rapportage proef mestscheiding weidevogelreservaten fryslân en ...

PROEF MESTSCHEIDING

WEIDEVOGELRESERVATEN

FRYSLÂN EN GRONINGEN 2010

In opdracht van:

RAPPORTAGE

PROEF MESTSCHEIDING

WEIDEVOGELRESERVATEN

FRYSLÂN EN GRONINGEN 2010

JPMA Rapportnummer: 20100501

Opdrachtgever: Altenburg en Wymenga ecologisch onderzoek bv, Veenwouden

Auteur: Ing. Bob Jonge Poerink

Foto’s: Ruurd Jelle van der Leij (www.pbase.com/ruurdjellevanderleij) en auteur

Zuurdijk, juni 2010

© Niets uit deze rapportage mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Jonge Poerink Milieuadvies Disclaimer: de inhoud van dit document is met uiterste zorg samengesteld. Desondanks wordt de informatie in dit document echter aangeboden zonder enige garantie of waarborg ten aanzien van haar deugdelijkheid en geschiktheid voor een bepaald doel of anderszins. Jonge Poerink Milieuadvies sluit alle aansprakelijkheid uit voor enigerlei directe of indirecte schade, van welke aard dan ook, die voortvloeit uit of in enig opzicht verband houdt met het gebruik van dit document.

JPMA JPMA JPMA JPMA ---- Hoofdweg 46 Hoofdweg 46 Hoofdweg 46 Hoofdweg 46 ---- 9966 VC Zuurdijk 9966 VC Zuurdijk 9966 VC Zuurdijk 9966 VC Zuurdijk –––– teltelteltel.... 0595059505950595----571170 571170 571170 571170 –––– www.jpma.nlwww.jpma.nlwww.jpma.nlwww.jpma.nl ---- [email protected]@[email protected]@jpma.nl

Rapportage proef mestscheiding weidevogelreservaten JPMA Rapportnummer 20100501

1

Inhoudsopgave

SAMENVATTING ...................................................................................................................................... 2

1. INLEIDING ........................................................................................................................................ 4

2. OPZET EN WERKWIJZE ..................................................................................................................... 6

3. RESULTATEN EN ERVARINGEN ........................................................................................................ 9

3.1 Opbrengst dikke fractie ........................................................................................................... 9

3.2 Chemische analyseresultaten ................................................................................................ 10

3.3 Evaluatie ................................................................................................................................ 14

3.3.1. Kwaliteit van dikke fractie ............................................................................................ 14

3.3.2 Technisch gebruik .......................................................................................................... 16

3.3.3 Kosten ............................................................................................................................ 16

4. TOEKOMSTPERSPECTIEF ................................................................................................................ 18

5. AANDACHTSPUNTEN EN VERVOLGONDERZOEK .......................................................................... 21

6. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN ................................................................................................ 23

7. GEBRUIKTE LITERATUUR ............................................................................................................... 25

Bijlagen 1. Documentatie Key Dollar Tri Rod

2. Documentatie MAS schroefpersfilter

3. Documentatie Bauer S855

4. Documentatie Börger Bioselect


2

5.

SAMENVATTING Mestscheiding is een techniek waarbij drijfmest wordt gescheiden in een dunne en een dikke fractie.

Globaal lijkt de samenstelling van de dikke fractie op ruige stalmest. De dikke fractie zou daarom

mogelijk een prima vervanger van ruige stalmest kunnen zijn bij het beheer van weidevogelgrasland.

Aangezien de meeste melkveehouders stalsystemen op basis van drijfmest hebben, is er vaak

onvoldoende vaste mest beschikbaar voor de weidevogelreservaten. Het is voor het beheer van de

reservaten van groot belang dat een bron van vaste mest wordt gevonden die voor de pachters

inpasbaar is in de bestaande stalsystemen.

Mestscheiding heeft de volgende voordelen:

- Geen aanpassing van het stalsysteem noodzakelijk

- Geen invoer nodig van bedrijfsvreemde mest, met het bijbehorende risico op ziektekiemen

- Plaatsingsruimte voor stikstof en fosfaat blijft behouden.

In het kader van het ‘Investeringsplan weidevogelreservaten Fryslân en Groningen’ is daarom een

proef uitgevoerd met scheiding van rundveedrijfmest bij pachters van weidevogelreservaten van

Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en het Groninger Landschap. De doelstelling van de proef was

om de geschiktheid van mestscheiding als techniek ten behoeve van weidevogelbeheer in kaart te

brengen.

Uit de mestscheidingsproef komt naar voren dat de dikke fractie die bij scheiding van

rundveedrijfmest vrij komt qua organische stof en nutriënten gehalten uitermate geschikt is voor

weidevogelgrasland. Vooral voor kuikenland lijkt dikke fractie een zeer geschikte meststof te zijn.

Ten opzichte van drijfmest, en zelfs ten opzichte van ruige stalmest, komt de dikke fractie qua

verhouding tussen nutriënten en organische stof positief naar voren. Het N-totaal gehalte is per ton

organische stof in dikke fractie circa 45% lager dan in drijfmest en circa 25 % lager dan in ruige

stalmest. Het fosfaatgehalte is per ton organische stof maar liefst circa 40% lager in de dikke fractie

dan in ruige stalmest en drijfmest. Per pachter zijn er, afhankelijk van hoe structuurrijk het

voederrantsoen is, aanzienlijke verschillen in het scheidingsrendement.

De nieuwste typen mestscheiders hebben een dusdanige capaciteit dat mestscheiding zowel

kostentechnisch als praktisch gezien een haalbaar alternatief voor ruige stalmest kan gaan worden.

Op basis van de huidige informatie komen de kosten van huur en stroom op ongeveer € 5 per m3

dikke fractie. Mestscheiding kan in de toekomst een belangrijke rol gaan spelen voor het

weidevogelbeheer; niet alleen voor de reservaten maar ook voor SAN/SNL weidevogelgrasland.

Onderzoek naar de verdere optimalisatie van de kwaliteit van dikke fractie en het effect van dikke

fractie op weidevogelgrasland is gewenst.


3

Dankwoord

De mestscheidingsproef had niet gerealiseerd kunnen worden zonder de inzet van een groot aantal

personen. Vooral de pachters die op vrijwillige basis hebben meegewerkt aan de

mestscheidingsproef zou ik willen bedanken voor hun medewerking:

Gatze Van der Meer, Heeg

Oane De Boer, Gaastmeer

Gatze Ykema, Gaastmeer

Piet en Chris Zonderland, Koudum

Anton Stokman, Koudum

Gerhard Stol, Ten Post

Bert Zwakenberg, Adorp

Paul Derksen, Adorp

Arnold Onnes, Adorp

Vanuit de terreinbeherende organisaties hebben Durk Postma (Staatsbosbeheer), Gerrit Wierda

(Staatsbosbeheer), Jacob de Bruin (Natuurmonumenten) en Arjan Hendriks (Groninger Landschap)

de proef begeleid.

In het bijzonder zou ik Sytse Terpstra (Skriezekrite Idzegea) en Gert-Jan Stoeten (Vereniging

Duurzame Landbouw Stad en Ommeland) willen bedanken voor hun inzet.

Mede namens Ernst Oosterveld en Bauke Roelevink van Altenburg en Wymenga allen nogmaals

hartelijk dank!

Bob Jonge Poerink


4

1. INLEIDING Mestscheiding is een techniek waarbij drijfmest wordt gescheiden in een dunne en een dikke fractie.

Om de afvoerkosten van fosfaat te beperken wordt mestscheiding, vooral in de varkenshouderij

toegepast. Ook rundveedrijfmest kan prima worden gescheiden. Globaal lijkt de samenstelling van de

dikke fractie op ruige stalmest. De dikke fractie zou daarom mogelijk een prima vervanger van ruige

stalmest kunnen zijn bij het beheer van weidevogelgrasland.

Aangezien de meeste melkveehouders stalsystemen op basis van drijfmest hebben, is er vaak

onvoldoende vaste mest beschikbaar voor de weidevogelreservaten. Het is voor het beheer van de

reservaten van groot belang dat een bron van vaste mest wordt gevonden die voor de pachters

inpasbaar is in de bestaande stalsystemen. Uit een inventarisatie van alternatieven voor vaste

rundveestalmest die in 2008 is uitgevoerd, kwam mestscheiding als een potentieel belangrijk

alternatief naar voren (Jonge Poerink, 2008).

Mestscheiding heeft de volgende voordelen:

- Geen aanpassing van het stalsysteem noodzakelijk

- Geen invoer nodig van bedrijfsvreemde mest, met het bijbehorende risico op ziektekiemen

- Plaatsingsruimte voor stikstof en fosfaat blijft behouden

- De dunne fractie heeft een relatief hoog minerale stikstof gehalte en kan daarom op niet-

weidevogelgrasland gebruikt worden als kunstmestvervanger.

In het kader van het ‘Investeringsplan weidevogelreservaten Fryslân en Groningen’ is daarom een

proef uitgevoerd met scheiding van rundveedrijfmest bij pachters van weidevogelreservaten van

Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en het Groninger Landschap. De doelstelling van de proef was

om de geschiktheid van mestscheiding als techniek ten behoeve van weidevogelbeheer in kaart te

brengen. Hierbij hebben de volgende punten in het bijzonder aandacht gehad:

- De gehalten organische stof en nutriënten van de dikke fractie na scheiding van

rundveedrijfmest

- De geschiktheid van dikke fractie voor gebruik in weidevogelreservaat

- De technische en organisatorische uitvoerbaarheid van mestscheiding van rundveedrijfmest

- De technische geschiktheid van mobiele mestscheiders van het type Key Dollar Tri Rod en

SMICON MAS schroefpersfilter.

Daarnaast was een niet onbelangrijke nevendoelstelling van de proef gericht op het geven van

bekendheid aan mestscheiding als techniek om vaste mest voor weidevogelgrasland te produceren.

Ten slotte dient te worden opgemerkt dat de proef geen wetenschappelijk karakter had, maar dat er

vooral sprake was van een verkennend en toegepast onderzoek naar de mogelijkheden van

mestscheiding als techniek ten behoeve van het weidevogelbeheer. In 2009 is er een uitgebreid

wetenschappelijk onderzoek naar mestscheiding door de WUR verricht onder de naam MOBIEDIK

(Verloop, 2009b). MOBIEDIK was gericht op mestscheiding ten behoeve van afvoer van

mestoverschotten en het gebruik van dunne fractie als kunstmestvervanger in de reguliere

melkveeveehouderij. De dikke fractie wordt dan meer als ‘afvalproduct’ gezien, terwijl dit voor het

weidevogelbeheer juist het product is waar het om draait. Relevante resultaten van het WUR

onderzoek zijn uiteraard wel meegenomen in deze rapportage.

Leeswijzer

In hoofdstuk 2 wordt de opzet en werkwijze van de proef toegelicht. Vervolgens worden in hoofdstuk

3 de resultaten en van de proef weergegeven en opgedane ervaringen besproken. In hoofdstuk 4


5

worden de mogelijkheden van mestscheiding voor het weidevogelbeheer toegelicht. Tenslotte zijn in

hoofdstuk 5 de conclusies en aanbevelingen opgenomen.


6

2. OPZET EN WERKWIJZE

De mestscheidingsproef is in de periode januari – april 2010 uitgevoerd bij een aantal pachters van

weidevogelreservaat in provincies Friesland en Groningen. Het betreft in Friesland de reservaten

Langehoek en Heanmar van Staatsbosbeheer en in Groningen de Hoeksmeer (Natuurmonumenten)

en Paddepoel in het Reitdiepdal (Groninger Landschap).

Tabel 2.1 geeft een overzicht van de bij de proef betrokken pachters en terreinbeheerders.

Tabel 2.1. Overzicht van de bij de mestscheidingsproef betrokken pachters en terreinbeheerders

Naam reservaat TBO Contactpersoon TBO

Naam pachter

Langehoek, Fryslân

Staatsbosbeheer Durk Postma

Gerrit Wierda

Van der Meer – Heeg

De Boer – Gaastmeer

Ykema – Gaastemeer

Heanmar, Fryslân Staatsbosbeheer Durk Postma

Gerrit Wierda

Zonderland – Koudum

Stokman – Koudum

Hoeksmeer, Groningen

Natuurmonumenten Jacob de Bruin Stol – Ten Post

Paddepoel, Reitdiepdal, Groningen

Het Groninger

Landschap

Arjan Hendriks Zwakenberg – Groningen

Derksen – Adorp

Onnes – Adorp

In Friesland is geëxperimenteerd met de mestscheider van het type Key Dollar Tri Rod. De firma Bos

Benelux uit Dordrecht heeft in het kader van de proef een mobiele scheider van dit type beschikbaar

gesteld voor verhuur. In bijlage 1 is documentatie over dit type scheider opgenomen. Op basis van de

volgende, op voorhand verstrekte, informatie is gekozen voor de Tri Rod:

- Relatief lage prijs van de scheider

- Laag stroomverbruik (0,5 kW)

- Apparaat vereist weinig toezicht

- De dikke fractie is een mooi stapelbaar product.

Figuur 2.1 geeft een indruk van de Key Dollar Tri Rod.


7

In de provincie Groningen is geëxperimenteerd met een mobiele mestscheider van het type MAS

schroefpersfilter (zie bijlage 2), zoals deze door de firma SMICON wordt geproduceerd. Deze mobiele

installatie is in het kader van de proef gehuurd bij de firma Albers mestdistributie. Er is voor de MAS

schroefpersfilter gekozen vanwege het feit dat deze scheider zich, onder andere bij het WUR

onderzoek, al goed had bewezen. Daarnaast gaf de verhuurder aan dat er sprake was van een relatief

laag stroomverbruik, een functionerende overloopbeveiliging en zou er weinig toezicht vereist zijn.

Ook de dikke fractie die vrij komt uit de MAS scheider zou goed stapelbaar zijn De figuren 2.2 en 2.3

geven een indruk van de mobiele MAS schroefpersfilter van SMICON.

Figuur 2.2. Mobiele MAS mestscheider

Figuur 2.3. SMICON MAS- schroefpersfilter

Figuur 2.1. Key Dollar mestscheider in actie bij Ykema, Gaastmeer


8

De pachters hebben, na instructie van de verhuurder, zelfstandig de mestscheider bedient. Dit was

uitdrukkelijk de bedoeling omdat tijdens de proef ook de technische en organisatorische

uitvoerbaarheid van mobiele mestscheiding in de dagelijkse praktijk van de pachters naar voren zou

moeten komen. Daarnaast werden de volgende instructies aan de pachters gegeven:

- Mestscheiding staat of valt met vooraf goed mixen van de drijfmest. Zonder mixen wordt

alleen de waterige fractie onder de vaste koek in de kelder door de scheider gepompt. Dit

levert uiteraard nauwelijks dikke fractie op. Daarom de dag voor scheiding de drijfmest

grondig mixen.

- Er moet een gescheiden opslagmogelijkheid voor de dunne fractie aanwezig zijn. Dit kan

bijvoorbeeld in een gecompartimenteerde mestkelder, mestsilo of mestzak. De afstand van

scheider naar opslag van dunne fractie mag niet te groot zijn (< circa 25 m)

- De mestscheider moet vóór verplaatsing naar de volgende pachter goed worden

schoongemaakt en ontsmet. Dit ter voorkoming van verspreiding van Salmonellose en

Paratuberculose.

- De (tijdelijke) opslag van de dikke fractie moet volgens de regelgeving plaatsvinden. Om

bodemverontreiniging tijdens het scheiden te beperken kan een strobed worden aangelegd,

dat verontreiniging kan opnemen. Het stro is daarnaast gunstig voor het organische

stofgehalte van de dikke fractie.

De pachters hebben zelf de geproduceerde hoeveelheid dikke fractie en het aantal draaiuren

bijgehouden. De pachters van de Langehoek werden gedurende het hele proces vanuit de

Skriezekrite Idzegea ondersteund door Sytse Terpstra uit Gaastmeer. De proef bij de pachters van

Het Groninger Landschap werd organisatorisch ondersteund door Gert-Jan Stoeten van Vereniging

Duurzame Landbouw Stad & Ommeland.

Bij alle pachters zijn monsters genomen van de ingaande rundveedrijfmest, de dikke fractie en de

dunne fractie. Deze monsters zijn vervolgens bij BLGG in Oosterbeek geanalyseerd op de volgende

parameters:

- Droge stof

- Ruw as

- Organische stof

- Stikstof - totaal

- Stikstof- ammoniak

- Stikstof- organisch

- Fosfor/Fosfaat

- Kalium/Kali

- Magnesium/Magnesia

- Natrium/Natron

Daarnaast werd door BLGG de C/N verhouding berekend.


9

3. RESULTATEN EN ERVARINGEN

3.1 Opbrengst dikke fractie

De opbrengst aan dikke fractie is weergegeven in tabel 3.1.

Tabel 3.1. Aantal draaiuren en opbrengst dikke fractie per pachter

Pachter Aantal draaiuren Geschatte totale opbrengst dikke fractie (in m3)

Geschatte opbrengst per uur (in m3)

Van der Meer 40 40 1

De Boer 40 40 1

Ykema 40 60 1,5

Zonderland 35 50 1,5

Stokman 8 12 1,5

Stol 70 50 0,75

Zwakenberg 0 0 0

Derksen 22 25 1

Onnes 32 35 1

Totaal 287 312 1

Uit tabel 3.1 blijkt dat de opbrengst gemiddeld rond de 1 m3 dikke fractie per uur ligt en varieerde

tussen de 0,75 en 1,5 m3 per uur. Gemiddeld moest circa 4-5 m3 rundveedrijfmest worden

gescheiden om 1 m3 dikke fractie te verkrijgen. Vooral relatief dikke drijfmest ging zeer langzaam

door de scheider, waardoor de opbrengst juist bij dikke drijfmest laag was. Dit was bijvoorbeeld het

geval bij pachter Stol. Bij pachter Ykema kon de opbrengst aan dikke fractie worden verhoogd door

tussentijds opnieuw te mixen. Dit onderstreept het belang van goed mixen bij mestscheiding.

De figuren 3.1 t/m 3.6 geven een impressie van de mestscheiding met de MAS schroefpersfilter bij

pachter Derksen in het Reitdiepdal bij Groningen.


10

3.2 Chemische analyseresultaten

Figuur 3.1. De dikke fractie komt vrij uit de MAS

schroefpersfilter

Figuur 3.2. Via een transportband wordt de dikke

fractie geladen op een kieper

Figuur 3.3. De dikke fractie is een mooi

stapelbaar product

Figuur 3.4. De dunne fractie wordt in een

mestkelder geleid

Figuur 3.5. De dikke fractie wordt gemengd met

stroresten uit de kalverhokken

Figuur 3.6. De dikke fractie trekt strontvliegen

aan, die weer een voedselbron kunnen zijn voor

weidevogelkuikens


11

De chemische analyseresultaten van ingaande drijfmest, dikke fractie en dunne fractie zijn in tabel

3.2 vermeld. Het dient te worden opgemerkt dat de bemonstering en analyses niet in duplo zijn

uitgevoerd.

Tabel 3.2. Chemische analyseresultaten van ingaande drijfmest (RDM), dikke fractie(DIK) en

dunne fractie(DUN) per pachter

Pachter Monster Org. Stof (kg/ton

product)

N-tot. (kg/ton

product)

C/N N-NH3 (kg/ton

product)

N-org. (kg/ton

product)

Fosfaat (kg/ton

product)

Kali (kg/ton

product)

Van der Meer (Key Dollar)

RDM 73 4,55 7 2,4 2,2 1,74 6,4

DIK 143 4,81 13 2,3 2,5 2,24 5,3

DUN 66 4,52 7 2,3 2,2 1,74 6,5

De Boer (Key Dollar)

RDM 86 4,98 8 2,1 2,9 1,85 6,3

DIK 182 5,92 14 1,7 4,2 2,31 4,8

DUN 63 4,7 6 2,4 2,3 1,72 6,5

Ykema (Key Dollar)

RDM 69 3,92 8 1,8 2,1 1,4 6

DIK 135 4,43 14 1,8 2,6 2,08 5,7

DUN 50 3,85 6 1,8 2,1 1,37 6,1

Zonderland (Key Dollar)

RDM 61 4,78 6 2,1 2,7 1,97 6,4

DIK 165 5,19 14 1,9 3,3 1,83 5,5

DUN 77 4,81 7 2,1 2,7 1,92 6,3

Stokman (Key Dollar)

RDM 73 2,72 12 2,2 0,5 1,58 3,6

DIK 104 2,9 16 1,1 1,8 1,9 3,9

Stol (MAS)

RDM 82 5,49 7 2,3 3,2 2,50 9,3

DIK 125 5,51 10 1,1 4,4 2,98 8,6

DUN 58 5,45 5 2,6 2,9 2,31 9,4

Derksen (MAS)

RDM 59 4,34 6 2,2 2,1 1,49 6,6

DIK 157 4,69 15 2,1 2,6 2,06 5,3

DUN 42 4,30 4 2,2 2,1 1,47 6,9

Onnes (MAS)

RDM 64 3,94 7 2,3 1,6 1,67 6,7

DIK 108 4,48 11 1,8 2,7 2,24 6,4

DUN 59 3,77 7 2,1 1,7 1,51 7,0

Uit tabel 3.2 blijkt dat er aanzienlijke verschillen zijn per pachter. Dit heeft vooral te maken met

verschillen in het type ingaande mest ten gevolge van het rantsoen dat de betreffende pachter voert.

Relatief weinig verschil is er tussen de analyseresultaten van de scheiding met de Key Dollar en de

MAS. Bij de bespreking van de analyseresultaten wordt verder geen onderscheid tussen beide

mestscheiders gemaakt. Opvallend is dat de gemeten gehalten in de dikke en de dunne fractie

gemiddeld soms hoger liggen dan het gehalte in de ingaande rundveedrijfmest. Dit is

theoretisch niet waarschijnlijk. Mogelijk ligt het aan de monsterneming.

In tabel 3.3 zijn per mestsoort de gemiddelde gehalten weergegeven.

Tabel 3.3. Gemiddelde gehalten in rundveedrijfmest, dikke fractie en dunne fractie

Mestsoort Org. Stof (kg/ton

product)

N-tot. (kg/ton

product)

C/N N-NH3 (kg/ton

product)

N-org. (kg/ton

product)

Fosfaat (kg/ton

product)

Kali (kg/ton

product)

Rundveedrijfmest 69 4,2 8 2,2 2,0 1,7 6,0

Dikke fractie 140 4,8 13 1,7 3,0 2,2 5,7

Dunne fractie 59 4,5 6 2,2 2,3 1,7 7,0


12

Organische stof

In figuur 3.7 is het gemiddelde gehalte organische stof in rundveedrijfmest, dikke fractie en

dunne fractie weergegeven.

0

20

40

60

80

100

120

140

Organische stof (in kg/ton product)

RDM

DIK

DUN

Figuur 3.7. Gemiddeld gehalte organische stof (in kg per ton product) in rundveedrijfmest,

dikke fractie en dunne fractie

Uit figuur 3.7 blijkt dat het gemiddelde organische stofgehalte in de dikke fractie ongeveer

verdubbelt ten opzichte van de ingaande rundveedrijfmest.

Stikstof

In figuur 3.8 is het gemiddelde gehalte stikstof-totaal, stikstof-ammoniak en stikstof-

organisch in rundveedrijfmest, dikke fractie en dunne fractie weergegeven.

0

1

2

3

4

5

N-totaal N-NH3 N-org.

RDM

DIK

DUN

Figuur 3.8. Gemiddelde gehalten N-totaal, N-ammoniak en N-organisch (in kg per ton

product) in rundveedrijfmest, dikke fractie en dunne fractie


13

Per ton product stijgt het gemiddelde stikstof totaal gehalte in de dikke fractie licht ten opzichte van

de ingaande rundveedrijfmest. Van een extreme ophoping van stikstof in de dunne fractie is geen

sprake. Opvallend is dat het stikstof ammoniak gehalte daalt en het organische stikstof juist

toeneemt in de dikke fractie.

C/N verhouding

In figuur 3.9 is de gemiddelde C/N verhouding in rundveedrijfmest, dikke fractie en dunne

fractie weergegeven.

0

2

4

6

8

10

12

14

C/N verhouding

RDM

DIK

DUN

Figuur 3.9. Gemiddelde C/N verhouding in rundveedrijfmest, dikke fractie en dunne fractie

De C/N verhouding van de dikke fractie is bijna twee keer zo hoog als van de ingaande drijfmest en

de dunne fractie

Fosfaat

In figuur 3.10 is het gemiddelde totaal fosfaatgehalte in rundveedrijfmest, dikke fractie en

dunne fractie weergegeven.

0

0,5

1

1,5

2

2,5

Fosfaat-totaal

RDM

DIK

DUN

Figuur 3.10. Gemiddeld gehalte Fosfaat/totaal (in kg per ton product) in rundveedrijfmest,

dikke fractie en dunne fractie


14

Per ton product stijgt het fosfaat gehalte in de dikke fractie licht ten opzichte van de

ingaande rundveedrijfmest. Van een extreme ophoping van fosfaat in de dikke fractie is geen

sprake.

Kali

In figuur 3.11 is het gemiddelde kaligehalte in rundveedrijfmest, dikke fractie en dunne

fractie weergegeven.

0

1

2

3

4

5

6

7

Kali (in kg per ton product)

RDM

DIK

DUN

Figuur 3.11. Gemiddeld gehalte kali (in kg per ton product) in rundveedrijfmest, dikke fractie

en dunne fractie

Per ton product daalt het kaligehalte in de dikke fractie licht ten opzichte van de ingaande

rundveedrijfmest. In de dunne fractie is sprake van een lichte stijging van het kaligehalte ten opzichte

van de drijfmest. Van een extreme ophoping van kali in de dunne fractie is geen sprake.

3.3 Evaluatie

3.3.1. Kwaliteit van dikke fractie

Door de hoge stikstoftoevoer vanuit bemesting is de productie van grasland, ook bij agrarisch

natuurbeheer, vaak hoog. De vegetatie is zo dicht dat deze moeilijk doordringbaar kan worden voor

weidevogelkuikens. Het foerageren kost meer energie dan het oplevert en de kuikens verhongeren

of vormen een makkelijke prooi voor predators. Een ideale meststof voor weidevogelgrasland bevat

dan ook veel organische stof voor het bodemleven, maar niet te veel nutriënten. Om de chemisch-

analytische kwaliteit van de dikke fractie te kunnen vergelijken met die van ruige stalmest en

drijfmest is in tabel 4.1 het gehalte van de verschillende nutriënten per ton opgebrachte organische

stof weergegeven.


15

Tabel 4.1. Gehalten van stikstof, fosfaat en kali in ruige stalmest, drijfmest en dikke fractie per ton

organische stof. De percentages geven het procentueel verschil van de hoeveelheid nutriënten ten

opzichte van drijfmest aan.

Parameter Ruige stalmest (6 ton)*

Drijfmest (15 ton)*

Dikke fractie (7 ton)*

N-totaal (kg) 45 (-25 %) 60 33 (-45 %)

N- ammoniak (kg) 10 (-65 %) 30 12 (-60 %)

N-organisch (kg) 35 (+15 %) 30 21 (-30 %)

Fosfaat(kg) 25 (0 %) 25 15 (-40 %)

Kali (kg) 50 (-40 %) 80 40 (-50 %)

C/N verhouding 12 7 14

* Hoeveelheid product waarin totaal ongeveer 1 ton organische stof zit

Ten opzichte van drijfmest komt dikke fractie en ruige stalmest qua verhouding tussen nutriënten en

organische stof gunstig naar voren. De nutriëntengehalten van de dikke fractie zijn zelfs nog wat

gunstiger dan die van ruige stalmest. Het fosfaatgehalte is per ton organische stof maar liefst 40%

lager in de dikke fractie dan in ruige stalmest en drijfmest. Het N-totaal gehalte is per ton organische

stof in dikke fractie circa 45% lager dan in drijfmest en 25 % lager dan in ruige stalmest. Wel is de

verhouding tussen de direct opneembare N-ammoniak en de geleidelijk opneembare N-organisch bij

ruige stalmest beter dan bij dikke fractie. De hoeveelheid N-ammoniak is bij ruige stalmest en dikke

fractie echter ongeveer van dezelfde ordegrootte. Al met al kunnen op basis van bovenstaande

gegevens de volgende voordelen van dikke fractie worden verwacht:

- Minder productie van grasland door lagere stikstof en fosfaatgehalten per ton opgebrachte

organische stof. In verband met de slechte kuikenoverleving die in verband wordt gebracht

met de slechte doordringbaarheid van te sterk bemest grasland, zou dit een sterke

verbetering van het weidevogelbeheer kunnen betekenen.

- Minder blootstelling van het bodemleven aan ammoniak. In vergelijking met drijfmest is de

blootstelling van het bodemleven aan ammoniak waarschijnlijk duidelijk geringer. Ammoniak

in de bodem kan een toxische werking hebben op regenwormen en andere

bodemorganismen.

- Minder ophoping van fosfaat in de bodem. Als een bepaalde hoeveelheid organische stof

wordt opgebracht via bemesting zal daarmee bij dikke fractie in vergelijking met drijfmest en

ruige stalmest minder fosfaat worden opgebracht. Fosfaatophoping in de bodem kan leiden

tot verruiging van grasland.

- Meer kruidenrijkdom doordat er minder nutriënten worden opgebracht bij eenzelfde

toevoer van organische stof voor het bodemleven.

- Minder uitspoeling van stikstof en fosfaat naar het oppervlaktewater kan een gunstig effect

hebben op de waterkwaliteit van sloten en ander oppervlaktewater.

De verminderde nutriëntentoevoer kan echter wel nadelig zijn voor het bodemleven. Door de

bijbehorende verlaging van de productie zal de toevoer van organisch materiaal vanuit de vegetatie

ook verminderen. Dit betekent een verminderde toevoer van voedsel voor bodemorganismen, zoals

regenwormen. Vooral bij grasland dat in eerste instantie fungeert als foerageergebied voor adulte

weidevogels is dit een factor om rekening mee te houden.


16

3.3.2 Technisch gebruik

Key Dollar Tri Rod

De Key Dollar Tri Rod was in korte tijd (circa 15 – 20 minuten) op te stellen. De bediening was vrij

eenvoudig. De scheider draaide zeer rustig, terwijl de pomp werd aangedreven door een stationair

draaiende trekker. Transport van pachter naar pachter kon zowel op een aanhanger achter een

personenwagen als in de hefinrichting van een trekker plaatsvinden.

Het gebruik van de Tri Rod werd gekenmerkt door een reeks van tegenslagen en calamiteiten. Dit

ondanks de goede ondersteuning vanuit Bos Benelux. Er is een aantal keren sprake geweest van

lekkage waarbij enkele kubieke meters drijfmest over het betreffende erf is gelopen. Deze

calamiteiten werden veroorzaakt door de volgende omstandigheden:

- Een strenge vorstperiode waardoor onderdelen van de scheider bevroren raakten

- Een niet goed functionerende schraper, zodat er verstopping van afvoerleidingen is

opgetreden

- Een machine die, in de uitvoering zoals die tijdens de proef gebruikt is, onvoldoende robuust

was om als mobiele installatie te kunnen fungeren

- Het ontbreken van afdoende overloopbeveiligingen.

De elektromotor op de scheider zelf verbruikte circa 0,5 kWh. Daarnaast was het verbruik van de

trekker om de pomp aan te drijven circa 1 tot 1,5 l gasolie per uur.

In verband met de kans op lekkage was er een bijna voortdurende controle van de scheider nodig.

Dit was voor de betreffende pachters een haast onwerkbare situatie. Uiteindelijk is in overleg met

Bos Benelux besloten om de proef met de Key Dollar Tri Rod stop te zetten.

MAS schroefpersfilter

De MAS schroefpersfilter was vrij gemakkelijk en in relatief korte tijd (circa 30 minuten) op te

stellen. De bediening van de scheider was vrij eenvoudig. De scheider draaide zeer stabiel en rustig.

Een probleem vormde de pomp die de drijfmest uit de kelder naar de verzamelbak op de mobiele

installatie pompt. Op het moment dat deze pomp aan sloeg ontstond er een kortstondige piek van

ruim 20 kWh. Voor de elektrische installaties van de betreffende veehouders bleek dit veelal een te

hoge piek te zijn. Alleen bij pachter Derksen kon de elektrische installatie deze kortstondige

stroompiek aan. Daar draaide de scheider dan ook naar tevredenheid. Verder was er soms sprake

van verstopping van de wormpomp met haren of lange kuilresten.

Bij pachter Stol is het stroomverbruik door een installatiebedrijf gemeten. Het stroomverbruik van

de scheider lag op circa 2,2 kWh.

Alle pachters gaven aan dat de scheider regelmatig gecontroleerd moet worden of deze nog goed

draait, of dat er bijvoorbeeld dikke fractie moet worden afgevoerd naar de opslag.

Transport van pachter naar pachter kon zowel op een aanhanger achter een wat zwaardere

personenwagen als in de hefinrichting van een trekker plaatsvinden.

3.3.3 Kosten

Voor het weidevogelbeheer moet worden uitgegaan van de kosten per m3/ton dikke fractie. De

dikke fractie is het product waar de scheiding in eerste instantie voor wordt uitgevoerd. De kosten

per m3 dikke fractie zijn tijdens de proef veel te hoog geweest en lag rond de 20 € per m3. Dit wordt

voornamelijk veroorzaakt door het experimentele karakter van de proef en de tegenvallende


17

opbrengst aan dikke fractie van de betreffende mestscheiders. De genoemde kosten zijn daarom niet

representatief voor wat mestscheiding in de praktijk kost. Uit het volgende hoofdstuk blijkt dat door

de inzet van nieuwe of duurdere type mestscheiders de kosten per m3 dusdanig kunnen dalen dat

mestscheiding ten behoeve van weidevogels ook kostentechnisch aantrekkelijk kan worden.


18

4. TOEKOMSTPERSPECTIEF

Uit het voorgaande hoofdstuk komt, op basis van de beschikbare gegevens, de dikke fractie als zeer

geschikt voor weidevogelreservaat naar voren. Vooral voor kuikenland lijkt dikke fractie een zeer

geschikte meststof te zijn. Mestscheiding kan in de toekomst een belangrijke rol gaan spelen voor

het weidevogelbeheer; niet alleen voor de reservaten maar ook voor SAN/SNL Boerenland. In dit

hoofdstuk wordt het toekomstperspectief van mestscheiding voor weidevogelbeheer geschetst.

Technische mogelijkheden

Op dit moment is de techniek van mestscheiding nog volop in ontwikkeling. De beperkte capaciteit

van de bij de proef gebruikte scheiders is bij de nieuwste typen mestscheiders aanmerkelijk

gunstiger. Het betreft, de Bauer S855 (zie bijlage3), de Börger Bioselect (zie bijlage 4) en de inmiddels

verbeterde versie van de Key Dollar Tri Rod. In tabel 4.2 is een overzicht gegeven van de kenmerken

van de genoemde mestscheiders.

Tabel 4.2. Kenmerken van de Bauer, Börger en verbeterde Key Dollar

Type mestscheider Principe Gem. Capaciteit (in m3 rundveedrijfmest per uur)

Geschatte opbrengst dikke fractie (in ton per uur)

Aandrijving Scheider en pomp

Richtprijs* (exclusief BTW)

Bauer S855 Schroefpersfilter 15 3** Stroom 7,5

kWh

€ 50.000

Börger Bioselect Schroefpersfilter 25-50 5-10*** Stroom 16,5

kWh

€ 50.000

Key Dollar Tri Rod

(verbeterde versie)

Schroefpersfilter 15 3** Trekker

(verbruik

circa 1-2 l

gasolie/uur)

€ 27.000

* richtprijs volgens opgave leverancier

** geschatte opbrengst volgens opgave leverancier; moet nog in praktijk worden getest

*** geschatte opbrengst volgens opgave verhuurder; moet nog in praktijk getest worden

Figuur 4.1. Bauer mestscheider


19

Figuur 4.2. Börger Bioselect mestscheider

Figuur 4.3. Verbeterde versie Key Dollar mestscheider

Qua capaciteit komt de scheider van Börger, met circa 5-10 m3 dikke fractie per uur gunstig naar

voren (Verloop et al, 2009b en mondelinge mededeling Klaverhoef, Ferwert). Daar komt bij dat deze

scheider een volledig computergestuurde beveiliging heeft, waardoor de kans op lekkage zo goed als

nihil is. De hoge capaciteit en bedrijfsveiligheid lijken op te wegen tegen de hoge aanschafprijs en

stroomverbruik per uur. Per gescheiden m3 dikke fractie is het stroomverbruik van de Börger

overigens relatief laag.

De Börger is sinds kort te huur bij de firma Klaverhoef in Ferwert (N-Fryslân). Het dagtarief van circa

€ 250 is zeer concurrerend. Uitgaande van een productie van 5-10 m3 dikke fractie per uur en 10 uur

gebruik per dag komen de berekende kosten van huur en stroom op ongeveer € 5 per m3 dikke

fractie (exclusief aan- en afvoerkosten van de scheider). Ook bij deze scheider zal de werkelijke

capaciteit per pachter verschillen en afhangen van het type drijfmest. Toch betekent dit dat, mocht

de capaciteit werkelijk zo hoog liggen, het gebruik van dikke fractie als alternatief voor ruige

stalmest , een realistische en financieel haalbare optie zou worden.


20

Organisatorische aspecten

Voor veel veehouders is het zelf aanschaffen van een mestscheider te kostbaar. Daarom zullen

mestscheiders veelal moeten worden gehuurd of coöperatief worden aangeschaft. De mogelijkheden

van huur van geschikte scheiders zijn op dit moment (nog) erg beperkt. Mogelijk dat

samenwerkingsverbanden van ANV’s of weidevogelkringen, eventueel met financiële ondersteuning

vanuit de Provincies of TBO’s, zouden kunnen over gaan tot de gezamenlijke aanschaf van een

mestscheider. Bij een mestscheider moet worden uitgegaan van een afschrijving van 15 % op

jaarbasis. Dit betekent jaarlijkse afschrijvingskosten van ongeveer 4000 tot 7500 Euro. Met

dergelijke afschrijvingskosten kan bij mestscheiding ten behoeve van enkele honderden hectares de

aankoop van een scheider al voordeliger zijn dan de huur van een scheider. Wel moet rekening

worden gehouden met kosten van slijtage en onderhoud. Hoe hoog die kosten zijn is op dit moment

niet goed in te schatten.

Een punt van aandacht is de uiteindelijke verantwoordelijkheid voor onderhoud, planning en

organisatie rondom een gezamenlijk aangeschafte mestscheider. Weidevogelhulpen en

weidevogelcoördinatoren zouden mogelijk ondersteuning kunnen bieden bij de planning en

organisatie.


21

5. AANDACHTSPUNTEN EN VERVOLGONDERZOEK

Een aantal zaken verdienen in de toekomst specifieke aandacht:

Aandachtspunten

- De dikke fractie bevat in vergelijking met ruige stalmest en drijfmest relatief weinig stikstof.

Op gronden waar in het verleden fosfaatophoping in de bodem heeft plaatsgevonden,

bijvoorbeeld ten gevolge van bemesting, bestaat de kans op verruiging met soorten als Pitrus

of Gestreepte witbol. Pitrus en Witbol floreren goed op fosfaathoudende gronden en

kunnen met minder stikstof toe. Dominantie van deze soorten kan daarom het gevolg zijn.

Om de concurrentiekracht van andere grassoorten met deze dominante soorten op peil te

houden is in dergelijke situaties een meststof met een relatief hoog stikstofgehalte gewenst;

dikke fractie is dan in vergelijking met ruige stalmest minder geschikt.

- Een aandachtspunt is verder de relatieve ophoping van kali in de dunne fractie. Hoge

kalibemesting verhoogt namelijk het risico op kopziekte bij rundvee. Gelet op de

analyseresultaten is er sprake van een slechts geringe mate van ophoping van kali in de

dunne fractie. Of kopziekte kan optreden is mede afhankelijk van de bodemomstandigheden

en de rantsoenering van het vee. Gelet op de aan kopziekte verbonden risico´s verdient dit

wel de nodige aandacht.

- Buiten het weidevogelreservaat moet bij de pachter voldoende plaatsingsruimte beschikbaar

zijn voor de dunne fractie.

- Bij pachters die niet beschikken over een adequate opslag voor vaste mest is langdurige

opslag ten behoeve van rijping niet mogelijk. Hier zal de dikke fractie in korte tijd na het

scheiden moeten worden uitgereden. De aanleg van een overdekte mestplaat, waar de dikke

fractie kan worden opgeslagen en gecomposteerd vereist een forse investering.

- Als mestscheiding jaarlijks herhaald wordt toegepast, dan kan dit volgens de Richtlijn

Mestverwerkingsinstallaties (InfoMil, 2001) een vergunningsplichtige activiteit zijn. In

sommige gemeenten volstaat een melding aan het bevoegd gezag.

Vervolgonderzoek

- Zoals de analyseresultaten laten zien is dikke fractie voor het gebruik in weidevogelreservaat

een hele verbetering ten opzichte van drijfmest. Uitgaande van de verhouding tussen

nutriënten en organische stof zou dikke fractie zelfs geschikter kunnen zijn dan ruige

stalmest. Een aspect dat echter niet is onderzocht is de biologische kwaliteit van de dikke

fractie. De micro-organismen, mesofauna, wormen en insectenlarven die in vaste stalmest

kunnen worden aangetroffen zijn in de dikke fractie direct na het scheiden niet aanwezig.

Deze organismen kunnen echter wel een extra kwaliteitsimpuls voor bodemorganismen

betekenen. Door de dikke fractie nog wat na te laten rijpen en composteren kan de

biologische kwaliteit van de dikke fractie waarschijnlijk verbeteren. Ook is het mogelijk om

tijdens de compostering nog een deel van de minerale stikstof om te zetten naar organische

stikstof. De dikke fractie heeft na scheiding al veel betere eigenschappen dan drijfmest, maar

enige rijping zou de samenstelling nog meer kunnen verbeteren, waardoor de kwaliteit van

ruige stalmest zal kunnen worden geëvenaard. Hier zijn, voor zover bekend, nog geen


22

ervaringen mee opgedaan. Tijdens de proef is al wel opgevallen dat de dikke fractie de

neiging heeft om snel te composteren. Dit komt waarschijnlijk door de losse en luchtige

structuur van de dikke fractie.

- Omdat ruige stalmest strorijker is dan dunne fractie zou ook geëxperimenteerd moeten

worden met bijmenging van de dikke fractie met (gebruikt) stro of zeer strorijke

paardenmest. Dit kan uiteraard alleen als de wijze van opslag dit toelaat. Om uitspoeling en

bodemverontreiniging te voorkomen kan een (luchtdoorlatend) doek over de opgeslagen

vaste mest worden aangebracht.

- Om de effecten van de toepassing van de dikke fractie in weidevogelgrasland te kunnen

bepalen zou een proef kunnen worden opgezet, waarbij een deel van de percelen gedurende

enkele jaren worden bemest met dikke fractie en een ander deel met ruige stalmest en weer

een ander deel met drijfmest. Een dergelijk onderzoek zou zich moeten richten op chemische

bodemparameters en de effecten op bodemorganismen, de vegetatie en weidevogels.


23

6. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN

Algemeen

De dikke fractie die bij scheiding van rundveedrijfmest vrij komt is qua organische stof en nutriënten

gehalten uitermate geschikt voor gebruik als bodemverbeteraar in weidevogelgrasland. Ten opzichte

van drijfmest, en zelfs ten opzichte van ruige stalmest, komt de dikke fractie qua verhouding tussen

nutriënten en organische stof positief naar voren. De nieuwste typen mestscheiders hebben een

dusdanige capaciteit dat mestscheiding zowel kostentechnisch als praktisch gezien een haalbaar

alternatief voor ruige stalmest kan gaan worden. Mestscheiding kan in de toekomst een belangrijke

rol gaan spelen voor het weidevogelbeheer; niet alleen voor de reservaten maar ook voor SAN/SNL

weidevogelgrasland. Onderzoek naar de verdere optimalisatie van de kwaliteit van dikke fractie en

het effect van dikke fractie op weidevogelgrasland is gewenst.

De gehalten organische stof en nutriënten van de dikke fractie na scheiding van rundveedrijfmest

Het gemiddelde organische stofgehalte in de dikke fractie verdubbelt ongeveer ten opzichte van de

ingaande rundveedrijfmest.

Per ton product stijgt het gemiddelde stikstof-totaal en fosfaat-totaal gehalte in de dikke fractie licht

ten opzichte van de ingaande rundveedrijfmest. Opvallend is dat het stikstof - ammoniak gehalte

daalt en het organische stikstof gehalte juist toeneemt in de dikke fractie. Dit is gunstig voor

weidevogelgrasland omdat het lage stikstof – ammoniak gehalte een te hoge productie van grasland

in het broedseizoen voorkomt. Ten opzichte van drijfmest komt de dikke fractie qua verhouding

tussen nutriënten en organische stof gunstig naar voren. De nutriëntengehalten van de dikke fractie

zijn zelfs nog wat gunstiger dan die van ruige stalmest. Het N-totaal gehalte is per ton organische stof

in dikke fractie circa 45% lager dan in drijfmest en circa 25 % lager dan in ruige stalmest. Het

fosfaatgehalte is per ton organische stof maar liefst circa 40% lager in de dikke fractie dan in ruige

stalmest en drijfmest. Van een extreme ophoping van fosfaat in de dikke fractie is geen sprake.

Per ton product daalt het kalium gehalte in de dikke fractie licht ten opzichte van de ingaande

rundveedrijfmest. In de dunne fractie is sprake van een lichte stijging van het kalium gehalte ten

opzichte van de drijfmest. Van een extreme ophoping van kalium in de dunne fractie is geen sprake.

Geschiktheid van dikke fractie voor gebruik in weidevogelreservaat

Op basis van de beschikbare gegevens komt de dikke fractie als zeer geschikt voor

weidevogelreservaat naar voren. Vooral voor kuikenland lijkt dikke fractie een zeer geschikte

meststof te zijn. Wel zal voor ieder perceel op basis van de toestand van een perceel moeten

worden bepaald of de toepassing van dikke fractie optimaal is. In verband met het relatief lage

stikstofgehalte is dikke fractie bijvoorbeeld bij fosfaatophoping in de bodem en dominantie van

pitrus of witbol een minder geschikte meststof.

Technische geschiktheid scheiders

De capaciteit van de tijdens de proef gebruikte Key Dollar en MAS schroefpersfilter was gemiddeld

circa 1m3 dikke fractie per uur. Deze capaciteit is zowel kostentechnisch als praktisch gezien te laag.

Daarnaast vertoonde het tijdens de proef gebruikte model van de Key Dollar technische

mankementen met lekkage als gevolg. De betreffende scheiders moeten op basis hiervan, voor het

gebruik ten behoeve van weidevogelbeheer, als minder geschikt worden geclassificeerd.


24

Omdat mestscheiding volop in ontwikkeling is, zijn er inmiddels scheiders beschikbaar met een

beduidend hogere capaciteit. Qua capaciteit komt vooral de scheider van Börger, met circa 5-10 m3

dikke fractie gunstig naar voren. Daar komt bij dat deze scheider een volledig computergestuurde

beveiliging heeft, waardoor de kans op lekkage zo goed als nihil is. Dit zou betekenen dat het gebruik

van dikke fractie als alternatief voor ruige stalmest , een realistische en financieel haalbare optie zal

gaan worden. Op basis van de huidige informatie komen de kosten van huur en stroom op ongeveer

€ 5 per m3 dikke fractie (exclusief aan- en afvoerkosten van de scheider).

De technische en organisatorische uitvoerbaarheid van mestscheiding voor weidevogelbeheer

Voor veel veehouders is het zelf aanschaffen van een mestscheider te kostbaar. Daarom zullen

mestscheiders veelal moeten worden gehuurd of coöperatief worden aangeschaft. De mogelijkheden

van huur van geschikte scheiders zijn op dit moment (nog) erg beperkt. Mogelijk dat

samenwerkingsverbanden van ANV’s of weidevogelkringen, eventueel met financiële ondersteuning

vanuit de Provincies of TBO’s, zouden kunnen over gaan tot de gezamenlijke aanschaf van een

mestscheider.

Aanbevelingen

- De geschiktheid van de mestscheiders met een hogere capaciteit zou nader moeten worden

onderzocht. Dit geldt in het bijzonder voor de Börger, die sinds kort voor een acceptabel

dagtarief in de omgeving van Ferwert beschikbaar is.

- Een aspect dat niet is onderzocht is de biologische kwaliteit van de dikke fractie. De micro-

organismen, mesofauna, wormen en insectenlarven die in vaste stalmest kunnen worden

aangetroffen zijn in de dikke fractie direct na het scheiden niet aanwezig. Deze organismen

kunnen echter wel een extra kwaliteitsimpuls voor bodemorganismen betekenen. Door de

dikke fractie nog wat na te laten rijpen en composteren kan de biologische kwaliteit van de

dikke fractie waarschijnlijk verbeteren. Naar dit aspect is aanvullend onderzoek gewenst,

waarbij ook bijmenging van stro en het ‘enten’ met ruige stalmest zou kunnen worden

onderzocht.

- Om de effecten van de toepassing van de dikke fractie in weidevogelgrasland te kunnen

bepalen zou een proef kunnen worden opgezet, waarbij een deel van de percelen gedurende

enkele jaren worden bemest met dikke fractie en een ander deel met ruige stalmest en weer

een ander deel met drijfmest. Een aandachtspunt moet hierbij het effect van de lagere

productie van grasland, ten gevolge van de lage stikstofgehalten in de dikke fractie, op

regenwormen zijn.

- Een aandachtspunt is verder de relatieve ophoping van kali in de dunne fractie. Hoge

kalibemesting verhoogt namelijk het risico op kopziekte bij rundvee. Gelet op de

analyseresultaten is er sprake van een slechts geringe mate van ophoping van kali in de

dunne fractie. Of kopziekte kan optreden is mede afhankelijk van de bodemomstandigheden

en de rantsoenering van het vee. Gelet op de aan kopziekte verbonden risico´s verdient dit

wel de nodige aandacht.


25

7. GEBRUIKTE LITERATUUR

Berg, C. ter, 2001. Handboek Mest en Compost. Louis Bolk Instituut, Driebergen.

Brandsma, O., 1999. Het belang van bemesting voor het voedselaanbod van weidevogels. De

Levende Natuur 100 (4): 118-123.

Eekeren, N. van et al, 2003. Leven onder de graszode, discussiestuk over het beoordelen en

beïnvloeden van bodemleven in de biologische melkveehouderij. Louis Bolk Instituut LV 52,

Driebergen.

InfoMil, 2001. Richtlijn Mestverwerkingsinstallaties . InfoMil, Den Haag.

Jonge Poerink, B., 2008. Inventarisatie en evaluatie van technische alternatieven voor vaste

rundermest in weidevogelreservaten in Friesland en Groningen. JPMA rapportnummer 20080401,

Zuurdijk.

Melse, R.W. et al, 2004. Quick Scan van be- en verwerkingstechnieken voor dierlijke mest. ASG

Wageningen, Lelystad.

Oosterveld, E.B., 2009. Proefproject vastemestvoorziening weidevogelreservaten Fryslân/Groningen.

A&W rapport 1109, Veenwouden.

Verloop, K. et al, 2009a. Minder mestafvoer door mestscheiding? PRI Wageningen, rapportnummer

271.

Verloop, K. et al, 2009b. Mestscheiding op melkveebedrijven, resultaten van MOBIEDIK, Mobiele

Mestscheiding in Dik en Dun. PIR Wageningen, rapportnummer 284.

Rapportage proef mestscheiding weidevogelreservaten JPMA rapportnummer 20100501

BIJLAGE 1

Documentatie

Key Dollar Tri Rod

KEY DOLLAR SEPARATORENhet nieuwe scheiden

Scheiding van dunne en dikke fractie in mest

Werking

KEY DOLLAR SEPARATOR scheiding van dunne en dikke fractie in mest

Model Hoogte Breedte Lengte Zeefperforatie* Ingang Uitgang Capaciteit cm cm cm Ø mm ” ” m3/uur 100 194 61 193 1,6 2 4 8 - 22 250 165 122 210 1,6 4 6 16 - 56 500 292 122 295 1,6 4 6 32 - 114 1000 244 196 267 1,6 8 12 64 - 227

* Andere perforaties op aanvraag

Eigenschappen KD-serie lage onderhoudskosten

laag elektriciteitsverbruik

lange levensduur

volledig in RVS uitgevoerd

De grote buffertank bovenaan de separator zorgt voor een brede aanvoer van de mest over het zeefoppervlak. De tank is uitgerust met een overloop die wisselingen in flow corrigeert en variaties in het drogestof-gehalte van de mest opvangt.

De drukrol perst de laatste hoeveelheid vloeistof uit de mest. De onderste rol is voorzien van een grove perforatie, met daaronder een aparte afvoerbak voor de dunne fractie. Deze fractie kan eventueel worden teruggevoerd naar de mestopslag voor een nieuwe filtratie.

De drukrol - een zachte, rubberen rol - drukt de mest tegen de geperforeerde rol. Een kunststof schraper verwijdert vervol-gens de dikke fractie van de onderste rol. Een drukveer houdt de drukrol op zijn plaats. Steentjes of andere harde, vaste delen vormen geen belemmering voor de separator.

Met het unieke, grote zeefoppervlak onderscheidt deze bijzondere separator zich moeiteloos van andere separatoren. De capaciteit is er namelijk ongekend hoog door, terwijl voor de mestscheiding geen extreem persende handelingen noodzakelijk zijn.

Het resultaat: een mestscheider die uitermate zuinig omspringt met elektrici-teit, geen grote druk creëert, op 24-uurs basis kan functioneren en nagenoeg onderhoudsvrij is.

onderhoudsarm

modellen met grotere capaciteit leverbaar

beproefd systeem

KD-serie

Eigenschappen Tri Rod compacte machine

aandrijving met elektrische of hydraulische motor

eenvoudig werkingsprincipe

zeefrol met driehoekvormige spijlen

(zelflossend profiel)

geschikt voor vloeistoffen met een relatief

hoger DS%

lage gebruiks- en onderhoudskosten

geschikt voor mest met relatief hoog zand- aandeel (ruw as %)

Tri RodDe Tri Rod is een compacte machine die met verschillende soorten aandrijvingen leverbaar is en daardoor op meerdere locaties inzetbaar is.

WerkingDe Tri Rod is een machine die zonder ingewikkelde besturing zijn werk kan doen. De mest wordt aangevoerd door een pomp in de voorraadbak (inhoud ca. 70 liter). De Tri Rod werkt drukloos en separeert een hoeveelheid mest afhankelijk van het DS%. De Roll Press bestaat uit een RVS rol (zeef) met driehoekvormige spijlen (zelflos-send profiel) en een rubberrol die de mest op de zeef drukt. De druk van de rol is instelbaar. De dunne fractie wordt door de zeef gedrukt en de dikke fractie vormt een plaklaag op de zeef. De plaklaag wordt m.b.v. 2 nylon schrapers van de zeef geschraapt. De dunne fractie wordt in een opvangbak opgevangen en stroomt via de uitloop weg (natuurlijk verloop).

Technische specificaties Tri Rod aandrijving 220V, 380V, hydraulisch

benodigd vermogen 0,5 kW bij 220/380V

zeefdiameter 1 - 10 mm

gewicht ca. 250 kg

afmetingen ca. 122x122x55 cm

Ø aan- en afvoer naar wens (4” of 6”)

capaciteit* 5 - 15 m3/uur

Het Amerikaanse bedrijf Key Dollar maakt al vele jaren separatoren. Door de jarenlange ervaring brengt dit bedrijf eenvoudige en betrouwbare separatoren op de markt. Omdat Key Dollar een innovatief bedrijf is kunnen specificaties van nieuwe separatoren afwijken van de in deze documentatie opgenomen gegevens.

* de capaciteit van de Tri Rod hangt nauw samen

met het DS% van het te separeren product

Voor NederlandPlanckstraat 57 t +31 (0)78 652 01 01

3316 GS Dordrecht f +31 (0)78 617 01 01

Postbus 1017 e [email protected]

3300 BA Dordrecht i www.bosbenelux.com

Voor België en LuxemburgKleine Horendonk 39 t +32 (0)3 663 04 64

2910 Essen (België)


BIJLAGE 2

Documentatie

MAS schroefpersfilter

SMICON b.v. Cost reduction through separation

MAS Separator

Europese Separator met de modernste technologie

Al 25 jaar werkt SMICON bv klantgericht, wij zijn een bedrijf dat zich als het ware verplaatst in de situatie van de klant. Wij zetten al onze kennis en ervaring in om de wensen van de klant te vervullen. Naast apparatenbouw en engineering levert SMICON diverse machines en producten, zoals hamermolens, filters, pompen en transportsystemen. Wij hebben een uitgebreid assortiment. De filtratie door middel van de MAS heeft daar een speciale plaats tussen. Met trots kunnen wij u mededelen dat de MAS al 5 jaar succesvol op de markt is.

Voor veehouderijen met een hoge concentratie vormt de enorme hoeveelheid aan mest vaak een groot probleem, vooral bij bedrijven met een te hoge concentratie per vierkante meter. De huidige wet- en regelgeving vergroten het probleem. Om deze redenen moet de mest aanzienlijk bewerkt worden. De gebruikelijke systemen voor de bewerking van mest zijn tijdrovend, arbeidsintensief en kennen enorme investeringskosten.

Maak van mest iets waardevols

De volautomatische scheiding van de mest in een vaste en vloeibare fase, brengt aanzienlijke voordelen. De resterende dunne fractie kan ieder moment, zonder tussenkomst van techniek voor homogenisering, verspreid worden. De reukloze vaste fractie kan probleemloos opgeslagen worden.

Het Mechanische Afscheidings Systeem is intern ontwikkeld. De machine is ontworpen volgens een bestaand principe, maar door de toepassing van nieuwe kennis en technologieën is de machine vele malen beter dan zijn concurrenten. De MAS valt onder de noemer schroefpersfilter en is uitermate geschikt voor het ontwateren en scheiden van allerlei vaste en vloeibare proces-, afval- en reststromen. De compacte MAS heeft standaard een vermogen van 2,2 kW. De MAS is breder inzetbaar dan alle andere vergelijkbare separatoren. U zult versteld staan van de veelzijdigheid en kwaliteit van onze schroefpersfilter.

De MAS kan apparaten als de zeefbocht, de bandpers, de decanter, de bezinktank en de trommel- filter vervangen en zal veelal betere resultaten leveren. Door de nauwkeurig instelbare tegendruk kan men de kwaliteit van de eindproducten, zowel van de vloeibare stroom (het effluent) als van de droge massa, goed regelen. Door haar resultaten, de hoge technische kwaliteit en de zeer lage onderhoudskosten laat de MAS concurrenten in het stof bijten.

MAS Separator

Vloeibare fractie

Mestvolume wordt verkleind met 15-30%

Kleinere opslagvolumen en lagere transportkosten

Roeren voor het verspreiden is niet meer nodig

Lager verlies van nitrogeen (NH3, CH4, N2O) tijdens opslag door scheiding van vaste delen en carbon

Aanzienlijke reukvermindering

Nauwkeurige analyse mogelijk, daar optimaal tijdstip van distributie te bepalen

Minimalisering van schade aan gewassen door snelle bodemintrek, voedingsstoffen snel opneembaar

Langere distributieperiode

Simpele, prijsgunstige distributiesystemen

Lager energieverbruik voor pompen en transport

Aanzienlijk minder onkruidzaden in de vloeibare fractie

Vaste Fractie

Zelfcomposterend, reukloos en stapelbaar

Hoge drogestofgehalte maakt makkelijke opslag mogelijk

Verbetering van de bodemstructuur en hogere Humuswaarden

Door het drogestofgehalte van 30% is composteren in open lucht mogelijk

Ook buiten landbouw toepasbaar, daar waar voedingsstoffen gevraagd worden

Makkelijk te transporteren en verkopen

Opnieuw te gebruiken als vloerbedding

Instellen van drogestof gehalte D.m.v. tegendruk is bij verschillende samenstellingen van mest het gewenste drogestofgehalte instelbaar.

Vloeibare Fractie

SMICON dompelpomp + (dompel)roerwerk

Vaste Droge Fractie

Sterke prestaties en goede testresultaten

SMICON heeft reeds meerdere malen met groot succes de MAS separator getest voor het verwerken van mest t.b.v. biogasinstallaties.

SMICON beschikt over een mobiele testinstallatie die ideaal is om uw producten op uw eigen locatie en onder uw eigen omstandigheden te testen. Dit geeft u een goed beeld van de resultaten van onze MAS voor de verwerking van uw product. U heeft de mogelijkheid om meerdere testen te doen, zodat u verschillende varianten uit kunt proberen. Op deze manier kunt u beter bepalen welke instellingen voor uw product het meest geschikt zijn.

Capaciteit voor verwerking van mest

Separator MAS Veemest Tot m³/h 30

Varkensmest Tot m³/h 35

Pluimveemest Tot m³/h 15

Mobiele testinstallatie

Dikke Fractie uit de MAS

Grote openingen voor het reinigen van de filter

Dikke Fractie uit transportschroef

DE MAs

De MAS Separator is ook in industriële sectoren uiterst succesvol.

Door de hoge kwaliteit in de verwerking en in het materiaal, alsmede de prestaties kan de MAS ook in vele industriële sectoren ingezet worden.

Bijvoorbeeld:

Levensmiddelenindustrie Scheien van groente- en fruitafval en verpakte of niet verpakte levensmiddelen

Slachthuizen Scheiden van vocht, botten, ingewanden etc. uit vleesafval

Medische industrie Verwerken van mest van proefdieren

Biogasinstallaties Scheiden vóór of na fermenteren

Brouwerijen Ontwateren van bierborstel etc.

Voordelen

aanzienlijke reductie van het afvalvolume

De vloeibare fractie is geschikt voor afvoer in het riool

Minimalisering van stankoverlast

De vaste fractie is opnieuw te gebruiken als veevoer of als mest

MAS Separator

Kippen slachterij Groente verwerking

Melkproducten

Scheiden verpakking

SMICON b.v. Cost reduction through separation

Wij kunnen complete Turn-Key installaties leveren, inclusief:

Leidingwerk

Pompen

Roerwerken

Mixers

Opslagtanks

Transportbanden

Frames

Trechters

Besturing

Etc. etc. etc.


BIJLAGE 3

Documentatie

Bauer S855

D

SEPARATOR S 655 / S 855

SEPARATOR S 655 / S 855

Vorhandene Ressourcen sinnvoll nutzen. Mit modernster Technologie.

Herkömmliche Gülleaufbe reitung – ein Problem

Für landwirtschaftliche Betriebe mit hoher Tierkonzen tra tion stellt der enorme Anfall von Gülle ein großes Problem dar. Speziell bei Betrieben mit zu hohem Tierbestand pro Flächeneinheit. Gesetzliche Auflagen verschärfen die Situation. Daher muss die Gülle entsprechend aufbereitet werden. Herkömmliche Systeme, um Gülle entsprechend aufzube-reiten, sind sehr zeitaufwendig und arbeitsintensiv, und die Investitionskosten sind enorm.

Die Separierung mit dem BAUER SEPARATOR macht Gülle zu wertvollem Dünger

Die vollautomatische Separierung der Gülle, das heißt die Trennung der Gülle in eine flüssige und eine feste Phase, bringt entscheidende Vorteile. Die verbleibende Dünngülle kann jederzeit, ohne aufwendige Technik zur Homogeni-sierung, ausgebracht werden. Die geruchlose feste Phase ist problemlos zu lagern.

Separierter Feststoff als Einstreu

Wiederverwertung von separierter Dünngülle für das Spülsystem

SEPARATOR S 855

ologie.

Verteilung der flüssigen Phase mittels BAUER Schleppschlauch-verteiler

Verteilung der flüssigen Phase mittels BAUER RAINSTAR mit Auslegerstativ

BAUER MAGNUMPumpaggregat

BAUER Tauch -motor pumpe MAGNUM S

BAUER Tauch -motor rührwerkTMRW

Verteilung derfesten Phase

Kompostierung der festen Phase

Verteilung derfesten Phase

BAUERSEPARATOR

Einstellen der Trocken-

substanz

Anhand der verstellbaren Gewichte kann bei unterschied-licher Gülle konsistenz der ge wünschte Trocken sub stanz-gehalt (bis 35%) der festen Phase eingestellt werden.

Flüssige Phase

• Das Güllevolumen reduziert sich um 15 – 30%.• Daher geringeres Lagervolumen und geringeres Transportaufkommen.• Separierte Gülle bildet keine Schwimm- und Sinkschich - ten mehr – kein Rühren vor der Ausbringung erforderlich.• Durch Feststoff und Kohlestoffentzug ergeben sich weniger Stickstoffverluste (NH3, CH4, N2O) während der Lagerung und Ausbringung.• Deutliche Geruchsminderung.• Genauere Nährstoffanalyse möglich, daher effizientere Bestimmung des Zeitpunktes der Ausbringung.• Geringere Nährstoffkonzentration, daher höhere Ausbringmengen pro Hektar als bei Rohgülle.• Deutlich bessere Bodeninfiltration, weniger Haftung an den Pflanzen, daher schnellere Nährstoffverfügbarkeit und minimale Verätzungsgefahr.• Längerer Ausbringzeitraum, da Kopfdüngung möglich.• Einfache, preisgünstige Verteilsysteme.• Geringerer Energieaufwand beim Pumpen und Fördern.• Starke Reduzierung der Unkrautsamen in der flüssigen Phase (besonders Ampfer).

Feste Phase

• Selbstkompostierend, geruchlos und stapelbar.• Der hohe Feststoffanteil erlaubt eine Lagerung ohne besondere Vorkehrungen.• Verbesserung der Bodenstruktur und Erhöhung des Humusanteiles.• Bei einem TS Gehalt von 30% und darüber ist eine Kompostierung ohne weiteres im Freien möglich.• Auch außerhalb der landwirtschaftlichen Nutzflächen einsetzbar, dort wo Nährstoffbedarf besteht.• Leicht zu transportieren und zu vermarkten.• Wiederverwertung als Einstreu.

Zulauf

Feste Phase

Über lauf Flüssige Phase

Flüssige Phase

Feste Phase

K2O-Anteile

P2O5-Anteile

Hohe Wirtschaftlichkeit

Speziell für Betriebe mit hohem Tierbe stand und gerin-ger Ausbringfläche ist die Separierung der Gülle ideal. Die Lagerka pazität der Gülle veringert sich um bis zu 30%. Der gezielte Einsatz der Nährstoffe aus der flüssi gen und festen Phase ermöglicht eine Einsparung an Mineraldünger. Durch den Verkauf der Feststoffe, zum Beispiel an Kleingärtner oder als Kompost grundlage für Gartenbaubetrieb, kann ein zusätzlicher Gewinn erzielt werden.

0

N-Anteile

Flüssige Phase 70 – 85%

Dünnflüssig, optimal zur Ausbrin gung über Rohr- und Schlauch systeme

Feste Phase 15 – 30%

Geruchlos, einfach zu lagern, kann als Dünger oder

Kom post verkauft werden

Gesamte Rohgülle Schweine (= 100%)

Nährstoff-Aufteilung durch die Separierung

Die Abscheideleistungen der Nährstoffe variieren mit dem TS-Gehalt in der Rohgülle und dem TS-Gehalt in der festen Phase.

Siebgrößen

0,25 0,5 0,75 1,0

Sieb größen

Beim SEPARATOR stehen vier verschiedene Sieb-größen zur Auswahl. Der er zielte Abscheidegrad ist auch von der Siebgröße abhängig.

Starke Durchsatzleistung

Durchsatzleistung von Rohgülle

Separator S 655 S 855

Rindergülle bis m3/h 20 30

Schweinegülle bis m3/h 25 35

Hühnergülle bis m3/h 10 15

Die Durchsatzleistung variiert in Abhängigkeit von Alter, Trockensubstanzgehalt und Konsistenz der Rohgülle.

Festphase Flüssigphase



20 40 60 80 100%

Gesamte Rohgülle Rinder (= 100%)

K2O-Anteile

P2O5-Anteile

N-Anteile Festphase Flüssigphase



0 20 40 60 80 100%

Aufteilung der Rohgülle (= 100%)

Große seitliche

Öffnungen

für die Kontrolle und Reinigung des Siebes.

Der BAUER SEPARATOR setzt auch im industriellen Einsatz neue Maßstäbe.

Durch die hohe Qualität in der Verar bei tung und im Material, und die enorme Leistungsstärke finden sich für den SEPARATOR auch im industriellen Bereich nahezu unbegrenzte Einsatz möglich keiten.

Zum Beispiel:

• Lebensmittelindustrie Separierung von Gemüseabfällen

• Schlachtbetriebe Separierung von Panseninhalten

• Pharmaindustrie Separierung von Mohnbrei

• Biogasanlagen Separierung vor oder nach der Fermentierung

• Brennereien

Die Vorteile

• Wesentliche Reduktion des Abfallvolumens

• Entsorgung der flüssigen Phase in das Kanalnetz möglich

• Minimale Geruchsbildung

• Wiederverwertung der festen Phase als Viehfutter oder Dünger

Separierung von Panseninhalten

Separierung von Kartoffelabfällen

437

564

Ø180

6031966 (S 655) – 2227 (S 855)

700 661

460

699 87

4

Ihr Händler:

Tech

nisc

he Ä

nder

unge

n vo

rbeh

alte

n / S

epar

ator

/ 11

200

6 d

Röhren- und Pumpenwerk BAUER GmbH8570 Voitsberg, AustriaTel. +43 3142 200-0Fax +43 3142 200-320 / -340www.bauer-at.com, [email protected]

Lieferumfang

• Schnecke aus rostfreiem Stahl mit Panzerung

• Spalt-Siebzylinder aus rostfreiem Stahl (S 855: 2 Siebe in Reihe angeordnet)

• Spaltenbreite wahlweise mit 0,25 – 0,5 – 0,75 bzw. 1,0 mm möglich

• Separatorgehäuse aus Grauguss, mit seitlichen Öffnungen zur leichten Reinigung

• Austrittsklappen mit Gewichtsregulierung, rostfrei

• Befestigungsrahmen für Montage auf Boden bzw. fahrbarer Untersatz, rostfrei

• Einlauf-T-Stück

• Auslaufstutzen mit Vierkantflansch

• Getriebemotor 5,5 / 7,5 kW – 220 / 400 / 690 V – 50 / 60 Hz

BAUER SEPARATOR S 855BAUER SEPARATOR S 655

BAUER TauchmotorrührwerkeBAUER Tauchmotorpumpen

Maße


BIJLAGE 4

Documentatie

Börger Bioselect

Eenvoud

BioselectVaste- / Vloeistofscheiding

onze kracht

a l t i j d i n n o v a t i e f

Bioselect –een scheidingssysteem voor vloeistoffen met een vaste stofaandeel

Bioselect is een efficiënte schei-

dingstechniek voor producten uit ver-

gistingsinstallaties of voor verschil-

lende mestsoorten. Het principe is

eenvoudig: Door een mechanische

bewerking wordt het oorspronkelijke

medium in een volkomen gesloten en

geurneutraal proces in een ingedikte

en een dunne fase gescheiden. Het

apparaat bestaat uit een combinatie

van 2 Börger pompen – een vaste stof

pomp en een pomp voor het vloeibare

medium – alswel een doordachte fil-

tereenheid met een daaraan gekop-

peld scheidingskanaal. Het gewenste

scheidingsresultaat kan afhankelijk

van de filtereenheid alsook middels

de toerental geregelde pompen gere-

geld worden. Dient men een hoog

DS-percentage te bereiken, dan kan

het samenspel van de pompen in

combinatie met de tussengeschakel-

de filtereenheid voor een sterke ont-

watering zorgen. Indien runder- of

varkensmest met een DS-percentage

van 4-7% moet worden ingedikt naar

een hoger DS-percentage van bv 12-

14%, dan kan dit door de geraffineer-

de sturing traploos bereikt worden.

De toevoerpomp zorgt voor de ver-

schildruk en verplaatst de dunne

afgescheiden fractie naar de plek

voor verdere verwerking. De door de

scheidingseenheid met voordruk

gevoede vaste stof pomp regelt de

indikkingsgraad en verplaatst de

vaste stof naar de opslagplaats.

De pomp � neemt, ondersteund door

zijn zuigende werking, de te scheiden

vloeistof uit een voorraadtank en ver-

pompt deze in de ketelvormige Bio -

select �. In deze eenheid wordt

mechanisch ondersteund door het

scheidingssysteem �, de dunne frac-

tie van de vaste stoffen gescheiden.

Door de voordruk die bereikt wordt

door pomp �, vloeit de gescheiden

dunne fractie door opvangruimte �a

via de persaansluiting �b in een

persleiding die het materiaal leidt

naar een plek voor verder gebruik.

De scheidings- en opvangeenheid �

verplaatst de vaste stof in de richting

van de dikke-fractie-pomp �. De

drukopbouw van pomp � in afstem-

ming met de te regelen capaciteit van

pomp � zorgt voor het gewenste

scheidingsresultaat. Door de fre-

quentieregeling kunnen naar keuze

vaste stofpercentages tussen 10 % en

25 % worden bereikt. Met de

Bioselect-Vaste/Vloeistofscheiding

hebt U de mogelijkheid zodanig in te

dikken dat de vaste stof nog te trans-

porteren is per tankwagen, of in te

dikken tot een steekvaste massa.

Vaste stofpercentages kunnen door de

meeteenheden a t/m d manometrisch

bepaald worden. Deze waarden worden

in de sturingseenheid � verwerkt en

bewaakt. Afhankelijk van de indik-

kingsgraad kan d.m.v. pomp � naar

bijvoorbeeld een transport-voertuig

verpompt worden.

EEN DOOR PRAKTIJKMENSEN

BEDACHTE EN GEPATENTEERDE

METHODE TECHNIEK MET IDEEËN

Toevoer

uitvoer vloeistof

uitvoer vaste stof

a bb

a

c d

Werking

Overtuigende argumenten• Gesloten scheidingssysteem

• Één hoofdstroom gesplitst in twee deelstromen

• Scheiden – Transporteren – Sturen

• Geurneutrale inzet

• DS-percentage zelf te bepalen

• Concurrentieloze hoge capaciteiten

• Energiearme scheiding

• Geen vloeistofuittreding

• Direct in gebruik te nemen, compact apparaat

Börger BENELUX

Postbus 78

NL-7630 AB Ootmarsum

Telefoon +31 (0) 541 293687

Telefax +31 (0) 541 293578

[email protected]

www.boerger-pumps.nl

NL_

P_8

_BS_

0409

Samenvatting van de bereikte capaciteiten bij verschillende soorten mediumsGemeten ervaringen Stand 02/2009 – In de 2e helft van 2009 zal ook een 120m3/h-uitvoering leverbaar zijn.

Biogasmest/maïs Biogasmest/graan

Varkensmest Rundermest

DS-percentage: DS-percentage:

Oorspronkelijk medium: 8,5% | Dunne fractie: 4,6% Oorspronkelijk medium: 5-7% | Dunne fractie: 1,3%

Dikke fractie: 22% | Capaciteit: max 22 m³/h Dikke fractie: 22% | capaciteit: max. 16m³/h

DS-percentage: DS-percentage:

Oorspronkelijk medium: 4,3% | Dunne fractie: 1,3% Oorspronkelijk medium: 7% | Dunne fractie: 2,5%

Dikke fractie: 20% | capaciteit: 60 m³/h Dikke fractie: 24% | capaciteit: max 30 m³/h

rapportage proef mestscheiding weidevogelreservaten fryslân en ...

Documents

Transcript of rapportage proef mestscheiding weidevogelreservaten fryslân en ...