Projectplan Herziening Ruim Baan Voor Vakmanschap (Okt 2012)

Ruim baan voor vakmanschap

samenwerken met ambitie

Projectplan herziening kwalificatiestructuur

oktober 2012

Projectplan herziening kwalificatiestructuur 1 Oktober 2012

Inhoud

Voorwoord ........................................................................................................................................... 2

Inleiding .............................................................................................................................................. 3

1 Doelstelling en resultaatgebieden ........................................................................................................ 5

1.1 Doel ........................................................................................................................................ 6

1.2 Resultaatgebied inhoudelijke herziening ..................................................................................... 6

1.3 Resultaatgebied processen en systemen (P&S) ........................................................................... 9

2 Context en wenkend perspectief ....................................................................................................... 11

2.1 Huidige situatie ...................................................................................................................... 11

2.2 Perspectief ............................................................................................................................. 12

3 Integrale aanpak ............................................................................................................................. 14

3.1 De inhoudelijke herziening ...................................................................................................... 15

3.2 Implicaties voor processen en systemen................................................................................... 16

3.2.1 Processen en systemen DUO .................................................................................16

3.2.2 Processen en systemen van onderwijsinstellingen en leerbedrijven ...............................18

3.2.3 Wet- en regelgeving ............................................................................................20

3.2.4 Praktijktest .........................................................................................................20

3.3 Organisatie en samenwerking.................................................................................................. 21

3.4 Overlegstructuur .................................................................................................................... 24

3.5 Fasering en doorlooptijden ...................................................................................................... 24

4 Communicatie ................................................................................................................................. 25

4.1 Communicatiedoelen .............................................................................................................. 25

4.2 Communicatieboodschappen ................................................................................................... 25

4.3 Doelgroepen .......................................................................................................................... 25

4.4 Middelen en communicatiematrix ............................................................................................. 28

Bijlagen ............................................................................................................................................. 29

Planning 2012 .................................................................................................................................... 29

Planning 2013 .................................................................................................................................... 31

Toetsingskader kwalificatiestructuur ..................................................................................................... 33

Basisdocumenten................................................................................................................................ 36

Overige documenten ........................................................................................................................... 36


Voorwoord

Het bedrijfsleven wil vakmensen, studenten willen een vak leren en docenten willen mensen opleiden. Om

dat mogelijk te maken hebben we goede kwalificatiedossiers nodig. Dossiers die herkenbaar en bruikbaar

zijn voor iedere professional die ermee werkt, binnen het bedrijfsleven en het onderwijs. Dossiers waarmee

we in het mbo mensen breed kunnen opleiden en écht kunnen kwalificeren voor vakmanschap, dan wel

goed beslagen ten ijs kunnen laten doorstromen naar het hoger beroepsonderwijs. Met de herziening van

de kwalificatiedossiers zijn we met deze ambitie sinds het begin van dit jaar met z‟n allen goed op weg.

Na ontvangst van de brief van de minister afgelopen juni, hebben we de zomer actief benut om de zaken

op een rij te zetten. We hebben nu immers nog meer concrete handvatten om de herziening verder vorm te

geven. En dat heeft ons niet alleen duidelijkheid maar vooral ook nieuw elan gegeven. Elan om er uit te

halen wat erin zit en samen, met álle deskundigheid die we binnen het veld van bedrijfsleven en

beroepsonderwijs hebben, deze uitdaging op te pakken.

Dit projectplan zal ons daarbij helpen. Een plan waarin de organisatie van het herzieningstraject integraal is

uitgewerkt. Dat betekent dat een aanpak is geformuleerd voor de inhoudelijke herziening, voor het

onderzoek naar de mogelijke implicaties van de herziening en dat is beschreven op welke wijze de beide

sporen op elkaar worden afgestemd. Met dit totaalplan wordt dus duidelijk de verbinding tussen beide

sporen gelegd en willen we oplossingen aandragen die daadwerkelijk de doelstellingen van Focus op

Vakmanschap helpen realiseren. Oplossingen die tot stand zijn gekomen door een vruchtbare

samenwerking tussen de verschillende belanghebbenden waarbij eenieder vanuit zijn deskundigheid zijn

optimale bijdrage heeft mogen leveren. Dit plan legt de basis om nu meters te kunnen maken, de mensen

leveren de resultaten.

Laten we zeggen: ruim baan voor vakmanschap, zodat we samen onze ambities kunnen waarmaken!

Jan van Zijl

Michaël van Straalen


Inleiding

Het Nederlandse mbo bereidt meer dan een half miljoen jongeren van 16 jaar en ouder voor op de

beroepspraktijk of een vervolgopleiding. Daarmee is het mbo de grootste leverancier van beroepskrachten

voor de Nederlandse arbeidsmarkt. Een geslaagde mbo‟er verlaat een instelling met een (vak)diploma, dat

hem of haar toegang geeft tot uiteenlopende beroepen ofwel een goede startpositie geeft in het hoger

beroepsonderwijs. Ruim baan dus voor vakmanschap. De weg naar dit diploma begint met mbo dat is

gestoeld op de (vak)kennis en vaardigheden die staan beschreven in kwalificatiedossiers.

Van contourschets naar marsroute

In de periode 2012 -2014 worden de kwalificatiedossiers herzien. Kern van de herziening is dat dossiers

eenvoudiger en overzichtelijker worden opgebouwd uit drie lagen (basis-profiel-keuzedeel). Daarmee kan

het onderwijs nog beter gekwalificeerde studenten afleveren waarmee de aansluiting tussen bedrijfsleven

en beroepsonderwijs verder wordt verbeterd. De herziening vindt plaats in opdracht van het ministerie van

OCW, met de brief van 21 juni 2012 als leidraad, en is een grootschalige en gezamenlijke exercitie van de

stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) en de kenniscentra. Het is tevens de eerste

grote opdracht voor SBB. Een opdracht die kansen biedt om relaties in het mbo veld te versterken en de

onderlinge samenwerking en synergie te zoeken en te verbeteren. En ook daarin is er ruim baan voor

vakmanschap zodat een ieder vanuit zijn eigen deskundigheid in de mbo sector een optimale bijdrage kan

leveren aan dit herzieningstraject.

De rapporten van de commissie Hermans/van Zijl en de commissie Oudeman over respectievelijk de

doelmatigheid en de besturing van het mbo vormden in 2010 de opmaat naar de herziening. Op basis van

de adviezen van deze commissies kwam vervolgens begin 2011 het Actieplan mbo 2011-2015 'Focus op

vakmanschap' tot stand en werkte SBB op basis daarvan in februari 2012 een advies uit over de versterking

van de beroepsgerichte kwalificatiestructuur. De herziening verliep tot nu toe als een iteratief traject,

waarbij de adviezen gaande de uitvoering werden vertaald naar meer concrete doelen.

Aan het begin van deze zomer formuleerde de minister haar uiteindelijke opdracht aan de stichting SBB.

Een duidelijke opdracht met heldere kaders ten aanzien van de ontwikkeling van de kwalificatiedossiers,

waardoor het mogelijk wordt om een doorstart te maken met het gehele herzieningstraject volgens een

meer planmatige aanpak. Deze brief vormt, tezamen met het format en het toetsingskader voor de

herziene kwalificatiestructuur, het basismateriaal voor dit projectplan. Een plan dat als marsroute kan

worden gehanteerd en waarin doelgericht wordt gewerkt aan de herziening en het inzichtelijk maken van

de consequenties van de herziening.

Samenwerken met ambitie

De wens om herkenbare, duidelijke, eenvoudige en toekomstbestendige kwalificatiedossiers te hebben,

gebundeld waar mogelijk, vormt de belangrijkste aanleiding voor de herziening. Daardoor wordt de

doelmatigheid in het MBO vergroot en zijn de

kwalificatiedossiers voor scholen beter uitvoerbaar als kader

voor het onderwijs en examinering. Daarnaast wordt de

samenwerking tussen kenniscentra verder gestimuleerd.

Uiteindelijk worden de kwalificatiedossiers overzichtelijker

voor iedereen, ontstaat meer professionele ruimte voor de

onderwijsinstellingen en worden kwalificatiedossiers

efficiënter in het gebruik.

‘’Een herziene

kwalificatiestructuur moet

herkenbaar zijn voor het

bedrijfsleven en uitvoerbaar

voor het onderwijs.’’


Herziening vereist veranderingen

Wat betekent een herzien kwalificatiedossier voor mijn school? Wat is het gevolg voor de landelijke

registratiesystemen? Wordt het toezicht anders? Hoe zit het met de wetgeving? Kortom: wat zijn de

implicaties van de herziening voor de processen en

systemen? De herziening van de kwalificatiestructuur kan op

diverse terreinen consequenties en gevolgen hebben voor

zowel het primaire als het ondersteunde proces. Zo moet

onderzocht worden of scholen, als gevolg van een andere

kwalificatiestructuur, de inhoud van hun lessen, hun les- en

roosterprogramma en/of hun administratieve processen en

systemen moeten aanpassen. Daarnaast kan de herziening

gevolgen hebben voor de wetten, regels en systemen om het

kwalificatiedossier heen.

Veranderingsproces verdient regie

De nieuwe dossiers krijgen vorm aan de hand van een vast format en worden getoetst aan een vernieuwd

toetsingskader. Hieraan moeten álle dossiers binnen een afgesproken termijn voldoen. De 17 kenniscentra

vervullen hierin een wettelijke en belangrijke uitvoerende taak. De combinatie van de schaalgrootte van de

operatie, de verdeling van de activiteiten over de diverse kenniscentra, de analyse van en de aanpassingen

van administratieve systemen, de analyse van en de noodzakelijke aanpassingen van weten regelgeving

én de ambitieuze doorlooptijden vereisen een adequate regie.

Dit projectplan is een hulpmiddel om het hele integrale proces van de herziening goed gestructureerd in te

richten aan de hand van een duidelijke marsroute met een helder én gedeeld beeld van de beoogde

resultaten en een duidelijke rolverdeling van betrokkenen. In dit plan zijn de herziening van de

kwalificatiedossiers en de implicaties daarvan uitgewerkt in termen van doel en resultaatgebieden,

werkwijze en doorlooptijden. Daarnaast is in dit plan de afstemming tussen- en coördinatie van de beide

trajecten nader uitgewerkt. Dat resulteert in een samenwerkingsstructuur waarin resultaat voorop staat,

bestaande netwerken en beschikbare kwaliteiten optimaal worden benut, en oog is voor een plezierige

samenwerking.

Verantwoording en besluitvorming

Dit projectplan kwam tot stand na een uitvoerige gespreksronde in de zomer van 2012 met de directie BVE,

de mbo Raad, VNO-NCW en een aantal directeuren van kenniscentra. Tevens vonden diverse

brainstormsessies plaats met het projecten procesmanagement en de directie SBB. Op hoofdlijnen is het

plan ook aan de orde geweest in de Commissie Beroepsonderwijs van VNO NCW/MKB Nederlanden in een

overleg met een MBO Raad delegatie. De inhoud van het plan is eveneens besproken met diverse

stakeholders en is uiteindelijk, na eventuele bijstelling en/of aanvulling, ter besluitvorming aangeboden aan

het Bestuur SBB. Vervolgens wordt het plan ingediend bij het ministerie van OCW.

‘’De herziening heeft

gevolgen voor bestaande

processen en systemen en kan

effect hebben op registratie,

diplomering, de bekostiging

van de instellingen en de

studiefinanciering van

studenten.’’


1 Doelstelling en resultaatgebieden

Gebaseerd op de brief van het ministerie van eind juni, wordt in dit hoofdstuk het doel van de herziening

en de resultaatgebieden, die daarin te onderscheiden zijn, beschreven. In afbeelding 1 zijn alle criteria die

daarbij gelden visueel vertaald.

Afbeelding 1: gevisualiseerde weergave van de eisen uit de brief van het ministerie dd. 21 juni 2012

Duidelijk is dat deze criteria elkaar kunnen aanvullen maar ook met elkaar in tegenstelling kunnen zijn of

niet in alle situaties gelijk toepasbaar zijn. In dat laatste geval zijn betrokken partijen het erover eens dat

de kwaliteit van de kwalificatiedossiers voorop staat en dat beargumenteerd afwijken mogelijk moet zijn

("pas toe of leg uit"). Het is vervolgens aan het bestuur SBB om, in nauw overleg met de minister, de juiste

keuzes te maken.

Het doel is alle herziene kwalificatiedossiers op 1 februari 2014 vast te stellen. Het daadwerkelijk invoeren

van de herziene dossiers is alleen mogelijk indien de geïdentificeerde processen en systemen zijn


aangepast en weten regelgeving is aangepast. Deze afhankelijkheden maakt continue afstemming tussen

de beide projecten en met het ministerie van OCW over planning en fasering noodzakelijk.

Samenvattend zijn er twee trajecten te gaan:

● een traject waarin de focus ligt op de inhoudelijke herziening van de dossiers;

● een traject waarin de focus ligt op het onderzoek naar de implicaties van de herziening voor de

processen en systemen en op weten regelgeving, inclusief een implementatieplan voor de

noodzakelijke aanpassingen.

Het uitvoeren van een praktijktest zal onderdeel uitmaken van beide trajecten.

1.1 Doel

Het Nederlandse mbo levert uitmuntende vakmensen af die zowel nationaal als internationaal

onverminderd hoog staan aangeschreven. Deze kwaliteit is haalbaar dankzij een

overzichtelijke set van kwalificatiedossiers die duurzaam, (h)erkenbaar en uitvoerbaar zijn

voor bedrijfsleven en onderwijs.

Aldus laat in samenvatting de stip op de horizon zich omschrijven. Het betekent dat in de toekomstige

situatie het aantal dossiers is teruggebracht en eenvoudiger zijn

opgebouwd. In de kern is de herziene kwalificatiestructuur

straks ingericht aan de hand van zogeheten werkveldgebieden,

zijnde groepen van beroepen die veel gemeen hebben. De

dossiers zijn eenduidig geclusterd op een hoger aggregatie

niveau en opgebouwd uit drie delen, te weten een basis-, een

profielen een keuzedeel (deze laatste als vervanging van de

vrije ruimte).

Het gehele integrale traject van de herziening van de kwalificatiedossiers heeft tot doel om scholen een

beter, want uitvoerbaarder en duurzamer, kader te bieden voor onderwijs en examinering en een bijdrage

te leveren aan verbetering van de doelmatigheid in het mbo-onderwijs. Hierbij is het -als randvoorwaarde-

van belang om inzicht te verkrijgen in de implicaties van de herziening voor de processen en systemen die

de kwalificatiestructuur ondersteunen. De herziene kwalificatiestructuur moet immers verankerd worden

c.q. verankerd blijven in de zogenoemde vigerende processen en systemen.

1.2 Resultaatgebied inhoudelijke herziening

Van álle kwalificatiedossiers voor het mbo is uiterlijk in 2013 een herziene versie geproduceerd. Aldus laat

het eindresultaat van de inhoudelijke herziening zich in het kort omschrijven. En daarbij is rekening

gehouden met de criteria van het ministerie zoals verwoord in haar brief dd. 21 juni 2012, ook wel de vier

productspecificaties genoemd:

1. Wettelijke vereisten

2. Algemene kwaliteitseisen

3. Randvoorwaarden

4. Format

Wettelijke vereisten

De wettelijke basisvereisten zijn vastgesteld in artikel 7.2.4 van de Wet educatie en beroepsonderwijs. Dat

betekent dat ook voor de nieuwe kwalificatiestructuur de indeling in opleidingsdomein, kwalificatiedossier

Studenten en werkgevers zijn

de primaire doelgroep.

Scholen zijn het middel om

hen te bedienen.


en kwalificatie geldt, de referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen in acht moeten worden genomen en

per kwalificatie de studielast moet zijn bepaald.

Algemene kwaliteitseisen

De kwalificatiedossiers van de herziene kwalificatiestructuur zijn:

• transparant: opgesteld met een eenduidig begrippenkader, vergelijkbaar in de beschrijving van

beroepen en niveaus, waardoor clustering van verwante kwalificaties mogelijk is, ondoelmatige

overlap wordt vermeden en de mobiliteit op de arbeidsmarkt wordt vergemakkelijkt.

• herkenbaar: vanuit de optiek van het bedrijfsleven én het middelbaar beroepsonderwijs.

• flexibel: de snelheid waarmee arbeidsmarktontwikkelingen vertaald kunnen worden naar

onderwijsprogramma's.

• uitvoerbaar: in de onderwijsprogrammering, de beroepspraktijkvorming en de examinering.

• doelmatig: zowel gerelateerd aan de arbeidsmarkt- en doorstroomperspectieven van de mbo

deelnemers als aan de doelmatigheid van het aanbod van de mbo-scholen. Dit wat betreft uit

voerbaarheid, organiseerbaarheid en financierbaarheid;

• duurzaam: de kwalificatiedossiers hebben een geldigheid wat betreft gebruik van enkele jaren.

• neutraal: de kwalificatiedossiers zijn inhoudelijke programma's van eisen. Ze articuleren dus het

'wat'. Het is aan de mbo-scholen het 'hoe' vorm en inhoud te geven.

Randvoorwaarden

De herziene kwalificatiestructuur moet aan de volgende 20 randvoorwaarden1 voldoen:

1. De naamgeving en inrichting van domeinen, kwalificatiedossiers en kwalificaties leveren voldoende

herkenbaarheid op voor het bedrijfsleven en voldoende vertrouwen in uitvoerbaarheid voor het

onderwijsveld.

2. De Stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven biedt de set nieuwe kwalificatiedossiers

aan de Minister van OCW en EL&I (voor het groene domein) aan op uiterlijk 1 februari 2012

(eerste deel) en 1 februari 2013 (tweede deel plus wijzigingen eerste deel) ter vaststelling. Aan

elke kwalificatie wordt toegevoegd:

- resultaat van bespreking uit een docentenpanel;

- de formele vaststelling door de paritaire commissie van het desbetreffende kenniscentrum;

- het advies van de Stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven;

- het toetsresultaat van de onafhankelijke Toetsingskamer.

3. Studenten krijgen een diploma met vermelding van het kwalificatiedossier met een aantekening

welke specifieke kwalificatie is behaald.

4. Als een kwalificatiedossier bestaat uit meerdere kwalificaties van meerdere niveaus, moeten deze

niveaus helder en onderscheidend beschreven worden. Een kwalificatie op niveau 2 moet zo

onderscheidend mogelijk zijn van een beschrijving van een kwalificatie op niveau 3 of 4.

5. Kwalificaties moeten compact, helder en eenduidig worden beschreven.

6. Kwalificaties die volgens SBB, cq. de Toetsingskamer, een evidente overlap vertonen moeten bij

voorkeur geïntegreerd worden in één kwalificatie of ten minste ondergebracht worden binnen

hetzelfde kwalificatiedossier.

7. De Toetsingskamer toetst of elke kwalificatie aan alle in deze bijlage genoemde eisen voldoet. De

Stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven motiveert in haar advies aan de Minister

eventuele afwijkingen van het oordeel van de Toetsingskamer.

1 Deze randvoorwaarden worden momenteel in samenspraak tussen de projectorganisatie, SBB en OCW nog nader uitgewerkt en op hun merites beoordeeld.


8. Voor elke kwalificatie is helder aangegeven binnen welk kwalificatiedossier deze valt en binnen

welk domein.

9. Kwalificaties moeten algemeen zijn waar mogelijk en specifiek waar nodig.

10. Elke kwalificatie bevat een evenwichtige beschrijving van kennis, vaardigheden en

houdingsaspecten. Kennis en vaardigheden staan voorop.

11. Van elke kwalificatie geeft het kenniscentrum een reëel en gekwantificeerd arbeidsmarktperspectief

aan. Van kwalificaties die nauwelijks studenten tellen geeft het kenniscentrum expliciet aan

waarom deze toch in de kwalificatiestructuur moeten blijven.

12. Van elke kwalificatie stelt een docentenpanel vast of deze goed vertaald kan worden naar een

uitvoerbaar onderwijs- en examenprogramma, passend bij de nominale studieduur die de wetgever

heeft vastgesteld en de studielast van de specifieke kwalificatie. Hiervan wordt verslag gedaan.

13. Entréekwalificaties dienen zodanig beschreven te zijn dat het onderwijsprogramma studeerbaar is

binnen 1 jaar, kwalificaties op niveau 2 binnen 2 jaar, kwalificaties op niveau 3 binnen 3 jaar en

kwalificaties op niveau 4 ook binnen 3 jaar. Voor wat betreft niveau-4 kwalificaties kan hiervan

slechts beperkt en gemotiveerd afgeweken worden. Deze afwijkingen zijn door de minister van

OCW en EL&I (voor het groene domein) vastgesteld op basis van het advies van de Stichting

Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven.

14. Als er reden is om een eenjarige kopopleiding op niveau 4 vorm te geven bovenop een niveau 3-

opleiding dan kan een specifieke specialistenopleiding worden opgenomen in de

kwalificatiestructuur. De beschrijving hiervan moet dan zo zijn opgesteld dat het diploma kan

worden behaald in maximaal één jaar. Deze figuur moet terughoudend gehanteerd worden. Verder

gelden alle andere eisen uit dit document.

15. Kwalificaties mogen niet aan elkaar gelinkt zijn, d.w.z. dat eerst een niveau-2 opleiding moet

worden gevolgd voordat doorgestroomd mag worden naar een niveau-3 opleiding.

16. Kwalificaties op niveau 2 en 3 moeten vooral gericht zijn op uitstroom naar de arbeidsmarkt.

Kwalificaties op niveau 4 (middenkaderopleidingen) moeten daarnaast ook aansluiten op verwante

richtingen in het hbo.

17. Kwalificaties moeten voortbouwen op verwante examenprogramma's in het vmbo.

18. Kwalificaties zijn voorzien van een EQF-niveau, waarbij de standaardindeling van najaar 2011

wordt gevolgd. Daarmee wordt materieel ook geborgd dat verschillende kwalificaties op dezelfde

'leerresultaten' genereren in termen van het advies van de Commissie Leijnse. Als hiervan wordt

afgeweken, dan moet deze afwijking gemotiveerd worden en zijn voorzien van een formele

goedkeuring door het Nationaal Coördinatiepunt NLQF.

19. Kwalificaties mogen nooit in tegenspraak zijn met wettelijke beroepsvereisten. Kenniscentra

verwerken deze beroepsvereisten in de kwalificaties. Vakdepartementen beoordelen of

kenniscentra dit goed hebben gedaan.

20. Kwalificaties bevatten de relevante generieke kwalificatie-eisen (de referentieniveaus op het gebied

van Nederlands, rekenen, (voor niveau 4) Engels en eisen aan Loopbaan en burgerschap. Deze

generieke kwalificatie-eisen zijn op heldere wijze in de kwalificaties opgenomen.

Format

Het format voor de nieuwe kwalificatiedossiers is in principe het format bij het advies van SBB van 4 april

2012. Volgens dit format bestaat ieder kwalificatiedossier uit een basisdeel (met daarin de

gemeenschappelijkheid van de beroepsuitoefening), één of meer profieldelen en een selectie uit de

vastgestelde keuzedelen.


Vaststelling model en toetsingskader

Overeenkomstig artikel 7.2.4, zesde lid, Wet educatie en beroepsonderwijs worden een model en een

toetsingskader bij regeling vastgesteld. Dit zal geschieden wanneer, uiterlijk voorjaar 2013, de nog

openstaande vragen in verband met het format en de aansluiting op de administratieve systemen zijn

opgelost. Als boven aangegeven kan SBB op dit punt nog nader advies doen.

1.3 Resultaatgebied processen en systemen (P&S)

Duidelijk is dat voor een voortvarende, tijdige en succesvolle implementatie van de herziening van de

kwalificatiestructuur de eventuele aanpassing van processen en systemen, waaronder ook weten

regelgeving, tijdig moet zijn gerealiseerd. Uitgangspunt is dat vigerende systemen alleen worden aangepast

wanneer dit echt nodig is. Het proces van implementatie mag absoluut niet worden belast met allerlei

administratieve complicaties, ook al zouden die tijdelijk van aard zijn.

Binnen het resultaatgebied P&S zullen aan het einde van het traject de consequenties van de herziening

voor de vigerende processen en systemen helder zijn, is een praktijktest met de nieuwe dossiers uitgevoerd

en is er een implementatieplan voor de daadwerkelijke aanpassingen van de systemen. De processen en

systemen hebben betrekking op elementen:

Wet- en regelgeving;

Inschrijfposities leerlingen;

Registratiesystemen (crebo, bron);

Administratieve systemen op de mbo scholen;

Accreditatie leerbedrijven;

Toezichtskader inspectie en controleprotocol instellingsaccountants;

Leer- en examenmiddelen.

De herziening van de huidige kwalificatiestructuur noodzaakt dus per genoemd element de volgende vragen

te beantwoorden:

Heeft de beoogde herziening van de kwalificatiestructuur effecten op vigerende systemen. Anders

gezegd; zijn aanpassingen van de vigerende systemen noodzakelijk? Zo ja, welke?

Wanneer kunnen die gerealiseerd zijn? Heeft aanpassing van de vigerende systemen consequenties

voor de gestelde einddatum van 1 augustus 2014? Zo ja, welke?

En wie is verantwoordelijk voor de realisatie van de aanpassingen?

Om tot beantwoording van deze vragen te komen worden de volgende (deel)resultaten opgeleverd:

Een eerste analyse van de effecten van de herziening op de vigerende systemen, deze analyse zal

december 2012 beschikbaar zijn

advies over de impact van de herziening op de processen en systemen van DUO, die dienen ter

ondersteuning van de bedrijfsvoering van de instellingen

advies over de impact van de herziening op de processen en de systemen van de instellingen (en

kenniscentra) zelf

advies over impact op weten regelgeving bij landelijke overheid

plan van aanpak ten aanzien de aanpassingen van de processen en systemen inclusief vervolgstappen,

verantwoordelijkheden, betrokken organisaties en tijdspad

Na oplevering van het plan van aanpak moet duidelijk zijn dat de betrokken organisaties daarna zelf

verantwoordelijk zijn voor de daadwerkelijke en tijdige aanpassing van die processen of systemen. Het is

raadzaam om met deze partijen nader afspraken te maken over de tijdige implementatie en de voortgang

met elkaar te blijven afstemmen. Het gaat onder meer om:


1. De daadwerkelijke aanpassing van systemen en de implementatie daarvan in de praktijk van de

onderwijsinstellingen wordt uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van de MBO Raad, in nauwe

samenwerking met o.a. saMBO-ICT en DUO. Daaronder valt ook het maken van curricula en

examens, inrichting van de beroepspraktijkvorming, het zo mogelijk combineren van groepen

studenten en het maken van nieuw lesmateriaal. Dat moet gelijk opgaan met de uitvoering van

overige beleidsmaatregelen uit het Actieplan mbo zoals de nieuwe urennorm en het verkorten en

intensiveren van opleidingen. Mocht uit de voorgenomen praktijktest (per kwalificatie) blijken dat

aan de randvoorwaarden voor een ordentelijk verloop van onderwijs aan cohorten studenten niet

wordt voldaan, zal er alles aan gedaan worden om eerst de randvoorwaarden op orde te krijgen en

dan pas studenten toe te laten tot het 'opnieuw uitgelijnde' onderwijs.

2. Essentiele voorwaarden voor implementatie zijn ook dat weten regelgeving en de systemen van

DUO tijdig gereed zijn en dat de overheid voldoende ruimte biedt voor verschillende (ict-)

werkvormen en instructeurs.

Gedurende dit proces en bij opstellen en opleveren van het plan van aanpak zullen hierover nadere

afspraken gemaakt worden met de betrokken partijen.


2 Context en wenkend perspectief

2.1 Huidige situatie

Het omvangrijke traject van de herziening vindt plaats in een dynamische context waarin meerdere grote

veranderingsprocessen tegelijkertijd gaande zijn:

Mbo scholen werken in deze periode hard aan doelmatigheid en kijken kritisch naar de allocatie van

opleidingen en voeren waar mogelijk verbeteringen door in hun besturing en bedrijfsvoering.

Beroepsopleidingen moeten regionaal en landelijk beter worden gespreid en op elkaar afgestemd

worden waardoor versnippering wordt tegen gegaan, worden afgestemd op de behoefte van het

regionale en georganiseerde bedrijfsleven en tevens aansluiten op de economische topgebieden uit de

„Bedrijvenbrief‟ van het kabinet;

De wettelijke nominale opleidingsduur wordt verkort (met ingang van januari 2013) wordt een groot

deel van de opleidingen op mbo niveau 4 teruggebracht van vier naar drie jaar;

Bij de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) vindt groot onderhoud aan de systemen plaats;

SBB is eindverantwoordelijk voor het integrale herzieningstraject en moet tegelijk ook nog in haar rol

groeien als aanspreekpunt voor de minister inzake aansluiting van het mbo-onderwijs op de

arbeidsmarkt (vice versa). SBB is immers nog een jonge organisatie en volop in ontwikkeling.

De herziening van de kwalificatiedossiers ging de facto begin 2012 van start en verliep tot nu toe als een

iteratief proces met focus op de inhoud van de dossiers. Daarbij werden de beleidsdocumenten en –

adviezen gaande de uitvoering vertaald naar meer concrete doelen. Beleid en praktijk kregen aldus, op

basis van voortschrijdend inzicht, nader vorm. Hoewel met de opdracht, die de minister aan het begin van

deze zomer aan SBB verleende, de kaders voor de herziening een stuk concreter zijn geworden, zijn tot op

heden nog niet álle criteria voor de herziening scherp:

Het toetsingskader waarmee wordt gewerkt is nog voorlopig, niet definitief vastgesteld door de

minister maar wel geldend in de praktijk;

De doelmatigheidseis om het aantal kwalificatiedossiers terug te brengen wordt geconcretiseerd,

waarbij het bestuur SBB “kwaliteit boven kwantiteit” stelt;

Het format biedt nog ruimte voor verschillende interpretaties en de instructie moet daarom nog nader

worden geoperationaliseerd.

Met name de 17 kenniscentra hebben intussen een hoop werk verzet. Er zijn door de centra, op basis van

het format, zogeheten structuurvoorstellen bij SBB ingediend over de wijze waarop kwalificatiedossiers

inhoudelijk hervormd en zo mogelijk nader geclusterd kunnen worden. Ook intensiveerden kenniscentra het

contact met hun respectievelijke achterban om samen het draagvlak te creëren voor de noodzakelijke

veranderingen. Kenniscentra ervaren nog onduidelijkheid over de kaders waarbinnen zij moeten werken en

een grote tijdsdruk. Daardoor hebben zij weinig tijd om hun respectievelijke achterban uitgebreid te

raadplegen en echt te betrekken bij de herziening.

De implicaties van de herziening voor processen en systemen (P&S) was tot voor kort geen vraagstuk. De

herziening kan op diverse terreinen consequenties hebben. Want wat betekent een herziening voor leer- en

examenmiddelen? En wat is het effect op administratieve processen en systemen? Daarmee reikt het

herzieningstraject verder dan de kwalificatiedossiers alléén. Het is daarbij van belang om de implicaties van

de herziening voor de vigerende processen helder in beeld te krijgen en daar vervolgens ook helder over te

communiceren met alle betrokkenen. Het voorbereiden en uitvoeren van een praktijktest met de herziene

dossiers is daarin één van de activiteiten.


Afbeelding 2: reikwijdte van de implicaties

2.2 Perspectief

Uit de gespreksronde, die plaatsvond in het kader van dit projectplan, werd duidelijk dat het wenkend

perspectief divers en niet integraal is. De herziening wordt door velen als een majeure opgave en een

ingewikkeld traject ervaren. Evenwel zijn de actoren zich bewust van de noodzaak van de herziening. Uit

álle interviews en gesprekken is gebleken dat het urgentiebesef bij betrokkenen hoog is. Het is voor hen

evident dat, door de maatschappelijke ontwikkelingen en de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt, herziening

van de kwalificatiedossiers noodzakelijk is. Naast urgentiebesef is er ook de bereidheid om zaken nu

integraal te organiseren.

Wenkend perspectief

Hoewel dus divers en niet integraal, is voor de betrokkenen het wenkend perspectief als volgt te

omschrijven. Het wenkend perspectief:

..voor studenten is dat hun mobiliteit op de arbeidsmarkt beter kan worden. Zo kunnen innovaties in

een bedrijfstak en ontwikkelingen in een beroep vlotter worden door vertaald naar opleidingen. Dat

levert up-to-date vakmensen op wiens opleiding goed aansluit op de actuele situatie in de markt. Dat is

aantrekkelijk omdat het de kans op een baan vergroot. Daarnaast neemt met een herziene

kwalificatiestructuur het aantal keuzemomenten en vrijheidsgraden voor studenten toe. Een derde van

de leerlingen weet bij aanvang van de studie niet zeker of zij de juiste studie heeft gekozen. In de

herziene structuur wordt het makkelijker om de studierichting, binnen het gekozen dossier, aan te

passen. Volgt een student bijvoorbeeld het dossier horeca om bakker te worden en ontdekt zij

gaandeweg dat er in de regio een groeiende aandacht is voor moleculair koken, dan is het mogelijk om

binnen dit dossier de accenten te verleggen en uiteindelijk binnen dezelfde studietijd als gediplomeerd

en gespecialiseerd kok de opleiding te verlaten. Trajecten in het mbo worden korter en (mede

daardoor) aantrekkelijk naast een pad van algemeen vormend onderwijs;

..voor werkgevers is eveneens dat met de herziene dossiers innovaties en ontwikkelingen in een

bedrijfstak vlotter kunnen worden door vertaald in opleidingen. Daardoor hebben werkgevers de


beschikking over up-to-date vakmensen die concurrentiepositie van het bedrijf helpen verbeteren.

Bovendien hebben mbo-instellingen en branches de mogelijkheid om kwetsbare, kleine

beroepsopleidingen te bundelen en daarmee overeind te houden. Dit om te voorkomen dat deze

wellicht onder druk van de nieuwe bekostiging van mbo-instellingen worden gesloten. Daarnaast is er

in de nieuwe kwalificatiestructuur meer ruimte voor betrokkenheid van het bedrijfsleven om

programma‟s „fijn te slijpen‟. Zo zal er in het westen van het land meer bestaansrecht zijn voor

bijvoorbeeld speciaalzaken zoals een patisserie of een chocolaterie dan in het oosten of noorden.

Horeca opleidingen in het westen krijgen de mogelijkheid om, in samenspraak met het regionale

bedrijfsleven, een afgestemde bakkersopleiding te verzorgen die aansluit bij de lokale marktsituatie.

Een andere gunstige bijvangst is dat de kwalificatiedossier dunner worden en dus veel toegankelijker

voor het bedrijfsleven;

..voor scholen is dat er meer professionele ruimte ontstaat om onderwijsprogramma‟s in te vullen. Zo

bieden met name de keuzedelen scholen de mogelijkheid om meer regionale accenten te leggen en

vlotter aan te sluiten op actuele ontwikkelingen in de sector. Dit past binnen de kaders van

onderwijskundig leiderschap, sinds jaar en dag één van de speerpunten in het Nederlandse

onderwijsbeleid. Ook de diplomastructuur wordt eenvoudiger, met de herziening bereiken wij een

substantiële afname van het aantal diploma‟s. De herziening stelt scholen in staat opleidingen te

bundelen en daarmee in stand te houden. Al met al heeft dit als gevolg dat er doelmatiger met het

opleidingsaanbod kan worden omgegaan en wordende administratieve lasten verminderd. Beiden

resultaten zijn in lijn met de wens van het onderwijs om de opleidingsstructuur organiseer- en

betaalbaar te houden;

..voor docenten is dat zij meer ruimte krijgen om vanuit hun specifieke deskundigheid en inzicht het

onderwijs vorm te geven. Er hoeven minder curricula ontwikkeld te worden, het aantal diploma's wordt

kleiner en er is meer sprake van standaardisering;

..voor kenniscentra is dat de herziening kansen oplevert voor samenwerking. Als scharnierpunt

tussen onderwijs en bedrijfsleven kunnen zij beide partijen (helpen) voorzien van onderwijs op maat in

de betreffende sector.

Concrete doelstellingen

Dit houdt in dat het resultaat voor de Herziening Kwalificatiestructuur is dat:

De diplomastructuur in het mbo eenvoudiger wordt. Met de herziening bereiken we een

substantiële afname van het aantal mbo-diploma's tot ongeveer 200.

Dat maakt een doelmatiger opleidingsaanbod mogelijk. ROC's, die een breed aanbod van

opleidingen bieden, hebben te maken met ruwweg de helft van de diploma's, zo'n 100. De andere

helft wordt aangeboden op vakinstellingen en AOC‟s. Kleine ambachtelijke opleidingen worden

slechts op 1 tot 3 opleidingsplaatsen aangeboden.

Kwalificaties worden breed waar mogelijk, smal waar nodig. De herkenbaarheid van de diploma's

blijft geborgd, omdat de profielen (we werken naar 500) kunnen rekenen op sectoraal paritair

draagvlak, onderdeel uitmaken van de kwalificatie en genoemd zullen worden op de diploma's. Het

civiel effect is daarmee ook geborgd.

De kwalificatiedossiers worden veel toegankelijker en dunner. Zeer prettig voor onderwijs,

bedrijfsleven en andere gebruikers van dossiers.

Er zullen sectoroverstijgende 'eenheden' in de kwalificatiestructuur worden opgenomen, mede in

relatie tot bovensectorale mobiliteit.

De samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven wordt versterkt, ook in de regio, doordat zij

samen regie hebben over de kwalificaties en de keuzedelen. Daarmee kan de kwalificatiestructuur

flexibel en snel inspringen op regionale ontwikkelingen en innovaties.

Paritaire afspraken over examinering zijn gerealiseerd.


3 Integrale aanpak

De herziening van de kwalificatiedossiers en (waar nodig) de aanpassing van systemen verdient een

gestructureerde aanpak. Een aanpak met een duidelijke marsroute voor een alliantie van alle betrokkenen,

waarin zij optimaal hun bijdrage kunnen leveren en hun deskundigheid optimaal tot zijn recht komt. Voor

de inhoudelijke herziening van de dossiers zélf wordt gebruik gemaakt van een bestaande infrastructuur die

wordt gevormd door de samenwerkende kenniscentra en SBB. Op dat punt is met name projecten

procesmanagement van belang mede vanwege de schaalgrootte van de herziening en de doorlooptijden.

De implicaties van de herziening voor de processen en systemen vormt een separaat vraagstuk waarbij

diverse actoren en factoren betrokken zijn. Dankzij de kaders die het ministerie intussen heeft geboden kan

nu de doorstart worden gemaakt van het eerder ingezette iteratieve proces naar een meer planmatige en

integrale aanpak met ontwikkelpunten.

Afbeelding 3: herziening kwalificatiestructuur, afstemming en regie

De herziening en haar implicaties zijn twee te onderscheiden trajecten, of sporen, die onlosmakelijk met

elkaar verbonden zijn. De wijzigingen die worden doorgevoerd in de kwalificatiedossiers hebben immers

gevolgen voor processen en systemen die het werk ondersteunen. Het tijdig aanpassen van de processen

en systemen is randvoorwaardelijk voor de invoering van de herziene kwalificatiedossiers. Behalve de

inhoudelijke implicaties in beeld brengen, is het de uitdaging om de twee sporen zowel inhoudelijk als qua

fasering goed op elkaar af te stemmen.

Zo is bijvoorbeeld de te houden praktijktest met de eerste herziene dossiers, een activiteit die in

samenhang en samenspraak zal worden georganiseerd. Om de herziene dossiers immers goed te kunnen

testen in een praktijktest, is inzicht in de (effecten op) ondersteunende processen en systemen cruciaal.

Zonder aangepaste systemen en processen wordt het immers lastig om een adequate praktijktest uit te

voeren met de eerste herziene dossiers. Een praktijktest zal zowel de uitvoerbaarheid van het dossier als

werking van de processen en systemen moeten aantonen.


Afbeelding 4: de herziening en haar implicaties

Hierna worden de beide deeltrajecten, de inhoudelijke herziening en de implicaties van de herziening nader

uitgewerkt en wordt een schets gegeven van de praktijktest. Daarnaast wordt de samenwerkingsstructuur

toegelicht. Een structuur die is ontworpen om het gehele proces van de herziening succesvol te laten

verlopen en waarbij de toegevoegde waarde van alle betrokkenen optimaal tot zijn recht komt.

Na de fase van totstandkoming van nieuwe kwalificaties (tot eind 2013) en een fase van

implementatietoetsing (praktijktest, 2013-2014) volgt een fase van uitrol en feedback (2014-2015, waar

nodig).

3.1 De inhoudelijke herziening

Het ontwikkelen en bijhouden van een kwalificatiedossier is een reguliere activiteit van de kenniscentra. De

inhoud van de dossiers is steeds het resultaat van een paritaire afstemming en gebaseerd op behoeften

vanuit de arbeidsmarkt enerzijds en de wensen/mogelijkheden van het onderwijs anderzijds.

Gebruikerspanels, waarin de „werkvloer‟ is vertegenwoordigd, spelen daarbij een belangrijke rol.

Vanwege de schaalgrootte en de termijnen waarbinnen de herziening moet zijn gerealiseerd vereist de

inhoudelijke herziening adequaat projectmanagement met aandacht voor een collectieve, gezamenlijke

aanpak. De hoofdactiviteiten van de projectmanager bij de inhoudelijke herziening bestaan uit:

Het aansturen en uniformeren van het herzieningsproces bij de kenniscentra;

De coördinatie, ontwikkeling en aanscherping van het format

Entameren van afstemming en eenheid tússen de sectoren;

Kenniscentra stimuleren en faciliteren bij de herzieningsactiviteiten;

Kenniscentra en SBB informeren over de gezamenlijke voortgang van de herziening;

Informatie vanuit SBB en OCW overdragen aan kenniscentra.

Voor een meer gedetailleerde planning van de activiteiten wordt verwezen naar de bijlage.


3.2 Implicaties voor processen en systemen

De wijzigingen in de kwalificatiedossiers hebben mogelijk gevolgen voor alle processen en systemen die de

kwalificatiestructuur ondersteunen. Het kan effect hebben op

de administratieve systemen van de mbo scholen, de

accreditatie van leerbedrijven, de leer- en examenmiddelen,

het toezichtskader inspectie en controleprotocol

instellingsaccountants, registratiesystemen (CREBO, BRON),

weten regelgeving en op de inschrijfposities van leerlingen.

Het onderzoek naar de implicaties van de herziening wordt uitgevoerd door de projectgroep processen en

systemen. De te houden praktijktest maakt ook onderdeel uit van dit onderzoek. De gekozen aanpak is te

onderscheiden in zes hoofdstappen zoals weergegeven in afbeelding 5.

Afbeelding 5: gefaseerde aanpak binnen het project processen en systemen

Om tot een gedegen advies te komen over de impact van de herziening van de kwalificatiedossiers werkt

de projectgroep P&S, via de gefaseerde aanpak, twee inhoudelijke lijnen uit:

1 Advies over de impact van de herziening op de processen en systemen van DUO, die dienen

ter ondersteuning van de bedrijfsvoering van de instellingen;

2 Advies over de impact van de herziening op de processen en de systemen van de instellingen

zelf.

3.2.1 Processen en systemen DUO

Stap 1: genereren van input ten behoeve van de analyse

Binnen DUO wordt, ten behoeve van het analyseren van de impact van wijzigingen van de

kwalificatiestructuur op de DUO processen en systemen, een zogenaamde uitvoeringsanalyse uitgevoerd.

Als input voor deze analyse moet inzichtelijk worden gemaakt wat de wijzigingen zijn in de

kwalificatiedossiers. In samenwerking met de projectgroep herziening kwalificatiedossiers zal deze input

worden opgesteld. Het beschikbare toetsingskader en de bijbehorende toelichting zijn hierbij de

inhoudelijke ijkpunten. Verder wordt voor deze uitvoeringsanalyse gebruik gemaakt van de procesketen

zoals die door DUO in kaart is gebracht (afbeelding 6). Deze procesketen wordt gebruikt om tot een

afbakening te komen van de processen en systemen voor welke de uitvoeringsanalyse wordt uitgevoerd.

Resultaten van deze stap:

Overzicht van de (inhoudelijke) wijzigingen van de kwalificatiedossiers ten behoeve van de

uitvoeringsanalyse;

Overzicht van de procesketen met daarbij geïdentificeerd voor welke processen en systemen de

analyse wordt uitgevoerd.

‘’Goede registratie is de

levensader voor scholen’’


Afbeelding 6: de onderwijsprocesketen en het kwalificatiedossier

Stap 2: uitvoeren van de analyse

In directe samenwerking met DUO wordt de uitvoeringsanalyse opgepakt. Verwacht wordt dat deze analyse

in twee fasen zal plaatsvinden. Een eerste analyse om op hoofdlijnen een beeld te krijgen van de impact

van de wijzigingen van de kwalificatiedossiers. Op basis van dit beeld kan aanvulling en/of aanpassing van

de input plaatsvinden en kan waar nodig verfijning van de aanpak van de analyse worden uitgewerkt.

Vervolgens kan de meer gedetailleerde analyse worden uitgevoerd.


Eerste beeld van de impact van de wijzigingen;

Eventuele aanpassing/aanvulling van de input en/of analyseaanpak;

Uitkomsten gedetailleerde analyse.

Stap 3: opstellen concept advies

Op basis van de uitkomsten van de uitvoeringsanalyse wordt door de projectgroep een conceptadvies

opgesteld. In dit advies wordt ingegaan op de noodzakelijke en/of gewenste aanpassingen van de

processen en systemen zoals geïdentificeerd in de procesketen. Daarnaast zal het advies ingegaan op

mogelijke aanpassingen van de kwalificatiedossiers.


Conceptadvies over aanpassingen van processen en systemen;

Conceptadvies over aanpassingen van de kwalificatiedossiers.


Stap 4: feedback op conceptadvies

Het conceptadvies wordt (voor publicatie) voorgelegd aan een aantal direct betrokkenen. In ieder geval zal

van de projectgroep herziening kwalificatiedossiers feedback worden gevraagd. Verder wordt aan een

vertegenwoordiging van de instellingen feedback gevraagd.

Resultaat van deze stap:

Feedback op conceptadvies.

Stap 5: eventuele bijstelling

De ontvangen feedback wordt door de projectgroep beoordeeld op wenselijkheid om één of meerdere

aanpassingen door te voeren. Deze aanpassingen kunnen bestaan uit het aanpassen van de input, het

actualiseren van de analyses en het aanscherpen van de adviezen.


Definitieve conceptadviezen.

Stap 6: opstellen definitief advies

Als laatste stap wordt het definitieve advies opgesteld. In dit advies is inzichtelijk gemaakt wat de impact

van de herziening van de kwalificatiedossiers is op de geïdentificeerde processen en systemen. Daarnaast

zijn adviezen uitgebracht over de noodzakelijke en/of gewenste aanpassingen in deze processen en

systemen inclusief vervolgstappen, verantwoordelijkheden, betrokken partijen en bijbehorend tijdspad.

Waar opportuun zijn adviezen uitgebracht over de gewenste aanpassingen van de herziening van de

kwalificatiedossiers.


Definitief advies.

3.2.2 Processen en systemen van onderwijsinstellingen en leerbedrijven

De tweede inhoudelijke lijn resulteert in een advies over de impact van de herziening op de processen en

de systemen van de onderwijsinstellingen zélf alsmede de leerbedrijven. Zoals eerder beschreven, hebben

de processen en systemen betrekking op:

Wet- en regelgeving;

Inschrijfposities leerlingen;

Registratiesystemen (CREBO, BRON);

Administratieve systemen op de mbo scholen;

Accreditatie leerbedrijven bij kenniscentra;

Toezicht kader Inspectie en controleprotocol instellingsaccountants;

Leer- en examenmiddelen.

Ook bij deze tweede inhoudelijke lijn wordt het 6 stappenplan gevolgd zoals weergegeven in afbeelding 5.

Stap 1: genereren van input ten behoeve van de analyse

De herziene kwalificatiedossiers moeten door de instellingen geïmplementeerd worden. Dat betekent onder

meer dat zij „vertaald‟ dienen te worden naar passend onderwijs voor de studenten dat ook goed te

organiseren is. Om een goed beeld te krijgen van de impact van de herziening van de kwalificatiedossiers

op de processen en systemen binnen de instellingen en leerbedrijven, moet inzichtelijk gemaakt worden

wélke onderwerpen beïnvloed worden (of kunnen worden) door de herziening van de kwalificatiedossiers.


Een eventuele aanpassing van de registratie (Crebo methodiek) kan impact hebben op de inschrijving van

de studenten. De uiteindelijke oplossing voor de transitie van “vrije ruimte” naar “keuzedelen” heeft

mogelijk gevolgen voor de logistieke processen en systemen. Bij de analyse wordt ook het effect op de

doelmatigheid in ogenschouw genomen.

Door een brede inventarisatieronde te organiseren ontstaat in deze stap van de aanpak een eerste beeld

(een long list) van mogelijk onderwerpen waarop de herziening van de kwalificatiedossiers invloed heeft.

Vervolgens wordt deze long list binnen de projectgroep geprioriteerd en ontstaat een short list. Deze short

list dient als input voor de uitvoering van de contextanalyse.

Bij de inventarisatie wordt gebruik gemaakt van de beschikbare schematische procesbeschrijvingen van

respectievelijk de leerbedrijven, de kenniscentra en Triple A. Aldus kan een heldere afbakening worden

gemaakt van de processen en systemen die binnen de context van de analyse vallen.


Long list van onderwerpen waarop de herziening (mogelijk) impact heeft;

Short list van onderwerpen;

Procesplaat met daarbij geïdentificeerd voor welke processen en systemen de analyse wordt

uitgevoerd.

Stap 2: uitvoeren van de analyse

De contextanalyse wordt samen met een aantal materiedeskundigen uitgevoerd. Hierbij ontstaat inzicht in

de relatie tussen de herziening van de kwalificatiedossiers enerzijds en de geselecteerde onderwerpen (de

short list) en de impact op de processen en systemen binnen de instellingen en leerbedrijven anderzijds.

Van belang is dat er sprake is van een generieke benadering, dat wil zeggen dat er geen uitspraken worden

gedaan over de impact van de herzieningen op specifieke (systeem)producten van leveranciers.


Inzicht in de relatie tussen herziening, onderwerpen en impact;

Uitkomsten analyse uitgedrukt in impact op processen en systemen.

Stap 3: opstellen concept advies

De projectgroep stelt, gebaseerd op de uitkomsten van de contextanalyse, een conceptadvies op. In dit

advies wordt ingegaan op de noodzakelijke en/of gewenste aanpassingen van de processen en systemen

zoals geïdentificeerd in de procesketen. Daarnaast wordt in het advies ingegaan op mogelijke aanpassingen

van de kwalificatiedossiers.


Conceptadvies over aanpassingen van processen en systemen;

Conceptadvies over aanpassingen in de kwalificatiedossiers.

Stap 4: feedback op conceptadvies

Het conceptadvies wordt (voor publicatie) voorgelegd aan een aantal direct betrokkenen. In ieder geval zal

van de projectgroep herziening kwalificatiedossiers feedback worden gevraagd. Verder zal aan een

vertegenwoordiging van de instellingen feedback worden gevraagd.


Feedback op conceptadvies.


Stap 5: eventuele bijstelling

De ontvangen feedback wordt door de projectgroep beoordeeld op wenselijkheid om één of meerdere

aanpassingen door te voeren. Deze aanpassingen kunnen bestaan uit het aanpassen van de input, het

actualiseren van de analyses en het aanscherpen van de adviezen.


Definitieve conceptadviezen.

Stap 6: opstellen definitief advies

Als laatste stap wordt het definitieve advies opgesteld. In dit advies is inzichtelijk gemaakt wat de impact

van de herziening van de kwalificatiedossiers is op de geïdentificeerde processen en systemen. Daarnaast

zijn adviezen uitgebracht over de noodzakelijke en/of gewenste aanpassingen deze processen en systemen

inclusief vervolgstappen, verantwoordelijkheden, betrokken partijen, inclusief vervolgstappen,

verantwoordelijkheden, betrokken partijen en bijbehorend tijdspad. Waar opportuun zijn adviezen

uitgebracht over de gewenste aanpassingen van de herziening van de kwalificatiedossiers.


Definitief advies.

3.2.3 Wet- en regelgeving

Binnen het project wordt een apart advies opgesteld over de noodzakelijke aanpassingen van vigerende

weten regelgeving van de landelijke overheid. Dit advies zal bestaan uit een inventarisatie van relevante

weten regelgeving met daarbij een duiding van de noodzakelijke aanpassingen. Onderdeel van het advies

is tevens het aangeven van het tijdspad waarbinnen de aanpassingen gerealiseerd moeten zijn.

3.2.4 Praktijktest

Om de implementatie van de nieuwe kwalificatiedossiers te vergemakkelijken wordt, in samenwerking met

de instellingen, een praktijktest georganiseerd. Daartoe wordt de eerste tranche herziene

kwalificatiedossiers als basismateriaal gebruikt. De proef wordt uitgevoerd in de eerste helft van 2013. Bij

de voorbereiding en uitvoering en evaluatie van de praktijktest worden samengevat de volgende activiteiten

ondernomen:

Uitwerken van de spelregels voor deelname aan de test;

Ontwerpen van een monitor om resultaten van de praktijktest geobjectiveerd te kunnen rapporteren;

Organiseren van de inschrijving voor de test;

Inrichten van ondersteuning voor deelnemende instellingen bij uitvoering van de toets;

Monitoren van de uitvoering;

Rapporteren van de resultaten;

Opstellen van een advies inzake:

o brede implementatie schooljaar 2014/2015;

o impact op processen en systemen;

o mogelijke aanpassingen van de kwalificatiedossiers.

Een gedetailleerde activiteitenplanning van het totale project is opgenomen in de bijlage.


3.3 Organisatie en samenwerking

Zoals gezegd, is de herziening van de kwalificatiedossiers een omvangrijke exercitie waarbij diverse actoren

betrokken zijn. Functioneel, constructief en ook plezierig samenwerken vormen belangrijke succesfactoren

in dit traject. Om het proces goed te laten verlopen zijn op de eerste plaats adequaat management en

organisatie van belang. De projectorganisatie maakt optimaal gebruik van de beschikbare infrastructuur bij

SBB bureau en kenniscentra.

Daarnaast is nadrukkelijk aandacht voor samenwerking en alliantievorming. In de organisatie en

samenwerking binnen het integrale traject van de herziening zijn drie hoofdtaken te onderscheiden:

1. Projectmanagement aan de kant van de kenniscentra vanwege de grootschaligheid en de ambitieuze

doorlooptijden van deze herziening;

2. Projectmanagement aan de kant van de implicaties voor processen en systemen (P&S) als eenmalig

vraagstuk;

3. Regievoering op het totaalproces en de afstemming tussen beide deeltrajecten.

Op basis van deze taken is een samenwerkingsstructuur ontworpen zoals weergegeven in afbeelding 7.

Deze structuur vervangt de huidige structuur en vormt een mix van bestaande gremia en projectgremia, die

ten behoeve van de herziening (en daarmee tijdelijk) in het leven zijn geroepen. Binnen de

samenwerkingsstructuur zijn 5 projectfuncties te onderscheiden:

Een projectmanager herziening;

Een projectmanager P&S;

Projectondersteuners;

Een secretaris;

Een communicatieadviseur.

Afbeelding 7: organisatie en samenwerking in het herzieningstraject

Onder de naam project Herziening kwalificatiestructuur, dat wordt geleid door een projectmanager,

krijgt de inhoudelijke herziening vorm. De ontwikkelteams van de kenniscentra en de (werk)groepen en

commissies geven tezamen concreet uitvoering aan de herziening van de dossiers. De projectmanager


herziening is verantwoordelijk voor het op tijd beschikbaar zijn van de herziene dossiers binnen de

afgesproken kaders van kwaliteit, tijd en budget. Daartoe faciliteert hij de kenniscentra bij de herziening en

neemt hij initiatieven die bijdragen aan een goed gecoördineerde voortgang van de activiteiten bij de

kenniscentra.

De projectmanager herziening stemt zijn werkzaamheden af met de projectmanager P&S en vormt tezamen

met hem het projectduo. Via deze route „voeden‟ beide trajecten elkaar.

De projectmanager herziening kwalificatiestructuur is verantwoordelijk voor de ontwikkeling en het

resultaat van de nieuwe kwalificatiestructuur, conform de uitgangspunten van het ministerie van OCW en

het advies van de commissie kwalificeren en examineren. De projectmanager herziening geeft leiding aan

het productieproces en bezit waar nodig doorzettingsmacht indien kenniscentra niet leveren binnen de

afgesproken kaders. Deze projectmanager is uiteindelijk verantwoordelijk voor vertaling van het format in

een kwalitatief hoogwaardige kwalificatiestructuur en optimale kwalificatiedossiers en de aanbieding

daarvan via het bestuur van de SBB aan OCW.

Binnen het project Processen en Systemen (P&S) vindt onderzoek plaats naar de implicaties van de

herziening voor processen en systemen. Dit vraagstuk is, zoals hiervoor uitgewerkt, tweeledig en verdeeld

over drie onderzoeksteams. De projectmanager P&S coördineert de activiteiten. De projectgroep P&S

bestaat uit materiedeskundigen van de Ministeries OCW en ELI, de Inspectie van het Onderwijs, de MBO

Raad, de AOC-raad, de NRTO (Ned. Raad voor training & opleiding), saMBO/ICT, uitvoeringsorganisatie

DUO en SBB en Toetsingskamer SBB.

De projectmanager processen en systemen is verantwoordelijk voor het tijdig in kaart brengen van de

consequenties die de herziening heeft voor weten regelgeving, processen en systemen en zorg draagt

voor de integrale aanpak van de noodzakelijke systeemwijzigingen.

Het projectduo bestaat uit de projectmanager herziening en de projectmanager P&S. Het projectduo

fungeert als hét coördinatie- en communicatiecentrum. Zo informeren zij regelmatig de SBB directie over de

voortgang van de activiteiten. In samenspraak met de directie SBB, wordt daarnaast periodiek het bestuur

SBB geïnformeerd.

De vragen en acties rondom de implicaties van de herziening en de herziening op zichzelf fungeren als

communicerende vaten. De opzet en inhoud van de kwalificatiedossiers zijn daarbij leidend voor processen

en systemen. Toch kan een marginale aanpassing in een

kwalificatiedossier het inrichten of inregelen van de

ondersteunende processen en systemen net even iets

eenvoudiger maken.

Hoewel de inhoud leidend is, is de omgekeerde beweging er

dus ook. De (on) mogelijkheden binnen de processen en

systemen kunnen immers invloed hebben op de

kwalificatiedossiers. Juist daarom is het gelijk opgaan van beide trajecten en adequate afstemming en

coördinatie zo belangrijk.

In de taken van het projectduo is een intern gerichte taak naar de projectorganisatie te onderscheiden én

een extern gerichte taak naar de omgeving van de projectorganisatie. Naar de interne projectorganisatie

toe bestaan de taken uit:

Afstemmen;

Coördineren;

Plannen;

Samenwerking bevorderen;

Regievoering.

‘’De inhoud kunnen we

maken. Maar is het ook te

systematiseren? Dat is een

belangrijke vraag.’’


Naar de externe omgeving van de projectorganisatie heeft het projectduo een belangrijke taak in de:

Voorbereidende besluitvorming voor SBB bestuur. De directie SBB, bij monde van de manager beleid

en projecten, fungeert daarbij als linking pin tussen het projectduo en het SBB bestuur;

Informatievoorziening in en over het gehele herzieningstraject. Via het projectduo wordt álle informatie

over de herziening gekanaliseerd en afgestemd.

In de taakverdeling binnen het projectduo is de projectmanager P&S ook verantwoordelijk voor de

onderlinge afstemming en de coördinatie tussen beide projecten. Het projectduo wordt daarbij gefaciliteerd

door de secretaris.

De Toetsingskamer heeft een tweeledige rol:

1. Als adviseur begeleiden en adviseren zij in het proces van totstandkoming van de herziene dossiers;

2. Als keurmeester toetsen zij de opgeleverde resultaten.

De Toetsingskamer SBB toetst onafhankelijk en gefaseerd de opgeleverde kwalificatiedossiers aan het

toetsingskader. De kenniscentra leveren gedurende de ontwikkelperiode tussentijds op verschillende

momenten deelproducten/dossiers aan bij de Toetsingskamer. Het proces van onafhankelijke toetsing start

met ingang van 1 april, beginnend met de ingangstoets en structuuroverzichten. Alle dossiers moeten voor

1 december zijn ingediend voor de eindtoets.

Op deze wijze houdt de Toetsingskamer SBB gedurende het proces een vinger aan de pols. De

Toetsingskamer heeft naast toetsing in de ontwikkelfase ook nadrukkelijk ook een preventieve, luisterende

en adviserende functie naar de ontwikkelaars van de kenniscentra.

De Thema-adviescommissie Kwalificeren en Examineren wordt geraadpleegd wanneer de

projectmanager herziening het noodzakelijk acht een advies aangaande herziening van de

kwalificatiedossiers aan te vullen, aan te scherpen of bij te stellen. De commissie brengt advies uit aan het

bestuur van SBB. Eén van de leden van de commissie heeft een ondersteunende en adviserende rol in het

traject van de herziening van de kwalificatiestructuur als toegevoegd lid van het projectmanagement

herziening.

Bestuur SBB ziet inhoudelijk toe op de toepassing van de beleidskaders die volgen uit het uitgebrachte

advies en op aansluiting op de eisen van het format. Ook zal parallel aan het ontwikkelen van de dossiers

naar verwachting de instructie bij het format en het toetsingskader - in overleg met onderwijs en

bedrijfsleven - bijstelling behoeven. Het bestuur SBB zal de thema-adviescommissie Kwalificeren en

Examineren om advies vragen bij de afweging of bijstelling van het nieuwe format, toetsingskader en

bijbehorende instructies nodig is. Dat gebeurt op grond van de rapportages en evaluaties van de

projectorganisatie naar aanleiding van de ervaringen tijdens het ontwikkelen productieproces van de

kenniscentra en/of naar aanleiding van signalen vanuit het onderwijs en bedrijfsleven. Eventuele

aanpassing van het format is de verantwoordelijkheid van de minister.

Het dagelijks- en algemeen bestuur SBB is vanuit het ministerie bezien de opdrachtnemer voor de

herziening en legt daar verantwoording af. Naar de projectorganisatie treedt bestuur SBB op als

opdrachtgever. Vanuit deze rol neemt zij, gebaseerd op de voorbereide besluiten van het projectduo, finale

besluiten inzake de herziening en creëert het SBB de randvoorwaarden om het gehele herzieningstraject

optimaal te laten verlopen.


3.4 Overlegstructuur

Gebaseerd op de samenwerkingsstructuur zoals beschreven, zijn binnen de projectorganisatie de volgende

overleggen te onderscheiden:

Tweewekelijks: projectoverleg (respectievelijk van projectgroep P&S en projectgroep herziening);

Maandelijks afstemmingsoverleg van het projectduo, ondersteund door de secretaris;

Maandelijks: breed afstemmingsoverleg tussen het projectduo, de directie SBB, de

communicatieadviseur en de secretaris.

Periodiek: voortgangsoverleg met de directie BVE van OCW. Daarbij voert SBB het formele

afstemmings- en verantwoordingsoverleg op ambtelijk en bestuurlijk niveau. Het

projectduo voert daarnaast over inhoudelijke zaken op ambtelijk niveau overleg

met de materiedeskundigen van OCW.

3.5 Fasering en doorlooptijden

In de brief van de minister staat een doorlooptijd voor de herziening genoemd van anderhalf jaar. De

volledig herziene kwalificatiestructuur moet worden opgeleverd in twee termijnen, te weten de eerste 35%

uiterlijk 1 december 2012 en het resterende deel uiterlijk op 1 december 2013. De eerste analyse van de

processen en systemen en de eventuele consequenties voor de fasering van het totaal project herziening

kwalificatiestructuur zijn in december 2012 bekend.

De output van termijn 1 wordt ingezet voor een te houden praktijktest in 2013. Het voltallige team dat

binnen en buiten de projectorganisatie betrokken is bij de herziening zal alles in het werk stellen om het

geformuleerde tijdpad van het ministerie te halen. Daarbij wordt echter, ook in dit plan, de kanttekening

geplaatst dat de kwaliteit van de inhoudelijke resultaten leidend moet zijn. Met betrekking tot de invoering

van de herziene kwalificatiedossiers dienen de daartoe geïdentificeerde systemen aangepast te zijn. In de

bijlage is een integrale planning opgenomen van het herzieningstraject.


4 Communicatie

Zoals gezegd in de inleiding, is communicatie met betrokkenen over (tussentijdse) resultaten en voortgang

van belang. En het is tevens van belang dat dit gestructureerd verloopt. Op dit moment is een aantal in dit

hoofdstuk genoemde communicatiemiddelen reeds in gebruik. Zo is er een Nieuwsbrief verschenen, zijn er

verschillende presentaties gehouden en bijeenkomsten georganiseerd. Tevens heeft SBB een aparte

website over de kwalificatiestructuur.

4.1 Communicatiedoelen

De communicatiedoelen rondom de herziening zijn als volgt te omschrijven:

Doelgroepen zijn bekend met de inhoud van de herziening;

Doelgroepen (er)kennen de redenen van de herziening;

Doelgroepen (er)kennen de implicaties van de herziening;

Doelgroepen zijn gemotiveerd om met de herziene dossiers, en de consequenties die dat heeft voor

processen en systemen, aan de slag te gaan.

4.2 Communicatieboodschappen

De herziene kwalificatiestructuur is een verbetering voor onderwijs en bedrijfsleven. Zo kunnen

innovaties in een bedrijfstak en ontwikkelingen in een beroep vlotter worden door vertaald naar

opleidingen. Dat levert up-to-date vakmensen op wiens opleiding goed aansluit op de actuele situatie in

de markt. Dat helpt de concurrentiepositie van bedrijven te verbeteren;

Het wordt eenvoudiger en overzichtelijker in het mbo-onderwijs doordat er meer eenheid wordt

gebracht in de diploma‟s;

Kwalificatiedossiers worden leesbaarder en dunner;

Kwalificatiedossiers in het mbo worden eenduidiger;

Grote opleidingsinstellingen krijgen met minder verschillende diploma‟s te maken. Het aantal

verschillende vakdiploma‟s op deze scholen halveert waardoor scholen doelmatiger kunnen werken;

Vakmanschap in het mbo-onderwijs wordt herkenbaarder door meer eenvoud in diploma‟s;

Nieuwe kwalificatiestructuur mbo maakt vakmensen flexibeler

Diplomering op dossierniveau vermindert onnodige administratieve lasten voor scholen.

4.3 Doelgroepen

Een groot en divers aantal partijen heeft te maken met de herziening en de implicaties daarvan. Zo komen

onder meer scholen, kenniscentra en leerbedrijven in aanraking met de herziening. In deze paragraaf

worden de verschillende partijen nader toegelicht.


Afbeelding 8: actorenveld

Mbo instellingen

De mbo instellingen in Nederland (roc‟s, aoc‟s en de vakscholen) leiden hun deelnemers op voor een

beroep. Een kwalificatiedossier vormt voor de scholen de basis waarop zij hun onderwijsprogramma‟s

bouwen. De herziening van de kwalificatiedossiers betekent voor de scholen dat zij de aangepaste dossiers,

op een bedrijfsmatig verantwoorde manier, moeten door vertalen naar onderwijsprogramma‟s en examens.

Kenniscentra

De 17 kenniscentra voor beroepsonderwijs2 werken sectoraal en vormen het scharnierpunt tussen het

onderwijs en de bedrijven in hun sector. Vanuit hun wettelijke taken verrichten zij een drietal

hoofdactiviteiten:

1. erkennen en begeleiden van leerbedrijven

2. ontwikkeling en onderhoud van de kwalificatiestructuur

3. afstemmen aansluiting onderwijs - arbeidsmarkt

Het onderhoud en beheer van kwalificatiedossiers vormen een reguliere activiteit van de kenniscentra. De

ontwikkelteams van de centra werken aan de hand van een format, toetsingskader en een

instructiedocument aan de herziening van de dossiers.

2 Aequor voor de groene sector, Calibris voor zorg, welzijn en sport, ECABO voor het economisch- en administratief beroepsonderwijs, Fundeon voor bouw& infra, Kenniscentrum GOC voor de grafimedia, Innovam Groep voor de mobiliteitsbranche, Kenniscentrum Handel voor de handel en de bedrijfstak Mode-, Interieur-, Tapijt en Textielindustrie, Kenteq, Kenwerk, KOC Nederland, Kenniscentrum PMLF, Savantis, Kenniscentrum SH&M, SVGB kennis- en opleidingscentrum, SVO voor de verse voedingssector, VOC voor het carrosseriebedrijf en VTL voor transport & logistiek.


SBB

De stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) is een samenwerkingsverband van het

middelbaar beroepsonderwijs en het bedrijfsleven. Onderwijs en bedrijfsleven verenigd in SBB hebben met

instemming van de minister van OCW gekozen voor gedeelde verantwoordelijkheid voor de aansluiting

onderwijs - bedrijfsleven op sectoraal niveau (kenniscentra) en op bovensectoraal niveau (SBB), zoals op de

thema‟s kwalificeren, examineren, beroepspraktijkvorming en doelmatigheid opleidingenaanbod. In de SBB

werken onderwijsorganisaties (mbo Raad, AOC Raad, AOb en NRTO) en partners uit het bedrijfsleven

(MKB-Nederland, VNO-NCW, FNV Vakcentrale, CNV Vakcentrale, FNV Jong, LTO Nederland en MHP) samen

met de 17 kenniscentra voor beroepsonderwijs en bedrijfsleven aan deze aansluiting tussen onderwijs en

arbeidsmarkt in het mbo. Zo maken onderwijs en bedrijfsleven binnen hun kenniscentra afspraken over de

inhoud van opleidingen en leggen in de kwalificatiedossiers de behoefte van de arbeidsmarkt vast.

Onderwijs en bedrijfsleven maken in deze dossiers ook bindende afspraken over examinering. SBB is

opdrachtnemer voor de herziening van de kwalificatiedossiers en eindverantwoordelijk voor de herziening.

Toetsingskamer

De Toetsingskamer is onderdeel van SBB en heeft een onafhankelijke toetsingstaak. De Toetsingskamer

toetst alle mbo-kwalificatiedossiers, doet onderzoek en adviseert SBB over de kwalificatiestructuur. Bij de

herziening vervult de Toetsingskamer een adviserende rol voor de kenniscentra en toetst of de herziene

dossiers voldoen aan het nieuwe toetsingskader en het bijbehorende format. Daarnaast adviseert de

Toetsingskamer de minister bij de vaststelling van de dossiers.

Ministeries

De ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en Economische Zaken, Landbouw en

Innovatie (ELI) zijn opdrachtgever voor de herziening. Het formuleren van kwalificatiecriteria (het „wat‟) en

het vaststellen van kwalificaties is hun wettelijke verantwoordelijkheid. De ministeries laten zich daarbij

adviseren door SBB en stellen de kwalificatiedossiers vast op basis van een positief advies van de

Toetsingskamer SBB.

DUO

DUO is de uitvoeringsorganisatie van de Rijksoverheid voor het onderwijs. DUO financiert en informeert

onderwijsdeelnemers en onderwijsinstellingen en organiseert examens. Naast een reeks van andere

activiteiten, erkent DUO diploma‟s en beheert zij de Diplomabank. Daarnaast verzamelt DUO

onderwijsgegevens in diverse registraties en zal zij de gewijzigde kwalificatiedossiers door moeten vertalen

in haar systemen en processen.

Inspectie

De Inspectie van het Onderwijs houdt toezicht op de kwaliteit van het onderwijs en toetst of scholen

voldoen aan de weten regelgeving en hun financiën op orde hebben. Daarnaast rapporteert de Inspectie

gevraagd en ongevraagd over ontwikkelingen binnen het onderwijs, met als doel het onderwijs als geheel

te verbeteren. De Inspectie speelt geen actieve rol bij de herziening van de kwalificatiedossiers.

MBO15

Met het verschijnen van het Actieplan MBO “Focus op Vakmanschap 2011-2015“ stonden de mbo scholen

voor de uitdaging om „de basis op orde te brengen en de lat omhoog te leggen‟. De minister riep

vervolgens het Programmamanagement MBO15 in het leven om de scholen te helpen aan deze ambitie te

werken en een „aanwijsbare bijdrage aan de realisatie van de doelstellingen van het Actieplan MBO te

leveren‟. MBO15 vervult in het herzieningsproces een ondersteunende en stimulerende rol richting de

onderwijsinstellingen.


4.4 Middelen en communicatiematrix

Afbeelding 9: communicatiematrix

com

mu

nic

atie

mid

del

en

web

site

s sb

b

soci

ale

med

ia (

optio

neel

)

inte

rnet

pan

els

onlin

e en

quet

e

broc

hure

ove

r he

rzie

ning

MB

O k

rant

intr

anet

Nie

uwsb

rief '

'Upd

ate'

'

Ron

de T

afel

s/w

erkc

onfe

rent

ies

Roa

dsho

w /

info

rmat

iebi

jeen

kom

sten

doelgroepen

studenten (JOB) www.job-site.nl

werknemersorganisaties

werkgevers (VNO-NCW)

scholen (publiek en privaat)

docenten en praktijkopleiders

examinatoren

docentenpanels

beroepsvereniging mbo (docenten) www.bvmbo.nl

kenniscentra

directeurenoverleg

partaire commissies

ontwikkelteams

examenleveranciers (uitgeverijen etc.)

mbo raad

aoc raad

NRTO

SBB

Toetsingskamer

min. OCW, dir BVE

min. ELI

MBO15

SAMBO ict

DUO (Bekostiging, Registratie, studiefinanciering)

Inspectie


Bijlagen

Planning 2012

activiteit

36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52

P&S Inhoudelijke lijn A (DUO)

voorbereidingen en werksessies ism DUO 5e 27e

quickscan bijeenkomst x

concept advies versie 1 ism. DUO x

feedback ronde 1 x

rapportage versie 1 x

Inhoudelijke lijn B (instellingen en kenniscentra)

formeren projectgroep

werkconferenties:

kickoff x

vaststellen top 3 context onderwerpen x

onderwerp 1; werkconferentie x x



advies x

feedback tweedaagse instellingen x

feedback tweedaagse kenniscentra & leerbedrijven x


Inhoudelijke lijn C (weten regelgeving)

1e analyse impact weten regelgeving x


planning opstellen 2013 adhv bevindingen x

september oktober november december

2012 2012 2012 2012


activiteit

KWS 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52

dossiers eerste tranche

vaststelling format/toetsingskader (minister) x

uitwerking structuur en indiening toets a x

uitwerking dossiers en indiening toets b x

besluitvorming kenniscentra en indiening eindtoets x

eindtoetsing tk en besluitvorming bestuur SBB

(voorlopige) vaststelling minister

voorstel penvoerderschap vastgesteld

dossiers tweede tranche (2013)

ontwikkeling structuur en ingangstoets

uitwerking structuur en indiening toets a

uitwerking dossiers en indiening toets b

besluitvorming kenniscentra en indiening eindtoets


vaststelling minister

bovensectorale keuzedelen

voorstel invulling, penvoerderschap en fasering

bovensectorale specifieke&generieke keuzedelen

ontwikkeling register keuzedelen (bureau SBB)

raadpleging SBB: kenniscentra, tacKE, onderwijs, bedrijfsleven

besluit door bestuur SBB x

uitwerking bovensectorale keuzedelen + bestuursbesluit

entreekwalificaties

voorstel structuur&penvoerderschap entreekwalificaties (kenniscentra)

raadpleging SBB en bestuursbesluit

(uitwerking entreekwalificaties opnemen in tweede tranche dossiers)

specialistenkwalificaties

voorstel kaders specialistenkwalificatie (projectmanagement) en aadpleging tac/doc x

uitwerken voorstel (inhoud, format, penvoerschap, generieke eisen) en bestuursbesluit

uitspraak minister

(uitwerking specialisten opnemen in tweede tranche dossiers)

wezen van beroep/werkvelden

onderzoeksvoorstel werkvelddefinities (projectmanagement)

uitvoering onderzoek (nader uitwerken)

exameneisen

uitwerken kwalificatieeisen in dossiers (projectmanagement)

inbedding examenprofielen en uitwerking examenafspraken

gebruikerspanels (nader uitwerken)

bovensectoraal x x

sectoraal x

digitale gebruikerspanels (ongoing)

september oktober november december

2012 2012 2012 2012


Planning 2013

activiteit

1 2 3 4 5 6 7 8 9 # 11 # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # #

P&S planning uitvoeren 2013

praktijkproef

uitwerken spelregels x

ontwerpen rapportagemonitor x

organiseren inschrijving praktijkproef x

ondersteuning deelnemers inrichten x

uitvoeren praktijproef x

rapportage resultaten x

opstellen advies x

KWS

dossiers eerste tranche

vaststelling format/toetsingskader (minister)

uitwerking structuur en indiening toets a

uitwerking dossiers en indiening toets b

besluitvorming kenniscentra en indiening eindtoets

eindtoetsing tk en besluitvorming bestuur SBB x

(voorlopige) vaststelling minister x

dossiers tweede tranche

ontwikkeling structuur en ingangstoets x

uitwerking structuur en indiening toets a x

uitwerking dossiers en indiening toets b x

besluitvorming kenniscentra en indiening eindtoets x


vaststelling minister

20132013 2013 2013 2013 2013 20132013 2013

september oktober novemberjanuari februari

2013 2013 2013

decembermaart april mei juni juli augustus


activiteit

1 2 3 4 5 6 7 8 9 # 11 # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # # #

bovensectorale keuzedelen

voorstel invulling, penv.schap + fasering bovens. Specif.&gener. keuzedelen

ontwikkeling register keuzedelen (bureau SBB)

raadpleging SBB: kenniscentra, tacKE, onderwijs, bedrijfsleven

besluit door bestuur SBB

uitwerking bovensectorale keuzedelen + bestuursbesluit x

entreekwalificaties

voorstel str.&penv.schap entreekw. (kenniscentra)

raadpleging SBB en bestuursbesluit x

(uitw. Entreekw. opnemen in 2e tranche doss.)

specialistenkwalificaties

voorstel kaders specialistenkwalificatie (projectmanagement) en aadpleging tac/doc

uitwerken voorstel (inhoud, format, penvoerschap, generieke eisen) en bestuursbesluit x

uitspraak minister x

(uitwerking specialisten opnemen in tweede tranche dossiers)

wezen van beroep/werkvelden

onderzoeksvoorstel werkvelddefinities (projectmanagement)

uitvoering onderzoek (nader uitwerken)

exameneisen

uitwerken kwalificatieeisen in dossiers (projectmanagement)

inbedding examenprofielen en uitwerking examenafspraken

gebruikerspanels (nader uitwerken)

bovensectoraal

sectoraal

digitale gebruikerspanels (ongoing)

afronding en evaluatie (2014)

20132013 2013 2013 2013 2013 2013 2013 2013 2013 2013 2013

decemberjanuari februari maart april mei juni juli augustus september oktober november

Toetsingskader kwalificatiestructuur

De kwalificatiestructuur vormt het scharnierpunt tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Het beschrijft de

diploma-eisen die borg moeten staan voor de startbekwaamheid van mbo-studenten wanneer zij de

arbeidsmarkt betreden of verder studeren. Om de kwaliteit van de kwalificatiestructuur te borgen

werken onderwijs en sociale partners in SBB-verband nauw samen. Die kwaliteit wordt gemeten aan de

hand van de volgende criteria:

Duurzaamheid: kwalificatiedossiers leggen een solide basis onder het onderwijs, de examinering

en de beroepspraktijkvorming (bpv).

Flexibiliteit: de structuur van de totstandkoming van de kwalificatiedossiers èn de

kwalificatiedossiers zelf staan er borg voor dat er alert en adequaat gereageerd wordt op

ontwikkelingen op de arbeidsmarkt die leiden tot duurzame aanpassingen van de kwalificatie-eisen.

Transparantie: de kwalificatiestructuur vormt een ontkokerd, transparant en overzichtelijk geheel.

Er is geen ondoelmatig overlap tussen kwalificaties. De kwalificatiestructuur is helder en

overzichtelijk over verschillen en overeenkomsten tussen kwalificaties, zodanig dat studenten een

goed onderbouwde keuze voor een kwalificatie kunnen maken en werkgevers weten wat ze kunnen

verwachten van studenten die een bpv-plek of baan vervullen.

Herkenbaarheid: de kwalificatiestructuur als geheel is herkenbaar voor onderwijs, bedrijfsleven

en studenten.

Uitvoerbaarheid: de kwalificatiestructuur is uitvoerbaar voor onderwijs, bpv en andere gebruikers

van de kwalificatiedossiers.

Doelmatigheid: de kwalificatiestructuur en het daarop gebaseerde onderwijsaanbod sluiten in

kwaliteit en kwantiteit aan op de vraag vanuit de arbeidsmarkt, samenleving en vervolgonderwijs.

Deze kwaliteitscriteria zijn te onderscheiden, maar niet te scheiden. Ze vullen elkaar aan, vloeien in

elkaar over en staan soms op gespannen voet met elkaar.

De bewaking van de kwaliteit van de kwalificatiedossiers is belegd bij de Toetsingskamer SBB. Dit

toetsingskader beschrijft hoe de Toetsingskamer de kwaliteitscriteria operationaliseert in het

toetsingsproces. De Toetsingskamer hanteert daarbij de volgende criteria:

Het kwalificatiedossier is duurzaam voor onderwijs, beroepspraktijkvorming en

examinering.

Het dossier is zo opgesteld dat het meerdere jaren meekan zonder tussentijds geactualiseerd te

hoeven worden. Het keuzedeel is echter zo opgesteld dat deze wel tussentijds op basis van nieuwe

ontwikkelingen kan worden aangepast.

In het kwalificatiedossier zijn verwante beroepen opgenomen geclusterd in een beroepengroep en

is ondoelmatige overlap tussen kwalificaties geminimaliseerd.

Het kwalificatiedossier verwijst naar documenten die de trends en ontwikkelingen beschrijven. Deze

documenten worden regelmatig geactualiseerd.

Het kwalificatiedossier verwijst naar een onderhoudsagenda waarop relevante aandachtspunten zijn

vermeld. De agenda bestrijkt maximaal een periode van 6 jaar.

Het kwalificatiedossier is flexibel voor onderwijs, bpv en examinering.

Het kwalificatiedossier is niet beperkend voor afspraken over didactiek, bpv of

onderwijsprogrammering.

Het kwalificatiedossier bevat een verwijzing naar keuzes die relevant zijn voor de kwalificaties in het

dossier.

In het kwalificatiedossier zijn de criteria beschreven waaraan keuzeonderdelen moeten voldoen.


Het kwalificatiedossier is herkenbaar voor onderwijs, bedrijfsleven en studenten.

Het kwalificatiedossier bevat een actuele en relevante beschrijving van de beroepshandelingen van

een beginnend beroepsbeoefenaar.

Het kwalificatiedossier is voortgekomen uit overleg en dialoog tussen relevante partijen en is

gevalideerd door een paritaire commissie.

Elk kwalificatiedossier is opgenomen in één opleidingsdomein.

Voor ieder dossier is één kenniscentrum penvoerder.

Wanneer kwalificaties (en/of beroepscompetentieprofielen) het werkgebied van meerdere

kenniscentra betreffen zijn er afspraken gemaakt over samenwerking. Die afspraken zijn door

alle betrokken kenniscentra onderschreven.

De naamgeving en inrichting van opleidingsdomeinen, kwalificatiedossiers en van kwalificaties

is kort en leveren voldoende herkenbaarheid op voor het bedrijfsleven en voldoende

vertrouwen in uitvoerbaarheid van het onderwijsveld.

Het kwalificatiedossier bevat verwijzingen naar:

o De betrokkenheid van docenten bij het dossier;

o De discussiepunten bij het dossier;

o De wijze waarop informatie over de uitvoerbaarheid op scholen en leerbedrijven is

verwerkt in het dossier.

Elke kwalificatie bevat een evenwichtige beschrijving van kennis, vaardigheden en

houdingsaspecten.

Kwalificaties moeten voortbouwen op verwante examenprogramma‟s in het vmbo.

Kwalificaties op niveau 2 en 3 moeten vooral gericht zijn op uitstroom naar de arbeidsmarkt.

Middenkader kwalificaties op niveau 4 moeten daarnaast ook aansluiten op verwante richtingen

in het hbo.

Het kwalificatiedossier is doelmatig; relevant voor de arbeidsmarkt, de samenleving en

vervolgonderwijs.

Het kwalificatiedossier bevat een verwijzing naar arbeidsmarktrelevantie. Bij nieuw te ontwikkelen

kwalificaties betreft dit kwalitatieve informatie, zo mogelijk aangevuld met kwantitatieve informatie.

In het dossier is een verwijzing opgenomen naar een actueel, reëel en gekwantificeerd

arbeidsmarktperspectief en naar actuele studentenaantallen. Deze informatie is gelegitimeerd door

de paritaire commissie:

o Van kwalificaties die nauwelijks studenten tellen geeft het kenniscentrum expliciet aan

waarom deze toch in de kwalificatiestructuur moeten blijven.

o Voor kwalificaties die niet langer arbeidsmarktrelevant zijn, zijn criteria geformuleerd op

basis waarvan de betreffende kwalificatie uit de kwalificatiestructuur gehaald wordt.

De kwalificatie levert meerwaarde op ten opzichte van in de kwalificatiestructuur al aanwezige

(delen van) kwalificaties. Er is geen sprake van ondoelmatige overlap. De kwalificatie past in een

bestaand kwalificatiedossier of de verwantschap met reeds bestaande kwalificaties is zo gering dat

een nieuw kwalificatiedossier aan de kwalificatiestructuur moet worden toegevoegd.

Entreekwalificaties dienen zodanig beschreven te zijn dat het onderwijsprogramma studeerbaar is

binnen 1 jaar, kwalificaties op niveau 2 2 jaar, niveau 3 en 4 3 jaar. Voor niveau 4 kwalificaties die

niet studeerbaar zijn binnen de 3 jaar zijn criteria opgesteld waaraan deze moeten voldoen om 4-

jarig te kunnen worden.

Eenjarige kopopleidingen bovenop een niveau-3-opleiding kunnen als een specialistenopleiding

worden opgenomen in de kwalificatiestructuur. De beschrijving hiervan moet dan zo zijn opgesteld

dat de taken en werkprocessen studeerbaar zijn in maximaal één jaar.

Het kwalificatiedossier is gebaseerd op door sociale partners gelegitimeerde

beroepscompetentieprofielen. Het kwalificatiedossier bevat een verwijzing naar deze bcp‟s.

De kwalificaties in het kwalificatiedossier zijn drievoudig kwalificerend. Ze bevatten een verwijzing

naar de eisen voor Nederlands en rekenen en naar de eisen op het gebied van loopbaan en


burgerschap. Kwalificaties op niveau 4 bevatten tevens een verwijzing naar de kwalificatie-eisen

Engels.

Opgenomen certificeerbare eenheden zijn arbeidsmarktrelevant. Het kwalificatiedossier bevat een

verwijzing naar de onderbouwing hiervan.

Het kwalificatiedossier bevat een verwijzing naar informatie over (internationale) ontwikkelingen op

de arbeidsmarkt ten behoeve van het actueel houden van de opleidingen.

De kwalificatie(s) in het dossier leiden op voor meerdere bedrijven.

Het kwalificatiedossier bevat een verwijzing naar ontwikkelingsmogelijkheden binnen de

beroepskolom.

Kwalificaties mogen nooit in tegenspraak zijn met wettelijke beroepsvereisten. Kenniscentra

verwerken deze beroepsvereisten in de kwalificaties. Vakdepartementen beoordelen of kenniscentra

dit goed hebben gedaan. Het kwalificatiedossier bevat een verwijzing naar deze schriftelijke

instemming.

Het kwalificatiedossier vormt een transparant en overzichtelijk geheel.

Er is sprake van eenduidige vormgeving, door het voorkómen van herhalingen in

beschrijvingen, door gelijk te beschrijven wat gelijk is en vergelijkbaar wat vergelijkbaar is, door

een transparante en passende omschrijving van het kwalificatieniveau en door het hanteren

van overige afspraken over vormgeving en beschrijving zoals deze in de 'Instructies bij format

kwalificatiedossiers mbo' zijn opgesteld.

Een kwalificatie bestaat uit drie delen: basis, profiel en keuze.

Elke kwalificatie bevat een evenwichtige beschrijving van kennis, vaardigheden en

houdingsaspecten. Kennis en vaardigheden staan voorop.

Het format is gebruikt en volledig gevuld met inachtneming van de instructies.

In het dossier zijn de gemeenschappelijke kenmerken duidelijk uitgewerkt in basis, en is in het

profiel aangegeven wat specifiek is voor de uiteindelijke kwalificatie.

Het mbo-niveau is consistent uitgewerkt met behulp van de NLQF-descriptoren.

Kwalificaties zijn voorzien van een EQF-niveau. Als van het EQF-niveau wordt afgeweken, dan

moet deze afwijking gemotiveerd worden en zijn voorzien van een formele goedkeuring door

het Nationaal Coördinatiepunt NLQF.

Het kwalificatiedossier is uitvoerbaar voor onderwijs, bpv en examinering.

In het kwalificatiedossier wordt verwezen naar een onderbouwing voor de gewenste verblijfsduur

van de kwalificaties in het profiel.

Van elke kwalificatiedossier stelt een docentenpanel vast of deze goed vertaald kan worden naar

een reëel onderwijs- en examenprogramma, passend bij de nominale studieduur die de wetgever

heeft vastgesteld. Hiervan wordt verslag gedaan.

Onderwijs en bedrijfsleven zijn bereid om op te leiden voor de betreffende kwalificatie. Het

bedrijfsleven heeft concrete toezeggingen gedaan om bpv-plaatsen ter beschikking te stellen.

Nota bene:

Daar waar de criteria aangeven dat “het kwalificatiedossier een verwijzing bevat” verwijst dit naar de

website www.kwalificatiesmbo.nl. Kenniscentra zorgen ervoor dat de informatie op deze site actueel

blijft.


Basisdocumenten

Brief Ministerie dd. 21 juni 2012 inzake productie en oplevering herziene kwalificatiestructuur.

Brief 4 juni SBB

Format Toetsingskamer kwalificaties mbo dd. @@

Instructies Toetsingskamer bij format kwalificatiedossiers mbo

Toetsingskader Toetsingkamer

Opdracht Procesmanagement kwalificatiestructuur SBB.

Projectorganisatie KWS 3.0. Opzet, uitvoering en afronding van het project

KWS MBO 3.0. 1 juni 2012.

actieplan „Focus op Vakmanschap 2011-2015‟

De basis op orde, de lat omhoog. Startrapportage programmamanagement MBO15

‟Naar meer doelmatigheid in het mbo‟‟. Advies commissie Kwalificeren en Examineren (commissie

Hermans/Van Zijl). 8 november 2010

„‟Naar meer focus op het mbo!‟‟. Advies van de Commissie Onderwijs en Besturing BVE

„‟Mbo- diploma‟s: doelmatige basis voor vakmanschap‟‟. Advies Thema-adviescommissie Kwalificeren

en Examineren. SBB, 27 februari 2012.

Overige documenten

www.s-bb.nl

www.kwalificatiesmbo.nl

www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/beroepsonderwijs

www.mbo15.nl

http://www.s-bb.nl/

http://www.kwalificatiesmbo.nl/

http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/beroepsonderwijs

http://www.mbo15.nl/

Projectplan Herziening Ruim Baan Voor Vakmanschap (Okt 2012)

Documents

Transcript of Projectplan Herziening Ruim Baan Voor Vakmanschap (Okt 2012)