Psychologisch kapitaal als wapen tegen burn-out en verzuim

Burn-outklachten nemen de laatste jaren flink toe. Had in 2007 nog 11% van de werknemers burn-outklachten, in 2018 lag dat percentage al op ruim 17%. Een goed middel om werk-nemers weerbaar te maken tegen werkdruk – en dus burn-out en verzuim te voorkomen – is Psychologisch kapitaal. In dit whitepaper leggen we uit wat dat is, bespreken we de resultaten van ons onderzoek naar de invloed ervan op werkdruk, burn-outklachten en verzuim. En leest u hoe organisaties aan de slag kunnen met Psychologisch kapitaal.

De burn-outklachten nemen niet alleen toe, het is ook dé oorzaak van een groot deel van het verzuim. Uit onderzoek van TNO blijkt dat een kwart van de verzuimdagen komt door psychische klachten, overspannenheid of burn-out. Externe factoren die hierop invloed hebben zijn: • Hoge taakeisen• Lage autonomie • Het niet ervaren van sociale steun door collega’s of leidinggevenden

Wat is psychologisch kapitaal?Psychologisch kapitaal bestaat uit 4 componenten: 1. Optimisme2. Hoop3. Veerkracht4. Zelfvertrouwen

Uit jarenlang onderzoek, van voornamelijk de Amerikaanse psycholoog Fred Luthans, blijkt dat deze componenten samen een grote invloed hebben op de tevredenheid en het welzijn van medewerkers. De Nederlandse psycholoog, trainer en coach Matthijs Steeneveld schreef hier in 2017 het boek Optimisme – hoop – veerkracht – zelfvertrouwen over. De componenten van psychologisch kapitaal zijn eigenschappen die mensen in meer of mindere mate al hebben, maar bovenal ook kunnen ontwikkelen. Mensen denken vaak dat het een vaststaand feit is dat ze weinig zelfvertrouwen hebben of pessimistisch zijn. Maar je kan beter worden in optimistisch zijn en je kan je ontwikkelen op het gebied van hoop. Je moet alleen weten hoe.

1. Optimisme Optimisme is de positieve verwachting dat iets goed komt, omdat je beseft dat je zelf invloed hebt op de situatie. Het zorgt voor een proactieve houding, vertrouwen in een betere toekomst en het gevoel dat wat je doet, zin heeft. Optimisme kan je bijvoorbeeld vergroten door je attributiestijl onder de loep te nemen. Wijt je bepaalde gebeurtenissen aan jezelf of aan anderen? Optimisme kan groeien door te beseffen wat je eigen positieve bijdrage is aan een situatie.

2. HoopHoop wil zeggen dat je de motivatie en het vertrouwen hebt om iets wat je belangrijk vindt te bereiken. Behalve een plan A, heb je ook een plan B en C. Hoop kan je vergroten door doelen te stellen en de routes daarnaartoe te bepalen. Het doel moet energie geven, motiveren en je in beweging brengen. Om dat voor elkaar te krijgen moeten ze vooral SMURF (specifiek, meetbaar, uitdagend, realistisch en fun) zijn.

3. VeerkrachtVeerkracht betekent dat je bij tegenslag weer terug kunt veren en zelfs van die tegenslag leert en groeit. Om veerkrachtiger te zijn helpt het om een goede conditie en gezondheid te hebben. Veerkracht kan je ontwikkelen door vaardigheden uit te breiden - zodat je (nieuwe) zaken sneller en beter voor elkaar krijgt. En zorg voor kwalitatief goede sociale relaties die je kan aanspreken voor emotionele steun en praktische hulp. Verder helpt inzicht in copingstijlen om bewust te worden van hoe je met problemen omgaat. Pak je ze aan? Of steek je je kop in het zand?

4. ZelfvertrouwenMet zelfvertrouwen heb je geloof in je eigen kunnen. Je vertrouwt erop dat je een bepaalde taak goed kunt uitvoeren, want je hebt de benodigde vaardigheden of de steun van anderen. Succeservaringen zijn essentieel voor zelfvertrouwen: een taak uitvoeren en merken dat je het kan. Maar ook kijken naar de ervaring van anderen kan helpen. Zien dat een vergelijkbaar persoon de vaardigheid beheerst, geeft vertrouwen. ‘Hij kan het, dus ik ook’.

Conclusies:

1) Respondenten met hoog psychologisch kapitaal beter bestand tegen werkdruk

Bij de respondenten met een hoger psychologisch kapitaal, leidt hogere werkdruk minder snel tot klachten die horen bij een burn-out. Typische burn-out klachten zijn cynisme, emotionele uitputting en gevoelens van afnemende bekwaamheid.

2) Verzuim neemt exponentieel toe bij laag psychologisch kapitaalOok zien we dat er een sterk verband is tussen het psychologisch kapitaal en in hoeverre werkdruk leidt tot verzuim. Verzuimdagen nemen bij de respondenten met een laag psychologisch kapitaal exponentieel toe als de werkdruk toeneemt. Bij de respondenten met een hoger psychologisch kapitaal nemen de verzuimdagen veel minder – en niet exponentieel – toe.

Aan de slag met psychologisch kapitaalHet is dus zinvol om te werken aan de ontwikkeling van psychologisch kapitaal om burn-outklachten en vooral verzuim te voorkomen. Bij verzuim zijn we vaak geneigd om te kijken naar wat er allemaal niet goed gaat. De ontwikkeling van psychologisch kapitaal is een positieve benadering van het probleem. Hoop, optimisme, veerkracht en zelfvertrouwen hebben we immers allemaal al in ons en kunnen we verder ontwikkelen. Maar hoe zorgt u ervoor dat medewerkers dat gaan doen? Loyalis helpt u graag, bijvoorbeeld met onderzoek en workshops.

Scan ‘Vitaal in je werk’Psychologisch kapitaal vergroten begint met inzicht. Medewerkers moeten immers eerst weten hoe ze ervoor staan, voordat ze aan de slag kunnen. Daarbij helpt onze scan ‘Vitaal in je werk’. Dit is een onderzoek aan de hand van een vragenlijst, ontwikkeld door Loyalis. De vragen gaan over gezondheid - zowel mentaal als fysiek -, maar ook over persoonlijke hulpbronnen, houding, leefgewoonten, motivatie en het werk zelf.

De individuele werknemer ontvangt na afloop een rapportage die inzicht geeft in zijn psychologisch kapitaal, vitaliteit, werkvermogen, werkbeleving en ervaren werkdruk. En die handvatten biedt om gezond en met plezier aan het werk te blijven en om optimisme, hoop, veerkracht en zelfvertrouwen te ontwikkelen. Als werkgever krijgt u een algemene rapportage over de hele organisatie. Deze geeft u inzicht in wat er speelt in uw organisatie en wat de uitdagingen zijn op het gebied van verzuim, uitval, preventie, vitaliteit en werkplezier.

Interesse? Lees meer op loyalis.nl/vitaliteitsscan

Workshop Psychologisch kapitaalIn de workshop ‘Psychologisch kapitaal’ gaan uw medewerkers aan de slag met het vergroten van hun psychologisch kapitaal. Naast theorie bieden we vooral praktische oefeningen om optimisme, hoop, veerkracht en zelf-vertrouwen te versterken. De workshop vindt plaats in kleine groepen van maximaal 12 personen en duurt 3 uur.

Interesse? Lees meer op loyalis.nl/workshop

90.1

930.

19

Contactgegevens Loyalis Telefoon: 045 579 69 96

E-mail: consult@loyalis.nl

Website: loyalis.nl/diensten

Loyalis, uw partner voor Inkomen & Arbeidsvermogen Loyalis.nl/diensten

Door: Astrid Wolswijk is gespecialiseerd in vitaliteit, duurzame inzetbaarheid en ziekteverzuim. Ze werkt als trainer en consultant bij Loyalis.