1

De invloed van het zien op spel en bewegen

door Hans Stroes

Programma 1. Kennismaking 2. Inleiding 3. Wie houden zich in Nederland met

ogen bezig? 4. Optologie 5. Visuele training 6. Ogen en dyslexie

Kennismaking

• Hans Stroes

• Ogen spelen een belangrijke rol bij spelen en bewegen.

• Bril op of af in de gymzaal? Ogen afgeplakt?

• Maar ook bij leren en met name lezen.

• Hoe zit het met ogen en dyslexie?

• Ervaringen met optologie: visuele training.

Kennismaking

• Wat weten jullie van ‘ogen’ en ‘zien’?

• Wat valt op in de gymzaal als kinderen visuele problemen hebben?

• Doen jullie ogentestjes?

• Verwijzen jullie door? Waarheen?

2

Inleiding

• goed ‘zien’ is belangrijk bij lezen, schrijven, rekenen, bewegen, kortom bij alles wat met leren te maken heeft.

• Wat weinig mensen weten is dat goed ‘zien’ veel meer omvat dan ‘scherp zien’.

• Een goede gezichtsscherpte, die vaak bij een opticien wordt gemeten, is zeker geen waarborg dat de wijze waarop men informatie via de ogen opneemt en verwerkt moeiteloos en foutloos zou verlopen!

Een paar ogentestjes voor jullie….

3

4

Ogen testjes

Oogzorg 1 • Oogarts – ziekteleer en heelkunde • Optometrist – HBO paramedicus, terrein als oogarts minus opereren • Orthoptist - HBO paramedicus, afwijking in samenwerking ogen en aan de oogstand • Technisch oogheelkundig assistent – MBO assistent oogarts • Oogheelkundig verpleegkundige – MBO en HBO verpleegkundige specialisatie

Oogzorg 2

Optiekopleidingen (MBO):

Niveau 1 – Verkoopmedewerker Optiekbedrijf Niveau 2 – Assistent Opticien Niveau 3 – Opticien Niveau 4 – Opticien/Ondernemer Vervolgstudie (1 jaar) – Contactlensspecialist Vervolgstudie (2 jaar) – HBO Optometrist

www.kimbols.be/ogen/nl/oog_opt.php

Nederlandse verenigingen rond optologie, optometrie, optiek, oftalmologie:

- Algemene Nederlandse Vereniging van Contactlensspecialisten (ANVC) - Het Landelijk Netwerk Oogzorg (LNO) - Informatiepunt Functionele Optometrie Nederland - Nederlands Oogheelkundig Gezelschap (NOG) - Nederlandse Unie Van Optiekbedrijven (NUVO) - Nederlandse Vereniging Van Orthoptisten (NVvO) - O.O.G. - Centrum voor low-vision & optometrie - Optometristen Vereniging Nederland (OVN) - Unie van Filiaal- en Franchise Optiekbedrijven Nederland (UFON)

5

www.oogheelkunde.startpagina.nl www.optiek.startpagina.nl

OPTOLOGIE

Door Hans Stroes &

Hans van den Brink

Optologie Functionele optometrie is de internationale benaming

voor optologie.

In Nederland wordt vooral de benaming optologie gebruikt.

De reden hiervoor is dat de optologen zich duidelijk willen onderscheiden van opticiens. Opticiens mogen zich na een HBO opleiding optometrie, optometrist noemen, maar zij doen iets heel anders dan de optoloog.

Om verwarring te voorkomen wordt daarom in Nederland bij

voorkeur de naam optoloog gebruikt.

Optologie Vroeger

Opleiding alleen in Amerika te volgen

(Dr. Getman - Californie)

Nu

Hogeschool Midden-Nederland

Academie voor Optometrie (4 jaar HBO)

Daarna specialisaties Optologie (2 tot 3 jaar) in Nederland en Duitsland te volgen

6

Adressen Optologie

Noord Brabant R. Werrelman EINDHOVEN Kruisstraat 150

Noord Holland J. Bakker-Dijkhof ALKMAAR Hobbemalaan 126

Noord Holland C. Beijer HEEMSTEEDE Rijnlaan 40

Noord Holland H. Rensen PURMEREND Overlanderstraat 463

Zeeland F.I. Hardy VLISSINGEN Bellamypark 38

Gelderland Dr Getman Stichting R. de Groot

HATTEM Eijerdijk 87

Zuid Holland G. Sjapel

info@drgetman.nl

ROTTERDAM Provenierssingel 1

Optologie

• Niet erkend door de zorgverzekeraars

• Menig optometristen erkennen de waarde van optologie, maar durven dit niet uit te dragen.

• Oogartsen erkennen de optoloog niet en verwijzen dan niet meer door naar deze optometrist….

Wat doet optologie?

Optologie geeft geen • Leesles • Taalles • Rekenles

Optologie geeft wel: • kijkles

Zien moet je leren!

Wat is optologie?

• De bio-psycho-sociale wetenschap van het zien.

• Optologie onderzoekt en traint de manier waarop mensen zien.

7

Visuele vaardigheden 1. Scherpstellen: - in de verte en ook dichtbij - kunnen volhouden - snel kunnen scherpstellen

2. Oogbewegingen: - in horizontale vlak (bijv. lezen) - in verticale vlak (van bord naar schrift)

3. Samenwerking van beide ogen: het vermogen om van 2 beelden 1 beeld te maken

4. Waarnemen: - blikveld; het gebied dat we in de gaten houden, overzicht (bijv. de klas) - keuzegebied; een kleiner gebied (bijv. de tafel met het schrift) - opnamegebied; klein gebied dat we scherp zien (de letters in het schrift)

5. Voorstellen (visualisatie, visueel geheugen): - oriëntatie: informatie uit het geheugen zoeken - planning: voor de ogen halen - doel: wat wil ik met de informatie

voorstelling waarneming

Doel

Geheugen / fantasie

plannen

overzicht

keuze

opname

NU VERLEDEN TOEKOMST

Wanneer naar de optoloog?

OPTOLOGISCH ONDERZOEK

Visuele functieanalyse

op lees-/werkafstand

8

Overzicht visueel functieonderzoek Overzicht visueel functieonderzoek

Overzicht visueel functieonderzoek Overzicht visueel functieonderzoek

9

De trainbare visuele vaardigheden zijn o.a.:

• Volgen. De vaardigheid om met beide ogen, een bewegend object

vloeiend en accuraat te volgen. Bijvoorbeeld: het volgen van een tennisbal.

• Fixatie. De vaardigheid waarbij, met beide ogen, snel en accuraat

van het ene vaste object naar het andere gefixeerd wordt, zoals bij het lezen van woord naar woord gebeurt.

• Accommoderen. De vaardigheid om van ver naar dichtbij scherp te stellen,

vise versa. Bijvoorbeeld wanneer we van het dashboard in de auto naar het verkeer op de weg willen kijken of van het boek willen opkijken naar het schoolbord.

• Diepte zien. De vaardigheid om relatieve afstanden tussen objecten in

te schatten en om in een driedimensionale ruimte zonder problemen te functioneren.

Deze situaties komen o.a. voor bij het balgooien, maar nog belangrijker tijdens het rijden in het verkeer als men wil inhalen of oversteken en de snelheid/ afstand van een tegenligger moet inschatten.

• Perifeer zien. De vaardigheid om objecten in periferie ( dat wat we in

de gaten houden) waar te nemen terwijl ergens naar gekeken wordt; de mogelijkheid om visuele informatie uit een breed blikveld op de juiste wijze te gebruiken.

• Gezichtscherpte in de verte. De vaardigheid om objecten op een afstand van meer

dan 6 meter scherp te blijven zien. Dit wordt visus 20/20 (de zichtsscherpte is dan 100%) genoemd, dit is echter maar één van de vele visuele vaardigheden.

• Gezichtscherpte dichtbij. De vaardigheid om objecten op lees- en schrijfafstand

duidelijk te blijven zien. • Binoculariteit. De vaardigheid om de ogen gelijktijdig en gelijkwaardig

te gebruiken.

• Concentratie. De vaardigheid om een speciale visuele taak

(bijv. lezen) vol te houden gedurende een langere periode zonder tussenkomst van andere activiteiten (afleiding).

• Integratie. De mogelijkheid om de visuele functies in

combinatie met andere lichamelijke functies op de juiste wijze toe te passen.

10

Goocheltruc 1 voor snel en ontspannen sytematisch in de leesrichting kijken

Ontspannen, snel en nauwkeurig

kijken

Snel en ontspannen, veraf en dichtbij kijken afwisselen

Snel leren focussen met de flipper

11

Oefening: oogsamenwerking

Rood-groen techniek voor oogsamenwerking

Alfabet oefening www.optologie.nl

12

Hoe kijkt optologie aan tegen dyslexie?

woordblindheid beelddenkerij omkeringen letterverwisseling letterverwarring kijken <-> herinneren contrakijkers

• Woordblindheid (geen oog voor details)

• Beelddenken (geen koppeling tussen voorwerp en woordbeeld)

• Omkeringen (Geen oog voor richtingsverschil)

• Letterverwisseling (Geen oog voor opeenvolging)

• Letterverwarring (Te weinig vormonderscheid)

• Kijken <-> herinneren (Geen integratie van waarnemen en voorstellen)

• Contrakijkers (Voorkeur om tegen leesrichting in te kijken)

Optologische aanvulling op definitie van Dyslexie.

Een dyslecticus is iemand:

• die lees- en schrijffouten blijft herhalen.

• die een ontwikkelingsachterstand heeft van meer dan twee jaar.

• die geen kijkproblemen heeft.

Optometristen www.optometrie.com

13

Adressen optometristen

Vragen?

Meer informatie over optologie kun je binnenkort terugvinden op:

www.MRTinbeweging.net bij MRT interventies http://www.mrtinbeweging.net/mrt-interventies