deverleidelijke, rijk bewerkte kostuums vanvroeger zijn vervangen door recht toe rechtaanstretchbroeken.

Mona op een volksbruiloft eind jaren '80. Foto: © Karin vanNieuwkerk

Tijdens een nachtclubbezoek in eenderderangs club zie ik inderdaad hoe dedanseressen ongeïnteresseerd wat rondjesdraaien in hun stretchpakjes terwijl hetmannelijke publiek de blikken fixeren op hetniet verhulde lichaam. Nu was dit gedrag vanhet mannelijke publiek mij niet vreemd uit mijneerdere onderzoek maar de kunst van hetverleiden was wel iets verfijnder in mijnherinnering.

Religieuze oplevingOp bezoek bij mijn favoriete ex-danseres, dieik Ibtisaam noem in mijn boek, zie ik een

7

andere dimensie van de verandering dieverleiding en moraal in Egypte hebbendoorgemaakt. Ze doet, getooid met eenhoofddoek, de deur open. Ze is inmiddelsgestopt met werken en heeft zich in het geloofverdiept. Ze heeft een tijdje anderedanseressen opgeleid, maar is tot het inzichtgekomen dat dit eigenlijk niet past bij haargeloofsovertuiging. Ze besluit kostuums tenaaien maar bedenkt na verloop van tijd dat ditreligieus gezien eveneens onjuist is. Gezetenboven haar koffers vol oude kostuums, diegezien de huidige stretchmode sowieso geenklanten kennen, vertelt ze dat ze verschillendedanssluiers heeft verwerkt tot hoofddoek. Zevist er nog een uit de koffer en zegt: ‘Hier kanik eigenlijk ook wel een hoofddoek van maken.’

Ibtisaam is niet de enige die de danssluier heeft verruildvoor de religieuze sluier

Ibtisaam is niet de enige die de danssluierheeft verruild voor de religieuze sluier. Sindsbegin jaren negentig heeft het verschijnsel vande berouwvolle artiesten zijn intrede gedaanonder danseressen en hebben bekendesterren als Amira, Hala al-Safi, Soheir Zaki enSahar Hamdi, buikdans verruild voorkoranlessen. In het geval van Ibtisaam is desluier wel heel letterlijk getransformeerd vansymbool van verleiding tot embleem vanzedelijkheid. Het nieuwe leven van Ibtisaamwordt weerspiegeld in het tweede leven vanhaar sluier, van middel tot onthullen van hetverleidelijke lichaam naar manier om hetvrouwelijke lichaam te verhullen.

Ik zal het levensverhaal van Ibtisaamgebruiken om de veranderingen in het circuitvan feest en vermaak op bruiloften ennachtclubs vanaf de jaren zestig te belichten.Hoewel de religieuze opleving haar sporennalaat op de kunst van het verleiden, laatCaïro vele vergezichten zien. Naast ‘demeisjes van de kapper’ zijn er ‘berouwvolle

artiesten’ en naast derderangs nachtclubs zijner islamitische bruiloften.

AnimerenIbtisaam is afkomstig uit een stadje in deNijldelta. Als haar stiefvader haar seksueel wilmisbruiken, vlucht ze naar de MohammedAlistraat in Caïro. Daar kent ze een zangeresdie wel eens bij haar familie heeft opgetreden.Op haar veertiende trouwt Ibtisaam met eentamboerijnspeler. Ze zingt en danst met hemop volksbruiloften. Wanneer hij van haarscheidt en ze twee kleine kinderen moetonderhouden, begint haar fulltime carrière alsdanseres. In 1964 werkt ze kortstondig innachtclubs. Hierover zegt ze:

‘Ik begon te werken in een nachtclub, maar ikmerkte dat er geanimeerd werd. Ik zei: “Ik wilalleen maar dansen,” maar ze probeerden mijte dwingen met klanten te zitten en te drinken.Ze zeiden: “Een klant heeft twee flessenchampagne voor je besteld en als je niet bijhem aan tafel gaat zitten dan schrijven wedeze op jouw rekening.” Ik verliet het circuitvan de nachtclubs en ging weer op devolksbruiloften werken. Ook werkte ik intheatertjes op heiligendagen en reisde ik meteen circus. Maar de bruiloften waren niet meerzo goed als voordien. Vroeger respecteerdenmensen artiesten en behandelden ons als eenster. Ze nodigden ons bij hen thuis uit enboden ons voedsel aan. Maar nu zijn deartiesten niet langer dezelfden en de mensenlaten hen niet meer in hun huizen.’

Danseres Ibtisaam eind jaren '80. Foto: © Karin vanNieuwkerk

8

Ibtisaam verwijst naar het binnendringen vanbuitenstaanders in het vak, die niet alleen hetrespect voor artiesten en het niveau van kunstverlaagden maar ook de veiligheid vandanseressen in gevaar brachten omdat dezeniet langer van de bescherming van hunmannelijke collega’s op aankonden. Als hetzitten en drinken met klanten onder Sadat,rond 1973, enigermate aan banden is gelegd,werkt ze opnieuw in nachtclubs.

Danseres van de Mohammed Alistraat eind jaren '80. Foto:© Karin van Nieuwkerk

‘Het was een louche tent en er waren meisjesdie met de klanten stonden te praten of henbeneden opwachtten. Ik zei: “Er wordt nogaltijd geanimeerd!” “Nee,” zeiden zij, “dat zijngezelschapsdames en dat werk is gescheidenvan jouw werk als artieste.” Maar de managervan de club was nog altijd gewend aan hetoude systeem van de animeermeisjes en wildedat ik mijn eigen klanten zou meebrengen naarde club. Ik verliet de club en ging in eenandere werken, maar daar was het precieshetzelfde liedje. Ze zeiden: “We willen jou en jeklanten om 12.30 uur.” Ik was de beste act,maar omdat ik geen klanten meenam moest ikaan het begin van de avond optreden om declub op te warmen. Ik lach en maak grapjesmet klanten als ik op het podium sta, van eenafstand, maar waarom zou ik ze lerenkennen?’

Ibtisaam trouwt opnieuw en krijgt nog driekinderen, maar omdat haar man haar niet kanonderhouden moet ze blijven werken. Ook dithuwelijk loopt op de klippen. Ze besluit meteen zelfstandige act te gaan werken en naarbruiloften en nachtclubs te gaan met haareigen chauffeur. In deze tijd leer ik haarkennen en ga ik vaak met haar mee. Ze heefteen mooie, gevarieerde show waarin ze meteen waterpijp op haar hoofd danst, en desharqi dansstijl afwisselt met baladi en folklore.Hoewel ze dol is op dansen, is ze niet gelukkigmet haar leven en met haar maatschappelijkepositie als danseres. Ze probeert een kleinwinkeltje te openen aan huis maar het levertniet genoeg op voor haar en haar vijf kinderen.

BerouwOndertussen ontwikkelen de oudste tweekinderen zich steeds meer in religieuzerichting. Hoewel Ibtisaam trots is op haargesluierde dochter wordt de druk op haargroter om met het werk te stoppen. Wanneerhaar zoon Ahmed als sjeik religieuze lessenaan huis geeft, moet ze een grote mantel overhaar uitgaanskleding doen als ze naar haarwerk gaat. Deze hypocrisie kan ze niet langerverdragen. Ze neemt het aanbod aan van eenmuzikant om in Dubai te werken.

Om in de Golfstaten te kunnen werken, moetze wel getrouwd zijn, want ongetrouwdevrouwen wordt de toegang tot het landgeweigerd. De muzikant biedt aan met haar tetrouwen vanwege het werk. De reis gaatuiteindelijk niet door maar ze is dan algetrouwd. Hoewel ze boos is op haar man overdeze gang van zaken, is ze blij met het feit dathij in haar levensonderhoud voorziet en datvan de kinderen.

Danseres in een hotel in Dubai in de Golf

Ibtisaam was altijd al religieus maar had hetgevoel dat het dansen en het dragen van eenbloot kostuum het onmogelijk maakten haarreligieuze verplichtingen, zoals het verrichtenvan het gebed, na te komen. Een paar jaargeleden is ze naar Mekka geweest en nu voeltze zich schoon en herboren. Ze kijkt met spijt

9

terug op haar leven als danseres. Het feit datze haar lichaam heeft laten zien en mannenheeft verleid, ook al heeft ze dat altijd binnende grenzen van ‘vrolijke verleiding’ gedaan enniet ‘geanimeerd’, vervult haar met schaamte.

EerDanseressen en zangeressen uit deMohammed Alistraat konden zich tot de jarenzeventig nog beroepen op een eigen erecode,en een traditie die van vader op zoon en vanmoeder op dochter overging. Zij distantieerdenzich van het nachtclubcircuit. De MohammedAlistraat vertegenwoordigde immers de contextvan bruiloften waarbij het gaat omfeestelijkheid en vrolijkheid, terwijl denachtclub een oord van ‘morele corruptie enseks’ is.

Op bruiloften was het de traditie dat dedanseres tijdens haar optreden de handen vande bruid en bruidegom op haar buik en borstenlegt, terwijl zij deze laat bewegen en golven.Hoewel danseressen zelf zeggen dat ze eerstde hand van de bruid op hun buik leggen endan pas die van de bruidegom heb ik kunnenobserveren dat dit niet altijd het geval is.Danseressen krijgen vervolgens bij wijze vangrap een bankbiljet in hun kostuum gestoptdoor de bruidegom. Hoewel Ibtisaam er nu metgêne op terugkijkt, verklaarde ze het destijdsals onschuldig vermaak en een grapje.

Danseres van de Mohammed Alistraat eind jaren '80. Foto:© Karin van Nieuwkerk

Bruiloften gebeuren in de context van defamilie en zijn als zodanig in principe eerbaar.Dit in tegenstelling tot nachtclubs waarbij hetprimaire doel is klanten te verleiden en op tewinden. Ook al heeft dit circuit sinds 1949 deprostitutie en rond 1973 het animeren achterzich gelaten en is er ook een zekereopschoning van nachtclubs gerealiseerd, deoude smetten blijven kleven aan het werk. Ook

de diversiteit van clubs - van hoog kaliber totlaag allooi - maakt het moeilijk voornachtclubartiesten om hun naam helemaal tezuiveren.

Inmiddels heeft het volkscircuit van zang, dansen muziek op bruiloften zijn onschuld verloren.Door de sociaal-economische, politieke enreligieuze ontwikkelingen van de aflopen dertigjaar is het in aanzien gedaald. De open deurpolitiek van Sadat maakte entertainment ineerste instantie tot een booming business. Hetwerd een markt waarop iedereen zich begeeften probeert snel geld te verdienen.

De jaren tachtig en negentig lieten echter eeneconomische recessie en een religieuzeopleving zien. De oude garde van danseressenis uitgetreden, uit onvrede, gebrek aan werk ofreligieuze inspiratie. Ze zijn vervangen door ‘demeisjes van de kapper’. Mijn assistent Sayyid,die deze ontwikkelingen kritiseert, is sinds kortin dienst van een Amerikaanse danseres diede Egyptische dansmuziek opneemt enopkoopt en vervolgens aan danseressen in deVerenigde Staten doorverkoopt.

De religieuze opleving heeft het werken alszangeres en danseres verder in de taboesfeergebracht. Islamisten verstoorden in sommigewijken bruiloften met danseressen.Belangrijker nog is de groeiende piëtistischebeweging onder grote lagen van de Egyptischebevolking. Niet iedereen wil nog langer eendanseres op zijn bruiloft en sommige familiesorganiseren liever een islamitische bruiloft. Zoregelde ook Ibtisaam een islamitische bruiloftvoor haar gesluierde dochter en zoon ‘sjeikAhmed’.

StretchbroekEr heeft een versplintering plaatsgevonden inde sfeer van vermaak, verleiding enentertainment in het hedendaagse Caïro.Naast mensen die opteren voor een bruiloftoude stijl met danseressen — van welkeniveau dan ook — of kiezen voor eenislamitische bruiloft, is er een toenemendaantal families dat een DJ in huis haalt. Zijkiezen hiervoor om de sfeer te beleven diebruiloften kenmerken, namelijk vermaak envrolijkheid voor familie en vrienden onderelkaar.

Hiervoor hebben zij de zangeressen,danseressen en muzikanten niet langer nodig.Zij draaien muziek via de computer enversterkers en dansen zelf voor en met hetbruidspaar. De DJ voorkomt moreel dubieuzezaken en is tevens een grote besparing op de

10

niet onaanzienlijke kosten voor eenbruiloftsfeest. Hoezeer Sayyid deze gang vanzaken ook betreurt, tijdens het verlovingsfeestvan zijn zoon koos ook hij voor de DJ.

De verleidelijke, rijk bewerkte kostuums van vroeger zijnvervangen door recht toe rechtaan stretchbroeken. Tijdenseen nachtclubbezoek in een derderangs club zie ikinderdaad hoe de danseressen ongeïnteresseerd watrondjes draaien in hun stretchpakjes terwijl het mannelijkepubliek de blikken fixeren op het niet verhulde lichaam.Foto: © Karin van Nieuwkerk

Zo is er in de metropool Caïro met haar nietaflatende bevolkingstoename voor ieder watwils. De kunst van het verleiden is echtersteeds meer in het gedrang gekomen. Decontext van vrolijke verleiding is in handen van‘de meisjes van de kapper’, die zich steedsminder onderscheiden van de collega’s in denachtclubs. De nachtclubdanseressenontfermen zich als vanouds over erotiek enseksuele opwinding. Nu is deze laatste groepintern zeer verschillend en kent zij zowel eenkunstzinnige gedaante als de vorm van plattegeldklopperij.

De kunst van het verleiden is uiteindelijk vooralafhankelijk van de beoefenaarster zelf. TerwijlIbtisaam haar taak op bruiloften vooral zag alseen ‘vrolijke sfeer creëren, grapjes maken enmensen verblijden’, hebben sommigedanseressen van de lagere clubs een anderevisie op hun kunst. Een nachtclub danseres dieik destijds interviewde, was uitgesproken overhaar verleidingstaak en schepte daar eenzekere eer in. Ze zei:

‘Op het toneel ben ik een ander mens. Ik doeallerlei onbeleefde dingen. Ik gedraag meverwend en maak bepaalde bewegingen zoalsdeze [beweegt haar wenkbrauwen op en neerterwijl ze met één hand op haar heup haarbekken sensueel ronddraait]. Ik plaag en flirtmet de mannen. Ze willen vlees zien, ze willenbewegingen zien waardoor ze het idee krijgendat ze met je in bed liggen. Dat is deel van jewerk. Als ik klaar ben met mijn werk ga ikonmiddellijk weg. Mijn chauffeur staat buiten tewachten en ik zie ze de volgende dag weer ophet podium.’

Een nachtclubdanseres in stretchbroek die ikrecentelijk zag optreden, denkt hier enigszinsanders over. Een dronken man kwamzwaaiend met zijn geld het podium op. Hijmocht even tegen haar aan dansen en werdvervolgens op weinig subtiele wijze van zijngeld ontdaan en het podium afgebonjourd. Dekunst van het verleiden lijkt plaats te makenvoor de kunst van het geld verdienen.

Dr. Karin van Nieuwkerk

Karin van Nieuwkerk schreef eerder over Egyptischedanseressen in het boek ‘A trade like any other’. FemaleSingers and Dancers in Egypt, 1995. Het boek is in hetNederlands verschenen onder de titel ‘Dochters van devolle maan’ en nog steeds de moeite van het lezen waard.

Dit artikel verscheen eerder in ZemZem ( www.zemzem.org ), Tijdschrift over hetMidden-Oosten, Noord-Afrika en islam, juni2007.

11

n Latcho Drom m

Als je geïnteresseerd bent in de achtergronden van de oriëntaalse dans is het de moeite waardom de film Latcho Drom uit 1993 te bekijken. Regisseur Tony Gatlif trok met een groep vanzeven mensen langs verschillende landen om zo het verhaal van de Roma te vertellen doormiddel van zang en dans. In de film kom je zo langs India, Egypte, Turkije, Roemenië,Hongarije, Slowakije, Frankrijk en Spanje.

‘Latcho Drom’ betekent ‘goede reis’ en verwijstnaar de lange reis die de Roma gemaakthebben vanuit India richting Europa, maar ooknaar het reizende bestaan waaraan dit volknog steeds vasthoud. Dit verhaal wordt verteldmet behulp van muziek, zang en dans.

Verwacht weinig van de ondertiteling: dezegeven je een algemeen beeld van hetonderwerp van het lied, als er gepraat wordtword dit niet ondertiteld. Nou is dit ook nietnodig: de prachtige muziek en kleurrijkedansen spreken voor zich.

Als je op zoek bent naar oriëntaalse dansgeven de opnames in Egypte je een goedbeeld van de traditionele Ghawazi stijl. Op eenbesloten feest danst een vrouw vol overgaveop de muziek van oud en tabla, met detyperende zwiepende heupbeweging en

stampende pas van de Ghawazi danseressen.Op sommige momenten lijkt ze haast in tranceop te gaan in haar dans.

Helaas wordt in het Turkse gedeelte bijna nietgedanst, hoewel een jong meisje zich laatmeeslepen door de muziek en een aantaldansbewegingen uitprobeert. De muziek isgepassioneerd en rauw waardoor je een goedbeeld krijgt van de sfeer die een live band kanoproepen.

Samen onderwegDaarnaast zitten er ook prachtige dansen in uitIndia, flamenco dans uit Spanje enaangrijpende liederen uit Roemenië. Deondertoon is intens droevig en tegelijkertijdopgewekt. Neem de tijd om deze film tebekijken. Het tempo ligt laag zodat je alleindrukken in je op kunt nemen. Maar als je jeook daadwerkelijk in deze film laat wegzinkenzul je al snel het gevoel hebben om samen metdeze mensen onderweg te zijn.

Deze film is verkrijgbaar op dvd metondertiteling. Sommige videotheken die ookarthouse films verhuren hebben deze film ookin het assortiment.

Meer informatieWat informatie over Latcho Drom:www.cinema.nl/films/488813/latcho-drom

Waar te koopDe film is helaas moeilijk te krijgen inNederland. Via Amazon.com kun je wel deRegio 1 dvd bestellen.

De cd behorende bij de film is te koop bijBol.com.

Kyria( www.kyriascloset.com )

12

n Experience Egypt m

Muziekrecensent Nigel Williamson heeft een overzicht gemaakt van Egyptische muziek van deafgelopen 40 jaar. Het resultaat is een dubbel-cd met bekende en minder bekende Egyptischeliedjes. Ook deelt hij met de luisteraars zijn 20 jaar ervaring met reizen in het Midden-Oosten ineen handig boekje.

“Experience Egypt” (EXPRCD002 uit 2007)bevat 30 nummers. Daar is van Amr Diab hetalomtegenwoordige Nour el Ain (beter bekendals Habibi) bij en het wat minder grijsgedraaideRajeen. Zelf had ik daarvoor in de plaats ietsvan Farid El Attrache of Warda gekozen, diebeide schitteren door afwezigheid. Ook OumKhalthoum is vertegenwoordigd met tweeliedjes (Araka Assi Addami, Ala Balad ElMahboub), net als Mohammed Abdel Wahab(Es’el Marra Alagga, A Kanshi Al Bal), AbdelHalim Hafez (Ala Hesb Wedad, El HawaHawaya) en Nagat (Ana Bashalk El Bahr, Sa'alFeya).

Verder liedjes door: Layla Mourad (Rah ElHawa), Baha’a Sultan (Kan Zaman), Dania (LaTehtar), Elissa (Ayshalak), Fady Badr (Ya AgiYa Amshi), Guy Manoukian (Harem), HishamAbbas (Habibi Dah), Hakim feat. James Brown(Lela), Jeany (Ombela'a), Mohammed Attieh(Min Nari), Mohammed Muneer (Madad),Tamer Hosni (Rabbena Yewaffa’ek), Shereen(Sabri Aleel), Soma (‘Eb Alek) Seven Days InEgypt (Sawah Dance Remix), Walid Said(Balash Te'Olli), Sayed Makkawi (Essal MaraAllaya), Shadia (Alli Alli), Sphinx Mix (Mawoud)en Shereen (Garh Tani).

Vrijwel ieder nummer is dansbaar. Als je ertenminste van houdt om te dansen op muziek

die niet speciaal voor buikdansen geschrevenof gearrangeerd is.

Handig reisgidsjeEen bijzondere verassing bij deze cd is hetEngelstalige mini reisgidsje: 40 bladzijden vancover tot cover, waarvan er 16 geheel inbeslag worden genomen door foto’s. Hetboekje bevat alle informatie de je alsbeginnende Egypteganger nodig hebt, in destijl van de bekende Lonely Planet boeken(where to stay, food and drink, health matters,travel within Egypt).

Handig zijn ook de verwijzingen naar websiteswaar je meer reisinformatie kunt vinden.

Live muziek en shoppenEgyptische muziek krijgt in het boekjenatuurlijk relatief veel aandacht: klassiekemuziek en muzikanten, religieuze muziek enEgyptische pop. Met adressen waar je dezemuziek in Cairo kunt kopen.

De top 10 plekken om te bezoeken in Caironoemt de bekende toeristische attracties, maarbijvoorbeeld ook om het (nog vrij nieuwe) UmmKalthoum Museum.

Het hoofdstuk “Live music and dance” geeftadressen van theaters, nachtclubs en barswaar je de muziek live kunt beluisteren, al ofniet in combinatie met dans. Williamsonbesteedt hier één paragraaf aan buikdansen.Dat is weinig, maar niet veel minder dan je inveel gewone reisgidsen aantreft, die vier keerzo dik zijn.

Waar te koopMijn exemplaar van deze dubbel-cd heb ikvoor €11,99 gekocht bij de Bijenkorf. BijBol.com kost hij €19,49 (plus €1,95verzendkosten). Op de Bol site kun je een paarclipjes luisteren. De cd is voor eenvergelijkbare prijs ook verkrijgbaar bijAmazon.com. Je zou bijna denken dat deBijenkorf zich in de prijs heeft vergist…

Judith Scheepstra( http://buikdans.startpagina.nl )

13

n Agenda m

maart 20087 -9

Brussel Ya Salam Festival 2008Prof Dr Hassan Khalil, Alya,Magdy El Leisy, Ava Fleming,Miss Bellydance USA, VéroniqueBen Ahmed et la Cie Nejma,Maya, Miss BellyDance Hongrie,Apsara Habiba, Lia, Fatema,Fédra, Nuriyya and the Cies"Nour el Amar" & " Daughters ofZenobia".

Gala Show on March 7th, at20.30 at Centre Culturel deWoluwe St Pierre, Av.CharlesThielemans 9, 1150Bruxelles,

Dinner Spectacle/ Hafla onMarch 8th at 9 pm at Restaurantles Pyramides; Chée d'Ixelles,1050 Brussels

Workshop program March 7, 2pm - March 9, 5 pm at theSTDIUM SPORTCENTER, Av.Sippelberg 1, 1080 Brussels-Molenbeek

Souk - Basar around the OrientalDance: March 7 before the showfrom 6 pm, Saturday and Sundayduring workshops

International Center of OrientalDance Art and CultureAvenue Charles Thielemans 9B-1150 Brussels - Wolwue StPierre / Belgiummobile phone0032.478.211.659phone 0032.2.372.98.36nuriyyayasalam@yahoo.frwww.nuriyya.com

8 13:00 –16:00

Cultuurcentrum VU,Griffioen,Amsterdam

Workshop "Arabisch in woord endans".Soerèn vertelt over deachtergrond en oorsprong van deArabische taal, de dialecten, hetalfabet, dagelijkse woorden, demeest voorkomende poëzietermen en woorden in de zangen de vertaling van tweeArabische liedjes.Anastasiya leert je aan de handvan een bekend Arabischnummer hoe in de Arabischebuikdans woorden en poëzieworden vertaald in bewegingenen gezichtsexpressie.Kosten €35,-

www.anastasiya-dance.com

8 20:00 Dans -en denksportcentrum Martien &Ellie Molenaar,Slauerhofstraat 4,Spijkenisse

Paasdisco te SpijkenisseAlleen voor vrouwen. Openpodium, buffet, entree € 9,50kinderen €7,50. Zaal open 19:30.aanvang 20.00 uur

Senadance@planet.nlwww.senadance.com0181 318728

9 Amsterdam Workshop Kaouthar (TribalFallahi).Voor Beginners-Intermediate,Fallahi style is a folklore stylewith Bedouin-Nomades origins. Itis incredibly playful andcoquettish as a style. It is verygrounded and has natural

www.kaouthar.com

14

movements. You will learn a veryenergetic and playful style.

9 13:00 -15:30

OriëntaalseDansstudioNijmegen,Waterstraat 146a,6541TN Nijmegen

Workshop ChabbaLayla(sluierdans).In de workshop wordenverschillende techniekenbehandelt met een sluier, w.odraaitechnieken, intro en aftro,etc. Deze technieken gaan weverwerken in een choreografieen na de workshop krijg je detheoretische onderbouwing meevan deze Arabische modernesluierdans.Kosten: € 25,-

info@orientaalsedansstudionijmegen.nlwww.orientaalsedansstudionijmegen.nl06-26942652 / 024-3886034

9 14:00 -17:00

Jan v. Arkelstraat,Utrecht

Workshop Zigeunerdans doorShaia.9 maart: egypte13 april: india18 mei: ruslandZigeunerdans kost €25 perworkshop. Bij inschrijving 2workshops €48, 3 workshops€72

06 40750442info@shaia.nlwww.shaia.nl

15 Dancestreet,1eRozendwarsstraat,Amsterdam

Matsterclass Amani uit Libanon.Perzische Bandari masterclass.Voor alle niveaus endansachtergronden.

Elektra Goncharova, WimDekker023 5511247info@kaleidoscope-dreams.orgwww.kaleidoscope-dreams.org

15 19:30 –23:15

De OudeViltfabriek,Arnhemseweg 47,Amersfoort, oploopafstand vanAmersfoort cs

Workshop en dansavond.De buikdansworkshops envrijdansavonden zijn samen,maar ook los van elkaar tevolgen. Tijdens debuikdansworkshops zijn alleenvrouwen welkom, tijdens devrijdansavonden zijn vrouwen enmannen welkom.Prijs buikdansworkshop: €19,50,Prijs voor het vrijdansen: €8,50(€4,50)

15–16

Amsterdam Workshops Kaouthar (MelayaLeff Choreography).In this workshop you willexperience the very theatricalMelaya Leff Escandarani”(Alexandria) style.In this choreography you willdiscover the scenicalinterpretation of Melaya’s womancharacter: a strong and playfulwomen, who flirts constantly butknows how to dose her sensualand sexual power. You will learnhow to make a great show ofwrapping and unwrapping themelaya around your body, whileexpressing a wide range of faceexpressions.

www.kaouthar.com

15-16

13:30 -18:00

OriëntaalsCentrum,Tuindorpstraat 26,Hengelo

Workshops oriëntaalse danschoreografie door Sheila.Beetje kennis van oriëntaalsedans gewenst!Buffet, overnachting en ontbijtmogelijk!Prijzen:

06-23103160info@orientaalscentrum.nlwww.orientaalscentrum.nl

15

1 dag €45 (voor leden OriëntaalsCentrum €42,50)2 dagen €80 (voor leden €75)Buffet en ontbijt €10 per maaltijd.

16 Dancestreet,1eRozendwarsstraat,Amsterdam

Matsterclass Amani uit LibanonOriëntaalse Choreografiemasterclass (gevorderd- enprofessioneel niveau) –contemporary style

Elektra Goncharova, WimDekker023 5511247info@kaleidoscope-dreams.orgwww.kaleidoscope-dreams.org

16 13:00 -15:00

De Dansvloer,Balkstraat 31,Utrecht

Workshop Arabo-Andalusischndoor Na'ima.De Arabo-Andalusische stijl iseen kostbare parel in het bredescala van de Arabische dans. Destijl komt voor in de Maghreb-landen en in Syrie en Libanon. Indeze workshop wordt gewerktaan houding en aanwezigheid inhet lichaam en aan ritme enmuziekinterpretatie.Prijs: €35,-

030-2436007peterverzijl@planet.nlwww.farouq.nl

16 13:30 -17:30

De Dansvloer,Balkstraat 31,Utrecht

Workshop Mieke Verhooren(Butoh).Butoh is een verstilde vorm vantheaterdans. Het komtoorspronkelijk uit Japan en isgebaseerd op de westerse enoosterse opvattingen over dans.In de workshop krijg jegelegenheid kennis te makenmet een aantal ButohDansprincipes.- Het waarnemen van de huidigeconditie van het lichaam- Het vertragen van de beweging- Geven en ontvangen vanimpulsen via manipulatie- Transformeren van beelden ineen improvisatie.Prijs: €40,-

06-14246491www.arya.nu

16 15:30 -17:30

De Dansvloer,Balkstraat 31,Utrecht

Workshop Khaleegy doorLaetana.Khaleegy is een traditionele dansdie gedanst wordt opvrouwenfeesten, bruiloften,verlovingsfeesten e.d. De danswordt door en voor vrouwengedanst in Saoudie-Arabie, deGolfstaten, Kuweit en Irak, zowelin groepsvorm als solo, op eenkenmerkend ritme waarbijhoofdbewegingen en het latendeinen van de haren op het ritmebelangrijk zijn.Prijs €35,-

030-2436007peterverzijl@planet.nlwww.farouq.nl

29 13:00 -16:00

Laetana`sBellydance World,Hoogstraat 105A,Eindhoven

Workshop Nisha Nannan(Bollywooddans).Bollywood is de Hollywood vanIndia (samentrekking vanBombay en Hollywood).Bollywoodfilmdans is een mixvan allerlei dansstijlen. Naast detraditionele Indiase klassiekedans zie je ook invloeden uit desalsa, merenge, buikdans,streetdance en Afrikaanse dans.

040-243496806-10475079laetana@gmail.comwww.laetana.com

16

Hierdoor ontstaat een hippe envooral swingende variant waarbijde Indiase invloeden enbewegingen nog terug te zienzijn.Prijs €35,-

29 Rotterdam Workshop Jasmin Yildiz(sluierdans).

sorayasultan@hotmail.com

29 13:30 -16:30

Omar Sids dancecenter,Amperestraat 4,Leeuwarden

Workshop Moorse dans ensluierdans door Yazila.Nivo: Minstens 10 lessenbuikdanservaring.Kosten €30, voor jongeren tot 21jaar €25

0513 434399 of 06 10639094lalisa@home.nlwww.yazila.nlwww.lalisa.nl

30 Rotterdam Workshop Jasmin Yildiz(sluierdans).

sorayasultan@hotmail.com

april 20085 20:00 –

01:00Hoofdstraat 156,Posterholt (bijRoermond)

BuikdansfestivalDeze avond speelt de band 'Alhajer' arabische en turksefeestmuziek. En er wordendiverse buikdansstijlengepresenteerd door o.a Miriam,Soleila, Amir en TribeKali. Er iseen bazaar met eenbuikdanswinkel en eensieradenwinkel. En bij 'HennajaFadoua' kunt u deze avondterecht voor een hennatattoo.Tussen de optredens vrij dansenen orientaalse hapjes. Dekaartjes kosten €10,00 in devoorverkoop en €12,50 aan dedeur."

www.bellydancefantasy.com0475-401986

12 20:00 Huis "De Beurs",A-Kerkhof 4,Groningen

Oriëntaalse Swing avondEntree € 6,-. Als je je clubkaartbij je hebt dan betaal je € 5,-entree.Optredens zijn welkom.

050-3188231info@ainadanst.nlwww.ainadanst.nl

12 13:30 -17:00

OriëntaalsCentrum,Tuindorpstraat 26,Hengelo

Workshop zills met gastdocentJorina (Duitsland).What's the best way to get themost out of your zills? Learn thebasic patterns.Prijs: €35,-

06-23103160info@orientaalscentrum.nlwww.orientaalscentrum.nl

13 14:00 -17:00

Jan v. Arkelstraat,Utrecht

Workshop Zigeunerdans doorShaia. te Utrecht13 april: india18 mei: ruslandZigeunerdans kost 25 euro perworkshop. Bij inschrijving 2workshops 48 euro

06 40750442info@shaia.nlwww.shaia.nl

13 Amsterdam Workshop Kaouthar (CalligraphyBelly dance)

www.kaouthar.com

18,19,20

Rotterdam Workshops Dr Gamal Seif AboZed uit Cairo, Egypte.18 april: Saidy en tabla solo.19 april: Balady20 april: Classic Oriental

sorayasultan@hotmail.com

18 20:00 Wijkcentrum “deAkkers”,Lenteakker 5,Spijkenisse

Leerlingenshow Sena.Leerlingen van Sena dansen hetthema: Nacht en Dag in Cairo.Zaal open 19:30.Entree €13,50 kinderen €9,50

Senadance@planet.nlwww.senadance.com0181 318728

19 19:30 –23:15

De OudeViltfabriek,

Workshop en dansavond.De buikdansworkshops en

17

Arnhemseweg 47,Amersfoort, oploopafstand vanAmersfoort cs

vrijdansavonden zijn samen,maar ook los van elkaar tevolgen. Tijdens debuikdansworkshops zijn alleenvrouwen welkom, tijdens devrijdansavonden zijn vrouwen enmannen welkom.Prijs buikdansworkshop: €19,50,Prijs voor het vrijdansen: €8,50(€4,50)

19-20

Amsterdam Workshops Kaouthar.Tunisian Fire Choreography :Raqs al Qolla wal Mandil(Jug and scarves dance)These are ancestral dancesperformed in Tunisia where thedancers execute challengingmovements to increasingly fastermusic while balancing a waterjug on their head.

www.kaouthar.com

19-20

Sport en WellnessCenter Assen,Industrieweg 5,Assen

Workshops Catherine Ruillet,Alexander Sipahelut and LienSiwalette te Assen.Catherine Ruillet (from Italy):Bellydance Cabaret StyleLevel: Intermediate/ littleadvanced and MasterclassAlexander Sipahelut and LienSiwalette: Eastern dancetechniques and FusionIndonesian/Oriental dance. Openlevel.€34,50 tot €150,-

liensiwalette@yahoo.comwww.liensiwalette.com

20 13.30 –16.30

Dans enbewegingstudioLijfwijs,Laagte Kadijk 20,1018 PEAmsterdam

SluiersSluiers kunnen veel fantasie aanje dans toevoegen. Je kunt erheel spannend en subtiel meedansen door je bijvoorbeeld in-en weer uit te pakken; je kuntook veel zwier aan je dans gevendoor de sluier te laten draaien.Ook kun je de sluier gebruikenom bepaalde bewegingen teaccentueren.Zowel voor beginners als voorgevorderden.30 euro per workshop.

lijfwijs@buikdanswinkel.nlwww.lijfwijs.nl020-6247974

24 24 aprilt/m1 mei

Turkije Buikdansreis Turkije,Cappadosie, een sprookjesachtiggebied in Turkije.

www.sheherazade-bazaar.nl

25 25-aprilt/m12 mei

Turkije Oriëntal trip naar Beldibi/Turkije:in deze periode ongeveer 14dagen, precieze data en tijdenvolgen nog.Prijs €849 (volwassenen) €525(tot 6 jr) €649 (va 6 jr) Prijzenonder voorbehoud.

06-23103160info@orientaalscentrum.nwww.orientaalscentrum.nl

26 Open Dag: Introduction toKaouthar Teacher Training 2008-09

www.kaouthar.com

26 Rotterdam Workshop Jasmin Yildiz(trommelsolo).

sorayasultan@hotmail.com

26 15:00 -16:00

Amsterdam Workshop Kaouthar (Girls 6-12years & Mothers Workshop).Generations Mix: Grote en kleineGodinnen onder elkaar!

www.kaouthar.com

18

Samen met andere vrouwen.In deze workshop leer jespannende en leuke belly dancebewegingen: 'camel', 'snake','shake' Shakira style, etc.In een geborgen en vrolijke sfeerontdekken jullie samen, oud enjong, de enorme kracht vanvrouwelijkheid."

26 20:15 –01:00

De Doelen,Schouwburgplein50,Rotterdam

La Nuit Arabe met Hakim,Oumnia en Haytham Safia.Toegangsprijs €21,-

www.marmoucha.nl

27 18 :15 –23 :00

Paradiso,Wetenringschans6-8,Amsterdam

La Nuit Arabe met Hakim,Oumnia en Haytham Safia.Toegangsprijs €21,-

www.marmoucha.nl

27 Rotterdam Workshop Jasmin Yildiz (MonaSaid stijl)

sorayasultan@hotmail.com

27 12:00 -14:00

Wijkcentrum “DeKooistee”,Haring 2,Hellevoetsluis

Miniworkshop met Lisanne.Thema: Lisannes specials. Eengetalenteerde leerling van Senamet verrassende ideeën encombinaties.Niveau: vanaf half gevorderdPrijs €15, -

Senadance@planet.nlwww.senadance.com0181 318728

27 13:00 -15:00

De Dansvloer,Balkstraat 31,Utrecht

Workshop Melaya Lef doorSena.De Melaya-stijl is een stijl vandansen die in Cairo enAlexandrie ontstaan is in de jaren20. Er wordt gedanst met eengrote zwarte doek, bezet metgrote pailletten. Deze doek ofsluier beschermt de vrouw voorde blikken van de mannen enzorgt er tegelijk voor dat er doorgeraffineerd gebruik van desluier toch veel te zien en vooralte raden is.Prijs: €35,-

030-2436007peterverzijl@planet.nlwww.farouq.nl

27 15:30 -17:30

De Dansvloer,Balkstraat 31,Utrecht

Workshop Nubisch door LettyVos.De Nubiers wonen in Zuid-Egypte en Soedan.Oorspronkelijk is de Nubischedans een rij-dans die in dedorpen werd uitgevoerd en laterdoor Mahmoud Reda op hetpodium is gebracht. We gaan inop traditionele bewegingen engebruiken deze ook in modernemuziek samen met al bekendeOriëntaalse dansbewegingen.Prijs €35,-

030-2436007peterverzijl@planet.nlwww.farouq.nl

30 11:00 -13:00en14:00 -16:00

Enschede Grote show tijdensKoninginnedag in het centrumvan EnschedeProgramma: show doorleerlingen en juffen vanOriëntaals Centrum, IndiaseBollywooddans, Oriëntaalsedans en Tribal.

06-23103160info@orientaalscentrum.nwww.orientaalscentrum.nl

mei 20084t/m

Turkije Oriëntal trip naar Beldibi/TurkijePrijs is €565 (volwassenen) €395

06-23103160info@orientaalscentrum.n

19

11 (tot 6 jr) €465 (va 6 jr) incl.Prijzen onder voorbehoud.

www.orientaalscentrum.nl

4t/m14

Marokko Dansreis naar Marokko metDunya .

020-6169178 / 06-21554493dunyaada@email.comwww.buikdans.nl

10 14:00 –24:00

‘De Kaasboerin’,Eerselseweg 99,Mol,België(vanuit Nederlandgezien 200 meterover de grens)

Op 10 mei, Wereld Buikdansdag,zal een benefiet wordengehouden ten bate van NEMA.(vereniging voor mensen meteen NEuro MusculaireAandoening). Met o.a. eenaangepaste workshop voor deleden van NEMA, hunbegeleiders, genodigden enbelangstellenden.Met dansshows en eenfeestelijke dansavond en de heledag een gezellige Souk.Entré: €10,- p.p. all in.

www.orientalmagic.eusitara@dse.nlwereldbuikdansdag@hotmail.com

11 Amsterdam Workshop Kaouthar (Shake itlike Shakira).This exciting Pop belly danceworkshop will be clearlystructured with a multitude ofShakira belly dance moves!

www.kaouthar.com

17 19:30 –23:15

De OudeViltfabriek,Arnhemseweg 47,Amersfoort, oploopafstand vanAmersfoort cs

Workshop en dansavond.De buikdansworkshops envrijdansavonden zijn samen,maar ook los van elkaar tevolgen. Tijdens de workshopszijn alleen vrouwen welkom,tijdens de vrijdansavondenvrouwen en mannen.Prijs buikdansworkshop: €19,50,Prijs voor het vrijdansen: €8,50(€4,50)

18 13.30 –16.30

Dans enbewegingstudioLijfwijs,Laagte Kadijk 20,1018 PEAmsterdam

Combinaties van bewegingen.In deze workshop gaan webewegingen met elkaarcombineren. Belangrijk is dat jede basisbewegingen goedbeheerst, zodat we kunnen gaanspelen met bewegingen en gaanuitvinden welke bewegingen jemet elkaar kunt combineren, hoeje dat doet en wat je gebruikt bijwelke muziek.Voor beginners en gevorderden.€30,- per workshop.

lijfwijs@buikdanswinkel.nlwww.lijfwijs.nl020-6247974

18 14:00 -17:00

Jan v. Arkelstraat,Utrecht

Workshop Zigeunerdans doorShaia.18 mei: ruslandPrijs €25,-

06 40750442info@shaia.nlwww.shaia.nl

28t/m4

Turkije Dansreis Kemer (TurkseRiviera).Rana Miras (Istanbul) zalintensief les verzorgen in typischTurks Orientaalse buikdans (zillsmeebrengen). Soleila zal lesgeven met dubbele sluiers/ Isis-wings. Ook wordt buiten hetdansgebeuren veel ondernomenom de gezellige Turkse cultuur teervaren. Natuurlijk ook bezoekaan cultuurhistorische plekken.Partners en familie kunnen mee,voor hen wordt een bedrag van €

soleilasoriental@hotmail.com009053 624644790031 623311262

20

280,00 p.p in mindering gebrachtKosten €930,00 p.p.(prijswijzigingen voorbehouden)Inschrijven mogelijk tot 29 maart

31 Open Dag: Introduction toKaouthar Teacher Training 2008-09

www.kaouthar.com

31 14:30 -17:30

Amsterdam Workshop Kaouthar ("The Danceof life: Celebrate the godess inyou!")Belly dance for (non) pregnantwomen. This workshop can beattented by any woman,pregnant and non-pregnant, whowants to 'dive into her pelvis' withpleasure and playfulness.Through divers belly dancemovements you will learn to useand tone your internal andexternal pelvis muscles ans tostrengthen your lower back andthighs.

www.kaouthar.com

Juni 20081 10:00 -

14:00Wijkcentrum “DeKooistee”,Haring 2,Hellevoetsluis

Workshop Ahlem.Thema: Shimmies in allevariaties. Ahlem is te zien op deDVD ‘Great oriental dancersof Europe’. Een bijzonderedanseres met een schitterendeuitstraling.Niveau: vanaf half beginners.Prijs €40, -

Senadance@planet.nlwww.senadance.com0181 318728

1 15:00 Theater Mystiek,Raifeissenstraat25,Enschede

6de Oriëntaalse- en Indiasedansfestival in Mystiek Theaterte Enschede.Vanaf 15:00 is de bazaargeopend, vanaf 17:00 show(Bollywooddans, ATS, Fusion,orientaalse dans, etc.), vanaf17:30 buffet, ook vegetariers.Vrij dansen tussen de show door.Prijzen: €10 voorverkoop tot 30mei, €12,50 aan de deur.Kinderen tot 5 jaar gratis,kinderen van 2-12 jaar €7,50.

06-23103160info@orientaalscentrum.nlwww.orientaalscentrum.nl

1 Amsterdam Workshop Kaouthar(Andalousian-Zambra Mora withVeil).Andalousian is a mixture offlamenco and arabic dance andmusic. It’s born from theperformances of ‘Gitanos’(spanish gypsies).In this workshop we will discoverthe unique andalousian style asexpressed in the Zambra Mora.We will be also using the art andmystery of Veil dance whichgives to this style the wings andthe poetry of swirling silk."

www.kaouthar.com

8 13:00 -15:00

De Dansvloer,Balkstraat 31,Utrecht

Workshops Libanees door Zafira.Libanese buikdans is een mixtussen het temperamentvolle vande Turkse en de verfijning van deEgyptische buikdans. We gaan inop de stijlen van de grote

030-2436007peterverzijl@planet.nlwww.farouq.nl

21

Libanese danseressen (NadiaGamal, Amani, Samara) enbehandelen draaien, arabesken,shimmies en krachtige accenten,waar de Libanese danseressenbekend om zijn.Prijs: €35,-

8 15:30 -17:30

De Dansvloer,Balkstraat 31,Utrecht

Workshop Turks 8/9 door Linda-Dilara.Het 9/8 ritme wordt veel gebruiktin de Balkan en Turkije en vooralgespeeld wordt door dezigeuners in het Westen vanTurkije.Prijs: €35,-

030-2436007peterverzijl@planet.nlwww.farouq.nl

8 Amsterdam Show Kaouthar Belly danceSchool

www.kaouthar.com

14 20:00 Huis "De Beurs", A-Kerkhof 4 teGroningen.

Oriëntaalse Swing avond.De Oriëntaalse Swing avondenzijn elke tweede zaterdag van demaanden oktober, december,februari, april en juni. Op dezeavonden kun je genieten van eenprettige sfeer, goedebuikdansmuziek en enkeleoptredens, maar je kunt er vooralzelf heerlijk dansenEntree € 6,-. Als je je clubkaartbij je hebt dan betaal je € 5,-entree.Optredens zijn welkom!

050-3188231info@ainadanst.nlwww.ainadanst.nl

20,21,22

Fortis Theater a.dSchie, Stadserf 1,Schiedam

Oriental Dream 2008: ode toMata Hari.Workshops and performancesfrom:Rachel Brice, is founder of theTribal Fusion dance style andleader of 'the Indigo'.Jillina, choreographer of theBellydance Superstars.Silvia Salamanca from Spain willmix Flamenco, Andalusian andTribal into a Gypsy Tribal Fusion.Rachel, Jillina and Silvia all willbe giving workshops on June21st and 22nd.

www.halimadans.nlwww.theateradschie.nlhalima@halimadans.nl

Ticket box theatre: Tuesday toSaturday from 12:00 to 16:00.Phone: +31-10-2 467 467.

21 19:30 –23:15

De OudeViltfabriek,Arnhemseweg 47,Amersfoort, oploopafstand vanAmersfoort cs

Workshop en dansavond.De buikdansworkshops envrijdansavonden zijn samen,maar ook los van elkaar tevolgen. Tijdens debuikdansworkshops zijn alleenvrouwen welkom, tijdens devrijdansavonden zijn vrouwen enmannen welkom.Prijs buikdansworkshop: €19,50,Prijs voor het vrijdansen: €8,50(€4,50)

22 10:00 -14:00

Wijkcentrum “DeKooistee”,Haring 2,Hellevoetsluis

Workshop met Sena.Thema: basics voor beginners.Voor alle beginnendebuikdanseressen en voor wiehaar basis nog eens wilverdiepen en corrigeren. Camels,shimmies, achten,armbewegingen en eenvoudigecombinaties.

Senadance@planet.nlwww.senadance.com0181 318728

22

Prijs €40, -•

juli 20083t/m6

Enschede Multiculturele Dagen in Centrumvan Enschede.Iedere dag van 's morgens vroegtot 's avonds laat danslessen,waterpijp roken, koffiedik kijken,Turkse thee drinken, live muzieken dansshow de Turkse tent.

06-23103160info@orientaalscentrum.nlwww.orientaalscentrum.nl

11,12,13

Wijkcentrum “DeKooistee”,Haring 2,Hellevoetsluis

Zomerworkshop met Farouq.Complete choreografieop muziek van Mokhtar al Said(9:17)Niveau: vanaf half gevorderdVrijdag 19.00 - 21.00 uurvoorbereiding op de choreografie(combi’s en ritmes)Zaterdag: 10.00 - 14.00 uurchoreografieZondag: 10.00 tot 14.00 uurchoreografiePrijs vrijdag € 35, -,zaterdag of zondag € 50, -,alle dagen € 110, -

Senadance@planet.nlwww.senadance.com0181 318728

12 20:00 Dans -en denksportcentrum Martien &Ellie Molenaar,Slauerhofstraat 4Spijkenisse

Zomerdisco met als specialegast Farouq. Open podium,buffet, entree € 9,50 kinderen€7,50. Zaal open 19:30 aanvang20.00 uur

Senadance@planet.nlwww.senadance.com

14t/m18

15.30 -18.00en19.00 -21.30

Utrecht Zomerweek met Leila en Farouq.10 workshops, iedere dag 2.

030-2436007peterverzijl@planet.nlwww.farouq.nl

augustus 200822t/m24

Westergasfabriekte Amsterdam

LiteSide Festival 2008.Drie dagen lang zijn er cross-overs te beleven van oriëntaalseen westerse vormen van dans,muziek, performance, beeldendekunst, literatuur, film en clubben.

www.liteside.nl

31 10:00 -16:00

OriëntaalsCentrum,Tuindorpstraat 26,Hengelo

Open dag bij Oriëntaals Centrumte Hengelo.Kijken naar shows, meedoen metworkshops en genieten vanTurkse thee of koffie in deoriëntaalse zithoek.Prijzen: helemaal gratis.

06-23103160info@orientaalscentrum.nlwww.orientaalscentrum.nl

oktober 20084t/m15

Jordanië Godinnenrondreis door Jordanië.Een reis voor vrouwen doorvrouwen met als thema: ontdekJordanië, ontdek je godin.

www.egyptereizen-keyoflife.nl

30t/m13

Kamelentocht door de Wittewoestijn met als thema: ervaarde grootsheid van de woestijn,ervaar je eigen grootsheid.

www.egyptereizen-keyoflife.nl

De redactie heeft haar best gedaan om de aangeleverde informatie zo goed mogelijk in deze agenda te verwerken, maar is opgeen enkele wijze aansprakelijk voor schade die is ontstaan door eventuele fouten. Een vermelding in de agenda houdt niet indat de redactie het evenement aanbeveelt.