Programmabegroting 2017 def versie college · 2016-10-06 · 3.9 Interbestuurlijk toezicht ... In...

5 oktober 2016

Programmabegroting 2017

Gemeente Almere

Inhoudsopgave

LEESWIJZER ........................................................................................................................................................ 4

1 INLEIDING .............................................................................................................................................. 7

1.1 Almere volop in beweging ........................................................................................................ 7 1.2 Financiële positie ..................................................................................................................... 8

2 PROGRAMMAPLAN ............................................................................................................................. 13

2.1 Bestuur en bestuurlijke vernieuwing .................................................................................... 13 2.2 Veiligheid ................................................................................................................................ 19 2.3 Sport ....................................................................................................................................... 23 2.4 Onderwijs ............................................................................................................................... 27

Sociaal domein ....................................................................................................................... 35 2.5 Jeugd en Maatschappelijke ondersteuning ........................................................................... 48 2.6 Participatie werk en inkomen ................................................................................................ 54 2.7 Publiekszaken ........................................................................................................................ 66 2.8 Kunst en cultuur .................................................................................................................... 70 2.9 Beheer en openbare ruimte en milieu .................................................................................. 73 2.10 Ruimte, wonen en wijken ....................................................................................................... 82 2.11 Economische ontwikkeling .................................................................................................... 91 2.12 Bedrijfsvoering en vastgoed .................................................................................................. 96 2.13 Financiën .............................................................................................................................. 104 2.14 Overhead en kostentoerekening .......................................................................................... 113

3 PARAGRAFEN .................................................................................................................................... 119

3.1 Paragraaf Floriade ............................................................................................................... 119 3.2 Weerstandsvermogen en risicobeheersing ......................................................................... 125 3.3 Lokale heffingen .................................................................................................................. 140 3.4 Onderhoud kapitaalgoederen .............................................................................................. 148 3.5 Financiering ......................................................................................................................... 155 3.6 Verbonden partijen .............................................................................................................. 158 3.7 Bedrijfsvoering ..................................................................................................................... 170 3.8 Grondbeleid .......................................................................................................................... 175 3.9 Interbestuurlijk toezicht ...................................................................................................... 184 3.10 Fonds Verstedelijking Almere ............................................................................................. 188 3.11 Aanjaaggelden ..................................................................................................................... 193

4 BIJLAGEN .......................................................................................................................................... 209

4.1 Opvolging aanvaarde moties en amendementen ................................................................ 209 4.2 Afkortingenlijst .................................................................................................................... 214 4.3 Begrippenlijst ....................................................................................................................... 216

pag. 4 Programmabegroting 2017

Leeswijzer Dit is de Programmabegroting 2017 van de gemeente Almere. De Gemeentewet schrijft voor dat iedere gemeente jaarlijks begrotings- en verantwoordingsstukken moet opstellen. Het Besluit begroting en ver-antwoording (BBV) bevat de regelgeving daarvoor. Vanaf 1 januari 2017 wijzigen de voorschriften, dit werkt op enkele onderdelen door in de begroting en zorgt ook deels voor een andere indeling. De begroting begint zoals gebruikelijk met een inleiding In het eerste hoofdstuk wordt de ‘Financiële positie’ van de gemeente Almere toegelicht. Ook het meerjarenperspectief en de vermogenspositie komen in dit hoofdstuk aan de orde.

Programmaplan

Het tweede gedeelte van deze begroting bestaat uit de verschillende programma’s. De beleidsinhoudelijke doelstellingen beschrijven we aan de hand van onze ambities. In ieder programma hebben we daarna een tabel met ‘de totale begroting na mutaties’ opgenomen. Deze tabel geeft op hoofdlijnen aan wat de baten en lasten binnen een programma zijn. De tabel wordt gevolgd door het onderdeel ‘beleid en middelen’, daarin worden beleidsinhoudelijke speerpunten met hun bijbehorende financiële aanvragen toegelicht.

Indicatoren en verbonden partijen in het programmaplan

Nieuw in de programma’s zijn de voorgeschreven indicatoren. We gaan uit van de indicatoren die zijn voor-geschreven door de BBV. Deze indicatoren zullen vervolgens ook in de overige financiële producten (voor-jaarsnota en programmarekening) worden opgenomen. In de begroting zijn ook de gegevens van referen-tiegemeenten opgenomen. Almere wordt vergeleken met gemeenten met 100.000 tot 300.000 inwoners. We gaan uit van gegevens zoals die door KING en via de website waarstaatjegemeente.nl beschikbaar zijn ge-steld. Het peiljaar kan dus per indicator verschillen. Per indicator wordt een korte toelichting gegeven en wordt waar mogelijk een relatie gelegd met het gevoerde beleid. Het staat gemeenten vrij om naast de verplichte set van indicatoren ook eigen indicatoren in de financiële producten op te nemen. Over de aard van die indicatoren en de precieze formulering ervan gaan wij begin 2017 met uw raad in gesprek. De uit-komsten van die gesprekken en de uiteindelijke keuze voor aanvullende indicatoren nemen wij vervolgens op in onze begrotingsproducten.

Naast de indicatoren wordt vanaf 2017 ook informatie over Verbonden Partijen in het programmaplan opge-nomen. Daarin wordt toegelicht op welke wijze een Verbonden Partij een relatie heeft met de programma-doelstellingen.

Overige wijzigen BBV

Naast de wijzigingen vanuit de BBV die een effect hebben op het programmaplan, zijn er in deze begroting nog een drietal aanpassingen doorgevoerd. In deze begroting is een nieuw hoofdstuk ‘Overhead en kosten-toerekening’ opgenomen. Nog een aanpassing ten opzichte van eerdere begrotingen is dat investeringen met maatschappelijk nut geactiveerd worden. Tot slot is voorgeschreven dat de interne rekenrente gelijk wordt gesteld aan de werkelijke rentekosten.

Paragrafen

Het derde gedeelte van deze begroting bevat de zogenoemde paragrafen. Naast een inhoudelijke toelichting wordt in de paragrafen ook aandacht besteed aan de beheersmatige aspecten. Bovendien geven de onder-werpen die in de paragrafen worden behandeld inzicht in de financiële positie van de gemeente.

Bijlagen

Deze begroting bevat enkele bijlagen. De eerste bijlage is de bijlage ‘Opvolging moties en amendementen’, dit stelt uw raad beter in staat de uitvoering van aanvaarde moties en amendementen te kunnen monitoren. De tweede bijlage is een afkortingen- en begrippenlijst opgenomen. Tot slot is, zoals gebruikelijk, het bij-lagenboek bijgevoegd. In het Bijlagenboek vindt u onder andere een uitgebreidere toelichting op de Lasten en Baten en de reserves en voorzieningen.

Hoofdstuk 1


1 Inleiding

1.1 Almere volop in beweging

Nederland heeft de laatste jaren weer vaste grond onder de voeten gekregen. De economische crisis ligt achter ons. Sinds enkele jaren groeit de Nederlandse economie weer bestendig. De trend van dalende werkgelegenheid is gestopt en de economische vooruitzichten zijn volgens de groeiprognose van de Metro-poolregio Amsterdam gematigd positief. De woningmarkt trekt aan, en fysieke vestigingsvoorwaarden, zoals de verbeteringen aan het spoor en de A6 en de doorgroei van Lelystad Airport tot de tweede luchtha-ven van Nederland, zijn gunstig voor de economische ontwikkeling en de werkgelegenheid in onze stad en regio. Daarmee komt er weer ruimte om te bewegen. Ruimte om keuzes te maken, te verhuizen, te investe-ren, en om nieuwe avonturen aan te gaan.

Een sluitende begroting is voor ons altijd vanzelfsprekend geweest, maar ook in economisch krappere tij-den heeft dit college ruimte gehouden voor beweging. Bij aanvang van deze bestuursperiode is die ruimte vastgelegd in het coalitieakkoord (2014-2018) 'De kracht van de stad' in de vorm van aanjaaggelden. Hier-door is blijvend mogelijk gemaakt extra te investeren in onderwerpen die voor de ontwikkeling van de stad belangrijk zijn: onderwijs, wonen en wijken, onderwijs en arbeidsmarkt, kunst en cultuur, en innovatie.

Markt woningen en werklocaties in beweging

Zowel de woningmarkt als de markt voor werklocaties is in beweging in Almere. De woningmarkt trekt aan, maar - anders dan in het verleden - is de verwachte huishoudensgroei in Almere de komende 10 jaar vooral te vinden bij 65-plussers en mensen jonger dan 35 jaar. Hierdoor ontstaat een verschuiving van de vraag: van eengezinswoningen naar woningen voor een- en tweepersoonshuishoudens. Bij de ontwikkeling van nieuwe wijken, zoals de Stadstuinen Poort, houden we rekening met deze verschuiving. En we zetten in op transformatie en innovatie. Zo worden in Almere Centrum leegstaande panden getransformeerd naar wo-ningen, en genereren we via projecten als de Bouwexpo Tiny Housing innovatieve ideeën en oplossingen. In de vestigingswensen van bedrijven is de nadruk steeds meer komen te liggen op informele, gemengde werklocaties en op het gebruik van leegstaande panden. Hierdoor sluiten de prognoses voor uitgifte van bedrijventerreinen in Almere niet meer aan op deze tijd. We ondernemen daarom op twee fronten actie. We nemen circa 63 hectare bedrijventerrein (48 procent) uit de actieve grondexploitatie. En we ontwikkelen een nieuwe marketing- en acquisitiestrategie om de grondverkoop van resterende bedrijventerrein in de actieve grondexploitaties daadwerkelijk te realiseren.

Doorontwikkeling sociaal domein

We gaan onverminderd uit van de eigen waarde, kracht en verantwoordelijkheid van de Almeerders. Zij kunnen veel zelf en voor elkaar doen, maar in bepaalde situaties en op verschillende momenten in hun leven hebben Almeerders soms een helpende hand van de gemeentelijke overheid nodig. Nu de decentrali-satie van het sociaal domein is gerealiseerd, geldt dit sterker dan ooit. In 2015 stonden we met de transitie en de invoering van de nieuwe Wmo, Jeugdwet en Participatiewet zowel inhoudelijk als financieel voor een grote opgave. Een forse stelselwijziging waarvan de gevolgen niet tot in detail konden worden voorspeld, maar waarin zowel zorgcontinuïteit als de financiële kaders uitgangspunt waren. Op basis van de praktijk-ervaringen constateren we nu dat er in het sociaal domein extra investeringen nodig zijn. De doorontwikke-ling van het sociaal domein richt zich op transformatie van het stelsel ter verbetering van zorg en dienstver-lening, en op beheersing van de kosten door in te zetten op een integrale aanpak, eigen kracht, preventie en participatie. Altijd met het vizier gericht op de overtuiging dat iedere Almeerder moet kunnen meedoen in de samenleving.

Extra investeren in dienstverlening

In het coalitieakkoord heeft dit college nadrukkelijk de wens uitgesproken samen met de inwoners van Almere onze stad verder tot bloei te brengen. Dit vraagt een overheid die naast de inwoners staat, en waar dienstbaarheid en ambitie hand in hand gaan. Waar het gaat om onze dienstverlening, heeft Almere - naast landelijke ontwikkelingen als digitalisering en de participatiesamenleving - een aantal specifieke kenmer-ken die onze werkwijze als lokale overheid beïnvloeden.


Alles wat de gemeente doet, komt voor de inwoners en ondernemers samen in de dienstverlening die wij bieden. Het college kiest ervoor hier extra in te investeren. We zetten in op (digitaal) klantcontact, maar ook op het vermogen van de organisatie om hiervan te leren en dit steeds meer als basis te gaan gebruiken voor het opstellen en verbeteren van beleid. We willen ruimte geven aan initiatieven van inwoners en hen be-trekken bij beleid- en besluitvorming, bijvoorbeeld via het contactwethouderschap en projecten als de toe-gankelijke begroting, de bewoners-challenge, het bomenkader, het cultuurfonds en de monitoring armoe-debeleid/aanpak schulden. Ook de gebiedsontwikkeling in Oosterwold is een voorbeeld van beweging die ontstaat vanuit bewoners zelf. Dit vraagt van ons als overheid een meer faciliterende - en niet automatisch regisserende - rol.

40 jaar

Met de komst van de 200.000ste inwoner behoort Almere qua inwoneraantal inmiddels tot de grootste ste-den van Nederland. Almere is in 40 jaar een grote stad geworden en is volop in beweging. Daar past een oriëntatie bij die veel verder reikt dan onze stadsgrenzen. Almere is een speler die ertoe doet. We maken, als tweede stad, deel uit van een internationaal sterke Metropoolregio Amsterdam. Almere is nog steeds de snelst groeiende stad van Nederland. Deze groei geven we samen met regio en Rijk vorm via Almere 2.0 en het Fonds Verstedelijking Almere, en kan alleen succesvol plaatsvinden als je ook investeert in de leefbaar-heid van de stad. Daarom bouwen we bijvoorbeeld ook aan een breed onderwijsaanbod. Zo behouden we jonge talentvolle Almeerders voor de stad en versterken en verrijken we Almere met innovatiekracht en een levendige studentencultuur. In de ontwikkeling van Almere staat het thema Growing Green Cities cen-traal, met als hoogtepunt de Floriade in 2022. Zo draagt Almere bij aan oplossingen voor vraagstukken rondom voeding, de groene omgeving, energieproductie en gezondheid. In Almere kennen we een traditie van nieuw en anders: de ruimte voor zelfbouw en zelfbeheer, de geschei-den busbanen, het groen en het water, het Ondergronds Afval Transportsysteem, de politieke markt, de drie lagen van het stadshart. Kwaliteiten die we koesteren, maar die ons ook voor de nodige uitdagingen stellen. Almere is in beweging. Samen groeien we naar een groene, gezonde stad met ruimte voor nieuwe en inno-vatieve ideeën en kansen voor iedereen.

1.2 Financiële positie

Economisch herstel

De economische vooruitzichten zijn voor het eerst sinds lange tijd weer positief te noemen. Vanaf 2015 is een voorzichtig herstel ingetreden, en dit herstel zet door in 2016 en 2017. De jarenlange economische recessie in Nederland is achter de rug, maar de gevolgen daarvan zijn nog steeds voelbaar. Gedurende ongeveer twee raadsperiodes is Almere geconfronteerd met bezuinigingen van het Rijk. Bij de decentralisa-ties in het sociaal domein zijn de budgetten met meer dan 10% gekort. Verder is er financiële krapte ont-staan als gevolg van grote afboekingen in onze grondexploitaties. In deze context is deze begroting opgesteld. Het jaar 2017 is het laatste volledige begrotingsjaar van deze coalitieperiode. In 2018 vinden gemeenteraadsverkiezingen plaats.

De begroting van Almere

Positief is dat er structureel € 2,9 miljoen extra beschikbaar komt via het gemeentefonds, omdat de Rijks-overheid weer meer gaat investeren. De gemeenten delen evenredig mee in die extra investeringen. Verder profiteert de gemeente van de historisch lage marktrente. De rentekosten dalen hierdoor structu-reel met € 1,5 miljoen. De belangrijkste incidentele meevaller komt uit de Incidentele Aanvullende Uitke-ring 2011. Het rijk heeft alsnog positief beslist op ons bezwaar, dit leidt tot een extra bedrag in 2016 van € 9,9 miljoen. Daarnaast valt er ook € 2 miljoen vrij uit de voorziening dubieuze debiteuren van sociale zaken en € 2 miljoen uit de frictiereserve voor Wabo vergunningen.


Tenslotte is er in 2016 een meevaller ontstaan doordat het aantal bijstandsgerechtigden minder snel stijgt dan de afgelopen jaren. Maar hier staat tegenover dat het Rijk het verdeelmodel voor de BUIG vanaf 2017 aanpast. Dit leidt vanaf 2017 tot een verlaging van de doeluitkering met € 7,4 miljoen ten opzichte van 2016. (zie ook programma Participatie Werk en Inkomen)

Aanjaaggelden en fonds verstedelijking Almere

In deze begroting wordt opnieuw € 3,4 miljoen geïnvesteerd in de aanjaaggelden en € 15,8 miljoen in het fonds verstedelijking Almere. In afzonderlijke paragrafen wordt dit nader toegelicht.

Verkoop bedrijventerreinen

De verkoop van bedrijventerreinen blijft nog steeds achter, waardoor we opnieuw circa € 22 miljoen op onze grondvoorraden moeten afwaarderen.

Sociaal domein

De inkomsten in het sociaal domein zijn structureel € 2,5 miljoen lager dan verwacht en de besparingen op met name de jeugdzorg vallen tegen. Er moet circa € 10 miljoen extra vanuit de algemene dienst worden vrijgemaakt. Verder is er een bezuiniging nodig van € 1,5 miljoen vooral op de WMO Lokaal en moet er circa € 5 miljoen worden bespaard in de residentiële jeugdzorg. Hiertoe is een viertal businsscases opgesteld. Dat vergt investeringen in vormen van ondersteuning die (geleidelijk) in de plaats komen van intensieve en kostbare zorgsoorten.

Nieuwe structurele uitgaven

In deze begroting wordt onder andere structureel geld uitgetrokken voor deelname aan de Metropoolregio Amsterdam, onderwijshuisvesting, peuterspeelzaalwerk, bijzondere bijstand, schuldstabilisatie, versterking van de Dienst Stedelijke Ontwikkeling, de uitvoeringsorganisatie toerisme en recreatie, het terugdraaien van de verhoging van de OZB voor eigenaren van bedrijven, de versterking van ICT.

Bedrijfsvoering

Uit een benchmark is gebleken dat onze ICT relatief duur is, tegelijkertijd blijkt de kwaliteit niet voldoende om aan de eisen van vandaag en morgen te kunnen voldoen. Daarom wordt er opnieuw geïnvesteerd in ICT. Tegelijkertijd voeren we besparingen door die op termijn moeten leiden tot een structureel voordeel van € 2,1 miljoen voor het perspectief. Ook elders in de bedrijfsvoering (bijvoorbeeld op inkoop van goederen en diensten) is een taakstelling opgelegd van in totaal € 1,6 miljoen. We zullen bij de voorjaarsnota opnieuw een bezuinigingsmonitor opstellen om de invulling van deze bezuinigingen te volgen. In deze begroting treft u geen bezuinigingsmonitor aan, omdat alle oude taakstellingen inmiddels zijn ingevuld of terug gedraaid.

Reservepositie

Zoals uit de grafiek hiernaast blijkt, dalen onze reserves naar € 263 miljoen per 31 december 2015. Dit komt voornamelijk door de afboekingen op onze grondvoorraden de afgelopen jaren. Bij de vaststelling van de jaarrekening 2015 hebben wij aangegeven voorne-mens te zijn om begrotingsruimte die ontstaat door het economisch herstel in te zetten voor het verster-ken van onze reservepositie. Voor het komende jaar blijkt deze ambitie echter niet haalbaar. Vanaf 2016 verwachten wij een verdere daling van onze reserve-positie naar circa € 180 miljoen in 2018. Dit komt deels doordat vanuit de reserve afschrijvin-gen € 24,5 miljoen wordt vrijgemaakt om onder ande-re de hiervoor genoemde knelpunten op te lossen. Daarnaast wordt de reserve van het grondbedrijf inge-zet het afboeken van bedrijventerreinen.

0

100

200

300

400

2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020


Verder wordt de reserve incidenteel beleid conform de planning ingezet voor investeringen rondom de A6 en de Floriade. De buffer voor het opvangen van tegenvallers zit vooral in de saldireserve en de reserve afschrijvingen. In de reserve afschrijvingen is per 1 januari nog € 30 miljoen beschikbaar, in de saldireserve zit een buffer voor risico’s van circa € 22 miljoen. Het is daarom wenselijk om toekomstige meevallers zo veel mogelijk in te zetten voor versterking van onze reservepositie.

Perspectief

Dit alles leidt tot het volgende meerjarenperspectief:

Tabel 1-1 bedragen x € 1.000

omschrijving 2016 2017 2018 2019 2020

vertrekpunt 0 -1.784 -1.497 -1.055 531

algemene dekkingsmiddelen 2.903 1.451 3.982 4.137 4.445

actualisatie perspectief 15.204 -21.122 -10.112 -6.506 -4.935

sociaal domein -3.802 -5.161 -1.242 -113 39

perspectief voor egalisatie 14.305 -26.616 -8.869 -3.537 80 oplossen tekort

inzetten reserve afschrijvingen 24.500

egaliseren perspectief -14.305 2.116 8.869 3.537 0

perspectief voor egalisatie -14.305 26.616 8.869 3.537 0

eindtotaal 0 0 0 0 80

Na het inzetten van het incidentele overschot in 2016 en de extra middelen uit de reserve afschrijvingen is het perspectief sluitend. In de programma’s worden alle mutaties toegelicht.

Bestuursopdracht gemeentefinanciën Almere

De afgelopen jaren heeft het college fors geïnvesteerd in Almere en in de financiële gezondheid van de gemeente. Er waren flinke bezuinigingen nodig en we hebben maatregelen moeten nemen om het grond-bedrijf gezond te houden. Bij de jaarrekening 2015 was de boodschap: de gemeente heeft weinig financiële buffers om tegenvallers op te vangen en er is nauwelijks structurele begrotingsruimte. In de begroting 2017 trekt het college geld uit voor een aantal voor de stad noodzakelijke investeringen: werklocaties, de door-ontwikkeling in het sociaal domein en de dienstverlening van de gemeente. Daarnaast zijn extra (eenmali-ge) middelen nodig om tegenvallende financiële ontwikkelingen in de BUIG op te vangen. Om het bestuur in de volgende raadsperiode meer ruimte te bieden om nieuwe beleidskeuzes te maken en eventuele tegen-vallers op te vangen, is het van belang onze incidentele en structurele financiële flexibiliteit te vergroten. Daarom heeft het college een uitwerkingsopdracht gegeven voor de begroting 2018, waarin de mogelijkhe-den worden verkend om deze vrije ruimte te creëren.

Hoofdstuk 2


2 Programmaplan

2.1 Bestuur en bestuurlijke vernieuwing

Ambitie

Almere is gebaat bij een economisch sterke Metropoolregio Amsterdam (MRA). Als tweede stad in deze regio zullen wij komend jaar nadrukkelijker onze rol pakken op thema’s als verstedelijking, mobiliteit, wer-ken en wonen, en leefbaarheid. Ook de regionale samenwerking op het gebied van onder andere het sociaal domein en cultuur zal meer aandacht krijgen. Daarnaast gaan wij ons ervoor inzetten om de gemeentera-den binnen de MRA in positie te brengen en willen wij onszelf beter positioneren in de aangrenzende regio’s Utrecht en Zwolle. In verband met de (economische) belangen voor Almere en de MRA, het hoger onderwijs in Almere en de langdurige betrekkingen, blijven we internationaal met name samenwerken met een viertal steden uit het stedennetwerk GGC: Shenzhen, Taipei, Taichung en Milaan. Daarbij stellen we onszelf steeds de vraag: wat levert het Almere en de MRA op? Daarnaast zullen wij onze internationale inzet aanwenden om de Floriade-organisatie te ondersteunen bij het internationaal profileren van de wereldtentoonstelling. Ook zetten wij in op een transparante lokale overheid. Dit doen wij door steeds meer zaken actief openbaar te maken. Hierbij anticiperen wij op de nieuwe Wet open overheid (Woo).

Bestuurlijke vernieuwing

Bestuurlijke vernieuwing blijft voor ons een speerpunt. We werken daarin samen met de gemeenteraad. We willen meer ruimte geven aan initiatieven van inwoners en hen betrekken bij beleid- en besluitvorming, bijvoorbeeld via het contactwethouderschap en projecten als de toegankelijke begroting, de bewoners- challenge, het bomenkader en de monitoring armoedebeleid/aanpak schulden. Dit vraagt van ons als over-heid een meer faciliterende - en niet automatisch regisserende - rol. Over de verschillende rollen en ver-antwoordelijkheden gaan we de komende periode met de raad in gesprek. Daarbij gaat het onder andere om de manier waarop college en raad zich tot elkaar, de stad en de gemeentelijke organisatie verhouden. Eén van onze ambities is Almeerders op een meer formele manier te betrekken bij het besluitvormings-proces. Door middel van een buurtbegroting willen we hen rechtsreeks zeggenschap geven over delen van de gemeentelijke begroting. Hoe we dit het komende jaar precies gaan doen bespreken we met de gemeen-teraad, bewonersorganisaties en maatschappelijke partners. Samen met hen gaan we ook op zoek naar andere participatievormen bij de belangrijke thema’s in de stad.

Innovatie

In Almere kennen we een traditie van nieuw en anders: de ruimte voor zelfbouw, de gescheiden busbanen, het Ondergronds Afval Transportsysteem (OAT), de politieke markt, de drie lagen van het centrum. Innova-tie vergroot de kwaliteit van de leefomgeving en een innovatieve stad is een aantrekkelijke vestigingsplaats voor bedrijven en bewoners. Om het innovatiepotentieel zichtbaar te maken en mensen en instellingen uit te dagen om ook te investeren in de stad is de Innovatieagenda Almere opgesteld. De twee hoofdlijnen van de innovatieagenda zijn: een samenwerkingsprogramma met TNO en de competitie ‘Upcycle City’. In het samenwerkingsprogramma met TNO koppelen we de onderzoekskracht van het kennisinstituut aan Almeerse thema’s op het gebied van vergroening, afvalinzameling, circulaire economie, voedsel en gezond-heid. De competitie Upcycle City nodigt bedrijven, organisaties en individuen uit om innovatieve ideeën te ontwikkelen om stedelijke afvalstromen in te zetten als grondstof voor nieuwe producten. Hiermee willen we ook een bijdrage leveren aan de werkgelegenheid: betaald werk met name voor laag opgeleiden en mensen met afstand tot de arbeidsmarkt.


Totaalbegroting

Onderstaande tabel geeft een totaalbeeld van het beschikbare budget binnen dit programma. De voorgestelde mutaties zoals die worden toegelicht onder de noemer ‘wat mag het kos-ten’ zijn hierin verwerkt. In ‘het digitale huishoudboekje van Almere’ vindt u een overzicht van de verschillende kos-ten, waarbij ook aandacht wordt besteed aan de vraag in welke mate de budgetten beïnvloed-baar zijn.

Tabel 2-1 bedragen x € 1 miljoen

2016 2017 2018 2019 2020

lasten baten lasten baten lasten baten lasten baten lasten baten

bestuur 1,8 1,8 1,8 1,9 1,9

bestuursondersteuning 8,6 0,7 3,1 0,4 2,7 0,2 2,2 2,2 0,1

gemeenteraad en ondersteuning 3,3 3,1 0,2 3,1 0,1 3,1 0,1 3,1

innovatie 0,5 0,5 0,5 0,5 0,2 0,2

overige organisatie brede activiteiten 1,5 0,2 0,7 - 0,7 - 0,7 - 0,7 -

totaal programma 1 15,8 1,4 9,2 1,1 8,5 0,4 7,8 0,1 7,8 0,1

Bestuur

Uit dit budget worden de burgemeester, de 5 wethouders en de gemeentesecretaris (het hoofd van de ge-meentelijke organisatie) betaald. Daarnaast wordt er jaarlijks geld apart gehouden voor toekomstige uitga-ven voor pensioenen van oud-wethouders en wachtgeld voor oud-wethouders.

Bestuursondersteuning

Het grootste deel van dit budget gaat naar werknemers die het college van burgemeester en wethouders ondersteunen en adviseren, bijvoorbeeld op het gebied van financiën, onderzoek en communicatie. Daar-naast is een klein deel bestemd voor recepties en bijeenkomsten.

Gemeenteraad en ondersteuning

Deze lasten hebben enerzijds betrekking op de raadsvergoedingen voor de raadsleden en de fractie-assistenten en overige raadskosten. Anderzijds wordt de raadsgriffie bekostigd. Ten slotte wordt de externe accountant uit dit budget betaald.

Innovatie

Deze gelden zijn afkomstig uit de aanjaaggelden en het Fonds Verstelijking Almere (FvA) en worden ingezet voor incidentele innovatieve investeringen.

Overige organisatie brede activiteiten

De kosten voor internationale bezoeken, ontvangsten en samenwerkingsverbanden, het stadsarchief, straatnaamgeving en enkele organisatiebrede, strategische investeringen worden uit dit budget afgedekt.

Bestuur overige programma's


Mutaties beleid en middelen

Bestuursondersteuning


2016 2017 2018 2019 2020

actualisatie perspectief

1 versterken samenwerking MRA en public affairs -93 -93 -93 -93

2 inwonersbijdrage MRA -170 -170 -170 -170

3 bestuurlijke vernieuwing en toegankelijke informatie/WOO -80 -80

4 merkstrategie -175

5 budgettair neutrale bijstellingen -88 -44 -39 -39 -38

eindtotaal -88 -562 -382 -302 -301

1. Versterken regionale samenwerking MRA en public affairs

De discussie over inhoudelijke samenwerking en governance in de MRA en andere regio’s waarin Almere zich beweegt, is in de loop van 2015 in een stroomversnelling gekomen. Verstedelijking, mobiliteit, werken, wonen en leefbaarheid krijgen een sterkere regionale dimensie. Ook regionale samenwerking op het gebied van het sociaal domein, cultuur, en andere domeinen vraagt steeds meer aandacht. Daarin moeten de Almeerse belangen goed worden behartigd, dit is geen vanzelf-sprekendheid. Deze zaken vragen extra inzet voor wat betreft de beleidsinhoudelijke producten en pro-gramma’s, het onderhouden van contacten in deze netwerken, en voor bestuurlijke advisering. In 2017 en de jaren daarna zetten we niet alleen in op de uitvoering van de actie-agenda MRA. Er is ook behoefte aan extra inzet in andere (bestuurlijke) netwerken zoals de Noordvleugel, de arbeidsmarktregio Flevoland en een bredere oriëntatie op, en samenwerking met de regio’s Zwolle en Utrecht. Trekkerschap van acties uit de actie-agenda MRA, verkenningen in andere regio’s en organisatie van regionale belangen-behartiging vragen om extra inzet, om zo op elk niveau de kansen te benutten.

2. Inwonersbijdrage MRA

In juli 2016 is de raad geconsulteerd over voorstellen die betrekking hebben op wijzigingen in de governan-ce van de Metropoolregio Amsterdam (MRA). Eén van deze wijzigingen is dat er een inwonerbijdrage van € 1,50 wordt ingesteld. Deze inwonerbijdrage geldt voor alle partijen in de MRA (32 gemeenten, 2 provin-cies). Met de inwonerbijdrage ontstaat een werkbudget van € 7 miljoen, dit is gelijk aan de huidige totale MRA begroting. Met de middelen wordt de actie-agenda MRA uitgevoerd, de ondersteuning van de bestuur-lijke samenwerking bekostigd en worden er gezamenlijke activiteiten, zoals bijeenkomsten en onderzoeken georganiseerd. Door de gelijke bijdrage per inwoner kom er meer evenredigheid in de financiering van de MRA-samenwerking. Voor Almere komt de bijdrage op circa € 295.000 uit, dit is € 170.000 meer dan in de huidige situatie.

3. Bestuurlijke vernieuwing en toegankelijke informatie/WOO

Zowel in 2017 als in 2018 stellen we € 80.000 vanuit de aanjaaggelden innovatie beschikbaar voor het thema bestuurlijke vernieuwing. Daarmee willen we in ieder geval een buurtbegroting mogelijk maken en investe-ren in het toegankelijk maken van gemeentelijke informatie. Evenals voorgaande jaren wordt voor 2017 en 2018 het aanjaagbudget voor innovatie verlaagd met € 80.000 per jaar ter dekking van deze kosten. Dit heeft een vrijval van € 160.000 tot gevolg uit de reserve incidenteel beleid. Dit is in het programma financiën opgenomen.


Bestuurlijke vernieuwing

We willen inwoners formeel bij het besluitvormingsproces betrekken. Daarom gaan we het komende jaar aan de slag met een buurtbegroting. Samen met de gemeenteraad, bewonersorganisaties en andere be-langhebbenden kijken we welke onderdelen van onze begroting zich lenen voor rechtstreekse zeggenschap van inwoners. In 2017 gaan we concreet met minimaal één wijk aan de slag met een vorm van buurtbegro-ten. Naast de benodigde ambtelijke inzet om dit te kunnen faciliteren, zullen we ook de rubricering van onze financiële administratie moeten aanpassen. Dit vraagt aanvullende ambtelijke inzet.

Toegankelijke informatie: coördinatie Wet openbaarheid van bestuur en anticiperen op Wet open overheid

De Woo vervangt de huidige Wet openbaarheid van bestuur (Wob). Het uitgangspunt van de nieuwe Woo is dat overheidsinstanties informatie uit eigen beweging openbaar en toegankelijk maken. Concreet betekent dit onder andere dat de gemeente wordt verplicht een online openbaar informatieregister bij te houden. Alles wat conform de Archiefwet moet worden bewaard, moet in dit register worden opgenomen.

4. Merkstrategie

Almere wil de komende jaren fors groeien en daarvoor zal de komende jaren in de stad geïnvesteerd wor-den om wonen, werken en recreëren aantrekkelijker te maken. Naast de investeringen in de stad zelf zijn extra investeringen in de succesvol gebleken merkstrategie nodig. Het is immers belangrijk dat potentiele inwoners en bedrijven ook weten wat Almere te bieden heeft. We willen het imago van Almere blijvend en op landelijk niveau verbeteren. Dit kan alleen door structureel, consistent en consequent de merkstrategie ‘Almere houdt van jou’ zichtbaar te maken en te investeren in de Merkstrategie. Uit het meest recente landelijke imago-onderzoek uit september 2015 is helaas gebleken dat het landelijke beeld van Almere zich ongunstig ontwikkelt. Het onderzoek laat echter wel heel duidelijk het positieve ef-fect van de in 2014 opgestarte imagocampagne ‘Almere houdt van jou’ zien. De niet-Almeerders die zich deze campagne kunnen herinneren (6% - 800.000 volwassen inwoners) zijn namelijk significant positiever over Almere in het algemeen en scoren fors hoger op bezoekgeneigdheid en verhuisgeneigdheid. De inge-zette merkstrategie leidt daarmee tot het gewenste resultaat. Om het landelijke beeld van Almere verder te verbeteren zal de imagocampagne uitgebreid moeten worden in omvang om daarmee een groter aantal niet-Almeerders te bereiken. Hiervoor wordt een extra investe-ring van € 175.000 gevraagd.

5. Budgettair neutrale bijstellingen

De structurele kapitaallasten van een softwarepakket worden voortaan op programma bedrijfsvoering en vastgoed gepresenteerd. Daarnaast landt een reserveonttrekking in 2016 op programma publiekszaken.

Gemeenteraad en ondersteuning


2016 2017 2018 2019 2020

6 formatie uitbreiding raadsadviseurs -119

7 toegankelijkheid politieke markt -108 -108 -108

8 kosten 6 extra raadsleden -124 -149 -149

9 budgettair neutrale bijstellingen 0 0

totaal 0 -119 -232 -257 -257


6. Formatie uitbreiding raadsadviseurs

Eind 2014 is bij de Programmabegroting 2015 een motie over de verbetering van de ondersteuning van de gemeenteraad aangenomen. In het daaropvolgende proces is de inhoud van de motie vertaald naar de ont-wikkeling van de positie en de rol van de gemeenteraad en de relatie met de stad. Er zijn drie kernthema’s benoemd: versterken van de informatiepositie van de gemeenteraad, het versterken van de verbinding met de stad en het doorontwikkelen van de Politieke Markt. Er is gekozen om met lef en experimenteerzin con-creet ervaringen op te doen, om te komen tot een eigentijdse vorm van functioneren en daarbij passende ondersteuning van de raad. In de praktijk bleek het niet realistisch om in zo’n kort tijdsbestek met de be-schikbare menskracht een dergelijke beweging in gang te zetten. Het is nog niet gelukt om voldoende expe-rimenten af te ronden om tot een afgewogen eindoordeel te komen. Om voor de verkiezing in 2018 toch de gewenste resultaten te boeken, is een versnelling nodig. Daarnaast is het belangrijk aan te sluiten bij een aantal ontwikkelingen in de gemeentelijke organisatie, bijvoorbeeld op het gebied van ICT en de inzet van Onderzoek en Statistiek. Voor ‘Raad 2020’ en deze ontwikkelingen is derhalve een tijdelijke extra inzet van 1 fte noodzakelijk. Hiervoor is voor 2017 een budget van € 119.000 nodig.

7. Toegankelijkheid politieke markt

Ingevolge de gemeentewet is het aantal raadsleden gebaseerd op het aantal inwoners. Peildatum voor het aantal raadsleden bij de verkiezing in 2018 is 1 januari 2017. Almere heeft dan meer dan 200.000 inwoners, waardoor het aantal raadsleden zal toenemen van 39 naar 45. Dit betekent dat de raadszaal verbouwd moet worden en faciliteiten zoals vergaderkamers moeten worden aangepast. Tegelijkertijd biedt dit kansen om bijvoorbeeld de intensiteit van het gebruik van de faciliteiten te vergroten en de klimaatbeheersing te verbe-teren. De intentie is om voor de nieuwe raadsperiode in 2018 de werken vergaderomgeving van de raad en daarmee de Politieke Markt verbouwd te hebben. Het komende halfjaar wordt onderzoek gedaan naar de financiële consequenties van de toename van het aantal raadsleden en de aanpassing van de faciliteiten. Verwacht wordt dat dit zal leiden tot extra kapitaal-lasten van € 108.000 vanaf 2018.

8. Kosten 6 extra raadsleden

Het aantal raadsleden zal bij de verkiezing in 2018 toenemen van 39 naar 45, omdat Almere op peildatum 1 januari 2017 meer dan 200.000 inwoners heeft.


Een investering met betrekking tot de politieke markt, afgedekt uit een reserve, verschuift een jaar naar achter.

Innovatie


2016 2017 2018 2019 2020

10 dekking aanjaaggelden uit reserve incidenteel beleid 70

reserveren aanjaaggelden innovatie -70

totaal 0 0 0 0 0

10. Reserveren aanjaaggelden innovatie

Voor de aanjaaggelden innovatie is € 220.000 beschikbaar. € 150.000 is beschikbaar voor proceskosten voor het samenwerkingsprogramma met TNO. Hierover heeft reeds besluitvorming plaatsgevonden bij de Pro-grammabegroting 2016. De resterende € 70.000 wordt nu beschikbaar gesteld voor projecten uit de innovatieagenda. Voor een na-dere toelichting hierop wordt verwezen naar de paragraaf aanjaaggelden.


Indicatoren

Voor dit programma zijn geen beleidsindicatoren voorgeschreven.

Verbonden partijen

Op het werkterrein van dit programma heeft de gemeente Almere geen verbonden partijen.


2.2 Veiligheid

Ambitie

De ambitie is om de criminaliteit en overlast in de stad tegen te gaan en de veiligheidsbeleving van inwo-ners te verbeteren. In het Actieprogramma Veiligheid 2015-2018 zijn hiervoor vier thema’s opgenomen: ‘High Impact Crimes’, Veilige buurt, Aanpak jeugdcriminaliteit en –overlast en bestuurlijke aanpak georga-niseerde criminaliteit en woonoverlast. We werken daarbij probleemgericht en informatiegestuurd (intelli-gence). De concrete vertaling van de acties vindt plaats in het jaarplan veiligheid 2017. Elk halfjaar wordt aan de raad gerapporteerd over de voortgang van het Actieprogramma Veiligheid.

High Impact Crimes

De aanpak woninginbraken zetten we onverminderd voort en we investeren verder in het verkleinen van de slachtofferkans en het vergroten van de burgerbetrokkenheid en pakkans. Deze aanpak is ook op straatro-ven en overvallen van toepassing. In de aanpak van huiselijk geweld wordt vanuit veiligheid het instrument tijdelijk huisverbod ingezet en in het Veiligheidshuis wordt complexe casuïstiek behandeld. In breder ver-band wordt onder regie van de wethouder Participatie, Werk en Inkomen het Regionaal Kompas 2015-2017 en Uitvoeringsplan uitgevoerd. Hierin zijn afspraken gemaakt over de processen en betrokken partijen bij de aanpak van huiselijk geweld. Vanaf 2018 zal dit centrum geïntegreerd moeten worden in een gezamenlij-ke structuur van hulpverlening, zorg, politie en justitie ter verbetering van de analyse en aanpak van ern-stig, acuut en langdurig huiselijke, seksueel geweld en kindermishandeling. Meer informatie hierover is opgenomen bij het onderwerp vrouwenopvang in het programma Participatie, werk en inkomen. (PWI).

Veilige buurt

We doen wat nodig is in wijken en buurten. Daarbij kan het gaan om verloedering en auto-inbraken, maar ook om verschillende vormen van overlast en criminaliteit, zoals hangjongeren en alcohol- en drugsge-bruik. Daarbij maakt veiligheid vanzelfsprekend deel uit van de bredere gemeentelijke aanpak, zoals de focusaanpak om verloedering en sociaaleconomische problematiek tegen te gaan en de aanpak van ver-warde personen. We treden zichtbaar en daadkrachtig op door de inzet van onze handhavers (Boa’s) en (vast) cameratoezicht. De informatie die op straat wordt verzameld, koppelen we aan het Veiligheid Infor-matie Systeem, zodat we nog gerichter te werk kunnen gaan. Maar ook willen we verder inzicht verkrijgen in de mate van onveiligheidsgevoelens in de wijk en waardoor deze worden beïnvloed. En samen met on-dernemers en politie werken we aan veilige bedrijventerreinen, veilig openbaar vervoer en een veilig win-kelen uitgaansgebied.

Aanpak jeugdcriminaliteit en –overlast

We willen goed inzicht krijgen in fluïde netwerken en deze waar mogelijk doorbreken. De JIT- en plus-min-mee-methodiek en groepsscan zijn hierbij instrumenten. In bredere zin wordt gewerkt aan een doorontwik-keling van de lokale persoonsgerichte aanpak (lokale PGA), waarbij een mix van bestuurlijke-, straf- en zorginterventies wordt toegepast op personen die overlast en onveiligheid veroorzaken in de stad. Daar-naast gebruiken we de uitkomsten van de Bestuursopdracht ‘Zorg en veiligheid rond jeugd’ om de verbin-ding tussen de lokale PGA (bijv. Veiligheidshuis) en sociale wijkteams te optimaliseren. Tenslotte zal ook in 2017 de aanpak van radicalisering intensieve aandacht vragen. Hiervoor werken we verder aan deskundig-heidsbevordering van eerstelijnswerkers ten behoeve van de vroegsignalering, het verder opbouwen van een netwerk en casusoverleg.

Bestuurlijke aanpak georganiseerde criminaliteit en woonoverlast

We investeren verder in de integrale aanpak van (georganiseerde) criminaliteit om zo effectieve interventies te kunnen plegen met strafrechtelijke, fiscale en/of bestuurlijke maatregelen. Ook wordt een nieuw prosti-tutiebeleid geïmplementeerd. We gaan verder op de ingezette koers om de toenemende vormen van woon-overlast in wijken en buurten te bestrijden. Veelal gaat het om hennepplantages. We maken hierbij slim gebruik van de signaleringstool waarmee de verschillende diensten en afdelingen elkaar attenderen op mogelijke risicoadressen, zodat bijvoorbeeld woonoverlast en woonfraude effectief kan worden aangepakt.


Totaalbegroting



2016 2017 2018 2019 2020


veiligheidsbeleid 7,2 0,5 6,0 0,3 6,0 0,3 5,9 0,3 5,8 0,2

veiligheidsregio 9,4 0,1 9,3 0,1 9,3 0,1 9,3 0,1 9,3 0,1

brandveiligheid 2,0 1,4 1,4 1,4 1,4

openbare orde 1,5 0,1 1,0 0,1 1,0 0,1 1,0 0,1 1,0 0,1


Veiligheidsbeleid

Grotendeels heeft dit betrekking op veiligheidsbeleid, zoals voor jeugd en veiligheid, veilige woon- werk- en leefomgeving, aanpak georganiseerde criminaliteit en de veiligheidsmonitor. Daarnaast worden de taken van de burgemeester in het kader van openbare orde en de regionale veiligheidssamenwerking en het Vei-ligheidshuis bekostigd en gaat een deel van het budget naar nazorg ex-gedetineerden en risicojongeren.

Veiligheidsregio

Hieruit wordt de Veiligheidsregio Flevoland gesubsidieerd. Hierin werken de Flevolandse gemeenten sa-men met politie, brandweer en de geneeskundige zorg (Geneeskundige Hulpverleningsorganisatie in de Regio: GHOR Flevoland) in het kader van risicobeheersing, incidentbestrijding en nazorg. Een klein deel van het budget gaat naar crisis- en rampenbestrijding.

Brandveiligheid

Enerzijds heeft dit betrekking op brandweerkazernes. Anderzijds betreft dit personeelskosten voor verle-ning van brandveiligheidsvergunningen, taken omtrent toezicht en handhaving en preventie en advisering over brandveiligheid. Hier staan legesopbrengsten voor brandveiligheidsvergunningen tegenover.

Openbare orde

De personeelskosten voor toezicht en handhaving op straat (stadstoezicht) en hiermee samenhangende vergunningverlening worden hieruit afgedekt. Daarnaast gaat een klein deel van het budget naar de subsi-diëring van het dierenasiel en de dierenambulance.

Veiligheid overige programma's



Veiligheidsbeleid


2016 2017 2018 2019 2020

1 aanpak radicalisering en bevorderen sociale veiligheid -93 -180 -180 -80 -80


totaal -94 -182 -182 -82 -82

1. Versterking aanpak radicalisering en bevorderen sociale veiligheid

Onze ambitie op het gebied van veiligheid vraagt om een stevige aanpak. De positieve ontwikkeling in de criminaliteitscijfers over 2015 willen we vasthouden en tegelijkertijd anticiperen op nieuwe ontwikkelingen. Vanaf 2017 willen we daarom, bovenop de reguliere aanpak, een aantal extra investeringen doen. Zo heeft de aanpak radicalisering momenteel een projectmatig karakter. De aanpak, die bestaat uit deskundig-heidsbevordering/training, het opbouwen van een netwerk en het houden van casusoverleg, vraagt inzet op de langere termijn. Ook moet er een goede aansluiting zijn bij ontwikkelingen op landelijk niveau, zowel beleidsmatig als in de uitvoering van weten regelgeving (bijvoorbeeld de tijdelijke wet bestuurlijke maat-regelen terrorismebestrijding). We willen daarom de aanpak van radicalisering een structurele vorm gaan geven en vragen hiervoor een capaciteitsuitbreiding van 0,75 fte. Verder willen we, naast de inzet op het behalen van de doelen uit het Actieprogramma Veiligheid 2015-2018, ook kunnen anticiperen op actualiteiten en vraagstukken rond openbare orde en veiligheid waarbij de ver-schillende burgemeestersbevoegdheden moeten worden toegepast. Het vraagstuk rond ondermijning kan hier bijvoorbeeld worden genoemd. De aanpak van deze zware criminaliteit vraagt om nog intensievere samenwerking tussen ketenpartners en, naast de inzet van politie en justitie, een goede afstemming met het lokaal bestuur. Voor al deze zaken vragen we een tijdelijke capaciteitsuitbreiding van 1,0 fte voor de duur van twee jaar.


Actualisatie van huurprijzen zorgt voor een nadeel op dit programma en een voordeel op programma be-drijfsvoering en vastgoed. Daarnaast wordt een ICT budget voortaan op datzelfde programma verantwoord als overhead.

Indicatoren

Onderstaande indicatoren zijn op basis van het BBV voorgeschreven. Daarnaast rapporteren we ieder half jaar in de voortgangsrapportage over de indicatoren uit het Actieprogramma Veiligheid 2015-2018.

Tabel 2-7

indicator Almere vergelijking eenheid jaar bron

1 winkeldiefstal 3,9 3,6 per 1.000 inwoners 2015 CBS

2 geweldsmisdrijven 6,8 6,6 per 1.000 inwoners 2015 CBS

3 diefstal uit woning 4,8 4,2 per 1.000 inwoners 2015 CBS

4 vernieling en beschadiging 6,4 7,0 per 1.000 inwoners 2015 CBS

5 aantal Halt-verwijzingen 151,5 158,8 per 10.000 inwoners 2014 bureau Halt

6 harde kern jongeren 1,7 1,3 per 10.000 inwoners 2014 KLPD

7 jongeren met delict voor rechter 2,97% 2,69% % 12 t/m 21 jarigen 2014 Verwey Jonker Instituut Kinderen in Tel


1. Winkeldiefstal

Winkeldiefstal is niet als apart speerpunt benoemd in het Actieprogramma Veiligheid 2015-2018. Winkeliers hebben de mogelijkheid om bij winkeldiefstal aangifte te doen en bij heterdaad de winkeldief een schade-vergoeding op te leggen van € 181. Met politie en betrokken winkeliers zijn waar nodig afspraken gemaakt. In 2015 daalde het aantal winkeldiefstallen flink, namelijk met 23%.

2. Geweldsmisdrijven

Het aantal geweldsmisdrijven toont in de afgelopen jaren een dalende trend. In 2015 daalde het aantal ge-weldsmisdrijven in Almere met 9%. De aanpak van straatroven, overvallen en huiselijk geweld vormen een speerpunt van beleid en maken deel uit van het Actieprogramma Veiligheid 2015-2018.

3. Diefstal uit woning

De piek in het aantal woninginbraken lag in 2013. Sindsdien zijn de woninginbraken gehalveerd. In 2015 daalden deze met ruim een kwart. Er is de afgelopen jaren volop ingezet met extra maatregelen in toezicht en preventie om de woninginbraken terug te dringen. Met succes.

4. Vernieling en beschadiging

Het aantal vernielingen is in 2015 sterk gedaald naar het laagste niveau van de afgelopen vijf jaar.

5. Aantal Halt-verwijzingen

Het proces rond Halt-afdoening valt onder politie en justitie. Gegevens over 2015 zijn nog niet landelijk be-schikbaar. De gemeente werkt nauw samen met bureau Halt waar het gaat om voorlichting op scholen en het aanbieden van plaatsen waar de Halt-straf kan worden uitgevoerd. En de handhavers van Stadstoezicht zijn aangewezen om 18-minners bij overtreding van de Drank- en Horecawetdoor te verwijzen naar Halt.

6. Harde kern jongeren

Het proces rond jeugdige verdachten valt onder politie en justitie. Het aanhouden en vervolgen van jeugdige verdachten valt primair onder politie en justitie. In het vervolgproces kan een rol voor de gemeente zijn weggelegd wat betreft de persoonsgerichte aanpak (bijv. Veiligheidshuis) waar een combinatie van straf, zorg en onderwijs plaatsvindt. Gegevens over 2015 zijn nog niet landelijk beschikbaar.

7. Jongeren met delict voor rechter

In Almere is in 2012 bijna 3% van de jongeren in de leeftijd van 12 t/m 21 jaar vanwege een delict voor de rechter verschenen. Dit percentage is iets hoger dan in het vergelijkingsgebied. In de periode 2005-2012 is in Almere het aandeel jongeren waarvan het delict voor de rechter is gebracht afgenomen met 28,6%. Actuelere gegevens zijn over dit thema niet bekend.

Verbonden partijen

Veiligheidsregio Flevoland

De organisatie van crisisbeheersing, rampenbestrijding en brandweerzorg is via een gemeenschappelijke regeling ondergebracht bij de Veiligheidsregio Flevoland. De beleidsvoornemens en financiële uitgangspun-ten zijn opgenomen in de programmabegroting 2017 en meerjarenraming 2018-2020 van de Veiligheidsre-gio Flevoland, waar de raad op 9 juni 2016 zijn steun voor heeft uitgesproken. Speerpunten voor 2017 zijn onder andere het verder verbeteren van de (operationele) informatievoorziening, continuïteit en toekomst van de meldkamerorganisatie, de ontwikkeling van brandweerzorg in relatie tot Lelystad Airport en de vak-bekwaamheid en ontwikkeling van het personeel van de Veiligheidsregio.


2.3 Sport

Ambitie

Sport en bewegen draagt bij aan de gezondheid en het welbevinden van onze inwoners en biedt kansen aan talenten. Bovendien levert de sportinfrastructuur met een duidelijk profiel een belangrijke bijdrage aan de aantrekkingskracht van Almere, zowel voor inwoners als bedrijven.

Een gevarieerd aanbod en aansluiting bij het sociale domein

Sportverenigingen en sportaanbieders zorgen voor een gevarieerd sportaanbod in Almere. Deels gebeurt dit op gemeentelijke sportaccommodaties. De komende jaren zullen we de algemene voorwaarden voor het gebruik van gemeentelijke sportaccommodaties in Almere preciezer toepassen. Mogelijk leidt dit met in-gang van 2017 tot een aanpassing van de tarieven. We streven naar een inclusieve samenleving, waarin het mogelijk is te kunnen sporten met een beperking. Voor mensen die niet gemakkelijk met het reguliere verenigingsleven in aanraking komen, zetten wij als overheid extra in op een laagdrempelig sporten beweegaanbod in de wijk. Buurtsportcoaches en combina-tiefunctionarissen zorgen voor een sportaanbod dat past bij de lokale situatie. Daarbij werken ze samen met inwoners, sociale wijkteams, sportverenigingen, sportaanbieders en maatschappelijke instellingen. In 2017 wordt de inzet van buurtsportcoaches en combinatiefunctionarissen nadrukkelijker gekoppeld aan de ontwikkelingen in het sociale domein. Dit komt verder tot uiting in het programma Gezonde Jeugd in een Gezonde Stad, waarvan Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG) een onderdeel is.

Het Almeers Kenniscentrum Talent (AKT) laat sporttalent tot volle bloei komen

Binnen het AKT richten scholen, verenigingen en de wetenschap zich op de herkenning van talent. De fy-sieke locatie van het AKT is te vinden in het Indoorsportcomplex Olympiakwartier in Almere Poort. Het is onze ambitie om op termijn alle sportverenigingen, buurtsportcoaches, combinatiefunctionarissen en scho-len aan te haken, en het gedachtegoed van het AKT dus breder uit te dragen. In 2017 zetten we hier in sa-menwerking met het MBO college Almere op in. Het AKT stelt een kennisagenda op waarmee haar rol als expertisecentrum wordt verstevigd. Het is onze ambitie dat het AKT in 2020 hét voorbeeld is op het gebied van talentontwikkeling. Uiteindelijk gaat het erom dat kinderen hun beweegvaardigheid ontwikkelen, waardoor zij meer plezier en succes ervaren. Op de langere termijn leidt dit tot minder sportblessures, minder sportuitval rond het 14e/15e levensjaar en meer topsporttalenten.

Een openbare ruimte die geschikt is om te bewegen én een uitstekende sportinfrastructuur

Ook in de buitenruimte willen we bewoners, breedtesporters en topsporters de mogelijkheid bieden te be-wegen, te recreëren, te spelen, te sporten en te trainen. In Almere Poort Oost starten we in 2017 met de inrichting van de openbare ruimte waarbij laagdrempelig bewegen en talentontwikkeling gecombineerd worden. Ook op andere plekken in de stad werken we bij de (her)ontwikkeling van groot onderhoud aan mogelijkheden voor sportieve en beweegvriendelijke inrichting. Goede voorbeelden hiervan zijn het Rondje Weerwater en de inrichting van schoolpleinen volgens de beweegprincipes van het AKT. Een sportinfrastructuur met een duidelijk profiel draagt tot slot bij aan de aantrekkelijkheid van onze stad. Met ingang van 2017 focussen we ons vooral op sporten die passen bij het groen-blauwe karakter van Al-mere. Daarbij gaat het onder andere om de Triatlon, diverse watersporten, wandelen, hardlopen, fietsen en skeeleren. Daarnaast kiezen we voor vecht- en verdedigingssporten, omdat deze sporten in Almere populair zijn en veel beoefend worden. In samenwerking met betrokken sporters, sportverenigingen, Almere City marke-ting (ACM), het Topsportcentrum en het bedrijfsleven zoeken we naar mogelijkheden om sportevenementen uit deze categorieën in Almere geprogrammeerd te krijgen. Een mooi voorbeeld is de samenwerking met de Judo Bond Nederland. Net als in 2016, vinden ook in 2017 en 2018 de Nederlandse Kampioenschappen Judo voor senioren in Almere plaats.


Totaalbegroting



2016 2017 2018 2019 2020


sportbeleid 6,1 4,8 4,7 4,7 4,7

sportgebouwen en velden 5,2 2,9 5,0 2,8 5,8 2,8 5,8 2,8 5,8 2,8


Sportbeleid

Dit budget gaat naar de ondersteuning van sportorganisaties, het bewerkstelligen van netwerken en sa-menwerking tussen organisaties en het bemensen van sporthallen. Daarnaast worden hieruit combinatie-functionarissen gesubsidieerd, die werkzaam zijn als schoolleraar en als instructeur bij een sportvereni-ging.

Sportgebouwen en velden

Het gaat hierbij enerzijds om de huurderslasten (zoals voor onderhoud, energie en schoonmaak) voor alle gemeentelijke sportvoorzieningen. Anderzijds betreft het de kapitaal- en exploitatielasten van gemeentelij-ke buitensportvoorzieningen.


Sportbeleid


2016 2017 2018 2019 2020

1 buurtsportcoaches en combinatiefunctionarissen -200 -200 -200 -200

totaal -200 -200 -200 -200

1. Buurtsportcoaches en combinatiefunctionarissen

We willen de buurtsportcoaches en combinatiefunctionarissen structureel gaan inzetten. Bovendien willen we ze meer verspreid over de stad gaan inzetten en koppelen aan het sociale domein en het programma Gezonde Jeugd in een Gezonde Stad. De inzet van de buurtsportcoaches en combinatiefunctionarissen wordt nu nog deels uit gebiedsbudgetten bekostigd. We willen dit structureel gaan financieren. Naast finan-ciering door het Rijk is er aanvullend budget nodig om de beoogde 39,2 fte aan buurtcoaches en combina-tiefunctionarissen in de stad aan te stellen. We beogen met de (aanvullende) inzet van buurtcoaches en combinatiefunctionarissen een toenemende sportdeelname onder Almeerders van 68% naar 70%.

Sport overige programma's


Sportgebouwen en velden


2016 2017 2018 2019 2020

2 bevolkingsvolgende voorzieningen -180 -190 -190

3 vrijval reserve bouwkundige installaties 110

4 budgettair neutrale bijstellingen 761 614 614 614 614

totaal 871 614 434 424 424

2. Bevolkingsvolgende voorzieningen

Jaarlijks worden bij de programmabegroting de planning van de bestaande bevolkingsvolgende voorzienin-gen geactualiseerd en de planning voor de nieuwe bevolkingsvolgende voorzieningen bepaald. Op basis van deze actualisaties wordt voorgesteld de begroting bij te stellen.

Sportzaal Poort Duin (extra breedtesportvoorzieningen)

In de Actualisatie Onderwijshuisvesting is de realisatie van een tweetal scholen voor basisonderwijs met bijbehorende sportzaal in Poort Duin opgenomen. Om de sportzaal ook geschikt te maken voor de breedte-sport is een extra investering van € 0,01 miljoen nodig. Dit leidt tot jaarlijkse kapitaallasten van € 10.000.

Sportvelden Poort

Voor het stadsdeel Poort dient een permanente voorziening voor schoolsport gerealiseerd te worden. Het is een wettelijke verplichting om voor het voortgezet onderwijs ruimte voor buitensport te bieden. Momenteel is dit een tijdelijke voorziening. Met de komst van Baken Poort in 2018 zal Poort twee volwaardige VO-scho-len hebben. De mogelijkheid om buiten te kunnen sporten, moet ook voor de toekomst gewaarborgd wor-den. De kapitaallasten die met de investering van € 1,2 miljoen gepaard gaan, bedragen € 180.000 structu-reel.

Beweegvriendelijke openbare ruimte Poort-Oost

De afgelopen jaren heeft het AKT vooral ‘indoor’ vorm gekregen. In 2017 willen we ook in de buitenruimte invulling geven aan dit concept. We maken in Almere Poort Oost een start met de inrichting van de openba-re ruimte, waarbij we aansluiten bij het ‘Ontwikkelingsplan Stadstuinen Poort Oost’. In dit ontwikkelings-plan wordt aangesloten bij de Floriade principes (greening, feeding, healthying, energizing). Vanuit de pijler ‘Healthying the City’ staat bewegen centraal. We willen een beweegtrack en een drietal beweegfields in-richten in de openbare ruimte volgens de principes van Athletic Skills Model (ASM). Met deze investering van circa € 2 miljoen is nog geen rekening gehouden in de grondexploitatie van de Stadstuinen Poort Oost. Deze biedt daarvoor thans ook geen ruimte. Voor Stadstuinen Poort ligt nog een uitwerkingsopgave om de proefverkaveling in een efficiëntere structuur om te zetten en aan te sluiten op Poort West. Afspraak is dat de middelen die vrijkomen kunnen worden ingezet om alternatieve keuzes te kunnen maken zoals die van de doorvaarbaarheid van de watergangen. Bij deze alternatieve keuzes zullen ook de investeringen in een beweegtrack en de beweegfields worden meegenomen.

3. Vrijval reserve bouwkundige installaties

Dit betreft een vrijval uit de reserve voor bouwkundige installaties van het Zwembad in Almere Haven.


De budgetten voor het indoorsportcomplex in Poort en voor de sloop van een sportcomplex in Haven gaan over naar het programma bedrijfsvoering en vastgoed.


Indicatoren

Tabel 2-11


1 niet sporters 48,8% 49,5% % 2014 RIVM

1. Niet sporters

In opdracht van de gemeente Almere heeft het Mulierinstituut in 2014 onderzoek gedaan naar het sport-deelneempercentage in Almere. Het Mulierinstituut heeft destijds een sportdeelnamepercentage van 68% gemeten. Bij dit onderzoek is uitgegaan van sportdeelname volgens de landelijke Richtlijn Sportdeelname Onderzoek (RSO)-norm (meer dan 11 keer per jaar). Het percentage niet-sporters dat in de indicator hier-boven wordt genoemd, is gebaseerd op de RIVM norm, daarbij wordt uitgegaan van wekelijkse sportdeel-name. De komende periode willen we het aantal sporters in Almere toe laten nemen tot 70%. Onze inzet is erop gericht om te stimuleren dat meer mensen gaan sporten en bewegen. Wij willen dat iedereen dicht bij huis in een veilige en plezierig omgeving kan sporten, zowel georganiseerd in verenigingsverband als ongeorga-niseerd. Om dit te kunnen bereiken investeren we in laagdrempelige voorzieningen op wijkniveau zoals playgrounds en ‘urban tracks’. Uiteindelijk is ons doel meer Almeerders te laten sporten en bewegen.

Verbonden partijen



2.4 Onderwijs

Ambitie

Onderwijs is zowel belangrijk voor persoonlijke groei en talentontwikkeling van het individu, als voor de ontwikkeling van de stad. Een hoogwaardig en gevarieerd onderwijsaanbod is nodig om een betere demo-grafische opbouw van de stad te realiseren. Tegelijkertijd draagt een verbreding van het hoger onderwijs-curriculum bij aan een goed vestigingsklimaat voor (internationale) bedrijven en instellingen.

Samenwerken en bieden wat nodig is

We zijn positief over de landelijke ontwikkelingen om tot integrale kindcentra te komen. In Almere hebben we de afgelopen periode impulsen gegeven aan deze beweging door onder andere de harmonisatie van kinderopvang en peuterspeelzaalwerk, de IKC-pilots en de oprichting van het Expertisenetwerk Nul tot Zesjarigen Almere (ENTZA). De komende periode zetten we aanvullend in op een (wijkgericht) Brede-scholenbeleid. Kinderen die het tijdelijk moeilijk hebben, bieden we wat ze nodig hebben. Samenwerking met voorschoolse voorzieningen, het basisonderwijs en de nieuwe jeugdgezondheidszorg is hierbij voor ons vanzelfsprekend. We zien dit terug in pilots van Passend onderwijs (met onderwijs-jeugdhulparrangementen)en door pro-gramma’s als Oké op School en Sterk in de klas.

Een passende opleiding en aansluiting bij de arbeidsmarkt

Wij willen dat iedereen in Almere een passende opleiding af kan ronden. Daarom zetten we in 2017 aanvul-lend in op de verzuimaanpak en het voorkomen van voortijdig schoolverlaten. Jongeren die het onderwijs met een diploma verlaten hebben meer kans op duurzame instroom op de arbeidsmarkt en zullen minder snel een beroep doen op gemeentelijke inkomensvoorzieningen. Ten aanzien van onze verzuimaanpak, sluiten we aan bij het Rijksbeleid en werken we samen met de regiogemeenten en de schoolbesturen. De meeste jongeren slagen er goed in zelfstandig een opleiding af te ronden. Jongeren die dit niet lukt, komen in aanmerking voor de entree-opleiding. Samen met onderwijspartners en zorgpartners dragen we als gemeente zowel zorg voor de beleidsinhoudelijke als financiële kant van deze opleiding. Deze periode zijn aanjaaggelden voor onderwijs en onderwijs & arbeidsmarkt beschikbaar. Met de aanjaag-gelden onderwijs ondersteunen we de schoolbesturen in hun doelstellingen jongeren zich optimaal te laten ontwikkelen. Met de aanjaaggelden onderwijs & arbeidsmarkt leveren een bijdrage aan een goede aanslui-ting tussen onderwijs en arbeidsmarkt bewerkstelligen.

Een hoogwaardig (internationaal) onderwijsaanbod

Almere heeft een hoogwaardig en gevarieerd onderwijsaanbod nodig om een betere demografische opbouw van de stad te realiseren. We willen dat studenten hier komen studeren, zich vestigen en een baan kunnen vinden in de regio. Goed en innovatief onderwijs is essentieel voor de vestiging van (internationale) bedrijven en instellingen. Met de komst van zo’n 25 hbo-opleidingen, verspreid over twee onderwijsinstellingen, zijn we op de goede weg. Maar er is meer nodig. We streven naar een verdere verbreding van het hogeronder-wijscurriculum. Daarbij zetten we expliciet in op internationaal onderwijs. Tot slot is het onze ambitie dat de Flevocampus, de internationale academische werkplaats op het gebied van ‘Feeding the City’, wetenschap-pelijke onderzoekers, innovatieve bedrijven en onderwijsinstellingen aan Almere zal binden.


Totaalbegroting

Onderstaande tabel geeft een totaalbeeld van het beschikbare budget binnen dit pro-gramma. De voorgestelde mutaties zoals die worden toegelicht onder de noemer ‘wat mag het kosten’ zijn hierin verwerkt. In ‘het digitale huishoudboekje van Almere’ vindt u een overzicht van de verschillende kosten, waarbij ook aandacht wordt besteed aan de vraag in welke mate de budgetten beïnvloedbaar zijn.


2016 2017 2018 2019 2020


onderwijsbeleid 17,3 10,7 14,3 8,3 5,6 0,3 5,6 0,3 5,5 0,2

onderwijsbeleid 0-4 jaar 3,2 0,1 3,0 0,1 2,7 0,1 2,9 0,1 3,0 0,1

onderwijsbeleid volwassenen 1,7 1,5 0,2 0,2 0,2 0,2

onderwijshuisvesting 26,1 6,2 20,3 3,4 18,9 2,9 19,7 3,0 20,0 2,9


Onderwijsbeleid

Het gaat hier om kosten in het kader van onderwijshuisvesting, handhaving van de leerplicht, leerlingenver-voer, voor- en vroegschoolse educatie, achterstandenbeleid en stimulering van het hoger onderwijs.

Onderwijsbeleid 0-4 jaar

Het gemeentelijk onderwijsbeleid gericht op de allerjongsten hangt samen met subsidiëring en bijstand in het kader van peuterspeelzaalwerk en het toezicht op kinderopvangvoorzieningen.

Onderwijsbeleid volwassenen

Dit betreffen kosten voor volwasseneneducatie, bijvoorbeeld in het kader van laaggeletterdheid.

Onderwijshuisvesting

De gemeente is verantwoordelijk voor de huisvesting van scholen in het primair, voortgezet en speciaal onderwijs. Hiervoor worden kapitaal-, exploitatie- en huurlasten gemaakt. Daarnaast worden kosten ge-maakt voor de eerste inrichting van nieuw opgeleverde onderwijsgebouwen.


Onderwijsbeleid


2016 2017 2018 2019 2020

1 reserveren aanjaaggelden onderwijs -1.330

dekking aanjaaggelden uit reserve incidenteel beleid 1.330

2 investeringen fonds verstedelijking Almere -2.136

dekking uit fonds verstedelijking Almere 2.136

3 integraal huisvestingsplan onderwijs -133

4 regionale melden coördinatiepunten -100 -100 -100 -100

5 vluchtelingenplan; leefgebied onderwijs 262 -545

6 budgettair neutrale bijstellingen 43 43 43 43

totaal 262 -735 -57 -57 -57

Onderwijs overige programma's


1. Reserveren aanjaaggelden onderwijs

Voorgesteld wordt voor 2017 een bedrag van € 0,7 miljoen beschikbaar te stellen voor de aanjaaggelden onderwijs en € 0,6 miljoen voor de aanjaaggelden onderwijs en arbeidsmarkt. De bijbehorende inhoudelijke voorstellen worden toegelicht in de paragraaf aanjaaggelden.

2. Investeringen fonds verstedelijking Almere

Binnen het Fonds verstedelijking Almere worden de volgende investeringen afgedekt:


programmasturing lijn 2 -250

Flevocampus -1.886

totaal 2.136

Voor een nadere toelichting verwijzen wij u naar de paragraaf Fonds verstedelijking Almere.

3. Integraal Huisvestingsplan Onderwijs

De verantwoordelijkheid voor onderhoud van schoolgebouwen ligt sinds januari 2015 bij de schoolbesturen. De verantwoordelijkheid voor nieuwbouw/renovatie ligt bij de gemeente. Om discussies over wel/niet on-derhoud of wel/niet renovatie te voorkomen, is het noodzakelijk om afspraken te maken met schoolbestu-ren in een Integraal Huisvestingsplan. Met het ontwikkelen van dit Integraal Huisvestingsplan Onderwijs wordt voor de komende 5-10 jaar een lange termijn huisvestingsplanning gemaakt op basis van de feitelij-ke noodzakelijke capaciteit schoolgebouwen. De belangrijkste uitgangspunten hierbij zijn: efficiency, het vermijden van leegstand en een goede spreiding van schoolgebouwen in de stad. We maken afspraken over vervanging en renovatie en andere aspecten rondom huisvesting zoals duur-zaamheid. Doordat we het integraal huisvestingsplan samen met de schoolbesturen opstellen, ontstaat er een beter gedragen plan waarbij ook andere maatschappelijke beleidsterreinen betrokken kunnen worden.

4. Regionale melden coördinatiepunten

De gemeente krijgt van het Rijk meer verantwoordelijkheden voor de Regionale Meld- en Coördinatie pun-ten (RMC). Vanaf het nieuwe schooljaar zijn wij verantwoordelijk voor de begeleiding van alle jongeren tot 23 jaar. Dit geldt ook voor de leerlingen van het Voortgezet Speciaal Onderwijs en het Praktijk onderwijs. Daarnaast krijgt de gemeente regieverantwoordelijkheid voor 23-27 jarigen. Deze uitbreiding van taken gaat niet gepaard met extra middelen voor gemeenten. Om voortijdig schoolverlaten te voorkomen is in september 2014 besloten om de verzuimaanpak van 18+ jongeren te intensiveren. De meldnorm voor verzuim van deze jongeren (18-23 jaar ) is verlaagd en gelijkgeschakeld aan de meldnorm voor leerplichtige jongeren. De doelgroep wordt hierdoor veel groter, daardoor zijn er meer verzuimmeldingen. In het afgelopen schooljaar is veel geïnvesteerd in het verbeteren van de kwaliteit van de verzuimmeldingen. We kunnen op dit moment slechts 20% van de verzuimmeldin-gen behandelen. We willen dit verhogen naar 80%. Hiervoor is meer capaciteit nodig. Het aantal onderzoch-te dossiers moet met 1.500 toenemen.

5. Vluchtelingenplan; leefgebied onderwijs

Voor het laatste kwartaal van 2016 en voor 2017 zijn kosten meegenomen voor het coördineren van onder-wijshuisvesting van statushouders. De kosten voor het taalcentrum in 2016 zijn naar beneden bijgesteld omdat het aantal statushouders dat gebruik maakt van onderwijsvoorzieningen achterblijft bij de eerdere verwachtingen. De kosten in 2017 betreffen het taalcentrum en de coördinatiekosten.


Dit betreft de overheveling van ICT budgetten naar programma bedrijfsvoering en vastgoed.


Onderwijsbeleid 0-4 jaar


2016 2017 2018 2019 2020

7 voorschoolse voorziening peuters -128 -255 -383 -511 -638

8 toeslagenregeling peuterspeelzaalwerk 382 382 382

totaal -128 -255 -1 -129 -256

7. Voorschoolse voorziening peuters

In de meicirculaire zijn extra Rijksmiddelen beschikbaar gesteld om het aanbod voorschoolse voorzienin-gen voor niet-werkende ouders te vergroten. In Almere realiseren we de uitbreiding van het aantal plekken peuterspeelzaalwerk bij de huidige uitvoerders. We maken een plan van aanpak ter verbetering van de toeleiding van peuters naar het peuterspeelzaalwerk. Daarnaast maken we het non-bereik inzichtelijk. De eerste acties worden in 2016 uitgevoerd.

8. Toeslagregeling peuterspeelzaalwerk

Vanwege het onderbrengen van peuterspeelzalen onder de toeslagregeling, neemt het Rijk uitgaven over van gemeenten. De middelen zijn vanuit het gemeentefonds overgeboekt naar het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Dit gaat gepaard met het stopzetten van de decentralisatie-uitkering in het kader van de Wet Oké in 2018.

Onderwijshuisvesting


2016 2017 2018 2019 2020

9 actualisatie exploitatielasten bestaande schoolgebouwen 34 -78 -81 17 17

10 mutatie sloopkosten -110 -75

11 verkoop onderwijshuisvesting 65 65 65 65

12 levensduur verlengende investeringen gymzalen -81 -157 -211

13 actualisatie nieuwbouw onderwijshuisvesting -25 -133 -72 -60 -420

14 actualisatie onderwijsleerpakketten -1.006


totaal -65 -1.226 -243 -319 -698

9. Actualisatie exploitatielasten bestaande schoolgebouwen

Gestegen lasten voor verzekeringen, schoonmaak en onderhoudscontracten als gevolg van hoger gebruik zorgen voor stijging van de exploitatielasten voor onderwijshuisvesting. Grotendeels kunnen deze worden doorberekend, met hogere opbrengsten uit verhuur en medegebruik tot gevolg. Omdat de gestegen exploitatielaten, vanwege bestaande contracten en afspraken, niet altijd direct kunnen worden doorberekend, ontstaat voor de jaren 2017 en 2018 een nadeel van circa € 80.000.

10. Mutatie sloopkosten

De lijst van gebouwen die eventueel gesloopt gaan worden is geactualiseerd. De verwachting is dat in 2019 en 2020 de volgende gebouwen gesloopt gaan worden: tijdelijke gymzaal Annapark, tijdelijke onderwijs-huisvesting Boterbloemweg en de aanbouw bij een basisschool aan de Klipgriend. Deze kosten waren nog niet eerder voorzien.

11. Verkoop onderwijshuisvesting

Enige tijd terug zijn de schoolwoningen aan de W. de Vlaminghstraat verkocht. Deze worden getransfor-meerd tot woningen. Het exploitatiebudget kan vrijvallen.


12. Levensduur verlengende investeringen

Een aantal gebouwen uit de periode 1977-1985 is de komende jaren toe aan een upgrade om de panden in goede staat te houden en de functionaliteit voor de gebruiker te verbeteren. Uit een schouw is gebleken dat de oudste acht gymzalen toe zijn aan levensduur verlengende maatregelen. Per gebouw is geïnventari-seerd welke technische maatregelen onvermijdelijk zijn. De uitvoering zal in nauw overleg met de gebrui-kers plaatsvinden. Deze uitgaven vallen niet onder planmatig onderhoud en leiden tot extra kapitaalslasten in de begroting.

13. Actualisatie nieuwbouw onderwijshuisvesting

De lasten zijn bijgesteld op basis van scholenbouwplanning, verhoging van de investeringskredieten en nieuwe investeringen. De bijgestelde scholenbouwplanning leidt tot uitstel van scholenbouw. Dit geeft voor-delen in 2018/2019. De hoogte van de kredieten zijn bijgesteld door indexering en door aanpassing aan de verwachte investeringen in scholenbouw, wat leidt tot extra lasten in de perspectiefperiode. Ook nieuwe investeringen in scholen leiden tot verhoging van de lasten, onder meer door een reservering voor tijdelijke voorzieningen in Poort en de Paul Kleestraat. Aanpassingen in de investeringen worden met name veroor-zaakt door bijstelling van het krediet voor de nieuwbouw en scholenbouw in Europakwartier, Duin en No-belhorst en diverse kleine mutaties.

14. Actualisatie onderwijsleerpakketten

De eerste inrichting van meubilair en onderwijsleerpakketten wordt bij de oplevering van scholen door de gemeente bekostigd, dit is vastgelegd in de Wet op het Primair onderwijs en Voortgezet Onderwijs. Uit de reserve onderwijsleerpakket worden deze investeringen gedekt. Op basis van de bijgestelde scholenplan-ning en de toevoeging van de jaarschijf 2020 ontstaat er een tekort in de reserve van € 1,0 miljoen. Nieuwe scholen in 2019 en 2020 zijn Duin, Nobelhorst en Poort. De reserve dient vanuit het perspectief te worden aangevuld.


Dit betreft een budget voor sterrenschool Poort dat van programma jeugd en maatschappelijke ontwikke-ling naar dit programma is overgeheveld.

Indicatoren

Tabel 2-17


1 achterstandsleerlingen 10,16% 11,78% % 4 t/m 12 jarigen 2012 Verwey Jonker Instituut Kinderen in Tel

2 voortijdige schoolverlaters zonder startkwalificatie

3,8% 3,8% % deelnemers VO en MBO 2012 DUO

3 absoluut verzuim 7 5 per 1.000 leerlingen 2014 DUO

4 relatief verzuim 110 64 per 1.000 leerlingen 2014 DUO

1. Achterstandsleerlingen

Het Rijk bepaalt of iemand een achterstandsleerling is op basis van de opleiding van de ouder(s). Op het aantal heeft de gemeente daardoor geen invloed, wel werken we vanuit Onderwijsachterstandenbeleid (OAB) aan het wegwerken van deze achterstanden. Vanuit het OAB wordt er geïnvesteerd in de achterstandsleerlingen. Dit gebeurt op de volgende manieren: aanpak Het Jonge Kind; aanbod van peuterspeelzaalwerk; aanbod van schakelonderwijs (Taalcentrum Almere); aanbod van projecten op gebied van onderwijstijdverlenging.


2. Voortijdige schoolverlaters zonder startkwalificatie

Het aantal voortijdig schoolverlaters in Almere blijft een punt van aandacht en onder andere aan de hand van bovengenoemde ontwikkelingen hoopt Almere het aantal voortijdig schoolverlaters terug de dringen. Onze lokale meting laat zien dat het totaal aantal voortijdig schoolverlaters (nieuwe + oude uitvallers zonder startkwalificatie) nog steeds daalt, van 5,9% in 2014 naar 5,6% in 2015. Met de vervolgaanpak Voortijdig Schoolverlaten 2017-2021 willen we bereiken dat nog meer jongeren hun startkwalificatie behalen, maar hopen we vooral meer jongeren een passend plek te bieden in het onderwijs en/ of op de arbeidsmarkt.

3. Absoluut verzuim per 1.000 leerlingen

Er is sprake van absoluut verzuim als een leerplichtige jongere niet in een school staat ingeschreven. Vol-gens de Leerplichtwet zijn gemeenten verplicht om te controleren of alle inwoners die onder de Leer-plichtwet vallen in een school staan ingeschreven. De leerplichtambtenaren zorgen, in samenwerking met de scholen ervoor dat dit zo min mogelijk voorkomt. Bij gevallen van absoluut verzuim is er vaak sprake van verhuizing naar een andere gemeente waarbij dit nog niet gemeld/ verwerkt is bij de gemeentelijke basis registratie of gevallen waarin kinderen onderwijs volgen in het buitenland. Dit is de minst voorkomende vorm van verzuim in Almere, de gemeente streeft ernaar het aantal absoluut verzuimers verder omlaag te brengen door strikter toe te zien op naleving van de leerplicht wet door scho-len en ouders.

4. Relatief verzuim per 1.000 leerlingen

Er is sprake van relatief verzuim als een leerplichtige jongere wel op een school staat ingeschreven, maar zonder geldige reden les- of praktijktijd verzuimt. De leerplichtambtenaren pakken dit verzuim in samen-werking met de scholen op. Het verschil tussen de vergelijkbare gemeenten heeft zeer waarschijnlijk te maken met de fase van verbetering van de verzuimaanpak waarin gemeenten en hun scholen zich bevinden. In vergelijking met andere gemeenten in de Randstad scoort Almere gemiddeld. In ons jaarverslag leerplicht 2014/ 2015 is een toename van het aantal meldingen van verzuim duidelijk te zien:

Tabel 2-18: aantallen meldingen en verzuimers, en percentage verzuimers per schooljaar

schooljaar aantal meldingen aantal verzuimers % verzuimers op populatie

2010/2011 928 797 2,9%

2012/2013 1.030 852 2,9%

2014/2015 2.229 1.180 3,1%

De toename van het aantal verzuimmeldingen heeft te maken met een verbeterde registratie van verzuim. Hierdoor is het verzuim zichtbaarder geworden en zo krijgen we steeds beter in beeld wat de aard van het verzuim en de onderliggende problematiek is. We hebben onze aanpak op grond hiervan verstevigd, met als doel ons preventieve verzuimbeleid duurzaam te kunnen verbeteren. We blijven ernaar streven om voor elk verzuimgeval de juiste oplossing te vinden en hopen met de verstevigde aanpak het verzuim op preventieve wijze verder terug te dringen.

Verbonden partijen


Sociaal Domein


Sociaal domein

Ambitie

De ambitie van ons college om te toe te werken naar één sociaal domein is onverminderd groot. En dat is niet alleen ónze ambitie, maar ook die van inwoners, professionals en de vele partijen in het sociaal domein waar wij mee samenwerken. Om die ambitie te realiseren zijn grote stappen gezet, maar – zoals de lande-lijke transitiecommissie sociaal domein in haar vierde rapportage (2016) ook concludeerde – er is nog een grote inspanning nodig om de integrale gedachte echt gestalte te geven. Met het Beleidsplan Sociaal Do-mein ‘Veranderen wat nodig is’ hebben wij aangegeven wat we daarin de komende jaren in Almere gaan doen. Daarbij is gebleken dat een focus op het integraal kijken naar de zorgvraag van kinderen en volwas-senen alleen niet voldoende is. We zien vaak dat vragen op het gebied van wonen, werken en inkomen/-schulden voor inwoners urgent zijn. Het hebben of vinden van werk of een andere vorm van participatie zien wij dan ook als basis voor de verandering die nodig is. Daarnaast liggen oplossingen voor vragen van inwoners soms ook op andere terreinen dan op het eerste gezicht bedacht. Het doen van vrijwilligerswerk, sport en bewegen, het vergroten van weerbaarheid van kinderen op school, de ontmoeting van mensen van verschillende achtergrond en culturen zijn belangrijke initiatieven die onze samenleving sterker maken en de kracht van inwoners vergroten. Onze oproep blijft daarom te doen wat nodig is en die ambitie geldt zeker ook voor onszelf. ‘Doen wat nodig is’ zien wij derhalve als een urgente opgave, maar niet als een eenvoudige. Door de snel-heid waarmee het rijk aanzienlijke kortingen heeft doorgevoerd, zoals 40% op de oude taken WMO en 12,5% op de nieuwe taken jeugd, trekken de bekostiging en inrichting van het stelsel door de gemeenten een zwa-re wissel op de gemeentelijke financiën. Landelijk, regionaal en lokaal zien we dit vooral op het gebied van jeugdhulp. We zijn vertrokken vanuit een veel hoger niveau van zorggebruik dan aangenomen bij het toewij-zen van budgetten aan de verschillende onderdelen van zorg en ondersteuning in de eerste twee jaren na de transitie. Die aannames bleken gebaseerd op onvolledig cijfermateriaal en bestanden. De bestuurlijke decentralisatie en de daarmee gepaard gaande transitie van taken aan de gemeente op het gebied van de jeugdhulp, maatschappelijke ondersteuning en participatie is goed voor onze inwoners. Wij kunnen als nabije overheid beter inspelen op de vragen van inwoners en een beroep doen op hun zelf- en samenredzaamheid. Voor de gemeente en haar maatschappelijke partners heeft het echter enorme organi-satorische gevolgen. Het heeft tijd nodig om deze aanpassingen goed door te voeren en te zien uitmonden in een volwassen organisatie van hulp en ondersteuning aan de inwoners van onze stad. Op de transitie en de daarmee gepaard gaande bezuinigingen van het rijk is de noodzakelijke inhoudelijke transformatie van de zorg en ondersteuning gevolgd. Die transformatie voltrekt zich geleidelijk en de eerste resultaten en effecten daarvan zijn zichtbaar. Zo kunnen we constateren dat de taken in het kader van de WMO naar behoren worden uitgevoerd. Ook op het gebied van Beschermd Wonen en het Persoonsgebonden Budget (PGB) zijn flinke vorderingen gemaakt. In het onderdeel Participatie, Werk en Inkomen zijn de uitdagingen groot. We zoeken daar naar mogelijkhe-den om op een vernieuwende manier te werken met inwoners die een afstand tot de arbeidsmarkt hebben. Door bijstelling van het objectief verdeelmodel door het Rijk schiet Almere van een overschot naar een ruim tekort in de BUIG. Dat zal vragen dat wij ons beleid en uitvoering rondom de bijstand verder aanscherpen zonder dat daarmee de aandacht voor de mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt in het gedrang komt. We zijn tevreden met de resultaten op het gebied van arbeidsmatige dagbesteding en beschut werk, de hervorming van de Tomin Groep en de focus op werk waarmee we bijstandscliënten aan een baan helpen.


Voor jeugdhulp is de uitdaging even groot. Samen met onze partners werken we aan een toekomstbesten-dig stelsel, waarin jeugd en gezin centraal staan, we zo min mogelijk medicaliseren en zo snel mogelijk de juiste hulp inzetten in het brede perspectief van wat kind en gezin nodig hebben. Dit kost meer tijd en is lastiger dan verwacht. We zorgen desondanks dat ieder kind de hulp krijgt die het nodig heeft. Dit zorgt echter wel voor grote druk op de financiële middelen en noopt ons tot aanvullende maatregelen om die kosten te beheersen. En we zijn er niet met de focus op kosten. De transformatie gaat eerst en vooral over het aansluiten bij de mogelijkheden van inwoners, het vroeg oppikken van signalen, het goed inspelen op vragen, en het bieden van kwalitatief zeer goede ondersteu-ning, bij voorkeur preventief of als problemen nog niet hoog zijn opgelopen. De begroting 2015 is opgebouwd mede op basis van de ons ter beschikking staande gegevens en aannames over ontwikkelingen vanaf 2015. In de programmabegroting 2016 hebben we de startsituatie aangepast op basis van de ervaringen van het eerste halfjaar 2015. Ook hebben we toen de aanpassingen in het macro-budget (als gevolg van onder andere het verdeelmodel jeugd) verwerkt en hebben we de eerste bezuini-gingsvoorstellen gedaan om binnen de beschikbare budgetten te blijven. Nu, in deze begroting, hebben we de eindafrekening 2015 en de doorwerking daarvan op 2016 (in het bijzonder waar het jeugdhulp betreft), zichtbaar gemaakt en op grond van die informatie stellen we aanvullende maatregelen voor in de vorm van investeringen in de sociale infrastructuur en geven wij extra impulsen aan de transformatie in de jeugdhulp door de implementatie van businesscases. In deze begroting brengen wij de budgetten voor de verschillen-de wetten afzonderlijk in beeld, maar benadrukken dat die ten dele – door de integratie-uitkering voor de nieuwe taken – onderling uitwisselbaar zijn. Samen met onze partners blijven wij werken aan de gestage transformatie van het stelsel ter verbetering van hulp en ondersteuning en de beheersing van de kosten daarvan. Dat vergt investeringen in vormen van ondersteuning die (geleidelijk) in de plaats komen van intensieve en kostbare zorgsoorten. Zo worden extra middelen ingezet voor kinderen in gezinnen, op scholen en in de huisartspraktijk. We zien al resultaten, zoals de stijging van het aantal Almeerse pleegouders, minder jeugdbeschermings-maatregelen en meer vraag naar vrijwillige (preventieve) ondersteuning in de thuissituatie. Maar we reali-seren ons ook dat deze beweging tijd en volharding vergt. Wij zijn ervan overtuigd dat dit uiteindelijk zal resulteren in betere (integrale) ondersteuning van onze inwoners die dat nodig hebben tegen lagere kosten.

Bestuursopdracht doorontwikkeling sociale infrastructuur

Sinds 2015 zijn er grote veranderingen geweest in de sociale infrastructuur: een groter beroep op inwoners, het uitbouwen van welzijnsvoorzieningen, vrijwilligerswerk en mantelzorgondersteuning, het opbouwen van wijkteams, de vormgeving van een nieuwe JGZ-organisatie voor 1e-lijnsondersteuning, de toegang tot de 2e lijn, de vorming van Veilig Thuis en Samen Veilig voor interventies bij situaties van onveiligheid van kind/gezin. Maar verdere stappen zijn nodig voor een meer integrale en preventieve aanpak. Hiervoor heeft het college de volgende bestuursopdracht gegeven: ontwerp een sociale infrastructuur die de noodzakelijke transformatie in het sociaal domein mogelijk

maakt; zorg dat er niet langer dubbelingen in het systeem zitten; maak daarmee een effectieve en efficiënte inzet van middelen mogelijk. De sociale infrastructuur betreft de gemeente en de partners in de stad. Deze bestuursopdracht zal daarom in samenspraak met onze partners worden uitgevoerd. Bijzondere aandacht is er voor de processen van open afschaling en voor de relatie met het onderzoek naar het naar de wijk brengen van activiteiten op het terrein van participatie, werk en inkomen Per 1 januari 2019 zou een nieuwe infrastructuur geïmplementeerd moeten kunnen zijn.


Totaalbegroting

Onderstaande tabel laat een beeld zien van de uitgaven in het sociaal domein. Het totaal van de uitgaven wordt afgezet tegen de inkomsten van de integratie-uitkering uit het gemeentefonds (zie programma 13). Zoals uit de tabel blijkt is er in 2016 t/m 2019 sprake van een tekort. Vanaf 2020 wordt weer een sluitende begroting verwacht.


2016 2017 2018 2019 2020

1. WMO lokaal

uitgaven -17.640 -16.601 -16.138 -15.908 -15.808

overhead (progr.12) 0 -715 -715 -629 -629

gemeentefonds (progr.13) 18.214 18.212 18.155 18.003 17.985

subtotaal 575 896 1.302 1.467 1.549

2. WMO regionaal

WMO regionaal -41.264 -42.696 -43.321 -43.727 -43.724

eigen bijdrage 1.900 2.400 2.400 2.400 2.400

overhead (progr.12) 0 -101 -101 -101 -101


subtotaal -858 -187 430 968 966

3. jeugdwet

uitgaven -63.267 -54.540 -53.058 -52.775 -52.875

overhead (progr.12) 0 -1.068 -1.068 -982 -982

onttrekking reserve 198


subtotaal -5.809 -1.555 536 908 817

participatiewet (programma 6)

re-integratie -13.263 -10.037 -8.933 -8.887 -8.887

ESF/reserve 1.075 1.503 600 300 300

overhead (progr.12) 0 -2.010 -2.010 -2.010 -2.010

sociale werkvoorziening -12.304 -11.099 -10.276 -9.630 -8.990

terugbetaling Tomin 550


subtotaal -3.213 -2.196 -1.901 -1.914 -1.751

overige

4. inzet reserve (resultaat 2015) 5.415

5. bestuursopdracht sociale infrastructuur -50

incidentele budgetten 88 -1.369 -609 -41 -41

resultaat Sociaal domein -3.802 -4.461 -242 1.387 1.539

reeds t.g.v. perspectief 500 1.000 1.500 1.500

effect op perspectief -3.802 -4.961 -1.242 -113 39

Overhead

Op elk individueel takenpakket is een bedrag voor overhead opgenomen dat conform de regels van de BBV zal worden overgeboekt naar programma 12. Om echter het totaal van het sociaal deelfonds inzichtelijk te houden, zijn deze hier apart opgenomen.

Participatiewet

De wijzigingen bij de participatiewet worden nader toegelicht in programma 6 onder het kopje Participatie-wet (sociaal domein).



1. WMO lokaal

Samengevat wordt de volgende mutaties voorgesteld


omschrijving 2016 2017 2018 2019 2020

begroting tot PB 2017 -18.527 -16.762 -16.449 -16.538 -16.538

kortdurend verblijf -99 -99 -99 -99

dagbesteding -335 -335 -335 -335

individuele ondersteuning 232

persoonsgebonden budget 1.300 1.476 1.258 808 808

eigen bijdrage algemene voorzieningen -375 -500 -500 -500 -500

taakstelling WMO 500 1.100 1.150 1.250

sociale infrastructuur -38 -1.113 -1.113 -394 -394

totaal wijziging 887 161 311 630 730

totaal uitgaven WMO lokaal -17.640 -16.601 -16.138 -15.908 -15.808

Kortdurend verblijf

Kortdurend Verblijf is voor de transformatie een belangrijk preventief zorgaanbod en heeft als doel de man-telzorger te ontlasten zodat de zorgvrager langer thuis kan blijven wonen en uithuisplaatsingen uit te stel-len of te voorkomen. De geprognosticeerde uitgaven voor 2017 ev. zijn € 100.000 hoger dan voorzien.

Dagbesteding

Op 9 februari 2016 hebben wij besloten de landelijke Code Verantwoordelijk marktgedrag thuisondersteu-ning te ondertekenen. In deze Code worden onder meer voorwaarden gesteld aan de berekening van de tarieven voor de aanbieders van thuisondersteuning (huishoudelijke hulp en alle vormen van ambulante begeleiding). Er komt op korte termijn nieuwe wetgeving - in de vorm van een Algemene Maatregel van Bestuur - die bevordert dat gemeenten inkopen op inhoud en kwaliteit. De AMvB regelt dat de code verant-woordelijk marktgedrag wordt verankerd, met als doel een zorgvuldig inkoopproces, zodat er niet wordt geconcurreerd op arbeidsvoorwaarden. De prognose is dat het incidentele bedrag dat bij de voorjaarsnota 2016 aan dagbesteding is toegevoegd ook voor 2017 e.v. noodzakelijk is. Daarnaast worden de tarieven geharmoniseerd, waarvoor extra middelen noodzakelijk zijn.

Individuele ondersteuning

Ook bij de individuele ondersteuning speelt hetzelfde als hierboven bij dagbesteding is beschreven ten aan-zien van de landelijke Code Verantwoordelijk marktgedrag. Bij de voorjaarsnota 2016, is op basis van prognoses, voor individuele voorzieningen door een lager beroep een bedrag vrijgevallen. Ook voor 2017 en verder kan een bedrag vrijvallen (€ 287.000 V). Daarnaast worden de tarieven geharmoniseerd, waarvoor extra middelen noodzakelijk zijn (€ 55.000 N).

Persoonsgebonden budget

Door strengere eisen aan de toekenning van PGB’s en sturing op omzetting naar zorg in natura, komen de verwachte uitgaven voor PGB’s, WMO en Jeugd lager uit dan oorspronkelijk begroot en wordt de begroting op basis daarvan naar beneden bijgesteld.

Eigen bijdrage algemene voorzieningen

De vanaf 2015 in de begroting opgenomen eigen bijdrage algemene voorzieningen WMO en Jeugd komt te vervallen. De uitvoering blijkt complex te zijn en er zijn geen uitvoeringskosten begroot. Daarnaast leidt het innen van de bijdrage mogelijk tot mijding van deze voorzieningen.


Taakstelling WMO

In de inkomstenramingen is rekening gehouden met een verlaging van de inkomsten als gevolg van de sep-tembercirculaire van circa € 1 miljoen. De lagere inkomsten houden verband met het feit dat het Rijk ge-constateerd heeft dat er bij de start van de decentralisaties in 2015 minder klanten voor rekening van de gemeenten komen, omdat deze zorg op andere wijze wordt gefinancierd. Omdat Almere haar bestand eer-der al heeft geschoond voor deze klanten, was in onze meerjarenbegroting al geen rekening meer gehou-den met deze kosten. Dit betekent dat het niet meer mogelijk is de Rijkskorting op de inkomsten te com-penseren met lagere uitgaven voor deze klanten, maar dat wij in plaats daarvan een aanvullende besparing binnen de WMO willen realiseren oplopend van € 0,5 miljoen in 2017 naar € 1,25 miljoen in 2020. De con-crete uitwerking hiervan zal later, maar uiterlijk bij de Voorjaarsnota 2017 worden voorgelegd.

Sociale infrastructuur

De uitgaven voor de sociale infrastructuur worden naar rato verdeeld tussen de begroting jeugd en de WMO. De wijzigingen worden separaat toegelicht bij punt 7 Sociale infrastructuur.

2. WMO regionaal (beschermd wonen)


omschrijving 2016 2017 2018 2019 2020

begroting tot PB 2017 -39.020 -36.778 -38.041 -38.932 -38.932

beschermd wonen -622 -2.227 -2.295 -2.348 -2.344

beschermd wonen correctie regiobudget -242 -1.090 -1.001 -1.001 -1.000

prognose resultaat lopend begrotingsjaar 1.300 -503 1.040 2.384 2.379

verrekening resultaat met regio (60%) -780 302 -624 -1.430 -1.427

totaal wijziging -344 -3.518 -2.880 -2.395 -2.392

totaal uitgaven WMO regionaal -39.364 -40.296 -40.921 -41.327 -41.324

Beschermd Wonen

In de meicirculaire 2016 wordt het rijksbudget Beschermd Wonen verhoogd. Voorgesteld wordt om deze extra middelen één op één toe voegen aan de budgetten Beschermd Wonen.

Beschermd Wonen correctie regiobudget

De gemeente Almere ontvangt als centrumgemeente voor de hele regio op grond van de WMO 2015 een integratie-uitkering voor Beschermd Wonen. Deze integratie-uitkering maakt onderdeel uit van de integra-tie-uitkering sociaal domein die conform het landelijke beleid ontschot ingezet mag worden voor het totale sociale domein (nieuwe taken). Binnen de regio is echter afgesproken dat deze uitkering volledig wordt ingezet voor het betreffende beleidsterrein. Momenteel is er – door het ontschot inzetten van rijksmiddelen - echter een (meerjarig) verschil tussen het rijksbudget Beschermd Wonen en het budget wat de gemeente Almere heeft opgenomen in de begroting voor Beschermd Wonen. Voorgesteld wordt om dit verschil te corrigeren, zodat het rijksbudget Beschermd Wonen volledig beschikbaar is voor dit beleidsterrein. Het is wenselijk om deze correctie door te voeren omdat: dit overeenkomt met de in de regio gemaakte afspraken in het kader van de regionale financiële spelre-

gels; de gelden vanuit het Rijk zijn op basis van de historische verdeling beoogd voor zorg en opvang Be-

schermd Wonen cliënten.

Prognose resultaat lopend begrotingsjaar

Voor het jaar 2016 wordt een voordeel verwacht van € 1,3 miljoen. Dit voordeel wordt met name veroor-zaakt doordat de extra middelen vanuit de correctie met het verschil Rijksbudget en de extra middelen vanuit meicirculaire naar verwachting nog niet benodigd zijn in 2016. Daarnaast wordt er een voordeel ver-wacht op Beschermd Wonen Zorg in Natura en op de kosten PGB Beschermd Wonen. Er zijn nog wel een aantal risico’s en onzekerheden welke het resultaat nog kunnen beïnvloeden.


Verrekening resultaat lopend begrotingsjaar met regio

Met de regio zijn afspraken gemaakt over de inzet van het budget voor beschermd wonen. Uitgangspunt is dat het volledige budget vanuit het rijk beschikbaar is voor de regionale taak. In 2016 willen wij afspraken maken met de regio over de verrekening van de overschotten op de begroting de komende jaren. Hierbij zal worden voorgesteld het voordeel naar rato te verdelen tussen de regiogemeenten. Voor Almere zou het gaan om 40% van het voordeel. Deze middelen kunnen dan binnen het sociaal domein voor andere activitei-ten worden ingezet.

Nagekomen resultaat 2015

Op de persoonsgebonden budgetten voor beschermd wonen werd bij de jaarrekening nog een voordeel verwacht van € 1,8 miljoen. Op basis van de definitieve afrekening 2015 blijkt dit echter € 1 miljoen te zijn. Het resterende voordeel wordt conform afspraken met de regio verrekend en leidt tot een terugbetaling van € 0,6 miljoen aan de regiogemeenten (60%) . Het resterende bedrag is beschikbaar voor Almere en wordt ingezet in 2016.

3. Jeugdwet

Bij de voorbereiding van de Programmabegroting 2016 in het eerste jaar van de uitvoering van de jeugdwet zagen wij een ontwikkeling van het gebruik van specialistische jeugdzorg die ons noopten tot maatregelen om de kosten daarvan te beheersen. Die maatregelen hebben in 2016 nog maar beperkt effect gesorteerd met als gevolg dat wij in deze programmabegroting enerzijds verruiming van budgetten voorstellen en an-derzijds aanvullende maatregelen nemen om de kosten van de jeugdzorg te beperken.

Uitgangssituatie

In 2014 zijn de ramingen tot stand gekomen op basis van een inschatting van het gebruik van (specialisti-sche) jeugdhulp in de jaren voorafgaand aan de transitie . In deze begroting was tevens rekening gehouden met de doelen van de transitie (alternatieven voor specialistische jeugdhulp) en aanzienlijke kortingen op de budgetten die het rijk aan de gemeenten heeft overgedragen. Wij constateren, nu de realisatiecijfers 2015 en een deel van 2016 zichtbaar zijn, dat het werkelijk gebruik van specialistische jeugdhulp hoger is dan geraamd. De nieuwe sociale infrastructuur heeft weliswaar tot een daling van het gebruik van specialisti-sche jeugdhulp geleid, maar die daling is niet evenredig met de afname van de budgetten. Ook de verplich-ting tot het bieden van zorg-(continuïteit) en onze beleidsuitgangspunten “niemand tussen wal en schip” en “doen wat nodig is” spelen een rol in het uitblijven van kostendaling. Die te laag geraamde uitgangssituatie werkt financieel nadelig door in de jaren daarna en dat is ook in 2016 al goed zichtbaar. Wij realiseren ons dat een grote stelselwijziging als waar we hier mee te maken hebben en de daarmee verbonden transformatie van de sociale infrastructuur een fundamentele verandering is en daarmee een kwestie van lange adem. Wij moeten vaststellen dat het beleid om de transitie van jeugdhulp vorm te geven meer tijd nodig heeft. Op een aantal aspecten is beleid ontwikkeld en in uitvoering. Dat betreft bijvoorbeeld de organisatie van de jeugdgezondheidszorg en de inschakeling ambulante jeugdhulp in relatie tot de wijk-teams. Ook is de gemeente met de aanbieders van jeugdhulp in regionaal verband in gesprek over een toe-komstig ‘ zorglandschap specialistische jeugdhulp’, passend bij de doelen van de transformatie jeugdhulp.

Effecten maatregelen PB 2016

Bij de Programmabegroting 2016 is een eerste set aan maatregelen genomen om de kosten van de Jeugd-zorg te beheersen. Bepaalde maatregelen hebben meer tijd nodig om effect te sorteren. Gedoeld wordt in het bijzonder op maatregelen als inzet van jeugdhulp zonder verwijzing op scholen of in de wijk, of inzet praktijkondersteuners bij de huisarts, die versnelling van de transformatie van zwaardere naar lichtere (en daarmee goedkopere) zorg beogen. Ook de sociale infrastructuur is nog niet geheel ingericht en toegerust om gezinnen te ondersteunen waarmee gespecialiseerde jeugdhulp voorkomen kan worden en ook nazorg na een jeugdhulptraject kan worden georganiseerd.


De maatregelen voor aanpassing van tarieven, productenstructuur, vervoer en inzet passende zorg zijn allen succesvol doorgevoerd. Het huidige tekort op Jeugd-GGZ, ambulante jeugdhulp en residentiele jeugd-hulp was nog groter geweest als we deze maatregelen niet hadden getroffen.

Aanvullende maatregelen businesscase Jeugd

Met deze programmabegroting stellen wij enerzijds verruiming van budgetten voor jeugdhulp voor. Die verruiming heeft in het bijzonder betrekking op ambulante jeugdzorg, residentiële jeugdzorg en Jeugd-GGZ. Anderzijds stellen wij ook maatregelen voor om de overschrijdingen voor 2016 en verder te beperken. Die maatregelen variëren van het werken met budgetplafonds waar dat verantwoord kan, tot extra investerin-gen in bijvoorbeeld de casusregiefunctie. Ook gaan we extra capaciteit inzetten om goed te kunnen sturen op de uitvoering van de contracten met aanbieders. Deze begroting op het jeugddomein, inclusief de busi-nesscases, zijn op hun effectiviteit getoetst door een gerenommeerd en onafhankelijk adviesbureau.

Jeugd lokaal


omschrijving 2016 2017 2018 2019 2020

begroting tot PB 2017 -21.308 -19.601 -18.382 -18.468 -18.468

ambulante jeugdhulp (ZIN) -3.500 -4.006 -4.632 -4.632 -4.632

vervoer jeugd 0 -308 -308 -308 -308

persoonsgebonden budget 1.500 2.006 2.006 2.006 2.006

terugdraaien voorinvestering jeugd 200 500

budget buurtzorg jong 70 70 70 70 70

landelijke inkoop -1.109 -966 -966 -966 -966

taakstelling jeugd 100 150 250

sociale infrastructuur -38 -1.113 -1.113 -394 -394

totaal aanvragen jeugd lokaal -2.877 -3.817 -4.843 -4.074 -3.974

totaal -24.185 -23.418 -23.225 -22.542 -22.442

Ambulante jeugdhulp (ZIN)

Prognoses 2016 laten een benodigde uitbreiding zien op het budget ambulante jeugdhulp in de vorm van zorg in natura (ZIN). Hiervoor zijn diverse redenen: In 2015 is uitgegaan van een achteraf veel te lage inschatting van het gebruik ambulante jeugdhulp.

Hierdoor is er meerjarig afgeraamd op het budget. Inzet van ambulante zorg (incl. kortdurend verblijf - logeren) wordt vaker ingezet als alternatief voor

duurdere residentiële zorg. Substitutie van PGB bekostigde jeugdhulp door ZIN. Kosten voor de onderwijs-jeugdhulp arrangementen op passend onderwijs-scholen. In de prognose is tevens rekening gehouden met een afname van het budget voor jeugdbescherming door een toename van het aantal verwijzingen naar de voor jeugdbescherming gecertificeerde instelling Samen Veilig, voor het drang-pakket begeleiding zonder maatregel. Deze maatregel heeft een direct positief effect op de maatregelen jeugdbescherming, die in aantal aan het afnemen zijn.

Vervoer jeugd

Dit budget is bij de voorjaarsnota alleen voor het begrotingsjaar 2016 bijgesteld. De uitgaven blijken echter structureel op dit hogere niveau te liggen. Om die reden stellen wij de begroting hiervoor nu structureel bij.

Persoonsgebonden budget

De prognoses 2016 laten een afname zien op budget Ambulante Jeugdhulp (PGB). Deze afname strookt met het beleid: inzet zorg in natura boven inzet persoonsgebonden budget. Dit beleid is vertaald in de Almeerse PGB-regels.


Terugdraaien voorinvestering jeugd

Dit budget komt voort uit Programmabegroting 2016 teneinde de rijks bezuinigingen te verzachten. Dit bud-get laten we in 2016 en 2017 deels vrijvallen ten gunste van Jeugdhulp. Hiervoor in de plaats zijn investerin-gen gekomen die tot besparingen van de kosten jeugdhulp moeten leiden.

Buurtzorg Jong

Voorgesteld wordt te stoppen met de subsidie Buurtzorg Jong. Niet vanwege de kwaliteit van de dienstver-lening, maar vanwege de overlap met soortgelijke hulp vanuit de wijkteams.

Landelijke inkoop

Dit betreft een verschuiving van dit budget van Jeugd Regionaal naar Jeugd Lokaal. Tevens wordt het bud-get in overeenstemming gebracht met de uitnutting van voorgaande jaren. Het is een beleidskeuze om dit budget op de lange termijn zo klein mogelijk te laten zijn door het lokale aanbod zo goed mogelijk op de vraag te laten aansluiten.

Aanvullende taakstelling jeugd

Om het tekort op het sociaal domein op te vangen is een aanvullende taakstelling opgelegd vanaf 2018. Deze dient nog nader uitgewerkt te worden.


De uitgaven voor de sociale infrastructuur worden naar rato verdeeld tussen de begroting jeugd en de WMO. De wijzigingen worden separaat toegelicht bij punt 7 Sociale infrastructuur.

Jeugd regionaal


omschrijving 2016 2017 2018 2019 2020

begroting tot PB 2017 -36.750 -30.800 -30.393 -30.393 -30.393

landelijke inkoop (zie jeugd lokaal) 1.109 966 966 966 966

veilig thuis 0 -560 -460 -460 -460

bestuursopdracht Family Justice Center -250

pakket 2 GGZ -1.646 -1.646 -2.434 -2.434 -2.434

pakket 3 verslavingszorg 74 74 74 74 74

pakket 3: verblijf pleegzorg -46 -246 -646 -846

pakket 4 Jeugd Residentieel -404 -2.504 -3.321 -3.321 -3.321

pakket 5 jeugdbescherming/reclassering 687 825 826 826 826

pakket 6 verblijf JeugdzorgPlus -1.634

investeren in zorglandschap jeugdhulp -55 -55 -55 -55 -55

afschaffing ouderbijdrage jeugd -265 -390 -390 -390 -390

totaal aanvragen jeugd regionaal -2.134 -3.586 -5.040 -5.440 -5.640

totaal Jeugd regionaal -38.884 -34.386 -35.433 -35.833 -36.033

Veilig thuis

Deze structurele ophoging van het budget is noodzakelijk voor een kwalitatief goede uitvoering van Veilig Thuis. Hiervoor wordt extra capaciteit ingezet om de wachtlijsten weg te werken. Daarnaast wordt de in-terne organisatie van Veilig Thuis kwalitatief verbeterd om deze veel meer aan te laten sluiten op de nieuwe vraag aan en rol van Veilig Thuis. Tenslotte wordt de kwaliteit van het open afschaalproces tussen Veilig Thuis en het lokale veld geoptimaliseerd. Daar bovenop wordt eenmalig een bedrag van € 250.000 ingezet voor de uitvoering van de bestuursopdracht Family Justice Center – Veilig Thuis, bestemd voor de monito-ring van het verbeterproces en het inzetten van een instrument voor vroegsignalering van kindermishande-ling en huiselijk geweld.


Pakket 2 GGZ

De prognoses voor 2016 laten een forse toename zien op budget specialistische jeugd GGZ. Verschillende GGZ-organisaties geven aan het budgetplafond te hebben bereikt. De beleidskeuze is om meer structureel in te zetten op generalistische J-GGZ en algemene voorzieningen, zodat op termijn specialistische J-GGZ kan worden afgebouwd. Dat is vastgelegd in de businesscase GGZ deskundigheid. De voordelen van deze maatregelen staan bij de businesscase jeugd toegelicht.

Pakket 3 Verslavingszorg

Dit budget wordt niet aangewend en kan vrijvallen.

Pakket 3 Verblijf pleegzorg

Voorgesteld wordt het budget Pleegzorg op te hogen, omdat dit een gewenst alternatief is boven residentie-le zorg en Jeugdzorg+.

Pakket 4 Jeugd residentieel

De prognoses voor 2016 laten zien dat uitbreiding van het budget nodig is. Voor 2016 is bij voorjaarsnota al extra budget aangevraagd. Deze ophoging is structureel nodig. Het budget neemt de komende jaren af om-dat we gaan inzetten op meer pleegzorg en afschaling naar de thuissituatie (ambulante zorg, kortdurend verblijf, onderwijs-jeugdhulp). Dat is een onderdeel van de businesscases onderwijs jeugdhulp arrange-menten en JGZ. De voordelen van deze maatregelen staan bij de businesscase jeugd toegelicht.

Pakket 5 Jeugdbescherming/reclassering

We zien dat een aantal transformatie maatregelen al hun vruchten begint af te werpen. De afname van gedwongen maatregelen wordt vooral veroorzaakt door inzet van de begeleiding zonder maatregel.

Pakket 6 Verblijf jeugdzorg plus

De verwachte uitgaven laten zien dat er in 2016 een tekort ontstaat. We gaan ervan uit dat dit incidenteel is, gezien maatregelen die in voorbereiding zijn, waaronder een start van School2Care in Almere. School 2Care is een zeer intensieve vorm van onderwijs en begeleiding en geldt als een alternatief voor civielrechtelijke en zelfs strafrechtelijke vrijheidsbeneming. Hiermee kunnen we naar verwachting vanaf 2017 binnen de budgettaire kaders blijven.

Investeren in zorglandschap jeugdhulp

De gemeente werkt in regionaal verband samen met de aanbieders van jeugdhulp en onder begeleiding van Hogeschool Windesheim aan het ‘zorglandschap’ jeugdhulp. Doel is om te komen tot een nieuw, duurzaam ingericht ‘zorglandschap’ waarin vraag en aanbod in evenwicht zijn, waarin het aanbod past binnen de financiële kaders en waarin hulp en ondersteuning gezinsgericht en vroegtijdig beschikbaar is, zodat de inzet van specialistische jeugdhulp kan worden voorkomen. Tevens is er in dit zorglandschap aandacht voor een adequate capaciteit voor opvang bij crisissituaties.

Ouderbijdrage individuele voorzieningen Jeugd

De ouderbijdrage voor individuele voorzieningen jeugd is voor 2016 geraamd op € 0,26 miljoen. Via de mei-circulaire is duidelijk geworden dat deze bijdrage vanaf 2016 wordt afgeschaft en dat gemeenten hiervoor compensatie ontvangen.


Afwikkeling resultaat jeugd regionaal

Op basis van de huidige declaraties die zijn ontvangen over 2015 is de verwachting dat er circa € 2 miljoen meer wordt gedeclareerd dan verwacht bij de jaarrekening. Dit leidt tot een nadeel. Tabel 2-24 bedragen x € 1.000 afwikkelingsresultaten 2015 2016

pakket 2 GGZ -1.646

pakket 3: verblijf pleegzorg -204

pakket 4 jeugd Residentieel -990

pakket 5 jeugdbescherming/reclassering -284

pakket 6 verblijf JeugdzorgPlus 1.079

nagekomen afwikkelingsresultaten 2015 -2.045

Businesscase jeugd

Investeringen businesscase jeugd


businesscase jeugd investering 2016 2017 2018 2019 2020

business case: onderwijs jeugdhulp arrangementen -2.675 -2.675 -2.675 -2.675

business case: JGZ -1.637 -1.637 -1.637 -1.637

business case: GGZ deskundigheid -275 -549 -549 -549

business case: selectieve preventie/Humanitas -231 -231 -231 -231

totaal businesscase jeugd investering -4.818 -5.092 -5.092 -5.092

Business case onderwijs jeugdhulp arrangementen:

De inzet van onderwijs-jeugdhulparrangementen leidt tot een verplaatsing van maatwerk naar jeugd-hulp die op scholen wordt ingezet als algemene voorziening. Dit is in lijn met het beleid. Er zijn meerde-re scenario’s uitgewerkt. In het voorgestelde scenario worden diverse arrangementen opgezet. Daaron-der valt ook School2Care (zie boven)

Businesscase JGZ: Er wordt een aantal investeringen voorgesteld om de capaciteit jeugdhulp bij de JGZ te vergroten. Dit zijn investeringen in het kader van preventie en casusmanagement. De hieraan gerelateerde prestatie-afspraak is een daling van het aantal verwijzingen maatwerk vanuit de JGZ met 10%. Daarnaast vermin-dert het de druk op Veilig Thuis omdat de JGZ casuïstiek, die wel bij VT is gemeld maar daar niet tot on-derzoek leidt, beter kan oppakken.

Businesscase GGZ deskundigheid: De Inzet van meer praktijkondersteuners J-GGZ, en de mogelijkheid voor artsen om bij de JGZ te con-sulteren alvorens naar een specialistische J-GGZ aanbieders te verwijzen zal leiden tot een daling van het aantal verwijzingen J-GGZ.

Business case selectieve preventie Humanitas: Investering in de inzet van vrijwilligers voor gezinnen waar opvoed- en opgroeiproblemen spelen. Dit vergroot de draagkracht van deze gezinnen waardoor maatwerk niet hoeft te worden ingezet. Dit wordt gekoppeld aan de resultaatafspraken die wij met de JGZ maken


Besparingen businesscase Jeugd


businesscase jeugd besparing 2016 2017 2018 2019 2020

business case: onderwijs jeugdhulp arrangementen 4.305 5.960 5.960 5.960

business case: JGZ 2.781 3.206 3.206 3.206

business case: GGZ deskundigheid 529 1.059 1.059 1.059

business case: selectieve preventie/Humanitas 467 467 467 467

totaal businesscase jeugd besparing 8.082 10.692 10.692 10.692

Business case onderwijs jeugdhulp arrangementen

Dit betreft de verwachte besparingen/lagere uitgaven bij met name ambulante jeugdhulp als gevolg van de investeringen/extra uitgaven voor onderwijs jeugdhulparrangementen.

Business case JGZ/Business case GGZ deskundigheid en Business case Selectieve preventie Humanitas Door de hiervoor beschreven extra inzet op deze terreinen vindt er een verschuiving van uitgaven plaats, die met name zal leiden tot lagere kosten bij de GGZ, jeugd residentieel en verblijf jeugdzorg plus.



omschrijving 2016 2017 2018 2019 2020

extra middelen proces coördinatie op en afschalen -180 -180

MO platform facturatie en declaratie (sub onderdeel Stipter) -412 -412 -412 -412

capaciteit sociale wijkteams en ondersteuning -569 -569

versterking lokale inkoop keten -375 -375

uitvoering WMO toezicht en handhaving -315 -315

rechtmatigheid; materiele controle WMO jeugd BIG accountant -75 -75 -75 -75 -75

reservering middelen loon en prijscompensatie meicirculaire -300 -300 -300 -300

totaal sociale infrastructuur -75 -2.226 -2.226 -787 -787

dekking uit jeugd lokaal en WMO lokaal (50/50) 75 2.226 2.226 787 787

Extra middelen proces coördinatie op en afschalen

Wij constateren dat een goede infrastructuur voor procescoördinatie bij open afschalen nog onvoldoende is geborgd in Almere. Gezien de positieve ervaring met procescoördinatie bij opschalen voor jeugd, stelt het college voor deze werkwijze uit te breiden naar de gehele populatie en daarbij ook het afschalen te betrek-ken. Dit vraagt een extra inzet van vier procescoördinatoren bij onze partners voor 2 dagen per week, waar-voor een extra budget van €180.000 op jaarbasis nodig is.

Beheerssysteem facturatie en declaratie

Er is binnen de huidige begroting onvoldoende dekking voor de structurele kosten van het servicebureau WMO/Jeugd. Er dient voor een bedrag van ca. € 412.000 dekking gevonden worden voor de jaren 2017 en verder.

Capaciteit sociale wijkteams en ondersteuning

De decentralisaties van 2015 betekenden een forse stelselwijziging, waarvan de gevolgen - zo blijkt- niet tot in detail konden worden voorspeld. Op basis van de praktijkervaringen constateren wij nu de noodzaak om aanpassingen door te voeren om knelpunten op te lossen. Op basis van de resultaten van een extern onder-zoek, is geconstateerd dat de capaciteit van de wijkteams tekorten laat zien als gevolg van: 1. groei van het aantal meldingen om ondersteuning en zorg; 2. groei van het aantal bezwaarschriften en klachten; 3. nieuwe taken op grond van de Jeugdwet en Beschermd Wonen.


Op een aantal onderdelen is uitbreiding en versterking van de capaciteit nodig om alle taken die voortvloei-en uit de Jeugdwet en de (nieuwe) WMO naar behoren uit te kunnen voeren. Een deel van de uitbreiding is het directe gevolg van hogere aantallenmeldingen voor WMO en Jeugdwet en een groei van het aantal ge-contracteerde zorgaanbieders. Dit vertaalt zich in benodigde extra inzet in het primaire proces en in de ondersteunende taken die hiermee samenhangen (zoals klachten/bezwaren, inkoop en contractbeheer en kwaliteit van de dienstverlening). Er is niet alleen sprake van een tekort in bestaande functies, er zijn ook noodzakelijke nieuwe taken die nog niet belegd waren zoals de control op uitgaves PGB en inning eigen bijdragen, het afgeven van beschikkin-gen voor Beschermd Wonen en de definitieve beoordeling van de PGB-vaardigheid van individuele aanvra-gers.

De aanvraag is voor een periode van twee jaar (2017 – 2018). In deze periode zullen wij via een bestuursop-dracht ‘doorontwikkeling sociale infrastructuur’ de processen en werkafspraken onder de loep nemen met als doel efficiencywinst te behalen. Kortom: doen we de goede dingen en doen we die goed. Door gedurende twee jaar te investeren komt er ruimte voor deze doorontwikkeling, de effecten (financieel en anderszins) van deze doorontwikkeling zullen door de bestuursopdracht doorontwikkeling sociale infrastructuur in de programmabegroting 2018 worden mee genomen. De plannen worden dan in 2018 geïmplementeerd.

Versterking lokale inkoop keten

Als gevolg van de decentralisaties zijn ook de taken voor de lokale inkoop keten gewijzigd. De ervaring van het afgelopen jaar heeft uitgewezen dat er versterking benodigd is op de taken die te maken hebben met inkoop van de Jeugdwet, beschermd wonen en de WMO. Deze versterking van 4,8 fte zal worden ingezet op het gebied van strategische inkoop, contractmanagement en (financiële) administratieve ondersteuning, bedoeld om de contracten met de zorgaanbieders beter te kunnen beheersen. Om het gehele zorgtraject in Almere te verbeteren is een doorontwikkeling gestart. In de periode tot 2018 wordt onderzocht hoe de ma-nier waarop het werk nu georganiseerd is, verbeterd kan worden. Daarbij worden de processen kritisch onder de loep genomen om te komen tot efficiëntere en effectievere samenwerkingsafspraken, leidend tot een betere dienstverlening. Mogelijke uitkomst kan zijn dat een deel van de werkzaamheden veranderen of verminderen. Dit gaat naar verwachting zeker tot een kostenreductie leiden, maar van de omvang daarvan is nog geen schatting te geven. De versterking van de lokale inkoop keten wordt vooralsnog aangevraagd voor een periode van twee jaar.

Uitvoering WMO toezicht en handhaving

Gemeenten zijn wettelijk integraal verantwoordelijk voor de kwaliteit van de uitvoering van de bij de WMO opgedragen taken, de handhaving daarvan, en het toezicht daarop. Hiervoor moeten wij personen aanwijzen die belast zijn met het houden van het algemeen toezicht op de naleving van het bepaalde bij of krachtens de wet en het signaal gestuurd toezicht (meldplicht die voortvloeit uit art. 3.4 WMO 2015). Het toezicht is gericht op de volle breedte van de (lokale en regionale taken) WMO: maatschappelijke op-vang, vrouwenopvang, openbare geestelijke gezondheidszorg, beschermd wonen, alle vormen van onder-steuning thuis waaronder ook schoonmaakondersteuning, dagactiviteiten, kortdurend verblijf en dat even-tueel in combinatie met persoonlijke verzorging op basis van de WMO. Voor deze wettelijke taak is nog geen dekking van de nu ingezette formatie beschikbaar. De aanvraag betreft 4 fte voor een periode van twee jaar (2017 – 2018). In deze periode zullen wij de processen en werkafspraken onder de loep nemen met als doel deze investering terug te verdienen uit verhaal van verstrekte middelen daar waar sprake is van fraude en oneigenlijk gebruik van voorzieningen.

Rechtmatigheid; materiele controle WMO jeugd BIG accountant

Uit de accountantscontrole 2015 en de landelijke richtlijnen voor de controle 2016 blijkt dat gemeenten zelf de materiele controles ten behoeve van de rechtmatigheid op prestatielevering moet doen. De gemeente kan onvoldoende steunen op de verklaringen van de derden. Het doen van materiele controles bij zorgaan-bieders kan alleen door BIG (geregistreerde accountants).


Reservering loon- en prijscompensatie meicirculaire

Via de meicirculaire 2016 zijn aanvullende middelen ontvangen voor loon- en prijscompensatie. Dit bedrag zal deels worden ingezet ter dekking van de kostenstijgingen binnen de sociale infrastructuur.

Aanvullende taakstelling jeugd

Om te voorkomen dat op termijn een tekort ontstaat is het nodig om aanvullende maatregelen te nemen, die vanaf 2018 effect hebben. Deze dienen nog nader uitgewerkt te worden. Uiterlijk bij de voorjaarsnota 2017 worden deze voorgelegd.

4. Reserve Sociaal Domein

Bij de eerste vaststelling van de begroting sociaal domein is besloten om overschotten binnen het hekwerk van het sociaal domein te reserveren om tegenvallers of knelpunten op te kunnen vangen op de korte, dan wel middellange termijn. Bij de Programmabegroting 2016 werd voor de perspectiefperiode een overschot verwacht van circa € 12 miljoen op het sociaal domein, waarvan € 3,9 miljoen in 2015. Dit bood voldoende ruimte om risico’s en tegenvallers in latere jaren op te vangen. Bij de huidige begroting is het beeld aanzienlijk gewijzigd. Enerzijds is er meer duidelijkheid over het resul-taat 2015. Anderzijds wordt verwacht dat de budgetten de komende jaren volledig worden ingezet waardoor de eerder geraamde voordelen vanaf 2017 zich niet meer voordoen. Hierdoor worden er geen toevoegingen meer aan de reserve geraamd en wordt de reserve in 2016 volledig aangewend om het tekort af te dekken.


omschrijving 2015 2016 2017 2018 2019

saldo 1-1 3.916

verwacht verloop PB2016 3.916 -674 1.547 3.601 3.565

wijzigingen 2016 -3.242 -1.547 -3.601 -3.565

totaal 3.916 0 0 0 0

Risico’s

Het bovenstaande betekent dat er geen middelen meer in de reserve sociaal domein beschikbaar zijn voor het opvangen van toekomstige tegenvallers. Indien deze zich voordoen zullen deze direct ten laste van de algemene buffer (saldireserve) van de gemeente komen. Om die reden is bij het bepalen van de noodzake-lijke omvang van de saldireserve ook rekening gehouden met een bedrag van € 9 miljoen voor het opvangen van risico’s vanuit het sociaal domein.

5. Bestuursopdracht sociale infrastructuur

Voor de uitwerking van de bestuursopdracht is eenmalig € 50.000 beschikbaar gesteld.


2.5 Jeugd en Maatschappelijke ondersteuning

Ambitie

We willen dat kinderen en jongeren kunnen opgroeien tot volwassenen die hun plek in de maatschappij kunnen innemen en daaraan kunnen bijdragen naar eigen kracht en mogelijkheden. We streven er ook naar om onze inwoners zo lang mogelijk te laten wonen in hun vertrouwde thuissituatie. Voor alles binnen het sociaal domein geldt: wij doen wat nodig is.

Veilig en gezond opgroeien

De belangrijkste rol in het veilig en gezond opgroeien van de jeugd is weggelegd voor de ouders. Waar nodig zorgen wij samen met onze partnerorganisaties voor aanvullende ondersteuning van de ouders. De meeste kinderen en jongeren groeien op in een veilige en stabiele omgeving. Dat geldt echter niet voor alle kin-deren. Daarom vinden we vroegtijdige signalering en preventie van belang. Als opdrachtgever van de jeugd-gezondheidszorg, vragen wij hen nadrukkelijk te participeren in de keten van de Sociale Wijkteams, (Pas-send) Onderwijs, Veilig Thuis, Samen Veilig, Veiligheidshuis en het programma Gezonde Jeugd in een Ge-zonde Stad. Verder zetten we in op een groter bewustzijn bij zowel inwoners als onze partnerorganisatie rondom het belang van een gezonde leefstijl, juist ook bij de jeugd. Uit onderzoek blijkt dat Almeerse jongeren zich va-ker niet gezond voelen dan gemiddeld, en dat er een negatieve ontwikkeling is op het gebied van overge-wicht. Het programma Gezonde Jeugd in een Gezonde Stad zetten wij daarom door en wij vragen onze part-ners om hierop meerjarig in te zetten. Een groep waar wij ons zorgen om maken, is die van kwetsbare jongeren, waaronder jeugd met een licht verstandelijke beperking. We zien dat deze jongeren meer risico lopen in aanraking te komen met crimina-liteit of anderszins, bijvoorbeeld door schuldenproblematiek, in de problemen te komen. Om dit een halt toe te roepen onderzoeken we hoe we de signaalfunctie vanuit de wijken rondom risicojongeren kunnen versterken en hoe het aanbod van onze partners voor deze groep versterkt kan worden.

Langer gezond thuis blijven wonen

Ons beleid is erop gericht dat mensen zo lang mogelijk in hun vertrouwde thuissituatie kunnen blijven wo-nen. In 2017 ontwikkelen we daarom een nieuwe systematiek voor brede integrale en samenhangende in-kooppakketten ten behoeve van ondersteuning thuis. De regie wordt, binnen de bestaande kaders, bij de cliënt en de professional gelegd. Zij bepalen vervolgens hoe de daadwerkelijke invulling eruit gaat zien. Voor ouderen gaat het om levensbestendig wonen, met waar nodig zorg en ondersteuning De inzet van mantelzorgers en vrijwilligers is hierbij onmisbaar. Hoe we hen hierin kunnen ondersteunen, zullen we het komende jaar verder uitwerken. Kwetsbare ouderen met (beginnende) dementie en mobiliteitsbeperkingen vragen tot slot om een specifie-ke aanpak. We werken aan een aanpak die het mogelijk maakt opname in verpleegkundige voorzieningen te voorkomen of uit te stellen.


Totaal begroting

Onderstaande tabel geeft een totaalbeeld van het beschikbare budget binnen dit program-ma. De voorgestelde mutaties zoals die wor-den toegelicht onder de noemer ‘wat mag het kosten’ zijn hierin verwerkt. In ‘het digitale huishoudboekje van Almere’ vindt u een overzicht van de verschillende kosten, waarbij ook aandacht wordt besteed aan de vraag in welke mate de budgetten beïnvloedbaar zijn.


2016 2017 2018 2019 2020


centra voor jeugd en gezin 8,6 7,7 7,5 6,3 6,3

huish. hulp en gehandicaptenvoorz. 17,0 2,1 14,9 1,6 14,9 1,6 14,9 1,6 14,9 1,6

sociaal cultureel werk 10,2 9,7 9,7 9,8 9,8

gezondheidszorg 1,8 1,8 1,8 1,8 1,8

totaal overige taken 37,6 2,1 34,1 1,6 33,9 1,6 32,9 1,6 32,9 1,6

Centra voor jeugd en gezin

Dit budget wordt grotendeels doorgezet naar instanties die opvoedings- en gezinsondersteuning bieden. Almere heeft op dit gebied een regiofunctie. Daarnaast wordt geld verstrekt voor de jeugdgezondheidszorg bij de GGD en logopedie. Een klein deel van het budget tenslotte gaat naar gemeentelijk personeel.

Huishoudelijke hulp en gehandicaptenvoorzieningen

Hieruit wordt bekostigd enerzijds het bieden van ondersteuning bij huishoudelijke taken gericht op een schoon en leefbaar huis. Anderzijds wordt geld verstrekt voor materiële gehandicaptenvoorzieningen, zoals rolstoelen, scootmobielen en woningaanpassingen.

Sociaal cultureel werk

Het gaat hier voornamelijk om subsidiëring van stichting de Schoor voor de exploitatie van buurtcentra. Uit het restant worden gemeentelijke personeelskosten afgedekt.

Gezondheidszorg

Dit betreft voornamelijk de subsidie aan de gemeenschappelijke gezondheidsdienst Flevoland. Een klein deel heeft betrekking op gemeentelijke personeelskosten.

Jeugd overige programma's



Centra voor jeugd en gezin


2016 2017 2018 2019 2020


1 programma gezonde jeugd in een gezonde stad -239 -239

2 businesscase Jeugdgezondheidszorg -170 -145 230 293

3 loonstijging nieuwe CAO -625

4 budgettair neutrale bijstellingen -205

eindtotaal -830 -409 -384 230 293

1. Programma Gezonde Jeugd in een Gezonde Stad

Het programma Gezonde Jeugd in een Gezonde Stad (GJiGS) bevordert een groter bewustzijn bij zowel inwoners als onze partnerorganisatie van het belang van een gezonde leefstijl en het tegengaan van over-gewicht, in het bijzonder bij de jeugd. Het programma sluit aan bij de ambities om van Almere een Groene Gezonde Stad te maken en bij de transformatie van het sociaal domein en het gezondheidsbeleid waarin gestreefd wordt naar meer eigen kracht bij de bevolking van Almere. Wij beogen minder gezondheidsklach-ten (somatisch als psycho-sociaal) bij jeugdigen door ze te verleiden tot meer bewegen, gezonder te eten en op gezond gewicht te komen en te blijven. Het programma is na de ontwikkelfase waarin de programmaorganisatie is vormgegeven, een aantal pro-jecten is gestart en een begin is gemaakt met het organiseren van het partnernetwerk, aangeland bij de uitvoeringsfase waarin concrete werkafspraken kunnen worden gemaakt met de diverse betrokken part-ners. Waar wij aanvankelijk dachten aan een plan voor de periode 2017-2022 hebben wij er voor gekozen om voor nu in te zetten op een tweejarige samenwerking met de partners in de stad. De praktische nadruk van het programma ligt daarin op de gezamenlijke aanpak gezond gewicht. Een belangrijk onderdeel daarin is deelname aan het landelijk proeftuinenproject ketenaanpak overgewicht. De gemeente Almere is bena-derd om in samenwerking met het Ministerie van VWS, zes andere gemeenten en een aantal zorgverzeke-raars hieraan deel te nemen. Hiermee krijgen we toegang tot de meest recente kennis en ervaring rondom het bestrijden en voorkomen van overgewicht bij kinderen. Zo komen we tot een effectieve ketensamenwer-king die evidence based werkt. In 2017 en 2018 bedraagt het benodigde budget € 0,24 miljoen. Daarin is gevat een uitbreiding van het pro-gramma JOGG in Almere Buiten, de borging van het programma Groene Gezonde Verbinding in Almere Stad West en het managen van het programma.

2. Businesscase Jeugdgezondheidszorg

De GGD Flevoland en de Zorggroep Almere gaan eind 2016 fuseren in een nieuw te vormen coöperatie voor jeugdgezondheidszorg. Deze fusie is gekoppeld aan de bezuinigingsopgave die in het coalitieakkoord is vastgelegd. In 2017 en 2018 wordt nog rekening gehouden met frictiekosten. Vanaf 2019 wordt verwacht dat de kostenbesparing dusdanig oploopt dat er een voordeel voor de gemeente ontstaat na invulling van de bezuinigingstaakstelling. De financiële voordelen van het samengaan van de JGZ-afdelingen van de GGD Flevoland en Zorggroep Almere worden ingezet als structurele bijdrage aan de bezuinigingsopgave in het coalitieakkoord en voor de frictiekosten die beide organisaties hebben als gevolg van de vorming van de coöperatie. In de aanvangspe-riode zijn nog extra middelen nodig. Aan het eind ontstaat een extra voordeel.


3. Loonstijging nieuwe CAO

In april 2016 zijn de nieuwe loonsommen 2016 bekend gemaakt inclusief de CAO loonstijging van 3%. Voor de organisatie heeft dit tot gevolg dat de werkelijke loonkosten circa 2% hoger uitvallen (dit percentage is lager vanwege de verlaging van de pensioenpremie). Voor 2016 resulteert in een extra kostenpost van € 875.000 op personeel, waarvoor binnen de bestaande bedrijfsvoeringbudgetten op korte termijn geen dekking meer kan worden gevonden. Voor de structurele oplossing van dit knelpunt is meer tijd nodig en worden binnen de bedrijfsvoering maatregelen getroffen.


Deze budgetten worden voortaan elders binnen dit programma verantwoord, deels onder Jeugd en deels onder Sociaal cultureel werk.

Huishoudelijke hulp en gehandicapten


2016 2017 2018 2019 2020


5 verlagen eigen bijdrage WMO -580 -580 -580 -580

6 WMO – hulp bij het huishouden -486 -542 -542 -542 -542


eindtotaal -486 -1.056 -1.056 -1.056 -1.056

5. Verlagen eigen bijdrage WMO

Op basis van (onderzochte) signalen van wijkwerkers, cliëntorganisaties en zorgorganisaties worden ver-zachtende maatregelen voorgesteld ten aanzien van de hoogte van de eigen bijdrage WMO. De maatregelen moeten verlichting bieden voor cliënten met een minimum inkomen tot een modaal inko-men en tevens voor cliënten in de schuldhulpverlening. Dit is in overeenstemming met onze reactie op uw motie d.d. 24 juni 2016, waarin wordt gemeld dat “het college –op basis van de onderzoeksresultaten tot nu toe- sympathiek staat tegenover een verlaging van de eigen bijdrage”.

6. WMO-Hulp bij het huishouden

Voor hulp bij het huishouden zijn in de meicirculaire structureel extra middelen beschikbaar gesteld. De extra middelen worden onder andere ingezet voor loon- en prijscompensatie en verbetering van de ar-beidsmarktpositie van specifieke groepen medewerkers.


Dit betreft de overheveling van ICT budgetten naar het programma bedrijfsvoering en vastgoed.

Sociaal cultureel werk en gezondheidszorg


2016 2017 2018 2019 2020

8 budgettair neutrale bijstellingen -273 65 65 65 65

eindtotaal -273 65 65 65 65


Allereerst wordt er budget voor sterrenschool Poort overgeheveld naar het programma onderwijs. Ten tweede gaat de huur voor buurtcentra omhoog, met een nadeel hier en een voordeel op het programma bedrijfsvoering en vastgoed tot gevolgd. Ten slotte wordt het budget in 2016 voor jeugdgezondheidszorg verhoogd ter compensatie voor loon- en prijsstijgingen.


Indicatoren

Tabel 2-33

indicatoren Almere vergelijking eenheid jaar bron

1 kinderen in uitkeringsgezin 7,9% 6,92% % kinderen tot 18 jaar 2012 Verwey Jonker Instituut Kinderen in Tel

2 jongeren tot 18 jaar met jeugd-hulp

8,4% 8,1% % van alle jongeren tot 18

jaar

2015 CBS

3 jongeren met jeugdbescherming 1% 1,2% % van alle jongeren tot 18

jaar

2015 CBS

4 jongeren met jeugdreclassering 0,5% 0,5% % van jongeren 12 t/m 23

jaar

2015 CBS

5 WMO-cliënten met een maat-werkarrangement

420 580 per 10.000 inwoners 2015 GMSD

1. Kinderen in uitkeringsgezin

In Almere wonen relatief veel jeugdigen in vergelijking met andere gemeenten. We vinden het belangrijk dat kinderen die opgroeien in een uitkeringsgezin dezelfde kansen krijgen als andere kinderen. Op basis van landelijk en gemeentelijk onderzoek zijn gemeentelijke doelgroepen aangewezen die een grotere kans lopen op sociale uitsluiting door financiële problemen. Jeugdigen in de leeftijd van 5 tot 27 jaar en ouders van jeugdigen in de leeftijd van 5 tot 27 jaar zijn in Almere benoemd als doelgroep. Het vergroten van kan-sen voor kinderen doen we zowel door te kijken naar de ouders (bijv. door het vergroten van de sociale par-ticipatie van ouders, het vergroten van financiële vaardigheden) als door de kansen van kinderen direct te vergroten, bijvoorbeeld door het jeugdsportfonds.

2. Jongeren tot 18 jaar met jeugdhulp

Onze inzet is erop gericht om een verschuiving te realiseren van zware en dure vormen van zorg naar lichte en goedkope vormen van zorg. In Almere monitoren we daarom het aantal jeugdigen per type jeugdhulp (jeugd ambulant, jeugd residentieel, pleegzorg, jeugd-ggz, jeugdbescherming, jeugdzorg Plus). In het beleidsplan ‘Veranderen wat nodig is’ zijn doelstellingen, resultaten en indicatoren opgenomen waarmee we ons beleid monitoren.

3. Jongeren met jeugdbescherming

Wij zien in Almere een daling van het aantal jeugdigen met jeugdbescherming ‘begeleiding met maatregel’ (jeugdbescherming). Dat komt mede door de inzet ‘begeleiding zonder maatregel’, dat houdt in dat gezin-nen begeleiding krijgen vanuit Samen Veilig om een onderzoek door de Raad voor de Kinderbescherming af te wenden.

4. Jongeren met jeugdreclassering

Jeugdreclassering is een combinatie van intensieve begeleiding en controle voor jongeren die veroordeeld zijn of verdacht worden van een strafbaar feit. De gemeente heeft geen invloed op het aantal jeugdigen met jeugdreclassering omdat dit via de strafrechtketen verloopt. Het beleid van de gemeente Almere is wel gericht op het voorkomen dat jeugdigen strafbare feiten plegen. Dit doen we door het bieden van tijdige en passende jeugdhulp aan jeugdigen en gezinnen die dat nodig hebben of door projecten zoals Learn2Work. Het effect van preventieve maatregelen wordt echter pas op langere termijn zichtbaar in een daling van het aantal jeugdigen met jeugdreclassering. Daarnaast is het bij preventieve interventies complex om een di-recte relatie te leggen tussen maatregel en effect.


5. Wmo-cliënten met een maatwerkarrangement

In Almere ontvangen per 10.000 inwoners, 420 personen een maatwerkarrangement. Dat is minder dan gemeenten van vergelijkbare grootte, daar ontvangen 580 personen een maatwerkarrangement. De reden hiervoor is dat: er in Almere in vergelijking met ander gemeenten 100.000+ gemeenten minder WMO cliënten zijn; inwoners worden aangesproken op wat redelijkerwijs van hen zelf kan worden verwacht en worden

gewezen op voorliggende en algemeen gebruikelijke oplossingen.

In Almere hanteren we de volgende beleidsuitgangspunten:

De inwoner wordt aangesproken op wat redelijkerwijs van hem kan worden verwacht. De inspanning van de gemeente is aanvullend daarop. Daarbij wordt het principe van wederkerigheid – binnen de mogelijkheden van de inwoner - toegepast. De gemeente realiseert voldoende algemene en voorliggende voorzieningen om te voldoen aan de vraag. Dit gebeurt volgens het principe van het in de wet vastgelegde getrapte toe-kenningsproces van algemene voorliggende naar specifieke maatwerkvoorzieningen. Inwoners wonen lan-ger zelfstandig thuis. We doen wat nodig is.

Verbonden partijen

De GGD Flevoland is samen met de Zorggroep Almere middels de coöperatie JGZ Almere verantwoordelijk voor de jeugdgezondheidszorg van 0 – 19 jarigen in Almere. Zij doen de periodieke gezondheidsonder-zoeken bij kinderen en jongeren die wettelijk zijn voorgeschreven, maken deel uit van de JGZ-teams in de wijk, zij verzorgen informatie en voorlichting aan kinderen en jongeren op gezondheidsthema’s als onder andere drank- en drugsgebruik, seksualiteit, weerbaarheid tegen misbruik. De GGD verzorgt de periodieke onderzoeken naar de gezondheid van jongeren en van volwassenen en maakt bekend hoe het er voor staat met de fysieke en geestelijke gezondheid van inwoners van Almere. De GGD kan ook per wijk een profiel maken hoe het in die wijk gesteld is met de gezondheid van kinderen, jongeren en volwassenen op bepaalde thema’s. Deze profielen vormen mede de basis voor de keuze van wijken waar extra inzet op het stimuleren van een gezonde leefstijl noodzakelijk is. Voorbeelden zijn de JOGG (Jeugd op gezond gewicht) aanpak in enkele wijken in Almere Buiten en de Groene Gezonde Verbin-ding in enkele wijken in Almere Stad. De hoofdtaken van een GGD betreffen het monitoren van de gezondheid, gezondheidsbescherming (Infectie-ziektenbestrijding, Medische milieukunde en Technische hygiënezorg), coördinatie bij crises en toezicht (bv. toezicht op de kinderopvang in de gemeente).


2.6 Participatie werk en inkomen

Ambitie

Almere is een stad vol met mensen die het beste maken van hun leven. De meeste Almeerders slagen daarin en werken, wonen en genieten hier op aangename wijze. Soms zit het leven op zo’n manier tegen dat sommigen (tijdelijk) zorg of ondersteuning nodig hebben. Mensen kunnen daarbij veel voor elkaar beteke-nen, maar ook vanuit de gemeente komt wanneer nodig een helpende hand. Hulp gericht op het vergroten van de zelfredzaamheid en het vergroten van het vermogen om weer een bijdrage te kunnen leveren aan onze samenleving. Naast het feit dat werk je economisch zelfstandig kan maken, heeft het hebben van werk voor de meeste mensen de werking van een medicijn. Het werkt preventief en stabiliserend. Werk biedt structuur, regelmaat en verhoogt het zelftrouwen en draagt bij aan het hebben van een sociaal netwerk. Daarom is het van belang om op de terreinen van werk en inkomen en zorg en ondersteuning te komen tot een geïntegreerde aanpak. Belangrijk is hierbij een goede balans tussen rechtmatigheid en zorgverlening. In de dagelijkse praktijk blijkt het geen sinecure om dit vorm te geven. De bestuursopdracht sociale infra-structuur moet hier een passend antwoord op geven met voor de samenleving meetbare en herkenbare tussenstappen.

Een passend aanbod gericht op herstel

Almeerders die een beroep doen op zorg en maatschappelijke opvang, bieden wij een passend aanbod ge-richt op herstel. Zodat zij (weer) meekunnen doen en zij weer kwaliteit van leven ervaren. Dit maatwerk moet toetsbaar, herhaalbaar en uit te leggen zijn. Vanzelfsprekend blijven wij scherp op het tegengaan van eventueel ongeoorloofd gebruik van voorzieningen.

Veiligheid en gelijkheid

Wat wij absoluut niet accepteren is dat mensen niet naar vermogen kunnen deelnemen, niet mogen deel-nemen of niet willen deelnemen. Daarom tolereren wij niet dat mensen gediscrimineerd worden vanwege bijvoorbeeld hun leeftijd, hun geslacht, hun achtergrond en/of hun (lichamelijke) beperking. Iedereen moet in veiligheid kunnen leven en opgroeien. Wij willen dat mensen weten wat zij moeten doen bij vermoedens van huiselijk geweld en kindermishandeling. Het herkennen van signalen, het stellen van vra-gen en het terecht kunnen op een herkenbare plek is belangrijk. Wij zetten ons in om in situaties van ge-weld in afhankelijkheidsrelaties duurzame veiligheid te bereiken in goede samenwerking met veiligheids- en zorgpartners.

Doen wat nodig is

Wij stellen professionals in staat om met laagdrempelig advies, in goed overleg (snel) te komen tot de beste aanpak. Wij willen dicht in de buurt mij mensen aanwezig zijn. Onze wijkteams spelen hierbij een steeds belangrijkere rol. Wij willen dan ook hen de vrijheid bieden om te doen wat nodig is.


Totaalbegroting



2016 2017 2018 2019 2020


inkomensondersteuning 113,7 104,1 112,8 85,6 109,0 88,4 110,4 90,3 111,3 91,4

Participatiewet sociaal domein 25,6 1,6 21,5 1,5 19,3 0,6 18,6 0,3 18,0 0,3

werkgelegenheid 5,8 4,2 3,6 3,4 3,4

maatschappelijke opvang 18,9 18,1 0,1 18,0 0,1 18,0 0,1 18,0 0,1

programmaplan vluchtelingen 2,2 0,6 2,7 0,9


Inkomensondersteuning

De gemeente verstrekt diverse uitkeringen aan mensen in de bijstand, mensen met een laag inkomen of met schuldproblematiek en zelfstandigen die tijdelijk zonder werk zitten. Tegenover de bijstandsuitkerin-gen staat een ongeveer even grote inkomstenstroom vanuit het Rijk.

Participatie wet sociaal domein

Met het doel om werkzoekenden richting de arbeidsmarkt te begeleiden, wordt geïnvesteerd in re-integratie en volwasseneducatie. Verder wordt de Rijkssubsidie die de gemeente krijgt voor sociale werkvoorziening, doorgezet naar de Tomingroep. Deze organisatie biedt werkgelegenheid aan mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, waarbij een betaalde baan het uiteindelijke doel is.

Werkgelegenheid

Hieronder valt het bieden van alternatieve vormen van beschut werk aan werkzoekenden, met als doel om hen uiteindelijk weer richting een reguliere baan te begeleiden.

Maatschappelijke opvang

Met deze middelen wordt tijdelijke huisvesting geboden aan mensen die daar, vanwege persoonlijke om-standigheden, behoefte aan hebben.

Programmaplan vluchtelingen

Dit betreffen de kosten die worden gemaakt om statushouders middels een intensief traject kennis te laten maken met onze cultuur en uiteindelijk te begeleiden richting arbeidsmarkt.

PWI overige programma's



Inkomensondersteuning

Tabel 2-35 bedragen x € 1.000 2016 2017 2018 2019 2020


1 actualisatie BUIG 1.200 -5.461

2 dubieuze debiteuren sociale zaken 2.000

3 toekenning IAU 2011 9.750

4 bijzondere bijstand -270 -1.700 -1.370 -1.070 -770

5 ondersteuning schuldstabilisatie -235 -340 -340 -340 -340

6 schulddienstverlening zelfstandigen -350 -250 -150

7 aanpak huurschulden en betaalachterstanden -135 -200 -200 -200 -200

8 uitvoeringsmiddelen armoedebeleid 200 -400

9 invulling taakstelling PWI 50 50 50 50 50

10 handhaven kwijtschelding 1e hond 2017 en 2018 -70 -70 -70 -70

11 vluchtelingenplan; leefgebied werk & inkomen -113


tariefvoorstellen

13 verhoging kwijtschelding -12 -20 -25 -36 -50

eindtotaal 12.198 -8.348 -1.949 -1.510 -1.224

1. Actualisatie BUIG

Jaarlijks wordt eind september het definitieve budget voor het lopende jaar en het voorlopige budget voor het komende jaar bekend gemaakt. Macro is het budget voor 2016 € 73 miljoen hoger dan bij eerdere be-richten en 2017 nog eens € 116 miljoen.

Gebundelde uitkering (BUIG)

In de onderstaande tabel wordt de financiële doorrekening van de BUIG inzichtelijk gemaakt.


omschrijving 2016 2017 2018 2019 2020

a gemiddeld aantal klanten participatiewet, IOAW en IOAZ 6.017 6.163 6.068 6.217 6.279

gem. uitkeringsbedrag (excl. kostendeler en loonkosten) 13,9 14,0 14,0 14,0 14,0

b baten

BUIG 86.899 79.461 83.658 85.537 86.682

inkomsten uit verhaal 1.550 1.550 1.550 1.550 1.550

subtotaal baten 88.436 81.011 85.208 87.087 88.232

c lasten

alleenst./ alleenstaande ouder/gehuwd-samenwonend -83.636 -86.282 -84.952 -87.038 -87.906

BBZ starters -600 -600 -500 -500 -500

subtotaal lasten -84.236 -86.882 -85.452 -87.538 -88.406

d saldo BUIG 4.200 -5.871 -244 -451 -174

loonkostensubsidie -1.000 -1.000 -1.000 -1.000 -1.000

reeds ingeboekt bij VJN 2017-2020 -2.000

e stelpost 1.244 1.451 1.174

e vangnetregeling Rijk 1.410

f saldo BUIG na reserveringen 1.200 -5.461 0 0 0


Toelichting op de tabel

a. Klantenaantallen

In de bijgestelde begroting is het voorstel om vanaf 2018 de klantaantallen op te nemen die in de pas lopen met de ontwikkeling van macrobudgetten. We stellen reeds enige tijd prognoses op van de ontwikkeling van het klantenbestand in Almere. Deze prognose ligt hoger dan op basis van de macrobudgetten verwacht zou mogen worden. Hierin schuilt een risico indien er geen hogere uitstroom wordt gerealiseerd. De gemiddel-de jaarlijkse uitkeringslast wordt ingeschat op € 13.900 per bijstandsgerechtigde voor 2016.

b. Uitkomsten budgetverdeling 2017

De inkomsten dalen in 2017 met € 7,4 miljoen ten opzichte van 2016. Dit komt doordat het verdeelmodel ten opzichte van 2016 verder is verfijnd. Er is voor gekozen om te werken met meer integrale data. Er is ook gekeken welke factoren onderdeel dienen uit te maken van het verdeelmodel. Tot slot is gewerkt met gede-tailleerde normbedragen per type huishouden. Dit proces is tussen VNG en SZW en een begeleidingsgroep van Gemeenten in 2016 uitgevoerd. In Nederland heeft ongeveer 59% van de grote gemeenten voordeel van deze wijziging en 41% nadeel. VNG en Ministerie van SZW zijn van oordeel dat de uitkomsten niet van dusdanige aard zijn dat aanpassing van de verbeterde verdeelsystematiek nodig is. Wel is tussen SZW en VNG afgesproken dat er een kwalitatief onderzoek gestart gaat worden naar daar waar de uitschieters van het model het meest extreem is. Het gebruik van de maatstaf regionaal klantenpotentieel (een factor die voor Almere negatief uitpakt) wordt nader onderzocht en gekeken of een betere maatstaf beschikbaar is. Dat maakt een voorspelling voor de ontwikkeling van het budget voor Almere op lange termijn moeilijk, mede omdat in 2018 de budgetten 100% verdeeld worden op basis van het aangepaste verdeelmodel.

c. Verwachte uitgaven

Met het uitgangspunt dat 6.017 klanten een volledig jaar een uitkering krijgen wordt verwacht dat de kosten - inclusief de uitkeringen aan de BBZ starters- voor 2016 uitkomt op € 84,2 miljoen. Aanvullend hierop wordt nog rekening gehouden met circa € 1 miljoen aan loonkostensubsidie. De uitgaven lopen vanaf 2018 gelijk op met de verwachte klantaantallen van het Rijk.

d. Beleidsmatige consequenties

Van een ruim overschot schiet Almere vanaf 2017 naar een ruim tekort. Dat zal er om vragen dat Almere haar beleid en uitvoering verder aanscherpt als het gaat om uitstroom uit de bijstand. Vraag is of dit haal-baar is, immers Almere is al succesvol als het gaat om de uitstroom. Bovendien staat dit haaks op de ge-dachten om steeds meer integraal te gaan werken in het sociaal domein. De vraag is of er, naast focus op uitstroom, nog ruimte en tijd is om na te gaan hoe onze inwoners integraal geholpen kunnen worden. Dit vraagt om verdere verkenning in de komende periode.

e. Stelpost en Vangnet

Het Rijk kent een vangnet regeling voor gemeenten die tekort komen op de BUIG. Voor 2017 houden we rekening met een compensatie van circa € 1,4 miljoen op basis van het geraamde tekort. Er zal dan een beroep gedaan moeten worden op de vangnetregeling. Het is echter zo dat het Rijk hier eisen aan stelt: de gemeente moet niet in staat worden geacht om het tekort zelf op te vangen op basis van overschotten

in twee voorgaande jaren en; het college moet in het tekortjaar maatregelen hebben genomen om het tekort te reduceren. Het colle-

ge dient te verklaren dat dit is gebeurd en de gemeenteraad moet instemmen met deze verklaring. De risico’s van het vangnet en de stelposten zijn benoemd en voor de perspectiefperiode betrokken bij het weerstandsvermogen.


f. Resultaat BUIG

Voor 2016 wordt nog een voordeel verwacht op de BUIG van € 1,2 miljoen, aanvullend op het bij de voor-jaarsnota gemelde voordeel van € 2 miljoen. In 2017 wordt door de forse budgetbijstelling nu een nadeel verwacht van € 5,5 miljoen na aftrek van de vangnetregeling.

2. Dubieuze debiteuren sociale zaken

Er vindt onderzoek plaats naar de toereikendheid van de voorziening debiteuren van sociale zaken. Verwacht wordt dat de voorziening te hoog is en dat een deel daarvan kan vrijvallen. Vooralsnog wordt uitgegaan van een vrijval van circa € 2 miljoen.

3. Toekenning IAU 2011 inclusief heffingsrente

Over het jaar 2011 heeft de gemeente Almere een Incidentele Aanvullende Uitkering (IAU) aangevraagd voor het tekort op de BUIG uitgaven. De aanvraag is in eerste instantie door het ministerie SZW afgewezen. Na een lange juridische procedure is in 2016 het bedrag van € 9,1 miljoen alsnog toegewezen. Aanvullend is ook de heffingsrente toegekend door het ministerie wat leidt tot een aanvullend voordeel van € 0,8 miljoen. De kosten voor juridische bijstand en ambtelijke inzet voor de hierboven beschreven juridische procedure bedragen circa € 150.000 en zijn hierop in mindering gebracht.

4. Bijzondere Bijstand

Bijzondere bijstand programmabudget

Het aantal aanvragen bijzondere bijstand groeit explosief. Dit wordt enerzijds veroorzaakt doordat het aan-tal aanvragen vergoeding beschermingsbewind is gestegen als gevolg van een wetswijziging in 2014, waar-door verkwisting en het hebben van "problematische schulden" ook een grond is voor beschermingsbewind. Anderzijds is de communicatie naar de inwoners is verbeterd waardoor meer mensen gebruik maken van de regeling. Iedereen waarvoor beschermingsbewind echt noodzakelijk is om de financiën op orde te krij-gen/houden moet hier ook gebruik van kunnen maken. De verwachting is wel dat een deel van deze groep goedkoper en efficiënter geholpen kan worden met een voorliggende voorziening zoals budgetbeheer, ondersteuning thuisadministratie en/of schuldhulpverlening. Daarom gaan wij het gesprek aan met zorgpartners, beschermingsbewindvoerders en rechters om de hui-dige oploop te beperken. Bij de Voorjaarsnota zijn extra middelen aan het budget toegevoegd. Op basis van een actualisatie blijkt dat er voor 2016 een extra tekort wordt verwacht van € 0,3 miljoen. Omdat het onzeker is hoe het budget zich de komende periode zal ontwikkelen wordt ook voor 2017 incidenteel extra budget aangevraagd. Bij de Voorjaarsnota 2017 zal een herijking plaatsvinden van de bijzondere bijstand.

Bijzondere bijstand apparaatslasten

Het aantal aanvragen bijzondere bijstand is explosief gestegen (29%). Om de aanvragen binnen het wettelijk termijn af te handelen is extra capaciteit nodig. Omdat het onzeker is hoe de aanvragen bijzondere bijstand in de aankomende tijd zal ontwikkelen wordt ook voor 2017 incidenteel extra middelen gevraagd. Bij de Voorjaarsnota 2018 zal een herijking plaatsvinden van de bijzondere bijstand.

5. Ondersteuning Schuldstabilisatie

De schuldenproblematiek in Nederland en ook in Almere neemt nog steeds toe. Een van de pijlers onder de aanpak van schulden is Ondersteuning Schuldstabilisatie (OSS), waarbij men onder andere gebruik kan maken van de producten budgetbeheer (PLANgroep) en Ondersteuning bij Administratie (Humanitas). Om de effectiviteit van dit traject te verhogen is vanaf april 2016 ook het product Duurzame Financiële Dienst-verlening (DFD) ingezet. Het huidige budget voor het traject OSS is € 310.000. Hieruit worden de OSS-maat-werkers en Sociaal raadslieden (TOSS) gefinancierd. In het verleden werden de overige OSS-kosten gedekt uit de onderbenutting van het budget schulddienstverlening. Vanaf 2016 loopt het budget schulddienstver-lening echter terug. Tegelijk neemt het aantal personen in een lopende schuldregeling juist toe waardoor de bovengenoemde kosten niet meer ten laste van dit budget kunnen worden gebracht.


De extra kosten vanaf 2017 worden geraamd op structureel € 260.000 (2016: € 235.000). Hiernaast is de vraag of het huidige aantal (begrote) maatwerkers OSS volstaat gezien de toenemende samenloop van pro-blematische schulden en multi-problematiek. Om de doorstroom naar SDV te bevorderen en de werkdruk te verminderen, voorzien we op dit punt een noodzakelijke capaciteitsuitbreiding bij de uitvoerende organi-saties (1 fte/€ 80.000). In totaliteit stellen wij dan ook voor om OSS voor 2016 € 235.000 en vanaf 2017 € 340.000 aan extra middelen beschikbaar te stellen.

6. Schulddienstverlening zelfstandigen

In de programmabegroting 2014 is voor de jaren 2013, 2014 en 2015 extra geld beschikbaar gesteld voor schuldhulpverlening zelfstandigen waardoor er jaarlijks een bedrag van € 600.000 beschikbaar was. In 2016 is echter maar € 300.000, in 2017 € 400.000 en in 2018 € 500.000 structureel opgenomen in de begroting. De gevolgen van de crisis zijn echter nog niet voorbij. Verwacht wordt dat de uitgaven voor schulddienst-verlening zelfstandigen van 2016 t/m 2018 ook € 600.000 zullen zijn; voor die jaren voorzien wij dus tekorten van € 300.000 aflopend naar € 100.000. Daarbij komt € 50.000 als gevolg van de toegenomen personele inspanning. Bij de volgende programmabegroting zal worden bekeken of er opnieuw aanvulling nodig is of dat de gevolgen van de crisis zijn verminderd. Schuldhulpverlening aan zelfstandigen is vanuit de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) geen verplichting. Schuldhulpverlening aan ex-zelfstandigen is dit wel. Als er geen schuldhulpverlening meer mag worden geboden aan zelfstandigen om een doorstart mogelijk te maken, dan zullen er meer bedrijven tot 250 werknemers failliet gaan. Dit heeft niet alleen gevolgen voor de zelfstandige zelf, maar ook voor zijn werknemers en andere kleinere bedrijven die samenwerken of afhankelijk zijn van de onderneming in pro-blemen.

7. Aanpak huurschulden en betalingsachterstanden

Met een (preventieve) aanpak van huurschulden en betalingsachterstanden van zorgverzekeringspremies, willen we ervoor zorgen dat er minder huisuitzettingen plaatsvinden en minder mensen worden aangemeld in de bronheffing. Bij deze aanpak, waarbij inspiratie is opgedaan bij het Amsterdamse Vroeg Eropaf-project, werken wij nauw samen met de woningcorporaties en onze partners in de zorg en schulddienstverlening.

8. Uitvoeringsmiddelen armoedebeleid

Momenteel wordt 84% van het armoedebudget besteed aan inkomensondersteunende maatregelen. De veranderstrategie van het armoedebeleid heeft als doel: het voorkómen van armoede en het terugdringen van armoede door het bevorderen van financiële zelfredzaamheid met een accent op het bieden van indivi-duele maatwerkoplossingen door zoveel mogelijk aan te sluiten bij de levensgebeurtenissen van onze in-woners waarbij een (tijdelijk) vangnet wordt geboden zolang dit nodig is. Voor die mensen voor wie toerei-kend betaald werk niet mogelijk is, wordt het aanbod eenvoudiger en efficiënter gemaakt. Met de resteren-de € 1,32 miljoen (16%) kunnen we in de huidige uitvoering de basis op orde houden en een begin maken met de veranderstrategie. Er is meer geld nodig om een de daadwerkelijke omslag te maken. Doen we dit niet dan is er een groot risico dat we in oude werkwijzen vervallen waarbij er geen verandering in de situatie van minimumhuishoudens komt. We vragen eenmalig € 0,4 miljoen extra aan voor de veranderstrategie. Hier staat tegenover dat er vanuit het bestedingsplan 2016 een bedrag van € 0,2 miljoen kan vrijvallen.

9. Invulling taakstelling PWI

De taakstelling op dit programma vanuit het coalitieakkoord wordt op een andere manier ingevuld. De taak-stelling wordt voor € 50.000 ingevuld middels een bezuiniging op het armoedebeleid.

10. Handhaven kwijtschelding 1e hond

In het kader van de bezuinigingen is besloten om de kwijtschelding op de hondenbelasting te laten verval-len. Deze maatregel was al voor 2016 teruggedraaid. Nu wordt voorgesteld om de maatregel niet meer door te voeren.

11. Vluchtelingenplan; leefgebied werk & inkomen

Dit betreffen uitvoeringskosten van de bijzondere bijstand en collectieve ziektekosten voor statushouders .



Dit betreft een ICT budget dat voortaan op het programma bedrijfsvoering en vastgoed wordt verantwoord.

13. Verhoging kwijtschelding

De tarieven voor de afvalstoffenheffing, rioolheffing en de OZB worden voor 2017 bijgesteld. Dit leidt ook tot hogere kwijtscheldingslasten.

Maatschappelijke opvang


2016 2017 2018 2019 2020


14 maatschappelijke opvang en OGGz -5 -534 -534 -534 -534

15 vrouwenopvang -102 -137 -39 -39 -39

16 invulling taakstelling PWI 86 86 86 86 86

17 budgettair neutrale bijstellingen 14

eindtotaal -7 -585 -487 -487 -487

14. Maatschappelijke opvang en OGGz

In het afgelopen jaar is er substantieel door de rijksoverheid op dit budget bezuinigd. Deze bezuiniging is deels opgeschort in afwachting van de ontwikkeling van een nieuw landelijk verdeel model voor beschermd wonen en maatschappelijke opvang. Dit nieuwe model zal mogelijk pas na 2017 ontwikkeld zijn of worden. In de tussentijd kiezen wij ervoor om de belangrijkste knelpunten in de huidige opvang te verzachten en beleidsvarianten te onderzoeken die moeten leiden tot een effectieve en efficiënte keten op het gebied van preventie en . doorstroom. Hierbij zal nadrukkelijk aandacht zijn voor de aanpak van verwarde personen.

15. Vrouwenopvang

Vanaf 2016 is het nieuwe landelijke verdeelmodel vrouwenopvang ingegaan. Almere is daardoor een voor-deelgemeente geworden en ontvangt een hogere uitkering. Daaraan is de voorwaarde verbonden dat Alme-re de benodigde opvangcapaciteit realiseert voor slachtoffers van huiselijk geweld. In de loop van 2017 zal daarom de opvangvoorziening het Oranje Huis haar deuren openen. Deze opvang leidt tot hogere uitgaven die afgedekt worden uit de hogere uitkering. In 2016 is bij de meicirculaire € 0,1 miljoen extra toegevoegd ten behoeve van het Centrum Seksueel Ge-weld (CSG), als gevolg van het landelijk besluit te komen tot de opbouw en borging van een landelijk dek-kend netwerk van 16 centra. In Almere valt het CSG onder de GGD Flevoland. Dit bedrag is eenmalig in 2016 en 2017. Vanaf 2018 zal dit centrum geïntegreerd moeten worden in een gezamenlijke structuur van hulp-verlening, zorg, politie en justitie ter verbetering van de analyse en aanpak van ernstig, acuut en langdurig huiselijke, seksueel geweld en kindermishandeling. Daarnaast is er bij de septembercirculaire structureel € 0,04 miljoen toegevoegd.


De taakstelling op dit programma vanuit het coalitie akkoord wordt op een andere manier ingevuld. De taakstelling wordt voor € 86.000 ingevuld middels een bezuiniging op de juridische bijstand voor statushou-ders. Omdat er extra middelen vanuit het rijk beschikbaar zijn gesteld voor de begeleiding van statushou-ders worden deze kosten nu bij het programmaplan vluchtelingen betrokken.


Dit betreft een budget voor beschermd wonen dat wordt overgeheveld naar het programma jeugd en maat-schappelijke ontwikkeling.


Werkgelegenheid


2016 2017 2018 2019 2020


18 businesscase MKBA re-integratie -186

19 invulling taakstelling PWI -214 -202 -2 -2


eindtotaal -207 -9 191 191

18. Businesscase MKBA re-integratie

Wij zetten eenmalig € 186.000 in om een maatschappelijke kosten- en batenanalyse (MKBA) te laten uitvoe-ren op de inzet op activering van bijstandscliënten op de treden 2 en 3 van de participatieladder. Dit om de verwachting te onderbouwen dat het stimuleren van deze cliënten om maatschappelijk mee te doen, hoge kosten op andere terreinen als zorg en veiligheid op termijn zal voorkomen.



omschrijving 2016 2017 2018 2019 2020

taakstelling PWI -422 -422 -422 -422

btw voordeel re-integratie 120 120 120 120

besparingen bedrijfsvoering 88 100 100 100

nog in te vullen taakstelling 200 200

saldo -214 -202 -2 -2

invulling op andere producten 136 136 136 136 136

saldo invulling taakstelling PWI 136 -78 -66 134 134

Op het programma PWI stond nog een taakstelling open van circa € 0,4 miljoen. Er zijn nu maatregelen benoemd om de taakstelling (vooralsnog) gedeeltelijk in te kunnen vullen. Dit wordt voor € 120.000 inge-vuld doordat de gemeente meer btw kan compenseren bij re-integratie activiteiten dan eerder verwacht. De taakstelling wordt voor een bedrag van € 50.000 ingevuld op de bestaande middelen voor armoedebe-leid. Verder zal er een bezuiniging worden gerealiseerd op de bedrijfsvoering van € 100.000 door te realise-ren inkoopvoordelen. De besparingen zetten wij in 2017 eenmalig in om een maatschappelijke kosten- en batenanalyse (MKBA) te laten uitvoeren. Na de hiervoor genoemde maatregelen resteert er nog een bedrag van € 0,2 miljoen vanaf 2019 aan taakstelling waarvoor alternatieve voorstellen zullen worden uitgewerkt.


Dit betreft een ICT budget dat voortaan op het programma bedrijfsvoering en vastgoed wordt verantwoord.


Vluchtelingen

Het medio 2016 door de gemeenteraad vastgestelde programma Vluchtelingen is geactualiseerd op basis van de huidige situatie. Daaruit voortvloeiend zijn in deze programmabegroting middelen voor de uitvoering in 2017 toegevoegd. Tevens zijn de budgetten voor 2016 geactualiseerd. Uitgangspunt hierbij is dat de uitga-ven passen binnen de extra middelen die vanuit het Rijk beschikbaar zijn gesteld. De belangrijkste wijzigin-gen ten opzichte van de voorjaarsnota worden hieronder toegelicht:


2016 2017 2018 2019 2020


21 vluchtelingenplan; leefgebied overstijgend 652 -63

22 vluchtelingenplan; leefgebied werk & inkomen 400 -1.756

23 vluchtelingenplan; dekking uitvoeringsplan vluchtelingen -673

24 budgettair neutrale bijstellingen -1.280

eindtotaal -901 -1.819

21. Leefgebied werk en inkomen

De uitgaven voor erkenning verworven competenties (EVC) zijn voor 2016 verlaagd omdat deze trajecten pas in het laatste kwartaal van dit jaar van start gaan. Door de toename van het aantal statushouders in Almere zullen er circa 230 uitkeringsgerechtigden bijko-men. Er was bij de voorjaarsnota nog geen rekening gehouden met de extra werkzaamheden van het admi-nistratieve proces rond bijstandverlening. De overige uitgaven, waaronder kosten voor re-integratie en uitvoeringskosten (bijzondere) bijstandverle-ning zijn gelijk gebleven ten opzichte van de voorjaarsnota en worden ook voor 2017 verwacht.

22. Leefgebied overstijgende taken

De geraamde bedragen voor maatschappelijke begeleiding zijn naar beneden bijgesteld omdat alleen sta-tushouders die inburgering plichtig zijn deze begeleiding krijgen. Tevens is de verwachting dat de maat-schappelijke begeleiding nieuwe stijl pas vanaf 2017 kan worden ingezet. Tot die tijd vindt dit nog op de oude manier plaats. De uitgaven voor culturele sensitiviteit zullen zich met name in 2017 voordoen. Daarnaast wordt nog onder-zocht op welke wijze tolken het beste kunnen worden ingezet. Ook hier worden de verwachte uitgaven naar beneden bijgesteld. De instroom van het aantal vluchtelingen in Nederland is in het tweede kwartaal van 2016 afgenomen. Daarom kan de huidige instroom opgevangen worden op de reguliere locaties van het COA (Asielzoekers-centra) en POL (procesopvanglocatie)). De noodopvang in Almere staat momenteel leeg en het is niet duide-lijk of deze nog in gebruik genomen zal worden. Bovendien zal deze in de loop van 2017 afgebroken moeten worden omdat dan op die locatie de bouw van de uitbreiding van het azc van start zal gaan. Het budget van € 47.000 voor het organiseren van activiteiten voor mensen in de noodopvang is niet meer nodig. Verder wordt een monitor ontwikkeld om de raad tweemaal per jaar middels een voortgangsrapportage te informeren over de voortgang en resultaten van het programma.

23. Dekking uitvoeringsovereenkomst vluchtelingen

In de voorjaarsnota is ten onrechte rekening gehouden met extra inkomsten vanuit de ESF middelen (Euro-pese subsidie). Er wordt momenteel al gebruik gemaakt van deze regeling voor re-integratie. Verder zijn voor 2017 de extra middelen vanuit het rijk geraamd. Deze middelen worden achteraf door de gemeente ontvangen op basis van daadwerkelijk binnen de gemeente geplaatste statushouders.



Dit betreft een correctie op de begroting. De inkomsten uit het gemeentefonds waren abusievelijk op dit programma geraamd. Alle inkomsten uit het gemeentefonds staan op het programma financiën.

Participatiewet (Sociaal domein)


2016 2017 2018 2019 2020


25 effecten meicirculaire re-integratie 88 113 114 114

26 effecten meicirculaire sociale werkvoorziening -18 7 -65 -79 -102

27 samenwerking en integrale aanpak -250

eindtotaal -18 -155 48 35 12

25. Effecten meicirculaire re-integratie

Bij de meicirculaire 2017 is de rijksbijdrage voor re-integratie neerwaarts bijgesteld. Deze bijstelling wordt conform bestaand beleid verwerkt bij het opstellen van het bestedingsplan re-integratie.

26. Effecten meicirculaire Sociale werkvoorziening

Met de meicirculaire zijn de SW-middelen bijgesteld. De cao-onderhandelingen sociale werkvoorzienig hebben geresulteerd in een positieve bijstelling met name in verband met de correctie loon- en prijscom-pensatie. Deze extra middelen zullen op basis van nadere afspraken binnen het beleidsveld worden ingezet.

27. Samenwerking en integrale aanpak

Met een amendement op de Kadernotitie “Doen wat nodig is” is de opdracht gegeven tot een integrale sa-menwerking tussen de sociale wijkteams en sociale zaken in de wijk. De opdracht vereist een intensief verandertraject, waarbij de link wordt gelegd met de bestuursopdracht over de sociale infrastructuur zoals vermeld bij het hoofdstuk Sociaal Domein. De aandacht die nodig is om deze opdracht tot een succes te volbrengen kan niet binnen de huidige capaciteit worden geboden. Tijdens de looptijd van de pilot worden namelijk 12 medewerkers (gelijkelijk verdeeld over de betrokken organisatieonderdelen) één dag per week ingezet. Om te voorkomen dat dit gevolgen heeft voor de inwoners van Almere (langere looptijd van behan-deling van noodzakelijk voorzieningen) wordt tijdelijk extra capaciteit gevraagd gedurende de looptijd van de pilot.

Indicatoren

Tabel 2-42


1 netto arbeidsparticipatie 66% 65,4% % van werkzame beroepsbevolking 2015 CBS

2 personen met een bijstandsuitkering 504,6 473,8 per 10.000 inwoners 2015 CBS

3 lopende re-integratievoorzieningen 318,7 242,5 per 10.000 15-64 jarigen 2015 CBS

4 werkloze jongeren 2,28% 1,27% % 16 t/m 22 jarigen 2012 Verwey Jonker Instituut –

Kinderen in Tel

5 demografische druk 42,1% 47,9% % 2016 CBS

1. Netto arbeidsparticipatie

Een centrale doelstelling uit het beleidsplan sociaal domein Veranderen wat nodig is 2016-2018, is dat zo-veel mogelijk burgers in Almere meedoen middels (bij voorkeur) betaald werk of een andere vorm van maatschappelijke participatie. We meten deze doelstelling met indicatoren als het percentage van de be-roepsbevolking dat werk heeft voor minimaal 12 uur in de week, het percentage deelnemers aan re-integratietrajecten dat uitstroomt naar betaald werk en het percentage bijstandsgerechtigden dat actief is als vrijwilliger, mantelzorger of anderszins.


Dit beleid is in lijn met de Participatiewet, waarvan de kern is dat iedereen meedoet naar vermogen. Door op lokaal niveau uitvoering te geven aan de Participatiewet streeft de gemeente een zo hoog mogelijke arbeidsparticipatie na. Dit gebeurt bijvoorbeeld door beschut werk plekken te creëren en door vanuit het regionaal werkbedrijf Flevoland te stimuleren en faciliteren dat arbeidsbeperkte inwoners met een loon-kostensubsidie instromen in reguliere banen. Ook de re-integratie- en activeringsinspanningen van de ge-meente zijn gericht op het ondersteunen van inwoners (met een bijstandsuitkering of niet uitkeringsgerech-tigd) richting de arbeidsmarkt. De netto arbeidsparticipatie wordt bepaald door verschillende factoren, waaronder de economische conjunctuur, trends en ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en bevolkingsken-merken in de stad zoals leeftijd en opleidingsniveau. Dat maakt de beïnvloedbaarheid van deze indicator door de gemeente beperkt.

2. Personen met een bijstandsuitkering

Het beleid van de gemeente Almere richt zich op het activeren en laten re-integreren van bijstandsgerech-tigden. Dit gebeurt onder andere door bijstandsgerechtigden met een korte afstand tot de arbeidsmarkt te trainen, te ondersteunen in het sollicitatieproces en waar mogelijk actief te bemiddelen richting vacatures. Wanneer sprake is van een langere afstand dan ligt de focus op het versterken van de vaardigheden en randvoorwaarden die nodig zijn om in de toekomst aan het werk te kunnen. In sommige gevallen wordt vooral ingezet op het stimuleren dat mensen (meer) maatschappelijk participeren. Er zitten beperkingen aan de beïnvloedbaarheid van het aantal bijstandsgerechtigden door de gemeente. Deze indicator wordt door verschillende economische en maatschappelijke factoren beïnvloed.

3. Lopende re-integratievoorzieningen

De gemeente Almere heeft een actief re-integratiebeleid, waarmee wordt nagestreefd dat zoveel mogelijk werkzoekende inwoners (met een bijstandsuitkering of niet uitkeringsgerechtigd) een betaalde baan vinden. Het aantal lopende re-integratievoorzieningen is een indicator hiervan.

4. Werkloze jongeren

De gemeente verricht diverse inspanningen gericht op het voorkomen en terugdringen van werkloosheid onder jongeren. Zo worden in het kader van de sluitende aanpak jongeren kwetsbare leerlingen uit het praktijk- en voortgezet speciaal onderwijs actief begeleid bij hun overstap van school naar arbeidsmarkt. Daarnaast organiseert en subsidieert de gemeente verschillende soorten trajecten waarbinnen overwegend kwetsbare jongeren worden ondersteund richting onderwijs of arbeidsmarkt. De beïnvloedbaarheid van de werkloosheid onder jongeren door de gemeente kent dezelfde beperkingen als die van de netto arbeidspar-ticipatie. Factoren zoals de economische conjunctuur en trends en ontwikkelingen op de arbeidsmarkt zijn van grote invloed.

5. Demografische druk

De som van het aantal personen van 0 tot 15 jaar en 65 jaar of ouder in verhouding tot de personen van 15 tot 65 jaar. De demografische druk zegt iets over de omvang van de (potentiële) beroepsbevolking. Deze indicator is door gemeentelijk beleid (zeker binnen het sociaal domein) in principe niet te beïnvloeden. Het is wel een relevante contextindicator.


Verbonden partijen

Tomingroep

De organisatie Tomingroep biedt, met haar brede infrastructuur en een diversiteit aan verschillende func-tiegroepen, de mogelijkheid aan burgers met een lange afstand tot de arbeidsmarkt en vaak met een be-perking, deel te kunnen nemen aan het arbeidsproces.

Tomingroep Werkvoorzieningsschap

Het werkvoorzieningschap Tomingroep is opgericht om als juridische werkgever burgers met een structu-rele arbeidsbeperking en vallend onder de Wet Sociale Werkvoorziening in staat te stellen deel te kunnen nemen aan het arbeidsproces en dat met een regulier salaris en arbeidsovereenkomst.

Tractio

Tractio begeleidt burgers met multiproblematiek die zonder intensieve begeleiding en ondersteuning nog niet actief kunnen deelnemen aan vormen van (loonvormende) arbeid via een reguliere re-integratietraject. Naast persoonlijke en individuele begeleiding worden de deelnemers in een beschutte omgeving praktische vaardigheden aangeleerd zoals houtbewerken en schilderen.


2.7 Publiekszaken

Ambitie

Alles wat de gemeente doet, komt voor de inwoners en ondernemers samen in de dienstverlening die wij bieden. Het college kiest ervoor hier extra in te investeren. Wij zetten in op (digitaal) klantcontact, maar ook op het vermogen van de organisatie om hiervan te leren en dit steeds meer als basis te gaan gebruiken voor het opstellen- en verbeteren van beleid. Wij willen ruimte geven aan initiatieven van inwoners en hen be-trekken bij beleid- en besluitvorming. De gemeenteraad heeft in 2015 daartoe de Visie Dienstverlening 2020 vastgesteld. Deze visie heeft beteke-nis voor de hele gemeente, van stadsbeheer tot burgerzaken, van werk en inkomen tot kavelverkoop, van bouwvergunning tot maatschappelijke ondersteuning. Onze dienstverlening is vraaggericht, kosteneffectief en biedt ruimte voor individueel maatwerk. Wij werken hierbij zoveel mogelijk samen met partners in de stad.

Klantcontact als basis

De klant staat centraal. Naast gericht klantonderzoek zorgen wij ervoor dat (onze) professionals met klant-contact in positie zijn en dat hun ervaringen steeds meer de basis vormen voor het opstellen en verbeteren van beleid. Daarbij kijken en werken wij integraal en nemen wij de ervaringen mee van inwoners, onderne-mers en partners, en de lessen vanuit onderzoek en onze dagelijkse praktijk.

Eerst praten, dan schrijven

Bij de afhandeling van klachten en bezwaren zetten wij vol in op de informele aanpak: ‘eerst praten, dan schrijven’. Wij zorgen dat onze schriftelijke communicatie met inwoners en bedrijven beknopt en begrijpe-lijk is. Wij gaan daarbij uit van de beleving van de klant en zien ook de vraag achter de vraag.

Kwaliteitsbureau Dienstverlening

De komende twee jaar geven wij een extra impuls aan de verbetering van onze belangrijkste dienstverle-ningsprocessen en ondertussen bouwen wij structureel aan een kwaliteitsorganisatie die continu leert en verbetert. Wij richten daartoe een Kwaliteitsbureau Dienstverlening in dat in elke keten van dienstverlening voortdurend verbeteringen aanjaagt, ondersteunt en vooral ook borgt.


Totaalbegroting

Onderstaande tabel geeft een totaalbeeld van het beschikbare budget binnen dit programma. De voorgestelde mutaties zoals die worden toegelicht onder de noe-mer ‘wat mag het kosten’ zijn hierin ver-werkt. In ‘het digitale huishoudboekje van Almere’ vindt u een overzicht van de verschillende kosten, waarbij ook aandacht wordt be-steed aan de vraag in welke mate de bud-getten beïnvloedbaar zijn.


2016 2017 2018 2019 2020


burgerzaken 12,4 3,9 8,7 3,8 7,6 3,7 7,1 3,3 6,9 3,3


Burgerzaken

Dit zijn kosten die worden gemaakt en de leges die worden geïnd voor verstrekking van bijvoorbeeld pas-poorten, rijbewijzen en uittreksels. Onder burgerzaken vallen zowel de burgerzakenbalie, als het callcen-ter, de beantwoording van vragen via internet en de backoffice die de dienstverlening ondersteund.


Burgerzaken


2016 2017 2018 2019 2020

1 aanjager informele aanpak -100

2 actualisatie begroting verkiezingen -803

3 centralisatie 1e inschrijving asielzoekers 53 54 55 57

4 uitvoeringsprogramma visie dienstverlening -418 -338 -236


totaal -114 -909 75 178 416

1. Aanjager informele aanpak

De inzet van de informele aanpak heeft zich bij de afhandeling van bezwaarschriften inmiddels bewezen. De aanpak verbetert de klantvriendelijkheid en sluit aan bij de wijze waarop wij met onze inwoners willen communiceren en contact willen maken. Daarom willen wij de aanpak in 2017 ook toepassen bij de behan-deling van klachten en meldingen. Daarnaast zal onderzocht worden of de informele aanpak ook bij het eerste contact met de gemeente (het primaire proces) kan worden ingezet, zodat inwoners een meer passend contact met de gemeente kunnen maken. Om dit te kunnen realiseren is incidenteel in 2017 extra inzet noodzakelijk.

Publiekszaken overige programma's


2. Actualisatie begroting verkiezingen

De meerjarenbegroting voor de organisatie van verkiezingen tot en met 2020 is geactualiseerd. In 2017 worden de Tweede Kamerverkiezingen georganiseerd, in 2018 de gemeenteraad, en in 2019 zijn er verkie-zingen voor de provincie, het waterschap en het Europees parlement. In 2020 zijn er geen verkiezingen. De reserve verkiezingen is meerjarig niet toereikend. Een storting van € 803.000 is nodig.

3. Centralisatie 1e inschrijving asielzoekers

In het bestuursakkoord Verhoogde Asielinstroom is afgesproken dat wordt toegewerkt naar zogeheten BRP-zorgstraten in enkele gemeenten en dat deze vanaf 1 januari 2017 worden bekostigd via het gemeen-tefonds. De inschrijving in de BRP is een voorwaarde voor snelle doorstroom naar ofwel reguliere ofwel tijdelijke huisvesting. In de BRP-straten vindt na het verkrijgen van een verblijfsvergunning direct inschrij-ving in de BRP plaats. Dat betekent dat gemeenten, waaronder Almere, AZC-bewoners met een vergunning niet meer hoeven in te schrijven.

4. Uitvoeringsprogramma visie dienstverlening

De gemeenteraad heeft in april 2015 de Visie Dienstverlening 2020 vastgesteld. De vier hoofdlijnen van het uitvoeringsprogramma 2017 zijn: het verbeteren van de ketenaanpak (samen beter), wijkgericht werken (dichtbij in de wijk), E-dienstverlening (digitaal wat digitaal kan) en werken vanuit de bedoeling (doen wat nodig is). We gaan op basis van het E-book dienstverlening (een overzicht van alle klantonderzoeken), de rapportages van de ombudsman en bezwaarschriftencommissie en op basis van individuele klantsignalen, binnen de bovengenoemde vier hoofdlijnen, de volgende verbeteringen doorvoeren:


2017 2018 2019 2020

a versterken kwaliteitsbureau (tbv borgen) -213 -213 -213 0

versterken kwaliteitsbureau (tbv impuls) -90 -90

b borgen en verder uitbreiden klantonderzoek -90 -40 -40 0

c communicatie -50 -20

totaal -443 -363 -253 0

a. Kwaliteitsbureau Dienstverlening

Wij bouwen het programmabureau Dienstverlening uit tot het Kwaliteitsbureau Dienstverlening. Het kwali-teitsbureau werkt voor de hele organisatie. De opgave van het bureau is onderzoeken, rapporteren, ontwik-kelen, aanjagen en adviseren op het gebied van dienstverlening. Wij gaan de kwaliteitscyclus (Plan Do Check Act) sluitend maken en zorgdragen voor borging. Er zal ge-stuurd en verantwoordt worden op basis van klantonderzoek en andere klantsignalen. Wij geven de komen-de twee jaar een extra impuls aan de verbetering van onze belangrijkste dienstverleningsprocessen door het invoeren van een burgerservicecode met gemeentebrede servicenormen, en het verhogen van de tele-fonische bereikbaarheid van de backoffices. Op basis van de klantsignalen grijpen wij in. Daar waar wij het risico zien dat de kwaliteit van de dienstverlening onder de maat blijft, zetten wij heel precies (en inciden-teel gefinancierd) expertise in op het gebied van ketenmanagement, LEAN en procesoptimalisatie. Daartoe is een tijdelijk budget voor twee jaar opgevoerd.

b. Borgen en verder uitbreiden klantonderzoek

In 2017 borgen wij de resultaten van het in 2016 uitgebreide klantonderzoek, zoals weergegeven in het E-book Dienstverlening. Daarnaast is in 2017 incidenteel budget nodig om klanttevredenheidsonderzoek uit te breiden naar nog een aantal diensten en producten. Doordat wij hier op termijn een efficiencyslag in maken, kan een incidentele investering volstaan. In 2017 zijn de kosten hiervoor € 90.000. Naar verwachting wordt dat bedrag vanaf 2018 meer dan gehalveerd. In 2020 kijken wij opnieuw wat nodig is op dit terrein.


c. Communicatie

Nog steeds is er een grote slag te slaan in de wijze van communiceren met inwoners en bedrijven, zowel via onze officiële brieven als via de website. Wij maken deze communicatiemiddelen meer toegankelijk en wij besteden hierbij nadrukkelijk aandacht aan de communicatie met laaggeletterden en minder digitaal be-dreven inwoners. Parallel hieraan passen wij de informele aanpak volop toe bij klachten en bezwaren: eerst praten, dan pas schrijven. De interactie van de gemeente met bewoners, (maatschappelijke) ondernemers, instellingen, toeristen neemt nog steeds toe. Social media in al haar verschijningsvormen zijn hierbij niet meer weg te denken. De inzet van de gemeente op social media sluit aan op de wens van de burger om snel en makkelijk informatie te halen. We zetten in op de monitoring van social media (nieuws, issues), webcare (interactie via social media) en digitale content (Almere.nl en Ally). Op deze manier kunnen wij Almeerders sneller, adequater enconsistenter via verschillende kanalen van de juiste informatie voorzien en kunnen wij bestuur en de organisatie proactief actuele informatie bieden over de wijze waarop de buitenwereld op ons als lokale overheid reageert. Ondanks alle interactie op Social Media, levert dit vooralsnog geen vermindering van het aantal telefoongesprekken op.


De structurele mutatie betreft een overheveling van ICT budgetten naar het programma bedrijfsvoering en vastgoed. Daarnaast vindt een eenmalige budgetverhoging voor burgerzaken plaats om te compenseren voor loon- en prijsstijgingen en is een reserveonttrekking overgeheveld van het programma bestuur en bestuurlijke vernieuwing.

Indicatoren


Verbonden partijen



2.8 Kunst en cultuur

Ambitie

We willen zo veel mogelijk Almeerders in aanraking laten komen met kunst en cultuur. In 2017 willen we bereiken dat Almeerders vaker een culturele voorstelling bezoeken, Almeerse kinderen meer cultuuredu-catie volgen en meer Almeers cultuurtalent wordt ontwikkeld. Daarom ondersteunen we initiatieven voor meer creatieve bedrijvigheid en activiteiten via het Cultuurfonds Almere.

Cultuurfonds Almere

In 2015 is het Cultuurfonds Almere opgericht na gesprekken met de stad en de gemeenteraad. Dit fonds heeft in de jaren 2015 en 2016 investeringen in de culturele en creatieve sector in Almere aangejaagd. De ambitie is om in 2017 voort te bouwen op wat tot nu toe is gerealiseerd. De inzet is om zoveel mogelijk mensen in Almere te bereiken door actief aanwezig te zijn in het centrum en in de verschillende stadsdelen. Dit moet uiteindelijk leiden tot een grote diversiteit aan projecten die onder andere financieel door het fonds worden ondersteund. Het moet ook leiden tot een versterking van de creatieve en culturele sector, meer ondernemerschap en zichtbaarheid. Het fonds werkt ook aan het werven van eigen middelen om op die manier haar financiële basis breder te maken en minder afhankelijk te worden van de gemeente Alme-re. In dat kader is het doel om een ANBI-status (algemeen nut beogende instelling) toegekend te krijgen.

Cultuurbeleid

Het cultuurbeleid in 2017 bouwt voort op de programmalijnen die zowel in de Cultuurbrief 2013-2016 als in het document Cultuur 2.0 zijn beschreven. De drie programmalijnen zijn: nationale voorzieningen koppelen aan Almeerse kwaliteiten, versterking van het cultureel middenveld, en ten derde cultuureducatie en ta-lentontwikkeling.

Cultuureducatie

Cultuureducatie is een prioriteit van de gemeente Almere. Het blijft onze ambitie om alle jonge kinderen en jongeren op een laagdrempelige en kwalitatief goede manier in contact te brengen met kunst en cultuur. Dit doen wij samen met de onderwijsinstellingen en met de culturele instellingen. In het bijzonder zijn pro-jectbureau Collage, BonteHond via het project ‘Kunst is Dichterbij dan je Denkt’ en de stichting Kleur in Cultuur actief op het gebied van cultuureducatie. Het streven is om cultuureducatie een nadrukkelijke plek binnen het onderwijs te geven, in beleid en door het opleiden van cultuurcoördinatoren. Een goede afstem-ming tussen vraag en aanbod (en de kwaliteit ervan) blijft van belang en er wordt verder gewerkt aan de ontwikkeling en versterking van doorgaande leerlijnen. Daarnaast ondersteunen we een aantal jeugdoplei-dingsorkesten.

Kunstlinie Almere Flevoland (KAF)

Het komende jaar wordt een belangrijk jaar voor KAF. Na de verbouwing van het gebouw wordt in 2017 gestart met een festivalachtige programmering die meer bezoekers en een breder publiek moet trekken. Bij deze nieuwe vorm van programmeren worden onder meer theatervoorstellingen, educatieve activiteiten en architectuurtours betrokken. Daarnaast worden meer en nieuwe activiteiten georganiseerd bij de pijlers Academie en Expo. In 2017 starten we ook met de ontwikkeling van de locatie van Vis à Vis in Almere Poort.


Totaalbegroting



2016 2017 2018 2019 2020


kunst en cultuur 12,9 1,1 12,2 0,9 11,3 0,0 11,3 0,0 11,3 0,0

bibliotheekwerk 9,4 0,4 9,2 0,4 9,2 0,4 9,2 0,4 9,2 0,4


Kunst en cultuur

Uit het kunstbudget worden de schouwburg en andere cultuurinstellingen, zoals theaters, musea en thea-tergezelschappen, gesubsidieerd. Daarnaast worden kunst- en muzieklessen voor leerlingen en het be-schermen van en documenteren van archeologische vondsten bekostigd.

Bibliotheekwerk

Hieruit worden de subsidie aan de bibliotheek, de kapitaallasten voor de huisvesting en de inrichting van de bibliotheek afgedekt. Daarnaast wordt een klein deel aangewend om personeelskosten uit te betalen.


Kunst en cultuur


2016 2017 2018 2019 2020

1 exploitatielasten Corrosia -100 -100 -100 -100

2 reserveren aanjaaggelden kunst en cultuur -885

dekking aanjaaggelden uit reserve incidenteel beleid 885

3 budgettair neutrale bijstellingen 1 -25 -25 -25 -25

eindtotaal 1 -125 -125 -125 -125

1. Exploitatiekosten Corrosia

Bij de programmabegroting 2015 is een amendement ingediend om voor 2015 en 2016 € 100.000 extra be-schikbaar te stellen voor het behouden van Corrosia. In deze twee jaar zou Corrosia zelfstandig de omslag moeten maken van een presentatieplek naar een netwerkorganisatie. Daarna zou Corrosia niet meer af-hankelijk moeten zijn van aanvullende gemeentelijke financiering voor de basiskosten. Corrosia heeft zich in de afgelopen twee jaar ontwikkeld van een presentatieplek naar een netwerkorganisatie die verankerd is in Almere. Corrosia is succesvol geweest bij het verkrijgen van extra middelen voor het programma en additionele activiteiten. Deze zijn echter direct gekoppeld aan die projecten en niet voor het in standhouden van de basisorganisatie.

Kunst overige programma's


Deze basisorganisatie is rand voorwaardelijk om de positieve doorontwikkeling van Corrosia in Almere voor de komende jaren te continueren. Er wordt daarom voorgesteld om de basiskosten structureel op te nemen in de begroting.

2. Reserveren aanjaaggelden kunst en cultuur

Voor een nadere toelichting verwijzen wij u naar de paragraaf aanjaaggelden.


Hier is sprake indexatie van huurlasten, met een nadeel hier en een voordeel op het programma bedrijfs-voering en vastgoed tot gevolg.

Bibliotheekwerk

2-48 bedragen x € 1.000

2016 2017 2018 2019 2020

4 budgettair neutrale bijstellingen -14 -14 -14 -14

eindtotaal -14 -14 -14 -14


Huurverhoging voor bibliotheken leidt tot een nadeel hier en een voordeel op het programma bedrijfsvoe-ring en vastgoed.

Indicatoren


Verbonden partijen



2.9 Beheer en openbare ruimte en milieu

Ambitie

Onze stad heeft een aantal unieke kenmerken: er is in lage dichtheden gebouwd, we hebben twee keer zoveel groen en water als in steden van vergelijkbare omvang en er is een prachtig gescheiden verkeersys-teem. Het zijn kwaliteiten die we koesteren. En tegelijkertijd stellen zij ons voor een flinke uitdaging in het beheer en onderhoud van de stad. De kernopgave van het beheer van de openbare ruimte is dat de stad er elke dag schoon, heel en veilig bijligt. We willen dat doen in nauwe samenspraak met gebruikers van die ruimte – bewoners, bedrijven, bezoekers – en vanuit een gebiedsgerichte aanpak. In het coalitieakkoord hebben we twee grote opgaven geformuleerd voor het beheer van de openbare ruim-te: de Uitwerkingsopdracht Beheer Openbare Ruimte en de campagne Stad zonder Afval.

Beheer openbare ruimte

Met het ouder worden van de stad wordt het beheer vanuit financieel oogpunt een steeds grotere uitdaging. In 2015 hebben we aangegeven dat de financiële middelen eigenlijk tekortschieten. Met de raad is op basis van de Uitwerkingsopdracht Beheer Openbare Ruimte een pakket afgesproken dat bestaat uit een structu-rele verhoging van het beschikbare budget van € 3,5 miljoen in 2017, in combinatie met besparende maat-regelen voor het resterende tekort aan budget. Die maatregelen bestaan uit areaalverkleining waar dat mogelijk is en gerichte kwaliteitsaanpassingen. In 2017 geven we een vervolg aan het realiseren van deze oplossingsrichtingen. Het beheer van de stad voeren we uit met een gestroomlijnde beheerorganisatie. Als goed rentmeester willen we niet dat de tekorten op het beheer in de toekomst steeds verder toenemen. Daarom werken we de komende jaren aan de doorontwikkeling van het instrument Meerjarenperspectief Beheerexploitaties Almere (MPBA). Dit moet ons in staat stellen om tijdig de juiste afwegingen te maken in het meerjarig beheer van de stad.

Stad zonder Afval

We hebben de ambitie om in 2020 Stad zonder Afval te zijn. Met de campagne Stad zonder Afval richten we ons op het vergroten van de intrinsieke motivatie van de Almeerder om afval zoveel mogelijk te scheiden en de hoeveelheid restafval te minimaliseren. De raad heeft ons daarnaast gevraagd een plan uit te werken voor de invoering van een gedifferentieerd tarief. In 2017 werken we een voorstel uit waarbij we het beste van beide aanpakken combineren.

Aandacht voor het alledaagse

De Uitwerkingsopdracht Beheer Openbare Ruimte én Stad zonder Afval zijn twee voorname ambities van Almere. Maar bij het besturen van de stad tellen naast de grote ambities óók de alledaagse zaken die men-sen in de stad ervaren. Wensen, behoeften of ergernissen die ogenschijnlijk klein, maar soms toch groot zijn. We vinden het belangrijk om extra aandacht te besteden aan de geluiden uit de stad als het gaat om ons dagelijkse werk. We zetten in op het verbeteren van onze e-dienstverlening en gaan actief aan de slag met aanbevelingen van onze ombudsman. Ook pakken we enkele grote ergernissen in de openbare ruimte aan, zoals zwerfafval en dumpingen en overlast door foutgeparkeerde fietsen.

Omgevingswet

Tenslotte staan we nog stil bij een majeure landelijke ontwikkeling – de invoering van de Omgevingswet - die grote impact zal hebben op de rol van de gemeente als het gaat om vergunningverlening. Wij vinden het belangrijk om ons gedegen voor te bereiden op de invoering van de wet om te zorgen dat we de bedoeling achter de wet – vereenvoudiging van het omgevingsrecht – ook door kunnen trekken naar onze dienstverle-ning aan bewoners en bedrijven. De voorstellen voor deze voorbereiding zijn in deze begroting gebundeld opgenomen in het programma ruimte, wonen en wijken.


Totaalbegroting

Onderstaande tabel geeft een totaalbeeld van het beschikbare budget binnen dit programma. De voorgestelde mutaties zoals die worden toegelicht onder de noemer ‘wat mag het kos-ten’ zijn hierin verwerkt. In ‘het digitale huishoudboekje van Almere’ vindt u een overzicht van de verschillende kos-ten, waarbij ook aandacht wordt besteed aan de vraag in welke mate de budgetten beïn-vloedbaar zijn.


2016 2017 2018 2019 2020


afval en riolering 38,8 43,4 33,3 43,6 33,6 44,1 34,0 44,7 34,7 45,4

beheer en onderhoud 50,0 2,3 45,0 1,3 45,3 1,3 43,8 1,3 43,7 1,3

milieu en duurzaamheid 7,4 2,2 5,7 3,7 3,0 1,0 2,5 0,5 1,5 -0,5

openbaar vervoer 14,4 14,9 14,6 15,1 14,6 15,1 14,6 15,1 14,6 15,1

parkeren 13,6 16,2 10,8 14,9 10,2 14,4 10,0 14,3 9,9 14,3

vergunningen, toezicht en handhaving 7,4 5,2 4,2 4,8 4,2 4,8 4,2 4,8 4,2 4,8


Afval en riolering

De kosten voor afvalinzameling en riolering, zoals kapitaal-, onderhouds- en exploitatielasten worden ge-dekt uit de afvalstoffen- en de rioolheffing. Naast de op dit programma vermelde kosten worden ook op andere programma’s nog kosten voor deze producten gemaakt.

Beheer en onderhoud

Dit budget gaat naar het beheer van de openbare ruimte, bijvoorbeeld het onderhouden en vervangen we-gen, bruggen, openbaar groen en waterwegen.

Milieu en duurzaamheid

In het kader van milieu en duurzaamheid maakt de gemeente kosten voor vergunningverlening, toezicht en advisering. Daarnaast wordt het programma Energie Werkt! bekostigd, dat het gebruik van zonnepanelen, duurzame warmtevoorzieningen en windmolens in de stad stimuleert.

Openbaar vervoer

Voor het openbaar vervoer ontvangt de gemeente een provinciale uitkering. Het budget gaat voor het groot-ste deel naar Conexxion voor het uitvoeren van stad- en streekvervoer.

Parkeren

Dit betreffen de kapitaal-, onderhouds- en exploitatielasten van parkeergarages, het toezicht en handha-ving op straatparkeren en het in stand houden van fietsen invalideparkeervoorzieningen. Hier staan de opbrengsten uit parkeertarieven tegenover.

Vergunningen, toezicht en handhaving

Het gaat hierbij voornamelijk om vergunningverlening voor bouw-, sloop- en aanlegactiviteiten. De kosten voor het toetsen aan bouwtechnische en welstandseisen worden doorberekend aan de vergunning aanvra-gers. Ook voor evenementen worden vergunningverlenings- en handhavingstaken uitgevoerd.

Beheer en milieu overige programma's



Afval en riolering


2016 2017 2018 2019 2020


1 opruimkosten illegaal asbest- en drugsafval -50 -50 -50 -50

2 tegengaan van dumpingen -234 -6 -6 -6

3 diftar: campagne en voorbereiding projectteam -150 -150

4 actualisatie verhuur commercieel vastgoed -43 -43 -43 -43 -43


tariefvoorstellen

6 bijstelling lasten afvalstoffenheffing -134 -705 -783 -909 -1.099

bijstelling baten afvalstoffenheffing 148 768 852 991 1.199

7 bijstelling lasten rioolheffing -7 -410 -445 -488 -582

bijstelling baten rioolheffing 7 418 453 497 591

eindtotaal -128 -407 -173 -9 9

1. Opruimkosten illegaal asbest- en drugsafval

Er is sprake van een toename van asbest- en drugsdumpingen in Almere. Deze is onder meer te wijten aan nieuwe regelgeving die asbestdaken in Nederland vanaf 2024 verbiedt. Daarnaast zien wij een verplaatsing van XTC-dumpingen van het zuiden naar het midden van het land. De gemeente verwijdert deze dumpingen uit de openbare ruimte, maar aangezien het geen regulier huishoudelijk afval betreft kan er geen dekking plaatsvinden vanuit de afvalstoffenheffing. De structurele kosten bedragen € 50.000.

2. Tegengaan van dumpingen

De raad heeft in oktober 2015 ingestemd met het plan om de 750 dumpingen per week uit 2014 met 55% te reduceren. Op basis van de evaluatie van de Pilot tegengaan van dumpingen wordt ingezet op 3 kansrijke maatregelen. Door een half jaar lang extra toezicht te laten plaatsvinden wordt de pakkans vergroot en kan bovendien uitleg worden gegeven over het gebruik van ondergrondse afvalcontainers. Bij 150 ondergrondse afvalcontainers die bekend zijn als hotspot van dumpingen worden informatieborden geplaatst om verkeerd gebruik en dumpingen te verminderen. Ten slotte wordt ingezet op het dynamisch ledigen van ondergrond-se afvalcontainers, waarbij meer aandacht wordt besteed aan het specifieke gebruik per container. Hier-door zal het minder vaak voorkomen dat een container vol is, wat ook het aantal dumpingen vermindert. Deze laatste maatregel wordt gefinancierd vanuit bestaande middelen.

3. Diftar: campagne en voorbereiding projectteam

Op het vlak van huishoudelijk afval bestaat consensus over de wens om de hoeveelheid restafval terug te dringen. Landelijk is de doelstelling 75 kilogram per inwoner per jaar in 2020. In Almere hebben we de doelstelling met 50 kilogram per inwoner nog iets ambitieuzer gesteld. In mei en juni 2016 is in de raad gesproken over de voorstellen om een afvalloze stad te worden. Daarbij is gebleken dat het draagvlak voor deze ambitie groot is en Almere het maximale moet doen om de ambitie te halen. Vanuit de gemeenteraad is met het initiatiefvoorstel ’Je afval scheiden loont‘ opgeroepen tot invoe-ring van tariefdifferentiatie. Dit zal worden geïntegreerd in het bredere plan ’Almere, Stad zonder Afval‘. Om het besluit over de mogelijke invoering van Diftar goed te kunnen voorbereiden, is het noodzakelijk vroegtijdig te starten met een voorbereidingsteam. Voor inhuur van de benodigde expertise is in zowel 2017 als 2018 € 150.000 nodig.


4. Actualisatie verhuur commercieel vastgoed

Voor De Steiger worden de gebudgetteerde baten niet behaald. Dit terwijl het pand volledig wordt verhuurd en hierbij uitgegaan wordt van een marktconforme huurtarief. De niet meer te realiseren verhuurbaten worden daarom afgeboekt. Omdat het pand wordt gebruikt in het kader van stadsreiniging, landt het nadeel op dit programma.


Het budget voor afvalverwerking wordt eenmalig verhoogd ter compensatie van loon- en prijsstijgingen. Daarnaast is meerjarig sprake van indexering van huurprijzen en overheveling van ICT budgetten, met voor beide mutaties een tegenhanger op het programma bedrijfsvoering en vastgoed.

6. Bijstelling afvalstoffenheffing

De afvalstoffenheffing wordt trendmatig verhoogd met 0,9% om te compenseren voor de algemene stijging van lonen en prijzen. Daarnaast wordt de heffing aanvullend verhoogd vanwege de bijstelling van kosten en opbrengsten voor restfracties. Dit opbrengsten uit ingezameld papier zijn gestegen. Het nadeel door bij-voorbeeld hogere verwerkingskosten voor hout en restafval en de lagere opbrengsten van ijzer zorgt per saldo echter voor een nadeel.

7. Bijstelling rioolheffing

De stijging van de rioolheffing komt enerzijds voor uit een trendmatige verhoging van 0,9% om de algehele loon- en prijsstijging af te kunnen dekken. Anderzijds wordt 2,5% geïndexeerd om zo te kunnen sparen voor de toekomstige vervanging van het rioolstelsel.

Beheer en onderhoud


2016 2017 2018 2019 2020


8 versterking Havenkom -139 -139 -104 -24

9 besparingen bedrijfsvoering 56 84 84 84

10 instellen reserve investeringen openbare ruimte


tariefvoorstellen

12 1% tariefverhoging 2017 OZB tbv beheer en onderhoud -403 -409 -415 -423

totaal -440 -103 -81 -52 11

8. Versterking Havenkom

De Havenkom geldt als visitekaartje richting binnenvarende watersporters als schitterende locatie voor evenementen en als gezichtsbepalende locatie voor Almere. Op dit moment is het voorzieningenniveau in de Havenkom ondermaats en is er sprake van gebrekkige verbinding tussen haven en wal. Hierdoor komen bezoekers minder vaak terug en wordt het potentieel voor de horeca en het naastgelegen winkelcentrum niet benut. De tender uit 2015 heeft geen marktpartij opgeleverd die de exploitatie op zich wilde nemen. Omdat we het belangrijk vinden dat deze voor Almere unieke locatie een kwaliteitsimpuls krijgt, gaan we als gemeente investeren op twee niveaus. Enerzijds zetten we in op het verbeteren van het voorzieningenniveau. In de jaren 2017 en 2018 is budget nodig voor de aanleg van steigers en er is structureel € 24.000 benodigde voor investering in het havenkan-toor en de sanitaire voorzieningen. Uit het Fonds Wijkontwikkeling en bestaande beheerbudgetten investe-ren we in de aanleg van wifi, het afvalsysteem, verbetering van het betaalsysteem voor elektra en oplaad-punten.


Anderzijds gaan we het gastheerschap en beheer in de Havenkom beter vormgegeven in de periode 2017-2019. We versterken het gastheerschap door de havenmeester gedurende een langere periode van het jaar in te zetten. Daarnaast stellen we een havenmanager aan die als regisseur zal optreden en in die rol zorgdraagt voor de verbinding met de directe omgeving en andere (nautische) betrokken partijen.

9. Besparingen bedrijfsvoering

Op het inhuren van advies en ingenieursdiensten is een besparing mogelijk van € 84.000.

10. Instellen reserve investeringen openbare ruimte

Met ingang van deze begroting moeten investeringen in de openbare ruimte, zoals vervanging van wegen, bruggen en parken, worden geactiveerd en afgeschreven. Dit betekent dat niet langer het eenmalige inves-teringsbedrag in de begroting landt, maar dat voor ieder jaar kapitaallasten moeten worden afgedekt. Dit geven we vorm door de investeringsbedragen in een reserve te storten en de kapitaallasten hier vervolgens ieder jaar aan te onttrekken. Hiertoe wordt de reserve investeringen openbare ruimte ingesteld. De eerste storting hierin volgt bij de Voorjaarsnota 2017.


Voor 2016 wordt er extra budget beschikbaar gesteld ter compensatie van loon- en prijsstijgingen. Meerja-rig is sprake van overheveling van ICT budgetten (minder lasten) en van huurindexatie (hogere lasten), met voor beide mutaties een tegenhanger op het programma bedrijfsvoering en vastgoed.

12. 1% tariefverhoging 2017 OZB tbv beheer en onderhoud

In de programmabegroting 2009 is besloten om de OZB tarieven tot 2018 jaarlijks extra te verhogen met 1% (boven de trend). Dit als deel van de oplossing voor de problematiek rondom de vervanging en het groot onderhoud in de openbare ruimte. Deze extra verhoging van het tarief wordt in deze begroting voor de laat-ste keer doorgevoerd.

Milieu en duurzaamheid


2016 2017 2018 2019 2020

13 wettelijke taken milieubeheer -93 -129 -65 -65

14 investeringen Fonds Verstedelijking Almere -2.620

dekking uit Fonds Verstedelijking Almere 2.620

15 dierenwelzijn -84 -84 -84 -84

totaal 0 -183 -219 -155 -155

13. Wettelijke taken milieubeheer

De gemeente Almere wordt steeds meer belast met de wettelijke taken vanuit milieubeheer, zoals de taken vanuit de wetgeving EU Omgevingslawaai en wetgeving Natuur & Milieu. Hierbij valt te denken aan het peri-odiek vervaardigen van een geluidsbelastingkaart en het digitaal ontsluiten hiervan voor de inwoners (in-clusief actieplannen). Daarnaast zijn er onder meer adviestaken op het gebied van water, externe veiligheid, geluid, luchtkwaliteit en ecologie nodig voor alle ruimtelijke plannen. Daarnaast worden MER-procedures bij ruimtelijke ontwikkelingen begeleid, wordt er geadviseerd op het gebied van duurzame energie en geparticipeerd in (regionale) samenwerkingsverbanden (MRA, Groen/-Blauw, Metropolitaan Landschap, Markermeer, zandwinning, Ecozone Pampus). In het verleden was ondui-delijk of deze taken structureel van aard waren, hierdoor zijn deze taken voorheen bekostigd met incidente-le middelen. De taken met betrekking tot de geluidsbelastingkaart werden voorheen uit incidentele subsidie werd afge-dekt, waardoor geen structurele dekking beschikbaar was. Voor ecozone Pampus is sprake van een langere doorloop realisatie zone, waar structurele beheertaken uit voortvloeien.


14. Investeringen / dekking Fonds Verstedelijking Almere

Binnen programmalijn 3: Energy on upcycling worden in de 2017 de volgende investeringen ten laste van het Fonds Verstedelijking Almere gebracht:


programmalijn 3: energy on upcycling bedrag

programmasturing energy on upcycling -250

stad zonder gas -550

opwaardering reststromen -1.820

investeringen fonds verstedelijking Almere -2.620

Voor een nadere toelichting verwijzen wij naar de paragraaf Fonds Verstedelijking Almere.

15. Dierenwelzijn

In samenspraak met lokale en regionale partijen is een nota Dierenwelzijn opgesteld. Naast de wettelijke taak in het uitvoeren van wet en regelgeving gaan we meer regie nemen in de keten van uitvoering van die-renwelzijnstaken en goede afspraken maken met andere partijen wat betreft de taakverdeling. Ook worden afspraken over de werkwijze vastgelegd en zorgen we voor goede communicatie richting bewoners, zodat zij weten bij wie ze terecht kunnen als een dier in nood is. Met deze maatregelen beogen we dat dieren in nood tijdig geholpen wordt door de juiste instantie. Voor het realiseren van deze ambities is structureel € 90.000 nodig.

Parkeren


2016 2017 2018 2019 2020

16 actualisatie parkeerexploitatie -120 18 152 265

totaal -120 0 18 152 265

16. Actualisatie parkeerexploitatie

Als gevolg van twee technische mutaties die voortkomen uit aangepaste financiële regelgeving, is het saldo van de parkeerexploitatie (PEX) ten opzichte van vorig jaar structureel verbeterd met circa € 2 miljoen. De mutaties, die betrekking hebben op de verlaging van de interne rekenrente en de ontvlechting van over-head, zorgen echter gemeentebreed niet voor een voordeel, aangezien tegenover de lagere kosten binnen de parkeerexploitatie, lagere renteopbrengsten staan op het programma financiën. Naast deze technische mutaties is rekening gehouden met een lichte opbrengststijging en diverse plussen en minnen met betrekking tot de exploitatielasten van parkeren. De drie belangrijkste knelpunten die opge-lost zijn binnen de PEX, zijn hieronder toegelicht. Het saldo van alle mutaties levert een plus op voor het perspectief.

a. Fietsparkeren

Hoewel een ogenschijnlijk klein probleem, leidt het verkeerd parkeren van fietsen in de dagelijkse praktijk tot veel frustratie. Almere wil een gezonde en duurzame stad zijn, waar fietsen wordt gestimuleerd. Het toegenomen gebruik van fietsen zorgt echter voor een toenemende behoefte aan extra parkeervoorzienin-gen en regulering om verrommeling in de stad te voorkomen. In april 2016 is, bij de vaststelling van het MIPA, dan ook door uw raad besloten tot uitbreiden van stallingsmogelijkheden op straat, verbeteren van de inrichting van bewaakte stallingen en intensieve communicatie over de stallingsmogelijkheden. In deze begroting is het jaarlijkse benodigde budget voor beheerlasten in beeld gebracht.


In 2017 is incidenteel € 50.000 nodig om de in de afgelopen jaren opgelopen achterstand in te halen. Deze middelen worden ingezet voor een eerste grote opruimactie en een bewustwordingscampagne. Daarnaast is structureel € 150.000 nodig voor actief handhavingsbeleid (€ 10.000), het verwijderen van foutgeparkeer-de fietsen (€ 70.000) en de instandhouding van een fietsdepot voor de verwerking van wrakken, weesfietsen en foutgeparkeerde fietsen (€ 70.000). Tegenover deze kosten staan vanaf 2018 inkomsten van naar ver-wachting € 30.000 uit het doorverkopen van fietsen en oud ijzer en de inkomsten van opgehaalde fout ge-stalde fietsen. Het totaal benodigde budget wordt afgedekt binnen de parkeerexploitatie.

b. Planmatig onderhoud parkeerterreinen

Vanwege het aanvankelijk tijdelijke karakter van enkele parkeerterreinen in het Almere Centrum was in de begroting geen rekening gehouden met planmatig onderhoud. Inmiddels is gebleken dat bijvoorbeeld het Hennepveld en het Hospitaalterrein toch langer hun parkeerfunctie behouden. Voor het wegwerken van het achterstallig onderhoud is circa € 600.000 nodig. Dit leidt tot kapitaallasten van circa € 100.000 per jaar.

c. Juridische kosten scheurvorming Cubagarage

In het kader van scheurvorming in de Cubagarage is met de tegenpartij overeengekomen om het geschil voor te leggen aan de arbitragecommissie. Op 20 september 2016 vond een zitting plaats. De kosten van juridische ondersteuning voor dit proces zijn naar verwachting € 120.000.

Resultaat parkeerexploitatie

Het nieuwe resultaat van de parkeerexploitatie ziet er als volgt uit:


2016 2017 2018 2019 2020

opbrengsten

opbrengsten Stad 11.167 11.167 11.167 11.167 11.167

opbrengsten Buiten 2.578 2.579 2.578 2.578 2.578

dekking reserve afschrijvingen 735 578 573 568 563

inzet egalisatiereserve 1.088 540 124

subtotaal baten 15.569 14.889 14.466 14.335 14.329

bestaande lasten

lasten Stad -8.611 -7.535 -7.164 -7.159 -7.152

lasten Buiten -4.081 -3.444 -3.225 -2.985 -2.884

ontvlechting overhead 557 557 557 557

knelpunten

a. fietsparkeren -200 -120 -120 -120

b. onderhoud terreinen -100 -100 -100

c. juridische kosten scheurvorming Cubagarage -120

subtotaal lasten -12.813 -10.621 -10.052 -9.806 -9.699

nieuw resultaat PEX 2.756 4.242 4.390 4.507 4.609


Vergunningen, toezicht en handhaving


2016 2017 2018 2019 2020

17 bijstelling lasten WABO -2.000 -2.000 -2.000 -2.000

bijstelling baten WABO 2.000 2.000 2.000 2.000

actualisatie WABO 181 181 181 181


totaal -136 402 402 402 402

17. Actualisatie WABO

In de Programmabegroting 2016 zijn de meerjarig verwachte baten en lasten naar beneden bijgesteld. Dit kwam voornamelijk door de verwachte invoering van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (WKB), waardoor vanaf 2017 een deel van de gemeentelijke taken weg zou vallen. Daarnaast werd voorzichtig-heidshalve niet langer rekening gehouden met vergunningverlening voor grote bouwprojecten. Omdat in-middels uitgegaan wordt van uitstel en mogelijk afstel van de wetswijziging en omdat de woningmarkt weer langzaam aantrekt, worden baten en lasten nu weer opwaarts bijgesteld. Per saldo pakt de meerjarige bijstelling van baten en lasten van € 2,0 miljoen naar € 4,6 miljoen budgettair neutraal uit. De gevormde frictiereserve kan komen vrij te vallen. Dit effect landt op het programma bedrijfsvoering en vastgoed. Een deel van de lasten voor de WABO betreft indirecte kosten van bijvoorbeeld managers, huisvesting en ICT. Aangezien deze kosten met ingang van deze begroting apart verantwoord moeten worden, landt een deel van de lastenverhoging op het programma bedrijfsvoering en vastgoed.


Voor 2016 wordt meer budget beschikbaar gesteld voor vergunningverlening ter compensatie van loon- en prijsstijgingen. Daarnaast wordt er structureel budget voor ICT overgeheveld naar het programma bedrijfs-voering en vastgoed.

Indicatoren

Tabel 2-57


1 huishoudelijk restafval 191 kg 204 kg per bewoner per jaar 2014 CBS

2 hernieuwbare elektriciteit 9,40% 5,10% % van totaal elektriciteitsverbruik 2014 RWS klimaatmonitor

1. Huishoudelijk restafval

Het terugbrengen van de hoeveelheid restafval per inwoner is al jarenlang een belangrijk speerpunt. Met de campagne Stad zonder Afval en het initiatiefvoorstel ’Je afval scheiden loont‘ werken we de komende jaren toe naar het realiseren van onze doelstelling om in 2020 Stad zonder Afval te zijn. Dit doel is bereikt als onze inwoners per jaar maximaal 50 kg huishoudelijk restafval produceren. Overigens is de hoeveelheid restafval in 2015 verder gedaald naar circa 180 kilogram per inwoner.

2. Hernieuwbare elektriciteit

Het percentage hernieuwbare elektriciteit is berekend ten opzichte van het totale elektriciteitsverbruik in Almere. Het wordt bepaald volgens een nationaal consistente methodiek. Almere scoort hier hoger dan landelijk gemiddeld, met name vanwege de 20 windmolens op Almeers grondgebied.


Verbonden partijen

Omgevingsdienst Flevoland & Gooi- en vechtstreek

De Omgevingsdienst Flevoland & Gooi en Vechtstreek (OFGV) is een regionale uitvoeringsorganisatie werk-zaam op het gebied van milieu. De organisatie geeft voor gemeenten en provincies uitvoering aan diverse taken binnen het programmaonderdeel vergunningverlening, toezicht en handhaving. Dit geldt voor groene wetten, geluid, bodemsanering, luchtvaart, vuurwerk, toezicht op zwemwater, bouwvergunningen (Wabo) en het omgevingsrecht.

Huisvuilcentrale Noord-Holland (HVC)

HVC verbrandt het huishoudelijk restafval uit Almere op een milieu verantwoorde wijze en voert daarmee een taak uit binnen het programmaonderdeel afval en riolering. Almere koopt voor de openbare ruimte tegen een voordelig aandeelhouderstarief energie in die wordt teruggewonnen bij de afvalverbranding. Almere werkt samen met HVC aan duurzame initiatieven (zon, wind).


2.10 Ruimte, wonen en wijken

Ambitie

In het programma ruimte, wonen en wijken staat de uitvoering centraal. We zetten in op 6 ambities.

We willen meer betaalbare huurwoningen

Door prestatieafspraken met woningcorporaties neemt de beschikbaarheid van betaalbare huurwoningen toe. We verwachten een verdere stijging, waarbij er 425 sociale huurwoningen (inclusief de eerste goed-huurwoningen) worden opgeleverd. Momenteel wordt er gewerkt aan 600 betaalbare huurwoningen boven-op de huidige planning en worden er 170 kleine tijdelijke huurwoningen opgeleverd.

De woningbouw wordt versneld

De woningbouw stijgt. In 2017 worden meer dan 1.000 woningen opgeleverd. Ook start de bouw van wonin-gen in Stadstuinen. Als eerste wordt het Olympiakwartier West gerealiseerd. Dit kent een uitloop van het Duingebied met een meer stedelijke invulling. Hiermee krijgt het gebied een eigen karakter. Daarnaast start in Olympiakwartier Oost de ontwikkeling van commerciële en maatschappelijke voorzienin-gen rondom de as stadsdeelcentrum-topsporthal. Met oog voor kwaliteit en diversiteit wordt de bouwplan-ontwikkeling van Europakwartier Oost verder uitgewerkt.

We zetten in op transformatie en innovatie

De prijswinnende Tiny House ontwerpen kunnen komend jaar al worden bezocht. Tegelijkertijd investeren we in het overdragen van de opgedane kennis. In Oosterwold worden op diverse plekken bijzondere ge-biedsontwikkelingen zichtbaar in het landschap. In Almere Centrum worden leegstaande panden getrans-formeerd naar woningen. Er worden afspraken gemaakt voor bouwplannen met hoogwaardige woningen, die bijdragen aan het versterken van het stedelijk karakter van Almere Centrum.

De Floriade wordt zichtbaarder

Om Almere als groeiende en bloeiende stad te markeren realiseren we in de Almeerse wijken een bloeiend Floriade bloemenveld. Ook wordt er vanuit de lucht en vanaf de A6 een bloeiende streep onder de hoog-spanningslijn zichtbaar van Poort tot Oosterwold. Duurzaamheidsinitiatieven kunnen worden bezocht. Zo maken we samen de groene stad, worden de wijken vergroend en verbinden we de stadsdelen. Daarnaast investeren we in het terrein: aan de boulevard en de hoofdaansluiting wordt gebouwd. Er worden afspraken gemaakt over de locaties voor permanent vastgoed. Dit op basis van de gebiedsvisie en het ruimtelijk plan: innovatief duurzame concepten, aansluitend bij de marktvraag en passend bij de wereldten-toonstelling. De bouw van de innovatiewerkplaats van de Provincie gaat van start.

Energie Werkt! op stoom

De subsidieregeling voor zonnepanelen leidde in korte tijd tot een investering van € 1,1 miljoen. Inwoners van Almere maken gebruik van het Energiefonds. Er is een tender uitgezet die komend jaar leidt tot Zonne-veld De Vaarten en meer zonnevelden worden voorbereid. De windparken Zeewolde en Pampus zijn in voor-bereiding. In Filmwijk werken we samen met bewoners aan een energieneutrale wijk. Voor bedrijven, scho-len en verenigingen continueren we de energiescans. En we voorzien het gemeentelijk vastgoed grootscha-lig van zonnepanelen.

Almere Haven geven we bijzondere aandacht

In de Laren en De Wierden worden nieuwe woningen opgeleverd en de openbare ruimte opgeknapt. In het centrum wordt de Markt heringericht en gestart met de herontwikkeling van de locatie Vomar. Het park wordt heringericht en er komt een nieuwe sporthal. Voor de kustzone wordt een plan voor versterking van recreatie en toerisme aan de raad voorgelegd. Er komt een straatmanager om de leegstand van winkels tegen te gaan. In één van de wijken start de renovatie van sociale huurwoningen. Er komt een pilot, waarbij particuliere eige-naren hun huidige woning verbouwen, om als oudere(n) langdurig in de eigen woning te kunnen blijven wonen. Maatschappelijke initiatieven en bewonersorganisaties kunnen hiervoor via een bewoners-challenge een goed idee indienen. De drie winnende ideeën worden met ondersteuning van de gemeente uitgevoerd.


Totaalbegroting



2016 2017 2018 2019 2020


grondexploitatie 68,2 72,0 71,9 71,9 104,4 104,4 105,8 105,8 105,5 105,5

onderst. grondbel.+ beheersing MPGA 3,3 2,6 4,1 1,5 2,8 0,2 2,8 0,2 2,8 0,2

ruimtelijke ordening 16,2 16,0 26,7 23,3 3,7 0,1 3,6 15,8 12,6

stimuleren woningbouw 6,8 3,9 5,5 3,7 3,3 2,1 2,3 1,0 2,3 1,0

werken in de wijk 5,2 0,5 3,8 0,5 3,3 3,3 3,3

Floriade 8,6 3,6 15,0 15,0 8,1 8,1 7,6 7,6 8,0 8,0

infrastructuur programma (MIPA) 5,7 5,7 0,5 0,3 0,0 0,0 0,0


Grondexploitatie

Het gaat hier om de kosten voor ontwikkeling van aangekochte gronden en de bijbehorende personeelskos-ten. Hiertegenover staan de opbrengsten van grondverkoop. In principe worden alle kosten voor grondaan-koop en -ontwikkeling op termijn terugverdiend door de verkoop van de grond.

Ondersteuning grondbeleid en beheersing MPGA

Dit betreffen de activiteiten en kosten voor gebiedsontwikkeling die niet uit de grondexploitatie worden bekostigd. Te denken valt aan de beheersing en het opstellen van het MPGA, proceskosten voor aanvragen mandeligheid en de rentekosten op bouwgronden die niet in exploitatie zijn genomen (MVA gronden).

Ruimtelijke ordening

Dit betreft onder andere het beleid voor ruimtelijke inrichting en verkeersstromen, advisering en de actua-lisatie en herziening van bestemmingsplannen. Ook vallen hieronder de coördinatie en een deel van de uitvoering van het Fonds Verstedelijking Almere en de gebiedsontwikkeling Oosterwold.

Stimuleren woningbouw

Het gaat hier om het scheppen van mogelijkheden voor betaalbare woningen en particulier opdrachtgever-schap (zelfbouw van woningen). Hier staan opbrengsten vanuit de grondexploitatie tegenover. De drie speerpunten voor 2017 zijn: tansformatie van vastgoed, wonen en zorg en de huisvesting van statushouders.

Werken in de wijk

In het kader van gebiedsgericht werken worden, in samenwerking met bewoners en maatschappelijke partners leefbaarheidsinvesteringen gedaan en initiatieven mogelijk gemaakt in de wijk.

Ruimte overige programma's


Floriade

Dit betreft de kosten voor de ontwikkeling van het Floriadegebied en de voorbereiding van het evenement. De inkomsten uit overheidsbijdragen worden gestort in een reserve en hieruit onttrokken wanneer ze inge-zet moeten worden.

Infrastructuur programma (MIPA)

Doordat Almere doorgroeit, dient ook de infrastructuur uitgebreid te worden. In het MIPA zijn projecten opgenomen voor uitbreiding of aanpassing van infrastructuur voor auto, fiets en openbaar vervoer.


Grondexploitatie


2016 2017 2018 2019 2020

1 afboeken bedrijventerreinen -21.900

vrijval reserve weerstandsvermogen 23.800


eindtotaal 1.832

1. Afboeken bedrijventerreinen

Vrijval weerstandsvermogen

In het MPGA 2016 wordt rekening gehouden met een uitgifte van 172 hectare bedrijventerreinen voor de komende 25 jaar. Deze raming sluit niet meer aan op de nieuwe inzichten. De meest recente behoeftera-mingen gaan voor deze periode uit van een afzet van maximaal 137 hectare. Ongeveer 70 hectare hiervan wordt in de eerste 10 jaar afgezet en landt in de actieve grondexploitaties. De actieve grondexploitaties hebben nu nog een volume van 132 hectare bedrijventerreinen. In totaal wordt er circa 63 hectare bedrij-venterrein uit de actieve grondexploitatie gehaald (met name Stichtsekant, De Vaart 4/6 en Twentsekant) en overgebracht naar de strategische gronden. Door deze maatregel sluit het weer aan op de recente behoef-teramingen. De uitname van bedrijventerreinen heeft een afwaardering van € 21,9 miljoen tot gevolg en wordt als volgt binnen het weerstandsvermogen van het grondbedrijf afgedekt:


bedragen

afboeken bedrijventerreinen -21,9

dekking weerstandsvermogen grondbedrijf

vrije ruimte weerstandsvermogen bij jaarrekening 12,1

vrijval buffer achtervang evenementenstrand Poort 2,5

overige mutaties weerstandsvermogen 3,2

aanpak verkoop bedrijventerreinen -0,8

verwachte winstneming 2016 6,8

vrijval reserve weerstandsvermogen 23,8

vrije ruimte weerstandsvermogen ten gunste van perspectief 1,9

Een nadere toelichting op het weerstandsvermogen is opgenomen in de paragraaf grondbeleid. De exacte plansituatie wordt uitgewerkt ten behoeve van het MPGA2017. Maar ook daarna zijn extra maatregelen nodig om de grondverkoop van bedrijventerrein binnen de actieve grondexploitaties daadwerkelijk te reali-seren. Daarvoor wordt een plan opgesteld. De kosten voor de uitvoering van dit plan zijn € 0,8 miljoen. Hier-voor wordt een reservering getroffen binnen het weerstandsvermogen van het grondbedrijf. Een nadere toelichting op dit plan is opgenomen in het programma Economische Ontwikkeling.



Het betreft hier verschuivingen van budget binnen het programma, van ‘stimuleren woningbouw’ en ‘onder-steuning grondbeleid en beheersing MPGA’ hiernaartoe.

Ondersteuning grondbeleid en beheersing MPGA


2016 2017 2018 2019 2020

3 mandeligheid -75


eindtotaal 48 -75

3. Mandeligheid

Vanwege de lasten, die bewoners ervaren, heeft de raad in 2014 besloten incidentele middelen beschikbaar te stellen om bestaande mandeligheden te kopen van bewoners. In 2016 lopen de incidentele middelen inzake mandeligheid af. Om de huidige werkwijze voort te zetten en het stijgende aantal verzoeken te be-handelen is € 75.000 nodig. Een terugblik c.q. evaluatie op het werken met mandeligheden komt in 2017 via een raadsbrief naar de raad toe. Het voorstel is in 2017 budget beschikbaar te stellen en de evaluatie af te wachten.


Dit budget verschuift binnen de grenzen van dit programma naar ‘grondexploitatie’.

Ruimtelijke ordening


2016 2017 2018 2019 2020

5 implementatie omgevingswet -280 -280 -280

6 gemeente brede inzet lobbyist Almere 2.0 -15 -90 -90

7 versterking DSO -133 -133 -133 -133

8 wettelijke taken milieubeheer -80 -65 -65 -65

9 investeringen Fonds Verstedelijking Almere -10.211

dekking uit Fonds Verstedelijking Almere 10.211

10 budgettair neutrale bijstellingen 2.040

eindtotaal 2.040 -508 -568 -568 -198

5. Implementatie omgevingswet

In 2019 treedt de Omgevingswet in werking. Alle regels rondom de fysieke leefomgeving worden samenge-bracht onder één wet. De Omgevingswet zorgt voor een grote vereenvoudiging en stroomlijning van het omgevingsrecht. Deze wet heeft een enorme impact op de wettelijke instrumenten door terug te gaan naar één omgevingsplan in plaats van meer dan 100 bestemmingsplannen. Ook heeft het een grote impact op de wijze van samenwerking binnen de gemeente en tussen gemeente en partners/initiatiefnemers, de infor-matievoorziening en op de rol van het college en de raad. In de afgelopen jaren hebben wij gehandeld in de geest van de Omgevingswet. Voorbeelden zijn de Almere Principles, het Coalitieakkoord en de aanpak van Oosterwold en de Floriade. We hebben herhaaldelijk bij het Rijk gepleit voor meer ruimte in weten regelgeving. We willen het maximale uit de Omgevingswet halen om de ambities van de stad verder te verwezenlijken. Dit betekent dat de manier waarop wij omgaan met de fysieke leefomgeving in Almere naar een next level gebracht wordt. Niet denken in regels en be-lemmeringen, maar vanuit kwaliteit en kansen. Kennis, vaardigheden en gedrag van alle partijen moeten aansluiten bij deze denkwijze.


Met de Omgevingsvisie Almere 2016 willen wij in 2017, vooruitlopend op de Omgevingswet, een visie voor het ruimtelijk domein in Almere vaststellen. Wij kiezen ervoor om maximale inzet te plegen op het werken aan en met nieuwe regels voor het fysieke domein, die aansluiten bij de ambities van de stad. We focussen ons in 2017 op verschillende programmalijnen. We willen de bestaande beleidskaders, regels en verordeningen spiegelen aan de bestuurlijke ambities en ‘de geest’ van de Omgevingswet. Dit leidt tot voorstellen voor ontregelen. We willen de bewustwording van de impact van de Omgevingswet vergroten door met partners in de stad gesprekken te organiseren en input op te halen. Er wordt een stappenplan opgesteld hoe de informatiehuishouding ‘Omgevingswet’-proof wordt gemaakt. We willen de nieuwe wetge-ving maximaal beïnvloeden. We gaan een overdrachtsdocument opstellen, waarin de keuzemogelijkheden en uitgangspunten benoemd worden hoe college, raad en partners kunnen omgegaan met de Omgevingswet. Dit document kan ingezet worden bij de gemeenteraadsverkiezingen 2018. Voor de niet wettelijke taken is € 200.000 nodig voor de inzet van ambtelijke capaciteit.

6. Gemeente brede inzet lobbyist Almere 2.0

Voor het programma Almere 2.0 zetten we in Den Haag al enige jaren een lobbyist in. Dit heeft geleid tot een grotere betrokkenheid van het Rijk. Ook de komende jaren is Rijksbetrokkenheid essentieel voor het verwezenlijken van de Almeerse ambities. Hiervoor is het continueren van de functie van lobbyist noodzake-lijk. In programma 1 Bestuur en Bestuurlijke vernieuwing is informatie over de lobbyactiviteiten MRA opge-nomen.

7. Versterking DSO

DSO richt zich op de nieuwe complexe stedelijke opgaven, de groei van de stad en omvangrijke financiële projecten en uitdagingen. De complexiteit daarvan neemt alleen maar toe en de eisen die dit stelt aan de medewerkers daarmee ook. Het gaat onder meer om vraagstukken als de aantrekkende woningmarkt (grondbedrijf) en de bewegingen daarop binnen de regio, de veranderende economische vraagstukken en ruimtebehoefte. Daarnaast richt DSO zich ook op complexe urgente projecten, zoals de Floriade, projecten Fonds Verstedelijking Almere, Bouwen voor een Ander en Huisvesting Statushouders met bijbehorende control, risicomanagement en vraagstukken van juridische en fiscale aard. DSO groeit gestaag naar de gewenste situatie en niet zonder successen. Op basis van de resultaten van het verbeterprogramma heeft de accountant geconstateerd onder indruk te zijn van het grondbedrijf. Om de nieuwe uitdagingen te realiseren is een versterking van de slagkracht noodzakelijk. We hebben een formatieve kwetsbaarheidsanalyse gemaakt. Deze laat zien dat DSO in 2014 met 20% is gekrompen met een vaste formatie van 190 fte. De afgelopen tijd is via de programmabegroting geld vrij-gemaakt ter dekking van bestaande functies, waar op dat moment geen structurele dekking voor was of niet meer uit de grondexploitatie konden worden afgedekt. Om de transitie te realiseren is uitbreiding van de structurele formatie nodig. Het gaat hierbij onder meer om slagkracht op grote vragen van wonen en zorg en strategische capaciteit op projectcontrol en communicatie en slagkracht op belangrijke stedelijke projecten, waarvoor geen dekking beschikbaar is uit de grondexploitatie. Laatstgenoemde functie valt on-der dit subprogramma.

8. Wettelijke taken milieubeheer

In het programma beheer en onderhoud en milieu is een aanvraag opgenomen voor wettelijke taken mili-eubeheer. De structureel benodigde aanvullende capaciteit voor de actualisatie van bestemmingsplannen landt in dit programma.


9. Investering/dekking Fonds Verstedelijking Almere

Vanuit het Fonds Verstedelijking Almere worden in de 2017 de volgende investering gedaan:


programmalijn 1: versterken hart van de stad

programmasturing versterken hart in de stad -250

knooppunt station en omgeving Almere Centrum -300

Almere Centrum -1.050

rondje Weerwater -4.166

programmalijn 4: versterken verblijfsplekken cultuur, recreatie en toerisme

programmasturing versterken verblijfsplekken -250

kustzone Almere poort/Duin -2.295

nationaal Park Oostvaardersplassen -1.000

proceskosten 900

investeringen fonds verstedelijking Almere -10.211

Voor een nadere toelichting verwijzen wij naar de paragraaf Fonds Verstedelijking Almere.


Dit betreft grotendeels de toevoeging van het budget voor Floriade werkt, dat voorheen op het programma economische ontwikkeling werd verantwoord. Het restant is een budgetverhoging ter compensatie van loon- en prijsstijgingen.

Stimuleren woningbouw


2016 2017 2018 2019 2020

programmalijn 5

11 reserveren aanjaaggelden wonen en wijken -885

dekking aanjaaggelden uit reserve incidenteel beleid 885

12 investeringen Fonds Verstedelijking Almere -800

dekking uit Fonds Verstedelijking Almere 800

13 versterking DSO -89 -89 -89 -89

14 vluchtelingenplan, leefgebied huisvesting statushouders -630


eindtotaal 20 -719 -89 -89 -89

11. Reserveren aanjaaggelden wonen en wijken

Vanuit de aanjaaggelden is voor 2017 € 885.000 beschikbaar voor wonen en wijken. Deze middelen worden gereserveerd. In de paragraaf aanjaaggelden zijn de projecten inhoudelijk toegelicht.

12. Investering / dekking Fonds Verstedelijking Almere

Vanuit het Fonds Verstedelijking Almere wordt voor 2017 € 800.000 beschikbaar gesteld voor het experi-ment vernieuwend wonen. Voor een nadere toelichting verwijzen wij naar de paragraaf Fonds Verstedelij-king Almere.

13. Versterking DSO

De vraagstukken van wonen en zorg, sociale huurwoningen en statushouders vragen goede analyse van het vraagstuk, maar ook daadkracht in de transformatie naar praktijkoplossingen. Om deze activiteiten uit te voeren wordt een programmaleider wonen aangenomen.


14. Vluchtelingenplan, leefgebied huisvesting statushouders/leefgebied onderwijs

De activiteiten uit 2016 worden ook in 2017 voortgezet. Er worden extra kosten gerekend voor de begelei-ding bij onzelfstandig wonen en de onrendabele top bij de huisvesting van statushouders.


Dit betreft een verschuiving van budget binnen de grenzen van het programma naar ‘grondexploitatie’.

Werken in de wijk


2016 2017 2018 2019 2020

16 extra budget Fonds Wijkontwikkeling -240

dekking uit Fonds Wijkontwikkeling 240


eindtotaal -97

16. Fonds Wijkontwikkeling

De naamgeving van het Fonds Bestaande Stad is, conform de toezegging van het college bij de besluitvor-ming rondom de Voorjaarsnota 2016, vanaf deze begroting gewijzigd in het Fonds Wijkontwikkeling. Hoofddoel van het Fonds Wijkontwikkeling blijft de doorontwikkeling van de stad en het verbeteren van de leefbaarheid en het behoud/vergroten van de concurrentiekracht van de stadsdelen en wijken. Het gaat om fysieke, sociale en economische interventies in de stad. Tevens is het fonds bedoeld om slagvaardig op maatschappelijke ontwikkelingen of marktvragen in te spe-len. Dit uitgangspunt blijven we hanteren, waardoor we per aandachtsgebied budget beschikbaar stellen, maar nog geen concrete projecten benoemen. Voor de aandachtsgebieden gelden de vastgestelde spelre-gels, die eerder met de raad zijn gedeeld. Bij de jaarrekening wordt verantwoording afgelegd over de be-steding van de middelen en de behaalde resultaten. Het bestedingsplan van het fonds ziet er als volgt uit:


projecten bedrag

projecten

wijkaanpakken / Leefbaarheid 300

uitvoeringsplannen 500

ad hoc projecten 100

totaal bestedingen Fonds Wijkontwikkeling 900

dekking uit regulier budget 660

onttrekking uit het Fonds wijkontwikkeling 240

Het voorstel is om een bedrag van € 900.000 beschikbaar te stellen voor de vier aandachtgebieden. Dit is € 240.000 boven het jaarlijks beschikbare budget en wordt derhalve uit het fonds onttrokken.

Straatmanager

Een belangrijke maatregel in de uitvoeringsplannen is de aanpak in Almere Haven. In het kader van de revi-talisering van het centrum van Haven, worden middelen vrijgemaakt in het Fonds Wijkontwikkeling om, in overleg met vastgoedeigenaren en ondernemers, een straatmanager aan te trekken (circa 20 uur per week gedurende 2 jaar). Deze straatmanager krijgt de specifieke taak om met partijen een pakket van concrete maatregelen uit te werken en uit te voeren, gericht op het versterken van economisch functioneren van het Centrum. Maatregelen zijn vooral gericht op het terugdringen van de leegstand, vergroten van levendigheid en reuring in het centrum. Daarnaast gaat de straatmanager de ondernemers ondersteunen en zal zorg worden gedragen voor de verbinding met de Havenkom.


Het voorstel is om voor de jaren 2017 en 2018 binnen het Fonds Wijkontwikkeling middelen vrij te maken voor de straatmanager. Voor 2017 wordt uit het budget voor de uitvoeringsplannen € 200.000 beschikbaar gesteld voor de vergoeding voor de straatmanager (€ 80.000) en voor een bijdrage aan het pakket van fysie-ke maatregelen (€ 120.000). Na gebleken succes wordt gezocht naar gezamenlijke financiering in het twee-de jaar. Dit wordt betrokken bij de besluitvorming van de programmabegroting 2018.


Dit betreft een budgetverhoging om te compenseren voor loon- en prijsstijgingen.

Infrastructuur programma (MIPA)


2016 2017 2018 2019 2020

18 ontsluitingsweg Gildemark/De steiger -150

eindtotaal -150

18. Ontsluitingsweg Gildemark/De steiger

In 2012 is, in opdracht van de raad, het participatieproces voor de Steigerdreef en aansluiting van het Kas-teel afgerond. Daar is een routering voor vrachtwagens van het daar gevestigde transportbedrijf, achter hun perceel langs, uitgekomen. Zo worden bewoners minimaal gehinderd. De vrachtwagens kunnen er alleen door als het hele wegprofiel van de Gildemark wordt aangepast. De totale kosten bedragen € 300.000 en vallen buiten de scope van de Steigerdreef, die Rijkswaterstaat aanlegt. Het komt daarmee voor rekening van de gemeente. De helft hiervan kan worden gedekt uit de BDU verkeer en vervoer. De gemeente dient uit eigen middelen 50% cofinanciering bij te dragen.

Indicatoren

Tabel 2-68


1 WOZ-waarde woningen € 181 € 192 in duizenden euro’s 2016 CBS

2 nieuwgebouwde woningen 8 7,9 aantal per 1.000 woningen 2013 basisregistratie adressen en gebouwen

3 ziekenhuisopname naar aanlei-ding van verkeersongeval met een motorvoertuig

8% 7% % 2014 VeiligheidNL

4 ziekenhuisopname naar aanlei-ding van vervoersongeval met een fietser

7% 10% % 2014 VeiligheidNL

1. WOZ-waarde woningen x € 1.000

De Waardering Onroerende Zaken (WOZ) waarde wordt elk jaar weer opnieuw door de gemeente bepaald, dit is een schatting van de marktwaarde van de woning, pand of stuk grond, op een vaste waardepeildatum. De WOZ-waarde is bepalend voor een aantal belastingen en heffingen. De ontwikkeling van de WOZ-waarde geeft inzicht in de waardeontwikkeling, woningmarkt en betaalbaarheid. De WOZ-waarde ligt iets lager dan bij vergelijkbare gemeenten waardoor de betaalbaarheid van woningen in Almere beter is.

2. Nieuwgebouwde woningen

De score geeft inzicht in het aantal nieuwgebouwde woningen. Almere scoort iets hoger dan vergelijkbare gemeenten. In 2013 (peiljaar) was de situatie op de woningmarkt nog somber vanwege de recessie. Naar verwachting gaat dit aantal de komende jaren stijgen nu de woningmarkt aantrekt. Ook wordt de productie waar mogelijk opgevoerd en versneld.


3. Ziekenhuisopname naar aanleiding van verkeersongeval met een motorvoertuig

Van alle verkeersongevallen met een motorvoertuig mondt 8% uit in een ziekenhuisopname. Dat is 1% ho-ger dan het gemiddelde van alle gemeenten in Nederland. Almere heeft een zeer afwijkend verkeerssys-teem ten opzichte van de rest van Nederland waarbij de verschillende modaliteiten gesplitst zijn. Zo heeft de bus haar eigen openbaar vervoerbaan, de fiets een heel eigen fietsnetwerk en wordt het autoverkeer afgewikkeld op de daarvoor bestemde dreven.

4. Ziekenhuisopname naar aanleiding van vervoersongeval met een fietser

Van alle verkeersongevallen met een fietser mondt 7% uit in een ziekenhuisopname. Dat is 3% lager dan het gemiddelde van alle gemeenten in Nederland. Door het gescheiden verkeerssysteem is Almere één van de veiligste fietssteden, zoals ook in dit cijfer naar voren komt.

Verbonden partijen

Ik bouw betaalbaar in Almere, Lieven de Key & Ik bouw betaalbaar in Almere, Ymere

Beide partijen stimuleren het Particulier Opdrachtgeverschap (PO) voor starters tot een modaal inkomen. Met de kennis van de gemeente en corporatie in de Vof worden de deelnemers door projectmatige sturing en met behulp van het verstrekken van startersleningen in staat gesteld een eigen huis te realiseren.

Floriade BV

De Floriade BV organiseert, in opdracht van de gemeente Almere, het evenement Floriade in 2022. De BV en de gemeente hebben een samenwerkingsovereenkomst gesloten. Beiden hebben een gezamenlijke opdracht met eigen taken in het realiseren van een succesvol evenement voor de stad in 2022 en daarna voor de stadswijk.


2.11 Economische ontwikkeling

Ambitie

We geven vorm aan de Strategische Economische Agenda

Onze ambitie is, zoals benoemd in het coalitieakkoord, de versterking van het bedrijvenlandschap en be-houd en groei van het Almeerse bedrijfsleven. Centraal hierin staat de kracht van de stad, behoud en ont-wikkeling van Almeerse bedrijven en een sterke positie met een eigen identiteit in de metropoolregio Amsterdam. Onze ambitie is uitgewerkt in de ‘strategische economische agenda 2015-2019’ die de raad in 2015 heeft vastgesteld. We werken langs de lijnen van verbreding en verdieping van het excellent gastheer-schap en doorontwikkeling van de clusteraanpak, in samenwerking met een veelheid aan partners in en om Almere. De structurele financiering van Economische Ontwikkeling, om een meerjarige agenda te kunnen uitvoeren, wordt in de voorliggende begroting gerealiseerd.

We faciliteren bestaande en nieuwe bedrijven

Uit onze contacten met bedrijven en uit de ondernemerspeiling 2016 blijkt dat er groeipotentie bij het be-staande bedrijfsleven is. Wij willen deze groei faciliteren en tegelijkertijd ook een actieplan verkoop be-drijfskavels vaststellen en uitvoeren. Een nieuwe marketing- en acquisitiestrategie is al in voorbereiding. Dit gaat leiden tot meer huisvesting van economische activiteiten in de stad met als gevolg het verminderen van de leegstand van bedrijfsgebouwen, inclusief onze eigen panden. En tot een stijging van de verkoop van bedrijventerreinen. Aanscherping van het excellent gastheerschap en verdere stroomlijning van de keten van het vestigingsproces -van intake tot vergunningverlening, grondprijzen en verkoop- ondersteunen deze aanpak. We zorgen voor voldoende fysieke en digitale mogelijkheden voor bedrijven om in contact te komen met onze organisatie. Om meer inzicht te hebben in de behoeften en groeikracht van het bedrijfsleven intensiveren we de be-drijfscontacten, bezoeken we bedrijventerreinen met hun ondernemerskringen en organiseren we ontmoe-tingen, via bijvoorbeeld het retailplatform en het nieuw ingestelde horecaplatform.

Dienstverlening aan bedrijven

Het bedrijfsleven heeft zich langs verschillende wegen georganiseerd om in te kunnen spelen op de kansen die de Floriade biedt. Samen met de BV Floriade ondersteunen wij hen om deze kansen te verzilveren. De implementatie van Economic Development Board Almere (EDBA) 2.0 en de doorontwikkeling van het On-dernemersplein worden uitgevoerd. Als vanzelfsprekend voeren we de actiepunten uit de strategische agenda uit.

Het economisch perspectief

De trend van dalende werkgelegenheid is gestopt en de economische vooruitzichten zijn volgens de groei-prognose van de Metropoolregio Amsterdam gematigd positief. Ook de fysieke vestigingsvoorwaarden, zoals de verbeteringen aan het spoor en de A6 en de doorgroei van Lelystad Airport tot de tweede luchtha-ven van Nederland, zijn gunstig voor de economische ontwikkeling en de werkgelegenheid. We hopen en verwachten, dat door de structurele inzet op economische ontwikkeling en het weer iets gun-stiger economische perspectief, een substantiële groei van het aantal banen gerealiseerd wordt de komen-de jaren.


Totaalbegroting



2016 2017 2018 2019 2020


economische ontwikkeling 7,2 0,7 5,1 0,9 4,8 0,6 4,3 0,1 4,2 0,1

commerciële producten 4,4 5,6 1,5 2,7 0,4 1,7 0,4 1,7 0,4 1,7

markten en horeca 0,9 0,5 0,6 0,5 0,6 0,5 0,6 0,5 0,6 0,5


Economische ontwikkeling

Het grootste deel van dit budget gaat naar de personeelskosten die voortkomen uit het excellent gastheer-schap richting ondernemers en het ontwikkelen van aantrekkelijke werklocaties. Daarnaast wordt Almere City Marketing gesubsidieerd ter promotie van de stad en worden diverse kleinere programma’s bekostigd.

Commerciële producten

Hieronder valt de exploitatie van huur- erfpacht- en landbouwgronden. Tegenover de opbrengsten staan personeels- en kapitaallasten.

Markten en horeca

Dit budget gaat naar vergunningverlening, toezichts- en handhavingstaken met betrekking tot horecagele-genheden en markten. Hier staan de leges tegenover die horecaondernemers betalen voor vergunningen en die marktstandhouders betalen voor een marktplaats.


Economische ontwikkeling


2016 2017 2018 2019 2020


1 aanpak verkoop bedrijvenkavels -400 -400

dekking uit weerstandsvermogen grondbedrijf 400 400

2 uitvoeringsorganisatie toerisme en recreatie -189 -189 -189 -189


eindtotaal -300 -189 -189 -189 -189

Economie overige programma's


1. Aanpak verkoop bedrijvenkavels


2017 2018 2019 2020

sales en marketing professional bedrijventerrein 100 100 100 100

vestigingsadviseurs bedrijventerrein 200 300 300 300

programmakosten aanpassen websites, profilering en uitgiftestrategie 100 87 50 50

projectleider alternatieve aanwending MVA-gronden 75 100

transitiemiddelen (frictiebudget) 150 200

herijking inzet budget en organisatie afdeling Economische Zaken -225 -388 -450 -450

ten laste van perspectief -400 -400 0 0

Binnen de formatie van de afdeling Economische Zaken (EZ) wordt een gefocuste sales & marketing unit bedrijventerreinen ingericht, met een jaarlijkse target. De formatie wordt versterkt met een strategische functie op het gebied van marketing en communicatie en 3 functies op gebied van sales bedrijventerreinen. Dit wordt door transitie van de afdeling (waarbij functies verdwijnen) alsmede herijking van de budgetinzet van het beleidsterrein economische ontwikkeling gedekt. Dit laatste kan bijvoorbeeld de inzet voor de EDBA of Amsterdam In Business (AIB) zijn. Voor de transitie wordt budget gevraagd. De afdeling richt zich op de bedrijventerreinen als hoofddoelstelling. Er zijn ook programmakosten nodig voor analyse van onze concur-rentiepositie, de professionalisering van de website en andere communicatiemiddelen en het versterken van de Almeerse propositie. Ook wordt budget vrijgemaakt voor de herijking van de uitgiftestrategie en de alternatieve aanwending van de MVA gronden, wat later in 2017 zal worden opgestart. De totale aanpak kost € 0,8 miljoen verdeeld over 2017 en 2018. Hiervoor is een reservering opgenomen binnen het weerstands-vermogen van het grondbedrijf. De uitwerking en contouren vinden plaats in het Plan van Aanpak bedrijven-terreinen, zoals dit is opgenomen in de paragraaf grondbeleid.

2. Uitvoeringsorganisatie toerisme en recreatie

De Agenda Toerisme en Recreatie 2016-2022 is opgesteld naar aanleiding van de wens van de raad om de kansen voor toerisme en recreatie te verzilveren. De agenda is op 7 juli unaniem aangenomen door de raad. Hierin zijn vier kerngebieden aangewezen: Almere Centrum (inclusief Weerwater), Kustzone Poort, Bos-wachterij Almeerderhout/De Kemphaan en Oostvaardersplassen. Tevens zijn er vijf thema’s benoemd: shoppen, architectuur, waterrecreatie, (nieuwe) natuurbeleving en evenementen. Binnen de werklijnen, gebieden en thema’s zijn diverse projecten en acties opgenomen. Voor het initiëren van de acties uit de agenda Toerisme & Recreatie is ambtelijke capaciteit en werkbudget nodig. Een klein team gaat het aanspreekpunt vormen voor marktpartijen en betrokken instanties en de grote hoeveelheid acties in samenwerking uitvoeren. Almere heeft sinds 2008 geen uitvoeringsorganisatie voor Toerisme & Recreatie meer en heeft vooral een faciliterende, verbindende en stimulerende rol. Zonder budget kan de uitvoering van de agenda niet ter hand worden genomen. Wij stellen voor een budget van €200.000 beschikbaar te stellen voor de uitvoering van de Agenda Toerisme & Recreatie. Dit budget wordt verdeeld in apparaatskosten en programmakosten. De apparaatskosten bestaat uit 1,0 fte voor werkzaamheden die zich richt op relatie- en netwerkbeheer met ondernemers en partners. Het doel hiervan is het toeristische recreatieve klimaat te versterken en kansen te pakken. Verder dienen de belangen van de toeristisch-recreatieve sector verankerd te worden in programmering en beleid binnen de gemeente Almere. De programmakosten voor de uitvoering zijn o.a. bedoeld voor aanvul-lende opdrachten aan Almere City Marketing (ACM) voor (promotie)campagnes, het bevorderen van inter-nationaal toerisme en het project Amsterdam Bezoeken Holland Zien 2016-2020.



Dit betreft een bijstelling van het volume van de afdeling economische zaken.

Commerciële producten


2016 2017 2018 2019 2020

budgettair neutrale bijstellingen 200

totaal 200 0 0 0 0

Indicatoren

Tabel 2-73


1 banen 565,8 809 aantal per 1.000 15-64 jarigen 2015 LISA

2 vestigingen (van bedrijven) 120,9 113,1 aantal per 1.000 15-64 jarigen 2015 LISA

3 bruto gemeentelijk product (verwacht/gemeten)

154 98 verhouding tussen verwacht

en gemeten product

2013 atlas voor gemeenten

4 functiemenging 49,8% 54,8% % 2015 LISA

1. Banen

In dit verhoudingsgetal is het aantal banen in Almere, ingevuld door mensen uit en van buiten Almere, afge-zet tegen het aantal 15-64 jarigen in Almere. Het is hiermee een maat voor de omvang van de werkgele-genheid in verhouding tot de beroepsbevolking. Deze is lager dan gemiddeld in vergelijkbare gemeenten (100.000-300.000 inwoners). Deze scoren hoger dan het Nederlands gemiddelde, veelal vanwege de functie als kernstad in een regio. Almere daarentegen heeft een grote uitstroom van werkenden naar Amsterdam en omgeving. Van belang is de ontwikkeling in de komende jaren.

2. Vestigingen (van bedrijven)

In Almere zijn er 120 bedrijven op 1.000 inwoners van werkzame leeftijd. Dit ligt hoger dan het Nederlandse gemiddelde. In Almere zijn verhoudingsgewijs meer één-persoonsbedrijven dan elders in Nederland.

3. Bruto gemeentelijk product (verwacht/gemeten)

De score geeft de verhouding aan tussen de verwachte hoogte van het bruto gemeentelijk product en de daadwerkelijke hoogte. De verwachte hoogte komt uit een theoretisch rekenmodel van de VNG en de daad-werkelijke hoogte is gebaseerd op CBS/LISA-statistieken. Als het verwachte (theoretische) bruto gemeen-telijk product hoger is dan de daadwerkelijke omvang, is het verhoudingsgetal hoger dan 100. De score van 154 voor Almere is wederom te herleiden tot het relatief geringe aantal banen in Almere in verhouding tot de bevolking. De productiviteit van de banen is echter wel hoog.

4. Functiemenging

De score weerspiegelt de verhouding tussen banen en woningen, en varieert tussen 0 (alleen wonen) en 100 (alleen werken). Bij een waarde van 50 zijn er evenveel woningen als banen. Vergelijkbare steden scoren gemiddeld hoger: meer banen dan woningen. Ook deze indicator meet min of meer hetzelfde als de andere scores: relatief weinig banen in verhouding tot de omvang van de bevolking.


Verbonden partijen

OMALA/Airport Garden City

OMALA biedt kansen om economische activiteiten en arbeidsplaatsen te realiseren door middel van een bedrijvenpark met unieke vestigingsvoorwaarden, te weten de nabijheid van een luchthaven. OMALA N.V. is de beherend vennoot van de C.V. Airport Garden City. Lelystad airport is in 2018 operationeel, verwacht wordt dat dit een impuls geeft aan de doorontwikkeling van OMALA.

Technofonds Flevoland

Het Technofonds participeert risicodragend in technologisch georiënteerde bedrijven in Almere en andere Flevolandse gemeenten met als doel de structuur van de economie te versterken en te verbreden. Het leeuwendeel van de bedrijven waarin geparticipeerd wordt is gevestigd in Almere. Het gaat om een revolve-rend fonds, dus er is geen sprake van aanvullende te verstrekken middelen.


2.12 Bedrijfsvoering en vastgoed

Ambitie

We helpen de Almeerders hun dromen te realiseren

Bij de vormgeving van hun bestaan hebben Almeerders op verschillende momenten de gemeentelijke over-heid nodig. Onze organisatie is daarom zodanig ingericht dat zij maximaal dienstverlenend is. Als grote werkgever dragen wij bij aan de verbetering van de Almeerse arbeidsmarkt en is onze organisatie een af-spiegeling van de samenleving.

Doorontwikkeling van de kwaliteit van onze bedrijfsvoering

Om de doelstellingen op het gebied van onderwijs, sport, cultuur, welzijn, veiligheid en economie te realise-ren is de kwaliteit van onze bedrijfsvoering van groot belang. Het informatiemanagement wordt daarom versterkt. Hierdoor realiseren wij een betere verhouding tussen kwaliteit en kosten en creëren wij een ba-sis voor verdere doorontwikkeling, waarbij ook informatieveiligheid en privacy worden geborgd en waar nodig verbeterd. Wij werken aan het realiseren van een hogere inkoopkwaliteit van de gemeente, zodat het nieuwe beleid van ‘inkoop & aanbesteding’ is geborgd. Hierbij houden wij oog voor de lokale economie, duurzaamheid, sociale aspecten en transparantie en objectiviteit.

We behouden ons vastgoed van waarde

De gemeente heeft geïnvesteerd in mooie, aansprekende en beeldbepalende gebouwen, die bijdragen aan de aantrekkelijkheid van de stad als geheel. Het bezit van vastgoed is geen doel op zich. Nieuwe beleids-ontwikkelingen van de gemeente kunnen gevolgen hebben voor het vastgoed. Veranderend beleid van de rijksoverheid, landelijke trends en ontwikkelingen in Almere zijn van invloed op het functioneren van de vastgoedportefeuille. De meer dan 300 gebouwen, die in gemeentelijk bezit zijn, behoren tot het kapitaal van de stad. We hebben als uitgangspunt dat we ons vastgoed van waarde willen houden. Met het Meerjaren Perspectief Vastgoed Almere (MPVA) spelen we in op de ontwikkelingen die van invloed zijn op de vastgoedportefeuille. We hou-den de gebouwen in goede staat en verbeteren de functionaliteit voor de verschillende gebruikers. Anders dan bij andere vastgoedeigenaren wordt de gemeentelijke situatie gekenmerkt door een driehoeks-verhouding met de huurder. De gemeente vervult verschillende rollen: voor maatschappelijke partijen is zij zowel verhuurder als subsidiënt en intern komen de rollen van huurder en verhuurder voor. Deze rollen zijn gesplitst, zodat er sprake is van transparante en zakelijke verhoudingen.

We verduurzamen ons vastgoed waar mogelijk

De gebouwen worden dagelijks goed onderhouden en voor sommige gebouwen passen we levensduurver-lengende maatregelen toe. Waar mogelijk verduurzamen we ons vastgoed, waarbij we ons richten op ener-giebesparing, lokaal opwekken van schone energie en circulair (her)gebruik van materialen. Alle stroom, die ingekocht wordt, is duurzaam opgewekt in Nederland. De nieuwbouw is energie-neutraal als het budget toereikend is. We werken met onze vastgoedportefeuille toe de Growing Green ambitie van een ’energie-neutraal Almere in 2022.

We streven ernaar onze leegstand terug te brengen

Voor gebouwen die leegkomen zoeken we een nieuwe maatschappelijke functie. Indien die functie er niet meer is, stoten we die gebouwen af. Gebouwen worden op transparante wijze, openbaar en marktconform verkocht. Ter ondersteuning van het aanjagen van transformatie van leegstaande gebouwen in Almere gaan we de gemeentelijke gebouwen, die niet meer nodig zijn in de toekomst en die geschikt zijn voor een woon-functie, in eerste instantie te koop aanbieden met het oogmerk transformatie naar wonen.


Totaalbegroting



2016 2017 2018 2019 2020


vastgoed 16,9 16,0 13,7 14,1 13,6 14,1 13,8 14,1 13,8 14,1

overhead en bedrijfsvoering 24,2 7,7 69,2 4,4 66,1 3,3 66,8 3,6 65,5 2,6


Vastgoed

Dit betreffen de kapitaal-, exploitatie- en onderhoudslasten van al het vastgoed dat in handen is van de gemeente, behalve die in het kader van onderwijshuisvesting. Het gaat hierbij voornamelijk om kunst- en sportgebouwen, bibliotheken, buurtcentra en commercieel vastgoed.

Overhead en bedrijfsvoering

Hieronder vallen alle bedrijfsvoeringskosten die ondersteunend zijn aan het proces, zoals voor ICT, ambte-narenhuisvesting, management en ondersteuning in het kader van financiën, communicatie en HRM.

Mutaties op beleid en middelen

Vastgoed


2016 2017 2018 2019 2020


1 actualisatie verhuur commercieel vastgoed -930 -147 -147 -147 -147

2 verkoop en sloop vastgoed -36 -36 -36 -36

3 sporthal Haven -190

4 afdekken kapitaallasten gebouw kunstlinie uit begroting -1.056 -1.056 -1.056 -1.056


eindtotaal -1.870 -1.758 -1.742 -1.742 -1.742

1. Actualisatie verhuur commercieel vastgoed

Huurderving

In twee panden - het Alnovum en De Aardbei - is sprake van gedeeltelijke leegstand en er wordt niet voor-zien dat in de resterende periode van 2016 nog huurders gevonden worden. De verwachte huurderving van € 883.000 wordt daarom als verlies genomen. Voor de komende jaren wordt ingezet op verkoop of trans-formatie van leegstaand commercieel vastgoed. Naar verwachting zal dit voor De Aardbei in 2018 tot resul-taat leiden (zie ook de Paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing).

bedrijsvoering en vastgoed overige programma's


Markthuur lager dan budget

Voor De Voetnoot worden de gebudgetteerde baten niet behaald. Dit terwijl het pand volledig wordt ver-huurd en hierbij uitgegaan wordt van een marktconform huurtarief. De niet meer te realiseren verhuurba-ten worden daarom afgeboekt.

2. Verkoop en sloop vastgoed

De bibliotheek in de Schoolstraat Almere Haven wordt verkocht. De exploitatielasten en huuropbrengsten die in de begroting geraamd stonden, vallen weg. Dit zorgt per saldo voor een nadeel € 53.000. Hetzelfde geldt voor de sloop van het pand Steiger 218, met een voordeel op van € 17.000 tot gevolg.

3. Sporthal Haven

Het zwembad annex sporthal en gymzaal Haven wordt gesloopt. De sloopdatum is afhankelijk van onder-zoek naar vleermuizen. De kosten voor het langer in stand houden van de sporthal en het nemen van miti-gerende maatregelen voor de vleermuizen bedragen € 40.000. Bij onderzoek ter voorbereiding van de sloop is geconstateerd, dat de kosten van het verwijderen van de asbest hoger zijn dan eerder geraamd. Dit leidt tot een verhoging van de sloopkosten met € 150.000.

4. Afdekken kapitaallasten gebouw Kunstlinie uit begroting

Bij de bouw van de Kunstlinie is, zoals voor veel gebouwen het geval was, het investeringsbedrag in een reserve gestort, zodat de jaarlijkse afschrijvings- en rentelasten hieruit konden worden afgedekt. In deze begroting valt een deel van het bedrag in de reserve afschrijvingen vrij, ter dekking van eenmalige investe-ringen (zie programma financiën). Dit zorgt ervoor dat de afschrijvings- en rentelasten uit de lopende be-groting moeten worden afgedekt.


Dit betreft de overheveling van € 614.000 structureel voor het indoorsport complex Poort van het program-ma Sport naar het vastgoedbedrijf. Daarnaast wordt er incidenteel een bedrag van €540.000 overgeheveld voor de sloop van het sportcomplex Haven

Overhead en bedrijfsvoering


2016 2017 2018 2019 2020


6 wettelijke taken informatievoorziening ICT -733 -294 -351 -351

7 innovatie ICT organisatie -1.486 -595 1.450 2.100

8 IT projecten bedrijfsvoering sociaal domein -184

9 vrijval voorziening eigen risico WGA en Ziektewet 1.000

eigen risico WGA en Ziektewet 194 194 -187 -148

10 vertrouwenspersoon integriteitsbeleid -94 -50

11 concern verzekeringspremie aansprakelijkheid -200 -200 -200 -200

12 vrijval frictiereserve 2.087

13 versterking DSO -44 -44 -44 -44

14 versterking communicatie -178

15 loonstijging nieuwe CAO -250

16 besparingen bedrijfsvoering -144 -184 -184 -184

17 extra budget basisdienstverlening door extra personeel -738 -638 -337 -291

tariefsvoorstellen

19 verdeling loon- en prijscompensatie 2017 -1.800 -1.810 -1.800 -1.830

20 bijstelling lasten afvalstoffenheffing -37 -37 -37 -38

21 bijstelling lasten rioolheffing -6 -6 -7 -7

22 budgettair neutrale bijstellingen 1.375 -1.424 -1.445 -1.445 -1.446

eindtotaal 4.212 -6.874 -5.109 -3.142 -2.439


6. Wettelijke taken informatievoorziening ICT

Er is meer aandacht voor privacy, informatiebeheer en veiligheid en toenemende transparantie. Dat leidt ook tot meer weten regelgeving. We beogen een goed ingerichte governance op informatieveiligheid en privacy. Hiermee bereiken we dat de gemeente voldoet aan alle wettelijke richtlijnen. De gemeente gaat daarbij op een veilige en discrete wijze om met informatie. Alle medewerkers zijn zich bewust van hun ver-antwoordelijkheden in het beheren, bewerken en verstrekken van gegevens. Om dit te bereiken wordt geïn-vesteerd in: Het beter inrichten van onze applicaties en het in kaart brengen en oplossen van beveiligingsrisico’s. Het ervoor zorgen dat in het kader van de privacy en security de persoonsgegevens en andere gevoelige

informatie worden geanonimiseerd. Het verder inrichten van een systeem, waarmee real-time informatie wordt verzameld over het gebruik

van netwerkcomponenten, securitycomponenten, servers, laptops, desktops, applicaties, databases, etc. Deze informatie is nodig om aan te kunnen tonen dat er alleen op rechtmatige wijze gebruik wordt ge-maakt van onze systemen. We zijn daardoor beter beveiligd tegen aanvallen van buiten en het internet-verkeer wordt veiliger gemaakt.

ERP audits voor de Wet structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen, basisregistratie personen, DigiD en ons financieel systeem. Hierbij wordt getoetst of onze systemen veilig zijn.

Voor deze maatregelen is een structureel bedrag nodig van € 0,4 miljoen.

7. Innovatie ICT-organisatie

In de programmabegroting 2016 zijn de knelpunten opgelost waarmee de gemeente hoge of zelfs onaan-vaardbare risico’s liep. Gelijktijdig hebben we aangegeven dat er nog aanvullende investeringen nodig zijn. Hiervoor zou worden gewacht op de rapportage van de in 2015 gestarte Chief information officer (CIO). De CIO heeft inmiddels zijn rapportage opgesteld. Uit de rapportage blijkt dat onze ICT organisatie aan kwali-teit heeft ingeboet de afgelopen jaren en relatief duur is. De rapportage bevat een plan voor de toekomst. Deze visie bevat 5 thema’s: 1. duurzame infrastructuur; 2. hoogwaardige procesondersteuning; 3. doelmatige stuurinformatie; 4. innovatieve oplossingen; 5. slim samenwerken. Het realiseren van deze visie gaat gepaard met investeringen en besparingen. Er wordt geïnvesteerd in professionalisering van de organisatie, door het aannemen van strategisch adviseurs en informatiemana-gers. Het applicatiemanagement en de IT basisvoorziening wordt versterkt en de werkplekken worden ge-moderniseerd. Hiermee is een investering gemoeid van € 3,3 miljoen in 2017. Dit loopt af naar € 1,4 miljoen in 2020. De investeringen worden als volgt afgedekt:


2017 2018 2019 2020

investeringen -3.324 -2.617 -1.388 -1.388

dekking bestaande budgetten:

begroting ICTAR 983 704 559 559

reserve IT projecten 180 0 0 0

innovatiefonds 675 375 200 200

dekking besparingen

besparingen 0 943 2.079 2.729

ten last van perspectief / terugbetalen aan perspectief -1.486 -595 1.450 2.100


Zoals uit de tabel blijkt worden de investeringen afgedekt binnen bestaande budgetten en besparingen. De besparingen betreffen werkplekrationalisatie, beperken van dataopslag via allerlei slimme oplossingen, stevig contractbeheer met onze leveranciers, applicatierationalisatie en besparingen op het documentma-nagement systeem. Hierdoor wordt er alleen in de jaren 2017 en 2018 een beslag gelegd op het perspectief.

8. IT-projecten sociaal domein

Gezien de gemeentelijke en landelijke ontwikkelingen moeten we meer investeren in de digitale stroomlij-ning van processen en uitvoeringsactiviteiten binnen het sociaal domein. We gaan, samen met onze partners, een heldere analyse maken over de inzet van digitale hulpmiddelen de komende jaren. Daarnaast laten we onderzoek verrichten naar een optimale inrichting en juiste IT-onder-steuning van de bedrijfsprocessen bij de Sociale Wijkteams en de regionale inkooporganisatie.

9. Vrijval voorziening eigen risico WGA en Ziektewet

Als gevolg van gewijzigde wetgeving kunnen werkgevers, die overstappen van de publieke naar het eigenri-sico dragerschap voor de Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA), de lopende uitkeringen achterlaten bij het UWV. Voor de gemeente Almere geldt een overgangsregeling, omdat wij per 1-1-2016 eigenrisicodrager zijn geworden. Wij hoeven slechts de lopende uitkeringen te betalen die betrekking heb-ben op 2016. Vanaf 2017 worden alle lopende uitkeringen achtergelaten bij het UWV. Dit betekent dat nieu-we gevallen na twee jaar ziekte vanaf 01-01-2017 pas in 2019 in de WGA terechtkomen. Hierdoor kan de gevormde voorziening van € 1 miljoen vrijvallen evenals de beschikbare uitkeringsbudgetten voor 2017 en 2018. Vanaf 2019 krijgen wij weer de lasten van nieuwe gevallen in rekening gebracht.

10. Vertrouwenspersoon en integriteitsbeleid

In 2016 is er een aantal nieuwe regelingen op het gebied van integriteit vastgesteld. Onderdeel van een van deze regelingen is de inzet van een Vertrouwenspersoon Integriteit (VPI). Deze vertrouwenspersoon is naast zijn adviserende en signalerende rol ook belast met integriteitskwesties en zorgt dat er een jaarverslag wordt gemaakt dat met de raad wordt besproken. Het betreft een nieuwe functie waarvan de inzet structu-reel noodzakelijk is. De leereffecten en verbetermaatregelen die uit het jaarverslag van de vertrouwensper-soon blijken, moeten worden vertaald naar nieuw gedrag. Naast regulering is bewustwording van dit ge-drag minstens zo belangrijk omdat integriteit niet alleen te maken heeft met regels, maar ook met houding en gedrag. De vertrouwenspersoon speelt een belangrijke rol in deze bewustwording.

11. Concern verzekeringspremie aansprakelijkheid

De gemeentelijke aansprakelijkheidsverzekering loopt tot eind 2016. Wij gaan daarom Europees aanbeste-den voor een nieuwe polis. Onze huidige verzekeraar heeft het signaal afgegeven dat, vanwege de schade-last in het algemeen, de premies flink verhoogd worden. De (letsel)schadesituatie in Almere in ogenschouw nemend is onze verwachting dat de premie meer dan verdubbeld wordt. De huidige jaarpremie is bijna € 180.000 (incl. assurantiebelasting). Voorlopig gaan wij daarom uit van een knelpunt van € 200.000. Na de gunning wordt de exacte jaarpremie bekend.

12. Collectieve informatievoorziening en dienstverlening

De VNG is gestart met de voorbereiding voor het uitwerken van een uitvoeringsstructuur op coöperatieve basis voor collectieve informatievoorzieningen en dienstverlening inclusief governance. Hierbij worden gemeenten ondersteund om hun takenpakket goed uit te voeren, waarbij gebruik gemaakt wordt van el-kaars innovatiekracht. Omdat de kosten zijn voorgefinancierd uit het gemeentefonds, vindt een (efficien-cy)korting plaats op het programma dat via de bedrijfsvoering moet worden terugverdiend.


13. Vrijval frictiereserve

Met het uitstel en mogelijke afstel van de wetswijziging binnen het bouwvergunningendomein (Wet kwali-teitsborging voor het bouwen) en het aantrekken van de woningmarkt zal de geplande personele reductie per 1 januari 2017 binnen VTH aanzienlijk lager zijn. Dit heeft consequenties voor de omvang van de bij de programmabegroting 2016 gevormde frictiereserve. Het deel gevormd ten behoeve van de frictiekosten voortvloeiend uit bezuiniging op het beheer en onderhoud blijft ongewijzigd maar het deel geraamd voor medewerkers van VTH kan vrijvallen. De frictiereserve wordt daarom neerwaarts bijgesteld van € 4,5 mil-joen naar € 2,4 miljoen.

14. Versterking DSO

Op het programma ruimte wonen en wijken is een aanvraag gedaan voor de versterking van de organisatie van DSO. De vraagstukken van Floriade, Fonds Verstedelijking Almere en de fiscaliteit van de grondexploi-taties vragen om projectcontrol, risicomanagement en fiscale control op een hoger niveau dan de huidige organisatie aan kan. Deze budgetten vallen onder het programma bedrijfsvoering en vastgoed.

15. Versterking communicatie

Met de komst van de 200.000ste inwoner behoort Almere qua inwoneraantal tot de grootste steden van Nederland. Almere is in 40 jaar een grote stad geworden en regionaal en landelijk een speler geworden die ertoe doet. Dat betekent dat gebeurtenissen en ontwikkelingen binnen Almere in toenemende mate nieuwswaardig zijn en naast de aandacht van de lokale media ook interessant (kunnen) zijn voor regionale, nationale en zelfs internationale (nieuws)media. Deze schaalvergroting biedt een kans voor een omvatten-der en betekenisvoller positionering van de stad. Dat vraagt om een vernieuwing van de communicatieaan-pak. Tegelijkertijd is er de alsmaar groeiende invloed van (social) media, en een daarmee samenhangende veelheid aan opiniemakers en meningen. En ook waar het gaat om de dienstverlening van de gemeente, wordt digitaal contact steeds belangrijker.

De vraag naar het proactief signaleren van ontwikkelingen, deze analyseren en hierover adviseren groeit. Daarnaast wordt strategisch-communicatief adviseren bij grote projecten van de gemeente steeds belang-rijker. De afdeling Communicatie is op dit moment onvoldoende toegerust op deze snel groeiende behoefte. Daarom is tijdelijk extra inzet nodig van 1,5 fte voor strategisch communicatieadvies bij grote projecten en ter ondersteuning van bestuur en de organisatie.

Newsroom

De newsroom is een fysieke plek waar de afdeling Communicatie en het C@llcenter nauw samenwerken. Zo ontstaat centrale regie op de monitoring van social media (nieuws, issues), webcare (interactie via social media) en digitale content (Almere.nl en Ally). Op deze manier kunnen we Almeerders sneller, adequater en consistenter via verschillende kanalen van de juiste informatie voorzien. En we kunnen bestuur en de orga-nisatie proactief actuele informatie bieden over hoe de buitenwereld op de lokale overheid reageert. De afdeling Communicatie investeert in de verbetering van de website Almere.nl. Ten behoeve van de Newsroom is grote behoefte aan tijdelijke inzet van 0,5 fte voor online advisering en digitale dienstverle-ning. Daarmee vergroten we de expertise op het gebied van communicatie via online kanalen, coördinatie op mediawatching en vertaling in bijhorende acties.

16. Loonstijging nieuwe CAO

In april 2016 zijn de nieuwe loonsommen 2016 bekend gemaakt inclusief de CAO loonstijging van 3%. Voor de organisatie heeft dit tot gevolg dat de werkelijke loonkosten circa 2% hoger uitvallen (dit percentage is lager vanwege de verlaging van de pensioenpremie). Voor 2016 resulteert in een extra kostenpost van € 875.000 op personeel, waarvoor binnen de bestaande bedrijfsvoeringbudgetten op korte termijn geen dekking meer kan worden gevonden. Voor de structurele oplossing van dit knelpunt is meer tijd nodig en worden binnen de bedrijfsvoering maatregelen getroffen.


17. Besparingen bedrijfsvoering

Algemene besparingen bedrijfsvoering

Binnen de bedrijfsvoeringsfunctie van de gemeente worden de volgende besparingen gerealiseerd:


2016 2017 2018 2019 2020

dienstreizen 201 201 201 201

dagelijks onderhoud stadhuis 250 250 250 250

jubileum bijdrage HRM 16 16 16 16

reiskosten 1e klas NS 35 35 35 35

optimaliseringen financiële administratie 170 238 238 238

optimalisering juridische functie 100 100 100 100

optimalisering HRM processen 0 50 50 50

inkoopvoordelen onderhoud vastgoed 110 166 166 166

vakliteratuur en abonnementen 5 15 15 15

externe vergaderingen 20 65 65 65

nog te realiseren besparingen verzilveren juridische diensten 0 75 75 75

nog te realiseren besparingen verzilveren spendanalyse 0 370 370 370

totaal 907 1.581 1.581 1.581

Daarnaast zijn er nog inkoopbesparingen gerealiseerd op programma Participatie werk en inkomen en Beheer, openbare ruimte en milieu. Deze worden geïnvesteerd in de volgende bedrijfsvoering onderdelen: versterking inkoop en aanbestedingsbeleid; digitalisering HRM; overige inzet bezuinigingen bedrijfsvoering.

Versterken inkoop en aanbestedingsbeleid

Vanaf 18 april 2016 zijn het nieuwe inkoop- en aanbestedingsbeleid en de daarvan afgeleide uitvoeringsre-gels in werking getreden. Een versterking van de strategische inkoop, het contracten leveranciersma-nagement (CLM) en analyses op de uitgaven (spendanalyses) staan hierin centraal. Om het CLM binnen de gemeentelijke organisatie verder te professionaliseren, zoals genoemd in de aanbevelingen van de reken-kamercommisie ICT-migratie Vit@, is extra capaciteit (0,8 fte) en kennis op dit vakgebied nodig. Het is van belang om de inkoop- en aanbestedingsfunctie van Almere op structurele basis door te ontwik-kelen zodat de gemeente een betrouwbare, efficiënte en klantgerichte opdrachtgever is. De komende 1 à 2 jaar wordt de inkoopfunctie daarom op twee sporen doorontwikkeld. Spoor 1 heeft te maken met doelmatigheid: het concreet zoeken naar inkoopbesparingen en het voorkomen van niet-gecontracteerde gemeentelijke uitgaven. Spoor 2 heeft te maken met de organisatie, formatie en positie van de inkoopafdeling binnen de organisatie (meer proactief).

Digitalisering HRM

Het contract met het huidige personeelssalarissysteem loopt per 1 januari 2018 af. Als onderdeel van het project ‘Doorontwikkeling digitale dienstverlening’ wenst gemeente Almere eind 2017 een nieuw contract af te sluiten voor een eHRM-systeem, zijnde een personeelsinformatie- en salarissysteem. In 2016 zijn de nodige voorbereidingen gestart. Voor de resterende werkzaamheden is in 2017 incidenteel een aanvullend budget benodigd van € 117.000.

Overige inzet bezuinigingen bedrijfsvoering

Het resterende deel van de besparingen wordt ingezet voor het ophogen van de loon- en prijscompensatie voor de organisatie (€ 830.000 vanaf 2019). Daarnaast wordt extra budget ingezet voor gemeentebrede op-leidingen en trainingen (€ 390.000).


18. extra budget basisdienstverlening door extra personeel

Het totaal aan voorstellen binnen deze begroting leidt tot een uitbreiding van de formatie met 62 fte in 2017. Dit loopt in de jaren daarna terug tot uiteindelijk 15 fte in 2020. De uitbreiding betreft de sociale wijkteams, ICT en diverse andere uitbreidingen. Met de groei van de organisatie nemen ook de kosten van de basis-dienstverlening toe. Deze kosten worden nu apart inzichtelijk gemaakt op het programma bedrijfsvoering en vastgoed.

tariefvoorstellen

19. verdeling loon- en prijscompensatie 2017

In 2017 is gemeente breed een bedrag van € 1,8 miljoen beschikbaar voor loon en prijsstijgingen. Dit be-drag wordt overgeheveld naar de programma’s.

20/21. bijstelling lasten afvalstoffenheffing en rioolheffing

Dit betreft de verhoging van de afvalstoffenheffing en rioolheffing in verband met extra budget voor basis-dienstverlening.


Dit betreft hoofdzakelijk het overhevelen van de ICT budgetten van de diensten naar de nieuw gevormde ICT dienst van de gemeente (ICTAR). Daarnaast zijn er ook andere met overhead samenhangende budgetten overgeheveld naar programma 12.

Indicatoren

Voor de indicatoren van dit programma verwijzen u naar het onderdeel ‘Overhead en kostentoerekening'.

Verbonden partijen

Op het werkterrein van dit programma heeft de gemeente Almere geen verbonden partijen


2.13 Financiën

Ambitie

We streven naar transparantie in onze overheidsfinanciën

We zetten ons in voor transparante, leesbare en toegankelijke financiële producten. Daarbij gaat het zowel om de traditionele producten, zoals de begroting en de jaarrekening als het online huishoudboekje/de be-grotingstool. De wijze waarop we verantwoorden over overheidsfinanciën dient voor zowel raadsleden als inwoners begrijpelijk te zijn. We actualiseren daarom de kaders op het gebied van risicomanagement en de lokale heffingen. Daarnaast investeren we in de doorontwikkeling van het huishoudboekje/de begrotings-tool om bij te dragen aan de gewenste transparantie.

Een andere wijze van verantwoording publieke middelen

Ook de wijze waarop maatschappelijke instellingen verantwoording afleggen over publieke middelen, vraagt om helderheid. In het kader van Publiek Verantwoorden kijken wij uit naar het advies van de verken-nersgroep aan de gemeenteraad over de wijze waarop hier de komende twee jaar verder invulling aan wordt gegeven.

Een nieuwe indeling van de begroting

De veranderende wetgeving inzake het Besluit begroting en verantwoording (BBV) vraagt van ons dat we de begroting anders indelen. Dit hebben we met ingang van deze Programmabegroting 2017 gedaan. De op handen zijnde wetswijziging, die maakt dat het college van Burgemeester en Wethouders verklaart dat de uitgaven vanaf 2018 rechtmatig zijn, vraagt het komende jaar aanvullende inzet.


Totaalbegroting

Onderstaande tabel geeft een totaalbeeld van het beschikbare budget binnen dit programma. De voorge-stelde mutaties zoals die worden toegelicht onder de noemer ‘wat mag het kosten’ zijn hierin verwerkt. In ‘het digitale huishoudboekje van Almere’ vindt u een overzicht van de verschillende kosten, waarbij ook aandacht wordt besteed aan de vraag in welke mate de budgetten beïnvloedbaar zijn.


2016 2017 2018 2019 2020


gemeentefonds 213,9 0,2 212,5 4,5 218,2 9,5 224,2 14,8 231,3

gemeentefonds sociaal domein 134,7 131,9 133,0 133,4 132,9

belastingen 0,8 42,4 0,2 44,2 0,2 44,8 0,2 45,4 0,2 46,2

leningen en aandelen en rente 2,8 17,5 1,5 9,3 3,0 2,8 3,8 2,8 3,8 2,8

stelpost onvoorzien 0,5 0,5 0,5 0,5

reserves 44,5 31,2 15,7 28,0 8,1 8,2 7,5 3,5 7,5


Gemeentefonds

Het grootste deel van de gemeentelijke inkomsten komt voort uit het gemeentefonds dat van het Rijk ont-vangen wordt. Hierin wordt onderscheid gemaakt tussen de algemene vrij besteedbare uitkering en taak gebonden uitkeringen.

Gemeentefonds sociaal domein

De inkomsten die van het Rijk ontvangen worden voor de uitvoering van de taken in het sociaal domein zijn ondergebracht in vier integratie uitkeringen. De uitkering voor de WMO, de jeugdzorg en de participatiewet deel re-integratie en deel WSW.

Belastingen

Dit zijn de belastingopbrengsten van de onroerende zaak belasting (OZB), de hondenbelasting, precariobe-lasting en reclamebelasting.

Leningen en aandelen en rente

Het gaat hierbij om het dividend voor het aandelenbezit in waterbedrijf Vitens en energiemaatschappij Vattenfall. Daarnaast ontvangt de gemeente jaarlijkse een provisiebedrag voor de garantstelling die wordt afgegeven voor de leningen van de Huisvuilcentrale (HVC).



Gemeentefonds


2016 2017 2018 2019 2020


1 bijstelling gemeentefonds 1.095 -91 2.440 2.595 2.903

2 taakmutaties gemeentefonds 1.120 1.382 1.310 1.439 1.642

3 dekking uitvoeringsplan vluchtelingen 2.486

tariefsvoorstellen

4 verdeling loon- en prijscompensatie 2017 1.423 1.428 1.413 1.435

5 budgettair neutrale bijstellingen 1.280

eindtotaal 3.495 5.200 5.178 5.447 5.980

1. Bijstelling gemeentefonds

In de Voorjaarsnota 2016-2020 hebben wij de ramingen van de algemene uitkering uit het gemeentefonds bijgesteld op de uitkomsten van de Decembercirculaire 2015 en de uitkomsten van de Programmarekening 2015. In deze begroting worden de ramingen bijgesteld op de uitkomsten van de voorjaarsbesluitvorming van het Rijk; de uitkomsten van de 2e fase van het groot onderhoud van het gemeentefonds en de afspraken rondom het sociaal domein. Via de meicirculaire 2016 zijn gemeenten daarover geïnformeerd. In onderstaande tabel zijn de financiële effecten toegelicht. Voorts hebben wij de ramingen ook nog bijge-steld op de uitkomsten van de Septembercirculaire 2016.


2016 2017 2018 2019 2020

a. gerichte inzet accres verhoogde asielinstroom 45 -1.720

b. accres 2016-2017 360 1.186 1.930 1.940 1.960

c. ontwikkeling uitkeringsbasis 690 443 510 655 943

per saldo 1.095 -91 2.440 2.595 2.903

a. Gerichte inzet accres verhoogde asielinstroom

In het Bestuursakkoord Verhoogde Asielinstroom is afgesproken dat gemeenten volledig gecompenseerd worden voor de kosten van de opvang van asielzoekers en statushouders. Hiervoor is een bedrag van € 353 miljoen beschikbaar gesteld. Afgesproken is dat gemeenten hiervan € 108 miljoen mogen houden als al-gemeen dekkingsmiddel, maar dat het resterende bedrag van € 245 miljoen in een aparte uitkering wordt ondergebracht. Hiervoor heeft een gerichte uitname uit het gemeentefonds plaatsgevonden. Voor Almere gaat het om een gerichte uitname van € 2,8 miljoen. Omdat wij hiervan al € 1,1 miljoen hadden meegeno-men bij de voorjaarsnota, wordt nu de resterende € 1,7 miljoen meegenomen bij de actualisatie van het perspectief.


b. Accres 2016-2017

De ontwikkeling van de algemene uitkering wordt voor een belangrijk deel bepaald door de ontwikkeling van de rijksuitgaven. Als het rijk meer geld uitgeeft ontvangen gemeenten een hoger accres (en omge-keerd). Als gevolg van de extra uitgaven van het kabinet aan veiligheid, defensie, zorg onderwijs en armoe-debestrijding vallen de netto gecorrigeerde rijksuitgaven hoger uit. Het accres is hierop aangepast. Ge-meenten zijn hierover via de septembercirculaire geïnformeerd. Als gevolg hiervan ontvangen wij nu een hogere gemeentefondsuitkering. Voor een nadere toelichting op de rijksintensiveringen verwijzen wij kort-heidshalve naar de Miljoenennota 2017.

c. Ontwikkeling uitkeringsbasis

Het gemeentefonds wordt via een groot aantal verdeelmaatstaven verdeeld over de gemeenten. Bij de mei-circulaire is de verdeling van het gemeentefonds aangepast op de meest recente ramingen van het aantal inwoners, huishoudens, woningen etc. Omdat het gemeentefonds op basis van deze verdeling niet volledig wordt uitgekeerd, wordt de bevoorschotting aangepast. Omdat deze omhoog gaat, ontvangen wij een hogere uitkering. Dit levert een structureel voordeel op van € 1 miljoen. Voorts is de verdeelreserve 2015 nu vrij gevallen; deze werd door de fondsbeheerders achter de hand gehouden om schommelingen in de uitkom-sten af te kunnen dekken. Dit levert een structureel voordeel op van € 0,15 miljoen. Omdat vorig jaar de 2e fase van het groot onderhoud aan het gemeentefonds is afgerond, valt onze uitkering daarentegen struc-tureel € 0,2 miljoen lager uit. Uit het uitgevoerde onderzoek bleek namelijk dat gemeenten met een relatief groot buitengebied meer kosten maken voor bestemmings- en structuurplannen dan tot dan werd aange-nomen. De verdeling van het taakgebied volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing (VHROSV) is hierop aangepast. Per saldo gaat het dan om een voordeel van € 0,9 miljoen structureel.

2. Taakmutaties gemeentefonds

Via de mei- en septembercirculaire zijn de volgende mutaties doorgevoerd voor de uitvoering van nieuwe en/of bestaande taken:


taakmutaties 2016 2017 2018 2019 2020

voorschoolse voorziening peuters 128 255 383 511 638

decentralisatie uitkering peuterspeelzaalwerk -382 -382 -382

WMO (met name huishoudelijke hulp) 507 572 572 572 648

maatschappelijke opvang en OGGz 5 534 534 534 534

Vrouwenopvang 102 137 39 39 39

Basisregistratie Grootschalige Topografie -57 -56 -54 -52

BRP: centralisering inschrijving vergunninghouders -64 -65 -66 -68

gemeentelijke aanpak jihadisme 93

contributie VNG -280

accres 2016 fonds verstedelijking Almere 285 285 285 285 285

taakmutaties 1.120 1.382 1.310 1.439 1.642

Hier staan uitgaven op de programma’s tegenover. Omdat hiervan nu de bekostiging is gewijzigd; vindt een verrekening op de programma’s. Deze mutaties zijn op de betreffende programma’s nader toegelicht. Een uitzondering hierop is de bijstelling met betrekking tot de Basisregistratie Grootschalige Topografie en de contributie van de VNG. Deze onderdelen worden niet doorgezet als korting op het programmabudget en leiden dus tot een nadeel in het perspectief.

3. Dekking uitvoeringsplan vluchtelingen

Het Rijk geeft een vergoeding per statushouder die in Almere wordt gehuisvest. Op basis van de uitgangs-punten van het uitvoeringsplan vluchtelingen zijn deze inkomsten geraamd.


4. Verdeling loon- en prijscompensatie 2017

Bij de programmabegroting worden de budgetten bijgesteld voor loon- en prijsstijgingen. In de Macro Eco-nomische Verkenning 2017 heeft het centraal planbureau recentelijk een indicatie afgegeven voor de loon- en prijsontwikkeling voor het komend jaar. De verwachting is dat het trendpercentage op 0,9% zal uitko-men; dit kost gemeente breed € 1,8 miljoen. Dit is opgenomen op programma 12, onderdeel bedrijfsvoe-ring. Het benodigd bedrag voor prijsbijstelling wordt voor € 1,4 miljoen afgedekt vanuit het accres gemeen-tefonds en € 0,4 miljoen uit belastingverhoging van de ozb, hondenbelasting en precario.

5. Budgettair neutrale bijstelling

De inkomsten uit het gemeentefonds voor het uitvoeringsplan vluchtelingen waren abusievelijk op het pro-gramma participatie, werk en inkomen geraamd. Alle inkomsten uit het gemeentefonds horen op het pro-gramma financiën.

Gemeentefonds sociaal domein

Met ingang van 2015 hebben de gemeenten nieuwe verantwoordelijkheden op de gebieden WMO/AWBZ, jeugd en participatie gekregen. De budgetten zijn bij de mei- en septembercirculaire als volgt bijgesteld:


integratie uitkering sociaal domein 2016 2017 2018 2019 2020

WMO/AWBZ Lokaal 169 -395 71 75 -20

WMO/AWBZ Regionaal 622 2.227 2.295 2.348 2.344

jeugdzorg 1.162 -782 -343 -412 -403

P-budget WSW deel 17 -7 65 80 103

P-budget re-integratie 0 -88 -113 -114 -114

per saldo 1.970 955 1.975 1.977 1.910

Voor een nadere toelichting verwijzen wij naar programma 5 Jeugd en maatschappelijke ondersteuning en programma 6 Participatie, werk en inkomen.

Belastingen


2016 2017 2018 2019 2020


6 dubieuze belastingdebiteuren -600

7 afzien van verschuiven OZB bedrijfspanden effect begroting 2015 -1.013 -1.028 -1.040 -1.056

8 actualisatie OZB -192 -181 -183 -186 -190

9 bezwaar en beroep in tarief 2017 223 225 228 232

tariefsvoorstellen

10 1,0% tariefsverhoging 2017 OZB t.b.v. beheer en onderhoud 403 409 415 423

11 0,9% trendmatige tariefsverhoging belastingen 377 382 387 395

12 verhoging dubieuze debiteuren -2 -8 -9 -11 -14

eindtotaal -794 -199 -204 -207 -210


6. Dubieuze belastingdebiteuren

De accountant heeft in haar controleverklaring op de Programmarekening 2015 aangegeven dat het - tot een bedrag van € 0,6 miljoen - onzeker is, of de voorziening dubieuze belastingdebiteuren ook toereikend is. Uit historische informatie blijkt dat de mate van inbaarheid van belastingdebiteuren afneemt. In het ver-leden werd gemiddeld 0,8% van de vordering afgeboekt. Dit is inmiddels gestegen tot ruim 1%. Als deze trend zich doorzet, is een extra dotatie van € 0,6 miljoen nodig.

7. Afzien van verschuiven OZB bedrijfspanden

In 2014 hebben wij besloten om het gebruikersdeel van de OZB voor bedrijfspanden vanaf 2016 te gaan verschuiven van huurder naar eigenaar. Daarbij gingen wij er vanuit dat de eigenaar van het pand het ge-bruikersdeel op een betrekkelijk eenvoudige wijze de lasten zou kunnen verhalen op de gebruiker. In de praktijk blijkt dit juridisch gecompliceerd. Derhalve wordt nu voorgesteld om de maatregel terug te draaien.

8. Actualisatie OZB

Wij hebben recentelijk onze opbrengstramingen van de onroerende zaakbelasting geactualiseerd; deze valt lager uit dan geraamd. Dit nadeel ontstaat door:


2016 2017 2018 2019 2020

a inkomstenderving door leegstand -120 -122 -123 -125 -127

b gerealiseerde nieuwbouw en objecten in aanbouw. 184 183 184 184 185

c afwaarderingen op grond van bezwaar -230 -223 -225 -228 -232

d overige -26 -19 -19 -17 -16

per saldo nadelig/voordelig -192 -181 -183 -186 -190

a. Inkomstenderving door leegstand

Als gevolg van de economische crisis staan er steeds meer kantoren en winkelpanden leeg. Hierdoor kan geen aanslag OZB gebruikers niet-woningen worden opgelegd. Uit administratie blijkt dat het leegstands-verlies op de OZB gebruikers niet-woningen is opgelopen van 10,4% naar 12,0%.

b. Gerealiseerde nieuwbouw en objecten in aanbouw

Vanuit taxaties blijk dat de WOZ-waarde van gerealiseerde nieuwbouw en objecten in aanbouw hoger is uitgevallen dan geraamd. Omdat hierdoor ook de opbrengst OZB hoger uit valt, ontstaat een voordeel.

c. Afwaardering op grond van bezwaar en beroep.

Bij woningen is de afwaardering op grond van bezwaar en beroep vrijwel tot nihil gereduceerd maar de afgelopen jaren is gebleken dat dit niet geldt voor niet-woningen (kantoren, bedrijfspanden, winkels, horeca en maatschappelijk vastgoed). Als gevolg hiervan moeten wij € 45 miljoen afwaarderen op de WOZ-waarde niet-woningen. Hierdoor valt zowel de opbrengst OZB eigenaren niet-woningen als de opbrengst voor ge-bruikers lager uit.

9. Bezwaar en beroep in tarief 2017

Zowel de marktontwikkelingen voor woningen als de ontwikkelingen van niet-woningen worden in de tarie-ven verrekend. Hierbij hanteren wij het weegschaalprincipe. Volgens dit principe wordt het effect van de hertaxatie van niet-woningen verdisconteerd in de tarieven voor ozb niet-woningen. Dit geldt ook voor het effect van de hertaxatie op woningen; dit wordt verdisconteerd in het tarief ozb eigenaren woningen. Door de werking van dit principe blijft de opbrengst van de ozb woningen en niet-woningen - van de ge-meente - na hertaxatie gelijk. Uitzondering hierop zijn objecten nieuwbouw en verbouw. In 2012 heeft uw raad - via een motie - aangegeven dat de uitkomsten van de hertaxatie ook achteraf nog nagerekend moe-ten worden. Dit jaar hadden wij 1,2% waardedaling verdisconteerd in onze tarieven voor niet-woningen. Rekening houdend met de bezwaarschriften blijkt nu dat dit 2,5% had moeten zijn.


Achteraf bezien hebben wij onze tarieven OZB niet-woningen dus 1,3% te laag vastgesteld; bij de tariefvoor-stellen voor 2017 gaan wij dit verrekenen. Ook over 2015 heeft een dergelijke waarde correctie vanuit de markt plaatsgevonden. Hierdoor is onze belastingopbrengst over 2015 op rekeningbasis € 0,25 miljoen lager uitgevallen. Bij de voorjaarsnota is besloten om het tarief voor de ozb niet-woningen ook voor dit effect – met 1,4% - te verhogen. In de para-graaf lokale heffingen wordt u daarover nader geïnformeerd.

10. 1% tariefsverhoging 2017 OZB t.b.v. beheer en onderhoud

In 2017 zal voor het laatst de OZB met 1% worden verhoogd voor het beheer en onderhoud van de openbare ruimte. Hiervoor komt € 0,4 miljoen extra structureel beschikbaar.

11. 0,9% trendmatige tariefsverhoging belastingen

Voor 2017 valt de prijsstijging uit op 0,9%. Met dit percentage is het tarief voor de OZB verhoogd.

12. verhoging dubieuze debiteuren

Vanuit de bijstelling van de tarieven voor de afvalstoffenheffing en de rioolheffing vindt een extra toevoeging plaats aan de voorziening dubieuze debiteuren.

Leningen en aandelen en rente


2016 2017 2018 2019 2020

13 lagere marktrente 2.000 1.500 1.500 1.500 1.500

14 provinciale bijdrage Fonds verstedelijking Almere 2017 6.200

eindtotaal 2.000 7.700 1.500 1.500 1.500

13. Lagere marktrente

In verband met het risico van stijging van de marktrente houden we een buffer aan. Algemeen beleid is om deze buffer alleen incidenteel in te zetten. De rente is al geruime tijd op een historisch laag niveau. De ver-wachting is dat de rente op korte termijn en pas op middellange termijn gaat stijgen. Dit betekent dat de meerjarig verwachte rentebuffer is opgelopen. Voorstel is daarom om naast een volledige vrijval van de rentebuffer voor de jaren 2016 en 2017, nu ook structureel een deel van de buffer ten gunste van het per-spectief te laten komen. Na deze vrijval is er nog voldoende ruimte over om bijvoorbeeld de gevolgen van stijging van de marktrente op te kunnen vangen.

14. Provinciale bijdrage Fonds verstedelijking Almere 2017

De betreft de bijdrage van de provincie aan het Fonds Verstedelijking Almere

Stelpost onvoorzien


2016 2017 2018 2019 2020

15 vrijval post onvoorzien 379

eindtotaal 379

15. Vrijval post onvoorzien

In deze begroting hebben wij ook de ramingen voor het begrotingsjaar 2016 geactualiseerd. De nadelen die zich in 2016 hebben voorgedaan betrekken we nu bij het perspectief. Dat betekent dat de post onvoorzien kan vrijvallen. Eventuele nadelen die zich de komende maanden nog voordoen betrekken wij bij de jaarre-kening.


Reserves


2016 2017 2018 2019 2020


16 vrijspelen reserve afschrijvingen 24.500

17 vrijval reserve incidenteel beleid 160

18 storting in Fonds verstedelijking Almere -285 -6.485 -285 -285 -285

19 Egalisatie uitvoeringsplan vluchtelingen -621 621

20 egaliseren perspectief via saldireserve -14.306 2.116 8.869 3.537

21 budgettair neutrale bijstellingen -688 1.535 3.587 3.553 3.792

eindtotaal -15.740 22.287 12.171 6.805 3.507

16. Vrijspelen reserve afschrijvingen

Er wordt € 24,5 miljoen vanuit de reserve afschrijvingen ter dekking van incidentele uitgaven en tekorten in de jaren 2016-2019. De kapitaallasten dienen nu vanuit de begroting te worden afgedekt. Deze extra lasten zijn opgenomen op het programma bedrijfsvoering en vastgoed omdat het de kapitaallasten van het gebouw de kunstlinie betreffen.

17. Vrijval reserve incidenteel beleid

De aanjaaggelden innovatie zijn voor de jaren 2017 en 2018 met € 80.000 verlaagd. Hierdoor kan er € 160.000 vrijvallen uit de reserve incidenteel beleid.

18. Storting in Fonds verstedelijking Almere

Het saldo van de inkomsten van de baten en lasten van het fonds wordt jaarlijks in de reserve Fonds Ver-stedelijking Almere gestort. Voor de toelichting verwijzen wij u naar de paragraaf Fonds Verstedelijking Almere.

19. Egalisatie uitvoeringsplan vluchtelingen

In 2016 verwachten we € 621.000 over te houden op de budgetten van het uitvoeringsplan vluchtelingen. De beschikbare middelen zijn hiervoor specifiek geoormerkt en moeten dus beschikbaar blijven. Het overschot 2016 wordt daarom gereserveerd binnen de reserve incidenteel beleid en weer toegevoegd aan de jaarschijf 2017.

20. Egaliseren perspectief via saldireserve

Het eenmalige overschot in 2016 en de tekorten in de jaren 2017-2019 worden via de saldireserve geëgali-seerd. Hierdoor ontstaat er een sluitende begroting in deze jaren.


Dit betreft een overheveling van de stortingen en onttrekkingen uit de reserve sociaal domein van pro-gramma 13 naar programma 5.


Indicatoren

Tabel 2-89


1 woonlasten meerpersoonshuishouden € 734 € 705 in euro’s 2016 COELO

2 woonlasten éénpersoonshuishouden € 734 € 639 In euro’s 2016 COELO

1. Woonlasten meerpersoonshuishouden

De hier vermelde woonlasten zijn het geheel van onroerende zaakbelasting (OZB) en riool- en afvalstoffen-heffing. De woonlasten voor een standaard huishouden in Almere ligt hoger. Redenen hiervoor zijn de stij-ging van onze OZB in de afgelopen 10 jaar vanwege het beheer en onderhoud van de openbare ruimte; de hoge Almeerse servicegraad wat betreft het ophalen van afval (gratis ophalen van grofvuil; mogelijkheid om op 6 dagen van de week afval te storten op de recyclingperrons; gratis gebruik van materieel) en de stijging van de rioolheffing vanwege het sparen voor toekomstige vervangingen.

2. Woonlasten éénpersoonshuishouden

Veel gemeenten maken voor de riool- en afvalstoffenheffing onderscheid tussen een- en meerpersoons-huishoudens, of laten veelverbruikers meer betalen. In Almere kennen wij dit onderscheid niet.

Verbonden partijen

Alliander

Almere heeft aandelen in Alliander. Alliander is een netwerkbedrijf en volgens de wet moeten netwerkbe-drijven in publieke handen blijven. Met het aandeelhouderschap voldoet de gemeente aan deze wettelijke verplichting.

Vitens

Almere heeft aandelen in drinkwaterbedrijf Vitens. De drinkwaterbedrijven mogen van de wetgever niet geprivatiseerd worden en dienen in overheidshanden te blijven. Er wordt jaarlijks dividend ontvangen. Dit dividend wordt ten gunste van het perspectief gebracht en draagt daardoor bij aan een sluitende begroting. Tevens wordt dankzij het aandeelhouderschap invloed uitgeoefend op de maatschappelijke taak van Vitens om tegen lage tarieven de burgers te voorzien van drinkwater van een optimale kwaliteit.

Bank Nederlandse Gemeenten

De BNG is de huisbank van de gemeente Almere. Almere is voornamelijk klant van de BNG en in zeer ge-ringe mate aandeelhouder. Grootaandeelhouder met 50% aandelen is de Staat der Nederlanden. De andere 50% is in handen van Nederlandse provincies en gemeenten.


2.14 Overhead en kostentoerekening Het Besluit Begroten en Verantwoorden (BBV) schrijft voor dat vanaf de programmabegroting 2017 de over-headkosten apart in de begroting zichtbaar gemaakt worden. Voorheen werden de kosten integraal toege-rekend aan de begrotingsproducten. Van deze integrale kostentoerekening wordt nu afgestapt. In dit hoofdstuk wordt het volume van de overheadkosten en de opbouw hiervan zichtbaar gemaakt. Tevens wordt toegelicht hoe de overheadtoerekening naar specifieke producten en tarieven en de grondexploitatie eruit ziet. In onderstaande tabel is de begroting van het jaar 2017 opgenomen:


lasten baten saldo

1 Bestuur en bestuurlijke vernieuwing 6.511 -6.511

2 Veiligheid 17.844 347 -17.497

3 Sport 9.790 2.636 -7.154

4 Onderwijs 36.813 6.971 -29.842

5 Jeugd en maatschappelijke ondersteuning 147.950 3.954 -143.996

6 Participatie, werk en inkomen 159.348 87.023 -72.325

7 Publiekszaken 7.920 3.265 -4.655

8 Kunst en cultuur 21.409 19 -21.390

9 Beheer openbare ruimte en milieu 113.137 77.869 -22.268

10 Ruimte, wonen en wijken 120.004 81.132 -38.872

11 Economische ontwikkeling 6.975 2.301 -4.674

12 Bedrijfsvoering en vastgoed 18.651 12.938 -5.713

13 Financiën 753 7.251 6.498

algemene dekkingsmiddelen 391.230 391.230

overhead 71.863 1.445 -70.418

doorbelasting overhead -5.101 5.101

heffing vennootschapsbelasting

onvoorzien 451 -451

saldo van baten en lasten 734.318 678.381 -42.937

toevoegingen en onttrekkingen aan reserves 26.837 82.774 42.937

totaal begroting 2017 761.155 761.155 0

In de tabel zijn de lasten en baten per raadsprogramma weergegeven. Voorts wordt apart inzicht gegeven in de omvang van de algemene dekkingsmiddelen (onderdeel van programma 13), de overhead (programma 12) en de post onvoorzien (programma 13). Tevens dient ook inzicht te worden gegeven in de verwachte heffing van de vennootschapsbelasting. Deze is tot op heden nog niet bekend. De baten en lasten op de raadsprogramma’s zijn toegelicht in het Programmaplan 2017. Onderstaand wordt nader ingegaan op de overige posten.


Specificatie algemene dekkingsmiddelen

De algemene dekkingsmiddelen zijn de inkomsten van de gemeente waar geen harde bestedingsver-plichting op ligt. Hierdoor kunnen raad en college deze middelen vrij inzetten. De algemene dek-kingsmiddelen betreffen circa 51% van de totale inkomsten van de gemeentebegroting. In het figuur hiernaast wordt inzicht gegeven in de totale inkomsten binnen de begroting . De paarse vakken betreffen de algemene dekkingsmiddelen. De uitkering uit het gemeentefonds is gesplitst in de algemene uitkering en de integratie uitkering voor het sociaal domein.

Specificatie overhead

Vanaf het begrotingsjaar 2017 is, conform de door de BBV voorgeschreven definities, de overhead binnen de gemeentelijke begroting zichtbaar gemaakt. Het totale volume van de overhead bedraagt € 71,9 miljoen, dit is 9,4% van het begrotingsvolume. Voor de overhead en de bedrijfsvoering worden ook een aantal verplichte indicatoren voorgeschreven. De gegevens zijn in onderstaande tabel opgenomen en vergeleken met beschikbaar referentiemateriaal:


Almere totaal

referentie

gem. 1 gem. 2 gem. 3

totale kosten overhead 71,9 70,4 158,2 34,7 29,4

aandeel overhead in begrotingsvolume 9,4% 10,5% 10,6% 8,7% 10,9%

overhead per inwoner in euro's 363 417 467 322 280

bezetting per 1.000 inwoner in fte's (per jan 2016) 9,2 9,4 9,9 8,5 7,2

aandeel inhuurkosten in totale loonsom 19,5% 17,8% 21,7% 12,3% 8,7%

We hebben van drie gemeenten referentiecijfers ontvangen. Gemeente 1 behoort tot de grote 4 gemeenten van Nederland, de twee andere ge-meenten hebben ongeveer 100.000 inwoners. Uit de tabel is af te lezen dat de overhead van Almere zich verhoudt tot de referentiegroep. Hetzelfde geldt voor de bezetting in fte’s per 1.000 inwoners.

Opbouw van de overheadkosten

In de grafiek hiernaast is de opbouw van de over-headkosten opgenomen. Een groot deel van de overhead betreft de concernoverhead. Hieronder vallen de algemene bedrijfsvoeringsfuncties van de gemeente, zoals ICT, HRM, de financiële admi-nistratie en inkoop en facilitaire zaken. Ook zijn de kosten van de afdelingen concernfi-nanciën en interne controle, communicatie en onderzoek en statistiek hierin opgenomen. De dienstoverhead betreft de overheadkosten bij de vakdiensten. Dit betreft met name de kosten van leidinggevenden en de ondersteuning hiervan in de primaire en de decentrale planning en control-afdelingen en juristen met specialistische vakkennis. De kosten van bestuursondersteuning betreffen de bestuursadviseurs en het wethoudersecretariaat.

212

132

1922

6

111

60

71

45

83

gemeentefonds

sociaal domein

OZB woningen

OZB niet woningen

overige belastingen enrenteinkomensoverdrachtenleges en tarieven

grondexploitatie

overige inkomsten

onttrekkingenreserves

43,2

21,6

3,0 2,5

1,5

concernoverhead dienstoverhead

huisvesting bestuursondersteuning

frictie en mobiliteit


Doorbelasting van de overheadkosten

Doordat de overheadkosten op één plek in de begroting zichtbaar gemaakt dienen te worden vindt er geen inte-grale doorberekening van overheadkosten meer plaats naar alle begrotingsproducten. Voor een aantal begro-tingsproducten mogen we dit wel blijven doen. In de grafiek hiernaast is zichtbaar gemaakt naar welke be-grotingsproducten we blijven doorbelasten. Het gaat om een totaalvolume van € 5,1 miljoen. Het belangrijkste onderdeel betreft de grondexploitatie. De kosten die gemaakt worden voor de grondexploitatie worden betaald uit toekomstige grondopbrengsten. Om-dat kosten en opbrengsten niet in hetzelfde begrotings-jaar plaatsvinden worden de kosten geactiveerd. De overheadkosten dienen daarom ook geactiveerd (en daarmee toegerekend) te worden. Hetzelfde principe geldt ook voor investeringen in bijvoorbeeld voorzienin-gen en gebouwen. Daarnaast biedt het BBV ruimte om overhead door te blijven belasten aan doeluitkeringen en projecten en werken die voor derden worden ver-richt. Voor de doeluitkeringen gaat het om een gering volume. Voor de overheadtoerekening aan projecten hebben wij ervoor gekozen om dit te minimaliseren. Alleen voor de projecten van het Fonds Verstedelijking Almere en voor de Floriade blijven we doorbelasten. Bij deze grote projecten gelden aparte verantwoor-dingsregimes waarbij het wenselijk is om de totale kosten in beeld te houden.

Uitganspunten kostentoerekening

Jaarlijks wordt de doorbelasting naar bovengenoemde begrotingsproducten bijgesteld aan het volume voor werkzaamheden dat voor deze terreinen wordt verricht. Hetzelfde geldt voor de toerekening van overhead-kosten aan de tarieven/lokale heffingen. Omdat de overhead niet meer via de begroting aan de tarieven wordt toegerekend dient dit nu extracomptabel te worden gedaan. In de paragraaf lokale heffingen wordt per tarief de kostendekkendheid weergegeven. Uitgangspunt is dat de overheadkosten worden versleuteld over het aantal fte’s dat werkzaam is voor het betreffende beleidsterrein. In onderstaande tabel is dit zichtbaar gemaakt:

Tabel 2-92 bedragen x € 1

Concern Stadsbeheer Publiekszaken

basisdienstverlening 37.805.000

huisvesting 3.022.000

concernoverhead 5.408.000

dienstoverhead 8.161.000 1.717.000

totaal overhead 46.235.000 8.161.000 1.717.000

totaal aantal fte’s gemeente (per 1 januari) 1.706

aantal directe fte's 437 126

bedrag per fte 27.101 18.675 13.627

De algemene overheadkosten vanuit het concern worden toegerekend middels een bedrag van € 27.101 per fte. Hierin zijn alleen de overheadkosten meegenomen, die volgens de gemeentewet aan de tarieven mogen worden toegerekend. De dienstoverhead betreft de kosten voor het indirecte personeel van de betreffende dienst. In de tabel zijn alleen de kosten van de diensten Stadsbeheer en Publiekszaken opgenomen, omdat deze diensten de werkzaamheden in verband met de lokale heffingen uitvoeren. De dienstoverhead wordt toegerekend middels een bedrag per directe fte. De in de tabel opgenomen bedragen dienen ook als basis voor de kostentoerekening aan de tarieven.

3,40,3

0,5

0,60,1

0,2

grondexploitatie investeringen

FVA Floriade

Aankoopcentrale doeluitkeringen


Onvoorzien

Gemeenten zijn verplicht om een stelpost onvoorzien op te nemen in de meerjarenbegroting. De stelpost onvoorzien dient als structurele begrotingsbuffer waaruit onvoorziene tekorten gedurende het jaar kunnen worden afgedekt. Naast de stelpost onvoorzien dienen de saldireserve en het weerstandsvermogen van het grondbedrijf als reservebuffers. De stelpost onvoorzien heeft een volume van € 451.000, gebaseerd op € 2,50 per inwoner. Voor het begro-tingsjaar 2017 is er nog geen aanspraak gedaan op de stelpost, mede omdat twee keer per jaar er een her-ziening van de meerjarenbegroting plaatsvindt.

Heffing vennootschapsbelasting

Tot op heden is nog niet bekend hoeveel vennootschapsbelasting er in 2017 moet worden afgedragen. De onderdelen waarvoor dit in ieder geval gaat spelen zijn de grondexploitaties, het betaald parkeren en wel-licht ook de inkomsten uit reclame-uitingen. Voor de grondexploitatie is een reservering van € 19 miljoen opgenomen in het nog te verdienen zachte vermogen. Voor de algemene dienst wordt er jaarlijks € 250.000 gespaard.

Hoofdstuk 3


3 Paragrafen

3.1 Paragraaf Floriade

Inleiding

In deze paragraaf wordt uitvoering gegeven aan de aanvaarde raadsmotie uit 2014. Hierin vroeg de ge-meenteraad om halfjaarlijks te worden geïnformeerd over de financiële huishouding van de Floriade, de budgettaire ontwikkeling en de financiële risico’s. De projecten rondom de Floriade betreffen het evene-ment, de ‘Making Of’ en de terreinontwikkeling van de Floriade, de projecten rond de verbreding van de A6 (inclusief Landschapsplan) en het Rondje Weerwater. Hieronder wordt stilgestaan bij de beleidsvoorne-mens voor 2017, de voortgang in het lopende jaar, afspraken en contracten, de financiën voor 2017, risico’s en het mutatieregister begrotingswijzigingen.

Beleidsvoornemens 2017

We werken met de volgende 5 werklijnen om het programma vorm te geven:

Regie en samenwerking BV

De afspraken tussen de inmiddels opgerichte Floriade BV en de gemeente zijn vastgelegd in de samenwer-kingsovereenkomst die dient als leidraad en kader. Conform deze samenwerkingsovereenkomst vindt on-der meer tweejaarlijkse informatievoorziening (stoplichtenrapportage) plaats aan de raad inclusief presen-tatie in samenwerking met de BV en neemt de gemeente deel aan de algemene Vergadering van Aandeel-houders. In de overleggen komen de circa 50 producten die in de SOK zijn afgesproken aan de orde. Voor 2017 staat onder meer de afronding van het inrichtingsplan inclusief groenplan en de kavelpaspoorten ge-pland.

‘Making Of’

In ‘de Making Of’ periode dagen we ondernemers, maatschappelijke organisaties, bewoners en kennisin-stellingen uit om met innovatieve oplossingen een bijdrage te leveren aan de Floriade en aan een groene en gezonde toekomst voor de stad. Er wordt hiervoor een programmaplan en uitvoeringsagenda opgesteld. Onderdelen zijn de economische spin off, participatie en arbeidsplaatsen, de stappen en projecten voor een energie neutrale stad, acties voor het toevoegen van waarde aan afvalstoffen, innovatieve producten, een Feeding the City programma, onderzoeksprogramma’s naar voedsel en gezondheid, internationale relaties en wijkontwikkeling. Concrete voorbeelden zijn de Filmwijk en de Sieradenbuurt die werken aan een ener-gie neutrale wijk, scholen in Almere West die deelnemen aan het project Groen en Gezonde verbinding en leerlingen die werken aan gezonde voeding, bewegen en gewicht. In 2017 worden ter inspiratie en informatie verschillende bijeenkomsten georganiseerd; twee maal per jaar een informatie avond “op weg naar de Floriade” over alle Floriade ontwikkelingen; gebiedsontwikkeling, Growing Green Cities, Rondje Weerwater. De Floriade BV organiseert jaarlijks vier evenementen waaronder GROW. De Provincie organiseert Innovatie challenges en opent de Innovatie Werkplaats. Hogeschool Aeres, de Provincie en gemeente organiseren samen bijeenkomsten in de regio om innovatie aan te jagen. Voor de 8e en 9e keer nodigen we Growing Green initiatieven uit op het podium. Op basis van een gezamenlijke stra-tegie met Aeres, de Provincie, BV en gemeente werken we aan een relatienetwerk met verschillende we-reldsteden. In 2017 komt het plan ten uitvoering ten behoeve van scholing en re-integratie van Almeerders die tijdens de Making Of en de Floriade aan het werk gaan. De fysieke Growing Green initiatieven in Almere worden met een GG bord gemarkeerd en als ‘point of interest’ onderdeel van een nieuwe Growing Green fietsroute. Met de aanjaaggelden wordt een bloeiende streep door de stad getrokken (onder de Tennet zone en langs de dreven) en worden bewoners getrakteerd op een bloembollenpakket om de wijk op te fleuren.


Terreininrichting

In 2017 gaan we verder met de civieltechnische werkzaamheden aan het Floriade terrein, zoals het voorbe-lasten van de grond en het aanleggen van (tijdelijke) dammen en duikers. Hiermee worden de eerste con-touren zichtbaar van de carrévormige boulevard, de bruggen, het arboretum, het stratennetwerk en de boven- en ondergrondse systemen voor energie en water.

A6

In 2017 wordt de uitvoering van het Landschapsplan zichtbaar. Ook worden de werkzaamheden ten behoeve van verlaging en verbreding van het A6 trajectdeel opgestart. In 2017 lopen nog diverse juridisch planolo-gisch procedures door zoals het bestemmingsplan Almere Centrum Weerwater-Floriade en de verwerving en verplaatsing van het zuidelijk deel van de camping.

Almere Centrum / Hart van de Stad

Om het Hart van de Stad te versterken wordt gestart met het ontwerp en aanleg van de brug naar het Weerwatereiland, onderdeel van het Rondje Weerwater. Voor meer informatie wordt verwezen naar de paragraaf Fonds Verstedelijking Almere.

Tussentijdse rapportage project Floriade

In het onderstaande overzicht worden de mutaties in de begroting en realisatie voor 2016 (per 1 augustus 2016) voor het programma Floriade vermeld. De dekking van deze uitgaven komt uit de reserve Floriade.


begroot oud wijziging begroot nieuw realisatie prognose rest

2016

realisatie eind

2016

organisatie 1.595 -1.198 397 249 160 409

terreininrichting 3.614 -639 2.975 479 1.100 1.579

making of 240 -57 183 96 100 196

Floriade werkt 200 -200 0 0 0 0

onvoorzien 0 52 52 0 0 0

baten -10.168 -7.168 -3.000 0 -3.000 -3.000

subtotaal gemeente -4.519 -9.210 607 824 -1.640 -816

Floriade werkt 0 2.000 2.000 0 2.000 2.000

dekking FVA -2.000 -2.000 -2.000 -2.000

Floriade BV 0 1.791 1.791 522 1.269 1.791

subtotaal Floriade BV 0 1.791 1.791 522 1.269 1.791 De wijziging van de begroting wordt in belangrijke mate veroorzaakt door de gemaakte afspraken in de samenwerkingsovereenkomst (SOK) met de Floriade BV. Met ondertekening van de SOK, inclusief bijlage en de oprichting van de BV in 2016, is de Floriade organisatie formeel operationeel geworden. Op basis van de SOK is ook de business case van het Masterplan gesplitst in een deel voor de BV en een gemeentelijk deel. De belangrijkste wijzigingen zijn dat de terreininrichting en het parkeren vrijwel volledig bij de ge-meente komen en de “making of” grotendeels bij de BV. Daarnaast zijn de drie hoofdambities van de Floria-de Almere 2022 BV voor de komende jaren financieel vertaald in de businesscase: 1. dubbel programmeren en topgroenimpuls; 2. jeugd Floriade en ‘Making Of’ 3. showcase Growing Green Cities. De projectorganisatie Floriade werd in de eerste periode geconfronteerd met onderbezetting. Hierdoor is er geprioriteerd in activiteiten waardoor deze in de tijd zijn verschoven. Het betreft hier met name de invulling van de programmamanager Making of. In 2016 zijn in de business case overheidsbaten geraamd van de Provincie en Rijk (€ 7 miljoen). De gesprekken over de invulling en de besteding hiervan met het Rijk en de Provincie lopen. Verwachting is dat de middelen niet in 2016 beschikbaar komen. De middelen van de Pro-vincie worden verwacht vanaf 2018 aangezien deze via het Fonds Verstedelijking Almere (FVA) lopen.


Ten behoeve van de terreininrichting ligt er een concept verkavelingsplan dat doorgerekend, op meerdere onderdelen aangepast en definitief gemaakt wordt. Dit verkavelingsplan vormt tevens de basis voor toe-komstige inrichtingsplannen van de Floriadewijk. Voor 2016 waren reeds omvangrijke uitgaven voor de fysieke terreininrichting voorzien. Door de opgelopen vertraging - vooral door de verwervingsproblematiek in de planfase - kan hier pas in het najaar 2016 mee begonnen worden. Nu zijn er nog enkel Plan- en VTU kosten geboekt. Hierdoor zal in 2016 niet het volledige beschikbare budget uitgegeven worden. Het niet gebruikte deel blijft beschikbaar in de meerjarenraming voor de terreininrichting. Met de vaststellingsovereenkomst werkbudget Floriade BV in oprichting is aan de BV een werkkrediet ver-strekt om de voorbereidingskosten voor de oprichting van de BV te kunnen financieren. De BV sluit bij de gemeente een lening af om de kosten te kunnen financieren in aanloop naar het evenement. De uitvoering van het Landschapsplan ligt voor op schema aan de zijde van Rijkswaterstaat. De aannemer levert oktober 2016 zijn ontwerpen. Het traject van de te verwerven gronden ten behoeve van het onderlig-gend wegennet loopt. Wokrestaurant Atlantis is verworven en voor camping Waterhout is de verwerving en verplaatsing gaande. Verwacht wordt dat verplaatsing van de stadsweides tijdig plaatsvindt. Voor het werkgelegenheidsproject wordt in de tweede helft van dit jaar een Plan van Aanpak Floriade Werk en Participatie opgesteld met daarin de keuze voor de gewenste organisatievorm en een business case inclusief financiering van het project. Het Plan van Aanpak wordt eind 2016 ter vaststelling voorgelegd aan de raad. De doelstelling van het programma is: ten minste 200 mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk; een besparing van € 1,5 miljoen uitkeringslasten voor de gemeente Almere te realiseren, tijdens de

‘Making of’ en de Floriade (periode 2016 t/m 2023). Deze €1,5 miljoen is als dekking in de Floriade be-groting opgenomen conform Business case.

Bij realisatie kunnen deze middelen toegevoegd worden aan de reserve Floriade. De Omgevingsvergunning voor de Innovatiewerkplaats, van waaruit het programma wordt uitgevoerd, is aangevraagd en de start van de bouw wordt begin 2017 verwacht. Het programma Floriade werkt wordt uitgevoerd onder regie van de Provincie. Deze heeft hiervoor € 2,0 miljoen beschikbaar gesteld via het FVA. Deze baten en lasten waren begroot vanuit de reserve Floriade maar lopen dus nu via het FVA.

Afspraken en contracten

In onderstaande tabel worden de reeds bekende afspraken gemeld met relevante ontwikkelingen en tevens de voornemens voor de nieuwe contracten in 2017.

Tabel 3-2

onderdeel activiteiten doel inhoud en ontwikkeling van de afspraken

Governance en Making of

Making of Oprichting Stichting Jeugd Floriade (2014)

Initiëren van activiteiten in aanloop naar Floriade 2022

Betreft verbonden partij. Nieuwe afspraken worden gemaakt tussen BV en Stichting gelet op opdracht BV voor JeugdFloriade

Making of Intentieovereenkomst met Provincie betreffende Innova-tiewerkplaats (2014)

Plaats bieden aan experi-menteerruimte Flevolandse bedrijven om hun innovaties te tonen

Afspraken zijn vastgelegd in een SOK met d Provincie. Gronduitgifte en start bouw naar verwachting begin 2017

Governance Overeenkomst NTR/AIPH (2015) Toestemming organiseren Floriade

Voldoen aan eisen wereldtuinbouw tentoon-stelling. Deze zijn belegd bij de BV

Governance MOU met AMS (2015) Samen met AMS komen tot “Feeding the city” onder-zoeksprogramma

Op bestuurlijk niveau vinden besprekingen plaats over ontwikkeling van de Flevo Cam-pus. Deze betreffen primair stimuleren van kennis uitwisseling op thema’s voeding, beweging en gezondheid. Mogelijk gevolg: samenwerkingsproject incl. financiering


onderdeel activiteiten doel inhoud en ontwikkeling van de afspraken

Governance Oprichting BV Floriade (2016) Vorming van een zelfstandi-ge organisatie op ‘armleng-te’ van gemeente

Statuten en reglementen met doelen taak-omschrijving, bevoegdheden, stem-verhoudingen, etc. Aandeelhoudersinstructie voor sturing op de opdracht van de BV

Governance Opstellen samenwerkings-overeenkomst (2016)

Reguleren van de samen-werking tussen gemeente en Floriade BV

Vormgeven afspraken in 2017 in regelmatig overleg, bijvoorbeeld verkenning naar ande-re risicodragende participanten en het groenplan voor het arboretum

Governance Vastellingsovereenkomst werk-budget (2016)

Vaststellingsovereenkomst voor uitgaven van 1 januari 2016 tot aan oprichting BV

Na oprichting BV en inrichting administratie versturen factuur voor gemaakte kosten.

Governance Afsluiten Raamovereenkomst financiering Floriade BV

Financiering uitgaven pro-jectbegroting BV

Monitoring afspraken financiering via AVA

Evenement Benoeming rijkscommissaris Ambassadeur van Floriade Taak en rolverdeling Floriade BV en Almere

A6-Landschapsplan en verdubbeling

Landschapsplan Sluiten SOK A6 Almere Zuidoe-ver-Weerwater (2014)

Vastleggen afspraken be-treffende inrichting en financiën

In september 2014 is de gemeenteraad hierover door het college geïnformeerd

A6 Landschaps-plan en verbre-ding snelweg

Sluiten Uitvoeringsovereen-komst Rijkswaterstaat-Almere (2015)

Bekrachtiging afspraken in Stroomlijnovereenkomst Schiphol-Amsterdam-Almere uit 2007 en de SOK A6 Almere Zuidoever-Weerwater van 2014

Monitoring afspraken (klanteisen) over aanpassing gemeentelijke infrastructuur op wegverbreding

BTW regime stroomlijn over-eenkomst

Vastleggen btw-afspraken Rijkswaterstaat en Belasting-dienst

Zorgdragen btw-compensatie bijdrage € 21 miljoen (zonder index) aan de stroomlijnovereenkomst

Juridische afspraak met RWS over facture-ring zodanig dat belastingdienst kan in-stemmen met btw-compensatie

Floriade-terreinontwikkeling en vastgoed

Vastgoed Verwerving Duikschool (2014) Verbouwing duikschool in 2016 ter huisvesting BV

Lopende huurovereenkomst

Grondwerk en groen

Opbrengen van zand en wijzigen watergangen. Verplaatsen, verwijderen aanplanten groen

Terrein geschikt maken voor inrichting, uitgifte en bouw

Uitvoeren conform bestek

Bruggen Ontwerp van bruggen Bereikbaarheid van Weer-watereiland

Maken aanbestedingsdocumenten

Boulevard Realiseren van boulevard Bereikbaarheid vergroten en realisatie terrein

Maken aanbestedingsdocumenten

Uitgifte Start uitgifte kavels permanent vastgoed. In 2016 locatie- en marktverkenning realisatie vastgoed in Floriade gebied

Kavelpaspoorten voor feite-lijke inzendingen en initia-tieven

Uitgifte kavels met als eerste contract pro-vincie innovatiewerkplaats. Toetsing curator-supervisor inzendingen op missie en doel-stelling wereldexpo

Verwerving Diverse activiteiten t. b.v. Flo-riade en Landschapsplan

Beschikking benodigde gronden

Verwervingsafspraken Camping en RVB

Rondje Weerwater

Ontwerp en aanbesteding brug

Besluit ontwerp Rondje Weer-water en start aanbesteding

Ontwerp bekend als richting voor toekomstige ontwikke-ling

Bestuurlijke vaststelling ontwerp Rondje Weerwater. Opstellen aanbestedings-documenten inclusief iconische brug

Financiën 2017

In de programmabegroting wordt elk jaar het budget van de Floriade voor het komende jaar aangevraagd. In de meerjarenbegroting van de business case staat voor de schijf 2017 (projectbegroting gemeente) de volgende raming opgenomen (indexering is toebedeeld aan de diverse posten):



uitgaven bedrag 2017 inkomsten bedrag 2017

projectorganisatie 448

terrein 6.696

making of 185 overheidsbijdragen 7.000

Floriade werkt 206 subsidies 525

onvoorzien 62 voorfinanciering realisatie vastgoed -500

beheerslasten 126

onttrekking uit reserve 698

totaal uitgaven 7.723 totaal inkomsten 7.723

De uitgaven in 2017 betreffen voornamelijk de kosten van de projectorganisatie inclusief gemeentelijke communicatie en “making of” en de terreininrichting. De bovenstaande cijfers zijn overgenomen uit de ge-actualiseerde business case bij de SOK. In 2018 wordt de business case opnieuw integraal herzien. Tot die tijd wordt een mutatieregister bijgehouden. Ten opzichte van de aan raad gepresenteerde business case bij de SOK bevat dit overzicht geen mutaties.

Risico’s

In de jaarrekening is de raad geïnformeerd over de ontwikkeling van de belangrijkste risico’s rondom de Floriade. En over de risico’s van de geactualiseerde business case bij het Masterplan en hoe hier rekening mee gehouden is in de business case. Onderstaand worden de belangrijkste ontwikkelingen over de risico’s voor 2017 uiteen gezet. Het betreft de risico’s met een financiële impact.

Risicomanagement Floriade/risico’s business case

In de vastgestelde businesscase bij het Masterplan zijn als risico’s opgenomen: tegenvallende bezoekers-opbrengsten, niet gerealiseerde sponsoropbrengsten, bijdragen van andere overheden, mogelijke uitkoop van zittende ondernemers, rentestijging, de inpassing en tijdige realisatie van de A6 (afhankelijk van het tempo van de verwervingen door de gemeente). In het weerstandsvermogen is hiervoor een risicobedrag gereserveerd van € 7,2 miljoen. De mutaties in de samenwerkingsovereenkomst hebben dit niet gewijzigd. De risicoanalyse die op dit moment door een externe partij wordt opgesteld, zal na afronding in het derde kwartaal 2016 mogelijk leiden tot bijstelling van de risico’s en het ingeschatte financiële gevolg.

Faseringskosten inpassing A6

RWS heeft het tweede deel van de verbreding van de A6 aanbesteed. De uitvoering start begin 2017. In de hiervoor genoemde Uitvoeringsovereenkomst SAA project A6 Almere van 26 november 2015 (de UVO) zijn ook afspraken vastgelegd over de beschikbaarheid van de gronden van de camping en de WOK die benodigd zijn voor de uitvoering van het werk. Indien de gronden van de camping niet tijdig beschikbaar zijn, ontstaat er vertraging in de werkzaamheden. Er zijn twee scenario’s denkbaar: Hogere kosten doordat de aannemer de werkzaamheden voor het landschapsplan niet in één keer kan

worden uitgevoerd. De hieruit voortkomende extra kosten zijn voor rekening van de gemeente. De gronden komen beschikbaar voor werkzaamheden na de harde einddatum die in het contract met de

aannemer is opgenomen, waarna de gemeente zelf de werkzaamheden moet afmaken. Dit gaat ten kos-te van synergie met de door RWS uitgevoerde werkzaamheden. Eventuele meerkosten van het niet (vol-ledig) kunnen verrekenen van minderwerk met RWS komen voor rekening van de gemeente.

In het meest ongunstige scenario komen de kosten uit op € 7,8 miljoen. Na aftrek van de gereserveerde bijdrage aan Rijkswaterstaat van € 4,4 miljoen, resteert een bedrag van € 3,4 miljoen. Voor dit restrisico (geldgevolg) is een risicobedrag in de saldireserve van € 1,36 miljoen opgenomen.

Btw A6

In 2009 heeft de gemeente afspraken gemaakt met Rijkswaterstaat over de inpassing van de A6 in het ge-bied Zuidoever Weerwater. De betaling aan het Rijkswaterstaat vindt plaats in 2016 en 2021. Overeengeko-men is dat de gemeente hier € 21 miljoen (prijspeil 2008, inclusief btw) aan zou bijdragen. Door de inflatie


loopt de bijdrage op tot circa € 24,5 miljoen. Met Rijkswaterstaat is afgesproken dat er maximaal wordt ingezet om deze bijdrage netto van btw te laten zijn. Dit kan wanneer voor de € 21 miljoen de aanpassingen aan het onderliggend wegennet worden gerealiseerd en gefactureerd. Dit levert een btw voordeel op van € 4,2 miljoen. Eerder zijn hierover met de belastingdienst gesprekken gevoerd om dit fiscaal mogelijk te maken. De vervolgstap is dat hierover aanvullende afspraken met Rijkswaterstaat worden gemaakt. Dit is momenteel nog lopend. Hiervoor is geen risicoreservering opgenomen.


3.2 Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Inleiding

De mate waarin de gemeente in staat is om de ingeschatte risico’s financieel op te vangen, wordt zichtbaar gemaakt via het weerstandsvermogen. Uitgangspunt daarbij is risicobeheersing. Risicobeheersing is het geheel aan maatregelen dat bewust genomen wordt door het college om gesigna-leerde risico’s te vermijden, over te dragen, te verminderen of te accepteren. In alle keuzes van de gemeen-te is het van belang de ontwikkeling van de risico’s en de genomen beheersmaatregel te monitoren. En als een risico zich daadwerkelijk voordoet om dan keuzes te maken in acties die de schade kunnen beperken. In de kadernota ‘Weerstandsvermogen’ is voorgeschreven hoe risico’s geïnventariseerd en beschreven moeten worden en is beleid geformuleerd over de minimale omvang van de weerstandscapaciteit. De weer-standscapaciteit is het eigen vermogen van de gemeente dat vrijgemaakt kan worden om de financiële ef-fecten van risico’s op te vangen, zonder dat dit gevolgen heeft voor de continuïteit van gemeentelijke taken. De omvang van de weerstandscapaciteit (saldireserve) wordt bepaald door: een vast minimumbedrag (aantal inwoners per 1 januari x € 90), dat wordt aangepast als de risico’s

langdurig in omvang toenemen of afnemen; de hoogte van de geïnventariseerde risico’s. Wanneer het risicobedrag van de geïnventariseerde risico’s

25% hoger ligt dan de beschikbare weerstandscapaciteit in de saldireserve, dient deze te worden aange-zuiverd.

Inherente risico's

Bij alles wat we doen, ligt het risico op de loer dat het niet gaat zoals gepland of gewenst. Zolang we nog geen beheersmaatregelen treffen, zijn dit inherente risico’s. Door risico’s in beeld te brengen en te analy-seren naar oorzaak en gevolg, kunnen we beheersmaatregelen treffen en bewust actie ondernemen. De mate waarin het lukt om met beheersmaatregelen het gewenste eindresultaat te bereiken binnen de ge-stelde voorwaarden, noemen we risicobeheersing.

Restrisico's

De inschatting van het risico na beheersmaatregelen noemen we restrisico. Restrisico’s worden tekstueel toegelicht en waar mogelijk wordt een inschatting van het geldgevolg (€) en de kans (%) toegevoegd. Het verschil tussen inherente risico’s en restrisico’s wordt gemaakt om, conform de richtlijnen van de Commis-sie BBV, de activiteiten van risicobeheersing beter te kunnen duiden. In de inventarisatie van risico’s bij operationele activiteiten zijn alleen risico’s opgenomen waarvoor geen voorziening of specifieke reserve wordt aangehouden én waarvan het restrisico hoger is dan € 200.000. Er zullen altijd risico’s blijven waarop bewust geen actieve risicobeheersing wordt ingezet. Bijvoorbeeld omdat de kosten van de beheersmaatregel naar verwachting hoger zijn dan het negatieve financiële effect van het risico. Als er voor een risico bewust geen beheersmaatregel genomen wordt, spreken we van een geaccepteerd restrisico.

Rubricering risico’s

In de rubricering van de restrisico's vindt een sortering plaats naar de inschatting van de kans dat het risico zich voor zou kunnen doen, te weten van Hoog 60%, naar Gemiddeld 40% en Laag 20%. Enkele risico’s kunnen bij openbaarmaking de positie van de gemeente schaden. Deze vertrouwelijke risi-co’s worden daarom in een geheime raadsbrief nader toegelicht.


Alle begrippen op een rijtje

risicobeheersing: maatregelen om risico’s te vermijden, over te dragen, te verminderen, of te accepteren

inherente risico’s: alle risico’s die zich bij de activiteiten van de gemeente kunnen voordoen

restrisico: het risico dat overblijft na het nemen van beheersingsmaatregelen

geldgevolg: het risico dat overblijft na het nemen van beheersingsmaatregelen, uitgedrukt in een geldbedrag

kans: de kans dat een risico zich voordoet

risicobedrag: geldgevolg x kanspercentage; het bedrag dat in de saldireserve wordt opgenomen ter dekking van het risico


restrisico (A) kans (B) risicobedrag

(A x B)

risicobedrag

PB 2015

1 CV Omala 1.400 60% 840 840

2 landschapsplan A6 3.400 40% 1.360 1.360

3 Floriade businesscase 18.100 div 7.200 7.100

4 garantie Corrosia 1.112 20% 222 222

5 leegstandsrisico vastgoed (huurderving) 2.406 div 1.150 994

6 frictiekosten beheer en onderhoud 2.412 40% 964 1.386

7 inkomsten WABO leges 600 40% 240 240

8 garantstelling Huisvuilcentrale 34.300 div 0 0

9 bijstandsverlening 5.279 40% 2.112 1.300

10 garanties sport/cultuur 4.500 20% 900 892

11 garantstelling Tomin 3.800 20% 760 760

12 borgstellingen sociale zaken 1.300 20% 260 180

13 nieuwe taken sociaal domein 8.948 40% 3.579 01

14 wet bescherming persoonsgegevens 0 div 0 0

15 invoering vennootschapsbelasting 1.000 20% 200 200

16 veiligheidsregio voorziening spaarverlof/pensioen 0 20% 0 200

17 vertrouwelijke risico's 5.368 div 2.229 1.413

18 overige risico's 1.833 div 696 568

totaal benodigde weerstandscapaciteit 95.758 22.712 17.655

Confrontatie saldireserve

Om de risico’s op te kunnen vangen is een bedrag van € 22,6 miljoen nodig. Dat betekent dat alle vrije ruim-te in de saldireserve nodig is om de risico’s af te dekken.


omschrijving bedrag

beschikbare ruimte binnen saldireserve 22.655

benodigde reservering ter dekking van de risico’s -22.712

vrije ruimte -57

1 Het risico in verband met de nieuwe taken in het sociaal domein werd bij de Programmarekening 2015 nog afgedekt uit de reserve sociaal domein, in plaats van binnen het weerstandsvermogen. Destijds werd uitgegaan van een risico van € 5,4 miljoen.


Operationele risico's

1. CV Omala

Risico

De gemeente Almere is voor 1/3e deel aandeelhouder in de CV Airport Garden City (OMALA). We hebben een aandelenkapitaal gestort van € 1 miljoen. Daarnaast hebben we leningen verstrekt van € 5,4 miljoen, waar-bij de grond als (gedeeltelijk) onderpand dient. De vooruitzichten zijn na het Luchthavenbesluit verbeterd: de belangstelling voor vestiging op het OMALA terrein neemt toe, de eerste grondreservering is een feit en er is een samenwerkingsovereenkomst met Schiphol Real Estate in voorbereiding. Ondanks dat de vooruit-zichten goed zijn en het uitgangspunt is dat Lelystad airport vanaf 2018 operationeel zal zijn, is de feitelijke situatie en realisatie ten opzicht van de jaarrekening 2015 niet verbeterd. Er is tot op heden geen grond verkocht. Bij de bepaling van het risico van OMALA vinden bij de drie aandeelhouders Flevoland, Almere en Lelystad risicoanalyses plaats op basis van eigen methodes en risicoberekeningen. Wij baseren de risicoberekening op het worst case scenario uit het bedrijfsplan 2016 van OMALA en blijven een risicopercentage van 60% hanteren. Indien er in 2017 grondverkopen plaatsvinden, zal het risico bij het eerstvolgende begrotingsdo-cument worden herijkt.

Beheersmaatregelen

OMALA heeft een voorziening voor risico's in de grex opgenomen en er is een pakket sturingsmaatregelen vastgesteld in het bedrijfsplan 2016.

Financiële inschatting

Het risico hangt samen met de marktsituatie voor bedrijfsgronden gedurende de ontwikkelingsfase van OMALA. De herijkte grondexploitatie per 1 juli 2015 sluit op een NCW van € 5,0 miljoen positief. Het resul-taat van het doorgerekende worst case scenario komt uit op € 4,2 miljoen negatief (netto contante waarde). Gezien Almere voor 1/3e deel aandeelhouder is, bedraagt het risico voor Almere (en daarmee het geldge-volg) bij het worst case scenario €1,4 miljoen. Het kanspercentage wordt ingeschat op 60%. Het risicobe-drag komt hiermee uit op € 840.000.

2. Landschapsplan A6

Risico

Rijkswaterstaat is bezig met het aanbesteden van het tweede deel van de verbreding van de A6. De uitvoe-ring hiervan start begin 2017. De afspraken tussen de gemeente Almere en Rijkswaterstaat inzake het landschapsplan bij het Weerwater zijn vastgelegd in een samenwerkingsovereenkomst. Tevens is er een uitvoeringsovereenkomst waarin de afspraken nader zijn gedetailleerd. Afgesproken is dat Almere een bijdrage levert van € 4,4 miljoen (exclusief btw) in de gebiedsinrichting ter hoogte van het Weerwater en verantwoordelijk is voor het beschikbaar krijgen van de gronden van de camping en de Wok. Deze gronden zijn benodigd om werkzaamheden inzake het landschapsplan volledig uit te voeren. De verwerving van de WOK is inmiddels afgerond. Het verwervingsproces van de camping loopt nog. Door vertraging in dit proces neemt het risico dat de verwerving niet tijdig kan plaatsvinden toe. De periode tus-sen het moment van oplevering van het werk en de start van de Floriade wordt daardoor krapper. Er is dan minder tijd om het terrein in te richten voor de Floriade. Gezien het feit dat de WOK reeds is verworven, maar het tijdspad voor de verwerking van de camping kritischer is geworden, is de risicoinschatting en risicoreservering gelijk gebleven.


Beheersmaatregelen

Naast het formele (juridische) traject van onteigening waarvan de doorlooptijd gezien de beroepsmogelijkhe-den onbekend is, worden met de eigenaren nog steeds gesprekken gevoerd om de verwerving buiten het for-mele onteigeningsproces te laten plaatsvinden. De belangrijkste beheermaatregel is het volgens de regels doorlopen van het juridisch proces. De gemeente kan echter niet eenzijdig bijsturen op de doorlooptijd.


Indien de gronden niet tijdig beschikbaar zijn, ontstaat er vertraging in de werkzaamheden. Er zijn twee scenario’s denkbaar: De gronden komen later beschikbaar, maar kunnen door de aannemer nog worden meegenomen in de

werkzaamheden. De aannemer moet de fasering van zijn werkzaamheden hierop aanpassen. Ook zal hij aanvullende maatregelen moeten treffen, omdat de werkzaamheden voor het landschapsplan niet in één keer kunnen worden uitgevoerd. De hieruit voortkomende extra kosten zijn voor rekening van de gemeente.

De gronden komen na de harde einddatum die in het contract met de aannemer is opgenomen voor de werkzaamheden beschikbaar. De gemeente zal dan zelf de werkzaamheden moeten afmaken. Hierdoor is er nauwelijks meer synergie met de uitgevoerde werkzaamheden door RWS. Indien er geen (volledige) verrekening van minderwerk met RWS kan plaatsvinden, zouden de meerkosten voor rekening van de gemeente komen.

Het laatst genoemde scenario heeft het meeste meerwerk tot gevolg. De exacte kosten zijn echter moeilijk te bepalen. Dit risico wordt derhalve voorzien. Uit een normatieve berekening die door een externe partij is uitgevoerd, komen de kosten van dit scenario uit op € 7,8 miljoen. Na aftrek van de gereserveerde bijdrage aan Rijkswaterstaat van € 4,4 miljoen, resteert een bedrag van € 3,4 miljoen. Voor dit restrisico (en daar-mee het geldgevolg) is een risicoreservering getroffen tegen 40%. Het risicobedrag is € 1,36 miljoen.

3. Floriade businesscase

Risico Bij het opstellen van de samenwerkingsovereenkomst met de Floriade Almere 2022 BV is de risicopara-graaf met betrekking tot de businesscase geactualiseerd. Dit heeft geleid tot de volgende risicoinschatting:


risico omvang kans bedrag

BTW recreatiesector gaat van 6% naar 21% pm pm pm

bijdragen overheden komen niet tot stand -2,5 20% -0,5

tegenvallende bezoekersaantallen kaartverkoop (naar ondergrens 1,8 mln bezoekers) -5,6 60% -3,4

tegenvallende bezoekersaantallen Parkeren (naar ondergrens 1,8 mln bezoekers) -0,6 60% -0,3

sponsoren tenderopbrengsten vallen 30% tegen -3,9 40% -1,5

minder vastgoedontwikkeling evenementterrein -2,5 20% -0,5

legacykosten (opruimen) te laag berekend -1,0 40% -0,4

beheerbudget niet toereikend -1,5 20% -0,3

indexering -0,5 -0,2

totaal -18,1 -7,2

Beheersmaatregelen Nu de samenwerkingsovereenkomst is getekend, de projectbegrotingen zijn vastgesteld en de BV op 15 juli is opgericht, wordt het control en risicomanagement ingericht zoals in mei 2016 aan de raad is gepresen-teerd. De samenwerkingsovereenkomst en de gesplitste businesscase waren belangrijk voor de opstart van de risicoanalyse die thans samen met de BV wordt doorlopen. In de stoplichtenrapportage zal de risicoana-lyse worden geïntegreerd. De effecten ervan op de risicoreservering in het weerstandsvermogen worden verwerkt in de jaarrekening 2016. Om die reden geldt voor de risicoreservering van de Floriade het voorbe-houd van het nog niet verwerkt hebben van de integrale risicoanalyse.


Het Nederlands Adviesbureau Risicomanagement is gevraagd een risicoanalyse uit te voeren, met als doel: komen tot een kwantitatieve beoordeling van de financiële risico’s voor de gemeente binnen het project; op basis van deze risicoanalyse aanbevelingen te doen voor mogelijke risicobeheersingsmaatregelen. Dit zal resulteren in een actualisatie en verdieping van de huidige, beperkte risicotabel.

Financiële inschatting Het totale restrisico (en daarmee het geldgevolg) waarmee rekening wordt gehouden bedraagt € 18,1 mil-joen. Vermenigvuldiging met de diverse kanspercentages leidt tot een risicobedrag van € 7,2 miljoen. Het risicobedrag is hoger dan gepresenteerd ten tijde van het masterplan, vanwege de jaarlijkse indexatie waartoe door de raad is besloten. Op deze wijze houdt het risicobedrag gelijke tred met de businesscase, waarvoor eenzelfde indexering geldt.

4. Garantie Corrosia

Risico

De gemeente heeft een garantstelling afgegeven voor een periode van 10 jaar (2015-2025) voor de ruimten die worden gehuurd door maatschappelijke instellingen. De herontwikkeling van Corrosia tot Cultuurhuis Almere Haven is door de eigenaar van het gebouw Corrosia, de Alliantie gefinancierd. De diverse instellin-gen – De Nieuwe Bibliotheek, St. Corrosia, De Schoor - hebben huurcontracten afgesloten met de Alliantie. De Alliantie is met de gemeente overeengekomen dat de gemeente garant staat voor de huurinkomsten (circa 2.200 m2), voor het geval De Alliantie er niet in slaagt een vervangende huurder te vinden als een van de huidige huurders weg zou vallen.

Beheersmaatregelen

In de uitwerking zijn de ruimten waarvoor de huurgarantie geldt zo flexibel mogelijk ingedeeld. Hierdoor wordt de verhuurbaarheid geoptimaliseerd. De verbouwing van Corrosia is gereed en er zijn de diverse huurcontracten afgesloten tussen Alliantie en instellingen.


Als het De Alliantie na aantoonbare inspanningen niet lukt een nieuwe huurder te vinden, mocht een van de huidige instellingen wegvallen, moet de gemeente financieel bijdragen voor het deel dat leeg staat. Het ingeschat restrisico voor de gemeente (en daarmee het geldgevolg) bedraagt € 1.112.000. We achten de kans dat dit gebeurt laag en hanteren daartoe een kanspercentage van 20%. Het risicobedrag bedraagt € 220.000.

5. Leegstandsrisico vastgoed (huurderving)

Door de slechte marktomstandigheden is er sprake van leegstand in een aantal gemeentelijke panden. Voor de volgende panden wordt een huurderving verwacht:


leegstandsrisico 2017 2018 totaal kans risico-

bedrag

de Aardbei 2017 630 630 60% 378

de Aardbei 2018 630 630 20% 126

Louis Armstrongweg 90 52 52 104 20% 21

Alnovum 521 521 1.042 60% 625

totaal 1.203 1.203 2.406 1.150


Gebouw De Aardbei komt in september 2016 helemaal leeg, waardoor in 2017 de huurderving toeneemt naar € 630.000. Onderzoek naar de mogelijke bestemmingen van dit gebouw heeft plaatsgevonden. Transformatie naar wonen lijkt daarbij een kansrijke optie te zijn. Er worden hiervoor marktpartijen ge-zocht. Wij gaan er vanuit dat de transformatie in 2017 lukt en hebben het leegstandsrisico voor 2018 naar beneden is bijgesteld.

Het gebouw Louis Armstrongweg 90 is momenteel weer voor 2/3e deel verhuurd. Het Alnovum wordt momenteel gedeeltelijk verhuurd. Uitgangspunt is om de komende jaren de bezet-

ting te verbeteren om de verkooppotentie te verhogen. Ook hier worden marktpartijen gezocht om een gedeelte van het gebouw te transformeren voor wonen.

Beheersmaatregelen

Er wordt op diverse manieren geprobeerd om huurders voor de locaties te vinden dan wel om panden te verkopen.


Het restrisico (en daarmee het geldgevolg) voor 2016 en 2017 is ingeschat op € 2,4 miljoen met een kans die per gebouw verschilt in een bandbreedte van 20 tot 60%. Dit resulteert in een risicobedrag van € 1,15 miljoen.

6. Frictiekosten beheer en onderhoud en WABO

Risico

Ter invulling van de bezuinigingsopgave op het beheer en onderhoud van de openbare ruimte is er een per-sonele reductie nodig bij het Almeers Ingenieursbureau. Hiervoor is in het programma Beheer openbare ruimte en milieu € 2,4 miljoen beschikbaar. Ter bepaling van de verwachte frictiekosten zijn diverse aan-names en uitgangspunten gehanteerd. Het risico is dat het berekende frictiebudget niet afdoende is om de werkelijke kosten af te dekken. Daarom is een alternatieve berekening gemaakt met meer terughoudende aannames. Verder is er een reservering opgenomen voor eventuele frictiekosten van medewerkers bij de kwaliteitsverbetering voor het beheer en onderhoud. Om aan het benodigde niveau van competenties te kunnen voldoen, zal een deel van de mede-werkers een aanzienlijke kwaliteitsslag moeten maken. Het risico hierbij is dat niet elke medewerker van deze groep zich uiteindelijk ontwikkelt naar het gewenste niveau en daardoor buiten de beheersorganisatie geplaatst gaat worden. Afdekking van dit risico binnen de eigen middelen is nagenoeg onmogelijk. De uitvoering van de reguliere werkzaamheden en de groot onderhoud programma’s komen dan nog verder onder druk te staan.

Beheersmaatregelen

Na de reorganisatie zal het boventallige personeel zoveel mogelijk naar ander werk worden begeleid. Ver-der zullen we ons voorbereiden op de komst van boventallig personeel om zo de mogelijkheid op interne herplaatsen te maximaliseren. Hierdoor trachten we de uitstroom zo spoedig mogelijk te laten plaatsvin-den, zodat de kosten voor WW en afkoop zo beperkt mogelijk kunnen worden gehouden. Het stroomlijnen van de organisatie zal worden gerealiseerd met een reorganisatieplan. Verder is het uit-gangspunt dat de kwaliteitsslag met de eigen medewerkers wordt gerealiseerd. Pas wanneer het echt niet mogelijk blijkt om de benodigde kwaliteitsslag te realiseren, zal herplaatsing aan de orde komen.


In het conservatieve scenario ligt het benodigde frictiebudget € 2,4 miljoen hoger dan de frictiekosten die in het perspectief zijn opgenomen. Dit bedrag wordt als restrisico (en daarmee als geldgevolg) opgenomen in het weerstandsvermogen tegen een kans van 40%. Dit resulteert in een risicobedrag van circa € 1,0 mil-joen.


7. Inkomsten WABO leges

Risico

Uitgangspunt voor de tariefstelling van de bouwleges is integrale kostendekkendheid. Dit betekent dat de kosten voor behandeling en toetsing van bouwaanvragen volledig uit de leges worden afgedekt. De ge-meentelijke kosten als gevolg van kleine aanvragen liggen echter hoger dan de legesinkomsten en de in-komsten uit aanvragen met hogere bouwkosten creëren extra dekking om dit op te vangen (kruissubsidi-ering). Het risico bestaat dat er niet genoeg aanvragen voor duurdere bouwwerken binnenkomen om het verlies op de kleine aanvragen te compenseren. Verder bestaat het risico dat de werkelijke bouwkosten van objecten lager uitvallen dan verwacht. Omdat de bouwleges worden berekend op grond van een percentage van de bouwkosten dalen hierdoor de inkom-sten, terwijl de werkzaamheden niet wijzigen.

Beheersingsmaatregelen

De grootte en uitvoering van de verschillende (ver-)bouwwerken is een niet te beheersen risicofactor voor de totale omvang van de bouwkosten.


Het restrisico (en daarmee het geldgevolg) voor 2017 wordt ingeschat op € 0,6 miljoen. De risicokans wordt ingeschat op matig (40%). Het risicobedrag is derhalve € 0,24 miljoen.

8. Garantstelling Huisvuilcentrale (HVC)

Risico

De gemeente Almere bezit 5,9% van de aandelen van de HVC en heeft samen met de andere aandeelhou-ders een garantstelling afgegeven. Almere staat garant voor de langlopende leningen, zoals overeengeko-men bij de aanvang van de HVC in 1996. De omvang van de leningen op 31 december 2015 was € 581 mil-joen (€ 34,3 miljoen voor Almere op basis van 5,9% aandelen). Het plafond voor alle aandeelhouders samen is € 670 miljoen (€ 39,5 miljoen voor Almere). Bij een faillissement is dit het maximale risico voor de ge-meente Almere. Door de vele veranderingen is de afvalmarkt onder druk komen te staan. Als gevolg hiervan maakt de HVC op dit moment een omslag door. Onderdeel van het aandeelhouderschap vormt de ballotageovereenkomst, waarin de gemeentelijke aan-deelhouders onder andere voorwaarden voor de garantstelling hebben opgenomen. De aandeelhouders ontvangen 1% garantstellingsprovisie over het bedrag waarvoor het garant staat.

Beheersmaatregelen

De wethouder Financiën is namens de gemeente Almere afgevaardigde in de Algemene Leden Vergadering en werkt daarbij in de voorbereiding samen met andere Flevolandse aandeelhouders. Via de aandeelhou-dersvergadering oefent de gemeente Almere invloed uit op het beleid van de HVC. De afgelopen jaren heeft de aandeelhoudersvergadering besloten om diverse beheersingsmaatregelen door te voeren, zoals: een kredietplafond voor de garantstelling van € 670 miljoen; diversificatie van de activiteiten, waarbij voor nieuwe investeringen geldt dat slechts de kernactiviteiten

van de HVC onder garantstelling vallen. Deze activiteiten komen voort uit de wettelijke taken met be-trekking tot het afvalstoffendomein. Voor overige projecten/investeringen zijn aandeelhouders niet ver-plicht om te participeren. Hiervoor dient aparte financiering te worden aangetrokken; verder is er een ombuigingsprogramma doorgevoerd (van € 19 miljoen). De belangrijkste maatregelen bestaan uit het doorvoeren van een investeringsstop en een personeelsreductie (van 10%).



Het restrisico (en daarmee het geldgevolg) is gelijk aan de garantstelling. Deze bedraagt € 34,3 miljoen. De afgelopen jaren heeft de HVC samen met de aandeelhouders de strategie herijkt en beheersingsmaatrege-len genomen, gericht op minimalisering van het risico. Door de genomen beheersingsmaatregelen is een opwaartse lijn te zien in de bedrijfsresultaten van de HVC. De HVC heeft in 2014 en 2015 weer een positief resultaat laten zien. Als gevolg hiervan verwachten wij geen risico voor de komende jaren, waardoor het risicobedrag vooralsnog wordt opgenomen als PM.

9. Bijstandsverlening

Risico

Zoals in het programma participatie, werk en inkomen is beschreven, is het verdeelmodel voor de brede doeluitkering voor de bijstandverlening (BUIG) ingrijpend aangepast. Dit leidt vanaf 2017 tot een tekort in onze begroting. We zullen voor het tekort 2018 een aanvraag indienen voor de vangnetregeling. Gemeenten met een tekort groter dan 5% van de doeluitkering kunnen hiervoor een aanvraag indienen. Bij de toeken-ning kijkt het Rijk of er in de jaren 2015 en 2016 sprake is van een overschot. Dat wordt verrekend met de vergoeding.

Beheersmaatregelen

De gemeente zet maximaal in op re-integratie om de tekorten te beperken. Daarnaast gaat de gemeente met het Ministier van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in gesprek over de werking van het verdeelmodel.


Het niet afgedekte tekort voor de jaren 2017 t/m 2020 wordt geraamd op circa € 5,3 miljoen. We houden rekening met een kans van 40%. Het risicobedrag komt hierdoor uit op circa € 2,1 miljoen.

10. Garanties sport/cultuur

Toelichting risico

Gebaseerd op het overzicht gewaarborgde geldleningen is een inschatting gemaakt van het risico op aan-sprakelijkheidsstelling.

Beheersmaatregelen

Via de periodieke monitor van de jaarstukken van de betreffende instellingen, wordt gevolgd hoe de financi-ele positie van betrokken partijen zich ontwikkeld. Voor de garant- of borgstelling jegens particulieren is dit niet mogelijk. Verder worden afspraken gemaakt over archivering en met banken/instellingen over rappor-tages. Tenslotte zal er een procesbeschrijving worden gemaakt. De risicoprofielen van de afgegeven garanties verschillen van elkaar, maar overwegend kan gesteld worden dat de geldnemers voldoen aan hun financiële verplichtingen, waarmee de kans dat de gemeente aanspra-kelijk gesteld wordt laag is. Ook de ervaringscijfers van de afgelopen jaren geven dit beeld.


Het inherente risico van de garantstelling bedraagt € 9,0 miljoen, het restrisico (en daarmee het geldge-volg) bedraagt € 4,5 miljoen met een kansinschatting van 20%. We hebben een risicobedrag van € 0,9 mil-joen in het weerstandsvermogen gereserveerd.


11. Garantstelling Tomin

Toelichting risico

Via de gemeenschappelijke regeling staat de gemeente Almere garant voor Tomingroep voor € 2,5 miljoen (40% van de totale € 6,3 miljoen), alsmede voor de overdracht van Kompaan activiteiten aan Tractio (€ 1,3 miljoen).

Beheersmaatregelen

De Tomingroep heeft een bedrijfsplan uitgewerkt voor de herstructureringsopgave. Aanvullend op dit be-drijfsplan heeft Tomin opdracht gekregen de risico’s inzichtelijk te maken. Vervolgens worden acties uitge-zet om de risico’s te beperken, om zo de organisatie structureel financieel gezond te maken. Er is vertrouwen dat dit geheel toereikend is om de kortingen op te vangen, te meer daar de deelnemende gemeenten (tevens opdrachtgevers aan de GR Tomin) inhoudelijk zeer nauw betrokken zijn bij het proces en de herstructurering. Daarnaast heeft de Tomingroep voldoende eigen vermogen om eventuele toekomstige tekorten te kunnen opvangen.


Het risico (en daarmee het geldgevolg) is gelijk aan de garantiestelling van de gemeente ten bedrage van € 3,8 miljoen. De kanspercentage is ingeschat op 20%. Hiermee bedraagt het risicobedrag € 0,76 miljoen.

12. Borgstellingen sociale zaken

Toelichting risico

De gemeente verstrekt soms bijzondere bijstand voor onder andere inrichtingskosten. Een voorliggende voorziening hiervoor is een krediet bij de kredietbank Nederland. De Kredietbank Nederland vraagt hier een borgstelling voor. In het kader van de BBZ zijn in het verleden via de Kredietbank Nederland kredieten ver-strekt. Ook hier staat de gemeente borg voor.

Beheersmaatregelen

Een borgstelling wordt alleen verstrekt na positief advies van de daartoe aangestelde partijen. Door strenge monitoring gedurende het traject zijn er weinig uitvallers en voldoen zij aan hun financiële verplichtingen. Als de gemeente aansprakelijk gesteld wordt, zal dit waar mogelijk alsnog verhaald worden. De ervaring van de afgelopen jaren geeft hierover een gunstig beeld. Daarmee is het niet langer nodig om 20% van het totale inherente bedrag te reserveren, maar dit te beperken tot een specifiek deel van de borgstellingen.


De garantstelling bedraagt € 2,6 miljoen en het restrisico (en daarmee het geldgevolg) bedraagt € 1,3 mil-joen, met een kansinschatting van 20%. We hebben een risicobedrag van circa € 0,26 miljoen in het weer-standsvermogen gereserveerd.

13. Nieuwe taken sociaal domein

Conform de motie RG-308/2015 van 12 november 2015 wordt voor het sociaal domein een aparte risicoana-lyse opgesteld. Deze treft u hierbij aan. De begroting voor de nieuwe taken sociaal domein is met veel onzekerheden opgesteld in de wetenschap dat een dergelijke complexe operatie tijd vraagt en er altijd onvoorziene kosten zullen zijn die bijstellingen noodzakelijk maken. Om tegenvallers en knelpunten in de uitvoering op te vangen bij de actualisatie van de begroting is bij de Programmabegroting 2015 besloten tot de instelling van een reserve sociaal domein. Deze reserve wordt gevoed met overschotten binnen het sociaal domein. Bij de behandeling van de programmabegroting 2016 is tevens afgesproken (motie RG308) de risicopara-graaf jaarlijks bij de programmabegroting en de programmarekening te actualiseren, ter onderbouwing van de benodigde omvang van de reserve.


Na verwerking van de mutaties uit deze begroting is de reserve volledig uitgeput. Dit betekent dat eventuele knelpunten in de saldireserve opgevangen moeten worden. In onderstaande tabel zijn de risico’s opgeno-men zoals deze thans worden voorzien.


omschrijving risico/kans restrisico kans% risico berdrag

rechtmatigheid uitgaven zorgaanbieders p.m. p.m.

ontwikkeling integratie-uitkering sociaal domein p.m. p.m.

effect (besparings)maatregelen jeugd 8,5 40% 3,4

aanspraak regiogemeenten op compensatie jeugd 0,5 40% 0,2

totaal 8,9 40% 3,6

Rechtmatigheid uitgaven zorgaanbieders

Toelichting risico

In het kader van de accountantscontrole is door de landelijk bekende problematiek met betrekking tot de verantwoording van uitgaven/inkomsten door zorgaanbieders, servicekantoor, het CAK en de SVB, de rechtmatigheid een punt van zorg. Hoewel dit niet direct een financieel gevolg hoeft te hebben, is dit wel een bestuurlijk risico. Het CAK stelt de eigen bijdragen vast. In de BBV kadernota Rechtmatigheid 2015 is aangegeven dat de ver-antwoordelijkheid voor de juistheid en volledigheid van de eigen bijdragen in dat geval geen gemeentelijke verantwoordelijkheid is. Dat betekent dat door de gemeenten geen zekerheden over de omvang en hoogte van de eigen bijdragen kunnen worden verkregen als gevolg van het niet kunnen vaststellen van de juistheid op persoonsniveau.

Beheersmaatregel

Omdat dit landelijk speelt, zullen ook op dat niveau beheersmaatregelen getroffen moeten worden. Wij zullen binnen onze mogelijkheden een bijdrage leveren aan de landelijk discussie die zal worden gevoerd om tot oplossingen te komen.


Er is op dit moment nog geen inschatting te maken.

Ontwikkeling integratie-uitkering sociaal domein

Toelichting kans

In deze begroting zijn de uitgaven WMO en Jeugd in meerjarig perspectief geactualiseerd op basis van de huidige inzichten, waarbij met name de uitgaven jeugd naar boven zijn bijgesteld. Indien deze ontwikkeling zich ook landelijk voordoet, is aannemelijk dat de landelijke macrobudgetten hiervoor nog worden bijge-steld en dat de integratie-uitkering sociaal domein hierdoor zal worden verhoogd. Deze extra inkomsten dienen dan ter compensatie van de hogere uitgaven die wij nu al binnen de begroting sociaal domein voor-zien en waarvoor we de begroting nu bijstellen.

Beheersmaatregel

Omdat hier sprake is van een afhankelijkheid van het Rijk zullen wij vooral inzetten op een landelijke lobby.


Er is op dit moment nog geen inschatting te maken.


Effect besparingsmaatregelen businesscase Jeugd

Toelichting risico

In de begroting is – vooral voor jeugd – rekening gehouden met lagere uitgaven door de effecten van de ingezette businesscases jeugd (Jeugdgezondheidszorg, Onderwijs jeugdhulparrangementen, Jeugd-GGZ en Humanitas). Vanaf 2017 moet dit leiden tot een besparing op de uitgaven die oploopt tot € 10,7 miljoen structureel. Het risico bestaat echter dat deze maatregelen niet volledig of niet snel genoeg opleveren wat we hiervan verwachten. Om die reden is ook een externe second opinion op de businesscases Jeugd uitge-voerd om de gemaakte keuzes op haalbaarheid te toetsen. Dit heeft geleid tot een risicoanalyse. Samengevat leidt dit in het meest negatieve scenario tot het volgende beeld:


risico's 2017 2018 2019 totaal

jeugd gezondheidszorg

verwachte besparing valt 25% lager uit 140 160 160 460

niet het opgevoerde scenario, maar worst case scenario wordt gehaald 114 157 157 428

vanaf 2018 uitbreiding OJA uit naar scenario B, minder kinderen naar JGZ 126 126 252

onderwijs Jeugdhulp arrangementen

minder afname dure zorg 300 300 300 900

vanaf 2018 stoppen met OJA 657 657 1.314

geestelijke gezondheidszorg jeugd

verwachte opbrengst wordt niet gehaald (worst case scenario) 86 172 172 430

toename jeugdigen bij huisartsenzorg met psychische klachten 15 50 50 115

Humanitas

verwachte opbrengst wordt niet gehaald (worst case scenario) 47 47 47 141

overig

mogelijke risico's onvoorzien 400 535 535 1.470

dubbeltellingen tussen besparingen 808 1.069 1.069 2.946

totaal 1.910 3.273 3.273 8.456

Gerekend over een periode van 3 jaar bedraagt het maximale risicobedrag € 8,4 miljoen.

Beheersmaatregel

Wij zetten samen met onze (externe) partners in op een tijdige en volledig informatievoorziening rondom de ontwikkeling van de uitgaven sociaal domein. Tevens wordt geïnvesteerd in een aanscherping en verdere professionalisering van het inkoop- en contractmanagement. Hierdoor kan de sturing en beheersbaarheid verder verbeteren.


Omdat het niet realistisch is dat alle risico’s zich gelijktijdig en voor de volle omvang zullen voordoen, gaan wij er vanuit dat een risicoreservering van 40% van het bovengenoemde bedrag volstaat. Hieruit volgt een risicobedrag van € 3,4 miljoen.

Solidariteitsregeling voor regiogemeenten

Toelichting risico

Lelystad en Almere continueren de regionale afspraak dat zij overschrijdingen die kleinere gemeenten maken op het budget specialistische jeugdhulp tot maximaal 5% van die overschrijding per pakket financie-ren. Dat is nodig omdat de kleinere gemeenten kwetsbaar zijn voor schommelingen die kunnen optreden bij een onverwacht hoge vraag naar deze zeer dure vorm van jeugdhulp (solidariteit). Almere wil echter vooraf vaststellen dat de budgetten van de regiogemeente realistisch zijn. Hierop gaan we de inleg van elke ge-meenten in het regionale budget 2017 beoordelen.


Als de afwijking ten opzichte van de realisatie in 2015 en/of de prognose voor 2016 te groot is, dan vragen we de gemeenten het budget aan te passen. Gebeurt dat niet dan achten we dat niet in de ‘ geest van de solidariteitsafspraak’ en kan overwogen worden om overschrijdingen niet te financieren.

Beheersmaatregel

Beoordelen inleg regiogemeenten in het regionale budget 2017.


De financiële inschatting van het risico bedraagt € 0,5 miljoen tegen 40%. Hieruit volgt een risicobedrag van € 0,2 miljoen

14. Wet bescherming persoonsgegevens

Per 1 oktober 2015 is de wet bescherming persoonsgegevens gewijzigd. De belangrijkste wijziging voor gemeenten is de meldplicht voor datalekken. Hierbij kunnen vanaf 1 januari 2016 sancties worden opgelegd aan gemeenten door het centrum bescherming persoonsgegevens. De doelstelling van deze wetgeving is het voorkomen van datalekken en de negatieve gevolgen hiervan voor de betrokkenen.

Risico

Het risico bestaat dat datalekken niet of niet tijdig worden herkend, waardoor er geen of te laat melding van kan worden gemaakt.

Beheersmaatregelen

Er is een proces voor datalekmanagement ingericht. Tevens zijn medewerkers via een actieve bewustwor-dingscampagne geïnformeerd over de risico’s van datalekken en mogelijkheden om deze snel te herken-nen.

Financieel gevolg

Bij ernstige datalekken kunnen de kosten voor de crisisbeheersing en de boetes en schadeloosstellingen van betrokkenen aanzienlijk zijn. Het risico is gemeentebreed, maar moeilijk kwantificeerbaar. Gezien de maatregelen die zijn getroffen, wordt vooralsnog geen risicobedrag opgenomen.

15. Invoering vennootschapsbelasting

Risico

Sinds 1 januari 2016 is de wet op de vennootschapsbelasting ook voor gemeenten ingevoerd. De drie be-langrijkste activiteiten die onder de vpb-plicht vallen zijn: grondexploitaties; garage parkeren; reclame inkomsten. Voor de af te dragen vpb op de grondexploitaties wordt binnen het nog te realiseren vermogen een bedrag van € 11 miljoen opgenomen. Voor de overige activiteiten moet de af te dragen vpb worden opgebracht vanuit de algemene dienst.

Beheersmaatregelen

In de afgelopen anderhalf jaar is samen met een vpb-specialist geïnventariseerd welke activiteiten onder de vennootschapsbelasting kunnen vallen. Tevens zijn er diverse scenario's uitgewerkt om een inschatting te kunnen maken van het financiële risico dat de gemeente loopt bij de invoering van de vpb-plicht. Omdat de uitkomsten van de berekeningen (groten)deels afhangen van de uiteindelijke afspraken die landelijk worden gemaakt tussen VNG en belastingdienst worden de landelijke overleggen op de voet gevolgd.



In het huidige perspectief is rekening gehouden met een structurele vpb-afdracht van € 250.000. Voor zo-wel garage parkeren als de reclame inkomsten is, vanwege het winstgevende karakter, de verwachting dat er vpb moet worden afgedragen, mogelijk fors meer dan het gereserveerde bedrag. Bovendien kunnen er nog andere activiteiten zijn die vpb-plichtig zijn. Derhalve nemen wij in de risicoparagraaf een restrisico (en daarmee het geldgevolg) op van € 1 miljoen. Het kanspercentage wordt ingeschat op 20%. Het risicobedrag is € 200.000.

Financiële kengetallen

Hieronder wordt inzicht gegeven in het verloop van vijf financiële kengetallen. Dit is voorgeschreven in het Besluit Begroting en Verantwoording en sluit aan bij de afspraken in het kader van interbestuurlijk toezicht (IBT). Vanuit het IBT wordt immers gevraagd om inzicht in de schuldpositie, het weerstandsvermogen en de begrotingspositie. Na de informatie met betrekking tot de financiële kengetallen volgt een inkijkje in de meerjarige balans.

Kengetallen schuldpositie

a. Netto schuldquote

De netto schuldquote laat zien wat de omvang is van de schulden ten opzichte van de jaarlijks beschikbare middelen. Hiermee geeft het een indicatie van de druk van de rentelasten op de exploitatiebegroting en de aflossing op de schulden. Om de quote te berekenen wordt het totaal van de schulden verminderd met de geldelijke bezittingen. Dit saldo wordt gedeeld door de totale baten. De netto schuldquote wordt tot 100% als voldoende beoordeeld, tussen de 100 en 130% is deze matig en hoger dan 130% wordt deze als slecht beschouwd. Onderstaande tabel laat zien dat de verwachte schulden eind 2016 zijn toegenomen ten opzich-te van die van vorig jaar, terwijl de baten voor bestemming zijn gedaald. De ontwikkeling van de netto schuldquote gaat daardoor van voldoende naar matig. In de jaren daarna blijft deze naar verwachting sta-biel. De baten voor bestemming zullen weer stijgen, maar de huidige prognose is dat voor de netto schul-den hetzelfde geldt.


netto schuldquote 31-12-2015 31-12-2016 31-12-2017

langlopende schulden 547 567 567

kortlopende schulden 75 118 161

overlopende passiva 80 77 75

uitzettingen 0 0 0

subtotaal schulden (a) 702 763 803 uitzettingen met looptijd < 1 jaar 33 33 33

liquide middelen 3 3 3

overlopende activa 32 32 32

subtotaal uitstaande gelden (b) 68 68 68 netto schulden (a-b) 634 695 735

baten voor bestemming (c) 687 679 703

netto schuldquote (100% * [a-b] / c) 92% 102% 105%


Kengetallen weerstandspositie

b. Solvabiliteitsratio

De solvabiliteitsratio is het percentage dat het eigen vermogen (de reserves) uitmaakt van het balanstotaal. Dit kengetal geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Een ratio lager dan 20% wordt als onvoldoende beschouwd, tussen de 20 en 50% is deze matig en hoger dan 50% wordt deze als goed gezien. De solvabiliteitsratio van de gemeente Almere is volgens deze normen op dit moment matig en dreigt in 2017 verder te dalen.


solvabiliteitsratio 31-12-2015 31-12-2016 31-12-2017

eigen vermogen (a) 263 217 184

totale vermogen (b) 1.011 1.028 1.039

solvabiliteit (100% * a/b) 26% 21% 18%

Onze uitzonderlijke grondpositie, waarbij een grote hoeveelheid gronden al wel is aangekocht en voor een deel ontwikkeld, maar pas in de toekomst wordt verkocht, zorgt ervoor dat we sowieso al relatief veel vreemd vermogen hebben. De maatregelen in het grondbedrijf van de afgelopen jaren hebben ons eigen vermogen sterk doen afnemen en in deze begroting teren we hier nog verder op in. Het resultaat hiervan is dat de solvabiliteitsratio richting een ‘onvoldoende’ score gaat. Om hier verandering in te brengen, dienen we onze reservepositie de komende jaren weer op peil te brengen.

c. Grondratio

De grondratio is de verhouding tussen de totale boekwaarde van de grondvoorraad en de jaarlijkse baten. De boekwaarde van de voorraden grond is van belang, omdat deze waarde moet worden terugverdiend bij de verkoop. De huidige signaleringswaarde ligt tussen de 20% en 35%.


grondratio 31-12-2015 31-12-2016 31-12-2017

boekwaarde niet in exploitatie genomen gronden 0 0 0

bouwgronden in exploitatie 276 289 303

totale boekwaarden gronden (a) 276 289 303

baten voor bestemming (b) 687 679 703

grondratio (100% * a/b) 40% 43% 43%

De ingrepen in het grondbedrijf hebben een positief effect gehad op de grondratio (deze was in 2014 nog bijna 80%). Afwaardering van de grondvoorraad zorgt er immers voor dat de boekwaarde daalt in verhou-ding tot de gemeentelijke baten. Doordat de boekwaarde van de gronden relatief stabiel blijft, zorgt de stij-ging van de baten van dit jaar voor een verder dalende grondratio. De grondratio van Almere ligt nog steeds hoger dan de signaleringswaarde. Dit wordt vooral veroorzaakt door de groeiopgave van Almere waardoor de grondvoorraad hoger ligt dan gemiddeld. De verwachting is dat door beheersingsmaatregelen en de aantrekkende economie de grondratio de komende jaren stabiel zal blijven.

Kengetallen begrotingspositie

d. Belastingcapaciteit quote

Een laatste indicator voor de lange-termijn-gezondheid van de gemeentelijke financiën is de belastingcapa-citeit quote. Deze bepaalt de mate waarin de lokale lasten – en hiermee de gemeentelijke baten – zouden kunnen worden verhoogd, door de lokale woonlasten voor een gemiddeld gezin af te zetten tegen de lande-lijk gemiddelde lasten. Uit de tabel hieronder blijkt dat de totale woonlasten voor een gemiddeld gezin in Almere iets hoger liggen dan het landelijk gemiddelde. Voor 2017 kan dit nog niet worden becijferd omdat we nog geen inzicht hebben in de tariefvoorstellen van de andere gemeenten in Nederland.


Het Coelo publiceert jaarlijks in maart een actuele vergelijking van de lokale woonlasten (http://www.coelo.nl).


lokale lasten 2015 2016 2017

OZB-lasten voor gezin bij gemiddelde WOZ-waarde 281,6 285,9 291,3

rioolheffing voor gezin bij gemiddelde WOZ-waarde 132,6 136,6 141,3

afvalstoffenheffing voor een gezin 311,6 318,7 325,9

heffingskorting 0,0 0,0 0,0

totale woonlasten voor gemiddeld gezin (a) 725,7 741,2 758,5

woonlasten landelijk gemiddelde voor gezin (b) 716,0 723,0 onbekend

afwijking ten opzichte van het landelijk gemiddelde 9,7 18,2

woonlasten t.o.v. landelijke gemiddelde t-1 (100% * [a/b]) 101% 103%

Meerjarige balans

De tabel hieronder geeft de meerjarige balans weer, zoals deze verwacht wordt op basis van de huidige meerjarenramingen:


activa 2016 2017 2018 2019 2020 passiva 2016 2017 2018 2019 2020

materiële vaste activa vaste passiva

economisch nut 720 723 720 726 730 eigen vermogen 263 217 184 177 179

waardecorrectie -87 -87 -87 -87 -87 voorzieningen 46 48 51 51 52

financiële vaste activa 34 34 34 34 33 langlopende leningen 547 567 567 691 691

vlottende activa vlottende passiva

bouwgronden in exploitatie 416 429 443 452 443 kortlopende leningen 75 118 161 61 53

waardecorrectie gronden -140 -140 -140 -140 -140 overlopende passiva 80 77 75 73 73

overige vlottende activa 68 68 68 68 68

totaal activa 1.011 1.028 1.039 1.054 1.048 totaal passiva 1.011 1.028 1.039 1.054 1.048


3.3 Lokale heffingen In deze paragraaf schetsen wij u slechts een beeld van de ontwikkelingen op dit beleidsterrein. Dat komt doordat de effecten van een aantal ontwikkelingen op dit moment nog niet bekend is waaronder de trend-matige verhoging en effecten van hertaxatie Onroerende zaakbelasting (OZB).

Algemeen

Het beleid ten aanzien van de lokale heffingen is gebaseerd op de in het coalitieakkoord vastgelegde uit-gangspunten: kostendekkende tarieven en lokale belastingen, die - binnen de wettelijke norm - geïndexeerd worden met inflatie.

Onroerende zaakbelasting (OZB) niet-woningen

In onderstaande tabel zijn de maatregelen in beeld gebracht. Daarbij is aangegeven of de desbetreffende maatregel ook een effect heeft op de lokale lasten.

Tabel 3-15

effect op: tarief ozb lokale lastendruk

hertaxatie ozb: marktontwikkelingen 2,0% geen2

bezwaarschriften ozb: nacalculatie marktontwikkelingen

over belastingjaar 2015 vermindering woz-waarde met € 51 miljoen 1,4% geen

over belasting jaar 2016 vermindering woz-waarde met € 45 miljoen 1,3% geen

tariefsverhoging i.v.m. lagere WOZ waarde 4,7%

trendmatige verhoging ozb 0,9% 0,9%

beheer en onderhoud van de stad 1,0% 1,0%

totaal verhoging 6,6% 1,9%

Hertaxatie Waardering Onroerende Zaken (WOZ)

Op 1 januari 2016 begint een nieuw waarde tijdvak voor de WOZ, met als peildatum 1 januari 2016. Uit onze voorlopige uitkomsten van de hertaxatie blijkt dat de waardedaling van kantoren en bedrijfspanden uitkomt op 2%. Dat betekent dat de waardedaling in Almere hoger uitvalt dan landelijk. Dit is conform de ontwikke-ling de afgelopen jaren. De marktontwikkelingen worden in de tarieven verrekend. Hierbij hanteren wij het weegschaalprincipe. Volgens dit principe wordt het effect van de hertaxatie van niet-woningen verdisconteerd in de tarieven voor ozb niet-woningen. Door de werking van dit principe blijft de opbrengst van de ozb niet-woningen na her-taxatie gelijk. Op dit moment vinden de marktanalyses nog plaats. De uitkomsten daarvan zijn nog niet be-kend. Omdat dat pas in de loop van oktober/november zal zijn, kunnen de effecten daarvan ook niet worden meegenomen bij de begroting. Dat gebeurt bij de Tarievennota; deze verschijnt in de loop van november.

Bezwaarschriften waardering: nacalculatie marktontwikkelingen

In 2012 heeft uw raad via een motie aangegeven dat de uitkomsten van de hertaxatie ook achteraf nagere-kend moeten worden.

2 Tariefsverhogingen die voortvloeien uit correcties van de marktwaarde van het onroerend goed hebben géén effect op de lokale lastendruk. Dat komt omdat tegenover de stijging van het tarief een even grootte daling van de WOZ-waarde staat. Daar-door blijft de opbrengst van de ozb per saldo gelijk aan vorig jaar, bij het verdisconteren van de marktontwikkelingen in het tarief


Over belastingjaar 2015

Bij de vaststelling van het tarief voor 2015 gingen wij er vanuit dat de WOZ-waarde van niet woningen met € 106 miljoen ( -2,9%) zou dalen. Via bezwaar en beroep heeft in de loop van 2015 nog een waarde correctie vanuit de markt plaatsgevonden van € 51 miljoen (-1,4%) op onze vaststelling, In totaal is de WOZ-waarde van niet-woningen met € 157 miljoen gedaald op waardepeildatum 1 januari 2014. Hierdoor is onze belas-tingopbrengst over 2015 niet gelijk gebleven, maar met € 0,25 miljoen gedaald. Zoals hiervoor is toegelicht, worden de marktontwikkelingen in de tarieven verrekend; als gevolg hiervan worden de tarieven voor ozb niet-woningen vanaf 2017 met ca 1,4% verhoogd. Bij de technische voorjaarsnota hebben wij u hierover geïnformeerd.

Over belastingjaar 2016

Over 2016 hielden we rekening met een waardedaling van € 40 miljoen (-1,2%). Dit effect hebben wij verdis-conteerd in onze tarieven. Op basis van het toegekende bezwaarschriften blijkt dit nu € 45 miljoen hoger uit te vallen (-1,3%). Dat betekent dat wij ons tarief nu alsnog met 1,3% gaan verhogen.

Trendmatige verhoging 0,9%

Conform afspraak passen wij jaarlijks onze tarieven aan op de prognoses van het Centraal Planbureau. In de Macro Economische Verkenning 2017 heeft het planbureau recentelijk een indicatie afgegeven voor de loon- en prijsontwikkeling voor het komend jaar. De verwachting is dat het trendpercentage op 0,9% zal uitkomen. Dit percentage geeft een beeld van de algemene trendmatige ontwikkeling. Dit percentage geldt ook voor belastingverordeningen, de tarievenbesluiten 2017 en de overige privaatrechtelijke tarieven.

Extra stijging 1% OZB

Bij de programmabegroting 2009 hebben wij voorgesteld om de OZB tarieven tot 2018 jaarlijks extra te ver-hogen met 1% (boven de trend) ter gedeeltelijke dekking van de problematiek rondom de vervanging en het groot onderhoud in de openbare ruimte. De formele besluitvorming hierover vindt (elk jaar) plaats bij de vaststelling van de tarievennota in het najaar.

Onroerende zaakbelasting (OZB) woningen

Op dit moment vindt ook de hertaxatie van woningen plaats. Landelijk stijgt de waarde van woningen met 3%. Het is nog niet bekend hoe de waardeontwikkeling in Almere is. Net als bij de niet-woningen wordt dit effect verdisconteerd in de tarieven. Als de waardestijging ook uitkomt op 3% leidt dit tot een verlaging van het tarief met 3%. Daarnaast wordt het tarief (evenals bij de niet-woningen) verhoogd met 2% vanwege het beheer en onderhoud en de trend.

Afvalstoffenheffing

Almere heeft de ambitie om een stad zonder afval te worden. Omdat de hoeveelheid te verbranden restafval de afgelopen jaren flink terugliep en de hoeveelheid grondstoffen steeg, vertoonde ook het tarief van de afvalstoffenheffing tot 2015 een neerwaartse trend. In 2015 is er door de invoering van een verbrandingsbe-lasting door het Rijk een stijging van het tarief doorgevoerd. Als gevolg van een te geringe daling van de hoeveelheid restafval en van de door de crisis verder dalende grondstofvergoedingen was dit ook in 2016 noodzakelijk. De reductie van restafval heeft zich in 2016 voortgezet. Echter niet in het tempo dat we had-den verwacht. Het succes van de promotie-acties van de campagne “Almere stad zonder afval” draagt wel-iswaar bij aan een scheidingsgedragsverandering bij Almeerders maar we zien ook dat er een systeemin-greep nodig is om het aantal kilo’s verder te reduceren. In 2016 zijn we daarom gestart met het uitvoeren van pilots in de hoogbouw. We brengen hier, in samenspraak met de desbetreffende bewoners, de voorzie-ningen voor het gescheiden inzamelen op orde. De eerste resultaten zijn veelbelovend. Ook worden er pi-lots uitgevoerd voor de uitrol van restafval op afstand, waar er ondergrondse restafval depots worden ge-plaatst centraal in de wijk. Waar mogelijk doen we dit in overleg met overige gemeentelijke afdelingen en diensten zodat we dit kunnen combineren met bijvoorbeeld grootonderhoud in een wijk. Ook hier worden bewoners betrokken bij de planvorming.


Tariefvoorstel

In onderstaande tabel zijn de voorgestelde tariefmaatregelen in beeld gebracht. In totaal gaat het tarief met € 7,28 omhoog; daarvan komt € 4,78 voort uit prijsstijgingen en € 2,50 uit hoeveelheidsverschillen. Tabel 3-16 bedragen x € 1,- omschrijving financieel effect tarief

prijs hoeveelheid totaal tarief

tarief 2016 318,65

effect door marktprijzen en scheidingsgedrag

restafval 24.000 26.000 50.000 0,64

bioafval 6.000 6.000 13.000 0,15

bioafval: vereveningsbijdrage 80.000 0 80.000 1,02

papier -184.000 0 -184.000 -2,35

plastic, metaal en drankkarton -162.000 196.000 34.000 0,43

ijzer 72.000 -16.000 56.000 0,71

textiel 42.000 -18.000 24.000 0,31

hout 241.000 2.000 243.000 3,09

overige fracties: zoals computers en bruingoed 33.000 0 33.000 0,42

trendmatige verhoging 0,9% 226.000 226.000 2,87

subtotaal 378.000 196.000 575.000 7,28

tarief 2017 325,93

Hieronder wordt dit toegelicht.

Restafval

Tabel 3-17 tonnen afval soort grondstof/afval 2014 2015 2016 begroot 2016 prognose 2017

restafval 34.650 32.025 31.800 35.000 32.000

bioafval /gft 8.500 11.800 12.000 11.800 12.100

De cijfers tot en met juli 2016 laten een verdere gestage daling zien van de totaalhoeveelheid restafval, de daling zet door maar veel minder snel dan was ingeschat. In de begroting 2016 was uitgegaan van gemid-deld 160 kg per inwoner per jaar. Op basis van de inzamelresultaten tot en met juni, verwachten wij uit te komen op gemiddeld 176 kg per inwoner. Voor 2017 handhaven wij onze raming op het begroot gemiddelde van 160 kg per inwoner. Er is dan een geringe stijging van de hoeveelheid restafval in verband met de groei van de stad. De prijs voor het verbranden van restafval stijgt met € 3,11 per ton (excl. indexatie). Op de ver-brandingsbelasting krijgen we een bedrag terug omdat uit het residu na verbranding nog ijzer en metalen met opbrengstwaarde worden teruggewonnen. Deze teruggave compenseert het hogere verbrandingstarief grotendeels waardoor de noodzakelijke tariefsverhoging per saldo € 0,39 bedraagt.

Bioafval/gft

De ingezamelde hoeveelheid bioafval is als gevolg van verbeterde advisering en voorlichting in het afgelo-pen jaren fors toegenomen. Omdat het restafval in 2016 in geringe mate afneemt betekent dit dat ook de begrote hoeveelheid bioafval ongeveer gelijk blijft. In de hoogbouw zijn nog onvoldoende mogelijkheden om het bioafval gescheiden aan te bieden. We zijn een aantal pilots gestart om te kunnen beoordelen welke inzamelmethode in de hoogbouw het meest effectief blijkt. Op basis van de eerste resultaten zijn de verwachtingen veelbelovend. De prijs in 2016 voor de verwerking van het bioafval is circa € 0,85 per ton hoger dan in de begroting 2016 is opgenomen, dit verwerken we nu in het tarief.


Vereveningsvergoeding

In het nieuwe gft contract (ingegaan per 1 juli 2014) zijn behalve de verwerkingskosten ook de verevenings- tarieven neerwaarts bijgesteld naar een door alle partijen als redelijk ervaren niveau (van € 0,60 naar € 0,20 per km). Deze tarieven zijn de basis voor de vereveningsbijdrage die de deelnemende gemeenten aan Almere betalen (vergoeding per kilometer op basis van de afstand van de deelnemende gemeenten tot Orgaworld en de aangeleverde tonnages bioafval). Almere is de gemeente met de grootste afstand tot Orgaworld en wordt hiervoor door de overige gemeen-ten gecompenseerd. De in de begroting 2016 opgenomen vereveningsbijdrage is nog gebaseerd op de oude afspraken met deze Flevolandse gemeenten. De door deze gemeenten aan ons terugbetaalde bijdrage is als gevolg hiervan sterk verlaagd. De gemeente Zeewolde heeft niet meer geparticipeerd in het nieuwe gft contract en deze samenwerking gestopt. Door deze twee factoren is de bijdrage aan de kosten circa € 80.000 lager dan be-groot.

Tabel 3-18 tonnen afval

soort grondstof/afval 2014 2015 2016 begroot 2016 prognose 2017

papier 11.500 11.000 10.500 10.400 10.500

plastic , drankenkarton en blik (PMD) 3.759 4.340 4.000 4.050 4.250

ijzer 1.650 1.650 1.500 1.565 1.600

textiel 480 480 300 335 335

hout 5.000 5.000 5.500 5.800 5.900

Papier

De hoeveelheid ingezameld papier loopt als gevolg van digitalisering elk jaar verder terug. In 2015 waren de opbrengsten uit papierverkoop als gevolg van dalende prijzen op de papiermarkt fors lager. In het tarief van de afvalstoffenheffing 2016 zijn deze lagere inkomsten verwerkt. Begin 2016 hebben we echter een nieuw contract afgesloten met een gunstigere papierprijs waardoor de inkomsten uit papierverkoop dit jaar hoger zijn dan begroot, we verwachten dit contract in 2017 te continueren.

Kunststof verpakkingen/drankkartons/blik

In 2015 is gestart met de inzameling van drankkartons en blik bij het plastic verpakkingsafval. De geschei-den inzameling van deze fractie is gestart in maart 2015 en we zien vanaf deze datum een geleidelijke toe-name van deze fractie. Vanaf 2015 wordt de vergoeding van kunststof gebaseerd op netto bij de eindverwer-ker aangeleverde hoeveelheden, dat wil zeggen na splitsing en vochtverlies. In de tabel is de bruto ingeza-melde hoeveelheid opgenomen. Circa 80% hiervan wordt aangeleverd bij de eindverwerker. Op basis van dit percentage zijn de inkomsten berekend. Deze zijn aanzienlijk hoger dan in 2015 was verwacht en in de hef-fing 2016 opgenomen. Deze hogere inkomsten worden in de heffing 2017 opgenomen.

IJzer

De prijs van ijzer is de afgelopen jaren als gevolg van de economische crisis voortdurend gedaald naar een dieptepunt van € 85 per ton. In 2016 loopt deze prijs heel langzaam weer iets op. In de begroting van de afgelopen jaren hebben we gerekend met een opbrengst van € 160 per ton. In 2017 gaan we uit van een opbrengst prijs van € 100 per ton.

Textiel

In de tabel staat de door de gemeente vermarkte hoeveelheid textiel, dit is circa 1/3e van de totaal aange-boden hoeveelheid textiel. 2/3e deel wordt ingezameld door de charitatieve instellingen, zij vermarkten de textiel zelf en de opbrengst komt ten gunste van deze goede doelen.


Hout

De verwerkingslasten van het sorteerhout zijn fors gestegen. De oorzaak van deze prijsstijging is dat er bij de eindverwerkers van afvalhout een grote onbalans is ontstaan in vraag en aanbod van de kwaliteiten A/B en B-hout. Meerdere be-/verwerkers in binnen- en buitenland hebben derhalve een innamestop aangekon-digd of hebben dit besluit concreet al genomen. De keten van inname tot en met verwerking is daarmee volledig ontwricht en op korte termijn wordt nog geen structurele oplossing voorzien voor dit internationale probleem. Daarnaast constateren we een ontwikkeling waarbij Biomassa Energie Centrales hun tarieven voor secundaire grondstoffen continue opwaarts aanpassen. De verwerkingsprijs van hout in de begroting van de laatste jaren was € 4,25 per ton, de werkelijke prijs is momenteel € 45 per ton.

Verplaatsing recycleperron

Het huidige recycleperron op de Steiger in Almere Haven wordt in de loop van 2016 afgebroken. In de loop van 2017 wordt een nieuw upcycle-perron gerealiseerd op een andere plek op de Steiger. Het nieuwe per-ron moet uitdagen tot verder scheiden van afval en het omgaan met grondstoffen zal op aansprekende wijze worden getoond (educatiefunctie). Het perron kan hiermee als motor dienen voor verdere ontwikkeling van de circulaire economie op bedrijventerrein De Steiger. Het financieel effect hiervan zal in 2018 worden ver-werkt in de heffing.

Kostendekkendheid tarief

In onderstaande tabel hebben wij de kosten en opbrengsten van de afvalstoffenheffing na verwerking van de tariefmaatregelen in beeld gebracht. Zoals uit onderstaande tabel blijkt is de afvalstoffenheffing niet kos-tendekkend. Dit is onder andere het gevolg van de beleidsmatige keuze om de kosten van kwijtschelding en het ondergronds afvaltransport systeem niet volledig in het tarief afvalstoffenheffing te verdisconteren.


afvalstoffenheffing 2016 2017 2018 2019 2020

huishoudelijk afval 21.234 21.904 22.261 22.696 23.215

callcenter grofvuillijn 51 53 54 54 55

kwijtschelding 1.903 1.928 1.952 1.982 2.017

overhead 4.019 4.099 4.151 4.214 4.289

voorziening dubieuze debiteuren 373 381 385 391 398

compensabele btw 3.306 3.369 3.411 3.463 3.525

subtotaal lasten 30.886 31.734 32.214 32.800 33.499

opbrengsten

afvalstoffenheffing 24.890 25.734 26.058 26.453 26.922

restfracties 4.284 4.375 4.430 4.498 4.578

subtotaal opbrengsten 29.174 30.109 30.488 30.951 31.500

tekort 1.712 1.625 1.726 1.849 1.999

percentage kostendekkendheid 94% 94% 94% 94% 94%

aantal objecten afvalstoffenheffing 78.110 78.957 79.950 81.162 82.600

opbrengst heffing per object 318,65 325,93 325,93 325,93 325,93


Rioolheffing

In onderstaande tabel zijn de voorgestelde tariefmaatregelen in beeld gebracht. In totaal gaat het tarief met € 4,65 per object omhoog.

Tabel 3-20 bedragen x € 1,-

omschrijving totaal tarief

tarief 2016 136,61

trendmatige verhoging 0,9% 1,23

sparen voor toekomstige vervanging rioolstelsel 2,5% 3,42

subtotaal 3,4% 4,65

tarief 2017 141,26

Met de rioolheffing worden de kosten van beheer en onderhoud én het nakomen van de zorgplicht voor afval- hemel- en grondwater afgedekt. Deze kosten zijn verbonden aan de inzameling en transport van afvalwater, en het inzamelen, opvangen en afvoeren van regen- en/of grondwater ter voorkoming van over-last. De rioolheffing wordt jaarlijks bijgesteld op basis van de afspraken uit het Gemeentelijk Waterhuis-houding Plan (GWHP). In 2016 wordt het nieuwe Waterhuishouding Plan (WHP) vastgesteld. Dit is een ge-zamenlijk plan van de gemeente en het waterschap, dat ook door het waterschap wordt vastgesteld. Voor-alsnog gaan wij er vanuit dat de uitvoering van het jaarprogramma 2017 uit dit plan, zonder extra tariefs-verhoging (op de trend en de vervanging) kan worden bekostigd uit de heffing. Voorts is bij de Programmabegroting 2007 besloten en bevestigd bij het vaststellen van het GWHP om te gaan ‘sparen’ voor de toekomstige vervanging van het rioolstelsel. Het rioolstelsel moet in de periode 2035-2065 vervangen worden. Deze investering wordt via een jaarlijkse stijging van het tarief met 2,5% afgedekt. Daarnaast vindt ook nog de inflatiecorrectie (1% trendmatige verhoging) plaats.


garage parkeren straat parkeren

voorgestelde tarieven Almere Buiten Almere Stad Almere Buiten Almere Stad

uurtarief 1,60 2,00 1,60 2,50

starttarief 0,25 0,25 0,25 0,25

maximum dagtarief 2,00 9,50 2,00 17,50

afronding afhankelijk van betaalwijze

cash 0,10 0,50 0,10 0,10

digitaal 0,10 0,01 0,10 0,10

belparkeren n.v.t. n.v.t. 0,01 0,01


Kostendekkendheid rioolheffing

In onderstaande tabel hebben wij de kosten en opbrengsten van de rioolheffing na verwerking van de ta-riefmaatregelen in beeld gebracht. Zoals uit onderstaande tabel blijkt is de rioolheffing niet kostendekkend.


rioolheffing 2016 2017 2018 2019 2020

riolen en waterzuivering 7.453 7.570 7.678 7.795 7.961

storting vervangingsfonds 2.304 2.639 2.669 2.703 2.748

overhead 617 628 635 643 654


compensabele btw 1.222 1.245 1.259 1.275 1.297


opbrengsten

rioolheffing 11.581 12.088 12.225 12.379 12.588

overige opbrengsten 10 10 10 10 10


tekort 179 161 185 208 246


aantal objecten rioolheffing 84.772 85.572 86.540 87.630 89.111

opbrengst heffing per object 136,61 141,26 141,26 141,26 141,26

Wabo leges

In verband met het uitstel van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (WKB) en de positieve bijstelling van de woningbouwprognose is ten opzichte van de programmabegroting de verwachte volume legesin-komsten met € 2 miljoen naar boven bijgesteld. Het totale verwachte legesvolume vanaf 2017 bedraagt hiermee € 4,6 miljoen. De lasten worden naar verwachting volledig gedekt uit de inkomsten, zonder dat daarvoor aanpassingen van de legestarieven nodig zijn.

Kostendekkendheid waboleges

In onderstaande tabel hebben wij de kosten en opbrengsten van de wabo-leges in beeld gebracht. Zoals uit onderstaande tabel blijkt is de vergunningverlening niet kostendekkend. De belangrijkste oorzaken hiervan zijn: beleidsmatige keuze om de kosten van excellent gastheerschap bij de WABO leges niet ten laste van het

tarief te brengen; het uitblijven van (grote) bouwaanvragen bij de WABO. Door het uitblijven van aanvragen met grote

bouwsommen is het tarief niet meer kostendekkend.


Wabo leges 2016 2017 2018 2019 2020

kosten bouwvergunningen 5.633 3.221 3.220 3.222 3.222

overhead 2.150 2.150 2.150 2.150


compensabele btw 33 33 33 33 33


opbrengsten

leges vergunningverlening 4.600 4.600 4.600 4.600 4.600


tekort 1.135 873 872 874 874



Leges burgerzaken

Dit zijn kosten die worden gemaakt en de leges die worden geïnd voor verstrekking van bijvoorbeeld pas-poorten, rijbewijzen en uittreksels. Onder burgerzaken vallen zowel de burgerzakenbalie, als het callcen-ter, de beantwoording van vragen via internet en de backoffice die de dienstverlening ondersteund.

Kostendekkendheid leges burgerzaken

In onderstaande tabel hebben wij de kosten en opbrengsten van de leges burgerzaken in beeld gebracht. Zoals uit onderstaande tabel blijkt is de afgifte van de diverse documenten en dergelijke niet kostendek-kend. De belangrijkste oorzaak hiervan is de door het rijk vastgestelde (en gemaximeerde) tarieven (bur-gerleges.


burgerzaken 2016 2017 2018 2019 2020

kosten balie burgerzaken 1.274 1.274 1.274 1.274 1.274

kosten overige afd. burgerzaken 3.732 1.689 1.689 1.689 1.689

overhead

balie burgerzaken 1.274 1.274 1.274 1.274

overige afd. burgerzaken 685 685 685 685

compensabele btw 97 98 99 98 98


opbrengsten

gemeentelijke leges 1.947 1.969 1.981 1.969 1.969


tekort 3.156 3.051 3.040 3.051 3.051

% kostendekkendheid 38% 39% 39% 39% 39%

Parkeren

De parkeertarieven voor een (kort) bezoek in de stad zijn vorig jaar gewijzigd naar betalen per minuut. Het verwachte financieel nadelige effect hiervan is met een starttarief opgevangen. Voor een sluitende parkeer-exploitatie 2017 is geen tariefstijging noodzakelijk, daarom is het tarief voor (kort) parkeren gelijk gehouden aan 2016. Op de abonnementen en vergunningen wordt een inflatiecorrectie toegepast. In de tarievennota 2017 is het tarief voor de bewonersgarages (Diagonaal en een onderdeel van de Hospitaalgarage) aange-past aan de afspraken die met de bewonersorganisaties zijn gemaakt te weten € 700 per jaar voor de Dia-gonaalgarage en € 650 voor de Hospitaalgarage. Voor de parkeertarieven zal in 2017 het volgende gelden:

Ligplaats- en havengelden

Over de tarieven voor ligplaatsen en havengelden zijn in het kader van de wet markt en overheid onlangs besluiten genomen. Over deze tarieven moet btw worden gerekend; dit wordt vanaf 2017 in het tarief mee-genomen.


3.4 Onderhoud kapitaalgoederen

Beheer Openbare Ruimte

Visie

De kernopgave beheer richt zich op het veilig, heel en schoon houden en verbeteren van de functionaliteit van de openbare ruimte en het verbeteren van de maatschappelijke waardering. Dit met behoud of verster-king van de eigen identiteit en diversiteit van de openbare ruimte. Dit doen we samen met de bewoners, bedrijven en overige instellingen en organisaties in de stad.

Beleidskader

Met de visie Beheer Openbare Ruimte ‘Beheer maakt het verschil’ heeft de raad in december 2012 de ka-ders voor het beheer van de openbare ruimte vastgelegd. De huidige opvattingen over de kwaliteit van de openbare ruimte zijn bestuurlijk vastgelegd in de Visie Beheer Openbare Ruimte en in het coalitieakkoord ‘De kracht van de stad’.

Beleid

Toen in 2014 bleek dat het vasthouden aan de gehanteerde beheerniveaus op de langere termijn tot grote financiële tekorten zou leiden, is de Bestuursopdracht Beheer tot stand gekomen. De hierin voorgestelde maatregelen moesten ervoor zorgen dat het totaal geraamde gat van € 8 miljoen tussen het beschikbare budget en de ambities zou worden gedicht. Als gevolg van een aanvullende taakstelling en enkele tegenval-lers bedroeg het totaal op te lossen tekort € 9,7 miljoen. In de Programmabegroting 2015 is uiteindelijk € 3,5 miljoen extra beheerbudget beschikbaar gesteld en in de Programmabegroting 2016 is het resterend bedrag van € 6,2 miljoen opgelost. De hiertoe benodigde maatregelen lagen in de sfeer van stroomlijnen ambtelijke organisatie, minder vaak onderhoud plegen en elementen verwijderen of omvormen. De uitvoering van de maatregelen, de besparingen en maatschappe-lijke effecten worden gemonitord. Evaluatie vindt plaats in 2017 en 2020. De evaluatie in 2020 kan leiden tot aanpassing van de Visie Beheer Openbare Ruime die in 2012 is vastgesteld in de raad.

Meerjaren Perspectief Beheerexploitatie Almere (MPBA)

In de Programmabegroting 2016 is tevens een opdracht geformuleerd voor het ontwikkelen van het Meerja-renperspectief Beheerexploitatie Almere (MPBA), naar analogie van het Meerjarenperspectief Grondexploi-taties Almere. De bedoeling van dit MPBA is om een meerjarig beeld te geven van de opgave in de stad op het punt van groot onderhoud en vervanging in de openbare ruimte en een afwegingskader te bieden voor prioritering van activiteiten. In de afgelopen periode is een eerste proeve van dit MPBA ontwikkeld. Het gaat om een complex instru-ment, dat niet van de een op de andere dag is ingevoerd. Het MPBA moet ons uiteindelijk inzicht geven in: de programmering van groot onderhoud en vervanging van elementen in de openbare ruimte voor de

komende 4 jaar op basis van operationele gegevens (inspecties, calculaties, actuele planningen, be-stuurlijke keuzes en waardering van gebruikers) en een transparant afwegingskader in relatie tot de be-schikbare middelen;

de ontwikkeling van groot onderhoud en vervanging op de lange termijn voor de aansluitende 10 jaar. Het afwegingskader levert niet alleen een meerjarenprogrammering voor de komende 4 jaar op, maar ook een onderbouwd overzicht van projecten die binnen de gegeven financiële kaders niet tot uitvoering kunnen komen.


De eerste proeve van het MPBA is gebruikt als onderlegger voor deze programmabegroting. In de komende tijd zal het instrument verder worden doorontwikkeld, mede in samenhang met de uitvoeringsprogramme-ring van externe partners en projecten. De doorontwikkeling van het instrument MPBA zal in 2017 en verder regelmatig onderwerp van bespreking met de gemeenteraad zijn.

Onderhoudsniveau

De rapportage Bestuursopdracht Beheer geeft aan welke elementen/gebieden op een lager niveau worden onderhouden. In grote lijnen geldt voor de centrumgebieden het zogenoemde A-niveau (extra) en voor hoofdinfrastructuur en woongebieden B-niveau (basis). Deze niveaus sluiten aan bij de landelijk gehanteer-de kwaliteitsnormen van het CROW. Op onderdelen wordt een lager kwaliteitsniveau gerealiseerd. Zo be-perken vrijwel alle onderhoudsinspanningen in werken buitengebied zich tot kwaliteitsniveau C (laag).

Financiën

Het programma is gebiedsgericht opgebouwd, inclusief een aantal stedelijke projecten. De totale pro-grammering voor 2017, ingedeeld in gebied en soort uitgaven, is terug te vinden in onderstaande tabel.


verdeling programma 2017 naar stadsdeel water/groen infra woon wijken overig onvoorzien totaal

Almere Buiten/Hout 556 856 2.465 3.877

Almere Haven/Poort 52 1.207 1.495 2.754

Almere Stad 53 2.196 2.498 4.747

Almere Centrum 50 598 648

Stedelijk programma 1.245 2.105 364 3.714

onvoorzien 1.000 1.000

totaal 1.956 6.962 6.458 364 1.000 16.740

Hieronder wordt, op hoofdlijnen, beschreven welke activiteiten in 2017 worden uitgevoerd. Een uitgebreide toelichting wordt gegeven in het Bestedingsplan Groot Onderhoud en vervangingsinveste-ringen.

Programmering 2017

In 2017 pakken we de renovatie van het sluiscomplex Leeghwatersluis aan. Daarnaast zal het reeds voorbe-reide groot onderhoud van De Werven en de Hoofdstedenbuurt verder doorgang vinden, net als het onder-houd in Bloemenbuurt Oost. In de Regenboogbuurt wordt in 2017 gestart met de uitvoering. In het centrum van Almere Buiten zal de Markt naar aanleiding van de Lightchallenge worden aangepast. Dit stond voor najaar 2016 op het programma, maar is in overleg met de ondernemers doorgeschoven naar het voorjaar van 2017. Bruggen hebben het afgelopen jaar de nodige media-aandacht gehad, met deze programmering hebben we meer grip op de problematiek gekregen. In 2017 wordt verspreid over Almere groot onderhoud aan een aantal bruggen gepleegd, en wordt een aantal bruggen gesloopt. Dit draagt bij aan zowel de veiligheid als de opgave van de uitwerkingsopdracht met betrekking tot areaalvermindering. Naar aanleiding van de uit-werkingsopdracht wordt ook verspreid over Almere openbare verlichting vervangen door led. Met betrek-king tot de opdracht mobiliteit en doorstroming wordt een aantal verkeersregelinstallaties op dreven en bij bushaltes aangepast. Ook planmatig onderhoud bomen wordt in 2017 voortgezet. Hierbij worden om en om bomen weggehaald ten behoeve van de gezondheid van de daarna nog aanwezige bomen. Dit voorkomt dood hout wat bij storm los komt en zo bijdraagt aan de veiligheid. De vermindering van areaal draagt bij aan de bestuursopdracht. In de focusgebieden worden activiteiten uitgevoerd die bijdragen aan de doelstellingen van de focusgebie-den. Hiertoe behoren onder andere het verbeteren van de ingangen bij parkeergarages in het centrum en het doen van groot onderhoud aan de steigers in het Beatrixpark.


Voor een aantal wegen en fietspaden in de stad worden asfaltconstructies en verzakkingen hersteld en wordt in focusgebieden straatwerk van voeten fietspaden verbeterd. Ook worden onder andere bij de be-graafplaats en het sportpark parkeerterrein toegevoegd om lokale parkeerproblematiek en daarmee over-last voor bewoners op te lossen.

Riolering

Beleid

De volgende algemene en wettelijke kaders zijn van toepassing op de riolering: Waterwet, deze geeft de gemeenten de zorgplicht voor het inzamelen en verwerken van hemelwater en

het voorkomen van structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand. Tevens voorziet de waterwet in een bekostigingssysteem (verbrede rioolheffing) voor kosten die voortvloeien uit de zorgplicht.

Wet Milieubeheer, die gemeenten verplicht tot het inzamelen en transporten van stedelijk afvalwater. De hiermee gepaard gaande kosten kunnen wordt gedekt uit de “verbrede rioolheffing”.

WION, dat het registreren van alle ondergrondse (riool)voorzieningen bij het kadaster voorschrijft. Regionaal Bestuursakkoord Afvalwaterketen Flevoland, een regionale bestuursovereenkomst tussen

Almere, het waterschap Zuiderzeeland en de andere Flevolandse gemeenten. Deze beoogt kostenbe-sparing, betere samenwerking, kwaliteitsverbetering van voorzieningen en vermindering van (persone-le) kwetsbaarheid van organisaties beoogt.

Het vigerende beleidsplan is het Gemeentelijk Waterhuishoudingsplan 2011-2016 (GWHP). Momenteel wordt gewerkt aan een nieuw waterplan 2017-2022 dat het GWHP en de bestaande watervisie uit 2005 gaat vervangen. Dit wordt samen met het waterschap Zuiderzeeland opgesteld en beschrijft alle stedelijke wa-teraspecten van riolering tot waterrecreatie. Als onderdeel van deze uitwerking vindt momenteel ook een herijking plaats van de kostendekking voor de riolering op de lange termijn. Deze kostendekking zal geza-menlijk met het waterplan eind 2016 ter besluitvorming aan de raad worden voorgelegd en vanaf 2017 wordt geëffectueerd. Met de komst van de Omgevingswet (verwachting 2019) worden delen van het water-plan opgenomen in de omgevingsvisie, het omgevingsplan en een rioleringsprogramma. Het waterplan zal ook ruimte creëren voor alternatieve riooloplossingen (nieuwe sanitatie) en klimaatadap-tatie (opvangen van extreme neerslag). Hierdoor zullen in de toekomst mogelijk nieuwe systemen en ande-re inrichtingsprincipes van de openbare ruimte hun intrede doen. Op dit moment gaan we er vanuit dat deze nieuwe inzichten budgetneutraal kunnen worden doorgevoerd, maar ervaringen en onderzoek in de ko-mende jaren zullen hier meer inzicht in moeten geven.

Onderhoudsniveau

Voor het onderhoudsniveau van de riolering is geen landelijk kwaliteitssysteem beschikbaar. In de komende planperiode gaan we kijken of we kunnen differentiëren in kwaliteit. Vooralsnog wordt uitgegaan van niveau basis. Hierbij verkeren de (technische) voorzieningen in redelijke staat, kan afvalwater grotendeels onge-hinderd afstromen en is de bedrijfszekerheid van rioolgemalen voldoende gewaarborgd.

Financiën en Programmering

Jaarlijks stijgt de rioolheffing met 2,5% exclusief inflatie. Hiermee sparen we voor de toekomstige vervan-gingen, maar groeit de rioolheffing ook toe naar een hoger niveau dat in de toekomst nodig is om de jaar-lijkse vervangingsopgave af te dekken. Zoals hierboven gemeld vindt momenteel een herijking van deze dekking op langere termijn plaats. Daarnaast is er sprake van groot onderhoud voor de riolering. In 2017 wordt naar verwachting € 615.000 besteed. Hiervoor gaan we riool herstellen op diverse plekken in de stad. Hiervoor is geïnspecteerd in de wijken: Wierden, Hoven, Filmwijk en Almere Buiten centrum. Na analyse van de inspectiegegevens wordt nader bepaald waar in de geïnspecteerde wijken de noodzakelijkste herstelwerkzaamheden plaats gaan vinden. Daarnaast gaan we voorbereidingen treffen voor de aanpak van afstroomproblematiek in onder andere Waterwijk. Ook vindt er groot onderhoud plaats aan diverse rioolputten.


Vastgoed

Visie

De gemeente bezit 333 objecten. Dit vastgoed is belangrijk voor het functioneren van de stad. Het een belangrijk in-strument om de doelstellingen op het gebied van onderwijs, sport, cultuur, welzijn, veiligheid en economie te realiseren. De gebouwen worden goed onderhouden. Voor gebouwen die leegkomen zoeken we een nieuwe maatschappelijke functie of proberen we te transformeren. Indien die functie er niet meer is, stoten we die gebouwen af.

Beleid

Het beleidskader wordt gevormd door de Kadernota Vast-goedbeleid 2013-2020. We sturen op waarde behoud van de gebouwen. Dat doen we door de gebouwen goed te onder-houden, waar nodig levensduur verlengende maatregelen te nemen, de gebouwen energiezuiniger te maken, de gebouwen “bij de tijd te houden” door functionele ver-beteringen, door een nieuwe bestemming te zoeken waardoor het gebouw opnieuw van waarde wordt, door de beschikbare m2 goed te benutten, en door flexibele gebouwen te realiseren. Vooralsnog staat geen herziening van het beleidskader met betrekking tot het onderhoud van het vastgoed gepland.

De vastgoedportefeuille

De gemeentelijke vastgoedportefeuille bestond eind 2015 uit 331 objecten en is toegenomen naar 333 ob-jecten. De stijging komt voort uit de volgende mutaties: Nieuwbouw van sterrenschool en gymzaal Het Universum in Nobelhorst, het Indoorsportcomplex Olym-

piakwartier in Almere Poort en basisschool Aquamarijn (naar verwachting in 2e helft 2016 in gebruik). Per saldo 4 objecten meer.

Daarnaast zijn de schoolwoningen aan de Willem de Vlaminghstraat verkocht en hebben een aantal administratieve mutaties plaatsgevonden. Per saldo een afname van 2 objecten.

Onderhoudsniveau

In de kadernota Vastgoedbeleid is vastgesteld dat het gemeentelijk vastgoed conditie gestuurd wordt on-derhouden conform de NEN 2767. De gebouwen worden onderhouden op conditieniveau 3, vertaalbaar als sober en doelmatig. Uitzondering hierop zijn de gebouwen Stadhuis, De Nieuwe bibliotheek, het KAF en de Topsporthal, die op conditieniveau 2 worden onderhouden.

Financiën

Om de kosten voor planmatig onderhoud te egaliseren wordt gewerkt met een tweetal voorzieningen voor planmatig onderhoud: een voor gymzalen en tijdelijke onderwijshuisvesting en een voor maatschappelijk vastgoed, parkeren en overige gebouwen. De voorzieningen worden gevoed door dotaties. Deze dotaties zijn conform de kadernota gebaseerd op een voortschrijdend 10 jaar gemiddelde.

47%

23%

7%

7%

6%5%

5%

onderwijs parkeren

vastgoed eigen gebruik sport en recreatie

kunst en cultuur overig beleid

geen beleidsfunctie


Verloop voorziening planmatig onderhoud gymzalen en tijdelijke onderwijshuisvesting

Het verloop van de voorziening planmatig onderhoud gymzalen en tijdelijke onderwijshuisvesting voor de komende 10 jaar is in onderstaande tabel weergeven. De uitgaven zijn gebaseerd op de geplande werk-zaamheden in het onderhoudsplanningsysteem.


jaar beginstand dotatie uitgaven eindstand

2016 723 1.066 730 1.059

2017 1.059 1.086 956 1.189

2018 1.189 1.075 930 1.335

2019 1.335 1.075 1.175 1.235

2020 1.235 1.075 1.560 750

2021‐2025 750 5.375 6.020 104

Verloop voorziening planmatig onderhoud maatschappelijk vastgoed, parkeren en overige gebouwen

Het verloop van de voorziening planmatig onderhoud voor het maatschappelijk vastgoed, parkeren en ove-rige gebouwen ziet er als volgt uit:


jaar beginstand dotatie uitgaven eindstand

2016 9.494 5.330 5.956 8.868

2017 8.868 5.296 6.544 7.620

2018 7.620 5.301 5.571 7.350

2019 7.350 5.324 4.206 8.469

2020 8.469 5.324 6.457 7.336

2021-2025 7.336 26.620 27.315 6.641

Verduurzaming gemeentelijk vastgoed

In de Kadernota Vastgoedbeleid Almere 2013-2020 vastgelegd dat de gemeente een voorbeeldrol wil spelen in het streven naar duurzaam vastgoed. Speerpunten hierbij zijn het toepassen van duurzame materialen, het realiseren van flexibele gebouwen en bouwen onder architectuur en energiemaatregelen. Voor 2017 zijn de volgende duurzaamheidsinvesteringen voorzien:


maatregel totaal inves-

tering 2017

kapitaallasten

(ann)

besparing

(€/jr) afgerond

verschil

LED verlichting aanbrengen in parkeergarages en sporthallen 70.000 6.000 7.000 1.000

bewegingsdetectie aanbrengen in parkeergarages 45.000 4.000 4.000 0

warmte terugwinninginstallaties 64.000 5.000 5.000 0

aanbrengen zonnepanelen 1.426.000 112.000 98.000 -14.000

totaal 1.605.000 127.000 114.000 -13.000

SDE+ subsidie 13.000 13.000

totaal 1.605.000 127.000 127.000 0

Levensduur verlengende ingrepen

In 2016 is voor de portefeuille uit de bouwperiode 1977 tot en met 1985 onderzocht in hoeverre levensduur verlengende maatregelen noodzakelijk zijn. In totaal ging het om 50 gebouwen (exclusief schoolgebouwen, waarvoor schoolbesturen onderhoudsplichtig zijn). Naar aanleiding van een bestuursopdracht uit 2012 is door het college besloten om niet te sparen voor levensduur verlengende ingrepen, maar deze op te lossen als ze zich aandienen.


De conclusies van het onderzoek zijn als volgt: Op basis van schouwing is gebleken dat de 8 gymzalen uit de bouwperiode 1977-1980 toe zijn aan le-

vensduur verlengende maatregelen. De 7 buurtcentra uit de periode 1980-1984 blijken goed te zijn onderhouden. Wel krijgen de Wieken in

2017 een upgrade (krediet is reeds toegekend) en gaat het Wierdendok plaats maken voor woningbouw. De sporthallen uit de bouwperiode 1981 – 1984 zijn in goede staat gehouden door het uitvoeren van

planmatig onderhoud. De asbest daken/gevels van de sporthallen Waterwijk en Buiten moeten conform wettelijke eisen uiterlijk vervangen worden in 2024.

De kwaliteit van de oudste drie buitensportaccommodaties wordt in 2017 in beeld gebracht. Het betreft Wierdenpark, De Marken en Klein Brandt Sportpark. Daarnaast verkeren de kleedruimten op bui-tensportlocatie Rie Mastenbroek (bouwjaar 1987) in slechte staat.

Voor deze levensduur verlengende maatregelen is een investering nodig van € 3.544.000:


object bouwjaar investering kapitaallast per jaar jaar van uitvoering

gymzaal De Hoven 1977 492.000 31.000 2017

gymzaal Jaagmeent 1980 428.000 27.000 2017

gymzaal De Gouwen 1980 429.000 27.000 2017

gymzaal Vrijmark 1980 429.000 27.000 2018

gymzaal Leeuwardenplein 1980 427.000 27.000 2018

gymzaal Harderwijkoever 1980 427.000 27.000 2018

gymzaal + dojo Amsterdamweg 1980 427.000 27.000 2019

gymzaal Lingestraat 1982 485.000 30.000 2019

totaal 3.544.000 € 292.000

Bezetting

Onderstaande tabel biedt inzicht in de leegstand per 1 juli 2016:

Tabel 3-30

object totaal m2 BVO verhuurd leegstand voorgenomen maatregel

OBS De Dubbeldekker 1.288 0 1.288 verkoop/transformatie

t.o.h. Walt Disneyplantsoen 88 717 0 717 verkoop/sloop

Louis Armstrongweg 90 1.124 750 374 verkoop/verhuur

De Aardbei 5.698 0 5.698 transformatie

Alnovum 12.006 5.128 6.878 verkoop/ verhuur/transform.

KDV Pepermuntstraat 604 0 604 verkoop/transformatie

Schoolstraat 36 1.940 0 1.940 verkooptraject

zonder leegstand 351.456 351.456 0

totaal 392.968 375.469 17.499 4,5% van totaal

Transformatie naar wonen

Een aantal gemeentelijke gebouwen dat hun oorspronkelijke functie hebben verloren lijkt geschikt voor transformatie naar wonen. Zo is het onderwijsgebouw aan de W. de Vlaminghstraat in 2016 verkocht voor transformatie naar appartementen. Voor twee panden in de gemeentelijke portefeuille, waarvoor een quick scan is uitgevoerd (Aardbei, Pepermunt) wordt een marktpartij gezocht voor transformatie naar zelfstandi-ge eenheden. Voor het pand de Hofmark is een reserveringsovereenkomst gesloten met een particuliere partij. Voor de zwarte toren in het Alnovum, ten slotte, wordt de potentie voor transformatie verkend.


Verkoop

Verkoop van vastgoed is aan de orde als een pand leeg is gekomen en de afwegingen aangaande mogelijk toekomstig nut zijn doorlopen (zie ook de Kadernota Vastgoedbeleid). In de Kadernota Vastgoedbeleid 2013-2020 is vastgelegd dat de verkoop van vastgoed ter goedkeuring wordt voorgelegd aan de raad. Daar-toe wordt jaarlijks een geactualiseerde lijst met te verkopen panden in de Programmabegroting opgeno-men. Afhankelijk van de marktomstandigheden komt verkoop al dan niet daadwerkelijk tot stand. Als de verkoop niet loopt, kan gekozen worden voor verhuur. Het pand verdwijnt dan in het volgende jaar van de geactualiseerde verkooplijst. De gebouwen worden transparant, openbaar en marktconform aangeboden. De volgende panden zijn aangewezen voor verkoop en transformatie naar betaalbare huurwoningen:

Tabel 3-31

pand toelichting

Schoolstraat 36 (Bibliotheek Haven) voorlopig koopcontract, transport naar verwachting in 2016

Walt Disney plantsoen 88 verkoop van grond en opstal

P.J. Oudweg 1-3 (kantoor Alnovum) naast de al uitgezette strategie “eerst streven naar volledige verhuur en dan verkoop van het gebouw “, zetten we in 2017 ook in op actieve verkoop en gaan we de transformatie potentie van de zwarte toren verkennen

Hofmark 271 (voormalige school de Dubbeldekker) reservering tot 1 okt 2016 voor particulier initiatief transformatie naar woongebouw

Pepermuntstraat 3 (voormalig kinderdagverblijf) tot 1 okt exclusief verkoop in belang doelgroep taskforce wonen/welzijn

Landdroststraat 2-4 -opstal verkoop opstal voor transformatie, grond alleen tijdelijke uitgifte

Slooplijst

Sloop is aan de orde als een gebouw niet meer geschikt is voor (tijdelijk) hergebruik, te verouderd is, inves-teringen niet rendabel zijn en er geen belangstelling meer voor is. Ook is het mogelijk om de opstal met grond ter verkopen voor herontwikkeling. Sloop is dan voor rekening van de nieuwe eigenaar. De volgende panden komen in aanmerking om op termijn gesloopt te worden:

Tabel 3-32

object jaar toelichting

Sas van Gentlaan 1 (T.o.h. gymzaal Annapark) 2018 voorgenomen sloop wegens verlopen vergunning en dalen-de leerlingen

Boterbloemweg 1 t(tijdelijke onderwijshuisvesting) 2019 sloop in 2019 indien huurcontract niet wordt verlengd

Parkwerf 135/138 (zwembad, sporthal, gymzaal) 2017 sloopdatum is afhankelijk van onderzoek naar vleermuizen

Walt Disneyplantsoen 88 (tijdelijke onderwijshuisvesting) 2017 indien verkoop aan marktpartij niet lukt

Lierstraat 13 (tijdelijke onderwijs huisvesting) 2017/18 gebouw in slechte staat, sloopdatum is afhankelijk van beschikbaar komen vervangende huisvesting

De Steiger 221 (recycleperron) 2017 sloop in verband met nieuwbouw

Klipgriend 1 (basisschool, aanbouw) 2019 sloop van aanbouw 2 lokalen bij school De Regenboog, die te zijner tijd niet meer nodig zijn

Daarnaast worden nog objecten gesloopt, waarbij de sloop niet uitgevoerd wordt door het vastgoedbedrijf. Het gaat hier om de sloop van basisschool De Wierden (2017), gymzaal De Wierden (2019) en gebouw Olde-wierde 190 (datum nog onbekend) in verband met de ontwikkeling van gebied De Laren.

OAT

Op 9 februari 2016 hebben wij u middels een raadsbrief geïnformeerd over de doorontwikkeling van het OAT. Inmiddels zijn de omschreven werkzaamheden in uitvoering.


3.5 Financiering

Algemeen

Om investeringen te kunnen financieren, sluit de gemeente leningen af. Dat doen we niet voor iedere inves-tering apart; over het totale saldo van inkomsten en uitgaven regelen we de concernfinanciering. Uitdaging hierbij is om de financieringsmiddelen tijdig beschikbaar te hebben tegen zo gunstig mogelijke tarieven en tegelijkertijd de risico’s zoveel mogelijk te beperken. We berekenen de rente door aan de individuele investeringen, op basis van een vast rentepercentage. Op deze manier komen de rentelasten in de verschillende programma’s terecht waar ze, samen met de af-schrijving van de investeringen, als kapitaallasten verantwoord worden. In deze financieringsparagraaf staan we eerst stil bij het externe rentebeleid en daarna bij de manier waar-op we de externe markrente binnen de organisatie doorberekenen aan investeringen. De paragraaf vloeit voort uit de wet Financiering decentrale overheden, die regels stelt aan het financieringsgedrag van ge-meenten. Op lokaal niveau is deze regelgeving vertaald in het door de gemeenteraad vastgestelde treasu-rystatuut.

Extern rentebeleid

Leningenportefeuille

Onze vaste schuld ten behoeve van algemene financiering bedraagt per 1 januari 2016 € 540 miljoen. Deze schuld bestaat uit diverse meerjarige leningen. Doordat er bestaande leningen aflopen en nieuwe investe-ringen worden gedaan, moeten er regelmatig nieuwe leningen worden aangetrokken. In 2015 liepen voor € 30 miljoen aan leningen af zonder dat nieuwe langlopende leningen hoefden te worden afgesloten. In 2016 gaan we naar verwachting wel weer lang geld aantrekken, ter waarde van circa € 70 miljoen. Voor een groot deel is dit te verklaren doordat € 50 miljoen aan aflopende leningen moeten worden hergefinancierd.

Treasurybeleid

Bij het aantrekken van leningen is een goede balans tussen kosten (rentetarieven) en risico’s belangrijk. Het renteverschil tussen lang- en kortlopende rentes is op dit moment bijna 2%. Kortlopende rentes zijn daarom financieel aantrekkelijk, maar bij een rentestijging nemen de rentelasten bij deze aanpak van het ene op het andere jaar enorm toe. In verband met dit risico zijn regels opgesteld voor het financieringsgedrag van gemeenten in de Wet Finan-ciering decentrale overheden. Deze wet stelt een maximum aan de hoeveelheid kortlopende leningen die mag worden aangetrokken en aan het deel van de leningen dat in een jaar mag worden geherfinancierd. Daarnaast bepaalt de wet dat gemeentes overtollige (liquide) middelen alleen bij het Rijk mogen beleggen. Hieronder geven we aan in hoeverre we aan deze regels hebben voldaan. De volledige berekening is te vin-den in het bijlageboek.

Kasgeldlimiet

Het kasgeldlimiet is de wettelijke norm voor de kortlopende schulden: het totaal aan kortlopende schulden (korter dan 1 jaar) minus uitstaande kortlopende leningen, mag niet hoger zijn dan 8,5% van het begro-tingstotaal op 1 januari van het kalenderjaar. Voor 2017 bedraagt deze limiet € 65,0 miljoen (zie bijlageboek voor berekening). Het is niet toegestaan om de kasgeldlimiet meer dan twee kwartalen achtereen te over-schrijden. De verwachting is dat daarom in het vierde kwartaal van 2016 (na peildatum 1 december) een deel van de kortlopende schulden zal moeten worden omgezet in langlopende leningen. Als de limiet toch meer dan twee kwartalen wordt overschreden, dan moet de provincie op de hoogte worden gesteld.


Renterisiconorm

Om het renterisico bij herfinanciering te beheersen, wordt de renterisiconorm gehanteerd. Deze norm houdt in dat het totaal aan verplichte aflossingen en renteherzieningen in een jaar niet meer mag bedragen dan 20% van het begrotingstotaal. We houden bij het aantrekken van nieuwe langlopende leningen altijd rekening met de renterisiconorm. Wanneer in een bepaald jaar toch meer langlopende leningen moeten worden aangetrokken dan voorzien, waardoor de norm overschreden wordt, vindt vooroverleg met de Provin-cie plaats.

Schatkistbankieren

De Wet verplicht schatkistbankieren schrijft voor dat de (liquide) middelen van decentrale overheden, gere-kend over een heel kwartaal, onder een bepaald drempelbedrag moeten blijven. Als het drempelbedrag wordt overschreden, moeten de overtollige middelen worden aanhouden in de schatkist van het Rijk. Voor 2017 is dit niet aan de orde.

Renteverwachting

De rentevisie waarop we onze financierings- en beleggingsbeslissingen funderen, hangt af van een groot aantal factoren. Voorbeelden zijn macro-economische ontwikkelingen met betrekking tot het BNP, de beta-lingsbalans, economische groei, inflatie, consumentenvertrouwen, politieke spanningen vooral de rentevi-sie van grootbanken. De Europese Centrale Bank (ECB) heeft in 2016 een stevig pakket aan verruimende maatregelen doorge-voerd. Deze maatregelen hangen samen met tegenvallende voorspellingen voor economische groei en inflatie. De ECB heeft de herfinancieringsrente in maart 2016 verlaagd van 0,05% naar 0,00%, de eerste tariefswijziging sinds 2014. De depositorente, de rente die de ECB vergoedt op tegoeden die banken bij de ECB aanhouden, werd met 0,10% verlaagd naar -0,40%. De ECB heeft het maandelijks bedrag aan obliga-tieaankopen verhoogd van € 60 naar € 80 miljard. Ook komen nu bedrijfsobligaties in aanmerking voor het opkoopprogramma van de ECB. De ECB bevindt zich in een lastig parket. Enerzijds moet de bank de inflatie in toom houden (hoge rente), aan de andere kant willen de centrale bankiers met hun rentebeleid de eco-nomie stimuleren. Momenteel bedraagt de geldmarktrente (driemaands euribor) -0,28%. Dit is het tarief waarop de gemeente kort geld kan aantrekken en uitzetten. De verwachting is dat deze rente in 2017 stabiel zal zijn. De kapi-taalmarktrente (10-jaars vast) bedraagt momenteel 0,70%. Dit is het tarief waarop de gemeente een finan-ciering kan aantrekken voor langere termijn. De verwachting is dat deze rente zich tussen de 0,70% en 2,00% zal bewegen. Voor de langere termijn houden we er rekening mee dat de kortgeld en de langgeld rente weer zullen stijgen richting het meerjarig gemiddelde van respectievelijk 3% en 4,5%.

Intern rentebeleid

Zoals in de inleiding van deze paragraaf al is aangegeven, rekenen we aan alle investeringen rente toe. Zo kunnen we bij onze investeringsbeslissingen de rentekosten laten meewegen. Op basis van een vaste re-kenrente worden de concernbrede rentelasten doorberekend naar de diensten die de investeringen doen. Deze komen in de vorm van rentelasten terug in de exploitatiebegroting.

Aanpassing interne rekenrente

Tot deze begroting was de interne rekenrente gelijk aan de gemiddelde marktrente, vermeerderd met een risico-opslag voor het geval de marktrente zou stijgen. Doordat de diensten een iets hoger rentepercentage kregen doorberekend dan op de markt werd betaald, ontstond een voordeel: het renteresultaat.

0

50

100

150

200

2017 2018 2019 2020

totaal aflossingen en renteherzieningen

renterisiconorm

Grafiek 3-1 bedragen x € 1.000


Met ingang van begrotingsjaar 2017 wordt de berekeningswijze van de interne rekenrente voorgeschreven. Voortaan moet de totaal doorberekende interne rente gelijk zijn aan de totale rentelasten, waardoor niet (of nauwelijks) meer sprake is van een renteresultaat. Zoals is af te lezen uit de tabel hieronder, zijn de totale rentelasten gelijk aan de marktrente over aangetrokken leningen (minus de rentebaten over verstrekte leningen) plus de rentebijschrijving op eigen vermogen en voorzieningen. Hier gaat de rentetoerekening aan grondexploitaties vanaf, aangezien voor het hieraan toegerekende rentepercentage een speciale bere-kening wordt voorgeschreven. De netto rentelasten die overblijven, worden doorberekend aan de investe-ringen binnen de algemene dienst. Er blijft een klein renteresultaat over, doordat de nieuwe financiële regelgeving toestaat het berekende rentepercentage af te ronden, in ons geval tot 1,75 procent. Als de berekende rekenrente hier meer dan 0,5 procent van afwijkt, moet bijstelling plaatsvinden. Vanwege het risico dat de marktrente verder stijgt dan verwacht, houden we een structurele rentebuffer van circa € 2,5 miljoen aan. Deze wordt gevormd door het geld dat binnen de organisatie overblijft, doordat minder interne rekenrente hoeft te worden betaald.

Meerjarig renteresultaat

De bijstelling van de interne rekenrente leidt tot het onderstaande meerjarig verwachte renteresultaat:


omschrijving 2016 2017 2018 2019 2020

rentelasten aangetrokken leningen -18,1 -17,5 -19,9 -20,9 -20,7

rentebaten verstrekte leningen 1,1 1,1 1,0 1,0 1,0

saldo externe rente -17,0 -16,4 -18,9 -19,8 -19,7

rentebijschrijving eigen vermogen -3,3 -1,1 -0,9 -1,1 -1,3

rentebijschrijving voorzieningen -4,5 -2,0 -2,0 -2,0 -2,0

saldo interne rentebijschrijving -7,8 -3,1 -2,9 -3,1 -3,2

rentetoerekening aan grondexploitaties 8,7 8,4 9,1 10,2 10,0

rentetoerekening aan algemene dienst 31,7 12,4 12,4 12,6 12,6

saldo interne rentetoerekening 40,4 20,8 21,4 22,8 22,7

renteresultaat 15,7 1,2 -0,4 -0,1 -0,3

bijdrage (-) / onttrekking (+) aan perspectief -15,2 -0,7 2,1 2,1 2,1

rentebuffer 0,4 0,5 1,7 2,0 1,9

De bovenste twee regels tonen de betaalde marktrente over aangetrokken leningen en de rentebaten, die we ontvangen over aan andere partijen verstrekte leningen. De rentelasten voor aangetrokken leningen tonen een licht stijgende trend, omdat we rekening houden met stijging van de marktrente. Daarbovenop komen de rentelasten als gevolg van rentebijschrijving op reserves en voorzieningen. De re-den dat deze rentelasten zo sterk dalen is de daling van de interne rekenrente, die ook voor het grootste deel van de reserves en voorzieningen wordt gehanteerd. De totale rentelasten worden doorberekend aan investeringen in het grondbedrijf en binnen de algemene dienst. De bijstelling van de rekenrente voor grondexploitaties is al in de Programmabegroting 2016 ver-werkt. De reden dat deze rente licht oploopt, heeft te maken met de stijging van de te betalen markrente. De bijstelling van de rekenrente voor de algemene dienst wordt in begrotingsjaar 2017 doorgevoerd, wat is af te lezen aan de daling van de rentetoerekening van 2016 op 2017. Het saldo van rentelasten en -baten is het renteresultaat. Door een bijdrage aan het perspectief (2016 en 2017) of een onttrekking aan het perspectief (2018 en verder) wordt de uiteindelijke rentebuffer gevormd om het risico van een stijgende marktrente op te vangen. Zoals aangegeven op het programma financiën valt een deel van deze rentebuffer vrij in het perspectief. Hierna resteert nog een structurele rentebuffer van bijna € 2 miljoen.


3.6 Verbonden partijen

Algemeen

Een verbonden partij wordt gedefinieerd als een privaat- of publiekrechtelijke organisatie, waarin de ge-meente zowel een bestuurlijk als een financieel belang heeft. Van een bestuurlijk belang is sprake wanneer de gemeente rechtstreeks invloed heeft op de besluitvorming binnen de verbonden partij. Bij een financieel belang kan de gemeente financieel worden aangesproken wegens het functioneren van de verbonden partij, of kan de gemeente geld kwijtraken bij een faillissement van een verbonden partij.

Gemeentelijk beleid

Het gemeentelijk beleid is gericht op de beperking van het aantal verbonden partijen, enerzijds uit oogpunt van transparantie van bestuur, anderzijds uit oogpunt van risicobeheersing. De mate van invloed en sturing wordt mede bepaald door de rechtsvorm, de vertegenwoordiging op bestuurlijk en ambtelijk niveau (voor-bereidingsgroepen) en het per verbonden partij vastgelegde sturingsarrangement. De beslissing met be-trekking tot het aangaan of beëindigen van de samenwerking met een verbonden partij wordt bewust ge-nomen en periodiek heroverwogen. Voor het aangaan van een verbonden partij constructie is een expliciete goedkeuring van de gemeenteraad noodzakelijk. De kaders zijn in 2010 vastgesteld in de kadernota Ver-bonden partijen.

BBV wijzigingen

De informatieverstrekking over de verbonden partijen is aangepast op basis van de wijzigingen in het Be-sluit Begroting en Verantwoording (BBV). Voortaan wordt per programma vermeld welke bijdrage verbon-den partijen leveren aan het werkterrein. Daarnaast wordt in deze paragraaf meer inzicht geboden in de financiële positie en de financiële risico’s. Tenslotte dienen verbonden partijen te worden uitgesplitst in de volgende vier typen: gemeenschappelijke regelingen (hiervan hebben we er 4), vennootschappen en corpo-raties (11), stichtingen en verenigingen (geen) en overige verbonden partijen (geen). Daarbij komt dat de informatie die voorheen in het bijlageboek was opgenomen, voortaan ook in deze para-graaf is opgenomen.

Overzicht type verbonden partijen

Tabel 3-34

nr naam verbonden partij programma

gemeenschappelijke regelingen 1 Veiligheidsregio Flevoland Veiligheid

2 GGD Flevoland Jeugd en maatschappelijke ondersteuning

3 Omgevingsdienst Flevoland & Gooi- en Vechtstreken Beheer openbare ruimte en milieu

4 Werkvoorzieningsschap Tomingroep Participatie, werk en inkomen

vennootschappen

5/6 Tomingroep bv / Tractio Participatie, werk en inkomen

7 Huisvuilcentrale Noord-Holland (HVC) Beheer openbare ruimte en milieu

8 IbbA Lieven de Key Ruimte, wonen en wijken

9 IbbA Ymere Ruimte, wonen en wijken

10 Floriade Almere 2022 BV Ruimte, wonen en wijken

11 Omala / Airport Garden City Economische ontwikkeling

12 Techofonds Flevoland Economische ontwikkeling

13 Alliander Financiën

14 Vitens Financiën

15 Bank Nederlandse gemeenten Financiën

De Floriade Almere 2022 BV, opgericht op 15 juli 2016, is nieuw in de lijst.


Verbonden partijen

1. Veiligheidsregio Flevoland

vestigingsplaats Lelystad programma Openbare orde en veiligheid rechtsvorm Gemeenschappelijke regeling

Bestuurlijke vertegenwoordiging namens gemeente

De burgemeester van Almere is voorzitter van het bestuur van de Veiligheidsregio Flevoland.

Financieel belang in aandelen kapitaal (AK), leningen/garantie (LEN/GAR)

De jaarlijkse Almeerse bijdrage aan de Veiligheidsregio Flevoland bedraagt circa € 9,1 miljoen en wordt bepaald op basis van het aantal inwoners en de oppervlakte per deelnemende gemeente.

Openbaar belang

Het waarborgen van de veiligheid van de inwoners van Almere op het gebied van brandweerzorg en crisis-beheersing en rampenbestrijding.

Financiële positie


Veiligheidsregio Flevoland begroot begin 2016 begroot eind 2016

eigen vermogen 8.718 n.t.b.

vreemd vermogen 4.852 n.t.b.

resultaat jaarrekening 1.418 n.t.b.

jaarlijkse bijdrage 9.054 9.168

De cijfers over 2017 zijn (nog) niet beschikbaar.

Risico’s en risicobeheersing

De externe accountant van de Veiligheidsregio Flevoland rapporteert over de financiële risico’s, de mate waarin deze worden beheerst en het in control zijn van de Veiligheidsregio Flevoland. De uitkomsten wor-den besproken in het controllersoverleg, waarin de gemeente Almere is vertegenwoordigd.

2. GGD Flevoland

vestigingsplaats Lelystad programma Jeugd en Maatschappelijke ondersteuning rechtsvorm Gemeenschappelijke regeling


De wethouder Zorg is voorzitter van het bestuur van de GGD.


Almere neemt samen met de andere gemeenten in de provincie Flevoland deel in de gemeenschappelijke regeling GGD Flevoland.

Openbaar belang

Op basis van de Wet Publieke Gezondheid voert de GGD de preventieve gemeentelijke taken uit op het ge-bied van de volksgezondheid, te weten jeugdgezondheidszorg 4-19 jarigen, infectieziektebestrijding, medi-sche milieukunde, technische hygiënezorg, openbare geestelijke gezondheidszorg (OGGZ) en taken ter bevordering van de gezondheid van jong en oud.


Financiële positie


begroot begin 2017 begroot eind 2017

eigen vermogen 6.439 6.439

vreemd vermogen 3.360 3.360

resultaat jaarrekening 0

jaarlijkse bijdrage 3.519 3.519


Het voornaamste risico is dat er als gevolg van het samengaan met de Zorggroep Almere in een nieuwe organisatie voor de jeugdgezondheidszorg frictiekosten kunnen ontstaan. De mate waarin de GGD in staat is om de ingeschatte risico’s financieel op te vangen, wordt zichtbaar gemaakt via het weerstandsvermogen (algemene reserve). In de, door het bestuur van de GGD vastgestelde, kadernota reserves en risico’s staat voorgeschreven hoe de risico’s geïnventariseerd en beschreven moeten worden. Per 1 december 2016 is de GGD ruimschoots in staat om de ingeschatte financiële risico’s op te vangen. Ontwikkelingen in 2016 wor-den betrokken bij de jaarrekening 2016.

3. Omgevingsdienst Flevoland & Gooi en Vechtstreek (OFGV)

vestigingsplaats Lelystad programma Beheer openbare ruimte en milieu rechtsvorm Gemeenschappelijke regeling


De wethouder Openbare ruimte en milieu is afgevaardigde in het algemeen bestuur van de OFGV.


De gemeente Almere heeft 9,36% van het stemrecht in het Algemeen Bestuur van de OFGV. De Almeerse jaarbijdrage aan de OFGV bedraagt circa € 1,0 mln. Eventueel meer- of minderwerk is mogelijk en vastge-legd in een dienstverleningsovereenkomst (DVO). Er is geen inleg gedaan in de vorm van aandelen of ver-strekking van leningen, of een garantie verstrekt. Er is wel een meerjarige dienstverleningsovereenkomst aangegaan waarmee de deelnemers zich committeren aan een bepaalde afnameverplichting.

Openbaar belang

Het is noodzakelijk om de kwaliteit en professionaliteit van de vergunningverlening, het toezicht, de hand-having en de samenwerking binnen het omgevingsrecht op een hoger peil te brengen. Burgers vragen dit vanuit de behoefte van veiligheid. Bedrijven verlangen dit vanuit de urgentie van onderlinge gelijke behan-deling: duidelijke vergunningen, professioneel toezicht en transparante handhaving. Bovendien is regionale samenwerking sinds de inwerkingtreding van de wet VTH voorgeschreven.

Financiële positie


Omgevingsdienst Flevoland & Gooi en Vechtstreek begroot begin 2016 begroot eind 2016

eigen vermogen 2,4 2,0

vreemd vermogen 3,1 3,1

resultaat jaarrekening

jaarlijkse bijdrage circa € 1,0

De cijfers van 2017 zijn (nog) niet beschikbaar.



De Omgevingsdienst Flevoland & Gooi en Vechtstreek (OFGV) heeft op basis van een interne analyse de belangrijkste risico’s bepaald en opgenomen in de pararaaf weerstandsvermogen en heeft naar aanleiding hiervan concrete beheersmaatregelen genomen.

4-6. GR Werkvoorzieningschap Tomingroep, Tomingroep BV en Tractio BV

vestigingsplaats Hilversum programma Participatie, Werk en inkomen rechtsvorm respectievelijk GR, BV en BV


De wethouder Participatie, werk en inkomen is voorzitter van het algemeen en het dagelijks bestuur. Het Werkvoorzieningsschap Tomingroep is de enige aandeelhouder van Tomingroep BV.


Ter uitvoering van de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) verleent Almere het Werkvoorzieningschap jaar-lijks een bijdrage die (maximaal) zo groot is als de Wsw doeluitkering van het Rijk. De deelnemende ge-meenten waarborgen de leningen en rekening-courant van de gemeenschappelijke regeling evenredig naar het aantal inwoners. Middels een samenwerkingsovereenkomst met de Tomingroep BV staat het Werkvoorzieningschap borg voor leningen. Deze garandeert Tomingroep BV een nihil resultaat bij het Werkvoorzieningschap.

Openbaar belang

Het verschaffen van aangepast werk ter uitvoering van de Wsw. Tomingroep BV is verantwoordelijk voor een bedrijfseconomisch verantwoorde uitvoering van de wet.

Financiële positie


Werkvoorziening Tomingroep begroot begin 2017 begroot eind 2017



resultaat jaarrekening 0 0

jaarlijkse bijdrage circa € 11 miljoen

Tomingroep BV begroot begin 2017 begroot eind 2017


vreemd vermogen 7,8* 7,8*

resultaat jaarrekening 0

jaarlijkse bijdrage voorlopige beschikking van circa € 11 miljoen

*Balanscijfers begroting 2017 nog niet bekend, cijfers zijn voorlopige inschatting.


1. De omzet van de BV kan terugvallen door verminderde vraag, waaronder verminderde opdrachten van-uit GR gemeenten onder meer in verband met bezuinigingen. Dat kan een negatieve invloed op het re-sultaat van de BV hebben.

2. Rijksbezuinigingen op de Wsw leiden tot verminderde inkomsten in het Schap, waardoor het bruto re-sultaat van het Schap zal verslechteren. De compenserende bijdrage van de BV zal dan opgebracht moeten worden uit opgebouwde reserves waardoor er wordt ingeteerd op het Eigen Vermogen.

3. De rijkssubsidiebijdrage per Wsw-geindiceerde daalt naar het wettelijk minimumloon. Dat is duizenden euro’s minder dan het huidige subsidiebedrag per Wsw-geincideerde. De huidige Wsw-populatie be-houdt haar arbeidsrechten, welke zijn vastgelegd in de CAO Sociale Werkvoorziening. De negatieve re-sultaten die hieruit voortvloeien leiden tot een financieringsvraagstuk en tot de noodzaak om de organi-satie te herstructureren. Het Eigen Vermogen kan het nadelig resultaat compenseren waarna de GR-gemeenten verantwoordelijk zijn voor het verlies.


In het kader van de overname van Stichting Kompaan door Tomingroep BV zijn garanties geformuleerd. Hierin wordt bepaald dat de gemeente zeven jaar garant staat voor kosten die de gemeente verwijtbaar zijn (door verminderen van (re-integratie) opdrachten) en daardoor een verlies voor de GR opleveren.

7. Huisvuilcentrale Noord Holland (HVC)

vestigingsplaats Alkmaar programma Beheer openbare ruimte en milieu rechtsvorm Naamloze Vennootschap


De Wethouder Financiën is afgevaardigde in de Algemene Ledenvergadering van de HVC.


De gemeente Almere heeft 173 aandelen A (van de 2.914) en daarmee 5,9% van het stemrecht in het Alge-meen Vergadering van Aandeelhouders van HVC. De aandelen staan voor een totale waarde van € 7.862,85 op de balans. Daarnaast staat Almere garant voor de langlopende leningen, zoals overeengekomen bij de aanvang van de HVC in 1996. De omvang van deze leningen op 31 december 2015 is € 581 miljoen (€ 579 miljoen in 2014), met daarin een Almeers aandeel van € 34,3 miljoen (€ 35,2 miljoen in 2014). Bij een faillis-sement is dit het maximale risico voor de gemeente Almere.

Openbaar belang

HVC verbrandt het huishoudelijk afval uit Almere op een milieu verantwoorde wijze. Almere koopt voor de openbare ruimtes tegen een voordelig aandeelhouderstarief energie in, die wordt teruggewonnen bij de afvalverbranding. Almere werkt samen met HVC aan duurzame initiatieven (zon, wind). HVC acteert als grondstoffen makelaar en verwerker van kunststoffen (PMD) als resultaat van een openbare aanbesteding.

Financiële positie


Huisvuilcentrale Noord-Holland begroot begin 2016 begroot eind 2016

eigen vermogen (2015: 82 + prognose 2016: 5) 82 87

vreemd vermogen (2015-vastgesteld) 782 ?

resultaat jaarrekening (2015) 13 (prognose) 5

jaarlijkse bijdrage (garantstellingsprovisie ) 0,4 0,4



Het financiële risico is het risico dat als gevolg van een faillissement van HVC het procentuele aandeel van de leningen onder garantstelling op de gemeente Almere rust. Als afgevaardigde in de Algemene Leden Vergadering werkt de Wethouder Financiën in de voorbereiding samen met andere Flevolandse aandeelhouders. Via de aandeelhoudersvergadering oefent de gemeente Almere invloed uit op het beleid van de HVC. De afgelopen jaren heeft de aandeelhoudersvergadering be-sloten om diverse beheersingsmaatregelen door te voeren, zoals: Een kredietplafond voor de garantstelling van € 670 miljoen. Diversificatie van de activiteiten, waarbij voor nieuwe investeringen geldt dat slechts de kernactiviteiten

van de HVC (voortkomend uit de wettelijke taken in het afvalstoffendomein) onder garantstelling vallen. Voor overige investeringen zijn aandeelhouders niet verplicht te participeren en dient aparte financie-ring te worden aangetrokken.

Het realiseren van een ombuigingsprogramma. De belangrijkste maatregelen betreffen het doorvoeren van een investeringsstop en een personeelsreductie.


8. IbbA Lieven de Key

vestigingsplaats Almere programma Ruimte, wonen en wijken rechtsvorm Vennootschap onder firma


Om kennis te borgen en extreme kosten te voorkomen, bestaat de directie van de VOF IbbA Lieven de Key uit een ambtelijk vertegenwoordiger van Almere en een directielid van Lieven de Key. Conflicterende belan-gen worden voorkomen middels de separate accountmanagers functie, ingevuld door de directeur DSO.


De gemeente Almere draagt voor de eerste 380 kavels IbbA start/basis 50% van het financieel risico. Voor de start/basis kavels boven de 380 en voor de kaveltypes plus, extra, vrijstaand draagt Almere het gehele financiële risico. Het directe financieel gemeentelijk belang is voor de IbbA start-financieringen 1.0 afgedekt door een naar de VOF gestorte risicovoorziening van € 4.250 per kavel, ten laste van de be-treffende grondexploitatie. (Verder wordt als achtervang een voorziening aangehouden van € 5.750 per kavel).

Voor de IbbA plus wordt ten behoeve van het risico een bedrag van € 6.000 per kavel gestort naar de VOF vanuit de reserve IbbA plus. Naast het financieringsrisico draagt de gemeente voor 50% risico in de eventuele tekorten die kunnen ontstaan op de bedrijfsvoering van de VOF IbbA Lieven de Key.

Voor de IbbA plus 2.0 regeling wordt per kavel € 2.000 als 50% risicobijdrage gestort naar de VOF. De Key heeft aangegeven dat geen nieuwe IbbA-verplichtingen kunnen worden aangegaan. De 380 wonin-gen grens is bereikt, Almere draagt nu voor 100% het risico. De Almeerse afdracht aan de VOF bedraagt nu € 4.000 per kavel.

Openbaar belang

Stimuleren van particulier opdrachtgeverschap voor starters en inwoners met een beneden modaal inko-men.

Financiële positie


IbbA Lieven De Key begroot begin 2016 begroot eind 2016




jaarlijkse bijdrage n.v.t. n.v.t.



Financiële risico’s zijn afgedekt middels voorzieningen binnen de Vof en op de balans van de gemeente. Jaarlijks wordt bij de jaarrekening een risicoscan gemaakt van de waardeontwikkeling van het vastgoed op basis van taxaties bij de verkoop van tranches versus de ontwikkeling van de schuldpositie.


9. IbbA Ymere

vestigingsplaats Almere programma Ruimte, wonen en wijken rechtsvorm Vennootschap Onder Firma


Om kennis te borgen en extreme kosten te voorkomen is besloten om een ambtelijk vertegenwoordiger van Almere aan te wijzen als gevolmachtigd directeur in de VOF IbbA. Deze aanwijzing is verbreed tot de VOF IbbA Ymere en voor de benodigde acties ter uitwerking, zoals het aangaan van een samenwerkingsovereen-komst met Ymere. Directeur DSO vervult de rol van accountmanager VOF IbbA.


De gemeente Almere en Ymere dragen beide het risico van de IbbA start-financieringen in Nobelhorst. Binnen de grondexploitatie Hout/Noord is een bedrag van € 7.500 per kavel gereserveerd voor maximaal 150 kavels ten behoeve van de gezamenlijke storting in de VOF IbbA Ymere. Al naar gelang de fasering van uitgiften zullen stortingen ten laste van de grondexploitatie worden gebracht. Bij een lagere risicodekking per kavel wordt het verschil in een afzonderlijke voorziening bij de gemeente ondergebracht. Bij een hogere risicodekking per kavel dan de afgesproken € 7.500 per kavel zullen beide partijen voor 50% bijdragen aan dit verschil. Op dit moment is het risicoprofiel € 4.000 per kavel, wat betekent dat gemeente Almere € 4.000 per kavel direct in de VOF stort en € 3.500 per kavel in de voorziening achterhoud.

Openbaar belang

Het stimuleren van het particulier opdrachtgeverschap (PO) voor starters en voor de groep tot het niveau van een modaal inkomen.

Financiële positie


IbbA Ymere begroot begin 2016 begroot eind 2016

eigen vermogen -0,03 -0,06


resultaat jaarrekening -0,02 -0,30




Periodiek wordt bij de jaarrekening een risicoanalyse gemaakt van de uitwerking van de schuldpositie en de aflossingssituatie en mogelijkheden van leningen aan de deelnemers. Ter afdekking van het risico staat de risicovoorziening. De accountant van de Vof toetst onder meer deze gegevens inclusief de risicoanalyse bij de controle op de jaarrekening van de VOF IbbA Ymere.


10. Floriade Almere 2022 BV

vestigingsplaats Almere programma Ruimte, wonen en wijken rechtsvorm Besloten Vennootschap


De Floriade Almere 2022 BV is een uitvoeringsorganisatie met een specifieke taak; het organiseren en commercieel exploiteren van het evenement Floriade in 2022 en de making of met een bedrijfsmatig ka-rakter. De BV functioneert in een politieke context, maar wel op afstand. De gemeente is vooralsnog enig aandeelhouder van de Floriade BV. Als zodanig is de Floriade BV een verbonden partij voor de gemeente. De aandeelhoudersrol zal worden ingevuld door de wethouder Financiën. De aansturing van de Floriade BV vindt plaats door de directie, onder toezicht van de Raad van Commissa-rissen (RvC). De algemene kaders die de directie meekrijgt zijn geformuleerd in de statuten. Hierin is opge-nomen voor welke besluiten de directie goedkeuring nodig heeft van de RvC en welke besluiten moeten worden voorgelegd aan de aandeelhoudersvergadering (AvA).


De gemeente is vooralsnog enig aandeelhouder van de Floriade Almere 2022 BV De gemeente heeft een aandelenbelang van 1.000 aandelen a € 1,00 nominaal. Daarnaast heeft de gemeente in 2016 een lening verstrekt aan de Floriade BV ter hoogte van € 1,7 mln.

Openbaar belang

De Floriade heeft als doel het maximaliseren van de economische, sociale en maatschappelijke spin off van de Floriade, met dus een langdurige maatschappelijke en economische impact op de omgeving. De Floriade BV heeft tot taak kansen te benutten (projecten, initiatieven, deelnemingen), die het succes van het evene-ment, de making of en de gebiedsontwikkeling (legacy) bevorderen. Dit kan zij maximaal bereiken door op armlengte van de gemeente als zelfstandige entiteit / ondernemer te opereren.

Financiële positie

De BV Floriade is op 15 juli 2016 opgericht. Derhalve is er geen begroting beschikbaar per 1 januari 2016.


Floriade Almere 2022 BV begroot begin 2016 begroot eind 2016

eigen vermogen 0 0,001

vreemd vermogen 0 1,7

resultaat jaarrekening 0 0,5




Met het vaststellen van het masterplan en de geactualiseerde businesscase is ook de inschatting van de risico’s geactualiseerd. Deze worden nader beschreven in de paragraaf Floriade.


11. Ontwikkeling Maatschappij Airport Lelystad Almere NV / Ontwikkeling Maatschappij Airport Garden City CV

vestigingsplaats Lelystad programma Economische ontwikkeling rechtsvorm Naamloze Vennootschap/Commanditaire vennootschap


De wethouder Economische Ontwikkeling is vertegenwoordiger in de Algemene Vergadering van Aandeel-houders van Omala.


Van OMALA NV bezit de gemeente Almere 1/3e deel van het aandelenkapitaal, dit is nominaal € 25.000. In OMALA CV heeft de gemeente commanditair kapitaal van € 1miljoen gestort. Aan Airport Garden City CV zijn door gemeente Almere tot op heden leningen verstrekt van in totaal € 5.420.000 miljoen. De leningen passen binnen de door de raad gestelde kaders. Als zekerheid heeft de gemeente Almere 1/3e van de juri-disch eigendom van de aangekochte gronden. Het economisch eigendom berust bij de CV.

Openbaar belang

OMALA biedt kansen om economische activiteiten en arbeidsplaatsen te realiseren door middel van een bedrijvenpark met unieke vestigingsvoorwaarden, te weten de nabijheid van een luchthaven. De NV is behe-rend vennoot van de CV Airport Garden City.

Financiële positie


Omala NV begroot begin 2016 begroot eind 2016



resultaat jaarrekening 0,0 0,0


Airport Garden City CV begroot begin 2016 begroot eind 2016



resultaat jaarrekening 0,2 0,0




In het jaarplan zijn maatregelen voor risicobeheersing opgenomen zoals strakke cash flow sturing en in de grondexploitatie is een risicoreservering opgenomen. Investeringsbeslissingen worden zowel in de Raad van Commissarissen als in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders besproken. In het gemeentelijk weerstandsvermogen is een risicobedrag van € 0,84 miljoen opgenomen.


12. Technofonds

vestigingsplaats Lelystad programma Economische ontwikkeling rechtsvorm Besloten Vennootschap


Er is geen bestuurlijke vertegenwoordiging van de deelnemende gemeenten in het Technofonds.


De gemeente Almere heeft een aandelenkapitaal van € 1.964.867 ingelegd, zijnde 4.330 aandelen.

Openbaar belang

Risicodragend participeren in technologisch georiënteerde bedrijven in Almere (en Lelystad, Dronten, Noordoostpolder, Urk), ter versterking en verbreding van de economische structuur in Flevoland. Het Technofonds heeft een revolverend karakter en voorziet in de financieringsbehoefte van bedrijven in een fase van start, groei en ontwikkeling.

Financiële positie


Technofonds begroot begin 2016 begroot eind 2016

eigen vermogen 16.500 16.500

vreemd vermogen 300 300





Het risico is gelijk aan het ingelegde bedrag van het aandelenkapitaal. In het bedrijfsplan van Technofonds Flevoland is aan elke deelname een geldelijk maximum verbonden. Participaties mogen niet aangegaan worden als sprake is van verliesfinanciering. Tevens zijn er regels gesteld aan Beheer Flevoland Participa-ties omtrent het zorgvuldig beheer, waaronder rendementseisen en continuïteitsvoorwaarden. Eventuele winst wordt toegevoegd aan de reserve. Hiermee kunnen eventuele negatieve resultaten gedekt worden.

13. Alliander

vestigingsplaats Arnhem programma Financiën en Bedrijfsvoering rechtsvorm Naamloze Vennootschap


De wethouder Financiën is vertegenwoordiger in de Algemene Vergadering van Aandeelhouders.


De gemeente Almere heeft 794.270 aandelen, een aandelenbelang van 0,581%. De gemeente Almere heeft geen leningen of garantstelling verstrekt aan Alliander.

Openbaar belang

Zorgdragen voor een continue en betaalbare stroomvoorziening, door middel van een goedlopend netwerk-bedrijf.


Financiële positie


Alliander begroot begin 2016 begroot eind 2016

eigen vermogen 3.687 n.b.

vreemd vermogen 4.039 n.b.

resultaat jaarrekening 235 n.b.




De externe accountant van Alliander rapporteert over de financiële risico’s, de mate waarin deze worden beheerst en het in control zijn van de organisatie. De uitkomsten worden weergegeven in een accountants-verklaring. Tevens heeft de Raad van Bestuur een in corporate governance verklaring afgelegd, welke bij de jaarrekening 2015 is toegevoegd. De gemeente Almere neemt deel aan het platform Nuval, dat de belangen van de aangesloten gemeenten in Flevoland en Gelderland behartigt voor het aandeelhouderschap in Vitens en Alliander.

14. Vitens

vestigingsplaats Zwolle programma Financiën en Bedrijfsvoering rechtsvorm Naamloze Vennootschap


De wethouder Financiën is vertegenwoordiger in de Commissie van aandeelhouders van Vitens.


De gemeente Almere bezit sinds juli 2012 366.175 aandelen (6,34% van het totaal), op de balans gewaar-deerd voor een bedrag van € 15.197.000. De gemeente geen garantiestelling of leningen verstrekt.

Openbaar belang

Vitens heeft als drinkwaterbedrijf een belangrijke maatschappelijke taak en moet de leveringszekerheid van goedkoop drinkwater van goede kwaliteit garanderen. De overheid hecht grote waarde aan de publieke taak van de drinkwaterbedrijven zoals Vitens. Daarom is wettelijk vastgelegd dat de aandelen van drinkwa-terbedrijven in publieke handen moeten blijven.

Financiële positie


Vitens begroot begin 2016 begroot eind 2016

eigen vermogen 472 n.b.






De externe accountant van Vitens NV rapporteert over de financiële risico’s, de mate waarin deze worden beheerst, en het in control zijn van de organisatie. De uitkomsten worden weergegeven in een accountants-verklaring. Bij de jaarrekening 2015 van Vitens is een goedkeurende accountantsverklaring verstrekt. De wethouder Financiën wordt, als vertegenwoordiger in de commissie van aandeelhouders, ambtelijk ondersteund door een juridisch en een financieel adviseur. In de aandeelhoudersvergadering vindt besluit-vorming plaats over de vaststelling van de (drinkwater) tarieven, de investeringen, het dividendbeleid en het beloningsbeleid. De gemeente Almere neemt deel aan het platform Nuval, dat de belangen van de aange-sloten gemeenten in Flevoland en Gelderland behartigt voor het aandeelhouderschap in Vitens en Alliander.


15. Bank Nederlandse Gemeenten

vestigingsplaats Den Haag programma Financiën en Bedrijfsvoering rechtsvorm Naamloze Vennootschap


De wethouder Financiën is vertegenwoordiger in de Algemene vergadering van Aandeelhouders van de Bank Nederlandse Gemeenten.


Almere bezit 3.432 aandelen (0,006% van totaal), op de balans gewaardeerd voor een bedrag van € 8.580.

Openbaar belang

Behouden van toegang tot gelden kapitaalmarkt (financiële markten).

Financiële positie


Bank Nederlandse Gemeenten begroot begin 2016 begroot eind 2016

eigen vermogen 3.793 n.b.






Bij een faillissement is de waarde van het aandelenkapitaal het maximale risico voor de gemeente Almere. De BNG beschikt over een zogenaamde triple A rating (hoogste kredietwaardigheidscijfer) en valt onder het strenge toezicht van de ECB, waardoor het zeer onwaarschijnlijk is dat de BNG failliet gaat.


3.7 Bedrijfsvoering Bedrijfsvoering ondersteunt in de uitvoering van gemeentelijke taken, zoals de dienstverlening aan onze inwoners. De pijlers van bedrijfsvoering bestaan uit: Organisatie en Personeel, Informatievoorziening, In-formatieveiligheid, Communicatie, Financieel Beheer, Juridische Zaken, Facilitaire Zaken en Huisvesting. De belangrijkste aandachtspunten worden in deze paragraaf per pijler weergegeven.

Organisatie en personeel

Onderdeel van onze ambitie is het helpen van Almeerders bij het waarmaken van hun dromen. Écht contact maken met inwoners en ondernemers staat hierbij centraal. Dat vraagt om een andere rol van de gemeente dan wij vanuit het verleden gewend zijn. Steeds minder zorgt de gemeente voor álles wat in Almere nodig is. De behoefte van de individuele klant en de maatschappelijke vraagstukken in de stad zijn leidend en we organiseren ons werk daaromheen. Dit vergt een lenige, wendbare en vitale organisatie die efficiënt, effec-tief en rechtmatig werkt. In 2016 is gewerkt aan de invulling hiervan in de dagelijkse praktijk en hebben we een visie ontwikkeld voor een duurzame en vitale organisatie. In deze visie hebben we ook aandacht be-steed aan de verhouding tussen (jonge) instroom, gezonde interne mobiliteit en seniorenbeleid. In 2016 zijn de eerste stappen gezet om de visie tot uitvoering te brengen. Zo hebben we, naast de inzet van reguliere werkplekken, ruimte gecreëerd voor werkervarings- en stageplaatsen en hebben we in samenwerking met hogeschool Windesheim afstudeerplekken bij de gemeente gerealiseerd. In 2017 zetten we deze lijn door. Ook hebben we in 2016 invulling gegeven aan onze verantwoordelijkheid als werkgever om banen te reali-seren voor mensen met een arbeidsbeperking in het kader van de participatiewet en banenafspraak. We zijn erin geslaagd om diverse werkplekken te realiseren voor deze doelgroep. Hiermee voldoen we aan het aantal plaatsingen dat het Rijk van ons verwacht. We hebben ervaren dat dit veel maatwerk, creativiteit en flexibiliteit vereist. Deze ervaring zetten we in 2017 in om nieuwe werkplekken op te zetten, zodat wij ook in 2017 aan onze verantwoordelijkheid kunnen voldoen. In 2016 zijn al verbeteracties ingezet op grond van de aanbevelingen uit het rekenkameronderzoek Vit@. De kern voor 2017 bestaat uit het versterken van projecten programmamanagement en sturing op grote pro-jecten en programma’s. Het managen van tegengestelde belangen, meningen en principes vanuit de stad en de politieke en ambtelijke rationaliteit vergt een verdere professionalisering in governance en uitvoering van die projecten en programma’s.

Informatievoorziening

In 2015 hebben we de doorontwikkeling van de nieuwe IV-organisatie in gang gezet. In 2016 heeft de kwar-tiermaker CIO (Chief Information Officer) een analyse van de informatieorganisatie gemaakt, zijn er verbe-tervoorstellen gedaan en is de Informatievisie vastgesteld. Daarnaast is het belangrijk om de toekomstige transitie naar een nieuwe leverancier soepel te laten verlopen. Hiervoor moeten tijdig middelen worden gereserveerd. Hier komen we bij de begrotingsvoorbereiding 2018 op terug. In 2016 is de vastgestelde Informatievisie vertaald naar verschillende strategieën en zijn we gestart met de uitvoering van de verbetervoorstellen. In 2017 zetten we deze lijn door. Hierbij zetten we onder andere in op de werkplekstrategie en op het op efficiënte wijze kunnen beschikken over stuurinformatie. Het informatiemanagement zal in 2017 verder worden versterkt. Om ervoor te zorgen dat de samenwerking binnen de organisatie optimaal verloopt, investeren we hier zowel bij de IV-organisatie als bij de diensten in.


Informatieveiligheid & Privacy

De digitalisering van processen en informatie en de steeds frequentere en ingenieuzere dreiging van bui-tenaf zorgen ervoor, dat informatieveiligheid en privacy steeds meer aandacht vragen en hogere eisen aan de organisatie stellen. Daarnaast is privacy een maatschappelijk gevoelig onderwerp. De gemeente moet voldoen aan de wettelijke richtlijnen op dit gebied en moet ervoor zorgen dat op een veilige en discrete manier met informatie wordt omgegaan. Het is van belang dat medewerkers zich bewust zijn van hun ver-antwoordelijkheden bij het beheren, bewerken en verstrekken van gegevens. Het project Baseline Informatieveiligheid Gemeenten (BIG) heeft richtlijnen opgesteld om gegevens te be-schermen tegen oneigenlijk gebruik, verlies, diefstal of beschadiging. In 2016 zijn er verschillende stappen gezet om te voldoen aan deze richtlijnen. In 2017 worden deze maatregelen gecontinueerd en verder uitge-breid.

Communicatie

Samen met inwoners, ondernemers en partners willen we de stad verder tot bloei brengen. Dit vraagt van de organisatie en haar medewerkers een proactieve houding, focus op samenwerken, zowel binnen de or-ganisatie met elkaar als buiten met de stad, en contact kunnen maken met de ander. Luisteren naar wat speelt en samen kijken naar wat er nodig is. In 2017 ligt de focus op samenwerken en ‘buiten naar binnen halen’. We bieden de organisatie hiervoor de nodige communicatie-expertise en instrumenten aan. Door uitrollen van instrumenten zoals Factor C en de Almeerse burgerschapsstijlen. Dit helpt de organisatie bij het zelf communicatiever worden in het contact maken met de ander. Maar ook met de functie communicatiecoach, die meedenkt met de leidinggevende over wat nodig is om de communicatieve competenties van zijn team te verstevigen. Waarvoor we dan daar-na - zowel voor leidinggevenden als medewerkers- specifieke trainingen aanbieden. Voor alles geldt dat maatwerk in communicatie nodig is om de doelstelling te behalen en afhankelijk van de behoefte van de klant. We werken nauw samen en in regie met onze interne partners. Dit betekent ook meer proactief kun-nen inspelen op wat er speelt, intern en extern. Met meer aandacht voor kwaliteit in ons werk en opdracht-nemerschap. Hiervoor is een kwaliteitsimpuls nodig. Uiteraard staat een transparante aanpak voorop: luis-teren naar de klant, samenwerken, verbindingen leggen, informatie en kennis delen. Zo werken we als afdeling Communicatie samen aan de organisatiedoelstellingen en voor de stad.

Financieel Beheer

In 2017 continueren we de digitalisering van het inkoopproces, de contractregistratie en de verwerking van facturen. Naast de efficiency- en kwaliteitsverbetering die dit oplevert, zal er ook hard aan worden gewerkt om de gemiddelde betaaltermijn te handhaven. Daarnaast blijft onze aandacht gevestigd op de verdere verbetering van de administratieve processen, om zo efficiency in de financiële administratie en inkoop te realiseren. De digitalisering van papieren werkprocessen wordt in 2017 voortgezet. Twee nieuwe Europese richtlijnen - de algemene aanbestedingsrichtlijn en de richtlijn voor concessies voor werken en diensten - zijn in april 2016 omgezet in nationale wetgeving. Het gemeentelijke beleid en de gemeentelijke inkooppraktijk is op het gebied van lokale economie, duurzaamheid, sociale aspecten en transparantie en objectiviteit aangescherpt, geconcretiseerd en bijgesteld. In het verlengde van de nieuwe richtlijnen zijn we in 2016 gestart met een groeiproces naar een hogere inkoopkwaliteit van de Almeerse organisatie. Een versterking van de strategische inkoop, het contracten leveranciersmanagement (CLM), spendanalyses op de inkoop en de relatie met Almeerse ondernemers staan hierin centraal. Dit is een meerjaren ontwikkeling die we in 2017 en 2018 voortzetten. In het kader van partnership voeren we in 2017 opnieuw werkzaamheden uit voor de gemeenten Lelystad en Urk. De komende jaren onderzoeken we of we de kennis en kunde van Almere met méér omliggende ge-meenten kunnen delen.


Juridische zaken

Het voorkomen van klachten en bezwaren staat, net zoals het voorgaande jaar, centraal. Door de informele aanpak bij de afhandeling van bezwaarschriften en het nemen van klantgerichte beslissingen op maat, is de verwachting dat het aantal bezwaren in 2017 verder zal afnemen. De klantvriendelijkheid neemt door de informele aanpak toe. Daarom gaan we in 2017 de informele aanpak ook toepassen bij de afhandeling van klachten en meldingen. Het onderwerp integriteit is in 2016 uitgebreid met de raad besproken. De in 2016 vastgestelde regelingen op het gebied van integriteit worden in de praktijk getest. Met de raad vindt (aan de hand van de jaarlijkse rapportage) het gesprek plaats over de manier waarop het integriteitsbeleid is uitgevoerd en over de on-derwerpen waarvoor in 2017 speciale aandacht moet zijn.

Facilitaire zaken

Op facilitair gebied zetten we de duurzame lijn voort. In 2016 hebben we het beperken van afval (minder papier) binnen het stadhuis gecontinueerd en is afvalscheiding voor het gehele stadhuis gerealiseerd. In 2017 onderzoeken we of we deze ontwikkeling ook op de nevenlocaties kunnen inzetten. Zo zetten we weer een stap richting ‘Almere stad zonder afval 2020’.

Huisvesting

Het programma huisvesting is nagenoeg voltooid. In oktober 2016 ronden we het laatste deel af.

Grondbeleid


3.8 Grondbeleid

Inleiding

De paragraaf grondbeleid geeft inzicht in de belangrijkste vragen die op dit moment spelen in het grondbe-leid van de gemeente. De paragraaf grondbeleid kent de volgende opbouw: 1. analyse van de marktsituatie voor woon- en werklocaties; 2. beleidsvraagstukken: particulier opdrachtgeverschap en programmering bedrijventerreinen; 3. sturingsvoorstel voor de programmering; 4. de effecten op het weerstandsvermogen.

Marktsituatie: herstellende woningmarkt, achterblijvende vraag naar werklocaties

Woningmarkt

Herstel op de woningmarkt is in alle regio’s in Nederland zichtbaar. Wel zijn er grote regionale verschillen. Utrecht, Amsterdam en de omgeving van Haarlem kennen inmiddels een zeer krappe woningmarkt, terwijl Almere een ruimere woningmarkt heeft. Toch profiteert Almere zichtbaar van de ligging in de Metropoolre-gio Amsterdam. De toename in het aantal verkopen van bestaande woningen zet in Almere gestaag door. In 2015 wisselden in Almere meer woningen van eigenaar dan in de jaren ervoor en de gemiddelde koopsom van bestaande woningen lag in 2015 3,4% hoger dan in 2014. Deze trend heeft zich in de eerste helft van 2016 doorgezet. Nadere analyse leert dat het extra volume vooral zit in woningen tot €200.000; dit is 70% van de transacties. Er staan nog steeds veel (middel-) dure woningen te koop en de omzet is hier nog altijd gering. Ook in de nieuwbouw is herstel zichtbaar. De afgelopen 5 jaar heeft Almere gemiddeld 700 woningen per jaar opgeleverd. Daarin zit sinds 2014 een stijgende lijn. In 2016 worden naar verwachting circa 1.000 wo-ningen opgeleverd. De grondverkoop voor woningen in Almere komt in 2016 naar verwachting uit rond het ambitiescenario van het MPGA (circa 900). De vraag naar nieuwbouwwoningen in de Noordvleugel blijft onverkort hoog. De sterkste groei van het aan-tal huishoudens vindt volgens de meest recente prognoses van PBL en CBS (PEARL 2016) plaats in Flevo-land. De procentuele toename van het aantal huishoudens is in Flevoland dubbel zo groot als die van het aantal inwoners. Dat komt doordat de gemiddelde huishoudensgrootte sterk daalt en zal blijven dalen. Voor Almere komen de woningbehoefteprognoses van PBL en CBS uit op circa 33.000 woningen voor de periode 2015-2040. Dat komt overeen met circa 1.500 woningen per jaar. Als we kijken naar de verwachte huishoudensgroei in Almere, dan valt op dat de groei de komende 10 jaar voornamelijk te vinden is bij 65-plussers en mensen jonger dan 35 jaar. De afgelopen decennia was het juist het aantal gezinnen dat groeide. Deze ontwikkeling is ook regionaal en landelijk zichtbaar. Hierdoor ont-staat er een grotere diversiteit in huishoudens in Almere, en daarmee meer vraag naar woningen voor een- en tweepersoonshuishoudens. Deze ontwikkeling heeft gevolgen voor het potentiële bouwprogramma. De standaard eengezinswoning matcht naar verwachting minder met het vraagprofiel. In de uitgifte van gron-den kan de gemeente hierop inspelen door flexibel en aanpasbaar te laten bouwen zodat woningen voor meerdere doelgroepen geschikt kunnen zijn. Er is ook een grote vraag naar sociale huurwoningen. Met de corporaties worden prestatieafspraken gemaakt voor de groei van het aantal sociaal huurwoningen binnen de kaders van het MPGA en zoeklocaties die nog niet in grondexploitaties zijn opgenomen

Werklocaties

De economie van de MRA groeit sneller dan Nederland en andere Europese stedelijke regio’s in de afgelo-pen 20 jaar. Dat heeft de afgelopen jaren niet geleid tot extra behoefte aan werklocaties. Integendeel. De economische dynamiek van bedrijvigheid van de afgelopen jaren zorgt in de regio en in Almere voor: Meer vraag naar huisvesting op informele, gemengde werklocaties. Ingebruikname van leegstaande panden bij start, uitbreiding en vestiging van bedrijfsactiviteiten.


Afnemende uitgifte op bedrijventerreinen en afnemende ingebruikname van nieuwe kantoorruimte in Nederland, Metropoolregio Amsterdam (MRA) –met uitzondering van de Zuidas- en Almere.

Bedrijventerreinen

In de afgelopen jaren is het uitgifteniveau van bedrijventerreinen in de Metropoolregio Amster-dam gehalveerd van bijna 40 naar 20 hectare per jaar. In Almere is in vergelijkbare periode ook de uitgifte afgenomen na een forse groeiperiode. Het 10-jarige gemiddelde van uitgifte in Almere is 5,3 hectare (2006-2015). Lelystad heeft bijna eenzelf-de uitgiftetempo als Almere in de laatste 10 jaar.

Historische gronduitgifte bedrijventerreinen Almere (ha) De afgelopen jaren zijn er nieuwe bedrijven in Almere gehuisvest in bestaande panden. Deze bedrijven kie-zen voor bestaande panden vanwege de flexibiliteit van huren en een lagere prijs van bestaande panden in vergelijking met nieuwbouw. Sinds dit jaar is er naast interesse voor leegstaande, courante panden ook beperkte interesse voor nieuwbouw. Er zijn onderhandelingen in De Vaart, Stichtsekant, Hoge- en Lage-kant. In 2016 wordt echter maar één gronduitgifte verwacht van 0,2 hectare op De Vaart. Dit ligt ruim onder het voorzichtige scenario van het MPGA 2016. Er zijn meerdere langetermijn-behoefteramingen voor bedrijventerreinen (en kantoren) in de MRA en Almere van toepassing. Vorig jaar bracht BCI (Buck) een behoefteraming uit voor Almere. Dit jaar maakte Ecorys voor de Metropoolregio Amsterdam een behoefteraming. Tussen beide onderzoeken zijn verschillen in scenario’s, tijdvakken en regio’s. BCI werkte met drie scenario's. Op advies van BCI hebben wij het mid-delste scenario als voorkeurscenario afgelopen jaar verwerkt in het MPGA. Ecorys werkt met twee scena-rio's: een hoog en een laag groeiscenario. Het hoge groeiscenario van Ecorys komt ongeveer overeen met het laagste scenario van BCI. Ecorys (2016) gebruikt voor het eerst (in MRA/NL) de nieuwe lange termijn-scenario’s van het CPB. Zij achten voor de MRA een hoog groeiscenario (voor Almere-Lelystad) waarschijn-lijker dan een laag groeiscenario vanwege de gerealiseerde en verwachte economische groei (en daarmee ook bevolkingsgroei en woningbouwproductie). Een bandbreedte voor de verwachte uitgifte van bedrijventerreinen in Almere voor de komende 15 jaar ligt op basis van deze behoefteramingen tussen 75 en 125 hectare (5-8,4 hectare per jaar). De meest recente raming tendeert richting de onderkant van deze bandbreedte.

Kantoren en detailhandel

In Almere is een kantorenleegstand van 125.000 m2 vvo op vier courante locaties in ‘courante’ panden (28,5% leegstand). Dit is aanzienlijk hoger dan een als gezond geziene frictieleegstand van 5-8%. De band-breedte voor de verwachte vraag naar kantoren in Almere voor de komende 15 jaar ligt op basis van de verschillende ramingen tussen de 30.000 en 46.000 m2. De meest actuele raming naar marktruimte voor detailhandel in Almere stamt uit 2011. Deze markt is on-dertussen dusdanig veranderd, dat deze niet meer actueel is. Almere neemt deel aan het regionale markt-ruimte-onderzoek voor detailhandel in de MRA, dat gepland staat voor 2017.


Beleidsvraagstukken

Op twee belangrijke punten zijn aanpassingen nodig in de programmering om te komen tot een zo reëel mogelijke verwachting van de gronduitgifte. a. programmering van bedrijventerreinen; b. programmering van particulier opdrachtgeverschap.

Vraagstuk bedrijventerreinen

De doelstellingen van het MPGA 2016 voor bedrijventerreinen passen niet meer bij de nieuwe actuele in-zichten. De actieve grondexploitaties hebben nu nog een volume van 132 ha. Een bandbreedte voor de ver-wachte uitgifte van bedrijventerreinen in Almere voor de komende 15 jaar ligt echter op basis van verschil-lende behoefteramingen aanzienlijk lager. Dat vraagt om uitname maatregelen. In totaal wordt circa 63 hectare uit actieve grondexploitatie gehaald, waarmee circa 70 hectare in exploitatie blijft (zie tabel op de volgende pagina). Voor de komende 10 jaar daalt het aantal geprogrammeerde hectares ten opzichte van het MPGA 2016 fors. De nieuw geprogrammeerde uitgifte (Programmabegroting 2017) past binnen de bandbreedte van de geadviseerde scenario’s van BCI (Buck) en Ecorys. In de tabel hieronder is dit weerge-geven.

grafiek 2 Bedrijventerreinen: uitgifte, behoefteraming en programmering

Voor de komende 25 jaar was in het MPGA 2016 met een gronduitgifte gerekend van 172 hectare. Dit wordt aangepast naar 137 hectare, aansluitend bij de recente behoefteramingen. De uit te nemen hectares zijn delen van Stichtsekant, De Vaart 4/6, Twentsekant en Nobelhorst. De exacte plansituatie wordt uitgewerkt ten behoeve van het MPGA2017. Maar ook daarna zijn maatregelen nodig om de grondverkoop van bedrij-venterrein binnen de actieve grondexploitaties daadwerkelijk te realiseren. Daarvoor wordt een plan Ver-koop Bedrijventerreinen opgesteld. In het Procesplan Verkoop Bedrijventerrein wordt een totaalpakket aan maatregelen gepresenteerd voor het vraagstuk van de bedrijventerreinen. Daarin zijn de volgende elementen opgenomen: 1. Trends in werken. wie en wat zijn de Almeerse werkgevers en werknemers van de toekomst? En wat

dat betekent voor onze voorraad bedrijventerrein? Wat is beleidsmatig en per gebied belangrijk? 2. Acquisitie en marketing: er is een extra inspanning noodzakelijk van marketing / acquisitie / verkoop /

vergunnen voor uitgifte op bedrijventerreinen. Momenteel wordt een marketingstrategie (ook per be-drijventerrein) opgesteld, gevolgd door een acquisitiestrategie en ondersteund door een nieuwe set van communicatiemiddelen (w.o. kavelpaspoorten). Ook wordt naar de transitie van de huidige acquisitie organisatie gekeken.

3. Uitgiftestrategie: wat is gelet op het voorgaande de uitgiftestrategie? Tevens wordt bekeken of de be-prijzing van bedrijventerreinen hierbij kan helpen.

4. Bestemmingsplannen: onderzoek of flexibele en ruime bestemmingsplannen bijdragen aan de uitgif-temogelijkheden voor bedrijven.

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

gron

duitg

ifte

in h

a.

Gronduitgifte afgelopen 10jaarGronduitgifte afgelopen 10jaar (gemiddeld per jaar)MPGA 2016


Behoefteraming BCI (Buck)midden (gemiddeld per jaar)Behoefteraming Ecorys hoog(gemiddeld per jaar)


5. Programmering: de programmering en fasering van bedrijventerreinen wordt aangepast. In totaal wordt circa 63 hectare uit actieve grondexploitaties gehaald, waarmee circa 70 hectare in exploitatie blijft (conform de behoefteraming, zie tabel hieronder). De uit te nemen hectares zijn delen van Sticht-sekant, De Vaart 4/6 en Twentsekant. De exacte plansituatie wordt uitgewerkt ten behoeve van het MPGA2017.

6. Alternatieve aanwending. De komende tijd wordt onderzocht welke alternatieve bestemmingen moge-lijk zijn voor deze gronden. Hierbij wordt gedacht aan wonen, recreatieve voorzieningen en zonnevel-den. De bestemming van de voorgenomen uitname van gronden voor de Rederij, Stripheldenbuurt, No-belhorst en een deel van Twentse Kant, wordt aangepast naar wonen. De (financiële) potentie hiervan is in deze begroting nog niet meegenomen. Wegens het nog ontbreken van een (nieuwe) bestemming worden deze gronden vooralsnog omgezet naar Materieel Vaste Activa met landbouwwaarde. De reste-rende uitgenomen gebieden blijven conform bestemming en worden omgezet naar materieel vaste ac-tiva met een actuele waarde.


overzicht bedrijventerrein PB 2017 (exclusief glastuinbouw) MPGA 2016 PB 2017 uitgenomen

Sallandsekant 61.851 61.851 0

verspreide percelen klein en groot 38.404 38.404 0

Almere Poort 242.330 242.330 0

De Rederij 5.562 0 5.562

Stripheldenbuurt 32.796 21.925 10.871

Nobelhorst 89.000 59.000 30.000

Stichtsekant 351.887 172.887 179.000

Twentsekant 300.495 0 300.495

De Vaart 4/6 202.198 102.198 100.000

totaal 1.324.523 698.595 625.928

Vraagstuk Particulier Opdrachtgeverschap (PO)

In alle stadsdelen van Almere is het voor woningzoekenden mogelijk een eigen huis te bouwen via het PO-programma van Almere. Sommige wijken in Almere zijn hierbij bovengemiddeld in trek. Zo wordt het PO-programma in Homeruskwartier en Noorderplassen-West momenteel goed verkocht. Ook in Oosterwold kunnen woningzoekenden hun eigen huis bouwen. Op dit moment zijn er in Oosterwold anterieure overeen-komsten getekend voor in totaal ongeveer 330 woningen. Deze woningen worden naar verwachting de ko-mende drie jaren opgeleverd. Daarmee heeft Oosterwold tevens een belangrijk aandeel in de PO-bouwstroom in Almere. Naast deze gebieden zijn er ook wijken waar het PO-programma met kleinere aantallen wordt gerealiseerd, terwijl de geprogrammeerde aantallen in deze wijken relatief hoog zijn (Nobelhorst, Vogelhorst, de Laren). Verder komen binnenkort nieuwe locaties in ontwikkeling met nieuwe PO contigenten (Stadstuinen en kust-zone Poort)) . Uit de historische realisatie versus de planning blijkt dat er een jaarlijkse overmaat in de plannen zit van circa 100 kavels vanaf 2017. Om de programmering van PO zo goed mogelijk te laten aansluiten bij de vraag, is het nodig in enkele wij-ken het PO-programma op enkele punten aan te passen. Bij een ongewijzigde programmering en fasering zou het effect kunnen zijn dat het ambitiescenario niet wordt gehaald, doordat er kavels onverkocht blijven liggen. Hierdoor worden gebieden niet afgerond en ontstaat er een toenemend aantal restkavels. Uitgangs-punt is en blijft dat op diverse plekken in Almere PO-kavels worden aangeboden voor iedereen die hiernaar op zoek is. Voor de locaties waar overprogrammering van PO ontstaat, wordt de komende maanden onder-zocht met welke concepten en ontwikkelvormen deze kavels kunnen worden verkocht. Per gebied kan de oplossingsrichting verschillen, het is maatwerk. Bij omzetting moet de kwaliteitsborging van de woningbouw voorop staan. De aanpassingen per gebied worden meegenomen in het MPGA 2017.


Daarnaast speelt mee dat het PO-product voor de betaalbare woning, IbbA, mogelijk te maken krijgt met een ingrijpende beleidswijziging die de bereikbaarheid beperkt. Hoewel de starterslening inmiddels blijft behouden, wordt vanuit de NHG (nationale hypotheekgarantie) normering gestuurd op een landelijke maxi-male norm van 20% voor te verstrekken starterslening. Dat is aanzienlijk lager dan de huidige mogelijkhe-den. Momenteel wordt getracht de NHG en SVN ervan te overtuigen dat, dit, gelet op het beperkte risicopro-fiel van het IbbA segment, een niet noodzakelijke ontwikkeling is. Ook de uitvoeringsconstructie (samen-werkingsvorm met corporaties in een Vof) staat door terugtrekkende corporaties (onder andere door her-positionering als gevolg van gewijzigde regelgeving) ter discussie. Gekeken wordt naar een nieuwe toe-komstbestendige uitvoeringsvorm. Beide ontwikkelingen worden betrokken bij de eerder toegezegde eva-luatie.

Sturingsvoorstel Ambitiescenario MPGA 2017

De woningbouwprogrammering voor volgend jaar is ten opzichte van het MPGA 2016 niet veel gewijzigd. De totale bouwstroom in Almere kan over enkele jaren op maximaal circa 1.500 woningen per jaar uitkomen. Dit past bij de verwachte huishoudensgroei in Almere. Daarmee verdubbelt het aantal opleveringen per jaar ten opzichte van de afgelopen jaren. Van deze 1.500 woningen zitten circa 1.250 woningen in de grondex-ploitaties (ambitiescenario). In 2017 bestaat de woningbouwprogrammering voornamelijk nog uit een diver-siteit van grondexploitaties en restkavels komen. Vanaf 2018 moeten de grote grondexploitaties Stadstui-nen, Nobelhorst en Kustzone Poort het leeuwendeel van de productie leveren. Daarnaast worden er wonin-gen opgeleverd in Oosterwold en binnenstedelijk door kleinschalige transformatieprojecten, verdichting en tijdelijke woningbouw, onder andere in Almere Centrum. Dit levert naar verwachting een extra bouwstroom op van jaarlijks circa 250 woningen vanaf 2017-2018. Van de woningen uit de grondexploitaties is ruim de helft geprogrammeerd in Stadstuinen en Nobelhorst. De voortgang binnen deze twee bouwfronten is cruciaal om de geprogrammeerde aantallen van het MPGA daadwerkelijk te kunnen halen. De planning in deze grondexploitaties is gelet op de huidige feitelijke con-tractuele situaties (bouwclaims) en de stand van de planproducten ambitieus. De woningbouwsegmentering van de geplande woningbouwprojecten sluit aan bij het besluit van de ge-meenteraad (februari 2016) dat uitgaat van circa 50% betaalbare woningbouw en 50% dure woningbouw in nieuwe gebieden. Daarbij is de dure woningbouw momenteel ingepland volgens de maximaal mogelijke marktopname. Voor goedkope woningbouw is momenteel meer vraag dan aanbod in de projecten. De extra bouwstroom in bestaand stedelijk gebied door onder meer tijdelijke woningbouw en transformatieprojecten in de goedkopere sfeer vormt daarom een welkome aanvulling. De ingeplande dure woningbouw past getalsmatig binnen de effectieve marktvraag, maar diverse kwalita-tieve aspecten zijn van groot belang (woonmilieu, locatie, concept, voorzieningenniveau, bereikbaarheid, acquisitie, openbare ruimte etc.). Deze aspecten bepalen in hoeverre realisering daadwerkelijk mogelijk is. De programmering en fasering van bedrijventerreinen wordt aangepast. Het ambitiescenario gaat uit van circa 70 hectare in de komende 11 jaar. Dit betekent een jaarlijkse afzet van gemiddeld 6,3 hectare per jaar, wat momenteel nog steeds als ambitieus is te duiden. Zoals eerder aangegeven zijn er verschillende aspec-ten die bepalen in hoeverre een succesvolle grondverkoop van bedrijventerreinen kan plaatsvinden. De komende tijd wordt vanuit dit totaalpakket gehandeld. De afgelopen jaren zijn veel kantoorprogramma’s geschrapt. In de grondexploitaties (tot 2023) zit nog een volume van ca. 68.000 m2 voor kantoren. Dit betreft voornamelijk een overeenkomst met Amvest over de afname van ca. 61.000 m2 van het nog te realiseren kantoorprogramma. Amvest mag dit voor 50% omzet-ten naar woningbouw. De verwachte marktvraag (omvang en kwaliteiten) is in principe in courante leegstaande panden op couran-te locaties (Almere Centrum, Gooisekant/Poort, Muziekwijk en Randstad) te accommoderen. In Poort Oost is op basis van een onderscheidend concept een specifieke vraag naar kantoren mogelijk. In het Ontwikke-lingsplan Stadstuinen wordt hier ruimtelijk rekening mee gehouden.


In onderstaande tabel wordt de programmering op hoofdlijnen voor de periode 2017-2021 volgens het am-bitiescenario weergegeven. De nadere uitwerking per project wordt opgenomen in het MPGA 2017. Een uitgebreidere toelichting en onderbouwing van het sturingsvoorstel is opgenomen in de bijlage (Sturings-voorstel op hoofdlijnen voor de stedelijke programmering).

Tabel 3-49

voorstel MPGA 2017

2017 2018 2019 2020 2021 totaal MPGA 2016

2017-2021

woningen (aantallen) 1.140 1.208 1.253 1.264 1.229 6.094 6.320

kantoren (m2) 5.583 5.922 13.941 10.000 10.750 46.196 46.196

bedrijven (ha) 3,7 4,9 5,8 7,3 7,4 29,1 48,8

voorzieningen (m2) 470.018 50.272 111.069 42.112 44.913 718.384 272.284

De effecten op het weerstandsvermogen

Harde buffer

De verwerking van bovengenoemde maatregelen leidt tot wederom een aanzienlijke beweging binnen het weerstandsvermogen. Met name het uithalen van bedrijventerrein van actief naar MVA gronden heeft het grootste effect. Op basis van de huidige aannames komt het saldo van het harde vermogen (de reserve) uit op € 1,9 miljoen en het zachte vermogen (de potentiële winst) op € 21,9 miljoen. Bij de jaarrekening 2015 was dit nog € 12,1 en € 20,4 miljoen. Bij het MPGA 2017 worden de effecten en analyses op grondexploita-tieniveau en per gebied gepresenteerd en ter vaststelling aan de raad voorgelegd. In de onderstaand tabel is de stand van de reserve weerstandsvermogen weergegeven zoals deze qua ontwikkeling wordt voorzien.



stand 31-12-2015 (incl. resultaatbestemming 2015) 56,7

reguliere mutaties (zwerfvuil, MPGA, Klokhuis) -0,3

mutaties voorzieningen negatieve grexen 1,6

mutaties voorziening MVA gronden -21,9

aanpak verkoop bedrijventerreinen -0,8

voorcalculatie winst 2016 6,8

subtotaal stand reserve 42,2

eerder vastgestelde bestemmingen (POK, organisatie, etc,) -18,5

eerder vastgestelde bestemming activa NOGW Oosterwoldgronden -9,6

buffer voorzichtig scenario -6,6

buffer afdekking risico’s negatieve grexen -5,6

vrije ruimte reserve weerstandsvermogen ten gunste van perspectief 1,9

Parameters

De ingecalculeerde grondprijsontwikkeling voor 2017 bedraagt 1%. Bij het tariefvoorstel in het najaar wordt de definitieve grondprijsontwikkeling 2017 vastgesteld. De rentetoerekening is aangepast van 2,25% naar 2,16% (verplichte BBV-berekening van de rente). De discontovoet bedraagt de wettelijk vastgestelde 2% .


Mutaties voorzieningen negatieve grondexploitaties

De voorziening van de negatieve grondexploitaties verbetert met € 1,6 miljoen. Deze verbetering is het re-sultaat van de aanpassing van de rente en kleine wijzigingen van de fasering van de programmering. In onderstaande tabel worden de ontwikkelingen per voorziening (op eindwaarde) weergegeven.


grondexploitaties PR 2015 PB 2017

2.P.2 Fanny Blankers-Koen Park 6,3 6,2

Almere-Buiten Centrum 0,8 0,8

Vogelhorst 10,7 10,3

Europa kwartier West 25,5 25,0

Cascadepark West 13,1 13,0

Hogekant 13,2 13,2

Lagekant 12,6 12,4

Stadstuinen Poort 44,9 44,1

VP/OG 3,4 3,4

voorziening prijzen (2017 – 2023; -3%) 6,8 7,4

segmentering woningbouw 1,1 1,1

diverse 1,5 1,5

totaal 139,9 138,4

Mutaties voorziening MVA gronden

De voorziening ter correctie van de boekwaarde van MVA gronden is met € 21,8 miljoen toegenomen. Dit is het gevolg van de uitname van de gronden bedrijventerrein uit de grondexploitaties Stichtsekant, De Vaart IV/VI, Twentsekant en Nobelhorst. In onderstaande tabel worden de ontwikkelingen per voorziening weer-gegeven.


voorzieningen MVA gronden PR 2015 PB 2017

MVA actuele waarde

Overgooi 19,3 19,3

Stichtsekant 1,0 0

Twentsekant 3,8 10,9

subtotaal 24,1 30,2

MVA Landbouw waarde

Stichtsekant 15,7 27,1

Twentsekant 12,7 15,7

De Vaart IV/VI 8,1 8,1

Nobelhorst 0 1,3

Voortuin 7,8 7,8

Pampushout II 7,8 7,9

subtotaal 52,1 67,9

totaal 76,2 98,1

De dekking van de € 21,8 miljoen afwaardering is als volgt: Vrije ruimte reserve weerstandsvermogen MPGA 2016 € 12,1 miljoen Voorcalculatie winst 2016 € 6,8 miljoen Overige mutaties reserve weerstandsvermogen € 3,7 miljoen De (financiële) potentie van eventuele alternatieve aanwending van (delen van) onder andere Twentsekant en Nobelhorst voor woningbouw is aanwezig en wordt onderzocht. Dit is in deze begroting nog niet meege-nomen aangezien deze alleen financieel kan worden meegenomen bij een bestemmingsplanwijziging.


Aanpak verkoop bedrijventerreinen

In programma 11 hebben wij u geïnformeerd over de gevolgen van de stagnerende afzetten, onze aanpak door transitie van de marketing en acquisitie van een deel van de organisatie en projectsturing op alterna-tieve exploitatie van de zogenaamde materiele activa gronden. De maatregelen hebben een directe relatie met de afzet van de bedrijventerreinen. De financiële gevolgen van € 0,8 miljoen hebben wij betrokken bij het weerstandsvermogen.

Voorcalculatie winst 2016

De winstuitname 2016 is voorcalculatorisch berekend op € 6,8 miljoen. Bij het MPGA 2017 wordt de winst-uitname definitief bepaald.

Eerder vastgestelde bestemming activa NOGW Oosterwoldgronden.

Conform de nieuwe BBV voorschriften dienen investeringen die niet op in exploitatie genomen gronden betrekking hebben te worden geactiveerd en afgeschreven. Dit geldt ook voor de NOGW investeringen in Hout-Noord die aan het gebied Oosterwold wordt toegerekend. Ter afdekking van de investeringen staan de te verkrijgen bijdragen uit de toekomstige anterieure overeenkomsten. De investeringen en de ontvangsten lopen echter niet synchroon. Voor zover er nog geen anterieure overeenkomsten zijn gesloten met de toe-komstige grondeigenaren zijn er geen compenserende opbrengsten te ramen, en is daarvoor deze buffer gevormd. Nu de investeringen moeten worden geactiveerd, valt de buffer voor dit doel vrij. Hier staat wel tegenover dat op de investeringen jaarlijks moet worden afgeschreven en hier rente aan moet worden toe-gerekend. De afschrijvingslasten vormen daarmee een jaarlijkse last voor de Algemene Dienst (AD). De toekomstige anterieure opbrengsten mogen op de boekwaarde in mindering worden gebracht. Om de jaar-lijkse AD lasten af te dekken wordt de buffer van € 9,6 miljoen (eindwaarde) voor dit doel herbestemd. De toe te rekenen investeringen aan MVA gronden mogen gedurende de MVA periode niet worden bijge-schreven op de boekwaarde maar moeten als vaste activa worden geactiveerd en worden afgeschreven. Ook hierbij komen de afschrijvingen en rentelasten ten laste van de AD. Bij het in exploitatie nemen van de MVA gronden mag de (restant) boekwaarde alsnog in de dan actieve grondexploitatie worden ingebracht.

Buffer voorzichtig scenario

De grondexploitaties zijn doorgerekend op het zogenaamde ambitieuze scenario. Als achtervang wordt een voorzichtige fasering ingerekend. Dit leidt tot een buffer in het harde vermogen van € 6,6 miljoen (MPGA 2016: € 7,7 miljoen). Het voorstel voor het voorzichtige scenario voor het MPGA 2017 bedraagt:

Tabel 3-53

voorzichtig scenario MPGA 2017

2017 2018 2019 2020 2021 totaal MPGA 2016

2017-2021

woningen (aantallen) 817 918 916 958 969 4.578 5.023

kantoren (m²) 5.583 5.583 10.339 13.941 10.000 45.446 45.446

bedrijven (ha) 0,1 2,7 4,2 7,2 7,3 21,5 24,5

voorzieningen (m²) 378.840 82.924 94.155 68.538 41.436 665.893 692.610

Afdekking risico’s negatieve grondexploitaties

De risico’s zijn geactualiseerd. De risico’s voor de negatieve grondexploitaties bedraagt een netto contante waarde van € 5,6 miljoen. Dit is gelijk aan de stand bij de jaarrekening 2015.

Zachte buffer

Uitgangspunt voor de zachte buffer is het nog te realiseren vermogen uit de positieve grondexploitaties. Jaarlijks wordt op grond van de winstnemingsmethodiek een deel van het positieve resultaat geëffectueerd en dan betrokken bij het gerealiseerde (harde) vermogen.


De mutaties van de zachte buffer zijn gepresenteerd in de onderstaand tabel. Ten opzichte van de jaarreke-ning 2015 zijn de mutaties beperkt.


PB 2017

stand nog te realiseren vermogen 01-01-2017 152,5

winstuitname 2016 -6,8

a. benodigd vermogen reguliere grondexploitaties -68,0

op termijn voor aftrek risicokapitaal/zachte buffer voorzichtig scenario 77,7

aftrek risicokapitaal/zachte buffer voorzichtig scenario

b. risicokapitaal grondexploitaties -28,4

c. te betalen Vennootschapsbelasting -19,0

d. benodigd ten behoeve van voorzichtig-scenario -9,2

op termijn beschikbaar/zachte buffer 21,1

a. Nog te realiseren vermogen (positieve grondexploitaties)/benodigd vermogen

De verwerking van de actualisatiemaatregelen leidt tot een bruto nieuw saldo voor de positieve grondex-ploitaties van € 152,5 miljoen. Het benodigde vermogen is afgenomen met € 1,4 miljoen. De mutaties zijn in de tabel hieronder weergegeven:


PR 2015 PB 2017

div.(zwerfvuil, beheer & onderhoud, tijdelijke maatregelen) -2,0 -1,9

prijsaanpassing 3% t/m 2023 -14,8 -14,9

stelpost specifieke grondprijzen -4,0 -4,0

stelpost Planontwikkelingskosten -2,4 -2,4

stelpost Segmentering -34,6 -34,7

buffer rente 2,5% disconto 2,5% -11,1 -9,6

stelpost duurzaamheid Stichtsekant en studie 3T -0,5 -0,5

-69,4 -68,0

b. Risicokapitaal

De risico’s zijn verdeeld naar positieve en negatieve grondexploitaties. De risico’s voor de positieve grond-exploitaties bedraagt op basis van netto contante waarde € 28,4 miljoen. Bij het MPGA 2016 bedroeg het volume nog € 30,9 miljoen. De afname vindt plaats bij Twentsekant. De gronden zijn volledig naar MVA ge-bracht waardoor de risicoreservering kan vervallen.

c. Te betalen Vennootschapsbelasting

Per 1 januari 2016 is de Wet modernisering VPB-plicht overheidsondernemingen in werking getreden. De implementatie van de VPB-plicht in de grondexploitatie is momenteel nog volop gaande. Zo is er nog dis-cussie gaande over de waardering van onze grondexploitaties, hoe hoger deze waardering (beginbalans) uitvalt hoe lager de VPB-last uiteindelijk is. Hierover wordt zowel landelijk als door Almere nog nader over-legd met de belastingdienst. Dit betekent ook dat nog onduidelijk is hoe hoog de uiteindelijke belastingdruk gaat zijn. Bij het MPGA 2016 hebben wij de VPB-last voor de grondexploitatie geraamd op € 19 miljoen. Door de aanhoudende onduidelijkheid is het bedrag van € 19 miljoen bij deze programmabegroting 2017 aangehouden.

d. Benodigd ten behoeve van voorzichtig-scenario

De grondexploitaties zijn doorgerekend op het zogenaamde ambitieuze scenario. Als achtervang wordt een voorzichtiger fasering ingerekend. Dit leidt tot een buffer voor het zachte vermogen van € 9,2 miljoen.


3.9 Interbestuurlijk toezicht Interbestuurlijk toezicht (IBT) is een wettelijk taak van de provincie, waarbij zij toezicht houdt op de taakuit-oefening door de gemeenten. Op 13 november 2014 heeft de gemeenteraad kennisgenomen van de Be-stuursovereenkomst Interbestuurlijk Toezicht (IBT) Flevoland en het bijbehorende afsprakenkader. Voorts heeft de raad ingestemd met het, namens het college, ondertekenen van de overeenkomst door de burge-meester. Op 23 januari 2015 is de overeenkomst ondertekend. Het bestuurlijk overleg wordt gecontinueerd. In 2017 volgt een bestuurlijke evaluatie van de uitvoering van de bestuursovereenkomst IBT. De bestuursovereenkomst IBT heeft betrekking op de naleving van weten regelgeving op de volgende domeinen, waarbij de Provincie het toezichthoudende gezag is: Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting Milieu Archief Monumenten en archeologie Financiën Het uitgangspunt van de bestuursovereenkomst is dat het college van Burgemeester & Wethouders (B&W) informatie verstrekt aan de gemeenteraad. Het college van B&W zorgt ervoor dat deze informatie ook be-schikbaar komt voor het college van Gedeputeerde Staten (GS).

Ruimtelijke ordening en volkshuisvesting

De toezichtinformatie wordt in een jaarverslag door college van B&W aan de raad gestuurd en in een brief aan de Provincie. De Provincie vraagt in ieder geval aandacht voor: de aanwezigheid en actualiteit van be-stemmingsplannen van het hele gemeentelijke grondgebied en de beschikbaarheid van een structuurvisie op het gehele gemeentelijke grondgebied. Twee maal per jaar wordt de raad, via een raadsbrief geïnfor-meerd over de stand van zaken met betrekking tot de actualisering van bestemmingsplannen.

Actualisatie bestemmingsplannen

Voor de periode 2014 tot en met 2017 zijn tijdelijk extra middelen door de raad beschikbaar gesteld voor de actualisatie van bestemmingsplannen. Aanleiding voor het toekennen van deze extra middelen was het risico van legesderving. De Wet ruimtelijke ordening (Wro, 2008) bepaalt dat per 1 juli 2013 de leges voor omgevingsvergunningen (deels) niet meer in rekening kunnen worden gebracht als het bestemmingsplan voor het betreffende gebied ouder is dan tien jaar. Almere kent veel bestemmingsplannen van vóór 2004 die nog niet allemaal zijn geactualiseerd. Uitgaande van een inhaalslag tot 2018 geldt de doelstelling om in de periode tussen 1 januari 2014 en 1 januari 2018 circa 200 oude bestemmingsplannen te hebben vervangen door circa 48 actuele bestemmingsplannen. In 2014, 2015 en periode 1 januari 2016 tot 1 juli 2016 zijn in totaal 27 bestemmingsplannen vastgesteld. In de tweede helft van 2016 zullen naar verwachting nog 11 bestemmingsplannen geactualiseerd worden. Daarmee komt het totaal aantal plannen dat in 2016 is vastgesteld op 16. In 2017 zullen er naar verwachting ook 16 vast te stellen plannen zijn. De actualisering verloopt daarmee volgens planning.

Stand van zaken actualisatie structuurvisie

Bij de gemeente wording van Almere zijn er - voorafgaand aan de bestemmingsplannen voor het gehele plangebied - meerdere structuurplannen gemaakt ten behoeve van de afzonderlijke stadsdelen. De raad heeft in februari 2010 besloten het huidige structuurplan Almere 2010, met een doorkijk naar 2030, voor-alsnog te handhaven als het vigerende ruimtelijk ordeningskader. Daarnaast heeft de raad besloten de Concept Structuurvisie Almere 2.0 vast te stellen als richtinggevend integraal beleidskader (ecologie, soci-aal, economie, ruimtelijk) voor de uitwerking van het Integraal Afspraken Kader (IAK).


Tot slot heeft de raad in voornoemde vergadering besloten het college van B&W opdracht te geven om de Concept Structuurvisie Almere 2.0 om te zetten in een planologisch-juridisch document in afstemming met de Rijksstructuurvisie voor het RAAM gebied.

Van integraal richtinggevend beleidskader naar Omgevingsvisie

Op 18 februari 2010 heeft de gemeenteraad de concept Structuurvisie Almere 2.0 (2009) vastgesteld als integraal beleidskader voor de verdere uitwerking en richtinggeving van het Integraal Afspraken Kader (IAK1) voor de ontwikkeling van Almere. Daarbij is aangegeven om het huidige structuurplan Almere 2010 (2003) te handhaven als het vigerende ruimtelijke ordeningskader. Aanvullend heeft de raad het college de opdracht gegeven om de concept Structuurvisie Almere 2.0 planologisch-juridisch te borgen, ook op basis van een afspraak uit het IAK1. In juni 2013 heeft het college de bestuursopdracht voor het opstellen van een nieuwe gemeentelijke struc-tuurvisie vastgesteld. In november 2013 verscheen de Rijksstructuurvisie Amsterdam-Almere-Markermeer (inclusief een planMER en het werkdocument Passende Beoordeling) en de Bestuursovereenkomst en Uit-voeringsovereenkomst Almere 2.0 (onder de noemer IAK2). In december 2013 aanvaardde de raad unaniem alle afspraken met Rijk en regio. Sindsdien is gewerkt aan de voorbereiding van de nieuwe structuurvisie. Formeel-juridisch is het document een structuurvisie conform de Wet Ruimtelijke Ordening. Anticiperend op de nieuwe Omgevingswet in 2019 gebruikt de gemeente Almere echter al de term 'Omgevingsvisie' voor dit document. Op 21 juni 2016 is de gemeenteraad via een raadsbrief geïnformeerd over het proces om te komen tot een nieuwe Omgevingsvisie. De Omgevingsvisie beschrijft de visie en ambities voor de integrale ruimtelijke ontwikkeling van Almere. Vervolgens is de gemeenteraad op 29 september 2016 geïnformeerd over het opstellen van de Omgevingsvisie. In het najaar van 2016 wordt een informatiebijeenkomst voor bewoners en belanghebbenden gehouden. Dit is overeenkomstig dat wat in de formele kennisgeving is gepubliceerd. De concept Omgevingsvisie wordt medio november 2016 voorafgaand aan de ter inzage legging aan de ge-meenteraad voorgelegd. Dan vindt raadsconsultatie op de conceptvisie plaats. Daarna worden begin 2017 de ingediende zienswijzen en de definitieve Omgevingsvisie voor vaststelling aan de raad voorgelegd.

Huisvesting statushouders

De toezichtinformatie over voortgang, uitvoering en inzicht in de maatregelen, wordt in een halfjaarverslag van B&W naar de raad gestuurd. Deze informatie is ook beschikbaar voor de provincie. In het eerste halfjaar van 2016 bedroeg de taakstelling voor onze gemeente 232 vergunninghouders. Samen met het restant van 2015 (van 181) betekende dit dat wij in het eerste halfjaar van 2016 413 vergunninghou-ders dienden te huisvesten en te begeleiden; voor het tweede halfjaar verwachten wij op dit moment een opgave van circa 270 personen. In de eerste helft van 2016 zijn 261 statushouders gehuisvest. De achter-stand op 1 juli 2016 bedroeg daarmee 152. Het beschikbaar krijgen van voldoende woningen, die passen bij de opgave is en blijft een probleem in Al-mere. De woningcorporaties hebben vooral woningen voor gezinnen beschikbaar, maar het COA heeft voor-al eenpersoonshuishoudens die moeten worden geplaatst. Aangezien het op grond van de passendheidsei-sen uit de Huisvestingswet niet is toegestaan niet-passend toe te wijzen (laag inkomen in grote, duurdere huurwoning) moeten alleenstaanden relatief lang wachten voor er een voor hen passende woning beschik-baar komt. Er is een regulier overleg waarin uitvoeringsafspraken worden gemaakt en de uitvoeringspraktijk wordt besproken. Daarnaast zijn er afspraken op beleidsniveau en bestuurlijk niveau gemaakt, en zijn er presta-tieafspraken tussen gemeente en corporaties over een breed scala aan volkshuisvestelijke onderwerpen. Wij zijn op dit moment in overleg met twee grote commerciële verhuurders over de manier waarop in een pilot alleenstaande statushouders of referenten onzelfstandig kunnen worden gehuisvest.


Naast betere (uitvoerings)afspraken met de woningcorporaties en het COA hebben we in de lopende en komende prestatieafspraken met de corporaties meer aandacht voor het bijbouwen van goedkope huurwo-ningen, onder meer voor statushouders. De maatregelen maken onderdeel uit van het door het college vastgestelde Plan van Aanpak Huisvesting Statushouders. Dit plan van aanpak maakt onderdeel uit van het bredere Programmaplan Vluchtelingen, waarmee de raad op 14 juli 2016 heeft ingestemd. Tot slot hebben we met het COA afgesproken dat statushouders die door het COA aan Almere zijn gekoppeld niet langer worden ‘ontkoppeld’ als het erop lijkt dat zij ergens anders sneller een woning kunnen krijgen; deze prak-tijk leidde in het verleden tot irritatie, vooral wanneer corporaties inmiddels een woning voor deze status-houder hadden aangeboden.

WABO (Bouwen en milieu)

In de toezichtinformatie is in ieder geval het volgende opgenomen: het handhavings- uitvoeringsprogramma (HUP); jaarverslagen (evaluatie HUP); probleem- of risicoanalyse en handhavingsbeleid.

Handhavingsbeleid en werkplan

De gemeente is verantwoordelijk voor het toezicht en handhaving van diverse regels in de fysieke leefom-geving. Het gaat daarbij om werkzaamheden die betrekking ebben op het gebied van bouwen, slopen, brandveiligheid, bestemmingsplannen, milieu, drank en horeca, afval, parkeren, marktbeheer, openbare orde en veiligheid. De wijze waarop wij invulling geven aan deze taken wordt in ons integrale handhavings-beleid beschreven. Jaarlijks werken wij dit uit in een Werkplan Toezicht & Handhaving.

Nota Integraal Handhavingsbeleid 2016-2019

Om beleidsinhoudelijke speerpunten goed te kunnen verwerken, is er begin 2015 voor gekozen de Nota Integraal Handhavingsbeleid 2012-2014 met 1 jaar te verlengen. In juni 2016 heeft het college een nieuwe Nota voor de periode 2016-2019 vastgesteld. De uitgangspunten van deze Nota worden in oktober 2016 ter vaststelling aan de gemeenteraad aangeboden. Na besluitvorming wordt de Nota integraal handhavingsbe-leid 2016-2019 uitgevoerd. Jaarlijks legt het college aan de raad verantwoording af in een jaarverslag. Het college doet aan de raad verslag over het uitvoeringsprogramma (deel 2 van de nota integraal handhavingsbeleid 2016-2019) en over de uitwerking van de beleidsagenda. Wanneer daar aanleiding toe is worden onderwerpen uit de beleids-agenda afzonderlijk geagendeerd, ter bespreking met de gemeenteraad.

Monumenten en archeologie

De toezichtinformatie wordt tweejaarlijks verstrekt.

Gebouwde (rijks-) monumenten

Er zijn geen gebouwde rijksmonumenten in Almere. Momenteel zijn er ook geen gemeentelijke monumen-ten en is er geen monumentencommissie. Naar aanleiding van een burgerconsultatie zijn verschillende thema’s onderscheiden van potentieel monumentwaardige bovengrondse erfgoedwaarden. Mogelijk te beschermen objecten zijn verzameld bij een burgerconsultatie en een professionele inventarisatie. Op basis van alle input is gestart met het opstellen van een concept-verordening met toelichting. Het ambtelijke en bestuurlijke overleg hierover is gestart. Onderdeel daarvan is in 2016 een consultatie van de raad die onder meer inzicht zal geven in de ambities van de gemeenteraad met betrekking tot het behoud van het Almeer-se bovengrondse erfgoed.

Archeologie

Vigerend beleid

Mede naar aanleiding van bestuurlijk overleg met de provincie is het archeologiebeleid in 2016 herzien. Het college heeft op 31 maart 2016 het Raadsvoorstel Herziening Archeologiebeleid 2016 aan de raad voorge-legd. De raad heeft op 21 april ingestemd met het Raadsvoorstel Herziening Archeologiebeleid 2016.


Monumenten en vindplaatsen

Op de Archeologische Beleidskaart Almere (ABA) staan momenteel 82 behoudenswaardige steentijdvind-plaatsen aangegeven. Daarnaast staan er behoudenswaardige 17 scheepswraklocaties op de kaart en 1 locatie waar de resten zijn begraven van een scheepslading die bestaan heeft uit ca. 100 onderdelen van een kerkkap. Er zijn vijftien archeologische rijksmonumenten in Almere (11 scheepswrakken en 4 steentijd-vindplaatsen).

Toezicht en handhaving

Er werken vijf medewerkers voor de wettelijke taken met betrekking tot archeologie en monumentenzorg. Van hen is de stadsarcheoloog in het kader van de Monumentenwet 1988 aangewezen als toezichthouder. Ook is er een inspecteur bouwwerken, die archeologie als aandachtgebied heeft. Bij vergunningsaanvragen wordt altijd advies aangevraagd. De adviezen met betrekking tot een archeologievergunning zijn bindend, met een betrekking tot een omgevingsvergunning zijn ze niet-bindend.

Archieftoezicht

De toezichtinformatie inzake archieftoezicht wordt jaarlijks aan de provincie aangeboden. Het gaat om in-formatie die primair bedoeld is om interne verantwoording af te leggen. Deze informatie dient tegelijkertijd als IBT-toezichtinformatie. Het college van B&W heeft in april 2016 kennis genomen van het Verslag Archief – en Informatiebeheer over de jaren 2014 en 2015 opgesteld door de archiefinspecteur. In de paragraaf bij de Programmarekening 2015 is een samenvatting opgenomen en is bovendien aandacht besteed aan de twee aanbevelingen van de archiefinspecteur. Overigens past wel de kanttekening dat we momenteel niet de middelen hebben om alle aanbevelingen tegelijkertijd voortvarend op te pakken. Dit vraagt om een goe-de prioritering en het maken van keuzes. Bij de Programmarekening 2016 gaan wij hierover aan de raad rapporteren.

Financiën

De gemeente actualiseert de toezichtinformatie twee maal per jaar. Dit maakt integraal onderdeel uit van de programmabegroting en de programmarekening. De gemeenteraad stelt de begroting en de jaarreke-ning vast. Het college stuurt voor 15 november een vastgestelde begroting en voor 15 juli een vastgestelde jaarrekening aan de provincie. De indicatoren zijn onderverdeeld over 3 pijlers: 1. sluitende begroting; 2. weerstandsvermogen; 3. schuldpositie. Ten aanzien van de begrotingspositie geven wij inzicht in de structurele exploitatieruimte en de onderbe-nutte belastingcapaciteit. Daar waar wij uw raad informeren over het weerstandsvermogen verschaffen wij informatie inzake de solvabiliteit en de grondratio. Tot slot wordt de schuldpositie weergegeven door de netto schuldquote toe te lichten. Een toelichting op deze 5 indicatoren vindt u terug in de paragraaf Weer-standsvermogen in deze begroting. Bij de programmarekening dient er tevens een goedkeurende verklaring van de account worden afgegeven.


3.10 Fonds Verstedelijking Almere Voor de economische ontwikkeling van de Noordvleugel van de Randstad zijn voldoende beschikbare wo-ningen nodig. De komende decennia gaat het om een extra woningvraag van ruim 400.000 woningen in de regio. Almere is door het Rijk gevraagd een deel van deze opgave te faciliteren. Deze opgave pakken we samen met het Rijk en de Provincie integraal aan onder de noemer Almere 2.0. In de in 2015 vastgestelde Lange termijn Investering Strategie Almere (LISA) is gekozen de realisatie van Almere 2.0 langs twee stra-tegielijnen en een kansenstrategie plaats te laten vinden: Growing Green Almere: een gezonde en groene stad. Stad van experiment: (ruimte voor) het nieuwe pionieren. Het instellen van het Fonds Verstedelijking Almere (FVA), sinds de begroting 2015, is één van concrete maatregelen om invulling te geven aan de lange termijn strategie. Het FVA wordt gevoed met bijdragen van de gemeente, de Provincie en het Rijk.

Besluitvorming

De jaarprogramma’s 2015 en 2016 voor het FVA zijn in de voorgaande begrotingsdocumenten vastgesteld en zijn in uitvoering. Met het vaststellen van deze begroting wordt het Jaarprogramma 2017 vastgesteld. De uitvoering van de projecten uit jaarprogramma 2017 is onder voorbehoud van goedkeuring van de provincia-le bijdrage door Provinciale Staten van de provincie Flevoland. Zij nemen hierover bij de vaststelling van de provinciale begroting een besluit.

Meerjarenprogramma en programmalijnen

Dit jaar is er een Meerjarenprogramma opgesteld voor het FVA. Hierin wordt de ambitie, bijhorende acties en investeringen voor de komende vijf tot tien jaar geschetst. Dit Meerjarenprogramma wordt langs vijf programmalijnen ingericht. Het jaarprogramma 2017 is conform deze indeling opgesteld. Het Rijk en de provincie Flevoland zien dit meerjarenprogramma als een kansrijke strategie. Binnen elke programmalijn zijn sleutelprojecten geïdentificeerd, die (mede) gerealiseerd worden met een bijdrage vanuit het FVA. Deze hebben een indicatieve budgettering gekregen op basis van de afgesproken bijdragen, een inschatting van de rijksbijdragen en het restant saldo. Deze is onderstaand weergegeven: Tabel 3-56 bedragen x € 1.000

2017 2018 2019 2020 2021 tot. 5-jrsterm.

2017-2021

2022-2026 totaal

bijdrage Almere 8.260 7.255 7.255 7.254 7.254 37.278 36.272 110.828

bijdrage provincie Flevoland 6.565 6.200 6.200 6.200 6.700 31.865 33.500 97.230

grondverkopen 321 2.000 2.000 2.500 3.000 9.821 39.000 58.642

revolverende middelen 300 300 600

subtotaal beschikbaar 15.146 15.455 15.455 15.954 17.254 79.264 108.772 267.300

in FVA voor magneetfunctie 2.000 2.000 4.000

bijdr.prov. Flevoland voor magn.functie 2.000 2.000 4.000

totaal beschikbaar 19.146 15.455 15.455 15.954 17.254 83.264 108.772 275.300

proceskosten -900 -900 -900 -900 -900 -4.500 -4.500 -13.500

subtotaal proceskosten -900 -900 -900 -900 -900 -4.500 -4.500 -13.500

programmalijnen

1. versterken hart van de stad -5.766 -10.661 -7.015 -8.971 -2.036 -34.449 -32.251 -101.149

2. verst. leer- en werkomg. -2.136 -2.263 -10.148 -2.190 -1.513 -18.250 -17.250 -53.750

3. Energy on Upcycling -2.620 -1.910 -1.810 -765 -745 -7.850 -13.050 -28.750

4. verbl.plekken: cult., recr.+ toerisme -3.545 -4.675 -4.365 -3.315 -2.150 -18.050 -34.450 -70.550

5. vernieuwend wonen -800 -800 -800 -800 -800 -4.000 -4.000 -12.000

subtotaal programmalijnen -14.867 -20.309 -24.138 -16.041 -7.244 -82.599 -101.001 -266.199

totaal jaaruitgaven -15.767 -21.209 -25.038 -16.941 -8.144 -87.099 -105.501 -279.699

totaal beschikbaar in FVA 3.379 -5.754 -9.583 -987 9.110 -3.835 3.271 -4.399


Jaarprogramma 2017

Vanuit de vijf Programmalijnen zijn voor de sleutelprojecten aanvragen ingediend. Deze aanvragen passen binnen de beschikbare financiële ruimte en budgettair kader per programmalijn in het meerjarenprogram-ma. In onderstaande tabel zijn de fondsaanvragen voor 2017 per programmalijn weergegeven inclusief de bijdragen aan het fonds van de partners:


verdeling jaarprogramma 2017 totaal gemeente provincie rijk

bijdrage 2017 13.801 7.280 6.200 321

nog vrij besteedbare bijdrage voorgaande jaren 1.654 1.289 365

vrijval reservering magneetfunctie 4.000 2.000 2.000

totaal beschikbaar 19.455 10.569 8.565 321

Proceskosten -900 -900

programmalijn 1: versterken hart van de stad

1.0 Programmasturing lijn 1 -250 -123 -122 -5

1.1 Knooppunt station en omgeving Almere Centrum -300 -147 -147 -6

1.2 Almere Centrum -1.050 -514 -514 -23

1.3. Rondje Weerwater -4.166 -2.038 -2.038 -90

programmalijn 2: versterken leer- en werkomgeving


2.1 Flevocampus -1.886 -923 -923 -41

programmalijn 3: Energy on upcycling


3.1 Stad zonder gas -550 -269 -269 -12

3.2 Opwaardering reststromen -1.820 -890 -890 -39

programmalijn 4: versterken verblijfsplekken cultuur, recreatie en toerisme


4.1 Kustzone Almere poort/Duin -2.295 -1.123 -1.123 -50

4.2 Nationaal Park Oostvaardersplassen -1.000 -489 -489 -22

programmalijn 5: vernieuwend Wonen

5.1 Experiment Vernieuwend Wonen -800 -391 -391 -18

totaalvolume jaarprogramma 2017 -15.767 -8.176 -7.272 -321

nog niet bestede middelen 3.688 2.393 1.293 0

Voor het jaarprogramma 2017 is er binnen het fonds € 19,5 miljoen beschikbaar. Hiervan wordt € 15,8 mil-joen ingezet, € 3,7 miljoen is nog niet bestemd en schuift door naar volgende jaren. De Provincie en de ge-meente dragen voor alle projecten een gelijk deel bij. De beschikbare middelen van het Rijk zijn evenredig verdeeld naar de projecten. De proceskosten worden volledig uit gemeentelijke middelen gedekt.

Bijdragen Fonds Verstedelijking Almere

Vanuit de partijen is er voor 2017 een bijdrage beschikbaar van € 13,8 miljoen. Vanuit het gemeentefonds ontvangt Almere een bijdrage van € 7,28 miljoen. In deze bijdrage is het accres 2016 vanuit de september-circulaire meegenomen. Verder draagt de Provincie jaarlijks € 6,2 miljoen bij en er was in 2015 een ver-koopopbrengst uit Rijksgronden in Oosterwold ad € 0,32 miljoen. Naast de bijdrage voor 2017 is er nog € 1,65 miljoen beschikbaar vanuit voorgaande jaren. Vanuit het jaar-programma 2016 is het project MKB-financieringsfaciliteit niet doorgegaan (€ 1 miljoen gemeentelijke middelen) en was er een onderbesteding op de Provinciale middelen van € 0,37 miljoen. Ook is over de gemeentefonds bijdrage 2016 het accres meegenomen, hierdoor valt de uitkering € 0,28 miljoen hoger uit. De in 2015 en 2016 gespaarde middelen ad € 4 miljoen voor de magneetfunctie worden ook ingezet.


Proceskosten

De programmaorganisatie Almere 2.0 is ondergebracht bij de gemeente Almere. De hiermee samenhan-gende kosten worden gedekt uit de gemeentelijke bijdrage in het fonds. Het budget voor deze proceskosten bedraagt in 2017 € 0,9 miljoen.

Programmasturing

De werkzaamheden binnen de programmalijnen omvatten meer dan alleen de sleutelprojecten. Om die reden is €0,25 miljoen voor programmasturing per programmalijn gereserveerd. Tevens is hiermee onder-zoek mogelijk naar toekomstige sleutelprojecten.

Programmalijn 1: Versterken Hart van de Stad

Knooppunt station (en omgeving) Almere Centrum

De verblijfs- en ontmoetingswaarde en daarmee ook de economische waarde van het stationsgebied blijven achter bij de groei van reizigersaantallen en de ontwikkeling van de stad. We willen samen met de partners het station en het omliggende gebied transformeren tot visitekaartje van de stad. In 2015 en 2016 is met de partners een aantal ontwikkelscenario’s in het gebied onderzocht. In 2017 wordt een ontwerp van de stationsomgeving (inhoudelijke uitwerking van de scenario’s) en een uitvoeringsover-eenkomst opgesteld. Daarna kan, zoals voorzien in het Meerjarenprogramma, vanaf 2018 de vernieuwing van het station en het stationsgebied starten. Doelstelling is een investeringsprogramma in het stationsge-bied van naar schatting tussen de € 50 miljoen en € 75 miljoen.

Almere Centrum

Het centrum van Almere is de afgelopen tien jaar ontwikkeld tot een aantrekkelijk gebied. Almeerders en bezoekers uit de regio (ruim tien miljoen per jaar) komen naar het centrum vanwege het gevarieerde en eigentijdse aanbod, de eigen sfeer, het gemak, de gastvrijheid en de bijzondere evenementen. Tegelijkertijd moet onderkend worden dat het nog niet goed genoeg gaat met het centrum. De huren van het commercieel vastgoed staan onder druk en leegstand in de winkelvoorraad ligt op de loer. De bezoe-kersaantallen in zowel commerciële, maatschappelijke als culturele voorzieningen, alsmede de omzetten, blijven achter doordat de regionale aantrekkingskracht nog aanzienlijk beter kan. Een gebiedsgerichte versterking van het centrum betekent het verder intensiveren van de functiemix (win-kels, woningen en openbare ruimte). Dit in combinatie met de herinrichting en programmering van de openbare ruimte op de hoofdroute van het centrum: Stationsplein – Stadhuisplein – Forum – Esplanade. Parallel hieraan wordt de Groene loper ontwikkeld: een sport-, spelen wandelroute waar bezoekers even in de luwte van het centrum kunnen komen. De centrumpartners zijn in 2016 begonnen met de voorberei-dingen. In 2017 wordt een start gemaakt met de planvorming.

Rondje Weerwater

Het Weerwatergebied is het grootste ‘geheim’ van Almere. De omliggende gebieden staan veelal met de rug naar het water. Bovendien zijn er weinig voorzieningen te vinden rond het Weerwater en zijn de ver-blijfsplekken van matige kwaliteit. Hierdoor zijn relatief lege, stille oevers ontstaan. Ook het Weerwater zelf is een rustig open meer met betrekkelijk weinig activiteiten. Er is weinig interactie tussen de stad, de oevers en het water. Het Weerwater kan echter een enorme rol spelen in het versterken van het hart van de stad. Samen met de partners zetten we daar op in. Het Rondje Weerwater wordt een sportieve en recreatieve route in een uitnodigende en beweegvriendelijke omgeving. Er komt een kort rondje (4 km) en een lang rondje (7 km). En er worden een aantal fysieke en programmatische ingrepen gedaan, zoals het realiseren van een herkenbare route in profiel, materiaalge-bruik, verlichting, straatmeubilair en bruggen. Hiertoe is in 2015 een Plan van Aanpak opgesteld. In 2017 wordt gestart met de aanleg van de ‘basis’ voetgangers- en fietsbrug. Naast het bedrag dat in het Jaarpro-gramma 2015 was opgenomen, worden in 2017 en in 2018 extra middelen toegevoegd om zo een brug met iconische waarde te realiseren.


Programmalijn 2: Versterken leer- en werkomgeving

Flevo Campus

Flevoland is door de vruchtbare grond, goede infrastructuur en professionele landbouw een goede plek om een nieuw kenniscluster op te zetten. Een wetenschappelijke praktijkwerkplaats, die Almere en daarmee Flevoland toonaangevend maakt in het adresseren van mondiale vraagstukken op het gebied van voedsel. Dit zowel in wetenschappelijk opzicht als in de praktische toepassing. De Floriade zorgt voor het momen-tum en biedt een podium. Met partners uit de stad, kennisinstellingen, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties werken we samen om deze ambitie te verwezenlijken. Dit leidt uiteindelijk tot een permanente beweging ,die gestalte krijgt in een Flevo Campus op het Floriadeterrein, waar kenniscirculatie en innovatie centraal staat. Naast de bijdrage in 2017 vanuit het FVA ad € 1,89 miljoen dragen de partners € 6,3 miljoen cofinanciering bij.

Programmalijn 3: Energy on Upcycling

Stad zonder Gas

We participeren in het Metropool Regio Amsterdam (MRA) traject ‘Grand Design’. Hierbij wordt ingezet om in de hele MRA het stadswarmtenet uit te breiden, te optimaliseren en slimme buffering en onderlinge uitwisseling mogelijk te maken. Omdat 70% van Almere reeds over stadswarmte beschikt, heeft verduur-zaming aan de bron een grote impact op de energieneutraliteit van de stad. Ook het tuinbouwgebied Buiten-vaart (goed voor 6-8% van de totale Almeerse energievraag) kan hier voordeel van hebben. In 2016 zijn, door onderzoek van TNO in samenwerking met het ministerie van Economische Zaken, kansrijke locaties aangeduid voor boringen naar ultradiepe aardwarmte. In 2017 wordt hier een seismologisch en technisch vervolgonderzoek naar gedaan, die moet leiden tot een drietal proefboringen. Een geslaagde proefboring is direct een rendabele energieplant voor ca. 50 jaar. Het vervolgonderzoek wordt gefinancierd uit het FVA, voor de kosten van de proefboringen staat het ministerie van EZ garant. Naast een bijdrage van ca. € 0,8 miljoen van de partners (NUON, TNO, Junkerfonds, ministerie van EZ) bedraagt de bijdrage uit het FVA in 2017 € 0,55 miljoen.

Opwaardering reststromen

Door het bieden van experimenteerruimte en stimuleren van nieuwe bedrijvigheid voor het opwaarderen van reststromen uit de stad kan Almere een proeftuin zijn voor het aanjagen van de circulaire economie. Dit sleutelproject bestaat uit de volgende onderdelen: 1. Citylab stedelijke grondstoffen: samen met ministeries EZ en I&M en de Provincie de regelgeving zoda-

nig verruimen dat een gecontroleerde testomgeving ontstaat voor economische activiteiten rond het opwaarderen van reststromen en een aantrekkelijk vestigingsklimaat creëren voor circulaire bedrijven;

2. Upcycling City competitie: deelnemers worden uitgedaagd om business concepten (visie en plan) te beschrijven gekoppeld aan gebiedsontwikkeling, beheer en onderhoud van de openbare ruimte van de stad. De competitie wordt gebruikt om partners te selecteren waarmee de gemeente gaat samenwer-ken;

3. Terugdringen voedselverspilling: via een ketenaanpak kan voedselverspilling worden verminderd. Een belangrijke schakel daarin vormt de ‘communitysuper’. Deze super positioneert zich als aanvulling op de voedselbank en goedkope supermarktformule en richt zich op huishoudens met een laag inkomen.

Naast een bijdrage van ca. € 3 miljoen van partners bedraagt de bijdrage uit het FVA in 2017 € 1,82 miljoen.


Programmalijn 4: Versterken verblijfsplekken: cultuur, recreatie en toerisme

Kustzone Almere Poort/Duin

De kustzone Almere Poort/Duin is de entree van Almere vanaf de Hollandse Brug. Het is een unieke plek in de regio waar ruimte is en strand, watersport en cultuur hand in hand gaan. Het gebied is volop in ontwik-keling en biedt kansen voor groei. Doestelling is om de kustzone op de kaart te zetten; om naast een gebied met een bijzondere, hoogwaardige woonkwaliteit ook te fungeren als culturele broedplaats waar beleving en de relatie met water centraal staan. In 2017 wordt een nieuw evenementenstrand langs de A6 ontwik-keld, zodat het noordelijke deel van het Almeerderstrand beschikbaar komt voor recreatie. Er worden plan-nen van aanpak opgesteld voor culturele programmering en marketing van de activiteiten.

Nationaal Park Nieuw Land

De provincie Flevoland heeft een natuurgebied dat uniek is in Nederland en Europa: de Oostvaardersplas-sen met de omliggende natuurgebieden. Dit gebied trekt grote belangstelling van zowel de binnenlandse als buitenlandse bezoeker. Er zijn mogelijkheden om de Oostvaarderplassen verder recreatief te ontwikke-len. Er is een aanvraag in voorbereiding om de Oostvaardersplassen de status van Nationaal Park te geven, onder de naam Nationaal Park Nieuw Land. Een nationaal park biedt (inter)nationale bekendheid, meer bezoekers en daarmee meer recreatieve voor-zieningen zoals horeca, hotels en natuurgerichte recreatieve activiteiten en extra werkgelegenheid. We zetten hier specifiek in op een Almeerse poort naar de Oostvaardersplassen. Dit is geen fysieke poort in letterlijke zin, maar een ontvangstgebied met faciliteiten en activiteiten afgewisseld met karakteristieke Oostvaardersplassen natuur, zoals in het kerngebied te vinden is. In 2017 wordt gestart met nader onder-zoek en verdere uitwerking van deze Almeerse Poort en de verbreding naar het concept Nationaal Park Nieuw Land. Het gaat hierbij om investeringen in de organisatie van placemaking, het actief creëren van kansen voor particulier initiatief. Daarnaast wordt een verkenning uitgevoerd naar een ‘Waterpoort’ in het gebied rondom de Blocq van Kuffeler. De uitvoeringsprojecten voor 2018 worden in 2017 voorbereid.

Programmalijn 5: Vernieuwend wonen

Experiment Vernieuwend Wonen

De woningbouwopgave van Almere wordt vorm gegeven door onderscheidende woonmilieus van hoge kwa-liteit aan de stad en de regio toe te voegen. Almere blijft voorop lopen met de ontwikkeling van vernieuwen-de stedenbouw, waarbij de woonconsument centraal staat. En waarmee woonmilieus en woonconcepten worden ontwikkeld die onderscheidend zijn in de Noordvleugel. Door kwalitatieve en in het oog springende experimenten in het wonen wordt de vernieuwing in het wonen aangejaagd. Met concrete experimenten wordt een impuls gegeven aan ontwikkelingen die de diversiteit, keuzevrijheid, toegang en kwaliteit van de woningmarkt vergroten en/of verbeteren. In 2017 wordt de BouwEXPO Tiny Housing vervolgd. Er wordt onder meer gewerkt aan een infopunt om kennis over Tiny Housing breed te delen. Tevens wordt er ingezet op de uitwerking van Tiny Housing Match voor een betere koppeling van vraag en aanbod. Daarnaast worden twee nieuwe experimenten gestart. Het eerste experiment richt zich op de doorontwik-keling van zelfbouw in Almere middels de open source bouwsystematiek Wikihouse. Met Wikihouse kunnen eindgebruikers zelf hun eigen woning bouwen. Het experiment krijgt vorm in 2 fasen: eerst wordt een voor-beeldwoning gebouwd, die een rol speelt in de werving voor de tweede fase. In de tweede fase bouwt een groep (ambitie 25) eindgebruikers hun eigen Wikihouse. Het tweede nieuwe experiment onderzoekt de mogelijkheden voor duurzame, levensloop- en zorgbestendi-ge woningen wijkrenovatie in de jaren ’70 en ’80 wijken. Waar mogelijk wordt nauw samengewerkt met de Rijksbouwmeester. De Almeerse deelname aan de uitvraag ‘Who Cares’ van de Rijksbouwmeester past binnen deze samenwerking. Zo worden de wijken beter voorbereid op de toekomst. Er worden één of enkele concrete experimenten in de sociale huurvoorraad en particuliere woningvoorraad van de jaren ’70 en ’80 gerealiseerd. Het gaat om het duurzaam, levensloop- en zorgbestendig aanpassen van woningen en woon-omgeving, het vinden van een verdienmodel (zoals het splitsen van woningen) en energieneutraliteit.


3.11 Aanjaaggelden

Voor het derde jaar op rij investeren wij door middel van de aanjaaggelden in de beleidsterreinen innovatie; kunst en cultuur; onderwijs; onderwijs en arbeidsmarkt; en wonen en wijken. De aanjaaggelden zijn inci-dentele middelen die deze coalitieperiode ieder jaar bij de begroting beschikbaar worden gesteld. De in het coalitieakkoord geformuleerde criteria vormen ook voor het begrotingsjaar 2017 het vertrekpunt. Die criteria luiden als volgt: 1. de invulling vindt plaats in samenwerking met de betrokkenen in Almere en de raad; 2. er wordt aangejaagd met cofinanciering; 3. het aanjagen heeft structurele effecten; 4. aanjagen is geen structurele financiering; 5. na twee jaar wordt een tussentijdse evaluatie gehouden. Het politieke en incidentele karakter rechtvaardigen het om de toelichting op de voorstellen in een separate paragraaf op te nemen. De voorstellen maken integraal onderdeel van de begroting, terwijl inzichtelijk blijft dat het hier om incidenteel beleid gaat. In 2017 en 2018 zijn de volgende bedragen beschikbaar:


beleidsterrein 2017 2018

innovatie 300 300

kunst en cultuur 885 945

onderwijs 730 810

onderwijs en arbeidsmarkt 600 600

wonen en wijken 885 945

totaal 3.400 3.600


Aanjaaggelden Innovatie

Innovatieagenda Almere

beleidsterrein Samenwerkingsprogramma TNO en ondersteuning projecten

aanvraag 2017 € 220.000

Inhoudelijke toelichting

Om de innovatieve potentie zichtbaar te maken en mensen en instellingen uit te dagen en mede te investe-ren in de stad is de Innovatieagenda Almere opgesteld. Innovatie is een middel om te werken aan een veilige en gezonde (stedelijke) leefomgeving. Inzet is dat inwoners ervaren dat de kwaliteit van hun leefomgeving en hun leven er beter van wordt. Voor de stad als geheel kan innovatie ook betekenis hebben. Almere kan, door plek te bieden aan innovatieve ontwikkelin-gen, zijn aantrekkingskracht vergroten als vestigingsplaats voor bedrijven en nieuwe bewoners. De Innova-tieagenda Almere beoogt beide effecten te realiseren. De Innovatieagenda Almere kent twee hoofdlijnen: een samenwerkingsprogramma met TNO en een competitie op het gebied van het upcyclen (waarde creëren uit reststromen uit de stad door deze

in te zetten als grondstoffen voor nieuwe producten).

Financiële aanvraag voor 2017

In 2017 is in totaal € 220.000 beschikbaar voor de Aanjaaggelden Innovatie. Het samenwerkingsprogramma met TNO vraagt om een investering van € 150.000, voor de dekking van de proceskosten. Eenzelfde investe-ring doet onze samenwerkingspartner TNO, waardoor we voldoende trekkracht op het programma organi-seren. Bij de Programmabegroting 2016 heeft de raad ingestemd om de aanjaaggelden Innovatie in 2016, 2017 en 2018 aan te wenden voor dekking van deze proceskosten. Derhalve resteert er nog een bedrag van €70.000 om aan te wenden voor het stimuleren en ondersteunen van potentieel innovatieve projecten die voortvloeien uit de Innovatieagenda. Dit om de kansrijkheid ervan te vergroten, uiteraard getoetst aan de criteria voor de aanwending van de aanjaaggelden. Te denken valt aan het vergroten van aantrekkings-kracht en stimuleren van partijen via een congres of evenement en de inzet van invloedrijke sleutelperso-nen. De raad wordt vanzelfsprekend geïnformeerd over de aanwending van het Aanjaaggeld Innovatie. Deze aanjaaggelden worden alleen ingezet daar waar projecten en programma’s binnen de Innovatieagenda een extra stimulans nodig hebben.

Toetsing aan de criteria

criteria toelichting

samenwerking met stad/raad

Alle projecten uit de innovatieagenda worden samen met diverse marktpartijen, instellingen en ondernemers ontwikkeld.

cofinanciering Alle projecten worden ontwikkeld en uitgevoerd op basis van cofinanciering door diverse partijen en instel-lingen.

structureel effect

Het samenwerkingsprogramma met TNO beoogd vanuit TNO opschaling naar regionaal en landelijk niveau, met een toename in bedrijvigheid als structureel effect.

incidentele investering

Een van de eisen bij de competitie Upcycle City is dat het winnende projectplan gericht moet zijn op zelfstan-dige exploitatie, zonder additionele overheidsfinanciering. Er moet daarom sprake zijn van een positieve business case. Dit wil zeggen dat na de inzet van de cofinanciering sprake is van een inschrijving waarbij de baten minimaal gelijk of groter gaan zijn dan de kosten. Hiermee moet de continuïteit na afloop van de cofi-nancieringsperiode gegarandeerd zijn.

tussentijdse evaluatie

Zie hierboven.


Aanjaaggelden Onderwijs

Curriculumontwikkeling Associate Degree-opleidingen

beleidsterrein Onderwijs: aansluiting MBO-HBO, uitbreiding aanbod hoger onderwijs

aanvraag 2017 € 170.000


De Associate Degree-opleidingen (AD) zorgen voor een goede doorgaande lijn tussen mbo en hbo en zorgen voor een stimulans voor mbo-studenten om verder te studeren na hun mbo-4 diploma. Het is daarbij van belang om de AD’s aan te laten sluiten bij de mogelijkheden op de arbeidsmarkt waardoor het voor afge-studeerden makkelijker wordt om een baan te vinden. Door in te zetten op het ontwikkelen van nieuwe AD’s wordt aangesloten bij het coalitieakkoord en bij de programmalijn Versterken leer- en werkomgeving van Almere 2.0 om binnen Almere een ‘Almere Academy’ op te zetten voor AD’s.




Het project zal in overleg met de twee hbo instellingen verder uitgewerkt worden. Belangrijke voorwaarde is dat de nieuw te ontwikkelen AD-opleidingen aansluiten bij de behoefte op de arbeidsmarkt.

cofinanciering Cofinanciering vindt plaats door inzet van personeel van de hbo instellingen.

structureel effect

Het curriculum van nieuwe AD-opleidingen wordt ontwikkeld met de aanjaaggelden. Indien het curriculum ontwikkeld is, kan de opleiding gegeven worden en zijn de ontwikkelkosten niet meer nodig.


In een jaar kan er een curriculum ontwikkeld worden voor nieuwe AD-opleidingen. Vervolgens wordt de opleiding opgenomen in het reguliere aanbod van de hbo instelling. Er hoeft dus niet meerjarig in geïnves-teerd te worden.


Er wordt aangesloten bij de gemeentelijke (tussentijdse) evaluatie van de aanjaaggelden. Daarnaast wordt de subsidieverantwoording gebruikt om te beoordelen wat het project opgeleverd heeft.

Ontwikkelen doorstroommodules MBO-4 naar HBO

beleidsterrein Onderwijs: doorgaande lijn MBO-HBO

aanvraag 2017 € 170.000


Het hbo en mbo werken samen aan het ontwikkelen van doorstroommodules per sector tussen de verschil-lende opleidingen. De doorstroommodules zorgen ervoor dat het voor mbo-4 studenten gemakkelijker wordt om door te stromen naar het hbo. De doorstroommodules worden, in de vorm van een keuzedeel, onderdeel van het mbo-curriculum. Binnen doorstroommodules krijgen mbo-4 studenten bijvoorbeeld al meer zicht op de vaardigheden die ze in het hbo nodig hebben.




Het project zal in overleg met de schoolbesturen mbo en hbo verder uitgewerkt worden.

cofinanciering Cofinanciering vindt plaats door inzet van personeel van de hbo en mbo instellingen.

structureel effect

Er wordt aangejaagd met cofinanciering.


Het curriculum van doorstroommodules wordt ontwikkeld met de aanjaaggelden. Indien het curriculum staat, kan de module gegeven worden en zijn de ontwikkelkosten niet meer nodig. Het effect van de door-stroommodules moet zijn dat er een betere en grotere doorstroom op gang komt van leerlingen van het mbo naar het hbo. Daarnaast zorgt een goede doorstroommodule ervoor dat een mbo-student ook in Almere wil blijven, omdat er goede doorstroom mogelijk is binnen Almere. We houden op die manier meer studenten in Almere en trekken nieuwe studenten aan.


In een jaar kan er een curriculum ontwikkeld worden voor nieuwe doorstroommodules. Vervolgens wordt de module opgenomen in het reguliere aanbod van de mbo instelling. Er hoeft dus niet meerjarig in geïnves-teerd te worden.


TaalHuis

beleidsterrein Laaggeletterdheid, woordenschat

aanvraag 2017 € 220.000


Er wordt ingezet op het inrichten van een TaalHuis. Een plek (digitaal of fysiek in bijv. bibliotheek) waar alle aspecten van taal samenkomen. Dat er één plek is voor zowel meer informatie als de intake en doorverwij-zing naar het aanbod en de coördinatie van taal gerelateerde aspecten. Nu is er (non-) formeel aanbod op verschillende plekken in de stad en mensen kunnen zich op die verschillende plekken aanmelden. Het be-lang van taal/woordenschat en laaggeletterdheid zou veel meer zichtbaarheid krijgen als alles samenkomt op één plek. Daarnaast kan het verschillende aanbod in de stad efficiënter ingezet worden. Het verschaft duidelijkheid voor de burger en kan er ook voor zorgen dat er meer inzicht komt in de gegevens over taal/laaggeletterdheid en dat er ook beter zicht komt op de effecten van de trajecten. Bovendien zou het goed zijn om dit TaalHuis vervolgens te koppelen aan andere taal-gerelateerde projecten, zoals aanbod VVE en ouderbetrokkenheid in het kader van verbeteren woordenschat. Op die manier komen alle aspecten van taal bij elkaar en kan er een efficiënte samenwerking ontstaan. Het heeft de voorkeur om twee jaar in dit project te investeren. In de Programmabegroting 2018 zal dan ook een nieuwe aanvraag worden gedaan. Dat kan ervoor zorgen dat het TaalHuis echt goed opgezet wordt, maar ook het eerste jaar gevolgd en wellicht verbeterd kan worden. Na twee jaar moet het dan opgenomen zijn in de reeds aanwezige voorzieningen.




Het project zal in overleg met de verschillende taalaanbieders en mogelijk scholen verder uitgewerkt wor-den.

cofinanciering Cofinanciering vindt plaats door inzet van personeel van de taalaanbieders.

structureel effect

Door twee jaar te investeren in het opzetten van een zgn. TaalHuis, kan het TaalHuis vervolgens opgenomen worden in de voorzieningen die reeds aanwezig zijn. Het gaat hier om het eenmalig opzetten van één loket dat vervolgens in stand gehouden wordt door de reeds aanwezige voorzieningen.


Het aanbod van de verschillende aanbieders is er al, het gaat hier om het realiseren van één loket, waardoor alles wat met taal te maken heeft gebundeld kan worden en via één loket gevonden kan worden. Indien dit loket er is, kan het ingebed worden in de structuur die reeds aanwezig is en waarvoor geen extra middelen nodig zijn.


Er zal aangesloten worden bij de gemeentelijke (tussentijdse) evaluatie van de aanjaaggelden. Daarnaast wordt de subsidieverantwoording gebruikt om te beoordelen wat het project opgeleverd heeft.

Uitbouwen techniekonderwijs

beleidsterrein Onderwijs, primair en voortgezet onderwijs

aanvraag 2017 € 170.000


Onderzoekend en ontwerpend leren met wetenschap en technologie sluit goed aan bij de natuurlijke nieuwsgierigheid van kinderen. Dit onderwijs versterkt ook de taal- en rekenvaardigheid en stimuleert de ontwikkeling van zelfsturing, sociale vaardigheden, digitale geletterdheid en creativiteit. Door kinderen al op jonge leeftijd te leren oplossingen voor technische problemen uit hun eigen leefwereld te ontwerpen en uit te voeren, worden ze beter voorbereid op deelname aan de samenleving en krijgen ze een realistischer en positiever beeld van vervolgopleidingen en banen in de techniek. Bij het ontwerpen kunnen kinderen in aanraking worden gebracht met moderne technologie, zoals robotica en 3D-printing. Dit vraagt vooral om deskundigheidsbevordering bij de leraren op het gebied van onderzoekend en ontwerpend leren en de inte-gratie van wetenschap en technologie in de dagelijkse lespraktijk. Daarnaast kan er vanuit de wetenschap en technologie een doorgaande leerlijn ontwikkeld worden. Vanuit Almere kan er breed ingezet worden op techniek, zodat techniek(onderwijs) goed op de kaart gezet kan worden.


In schooljaar 2016-2017 is er vanuit de aanjaaggelden geïnvesteerd in het ontwikkelen van het curriculum van het techniekonderwijs. Om dit onderwijs ook goed te implementeren en (meer) docenten op te leiden in het onderzoekend en ontwerpend leren, is het noodzakelijk om hier tot en met 2018 in te investeren. In de Programmabegroting 2018 zal dan ook een nieuwe aanvraag worden gedaan.




Het project zal in overleg met Windesheim en de schoolbesturen verder uitgewerkt worden.

cofinanciering Cofinanciering vindt plaats door inzet van personeel van de scholen.

structureel effect

Door te investeren in het opleiden van docenten in het onderzoekend en ontwerpend leren, kan er in het onderwijs meer aandacht zijn voor deze vaardigheden. Kinderen krijgen het onderzoekend en ontwerpend leren dan van jongs af aan mee en ontwikkelen daarmee vaardigheden die ze in de toekomst nodig hebben. Het is het lesgeven voor de toekomst.


Er wordt enkel aangejaagd doordat docenten opgeleid worden in het onderzoekend en ontwerpend leren.


Er zal aangesloten worden bij de gemeentelijke (tussentijdse) evaluatie van de aanjaaggelden. Daarnaast wordt de subsidieverantwoording gebruikt om te beoordelen wat het project opgeleverd heeft.

Onderwijs en arbeidsmarkt

Vliegende Brigade

beleidsterrein Onderwijs en arbeidsmarkt

aanvraag 2017 € 250.000

Met het besluit van 26 mei 2016 heeft de raad ingestemd met een nauwe samenwerking met de Vliegende Brigade met als doelstelling de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt tezamen met partners in de stad vorm en inhoud te geven. Met het raadsbesluit is in eerste instantie een bedrag van €250.000,= (van een totaal beschikbaar budget van € 600.000,=) gemoeid. Onderdeel van dit raadsbesluit is een evaluatie- of voortgangsoverleg in het vierde kwartaal op grond waarvan vervolgafspraken over het beschikbaar te stel-len budget ten laste van de aanjaaggelden 2016 worden gemaakt. In afwachting van dit gesprek en in de verwachting dat dit zal leiden tot vervolgafspraken met de Vliegende Brigade, wordt een bedrag van € 250.000,= uit de aanjaaggelden 2017 bestemd voor de Vliegende Brigade. Dat betekent dat tezamen met het restant budget 2016 de Vliegende Brigade in 2017 een volledig jaarbudget kan inzetten voor haar activitei-ten.




Invulling vindt plaats in samenwerking met de betrokkenen in Almere en partners uit de stad hebben het voorliggende

voorstel in nauwe afstemming met ons opgesteld.

cofinanciering Er wordt aangejaagd met cofinanciering. Er is sprake van 33% cofinanciering.

structureel effect

Het aanjagen heeft structurele effecten. In de aard van het samenwerkingsverband is al sprake van structurele effec‐

ten door permanente oplossingen en verbindingen tot stand te brengen.


Aanjagen is geen structurele financiering. Het is duidelijk, ook voor de Vliegende Brigade, dat de financiering tijdelijk

en niet structureel is. In de subsidieverplichtingen wordt dat ook expliciet verwoord.


Er staat een voortgangsgesprek tussen de raad en de Vliegende Brigade gepland voor het vierde kwartaal van 2016.

Gedurende het kalenderjaar heeft periodiek terugkoppeling van de voortgang van de activiteiten aan het portefeuille‐

houdersoverleg onderwijs en arbeidsmarkt plaats. Voorts zal er worden aangesloten bij de gemeentelijke (tussentijd‐

se) evaluatie van de aanjaaggelden. Daarnaast wordt de subsidieverantwoording gebruikt om te beoordelen wat het

project opgeleverd heeft.


Sluitende aanpak leren en werken

beleidsterrein Onderwijs en arbeidsmarkt

aanvraag 2017 € 350.000

In 2017 versterken we de aanpak gericht op het ondersteunen van (kwetsbare) Almeerders bij het vinden en behouden van (duurzaam) werk. Dit ligt in lijn met de huidige sluitende aanpak voor kwetsbare jongeren (SAJ). De doelstellingen (het verbeteren van de deelname aan de samenleving en maatschappelijke partici-patie bevorderen door sociale en economische zelfredzaamheid naar vermogen te stimuleren) en de be-langrijkste uitgangspunten daarvan (eigen kracht, integraliteit, maatwerk, preventie, uitgaan van mogelijk-heden en een betere aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt) blijven leidend. Het verschil is dat een sluitende aanpak leren en werken geen leeftijdsgrenzen kent. De primaire doelgroep betreft inwoners met een af-stand tot de arbeidsmarkt, zonder adequate opleiding of werkervaring en met problematiek op meerdere levensterreinen. Leeftijd, type achterstand of arbeidsbeperking of andere persoonskenmerken zijn niet bepalend voor de vraag of iemand al dan niet ondersteuning krijgt. De ervaring is dat werkgevers in de stad en de regio over het algemeen zeer bereid zijn om kwetsbare werknemers in dienst te nemen en daarmee te voldoen aan hun rol binnen de Participatiewet. Veel inwo-ners met een afstand tot de arbeidsmarkt hebben echter dusdanige problematiek op meerdere vlakken dat werkgevers vaak terugschrikken voor het in dienst nemen van deze kandidaten, of dat dienstverbanden na verloop van tijd weer opgezegd worden. Met werkgevers maken wij afspraken hoe we kandidaten in de voorfase, maar ook tijdens een dienstver-band nog beter kunnen ondersteunen. Dit draagt bij aan een toeleiding naar een duurzame plek op de ar-beidsmarkt. Deels zit dit in (praktijkgerichte) opleidingen, waaronder bijvoorbeeld bedrijfsscholen, maar deels ook in het ondersteunen en coachen van de werknemers (in spe) op meerdere vlakken en levenster-reinen (financiën, psychische gesteldheid, verslavingen, etc.). Uitgangspunt is de lokale behoefte aan (duur-zame) arbeidskrachten, in specifieke sectoren en bij specifieke werkgevers. Het vertrekpunt is dan ook het creëren van een win-win voor werkgevers en werkzoekenden. Dit vergroot de slaginskans van een dergelij-ke publieke-private samenwerking, en verlaagt de vrijblijvendheid. Om het commitment van alle partijen te waarborgen worden afspraken gemaakt omtrent inspanningen, verplichtingen en te behalen resultaten; voorts is er sprake van cofinanciering vanuit werkgevers. We reserveren voor deze aanpak vanuit de aanjaaggelden een bedrag van € 350.000 euro. We organiseren hierbij cofinanciering vanuit werkgevers van minimaal 20%. Uitgangspunt is dat voor dit budget 60 inwoners een traject doorlopen met een voorfase, een opleidingsgedeelte en een begeleidingstraject op de werkvloer. De doelstelling (en beoogde resultaatafspraak) is dat minimaal 50% van hen uiteindelijk een duurzaam arbeidscontract krijgt van de werkgever. Voor degene bij wie dit niet lukt wordt actief naar alternatieve mogelijkheden voor werk of vervolgopleidingen gezocht.




Het project zal in overleg met de verschillende aanbieders op het gebied van onderwijs en re‐integratie verder worden

uitgewerkt.

cofinanciering Cofinanciering heeft plaats voor ten minste 25%, o.a. door de werkgevers en het A&O fonds, praktijkleren

structureel effect

Minimaal 50% van de deelnemers krijgt een duurzaam arbeidscontract van de werkgever.


Er is sprake van (praktijkgerichte) opleidingen maar deels ook in het ondersteunen en coachen van de werknemers (in

spe) op meerdere vlakken en levensterreinen (financiën, psychische gesteldheid, verslavingen, etc.).


Er zal aangesloten worden bij de gemeentelijke (tussentijdse) evaluatie van de aanjaaggelden. Daarnaast

wordt de subsidieverantwoording gebruikt om te beoordelen wat het project opgeleverd heeft.


Cultuur

Cultuurfonds Almere

beleidsterrein Cultuur (afdeling Onderwijs, Sport en Cultuur, dienst Sociaal Domein)

aanvraag 2017 € 885.000


In 2015 is het cultuurfonds Almere opgericht na gesprekken met de stad en de raad. Dit fonds heeft in de jaren 2015 en 2016 investeringen in de culturele en creatieve sector in Almere aangejaagd. De ambitie is om in 2017 voort te bouwen op wat tot nu toe is gerealiseerd. Dit betekent meer zichtbaarheid door in het centrum van onze stad en in de stadsdelen actief aanwezig te zijn. De inzet is om daarmee zoveel mogelijk mensen in Almere te bereiken. Dit moet uiteindelijk leiden tot een grote diversiteit aan projecten die onder andere financieel door het fonds worden ondersteund. Het moet ook leiden tot een versterking van de crea-tieve en culturele sector, meer ondernemerschap en zichtbaarheid. Het fonds werkt ook aan het werven van eigen middelen om op die manier haar financiële basis breder te maken en minder afhankelijk te wor-den van de gemeente Almere. In dat kader is het doel om een algemeen nut beogende instelling status of kortweg ANBI status toegekend te krijgen. Het Cultuurfonds Almere heeft als doelstelling om de stad Almere te profileren als podium voor kunst en cultuur. Het Cultuurfonds draagt eraan bij dat de Almeerse cultuursector zichzelf krachtig organiseert en profileert. Daartoe organiseert en financiert het Cultuurfonds projecten en activiteiten die ervoor zorgen dat het Almeerse culturele veld zich kan ontwikkelen tot een slagvaardige sector met een duidelijk onderschei-dend profiel. Het fonds tracht deze doelstelling te bereiken door: nieuwe producties op het gebied van kunst en cultuur en van spraakmakende of verrassende culturele

evenementen mogelijk te maken; nieuwe verbindingen tussen vraag en aanbod op het gebied van kunst en cultuur te bevorderen; samenwerking te versterken tussen de cultuursector en andere sectoren dan de cultuursector (detail-

handel, horeca, bedrijfsleven, toerisme, zorgen welzijn, onderwijs etc.).




Het fonds is tot stand gekomen in samenwerking met de stad en de raad.

cofinanciering Het fonds ondersteunt initiatieven op basis van cofinanciering. De resultaten op dit punt zijn tot nu toe zeer goed. Over 2015 bedroeg de gemiddelde financiering vanuit het fonds 21.58 % van de totale investeringen in de verschillende initiatieven.

structureel effect

Het doel van het fonds is om aan te jagen met structurele effecten. Dit doel krijgt vorm in een kritische be-oordeling van de ingediende aanvragen. Daarnaast biedt het feit dat initiatieven met relatief weinig financiële ondersteuning van het fonds tot stand komen zicht op het voortbestaan van de projecten zonder ondersteu-ning vanuit het fonds.


Het fonds jaagt in principe niet meerjarig aan.


Na twee jaar wordt een tussentijdse evaluatie gehouden. Er zal aangesloten worden bij de gemeentelijke (tussentijdse) evaluatie van de aanjaaggelden


Wonen en wijken

Almere in Bloei

beleidsterrein Wonen en wijken

aanvraag 2017 € 200.000


Almere wil in alle opzichten een groene stad zijn; een stad zonder afval, een energie neutrale stad en een stad met een gezonde jeugd. Om dit te realiseren is de betrokkenheid en inzet van bewoners en onderne-mers onontbeerlijk. Samen maken we immers de stad. Om met elkaar een groene stad te maken, de wijken te vergroenen, de stadsdelen te verbinden en groene initiatieven aan te jagen stellen we voor om in 2017, vijf jaar voor de wereldtentoonstelling, de aanjaaggel-den hiervoor in te zetten. We gaan hiervoor, ter gelegenheid van de 200.000 inwoner grens, Almere als groeiende en bloeiende stad markeren. We zorgen er zo voor dat het groene karakter van de stad in alle haarvaten, in elke wijk en alle stadsdelen zichtbaar is. We kijken hoe we dit opvolgende jaren kunnen laten onderhouden en uitgroeien met reguliere middelen en inzet van partners.

Verbinden van de stadsdelen, een bloeiende streep

We gaan een bloeiende ecologische streep door alle stadsdelen heen te trekken, te beginnen bij Almere Poort en te eindigen aan de oostzijde van de stad, waarbij we gebruik maken van de groene ruimte onder de Tennet hoogspanningsmasten en de ruimte naast de dreven. Hier zaaien we bloemmengsels, die tegen muggen en of de processierups helpen of aantrekkelijk zijn voor bijen. Vanuit de lucht en bij de entrees tot de stad is deze bloeiende streep goed zichtbaar, een visitekaartje voor de stad. De Gooische Kant is reeds ingezaaid. De ruimte onder de hoogspanningsmasten bij Almere Buiten is eigendom van Staatsbosbeheer. En door de Film- en Parkwijk loopt een bijenlint.

Vergroenen van de wijk

In samenwerking met de Nationale Tuinbouw Raad (NTR) stellen wij een bloembollenpakket ter beschik-king en nodigen bewoners uit een bloemenveld of -rand in hun wijk te maken. En de aanleg in eigen hand te nemen. Bordjes met het Growing Green logo maken duidelijk dat de bloemenvelden van de bewoners zijn. Het is mogelijk om in het 2e jaar een wedstrijd te organiseren voor de mooist bloeiende tuinen. Het bloembollenpakket wordt door bewoners bij een tuincentrum naar keuze in Almere of een kweker op de Buitenvaart opgehaald. Met de afname bij het tuincentrum of bij kwekers wordt de lokale economie on-dersteund. Voorwaarde is dat de tuincentra en kwekers een financiële bijdrage leveren.

Verbinden en aanjagen Growing Green initiatieven

Vanaf 2014 zijn twee maal per jaar Growing Green initiatieven op het podium gezet met een feestelijke spelduitreiking en verschillende publicaties. In deze vijf bijeenkomsten werden 92 initiatieven en 166 deel-nemers gepresenteerd.





De vier tuincentra in Almere, kwekers op de Buitenvaart, groen aannemers en Tennet zijn betrokken. Bewo-ners worden betrokken door de aanleg en het beheer in eigen hand te nemen. Initiatiefnemers Growing Green krijgen een extra ‘podium’ en worden betrokken bij de groei van de beweging.

cofinanciering De vier tuincentra in Almere, kwekers op de Buitenvaart en Tennet dragen financieel bij aan het aanjagen van het groeiende groen. Bewoners dragen immaterieel bij door de aanleg en het beheer in eigen hand te nemen.

structureel effect

Het fleurige aangezicht van de wijk en het effect op de trots en betrokkenheid heeft een structureel effect. Het zichtbaar maken van bewonersinitiatieven en een fietsroute met de bloeiende streep plaatst de Almeerse thema’s in lokale en nationale belangstelling.


Het realiseren van Floriade parkjes in elke wijk betreft een eenmalige actie. Evenals de realisatie van de bloeiende streep door Almere. Het onderhoud en beheer hiervan zal uit reguliere budgetten gefinancierd moeten worden. Bewoners kunnen hiervoor wijkbudget aanvragen. Ook zal de NTR zal hiervoor een bijdrage beschikbaar stellen. Het zichtbaar maken van de Growing Green initiatieven wordt gecontinueerd, gelijk oplopend met de nieuwe speld uitreikingen voor komende jaren.


Ja.

Feeding the city


aanvraag 2017 € 115.000


Momenteel zijn er diverse initiatieven voor het thema ‘Feeding the City’. Feeding the City’ is één van de vier thema’s van Growing Green Cities, dat onderdeel uitmaakt van ‘The Making Of’. Ondernemers en financiers in Almere hebben behoefte aan een samenhangend, concreet geformuleerd programma op het thema ‘Feeding the City’. Daarom willen we aanjaaggelden inzetten om samen met het bedrijfsleven, kennisinstellingen, stichtingen en Almeerders tot een uitvoeringsagenda/programma voor 2017-2022 te komen. Het is onze ambitie dat Flevocampus de internationale academische werkplaats op het gebied van ‘Feeding the City’ gaat worden. Tevens kan deze agenda een bijdrage leveren aan de Floria-de en het Milan Urban Food Policy Pact (MUFPP). Samen met 119 andere steden heeft de Gemeente Almere in 2015 het MUFPP ondertekend. Hiermee committeren we ons om kennis te delen met de andere steden over mondiale vraagstukken rondom voedsel en gezondheid. Momenteel werken we met andere Nederlandse MUFPP-steden aan een webtool, waarmee vraag en aan-bod voor lokaal voedsel inzichtelijk is. Op dit moment is Efibia uit Almere al de grootste leverancier van biologisch voedsel in Utrecht. Om de doelstellingen van het MUFPP te concretiseren, zijn een tiental the-ma’s benoemd. Voor de periode 2016-2017 focussen we ons op governance en betrokkenheid stakeholders. Dit vormt tevens het vertrekpunt voor de geplande voedseltafel in november 2016.

Uitvoeringsagenda/programma Feeding the City

De uitkomst van de voedseltafel vormt de basis voor het opstellen van een Feeding the City agenda 2017– 2022. Aan de voedseltafel nemen deel: Almeerse ondernemers, experts, investeerders en de stadsboer. We stellen de Almeerse speerpunten vast, bespreken de economische kansen voor de stad en halen het advies en expertise en ondernemers op.


Floriade Food Battle

Jaarlijks wordt de Floriade Food Battle georganiseerd. Een kookwedstrijd met ouder en kind ten tijde van de Streekparade (30.000 bezoekers), die wordt gepresenteerd door een bekende tv-kok. De deelnemers verzamelen de ingrediënten bij kraampjes met lokaal geteeld voedsel. Hiermee wordt de kennis van gezond en lokaal voedsel vergroot, werkt het plezier in samen koken aanstekelijk en profileert de stad zich als producent van voedsel geteeld op eigen (biologische) bodem.

Floriade Food Leergang

Er wordt een leergang voedsel gestart. Het programma bestaat uit diverse bijeenkomsten en inspirerende sprekers en richt zich op voedsel en de hele keten. De leergang en debatten à la Pakhuis de Zwijger worden georganiseerd samen met Almeerse organisaties als Buitenstad, Aeres Hogeschool, KAF, Urban Greeners en het expertisecentrum op agricultuur RUAF (Resource Centres on Urban Agriculture and Food), die te-vens haar stedennetwerk zal inbrengen.

Floriade Food als branding

We geven een podium aan iconen en initiatieven op het gebied van Feeding door diverse publicaties. Hier-mee erkennen we de energie uit de stad en stimuleren we en houden we initiatieven vast. Hiermee promo-ten we ‘Floriade Food’ (werktitel).




We jagen Feeding aan samen met Almeerse organisaties, bedrijfsleven en bewoners en nodigen we breed uit om deel te nemen en mee te doen.

cofinanciering De Ondernemers Vereniging Stad Almere (OVSA) en de Floriade BV ondersteunen financieel de Foodbattle. Voor de opzet van de leergang draagt het KAF, Aeres Hogeschool bij. Voor de Voedseltafel maken we gebruik van faciliteiten van ondernemers op de Buitenvaart.

structureel effect

Het aanjagen van Feeding en Food en de regionale, nationale en internationale promotie maakt het voor be-drijven rondom lokaal en biologisch voedsel aantrekkelijk om zich te vestigen in Almere. Daarnaast is de sociale bijdrage structureel; voedselevenementen en samen eten verbindt.


De Floriade Food Leergang en Food Battle zal zich na 2017 vanuit reguliere middelen en andere sponsoren moeten redden. We werken aan financiële adoptie door Aeres Hogeschool en de OVSA.


Ja

Energie in Filmwijk


aanvraag 2017 € 195.000


Het bewonersplatform Filmwijk wil in 2022 op wijkniveau energieneutraal zijn. Filmwijk is een representa-tieve wijk voor Almere. De werkgroep Energiek van het bewonersplatform heeft een projectvoorstel uitge-werkt. Centraal daarin staat het 100 Huizenplan, waarbij de wijk ingedeeld is naar deelgebieden met huizen van gelijke bouw. Voor 100 woningen worden energiescans gemaakt, die een totaal beeld geven van de energiemaatregelen die bewoners kunnen nemen. Het programma Energie Werkt! en de Natuur en Milieufederatie Flevoland (NMFF) ondersteunen met de uitvoering van dit plan door energiescans te financieren en projectondersteu-ning te bieden bij de praktische uitvoering van het plan. Vanuit het programma Energie Werkt! wordt al specifiek aandacht besteed aan de Filmwijk, maar het bud-get is niet toereikend. Momenteel wordt aanvullende financiering gezocht om de kansen te benutten, waarmee Filmwijk de energietransitie op wijkniveau kan worden vorm gegeven. Dit kan later opgeschaald worden naar andere wijken. Ook andere partijen, zowel kennisinstituten (b.v. TNO), stakeholders (netbe-heerders) en woningcorporaties zijn bij Filmwijk betrokken.


Van slimme meter naar ‘smart grid’

In Filmwijk plaatst Liander dit jaar slimme meters. Dit is een belangrijke stap naar een ‘slim’ elektriciteits-netwerk (smart grid).Het is mogelijk om de slimme meters te koppelen aan een te ontwikkelen tool, de Energiekubus. Als voorbeeld hiervoor dient de Straatkubus. De Straatkubus is een door gemeente Almere ontwikkelde leefbaarheidsmonitor die gegevens uit het fysie-ke, sociale en veiligheidsdomein in kaart brengt op straatniveau. Op basis hiervan kan de Energiekubus worden ontwikkeld, waarbij nieuwe (energie)gegevens worden toegevoegd. Net als bij de Straatkubus wordt er bij de Energiekubus ook een begrenzing ingesteld wat betreft de privacy gevoelige informatie. Met de Energiekubus ontwikkelen we een goed analyse instrument, waarmee we het 100Huizenplan van Filmwijk ondersteunen en het plan kunnen optimaliseren voor opschaling naar heel Almere. Bewoners moeten toestemming geven om hun energiegegevens te delen met de Energiekubus. Samen met het bewonersplatform Filmwijk stimuleren we dit, door energiemonitors aan te bieden. Hierdoor leren be-woners hun energiegedrag kennen en verbruiken ze gemiddeld 15% minder elektriciteit. Voorwaarde voor het krijgen van een energiemonitor is dat de meter aangesloten wordt op de Energiekubus.

Sensoren om overbelasting te voorkomen

We willen in een selectie van 10 woningen sensoren plaatsen, zodat we het energiegedrag van bewoners nog beter in beeld kunnen brengen. Op die manier ontwikkelen we gedragsprofielen over energieverbruik, gerelateerd aan woningtype. Dit is waardevol om bewoners beter te kunnen stimuleren om energie te be-sparen en te zorgen dat vraag en aanbod van (duurzame) energie beter op elkaar afgestemd kan worden. Zo voorkomen we overbelasting van het elektriciteitsnetwerk in de toekomst.

Resultaten eind 2017

Gekoppelde slimme meters, waardoor een eerste stap wordt gezet richting smart grid. De Almeerse Energiekubus is ontwikkeld. Beter inzicht in energiegedrag dankzij de geplaatste energiesensoren. Door inzicht in het energiegedrag kunnen we de communicatie richting bewoners over energietransitie

beter laten aansluiten op hun behoefte. 15% energiebesparing bij minimaal 400 huishoudens Een kostenbesparing van gemiddeld €180 per jaar per huishouden

Resultaten op lange termijn

We krijgen dankzij dit project een scherp beeld hoe we een veel groter deel van de inwoners van de ge-meente Almere kunnen aanzetten tot energiebesparing en lokale opwekking van duurzame energie.

Het helpt ons om de energietransitie te versnellen en uit te rollen over andere wijken in de stad.




Het voorstel is in nauwe samenwerking met het bewonersplatform Filmwijk uitgedacht en wordt samen met hen uitgevoerd.

cofinanciering Liander verzorgt plaatsing van de slimme meters en bewoners investeren zelf in eventuele duurzame maat-regelen.

structureel effect

Met behulp van de aanjaaggelden wordt een belangrijke basis gelegd voor de ontwikkeling van slimme elek-triciteitsnetwerken in Almere. De Energiekubus wordt voor Filmwijk gereed gemaakt als monitoringsinstru-ment en is daarna te gebruiken bij de verdere uitrol van slimme meters in heel de gemeente Almere.


Met de aanjaaggelden kunnen we een project met kop en staart afronden, structurele financiering is niet nodig.


Als onderdeel van de jaarlijkse monitoring van het programma Energie Werkt! wordt ook dit onderdeel ge-evalueerd.


Ouder worden in Almere


aanvraag 2017 € 233.000


De komende jaren worden de gevolgen van de vergrijzing ook in Almere steeds zichtbaarder. Op dit mo-ment is al duidelijk dat er in delen van de stad een mismatch bestaat tussen de bestaande woningvoorraad en de gewenste. Uit het experiment Waterwijk Seniorenproof blijkt dat veel mensen het liefst in hun huidige huis (en wijk) ouder willen worden. Dit terwijl de woning daar minder geschikt voor is, gezien de grootte en het niet levensloopbestendig zijn van de woning. Dezelfde problematiek doet zich ook voor in andere delen van Almere, zoals bijvoorbeeld in Kruidenwijk. De cijfers over de woningbehoefte komen uit een onderzoek van ABF Research naar de kwantitatieve opga-ve Wonen en Zorg van de woningvoorraad in Almere. De werkelijke behoefte van de Almeerders kan niet rechtstreeks uit deze statistische cijfers worden afgeleid. Aanvullend hierop dient een onderzoek naar de geografische spreiding van (voor senioren) geschikte woningen over de stad te worden uitgevoerd. Dit zijn woningen waar senioren zelfstandig kunnen wonen, als ze nog geen zorg nodig hebben. Het betreft onder meer gelijkvloerse woningen, die toegankelijk zijn voor senioren. De spreiding over de stad van deze wo-ningen, brengt in beeld waar de belangrijkste ‘hiaten’ zitten in de voorraad. Het is van belang dat de ouder wordende Almeerders zelf de middelen krijgen om strategieën voor de toe-komst te ontwikkelen. Hiervoor krijgen ze de mogelijkheid om expertise in te kopen die hen bij de ontwikke-ling van die strategie kan ondersteunen. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van een wooncoach, die met name begeleiding kan bieden bij het proces van verhuizen of aanpassen van woning. Aansluiting wordt gezocht bij reeds bestaande projecten zoals bijvoorbeeld ‘Van groot naar beter’.

Plan van aanpak seniorenhuisvesting

Om één en ander helder in kaart te brengen wordt, samen met bewonersvertegenwoordigers en maat-schappelijke partners, een plan van aanpak seniorenhuisvesting ontwikkeld, die heel direct aansluit op de behoeften die in de stad leven. Zo maken mensen de stad en komen de vraagstukken naar boven die gere-lateerd zijn aan vergrijzing. Wij stellen daarom het volgende voor: 1. Een kick off (stads)gesprek te organiseren over het thema: ‘Ouder worden in Almere’. Hoe beleven

bewoners dit? Leeft het thema? Welke behoeften zijn er bij bewoners van de stad rond dit thema? Wat komt er op de stad af met betrekking tot vergrijzing? Hoe bereidt de stad zich hier op voor?

2. Onderzoek te doen naar de geografische spreiding van voor senioren geschikte woningen. In het onder-zoek wordt in beeld gebracht waar de geschikte woningen zich momenteel bevinden. Uitkomst van het onderzoek is een overzicht van de ‘hiaten’ in de voorraad naar wijk / buurt.

3. Het beschikbaar stellen van een budget ten behoeve van bewoners, zodat zij zelf expertise kunnen in-kopen, zoals een wooncoach die hen kan helpen bij het levensloopbestendig maken van de woning. Hierbij kan worden aangehaakt bij het experiment in Waterwijk om te komen tot het splitsen van wo-ningen en deze daarmee levensloopbestendig te maken. En tegelijkertijd de doorstroming te bevorde-ren. Aangesloten wordt, indien mogelijk, bij reeds bestaande projecten. Ervaringen uit deze eerste ex-perimenten worden weer gebruikt bij ontwikkelingen in andere wijken.

4. Voor de eerste maanden van de uitvoering een projectleider aan te stellen.





De aanpak wordt samen met maatschappelijke partners en bewoners van Almere opgesteld en uitgewerkt.

cofinanciering Het doel van deze aanpak is dat er wordt geïnvesteerd in het levensloop bestendig maken van de Almeerse woningen en wijken. Investeringen door individuele eigenaren, corporaties, zorginstellingen, het bedrijfsle-ven en de gemeente. De investeringen zullen vele tientallen miljoenen omvatten.

structureel effect

Door inzichtelijk te maken welke vraagstukken er in de stad spelen rond het thema vergrijzing en ouder worden in Almere, wordt een beweging aangejaagd die structureel is. De stad zal beter voorbereid zijn op en beter kunnen inspelen op de vergrijzing die zich zal voordoen de komende jaren.


De aanjaaggelden worden ingezet om de beweging in gang te zetten en zijn daarmee geen structurele finan-ciering.


Een evaluatie zal onderdeel uitmaken van de aanpak.

Wooncoöperaties van Almeerders


aanvraag 2017 € 125.000


De wooncoöperatie staat steeds meer in de belangstelling en heeft met het opnemen ervan in de Woning-wet, hernieuwde aandacht. Een wooncoöperatie is een vorm van zelforganisatie, waarbij het woonbedrijf in handen is van bewoners zelf. Door samen met de andere leden van de coöperatie verschillende zaken in zelfbeheer te doen kunnen be-woners financiële (schaal)voordelen behalen en daarmee besparen op de kosten voor het wonen. Naast financiële voordelen draagt een dergelijke organisatie bij aan het vergroten van de eigen verantwoordelijk-heid voor en zeggenschap over het wonen. Tot slot vergroot het de keuzemogelijkheden op de woningmarkt.

Stimuleren oprichting wooncoöperaties

De landelijke denktank op het gebied van stedelijke ontwikkeling en huisvesting, Platform31, is een (ver-volg)programma ter bevordering van wooncoöperaties gestart. Met dit landelijk actieprogramma als aanja-ger voor meer beweging van onderop, starten binnenkort allerlei activiteiten die de zichtbaarheid en be-kendheid van wooncoöperaties vergroten, die institutionele belemmeringen wegnemen en de weten re-gelgeving verder uitwerken. Wij willen hierbij aansluiten door de oprichting van wooncoöperaties te stimuleren. Met de aanjaaggelden willen wij verschillende soorten wooncoöperaties ondersteunen in hun realisatie. Het gaat om: wooncoöperaties in bestaande bouw, waarbij sociaal huurders eigenaar worden van hun woning. Hier-

van is momenteel nog geen voorbeeld in Almere; wooncoöperaties in bedrijfs onroerend goed (of maatschappelijk onroerend goed), dat wordt omge-

bouwd tot woonruimte. De gemeente is momenteel al betrokken bij een initiatief in de vorm van om-bouw, genaamd de Hofmeent. Dit is een project waarbij een voormalige basisschool in Almere Haven wordt omgebouwd tot negen seniorenwoningen.

Realisatie wooncoöperatie

De realisatie van woningen in een wooncoöperatie stuit nog op allerlei vraagstukken. Bijvoorbeeld op het punt van de financiering. Het meest gewenst is om de coöperatie te financieren via een hypotheek waarbij het eigendom wordt verkregen. Tot nu blijkt dat in het geval van sociale woningen, voor eigenaren met een laag inkomen, nog een moeilijk begaanbare weg. Het alternatief is om te financieren via een maatschappe-lijk belegger/woningcorporatie, waarbij afspraken worden gemaakt over het verkrijgen van het eigendom.


Woningen in een coöperatie realiseren is nieuw. Dat betekent dat er nog haken en ogen zitten aan het initia-tief voor zowel financiering, onderhoud als beheer en de nu liggende weten regelgeving. De aanjaaggelden worden gebruikt om de oprichters van wooncoöperaties in staat te stellen om de coöperatie samen te stel-len, knelpunten inzichtelijk te maken en oplossingen voor te vinden. En dit te vertalen in een goed busi-nessmodel, in afstemming met alle betrokken partijen en toepasbaar op meerdere wooncoöperatie-initiatieven. Het gewenste eindresultaat is dat we per wooncoöperatie-vorm (bestaande bouw en ombouw) minimaal één project met een businessmodel hebben, waarin de belangen van de verschillende partijen zijn vertaald in direct toepasbare overeenkomsten en contractstukken. Hiermee ligt eind 2017 de weg open voor de realisatie van meer wooncoöperaties.




De wooncoöperatie kan alleen slagen als er een grote betrokkenheid is van de deelnemers. Samenwerking met de betrokkenen in Almere is daarom essentieel. Ook de raad zal actief worden uitgenodigd om mee te denken.

cofinanciering Oprichters van wooncoöperaties (zoals de Hofmeent) dragen bij in natura door onbetaalde arbeid te verrich-ten. De waarde hiervan wordt geschat op €50.000. Uiteindelijke leiden ook de investeringen tot cofinancie-ring.

structureel effect

Standaard businessmodel voor een wooncoöperatie, standaard overeenkomsten en contractstukken omtrent financiering, beheer en onderhoud.


Nee, het betreft financiering die gebruikt wordt om de knelpunten weg te nemen in de realisatie van woonco-operaties. Wanneer deze zijn weggenomen is financiering via aanjaaggelden niet meer nodig.


Ja

Hoofdstuk 4


4 Bijlagen

4.1 Opvolging aanvaarde moties en amendementen Het is onze gewoonte dat wij uw raad met een raadsbrief informeren over de wijze waarop invulling is en wordt gegeven aan de aanvaarde moties en amendementen bij financiële producten. Een raadsbrief is een momentopname en geeft de op dat moment actuele stand van zaken weer. Wij hebben gemerkt dat raads-leden daarna ook geïnformeerd willen blijven over de verdere voortgang. Zeker wanneer een motie of amendement een structureel effect en dus betrekking heeft op meerdere begrotingsjaren. Door in onze begrotingsproducten aandacht te besteden aan de opvolging van eerder aanvaarde moties en amendemen-ten, verwachten wij dit inzichtelijk te kunnen maken. In onderstaand overzicht, leest u welke amendementen en moties inmiddels zijn uitgevoerd. Daarnaast wordt een toelichting gegeven op moties en amendementen die nog (deels) opvolging behoeven. RG-nummer onderwerp stand van zaken

Programmarekening 2014 (vastgesteld d.d. 2 juli 2015)

RG-118/2015 Eenvoudiger aanvraag van- en verbeterde infor-matievoorziening over inkomensondersteunende maatregelen

Er wordt gedurende gewerkt om verdere uitbreiding van digitaal aanbod en verbetering van de toegang, kwaliteit en klantgericht-heid te realiseren.

Programmabegroting 2015 (vastgesteld d.d. 13 november 2014) RG-202/2014 Oprichting expertisenetwerk voorbarig Amendement is uitgevoerd. RG-165/2014 Behoud Corrosia stad Amendement is uitgevoerd. RG-166/2015 PZ Telefonische bereikbaarheid Bestaande werkwijze is conform amendement.

RG-220/2014 Inzake bibliotheek Motie is uitgevoerd en het betreft een structurele oplossing ten laste van budget kunst in de wijken.

RG-175/2014 Prijs parkeervergunningen Almere Buiten Motie is uitgevoerd. RG-205/2014 Nota beweeglandschappen Motie is uitgevoerd.

RG-189/2014 Corporatiehotel

Twee onderzoeken naar dit initiatief zijn eind 2015 afgerond. Eén onderzoek betrof een doelgroeponderzoek. Het bevestigt dat er vraag is naar tijdelijke huisvesting als tussenstap naar een defi-nitieve woonsituatie. Het tweede onderzoek betrof een scan van het gemeentelijk vastgoed naar leegstand en geschiktheid. Eén van de onderzoch-te gebouwen was de Aardbei. Aan de corporaties is gevraagd of zij dit gebouw willen ontwikkelen. Deze vraag leidde niet tot resultaat. We zoeken nu een marktpartij die het gebouw wil ombouwen tot kleine betaalbare huurwoningen voor ‘jonge stedelijke starters’. Dit is geen corporatiehotel, maar is zeer gewenst gezien de grote urgente vraag naar (extra kleine) wo-ningen.

RG-186/2014 Facturen van ondernemers Bestaande werkwijze is conform de motie.

RG-187/2014 Loonsombenadering is redelijk De raad is betrokken bij de opzet van het nieuwe beleid. Het herziene beleid is inmiddels aangeboden aan de raad.

RG-204/2014 Almere Morgen Almere Morgen is beëindigd.

RG-221/2014 Capaciteit t.bv. raadsgriffie

Nu het programma Raad2020 meer vorm krijgt, zal in overleg met uw griffie de invulling van de dialoog tussen raad en college en informatievoorziening in algemene zin verder worden uitge-werkt. Daarin past ons inziens ook de uitwerking van de motie.

Voorjaarsnota 2015 (vastgesteld d.d. 18 juni 2015)

RG-82/2015 Geen bezuiniging op mantelondersteuning voor partners en kinderen

Amendement is en wordt uitgevoerd.

RG-83/2015 Mantelzorgwaardering Amendement is uitgevoerd. RG-85/2015 ICT Innovatiefonds Amendement is uitgevoerd.

RG-87/2015 Aanjaaggelden onderwijs 2016 t.b.v. NEO onder-wijs

Motie is uitgevoerd en is verwerkt in voorstel aanjaaggelden onderwijs.

RG-88/2015 Kinderopvang Sterrenschool de Ruimte Motie is uitgevoerd.


RG-nummer onderwerp stand van zaken

RG-109/2015 Publiek Private Participatie

De motie is uitgevoerd.

Ons college is van diverse voorbeelden van publiek private sa-menwerkingen (PPS) bij re-integratie in het land op de hoogte, en volgt deze met interesse. Dergelijke constructies bieden mogelijkheden om, ondanks de teruglopende budgetten, samen met partners de doelstellingen uit ons beleidsplan Sociaal Do-mein ‘Almere aan zet!’ te behalen.

Op dit moment werkt de gemeente in de uitvoering van de Parti-cipatiewet al nauw samen met partners in de stad, zoals ver-schillende werkgevers en de VMCA. Ook is de afgelopen jaren een infrastructuur opgebouwd voor het organiseren van de re-integratie van bijstandsgerechtigden. Het werkgeversservice-team (WST), dat een breed netwerk heeft van werkgevers in de stad, is daarvan een voorbeeld.

Om deze infrastructuur door te ontwikkelen en de mogelijkheden van PPS daarbinnen verder te verkennen, voert ons college momenteel oriënterende gesprekken met zowel partners in de stad als met partijen die betrokken zijn bij publiek private sa-menwerkingen elders in het land. Zo zijn wij bijvoorbeeld in gesprek met een grote uitzendorganisatie over een mogelijke samenwerking gericht op de doelgroep die een grotere afstand tot de arbeidsmarkt heeft. In 2016 is de gemeente een samenwerking gestart met twee uitzendbureaus (Manpower en Tempo Team) die tot doel heeft om minimaal enkele tientallen bijstandsgerechtigden met een grote afstand tot de arbeidsmarkt toe te leiden naar werk.

RG-93/2015 Nu stoppen met Almere Morgen Almere Morgen is beëindigd. Motie is uitgevoerd.

RG-98/2015 OZB-aanslagen niet woningen

Het college heeft alle bezwaren waaronder die van vastgoedei-genaren in kaart gebracht. Op grond daarvan heeft het college besloten de maatregel niet door te voeren. De bezuiniging kan niet worden gerealiseerd en wordt ten laste gebracht van het perspectief. Dit is in de Programmabegroting 2017 verwerkt.

RG-101/2015 Scenario’s bezuinigingen Motie is uitgevoerd. Programmabegroting 2016 (vastgesteld d.d. 12 november 2015) RG-213/2015 Handhaven subsidie Kleur in Cultuur Amendement is uitgevoerd. RG-215/2015 Storting frictiereserve Amendement is uitgevoerd. RG-217/2015 ICT-Innovatiefonds Amendement is uitgevoerd.

RG-218/2015 Innovatiefonds/Almere Smart Society Op 2 februari 2016 is de Raad geïnformeerd per raadsbrief. Deze is vervolgens door de Raad geagendeerd en besproken tijdens de PM van 7 april 2016

RG-220/2015 Referendum 6 april 2016 Op 24 november 2015 is de Raad geïnformeerd per raadsbrief.

RG-221/2015 Evaluatie inzet aanjaaggelden De uitkomsten van het onderzoek zijn voor het zomerreces aan de raad aangeboden.

RG-222/2015 Aanjaaggelden

De voorstellen inzake aanjaaggelden 2016 zijn aan de raad aan-geboden. De voorstelen voor 2017 zijn betrokken bij de Pro-grammabegroting 2017, ze maken integraal onderdeel uit van de begroting.

RG-232/2015 Playingforsucces Assist Motie is uitgevoerd en betrokken bij de aanjaaggelden 2016

RG-238/2015 Preventie Jeugd en onderwijs Motie is uitgevoerd. RG-306/2015 Aanbesteding WMO-vervoer Motie is uitgevoerd.

RG-308/2015 Risicoanalyse Fonds Sociaal Domein Motie is uitgevoerd. Net als bij de jaarrekening is in deze begro-ting is een risicoanalyse Sociaal Domein opgenomen.

RG-242/2015 Oog voor verwarde mensen

Trimbos heeft een verkennend onderzoek uitgevoerd, aanjaag-team heeft een tussenrapportage uitgebracht. Voor het zomerre-ces wordt een werkatelier georganiseerd om uitkomsten te delen en opgave(n) te adresseren. Uitkomsten vormen de input voor het op te stellen plan van aanpak. Samen met de regio wordt een plan van aanpak opgesteld.



RG-244/2015 De Wetswinkel Motie is meegenomen in herijking armoedebeleid

RG-247/2015 Digitaliseren van inkomsten flexwerkers in de bijstand

Dit onderzoek is afgerond. Werkwijze maakt onderdeel uit van Programma e-dienstverlening.

RG-248/2015 Dienstbaar en eerlijk oude boetes rechtzetten Motie is uitgevoerd. RG-250/2015 Integratie statushouders Motie is uitgevoerd en betrokken bij programmaplan.

RG-256/2015 Motie Jeugdhotel Kwintes

We zijn in overleg met Kwintes en gemeente Amersfoort. Dan horen we aantallen, wat er nodig is voor de doelgroep, wat er nu mist en waarom huidige instellingen niet voldoen voor deze doelgroep. Een dergelijke analyse en een goed plan is eerst nodig om goed zicht te krijgen of een bovenregionaal jeugdhostel nodig is. Daarna kan worden bezien of een bovenregionaal hostel wenselijk en noodzakelijk is.

RG-257/2015 Fonds bijzondere noden Motie is uitgevoerd.

RG-258/2015 45+ en RWF

Het RWF heeft aangegeven om het actiepunt 45+ werklozen in 2016 niet aan haar agenda te willen toevoegen. Reden hiervoor is de sterke focus die dit jaar wordt gelegd op het realiseren van de regionale opgave die voortvloeit uit de landelijke banenafspraak. Deze heeft betrekking op het realiseren van banen voor mensen met een structurele arbeidsbeperking.

RG-271/2015 Afvalstoffenheffing Motie is betrokken bij raadsvoorstel Stad zonder afval.

RG-272/2015 Ambassadeurs ondergrondse afvalcontainers

1. Onderzoek In de achterliggende periode heeft nadere uitwerking plaatsge-vonden van het initiatief. Daarbij is gekeken naar: welke activitei-ten bewoners kunnen uitvoeren, de veiligheid, de organisatie en coördinatie van de uitvoering. Ook is gekeken hoe in andere delen van Nederland met dergelijke initiatieven is omgegaan. In de pilotgebieden ‘zwerfafval en dumpingen” is al actief geworven naar ambassadeurs. Dit heeft nog niet geleid tot resultaat. Over-heersende opinie was dat de gemeente dat zelf maar moest regelen. Niettemin wordt voorgesteld het initiatief op grotere schaal voort te zetten. 2. Vervolg In de komende periode worden inwoners actief benaderd om een container te adopteren en mee te helpen met het schoonhouden van de plek rond deze container. Daartoe krijgen deelnemers een sleutel om de container vanaf de zijkant open te maken en verstoppingen te verhelpen. Ook krijgen zij een prikker, werk-handschoenen en een bezem om afval dat ernaast staat in de container te stoppen. Tenslotte krijgen zij een speciaal servicenummer waarmee zij direct een kapotte container of verkeerd aangeboden grofvuil kunt melden. Deze meldingen handelt de gemeente dan met de hoogste prioriteit af.

RG-275/2015 De blauwe as

Conform planning is vanaf januari 2016 intensief gewerkt aan het nieuwe waterhuishoudingsplan “Van riool tot recreatie”, en van 22 t/m 24 maart heeft de waterweek plaatsgevonden. In die week hebben we samen met de bestuurders, onze partners en sta-keholders en bewoners gesproken en nagedacht over onze visie en doelen op onder andere waterrecreatie en hoe een ieder haar of zijn steentje kan bijdragen bij het realiseren van de doelen. Er zijn nog geen concrete afspraken of zgn. “blue deals” gemaakt. Wel hebben we verkend of er subsidie mogelijkheden zijn voor initiatieven en of ondernemers bereid zijn om mee te financieren aan het mooi en bevaarbaar houden van Almere en of er bewo-ners zijn die graag zelf oevers en steigers willen beheren. Momenteel wordt hard gewerkt aan de nadere uitwerking van de opbrengsten van de waterweek. Dit moet de strategie en concre-te vervolgtrajecten en maatregelen opleveren. Met deze vervolg-trajecten en maatregelen kan dan met de stakeholders worden “onderhandeld” over hun bijdragen. De opstelling van het nieuwe Waterplan verloopt volgens planning.

RG-276/2015 Almere Waterstad De uitkomsten van Uitvoeringsnota Toerisme en Recreatie zijn opgenomen in de Programmabegroting 2017.

RG-279/2015 Lantaarnpalen/motie Luke Dit jaar zijn er nog geen kruisingen gereconstrueerd en is er tot



dusver geen concrete aanleiding geweest. Zodra er aanleiding is dan wordt bij de inspraakavonden een bijeenkomst georgani-seerd met bewoners en de initiator van de motie of de verlichting op de rotonde nog efficiënter kan.

RG-245/2015 Woonruimte normaal begaafde autisten Motie is uitgevoerd. RG-282/2015 Voedselbos Almere Haven Motie is uitgevoerd.

RG-288/2015 Breed investeren FVA

Bij het Fonds Verstedelijking Almere wordt langs 5 programma-lijnen geïnvesteerd. Breed investeren vanuit het FVA is daarmee volgens het college geborgd. De programmalijnen, het jaarpro-gramma 2017 en meerjarenprogramma worden in de begroting 2017 opgenomen en voor besluitvorming tevens aan de gemeen-teraad voorgelegd. De invulling van de programmalijnen, het jaarprogramma en het meerjarenprogramma worden conform afspraken nog met de gemeenteraad besproken.

RG-291/2015 Dienstbare gemeente bij energie-initiatief Film-wijk

Platform Filmwijk wordt op dit moment ondersteund met een subsidie waarmee een energie-adviseur werkt aan het 100 hui-zenplan van Filmwijk. Daarnaast wordt er actief geholpen vanuit het programma Energie Werkt!

RG-294/2015 Verduurzamen buurtboerderij De Simpliade Raad is door middel van een raadsbrief geïnformeerd. RG-301/2015 Aangeven NAP Motie is/wordt uitgevoerd.

RG-304/2015 Uitbesteden mobiliteit boventallige medewer-kers

Raad is hierover in mei geïnformeerd door middel van een raadsbrief. Na het zomerreces informeren wij u door middel van een raadsbrief over de kosten en de gevraagde prestaties van de marktpartijen bij de begeleiding van de boventalligen uit deze reorganisaties

Programmarekening 2015

RG-110/2016 Amendement Restant aanjaaggeld Kunst en Cultuur voor Leerorkest

Amendement is verwerkt.

RG-108/2016 Maatschappelijke effecten

Vanaf de Programmabegroting 2017 worden de indicatoren zoals voorgeschreven door de BBV in de begroting opgenomen. We gaan daarbij uit van de indicatoren die verplicht worden voorge-schreven. Deze indicatoren zullen vervolgens ook in de overige financiële producten (voorjaarsnota en programmarekening) worden opgenomen. Het staat gemeenten uiteraard vrij om naast de verplichte set van indicatoren ook eigen indicatoren in de financiële producten op te nemen. Over de aard van die indi-catoren en de precieze formulering ervan gaan wij begin 2017 met uw raad in gesprek. De uitkomsten van die gesprekken en de uiteindelijke keuze voor aanvullende indicatoren nemen wij vervolgens op in onze begrotingsproducten. Dit is conform de wijze waarop wij hier op donderdag 16 juni 2016 tijdens de be-spreking van deze motie op de Politieke Markt met uw raad over hebben gesproken.

RG-111/2016 Topinkomens bij verbonden partijen, waaronder de NV Huisvuilcentrale (HVC) Alkmaar

Ondanks dat het bij bestaande Verbonden Partijen niet altijd mogelijk zal zijn om bij lopende contracten met commerciële partijen af te dwingen dat ook zij zich houden aan de WNT, zul-len we ons hier bij contractverlening en bij nieuwe verbonden partijen voor inspannen. Conform nieuwe voorschriften Besluit Begroting en Verantwoording (BBV) zal informatie over Verbon-den Partijen in de programma’s in de Programmabegroting 2017 worden opgenomen. Motie is verwerkt.

Voorjaarsnota 2016

RG-160/ 2016 Studenten sporten goedkoper, motie Agon

Op 11 juli 2016 heeft overleg plaats gevonden met de indiener van de motie, voorzitter van studentenroeivereniging Agon. Met de indiener is afgesproken dat tijdens het eerstvolgende Sport-café van 1 november 2016 dit onderwerp wordt geagendeerd waarbij studenten, verenigingen en andere sportaanbieders met elkaar kunnen verkennen waar mogelijkheden liggen om stu-denten goedkoper in Almere te laten sporten. Het programma voor deze sessie wordt grotendeels door de indienster en haar achterban voorbereid, waarbij de gemeente waar nodig onder-steunend op gaat treden. Afgesproken is dat er aan het eind van



de zomer nader contact over is, zodat het programma in vol-doende mate onder de aandacht van de beoogde deelnemers van het Sportcafé wordt gebracht. Motie is uitgevoerd.

RG-156 Inclusie agenda, motie De Vos

Het college werkt aan het opstellen van een lokaal inclusiebeleid en daarmee verbonden uitvoeringsagenda in lijn met de door de gemeenteraad aanvaarde motie. Voor dit interactieve proces is meer tijd nodig dan de periode tot 1 april 2017. Een procesvoor-stel (inclusief tijdsplanning) kunt u tegemoet zien.

RG 122/2016 Motie Wensjes Almere

Op 14 juli 2016 heeft een gesprek plaats gevonden tussen Stich-ting Wensjes, Yarden/PC Hooft, het Flevo Ziekenhuis en gemeen-te Almere. Het voornemen is om het beeld te plaatsen op de begraafplaats in Kruidenwijk. De gemeente zal € 4.000 bijdragen voor aanschaf en plaatsing van een sokkel inclusief bescherm-kap/hekwerk. Ook is gesproken over de mogelijkheden voor het begraven van kindjes die na een zwangerschap van minder dan 24 weken dood geboren worden, of binnen 24 uur na geboorte overlijden. Het gaat in Almere om 20-30 gevallen per jaar. Een aantal van deze kindjes wordt gecremeerd. Er komt een mogelijkheid voor het begraven van deze kindjes op de begraafplaats in Kruidenwijk. Daar zijn echter wel kosten aan verbonden. Een eerste inschat-ting is ruim € 600 voor het begraven van zo’n kindje. Over de precieze hoogte van dit bedrag zal nog een besluit genomen worden.

Niet alle ouders kunnen deze kosten dragen. De vraag rees: zijn er bij de gemeente mogelijkheden om deze kosten te dekken als ouders onvoldoende draagkrachtig zijn? Hierover hebben op 21 en 25 juli 2016 gesprekken plaatsgevonden. Uitkomst van deze gesprekken is dat de kosten van het begraven van deze kindjes - als de ouders onvoldoende draagkrachtig zijn - vergoed kunnen worden vanuit de Bijzondere Bijstand.

RG 135/2016 Blijf nadenken, ook als Bevrijdingsdag op He-melvaart valt

Er is gewerkt aan een voorstel over fietsparkeren in het cen-trum. Openingstijden van bewaakte fietsenstallingen wordt hierbij betrokken. De uitkomsten zijn in de Programmabegroting 2017 verwerkt.

RG 146/2016 Laat ons de ambassadeurs van de stad zijn, motie Stichting Leisure Belang Almere

Na de zomerperiode worden de al lopende gesprekken met de ondernemers om tot actieve beleidsregels te komen voor aan-duiding van toeristische objecten/ondernemingen te komen hervat.

RG-/1492016 Dag van het Park in Almere, Motie Vereniging Buitenstad

Het college werkt hier graag aan mee en zal via de gemeentelij-

ke communicatiekanalen aandacht vragen voor dit evenement.

RG-159/2016 Voortgang moties motiemarkt, motie Stichting Leisure Belang Almere

Over de wijze waarop wij invulling geven aan de aangenomen moties die voortkomen uit de Motiemarkt, nemen wij contact op met de initiatiefnemers. Daarnaast zullen we net als bij de Programmabegroting 2016 en de Voorjaarsnota 2016 ook bij de Programmabegroting 2017 de bijlage ‘Opvolging moties en amendementen’ opnemen. In deze bijlage laten we een actuele stand zien van de wijze waarop wij de aanvaarde moties en amendementen uitvoeren. We zullen (onderdelen van) deze bijlage in onze uitingen richting de stad prominent onder de aandacht brengen . Op die manier is ook voor inwoners en maat-schappelijke instellingen duidelijk op welke wijze aanvaarde moties en amendementen worden uitgevoerd. Voor wat betreft de daadwerkelijke uitvoering de initiatiefnemers blijven betrek-ken.


4.2 Afkortingenlijst ACM Almere City Marketing AD Associate Degree-opleidingen AIB Almeers Ingenieurs bedrijf AKT Almeers Kenniscentrum Talent AMvB Algemene Maatregel van Bestuur ASG Almeers Scholen Groep ASM Athletic Skills Model AWBZ Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten AZC Asielzoekerscentrum BAG Basisregistraties Adressen en Gebouwen BBV Besluit Begroting en Verantwoording BBZ Besluit Bijstand Zelfstandigen BIG Baseline Informatieveiligheid Gemeenten BNG Bank Nederlandse Gemeenten BOA Buitengewoon opsporingsambtenaar BRP Basisregistratie personen BUIG Rijksbijdrage bijstandsuitkeringen CAK Centraal administratiekantoor COA Centraal Orgaan opvang asielzoekers CPB Centraal Planbureau CROW Onafhankelijk kenniscentrum voor infrastructuur, openbare ruimte en verkeer en vervoer CSG Centrum Seksueel Geweld CZM Collectieve Zorgverzekering Minima DFD Duurzame Financiële Dienstverlening DSO Dienst Stedelijke Ontwikkeling ECB Europese Centrale Bank EDBA Economic Development Board Almere ENTZA Expertisenetwerk Nul tot Zesjarigen Almere ESF Europees Sociaal Fonds EVC Erkenning verworven competenties EZ Economische zaken FVPB Fonds Voorfinanciering Plankosten Bouwkosten GAB Garantiefonds Achtervang bouwgroepen GGZ Geestelijke Gezondheidszorg GIP Gemeentelijk Investeringsplan GJIGS Programma Gezonde Jeugd in een Gezonde Stad grex Grondexploitatie GWHP Waterhuishouding Plan HaC Hectare Cultuur HRM Human resource management HVC Huisvuil Centrale IAK Integraal Afspraken Kader IKC Integraal Kind Centrum INTI International New Town Institute IOAZ/IOAW Wet Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelf-

standigen/Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers

JOGG Jongeren op gezond gewicht KAF Kunstlinie Almere Flevoland MER Milieueffectrapportage


MIPA Meerjaren Infrastructuurprogramma Almere MPBA Meerjarenperspectief Beheerexploitaties Almere MPGA Meerjarenplan Grondexploitatie Almere MPVA Meerjaren Perspectief Vastgoed Almere MRA Metropoolregio Amsterdam MVA Makelaarsvereniging Amsterdam NCW Netto Contante Waarde NOGW Nota Omslag Grote Werken OAT Ondergronds Afval Transportsysteem OFGV Omgevingsdienst Flevoland & Gooi en Vechtstreek OGGz Openbare Geestelijke Gezondheidszorg OSS Ondersteuning Schuldstabilisatie OV SAAL Openbaar Vervoer Schiphol - Amsterdam - Almere - Lelystad OZB Onroerende Zaken Belasting PEX Parkeer exploitatie lokale PGA lokale persoonsgerichte aanpak PGB Persoonsgebonden Budget POL Procesopvanglocatie RRAAM Rijk- regioprogramma Amsterdam-Almere-Markermeer RMC Regionale Meld- en Coördinatie SAA-project Het programma Schiphol-Amsterdam-Almere SBA Stedelijke Bereikbaarheid Almere SOK Samenwerkingsovereenkomst SSF Sportaccommodaties Flevoland SVB Sociale Verzekeringsbank TNO Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek vpb Vennootschapsbelasting VPI Vertrouwenspersoon Integriteit VTH Vergunning, Toezicht en Handhaving VvE Vereniging van Eigenaren Wabo Wet algemene bepalingen omgevingsrecht WGA Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten Wgs Wet gemeentelijke schuldhulpverlening WKB Wet Kwaliteitsborging WMO Wet Maatschappelijke Ondersteuning WOO Wet Open Overheid WOZ Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing Wro Wet ruimtelijke ordening WSW Wet Sociale Werkvoorziening WWB Wet Werk en Bijstand ZIN Zorg in Natura ZLF Zelfstandigenloket Flevoland


4.3 Begrippenlijst Accres Groei van het gemeentefonds Algemene (dekkings)middelen Uitkering uit het gemeentefonds en de gemeentelijke belastingen Almere Morgen: Almere Morgen is een organisatieonderdeel van de gemeente dat in

2012 is opgezet om de vrijwillige mobiliteit te bevorderen en de ge-stuurde mobiliteit te begeleiden.

Annuïtaire afschrijvingssystematiek: methode om de rente en afschrijvingslasten van een investering toe te rekenen. Kenmerkend voor deze methode is dat de jaarlijks lasten (rente en afschrijving) gelijk blijven.

Begrotingstekort Een begrotingstekort treedt op wanneer de lasten hoger zijn dan de baten.

Beïnvloedbare ruimte Begrotingsruimte waar de raad invloed op heeft. Besluit Begroting en Verantwoording (BBV)

Provinciale en gemeentelijke wetgeving in zake besluiten, begroten en verantwoorden.

Bevolkingsvolgende voorzieningen Voorzieningen waarvan de realisatie direct gerelateerd is aan de groei/samenstelling van de bevolking.

Bezuinigingsmonitor: Afzonderlijk document om de voortgang van de bezuinigingen vanuit het Oostvaardersakkoord en de bezuinigingen die zijn ingesteld door het vorige college te kunnen volgen

BTW Compensatie Fonds (BCF) Fonds bij het Rijk waar provincies en gemeenten betaalde btw kun-nen terugvorderen.

Dividend: een deel van de winst dat aan aandeelhouders wordt toegekend Economy Development Board Almere (EDBA)

Organisatie met tot doel het creëren van werkgelegenheid in het kader van het economisch offensief.

Egalisatie reserve Reserve om tot een gelijkmatige lastenverdeling te komen. Exogene factoren Factoren/ontwikkelingen van buitenaf waar geen invloed op uitgeoe-

fend kan worden Exploitatie(begroting) Begroting van lasten en baten. Gemeentefonds Rijksfonds waaruit gemeenten jaarlijks de algemene uitkering ont-

vangen. Gemeentefonds: Rijksfonds waaruit gemeenten jaarlijks de algemene

uitkering ontvangen Groenblauw: Het thema Groenblauw maakt onderdeel uit van het integraal afspra-

ken kader met het rijk. In Almere is groenblauw – feitelijke een raamwerk waarbinnen de verschillende kernen hun vorm hebben gekregen - altijd de drager van de stedelijke structuur geweest. Het vele groen is nog altijd één van de belangrijkste kwaliteiten van Al-mere; de stad ontleent er haar identiteit aan.

Hectare cultuur: In de cultuurbrief 2013-2016 is de visie op de ontwikkeling van het culturele klimaat in onze stad gepresenteerd. Hectare Cultuur maakt hier onderdeel van uit en is het nieuwe concept voor gebouw De Kunstlinie.

LEAN-traject Is een methodologie voor het verbeteren van efficiency en het elimi-neren van verspillingen en activiteiten zonder toegevoegde waarde.

Lineaire afschrijvingssystematiek: Methode om de rente en afschrijvingslasten van een investering toe te rekenen. Kenmerkend voor deze methode is dat afschrijving gedu-rende de begrote levensduur gelijk blijft, maar dat door de rentetoe-rekening over de boekwaarde (aanschafprijs minus afschrijving) de lasten in totaliteit jaarlijks dalen.

Loon- en prijscompensatie: beschikbaar gesteld budget om loon en prijsstijgingen op te kunnen vangen

Macrobudget Landelijk budget voor bijvoorbeeld de Wet Werk en Bijstand Meerjarenperspectief: zie perspectief


Meerjarenraming: zie perspectief Moratorium (tijdelijke) uitgavenstop. Netto budget/lasten De lasten na aftrek van de baten die worden afgedekt vanuit de al-

gemene (dekkings)middelen (zie toelichting algemene dekkingsmid-delen).

Nulscenario Scenario voor het ramen van toekomstige grondverkopen Ondernemersplein: In het kader van de verbetering van de dienstverlening aan onze bur-

gers, ondernemers en instellingen, is in het ondernemersplein de huisvesting van externe partners in de keten Werk, zorg en inkomen en ondernemen geregeld.

Onrendabele top Het gedeelte van de kapitaallasten van een investering die niet uit de exploitatie kan worden afgedekt.

Participatiebudget: Betreft overheveling van taken m.b.v. de jeugdzorg en AWBZ Participatiewet is één regeling voor mensen die een opstap naar de arbeidsmarkt

nodig hebben. Dat was nog verspreid over drie regelingen: de WWB (de Wet werk en bijstand), de Wsw (de Wet sociale werkvoorziening) en mensen met arbeidsvermogen in de Wajong.

Perspectief: Het financiële huishoudboekje van de gemeente voor de periode 2014 t/m 2018

Programmabegroting: De programmabegroting geeft een overzicht van de begrote lasten en baten van de gemeente. In de programmabegroting vindt ui per beleidsprogramma terug wat het college/raad wil bereiken, wat zij daarvoor gaan doen en wat het mag kosten.

Programmarekening: Na afloop van het jaar stelt het college de programmarekening (ook wel jaarrekening genoemd) vast. In de jaarrekening staat in hoeverre de plannen zijn gerealiseerd; wat daarvoor is gedaan en wat het heeft gekost.

Reserve rente eigen vermogen: Financiële buffer die wordt gevoed met eenmalige meevallers en waarvan de bespaarde rente van deze reserve wordt ingezet ten gun-ste van het perspectief. Door deze werkwijze kunnen eenmalige voordelen blijvend worden benut.

Saldireserve Reserve voor het opvangen van financiële tegenvallers (risico’s) bin-nen de algemene dienst.

Single information Single audit (SiSa) Systematiek voor het verantwoorden van onder andere specifieke uitkeringen tussen overheidsinstanties.

Social Return on Investment (SROI) Methodiek om het maatschappelijke rendement van een investering in beeld te brengen.

Taakmutatie Extra geld uit het gemeentefonds voor de uitvoering van nieuwe en/of bestaande taken.

Transities sociaal domein: Dit betreft de overgang van de jeugdzorg en AWBZ naar gemeenten. Ook de nieuwe Participatiewet valt hieronder.

Verbonden Partij Een privaat of publiekrechtelijke organisatie waarin de gemeente zowel een bestuurlijk- als financieel belang heeft.

Vit@: Met het transitie en migratie project (VIT@ Vernieuwing IT Almere) wordt beoogd de voorbereiding en uitvoering van de transitie van onze werkplekken en rekencentrumdiensten naar een nieuwe ICT leverancier te regelen

Voorjaarsnota Tussentijds financieel overzicht van de lopende begroting die ge-bruikt wordt als tussentijdse verantwoording en als uitgangspunt voor de komende begroting en de raming van de drie daarop volgen-de jaren

Weerstandsvermogen Het vermogen van de gemeente om financiële tegenvallers (risico’s) op te kunnen vangen.

Colofon

De Programmabegro ng 2017 is samengesteld door:

de gemeente Almere Postbus 200

1300 AE Almere

Vormgeving gemeente Almere Beeldmateriaal geleverd door:

Beeldbank Almere, Rob van Schoten, Feenstra Fotografie voorpaginafoto fotograaf Fred Rotgans

Programmabegroting 2017 def versie college · 2016-10-06 · 3.9 Interbestuurlijk toezicht ... In...

Documents

Transcript of Programmabegroting 2017 def versie college · 2016-10-06 · 3.9 Interbestuurlijk toezicht ... In...