onderwijDe digitate tijd dwingt het onderwijszich opnieuw uit te vinden. Dat vindtprofessor Saskia Brand-Gruwet,hoogleraar bij het Centre for LearningSciences and Technotogies (CeLstec)aan de Open Universiteit. ‘De docentheeft als plicht zich bij te scholenom in de huidige tijd les te kunnengeven’, vindt ook manager Innovatievan Connect2Live Guido van Dijk.TEKST TIALDA HoosE VEEN

Saskia Brand-Gruwel onderzoekt hoe een leerkrachtanno nu zou moeten lesgeven. De huidige generatieleerlingen leeft in een digitale wereld en om in dezewereld te kunnen functioneren, moeten ze digitaalvaardig zijn. ‘Dat stelt het onderwijs voor de uitdagingom digitaal vaardige leerlingen af te leveren.’Inderdaad is een hele generatie opgegroeid met inter-net, een medium dat niet meer is weg te denken uitonze maatschappij. Ook op scholen niet. Voor werkstukken bijvoorbeeld vormt internet de enige bronvoor leerlingen. De bronnen zijn niet altijd betrouwbaar en leraren klagen erover dat leerlingen klakkeloos informatie knippen en plakken. Daar ligt eenkans voor het onderwijs, betoogt Brand-Gruwel. Docenten moeten leerlingen leren welke bron je wel enwelke je juist niet gebruikt.

Guido van Dijk, ook docent informatica aan het ConnectCollege in Echt, is het daar roerend mee eens. Hij bereidtleerlingen dan ook voor op informatievaardighedenen mediageletterdheid. Ik begeleid ze niet alleen ininformatie zoeken, maar teer ze ook dat ze zelf eenbron kunnen zijn. Zo kunnen zij documenten dieze gemaakt hebben wegzetten in een blog of wikiachtige omgeving. Het is belangrijk dat leerlingenarchiveren wat ze bekijken, bijvoorbeeld door sites tebookmarken. Zo weet je waar je je informatie vandaanhebt en als je een week later verder werkt, surf je niet

opnieuw langs dezelfde bronnen. Vervolgens kunnenze zelf tags koppelen aan de bronnen en de informatiezo beschikbaar stellen voor anderen.’

Kritisch bronnenonderzoekBrand-Gruwel vindt ook dat docenten leerlingen moeten leren welke site je selecteert en gebruikt. Daarbij moet je leerlingen de ogen openen voor zaken als:hoe recent is het bericht? Is het een krantenberichtuit de Volkskrant of een huis-aan-huisblad. Of vind jeje informatie op een blog, een bron waarop mensenhun eigen mening publiceren? Is het een universitairesite? Of gebruik je, als je een werkstuk over voedingmaakt, een commerciële bron als McDonald’s en duseen site met een reclamedoel? Daar moeten leerlingen zich bewust van zijn. Op internet vind je ook vaaktegenstrijdige informatie, ook daarin mag je de kinderen wegwijs maken. Brand-Gruwel: Maar een veelgehoord tegenargument van leerkrachten is dan: “De

48•

‘. .:

b b

.1— —

MEDIA 49

Digitatiserings niet te stuiten

.f.

F

,iL41Leerlingen zijn misschien beter incomputervaardigheden, maarleraren in kritisch nadenken!

leerlingen zijn veel beter met digitale zaken dan ik!’Nee, zeg ik dan stellig. De computervaardigheden vanleerlingen zijn misschien beter, maar jullie zijn veelbeter in staat tot kritisch nadenken!’Het betoog van Brand-Gruwel vindt bevestiging in

een onderzoek van een van haar promovendi. Datonderzoek is uitgevoerd op een middelbare schoolonder havo en vwo 3/4 klassen met vier Leerkrachten geschiedenis. De leerlingen kregen verschillendeopdrachten om over de Tweede Wereldoorlog eenwerkstuk te maken en moesten daarvoor zelf informatie zoeken, beoordelen en verwerken. De helft vande leerlingen volgde de reguliere lessen over het on

wel of juist niet was gebruikt. Voor en na het projectzijn metingen gedaan. Daaruit bleek dat leerlingen diede laatstgenoemde manier hadden gevolgd, informatievaardiger waren dan de kinderen die uit de methode hadden les gekregen. En hoewel de tweede groepnaast aandacht aan de Tweede Wereldoorlog ook tijdheeft geïnvesteerd in het kritisch gebruiken van informatie op internet, was hun kennis van WOl! groter danvan de leerlingen die de reguliere lessen volgden.

BasisvaardighedenHet gebruik van internet in de klas is slechts een voorbeeld van het gebruik van digitale media.Ûok andere,nieuwe technologie vindt zijn weg naar het onderwijs,zoals de tablet in de klas. Toch is de nieuwe techniekniet de enige weg tot betere leerprestaties. Nieuwetechnologie kan worden ingezet om onderwijsdoelerite bereiken en dat vraagt een grondig doordenkenvan het onderwijs. Een excursie met gebruik van eenmobieltje kan erg motiverend zijn. Maar heeft het eenmeerwaarde ten opzichte van een excursie waarbijopdrachten op papier worden uitgewerkt? De didactische uitwerking is van belang. Alleen als je met hetdigitale iets kunt dat je anders niet kunt doen, heefthet meerwaarde.Anders dan sommige leerkrachten denken, is hunbegeleidende rol in dit digitale tijdperk dus onmisbaar. Van Dijk ziet een veel te grote kloof tussen de

ict-vaardigheden van ‘leerlingen en die van docentenop de scholen waar hij komt en lesgeeft. Daar moetiets aan gedaan worden, vindt hij. Maar hoe komenleerkrachten nou aan digitale kennis? ‘Leerkrachtenzullen daarin geschoold moeten worden. Bijvoorbeeldmet de post hbo-opleiding Leren in de 21e eeuw. Bepaalde zaken moeten bij leerkrachten basisvaardigheden zijn. De docent heeft als plicht om zich bij tescholen om in huidige tijd les te kunnen geven. Maarbijscholing werkt alleen als die wens echt vanuit deleerkracht of het team komt. Die moet niet worden opgelegd vanuit directie of bestuur. De leerling mag nietde dupe worden van niet toereikende kennis van deleerkracht.’

ManagementOok de lerarenopleidingen moeten een grote rol Spelen in de nieuwe technologie en de didactiek die erbijhoort, bepleit Brand-Gruwel. Van Dijk merkt dat dieopleidingen achterlopen en studenten slechts voorbereiden op het gebruik van het digibord. ‘Samen met deP0- en VO-scholen zal er gewerkt moeten worden aanverbetering van de digitale vaardigheden van studenten en docenten aan de lerarenopleiding.’Kersverse docenten nemen die kennis vervolgensmee naar de school waar ze gaan werken. ‘Datkan nog best zwaar zijn: én een nieuw vak leren éneen missie omtrent digitalisering, voorziet BrandGruwel. ‘Als je boordevol ideeën op een school start,maar je vaksectie is daarin behoudend, dan is hetmoeilijk om die innovatie in gang te zetten. Daaromspelen niet alleen leerkrachten hierin een rol, ook het

schoolmanagement moet daarin een visie formuleren.Welke innovatie passen we toe en welke projectenkomen daarvoor in aanmerking? Die innovatiesmoeten zowel topdown als bottom up worden ingezet.’

Goed en grondig onderwijsIn de toekomst lopen leerlingen niet meer rond meteen dikke, zware boekentas, maar vervangt de iPad oftablet het drukwerk, voorziet Brand-Gruwel. ‘Natuurlijk is het goed om een boek te lezen, maar dat kanook op een tablet. Een valkuil is dat leerlingen tijdensde lessen op een tablet ook spelletjes doen en sms’en;dat gebeurt en dat is een serieus punt. Aan de anderekant: wij speelden vroeger in de klas ook boter, kaasen eieren, gaven briefjes aan elkaar door of staardennaar buiten tijdens de les. Het is hoe dan ook de taakvan de leerkracht om ze bij de les te houden. Digitaalof ouderwets: we moeten bewaken dat het onderwijsvooral goed en grondig is!’,,

FLIPPING THE CLASSROOMDe meeste leerlingen gaan van les naar lesen maken thuis hun huiswerk. Dat kun je ookcmdraaien, vindt het uroject Flipping theClassroom. Leerlingen krijgen thuis les via dedoor de docent opgenomen les. De kennis die zethuis opdoen. passen ze toe in de klas. Toepassenis moeilijker dan de uitleg begrijpen. Daarom ishet goed om de zwaartekracht van ht uitleggente verplaatsen naar thuis en die kennis ingroepjes in opdrachten toe te passen, zo bepletenvoorstanders.

Mocht de uitleg niet duidelijk zijn, clan kun jeals leerling de chatfunctje in een communitygebruiken.

Reageren op dit artikeL?Twitter #primaonderwijs of stuur een mail naarredactie@primaoncjerwjjsnL

Meer lezen over de digitaleontwikkelingen in onderwijsland?Kijk dan op: www.Connect21ive.org enwwwceLstec.org

MEDIA 5

Digitaal of ouderwets:’we moeten bewakendat het Onderwijsvooral goed engrondig is!

derwerp. De andere helft werd begeleid in het kritischselecteren van bronnen. De leerlingen maakten eenmindmap met trefwoorden en hielden bij welke info zehadden gzocht en gevonden en waarom welke bron

De leerling mag niet de dupeworden van niet toereikendekennis van de leerkracht

1