Preventieve zorg aan chronisch zieken met COPD op het ... Web viewWij zijn vijf tweedejaarsstudenten...

Preventieprogramma non-compliance

Samen over de finish

OpdrachtgeverChronisch zieken en Gehandicapten Raad Nederland(CG-Raad)

Hogeschool van Amsterdam Tafelbergweg 51

1105 BD Amsterdam ZuidoostTel: 020- 595 41 11

ProjectledenMichelle Kroon (500546867)Shannon Huel (500608699)Sarah Calissendorff (500600521)Suzanne Zeekant (500544757)

ProjectbegeleiderAnouk Verburg

Inhoudsopgave

Deel 1: Introductie.................................................................................................................................................3Inleiding..............................................................................................................................................................4

Deel 2: Het preventieprogramma................................................................................................................... 51 Orïentatie en analyse......................................................................................................................................6

1.1 Doelgroep................................................................................................................................................61.2 Setting......................................................................................................................................................61.3 Thema......................................................................................................................................................7

1.3.1 De chronische ziekte COPD..............................................................................................................91.3.2 Non-compliance...............................................................................................................................91.3.3 Preventieprogramma.......................................................................................................................9

2 Determinanten en risicofactoren...................................................................................................................102.1 Inleiding.................................................................................................................................................102.2 Determinanten, risicofactoren en compliance: de begrippen................................................................10

Preventieve zorg aan chronisch zieken met COPD op het gebied van non-compliance

2.3 Determinanten en risicofactoren t.a.v. (non-)compliance bij de doelgroep (m.b.v. het model van Lalonde).......................................................................................................................................................10

3 Preventietheorie............................................................................................................................................133.1 Inleiding.................................................................................................................................................133.2 De theorie van het geplande gedrag......................................................................................................133.3 Het model van LaLonde.........................................................................................................................14

4 Interventies....................................................................................................................................................164.1 Inleiding.................................................................................................................................................164.2 Preventieve maatregelen.......................................................................................................................164.3 Interventies............................................................................................................................................17

4.3.1 Gezondheidsbevordering...............................................................................................................174.3.2 Gedragsverandering......................................................................................................................174.3.3 Voorlichting en instructies.............................................................................................................18

4.4 Conclusie................................................................................................................................................185 Uitvoering preventieprogramma...................................................................................................................21

5.1 Inleiding.................................................................................................................................................215.2 Themamiddag........................................................................................................................................21

5.2.1 Organisatie.....................................................................................................................................215.2.2 Planning.........................................................................................................................................225.2.3 Voorwaarden.................................................................................................................................225.2.4 Middelen.......................................................................................................................................22

5.3 Interventie.............................................................................................................................................226 Hulpmiddel....................................................................................................................................................27

6.1 Inleiding en verantwoording..................................................................................................................276.1.1 Schriftelijk hulpmiddel van het project..........................................................................................27

6.2 Folder.....................................................................................................................................................287 Kwaliteitsnormen..........................................................................................................................................318 Persbericht....................................................................................................................................................33

8.1 Inleiding.................................................................................................................................................338.2 Persbericht.............................................................................................................................................33

Deel 3: Slot.................................................................................................................................................. 34Nawoord..........................................................................................................................................................35Bijlagen.............................................................................................................................................................36

1 Evaluatieverslag samenwerking................................................................................................................362 Enquête....................................................................................................................................................413 Literatuurlijst............................................................................................................................................43

Deel 1: Introductie2


3


Inleiding

Bezuinigingen zijn in de huidige economische situatie aan de orde van de dag. Bezuinigingen in de zorg vinden plaats op vele gebieden, zoals medicatie, vervoer, AWBZ-zorg (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten) en bijzondere bijstand. Voor mensen met een chronische ziekte of handicap hebben deze bezuinigingen vele gevolgen. De CG-Raad wil de publieke aandacht echter verleggen naar de inhoud van de zorgverlening zelf, en heeft om die reden verpleegkundigen en paramedici uitgenodigd om beroepsproducten te ontwikkelen die preventieve zorg beschrijven aan chronisch zieken.1

De projectgroep heeft uit de drie thema’s vroegtijdige onderkenning, (non)compliance en sociaal isolement het thema (non)compliance gekozen. Aan de hand van dit thema heeft de projectgroep een preventieprogramma geschreven voor een specifieke doelgroep. Zowel het thema (non)compliance als de doelgroep worden uitgebreid beschreven in hoofdstuk 1. In dit hoofdstuk staat tevens beschreven wat de setting van het project is – oftewel de omgeving waarin het project uitgevoerd gaat worden.

Het doel van dit preventieprogramma is het voorkomen van noncompliance bij de doelgroep. De doelgroep is beschreven als van oorsprong autochtone mannen met COPD in de leeftijdscategorie van 21-65 jaar. Om noncompliance te voorkomen is het zaak om de risicofactoren hiervan te kennen en herkennen. Deze risicofactoren (‘determinanten’) staan dan ook uitgebreid beschreven; zie hiervoor hoofdstuk 2.

Aan de hand van de determinanten heeft de projectgroep verpleegkundige preventieve interventies uit het NIC-handboek2 geselecteerd. Zie hiervoor hoofdstuk 4. Deze interventies zijn vormgegeven vanuit de theorie van LaLonde, zie hiervoor hoofdstuk 3.

Om de uitvoering van het preventieprogramma uit te leggen heeft de projectgroep in hoofdstuk 5 de organisatie, planning, voorwaarden en middelen beschreven die voor de uitvoering nodig zijn. Bij de uitvoering wordt gebruik gemaakt van een folder; zie hiervoor hoofdstuk 6.

Het preventieprogramma moet uitgevoerd worden door verpleegkundigen. De projectgroep heeft kwaliteitsnormen geformuleerd waaraan deze beroepsgroep bij de uitvoering van het programma moet voldoen. Zie hiervoor hoofdstuk 7.

Tot slot heeft de projectgroep een persbericht geschreven om het preventieprogramma te promoten. Zie voor het persbericht en een toelichting hierop hoofdstuk 8.

In de bijlagen vindt u het evaluatieverslag van de samenwerking, de enquête en de literatuurlijst.

1 Opleiding Verpleegkunde Blokboek 2.1 en 2.32 McCloskey J, Bulechek G(2002). Verpleegkundige Interventies. Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg®.

4


Deel 2: Het preventieprogramma

5


Hoofdstuk 1 Oriëntatie en analyse

1.1 DoelgroepDe projectgroep heeft veel moeite gehad met het formuleren van een doelgroep. De uiteindelijke doelgroep is van oorsprong autochtone mannen met COPD in de leeftijdscategorie van 21-65 jaar. De projectgroep heeft bewust onderscheid gemaakt in van oorsprong autochtone mannen boven

alle mannen (dus ook van oorsprong allochtone). Wanneer de projectgroep ook allochtone mannen had gebruikt zou de doeldroep (en dus het onderzoek/project) te breed zijn geworden, omdat een verschil tussen allochtoon en autochtoon in de determinanten zit.

De reden dat de doelgroep voor deze specifieke leeftijdscategorie heeft gekozen is omdat uit onderzoek is gebleken dat COPD pas tot ontwikkeling komt of zich uit vanaf het 40ste levensjaar. Tijdens het project kwam de projectgroep erachter dat de doelgroepen van de wetenschappelijke onderzoeken over het algemeen breder waren (adolescenten werden vaak ook meegenomen in het onderzoek). Aangezien COPD zich ook (weliswaar minder vaak) voordoet bij jongvolwassenen, besloot de projectgroep die dus ook mee te nemen in het project. Vandaar dat de leeftijdcategorie van de doelgroep 21-65 jaar is geworden.

De projectgroep heeft het mannelijke geslacht gekozen voor de doelgroep, omdat uit wetenschappelijk onderzoek van het Nationaal Kompas is gebleken dat 316.400 mensen gediagnosticeerd zijn met COPD (Chronische bronchitis en emfyseem), waaronder : 176.500 mannen en 139.900 vrouwen(22,0 per 1000 mannen en 17.1 per 1000 vrouwen). Gebaseerd op deze schattingen komt naar voren dat dus meer mannen gediagnosticeerd zijn met COPD dan vrouwen. Daarnaast wilden wij ons als projectgroep richten op het geslacht waarbij ons thema 'therapieontrouw' een groter risico vormt. Uit wetenschappelijk onderzoek hebben wij geen bevindingen kunnen aantonen, maar doordat de groep mannen met COPD groter is, zullen wij ons vooralsnog op deze doelgroep richten.3

Aanvankelijk had de projectgroep de doelgroep als volgt geforumleerd: van oorsprong autochtone mannen in de leeftijdcategorie 40-55 jaar waarbij drie maanden geleden of eerder de diagnose COPD is gesteld. Deze doelgroep was geformuleerd aan de hand van de ‘Wat is COPD?’-brochure op de website van Luchtpunt.4 Deze brochure beschrijft dat COPD meestal pas op latere leeftijd, d.w.z. na het 40ste levensjaar, optreedt. COPD komt echter ook voor bij jonge mensen (hetzij minder vaak), en ook zij kunnen worstelen met hun ziekte. Oudere patiënten hebben moeite leefgewoontes en gedragspatronen te veranderen, terwijl jongere patiënten moeite hebben om anders te moeten leven dan hun leeftijdgenoten5. Om die reden heeft de projectgroep besloten om de doelgroep te veranderen en de leeftijdscategorie uit te breiden.De reden dat de projectgroep uiteindelijk niet alleen heeft gezocht naar informatie over mannen waarbij drie maanden of eerder COPD is gediagnosticeerd, is dat dit te specifiek werd. Onderzoeken spraken vaak over COPD-patiënten en niet zozeer over hoe lang geleden de patiënten gediagnosticeerd waren.

1.2 Setting

3 http://www.nationaalkompas.nl/gezondheid-en-ziekte/ziekten-en-aandoeningen/ademhalingswegen/copd/omvang/4 www.luchtpunt.nl/sites/luchtpunt/Documents/brochure_wat_is_copd.pdf5 B.S.Boot, H.A.M.Kerstjens. Verpleegproblemen en verpleegkundige interventies. Zorg rondom COPD. 1e druk. Houten:Bohn Stafleu van Loghum; 2006 ; p.181-184

6

http://www.nationaalkompas.nl/gezondheid-en-ziekte/ziekten-en-aandoeningen/ademhalingswegen/copd/omvang/


Een setting is een “omgeving waarin zich iets afspeelt in samenhang met de context”.6

De setting waarin dit preventieprogramma gebruikt gaat worden is de longafdeling van ziekenhuizen in Amsterdam en omstreken. Er is besloten om de uitvoering van het preventieprogramma te richten op mannen die in Amsterdam en omstreken wonen. Hiervoor hebben wij gekozen omdat we dan zeker weten dat we de doelgroep ook kunnen bereiken. Als wij ons zouden richten op heel Nederland was het heel moeilijk om de doelgroep en de verpleegkundige te kunnen bereiken. Ook hebben we voor Amsterdam gekozen omdat Amsterdam de bevolking van Nederland goed representeert. Wij gaan ervan uit dat wat in Amsterdam werkt ook in de rest van Nederland werkt. Dit betekent niet dat dit omgekeerd ook zo is.

Het preventieprogramma kan uitgevoerd worden door verpleegkundigen die te maken hebben met COPD-patiënten die risico hebben op non-compliance. Bepaalde mensen zullen meer risico hebben op non-compliance dan anderen; dit wordt uitgelegd in het hoofdstuk Determinanten en risicofactoren zie blz. 10.

De verpleegkundigen die het preventieprogramma uitvoeren zullen met dit doen met behulp van een folder. Zij zullen de patiënten informeren over het belang van therapietrouw.

1.3 Thema1.3.1 De chronische ziekte COPDCOPD staat voor ‘chronich obstructive pulmonary disease’. Dit is een verzamelnaam voor de longaandoeningen chronische bronchitis en longemfyseem. Bij chronische bronchitis zijn de luchtwegen ontstoken, en bij longemfyseem zijn hiernaast tevens de longblaasjes en het steunweefsel in de longen aangetast. Kenmerken van COPD zijn kortademigheid en benauwdheid, en slijm ophoesten.7

Wereldwijd komen er steeds meer mensen met COPD bij. Veel oudere mensen lijden aan deze chronische ziekte, maar de ziekte komt ook voor bij jongere mensen. COPD wordt in veel gevallen veroorzaakt door jarenlang roken. Het chronische aspect van COPD uit zich in het sluipende ontstaan van de ziekte. Meestal openbaart COPD zich pas na het 40ste levensjaar. Veel COPD-patiënten zijn zich niet bewust van het geleidelijke proces waarmee de ziekte zich ontwikkelt. Het is echter ontzettend belangrijk is om COPD (en welke andere aandoening of ziekte ook) zo snel mogelijk te signaleren om er in de toekomst zo min complicaties van te ondervinden en om de prognose zo gunstig mogelijk te houden.8 Het feit dat veel patiënten niet stilstaan bij de mogelijkheid op COPD is een zeer belangrijk gegeven voor de projectgroep en dient als motivatie voor dit preventieprogramma. Als mensen niet stilstaan bij hun ziekte, is de kans groot dat ze namelijk ook niet stilstaan bij hun therapie.

Leven met COPD is niet makkelijk. Als COPD patiënt is het vooral belangrijk om je leefstijl aan te passen. Medicijngebruik volgens voorschrift, stoppen met roken, voldoende beweging en een gezonde voeding zijn daarbij belangrijke determinanten.

Verminderde eetlustEen COPD patiënt kan een verminderde eetlust hebben, oorzaken hiervan kunnen zijn:

veranderde reukzin en smaak door medicijnen gebrek aan energie en vermoeidheidsklachten

6 www.encyclo.nl/zoek.php?woord=Setting7 www.copdtest.nl/wat_is_copd.aspx8 www.copdtest.nl/

7


kortademigheid de aanwezigheid van een luchtweginfectie en/of exacerbatie misselijkheid droge mond en slechte mondhygiëne

OvergewichtAls er sprake is van overgewicht is het belangrijk om je eetgedrag aan te passen. De patiënt wordt dan verwezen naar een diëtist en vaak is het dan zo, dat de patiënt een dagboek moet houden, waarin die beschrijft wat hij/zij de hele dag door allemaal heeft gegeten. Het is belangrijk om af te vallen, want door overgewicht zal de patiënt veel meer klachten zoals kortademigheid hebben.Ook komt het voor dat COPD patiënten een verminderde eetlust hebben, oorzaken hiervan kunnen zijn:

veranderde reukzin en smaak door medicijnen gebrek aan energie en vermoeidheidsklachten kortademigheid de aanwezigheid van een luchtweginfectie en/of exacerbatie misselijkheid droge mond slechte mondhygiëne

ZelfverzorgingDoor kortademigheid en vermoeidheid is iemand met COPD niet in staat om zichzelf te verzorgen. Je zou daarbij kunnen denken aan douchen, aankleden, schoenen aantrekken etc. Het is daarbij ook moeilijk om het huishouden te doen, terwijl dat heel belangrijk voor iemand met COPD. De klachten kunnen ook verergeren door in aanraking te komen met bepaalde prikkels. Het is niet mogelijk om al deze prikkels te vermijden, maar je kan in ieder geval proberen om niet in aanraking te komen met een aantal van deze prikkels.Voorbeelden van deze prikkels zijn:

huisdieren tabaksrook houtvuur huisstofmijt, stof verbrandingsgassen van een gasfornuis of een geiser zonder afvoer bak- en braadluchtjes parfum en geuren luchtverfrissers kaarsen pollen, bloemen, bomen de lucht van chloor, boenwas, terpentine of andere schoonmaakmiddelen uitlaatgassen van auto’s mist, wind, regen, vochtig weer, sterke temperatuurwisselingen, koude lucht

Psychische gevolgenEen chronische ziekte heeft zowel lichamelijke als psychische gevolgen, zo kan een COPD patiënt zeer angstig, somber of depressief worden, omdat ze dagelijks geconfronteerd worden met de klachten. Ze hebben dan last van kortademigheid en kunnen het gevoel hebben om bijna te stikken. COPD patiënten kunnen zich machteloos voelen, omdat de ziekte heb overkomt en dat ze helemaal niks kunnen doen om het kwaliteit van hun leven te verbeteren9. Bij COPD vind je vaker psychische 9 B.S.Boot, H.A.M.Kerstjens. Verpleegproblemen en verpleegkundige interventies. Zorg rondom COPD. 1e druk. Houten:Bohn Stafleu van Loghum; 2006 ; p 192-212

8


verschijnselen zoals angst, depressie en spanning dan bij gezondere mensen met dezelfde leeftijd. COPD gaat het meest gepaard met depressie in vergelijking met alle andere chronische ziekten. Ook raken veel COPD patiënten in een sociaal isolement, waardoor ze geen sociale contacten meer hebben en waardoor ze niet meer toe komen aan leuke dingen(hobby’s) en sporten Door al deze dingen zal de ziekte zich ongunstig verder kunnen ontwikkelen 10.

WerkVoor mensen met matige tot ernstige COPD is het ook moeilijk om te blijven werken, dit blijkt uit een recent onderzoek. Full-time werken is dan lastig, vanwege de lichamelijke klachten. Niet alleen het werk maar je omgeving zal ook worden beïnvloed als je chronische ziekte als COPD hebt. Het is belangrijk dat je naasten precies weten waar je last van hebt. Zo kunnen zij ook rekening houden met bepaalde dingen je om hulp vraagt11.

Sociaal netwerkHet is belangrijk dat COPD patiënt familie, vrienden en andere dierbaren in zijn omgeving heeft. Dit kunnen de partners, de kinderen en vrienden zijn. Hulp en steun van hun is heel belangrijk en is van onschatbare waarde. Dit vraagt natuurlijk ook veel energie van de partner. Als de partner rookt, is het belangrijk om daarmee te stoppen, want dit kan de klachten van de patiënt verergeren. Dit zou natuurlijk ook heel stressvol zijn voor de partner, de naasten spelen een heel belangrijk rol12

1.3.2 Non-complianceIn dit project heeft de projectgroep gekozen voor de thema non-compliance. Non-compliance betekent therapieontrouw.” Compliance is dus eigenlijk de manier waarop patiënten omgaan met de adviezen van behandelaars en, indien zij die voorgeschreven krijgen, hun medicatie innemen”. Hier wordt er veel wetenschappelijk onderzoek naar gedaan, het gaat daarbij voornamelijk om de vraag, hoe komt het dat een patiënt bepaalde adviezen niet opvolgt? Er wordt zelfs bewezen dat meer dan 80% van de zorgvragers zich niet aan de therapie houdt13. Therapieontrouw komt ook veel voor bij COPD patiënten. Het gaat bij deze patiënten voornamelijk om, het veranderen van gedrag. Als deze patiënten zich niet zullen houden aan de adviezen van specialisten, kan dit de ziekte verergeren. 14

1.3.3 PreventieprogrammaDe opdracht die de projectgroep heeft gekregen is om een verpleegkundig preventieprogramma te ontwerpen. Preventie betekent letterlijk voorkomen. Er zijn drie vormen van preventie: primaire, secundaire en tertiaire preventie. In het hoofdstuk Interventies (zie blz. 16 e.v.) staan deze drie vormen van preventie uitgebreid beschreven en wordt hier verder op ingegaan. De taak van de verpleegkundige bij preventie is voorlichting geven om verergering van therapieontrouw te voorkomen15. Zie hiervoor verder het hoofdstuk Interventies (zie blz. 16 e.v.).

10http://books.google.nl/books?id=aGeoGEgrFCAC&pg=PA52&dq=copd+psychisch&hl=nl&ei=jI6ITd_SBsiBOsim0ZAO&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CDsQ6AEwAQ#v=onepage&q=copd%20psychisch&f=false, geraadpleegd op 22 maart 201111 http://www.astmafonds.nl/over-longen/copd/leven-met-copd/leven-met-copd, geraadpleegd op 11 maart 201112 http://www.longenenleven.nl/leven-copd/goed-dat-je-elkaar-hebt, geraadpleegd op 19 maart 201113 Th. A.M.Deenen,Hoofdstuk1:Preventie. Gezondheidsvoorlichting in de verpleegkundige beroepsuitoefening.1e druk. Leiden: Spruyt, van Mantgen & De Does; 200014 B.S.Boot, H.A.M.Kerstjens.Stoppen met roken. Zorg rondom COPD. 1e druk. Houten:Bohn Stafleu van Loghum;2006 ; p.12415 Th. A.M.Deenen,Hoofdstuk1:Preventie. Gezondheidsvoorlichting in de verpleegkundige beroepsuitoefening.1e druk. Leiden: Spruyt, van Mantgen & De Does; 2000

9

http://www.longenenleven.nl/leven-copd/goed-dat-je-elkaar-hebt

http://www.astmafonds.nl/over-longen/copd/leven-met-copd/leven-met-copd

http://books.google.nl/books?id=aGeoGEgrFCAC&pg=PA52&dq=copd+psychisch&hl=nl&ei=jI6ITd_SBsiBOsim0ZAO&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CDsQ6AEwAQ#v=onepage&q=copd%20psychisch&f=false




Hoofdstuk 2 Determinanten en risicofactoren

2.1 InleidingIn deze paragraaf wordt besproken welke determinanten en risicofactoren t.a.v. noncompliance bij de doelgroep aanwezig (kunnen) zijn. Eerst worden de begrippen determinanten/risicofactoren toegelicht, en wordt kort ingegaan op (non-)compliance. Hierna wordt specifiek op de determinanten bij de doelgroep ingegaan. Dit laatste doen we door middel van het model van LaLonde.

2.2 Determinanten, risicofactoren en compliance: de begrippenBij het preventieprogramma is het van belang om de interventies af te stemmen op de determinanten/risicofactoren ten aanzien van non-compliance bij de doelgroep, van oorsprong autochtone mannen in de leeftijdscategorie 21-65 jaar bij wie de diagnose COPD is gesteld.Determinanten/risicofactoren zijn “factoren die een ontwikkeling of een toestand (mede) bepalen”16. Determinanten t.a.v. non-compliance zijn dus factoren die kunnen bijdragen aan non-compliance.

Lange tijd werd aangenomen dat compliance alleen van de patiënt zelf afhankelijk is. Factoren aan de kant van de arts en de organisatie spelen echter ook mee. Ook de structuur en de financiering van de gezondheidszorg spelen een rol.17

Een belangrijke kanttekening bij onderzoek naar non-compliance is dat de onderzoeksresultaten de hoeveelheid non-compliance onderschatten. Dit komt doordat veel patiënten weten dat van hun verwacht wordt dat ze compliant zijn, en zij om die reden hun antwoorden op in onderzoeken gestelde vragen aanpassen om meer compliant over te komen.18

2.3 Determinanten en risicofactoren t.a.v. (non-)compliance bij de doelgroep (m.b.v. het model van LaLonde19)In tabel 2.1 zijn de determinanten/risicofactoren t.a.v. (non-)compliance bij de doelgroep voor de onderdelen Intern milieu en Extern milieu van het model van LaLonde uitgediept; in tabel 2.2 (zie blz. 12) is dit gedaan voor de onderdelen Leefstijl en Gezondheidszorgsysteem.

Tabel 2.1 Determinanten/risicofactoren m.b.v. LaLonde: Intern milieu & Extern milieuIntern milieu Extern milieu1. de ervaren bijwerkingen van de behandeling en de overtuiging van het belang van de behandeling

7. opleiding

2. de gebruiksvriendelijkheid van de medicatie, en de bereidheid om therapietrouw te zijn3. het wel of niet overtuigd zijn van de noodzaak van de medicatie en de hoeveelheid medicatie4. de overtuiging van het belang van de behandeling5. leeftijd en dagelijkse symptomen6. geslacht

Toelichting/aanvulling op tabel 11&2. In dit onderzoek20 was één specifiek medicijn (fluticasone) versus een placebo onderzocht.

De ervaren bijwerkingen van de behandeling blijken minder belangrijk voor compliance dan

16 Jochems, A.A.F, Joosten F.W.M.G. Zakwoordenboek der Geneeskunde. (2009) Bavel/Dongen: Elsevier.17 A. van den Brink-Muinen, A.M. van Dulmen, Factoren gerelateerd aanfarmacotherapietrouw van chronisch zieken, NIVEL 2004.18 Taylor, S.E. Health Psychology. 19 Zie voor een uitgebreide beschrijving voor het model van LaLonde blz. 13 e.v. 20 A. van den Brink-Muinen, A.M. van Dulmen, Factoren gerelateerd aanfarmacotherapietrouw van chronisch zieken, NIVEL 2004.

10


de overtuiging van de behandeling. De gebruiksvriendelijkheid van de medcatie en de bereidheid om compliant te zijn verhogen de compliance.Het onderzoek was uitgevoerd met 77 patiënten, waarvan 48 COPD-, en 29 astma-patiënten. De leeftijd van de doelgroep van het onderzoek liep van 29-71, en de patiënten waren gemiddeld 47 jaar oud. De verhouding tussen mannen en vrouwen was in dit onderzoek 25/23. Omdat de gemiddelde leeftijd 48 is bij het onderzoek, zijn de resultaten van toepassing op de doelgroep van dit project.

3. Als patiënten twijfelen aan de noodzaak of hoeveelheid van de voorgeschreven medicatie, kan dit leiden tot noncompliance. Dit bleek uit een onderzoek21 naar polyfarmacie onder 514 patiënten die lijden aan chronische ziekten, waaronder COPD.

4. De overtuiging van het belang van de behandeling vergroot de compliance. Dit bleek uit een onderzoek22 naar de omvang van therapietrouw bij 156 patiënten van 12-65 jaar met CARA/Astma-medicatie in het jaar voorafgaand aan het onderzoek. De leeftijdscategorie van de doelgroep van dit project is 21-65 jaar en valt dus binnen de leeftijdscategorie van het onderzoek.

5. Mensen met meer dagelijkse symptomen zijn meer compliant. Dit bleek uit een onderzoek23 naar de omvang van therapietrouw bij 156 patiënten van 12-65 jaar met CARA/Astma-medicatie in het jaar voorafgaand aan het onderzoek.

6. Mannen zijn minder compliant dan vrouwen, en mensen van hogere leeftijd zijn meer compliant. Dit blijkt uit Figuur 2.124, waarin therapietrouw in 2004 bij Astma- en COPD-patiënten wordt weergegeven (voor dit onderzoek zijn alleen de resultaten m.b.t. COPD van belang). De mannen scoren 4,5 tegenover 4,7 bij de vrouwen. De leeftijdscategorie van dit project (21-65) valt binnen de groepen 15-64; deze scoren gemiddeld een 4,5 in compliance. Dit is lager dan de leeftijdscategorie van 65 jaar en ouder.

7. Mensen met een lagere opleiding zijn eerder geneigd tot compliance. Dit bleek uit een onderzoek25 naar de omvang van therapietrouw bij 156 patiënten van 12-65 jaar met CARA/Astma-medicatie in het jaar voorafgaand aan het onderzoek. De leeftijdscategorie van de doelgroep van dit project is 21-65 jaar en valt dus binnen de leeftijdscategorie van het onderzoek.

21 A. van den Brink-Muinen, A.M. van Dulmen, Factoren gerelateerd aanfarmacotherapietrouw van chronisch zieken, NIVEL 2004.22 A. van den Brink-Muinen, A.M. van Dulmen, Factoren gerelateerd aanfarmacotherapietrouw van chronisch zieken, NIVEL 2004.23 A. van den Brink-Muinen, A.M. van Dulmen, Factoren gerelateerd aanfarmacotherapietrouw van chronisch zieken, NIVEL 2004.24 Overgenomen uit: Monitor Zorg- en Leefsituatie van mensen met astma en mensen met COPD, Trends en ontwikkelingen over de periode 2001 – 200425 A. van den Brink-Muinen, A.M. van Dulmen, Factoren gerelateerd aanfarmacotherapietrouw van chronisch zieken, NIVEL 2004.

11

Figuur 2.1 Gemiddelde scores en standaarddeviaties van mensen met astma en mensen met COPD op de Medication Adherence Report Scale (MARS) in 2004.


Tabel 2.2 Determinanten/risicofactoren m.b.v. LaLonde: Leefstijl & GezondheidszorgsysteemLeefstijl Gezondheidszorgsysteem1. Roken 2. Lichamelijke activiteit3. Dieet4. Zelfzorgvermogen

Toelichting/aanvulling op tabel 21. “In januari 2004 rookte (…) 19% van de mensen met COPD. Dit is aanzienlijk lager dan het

percentage rokers in de algemene Nederlandse bevolking (31 %). Vooral (…) mensen met COPD in de leeftijd tot 65 jaar (29%) roken. Dit laatste percentage verschilt dus nauwelijks van de algemene bevolking.”26 In de leeftijdscategorie van de doelgroep, 21-65 jaar, zit dus het grootste aandeel van de rokende COPD-patiënten.

2. In 2003-2004 zijn gegevens verzameld m.b.t. gezond bewegen bij mensen met COPD27. Hieruit bleek dat van de onderzochte mannen 66% aan de norm voor gezond bewegen voldeed (overigens tegenover 52% van de vrouwen). Ingedeeld op leeftijd was dit 58% in de categorie 15-64 jaar en 63% in de categorie 65 jaar en ouder (hierbij werd overigens geen onderscheid gemaakt tussen mannen en vrouwen). De doelgroep van het project voldoet dus minder aan de norm en beweegt dus minder. In dat opzicht is de doelgroep dus meer non-compliant.

3. In 2003-2004 zijn tevens gegevens verzameld m.b.t. de mate waarin COPD-patiënten rekening houden met voeding. Dit was het geval bij 37% van de mannen tegenover 30% van de vrouwen. Uitgaand van leeftijd (waarbij opnieuw geen verschil werd gemaakt tussen mannen en vrouwen), geldt voor de categorie 15-64 jaar dat 42% rekening hield met voeding, tegenover 29% in de categorie 65 jaar en ouder. De doelgroep van het project houdt dus in vergelijking met vrouwen meer leeftijd met hun voeding; en patiënten in de leeftijdscategorie van de doelgroep (waarbij geen onderscheid is gemaakt tussen mannen en vrouwen) houden relatief ook veel rekening met hun voeding, in vergelijking tot de 65+’ers.

4. Er is tevens aangetoond dat zelfzorgvermogen een determinant is voor therapietrouw. Bij de doelgroep gaat het om COPD-patiënten; dit is een complexe, chronische ziekte die zorgt voor een speciale, levenslange zelfzorgbehoefte. Een COPD-patiënt wordt vaak ambulant behandeld, waardoor een groot deel van de verantwoordelijkheid t.a.v. het ziektemanagement bij de patiënt zelf ligt. Het wel of niet uitvoeren van zelfzorggedrag bij chronische zieken wordt beïnvloed door de beschikbare hulpmiddelen en de beweegredenen van de patiënt.28

NB De projectgroep heeft alleen algemene informatie kunnen vinden m.b.t. het onderdeel Gezondheidszorgsysteem van de tabel. Specifieke informatie over de doelgroep is er niet.

26 Monitor Zorg- en Leefsituatie van mensen met astma en mensen met COPD, Trends en ontwikkelingen over de periode 2001 – 2004, M.J.W.M. Heijmans, P. Spreeuwenberg, P.M. Rijken, NIVEL 200527 Monitor Zorg- en Leefsituatie van mensen met astma en mensen met COPD, Trends en ontwikkelingen over de periode 2001 – 2004, M.J.W.M. Heijmans, P. Spreeuwenberg, P.M. Rijken, NIVEL 200528 Meten van zelfzorg, Georges C.M Evers

12


Hoofdstuk 3 Preventietheorie

3.1 InleidingDe interventies zijn vorm gegeven aan de hand van de preventietheorie: De theorie van het geplande gedrag en het model van Lalonde’. De theorie en het model geven een beeld van de factoren die mee kunnen spelen bij gezondheid of juist bij een gezondheidsprobleem. Dit model is binnen de verpleegkunde zeer bruikbaar. Het model maakt onderscheid tussen vier clusters van factoren die, ieder op zich, of onderling samenhangend, van belang zijn en hun invloed kunnen hebben op de gezondheid van zowel het individu als grote groepen mensen. Het gezondheidszorgsysteem bestaat uit instellingen en instituties die van invloed zijn op de gezondheidszorg: ziekenhuizen, longverpleegkundigen, beroepsverenigingen, vakbonden voor verpleegkundigen etc. De theorie van het geplande gedrag heeft een grote voorspellende waarde en is eenvoudig hanteerbaar. Het model bestaat namelijk uit diverse onderdelen die ook wel gedragsdeterminanten worden genoemd. De onderdelen van de theorie van het geplande gedrag zijn: attitude, subjectieve norm, waargenomen gedragscontrole, wegingsfactoren, intentie en barrières en gedrag.

De projectgroep heeft gekozen voor het model van Lalonde. Wij hebben de informatie over dit model gehaald uit de volgende literatuur: Gezondheidsvoorlichting in de verpleegkundige beroepsuitoefening. In de literatuur stond het volgende: 'Het model van Lalonde is een model dat inzicht biedt in de factoren die de gezondheid beïnvloeden. Dit model is binnen de verpleegkunde zeer bruikbaar.' Het model geeft voldoende overzicht en de clusters zijn van toepassing op het indelen van de veelzijdige determinanten die tot therapieontrouw leiden. De 4 factoren oefenen veel invloed uit op de gezondheid, dus is het overzichtelijker om determinanten hierin toe te passen om een vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid te krijgen. Met de werkelijkheid bedoelen we hiermee de belangrijkste determinanten die van invloed zijn op het vormen van ‘therapieontrouw’ bij chronisch zieken met COPD.

3.2 De theorie van het geplande gedrag29

Het model bestaat uit diverse onderdelen die ook wel gedragsdeterminanten worden genoemd. De onderdelen van de theorie van het geplande gedrag zijn:

- Attitude- Subjectieve norm- Waargenomen gedragscontrole- Wegingsfactoren, intentie en barrières - Gedrag

De attitude is een psychische houding of gedragsintentie van iemand. Een aantal kenmerkende aspecten van de attitude zijn:

- de voorspellende waarde- de relatieve stabiliteit- de totstandkoming door evaluatie van gedragsconsequenties- de inhoud, die overtuigingen bevat over een persoon, object, instantie of gebeurtenis

De attitude van een zorgvrager is afhankelijk van:- de inschatting van de zorgvrager dat zijn gedrag bepaalde consequenties met zich meebrengt- het belang dat die zorgvrager aan die verschillende consequenties hecht

Fishbein en Ajzen ontdekte in 1980 dat het gedrag niet alleen werd bepaald door eigen overtuigingen, maar dat anderen ook invloed hadden op het gedrag.

29 Deenen A.M., Spruyt, van Mantgem & De Does bv, Leiden (2000), Gezondheidsvoorlichting in de verpleegkundige beroepsuitoefening

13


De subjectieve norm is samengesteld uit de volgende twee overtuigingen van de zorgvrager:- De ideeën van de zorgvrager over wat anderen denken.- De neigingen van de zorgvrager om aan de ideeën van anderen te willen voldoen.

De subjectieve norm kan een bepaald gedrag stimuleren -> positieve subjectieve normMaar kan een bepaald gedrag ook remmen -> negatieve subjectieve norm

De waargenomen gedragscontrole in de theorie van het geplande gedrag staat voor de inschatting van de zorgvrager betreffende het gemak of de moeilijkheid waarmee gewenst gedrag kan worden uitgevoerd. De waargenomen gedragscontrole van een zorgvrager is afhankelijk van:

- Ervaringen van de zorgvrager- Observatie van gedrag van anderen.- Overtuiging door anderen.- Emotie van de zorgvrager.

Intentie, barrières en wegingsfactoren spelen een rol bij het geplande gedrag. Intentie is de attitude, subjectieve norm en de waargenomen gedragscontrole. Die samen leiden tot de intentie om een bepaald gedrag te gaan uitvoeren. De gedragsdeterminanten leiden niet altijd tot voorgenomen gedrag. Het kan dat er plotseling een barrière ontstaat, ook wel ‘een klink in de kabel’. De zorgvrager weegt vaan het belang van de gedragsdeterminanten voor zijn gedrag af en kent aan alledrie een wegingsfactor af. Gedrag is het gevolg van de afweging van attitude, subjectieve norm en waargenomen gedragscontrole, mits zich geen onverwachte barrière voordoet.

De theorie van het geplande gedrag

3.3 Het model van Lalonde30 Het model maakt onderscheid tussen vier clusters van factoren die, ieder op zich, of onderling samenhangend, van belang zijn en hun invloed kunnen hebben op de gezondheid van zowel het individu als grote groepen mensen.

- Het interne milieu- Het externe milieu- De leefstijl- Het gezondheidszorgsysteem

Centraal staat de gezondheid. Het interne milieu betreft zowel somatische als psychologische factoren. Met somatisch bedoelen we lichamelijke factoren en psychologisch gezien de emoties, stemming, manier van denken en het verstandelijke vermogen. Het externe milieu gaat om omgevingsfactoren: buiten de mens. Men kan hieruit twee onderdelen onderscheiden: de fysieke omgeving en de sociaal-maatschappelijke omgeving.

- De fysieke omgeving: natuur, milieu, klimatologische factoren.

30 Deenen A.M., Spruyt, van Mantgem & De Does bv, Leiden (2000), Gezondheidsvoorlichting in de verpleegkundige beroepsuitoefening

14

BarrièresW1Attitude

GedragIntentieW2

Subjectieve norm

W3

Waargenomen gedragscontrole


- De sociaal maatschappelijke omgeving: woning, vrienden, familie.

Bij de leefstijl gaat het om de manier van leven; het gedrag dat in bepaalde situaties wel of niet vertoond wordt. Deze factoren worden ook wel gezien als de individuele factoren. Leefstijlfactoren kunnen o.a. zijn: eetgedrag, kledingstijl, ‘health habits’(gezondheidsgewoonten vb. roken) en ‘health behaviors’(gezondheidsgedragingen).

Het gezondheidssysteem van dit model bestaat uit instellingen en instituties die van invloed zijn op de gezondheidszorg zoals: ziekenhuizen, ziekenfondsen, verzekeringsmaatschappijen, beroepsverenigingen van fysiotherapeuten en vakbonden voor verpleegkundigen.

Het model van Lalonde:

15


Hoofdstuk 4 Interventies

4.1 InleidingHet is een veelvoorkomende determinant bij de zorgvragers dat de leefregels en adviezen niet overeenkomen met de levenswijze van de patiënt. Het sociale netwerk van de patiënt kan een onbetrouwbare factor zijn: als mensen in de omgeving, zoals familie, de patiënt niet steunen in zijn therapie vormt dat een negatieve factor voor therapietrouw. Daarnaast komt het voor dat de patiënt gebrek aan vertrouwen heeft in de gezondheidszorg. Het is aan de zorgverlener/ de verpleegkundige om een vertrouwensband op te bouwen met de patiënt zodat hij of zij vertrouwen krijgt in de gezondheidszorg. Daarbij staat gedrag centraal in de therapietrouw. Het is van groot belang dat de patiënt met COPD het gevoel heeft invloed uit te kunnen oefenen op de ziekte en de behandeling daarvan. De insteek is het ‘uitdagen’ van patiënten tot onafhankelijkheid en tot het ontdekken van de eigen mogelijkheden en verantwoordelijkheden. Dit moet leiden tot een gedragsverandering bij de patiënt die zich uit in eigen initiatief ontwikkelen, eigen keuzes te maken, zelfstandiger omgaan met zijn chronische ziekte, leren ‘op tijd een zorgverleners in te schakelen. Dit kan door bijvoorbeeld te stoppen met roken, zijn conditie te verbeteren of de medicijnen op de juiste manier te gebruiken. Het is voor de verpleegkundigen van belang om invloed te kunnen uitoefenen op het gedrag van de patiënt en hem of haar te begeleiden hierin. Uit onderzoek blijkt dat zelfmanagement het beste in een samenhangend programma kan worden aangeboden. Mogelijke effecten van combinaties van educatie, instructie en zelfmanagement zijn: verbetering van kwaliteit van leven, verbetering van inspanningstolerantie, vermindering van ziekenhuisopnamen, vermindering van ligduur bij ziekenhuisopname en vermindering van de kosten. Om de motivatie van gedrag te veranderen te vergroten (met accent op bewustwording, hoe belangrijk therapietrouw zijn is), wordt motiverende gespreksvoering door de projectgroep aangeraden. Tools voor het optimaliseren van deze zelfmanagement zijn o.a. de volgende interventies: ondersteuning bij zelfverandering(de communicatie tussen patiënt en zorgverlener om de motivatie te vergroten) en het gezamenlijk stellen van doelen. De patiënt doelen laten uitzetten kan door middel van ons visueel hulpmiddel (zie blz. 27 e.v.) , zodat gebruik gemaakt kan worden van een beloningssysteem. 31

4.2 Preventieve maatregelenDe preventieve maatregelen die worden toegepast beschermen gezondheidsverslechtering door de patiënt therapietrouw te laten zijn. De effectiviteit van onze interventies is gericht op: gezondheidsbevordering. De gezondheidsbevordering richt zich op het bevorderen en het in stand houden van een gezonde leefstijl en gezonde sociale en fysieke omgeving, om zo verergering van ziekte te voorkomen (secundaire en tertiaire preventie). De maatregelen kunnen zowel de gehele bevolking als onze afgebakende doelgroep met specifieke gezondheidsrisico’s als doelgroep hebben. Veelgebruikte maatregelen daarbij zijn gezondheidsvoorlichting, draagvlakverhoging en beleid advisering.’ 32

De interventies in dit draaiboek zijn gericht op patiënten die tot een risicogroep behoren voor ‘therapieontrouw’ zijn. De interventies zijn overzichtelijk uitgewerkt aan de hand van de belangrijkste determinanten en risicofactoren die uit wetenschappelijk onderzoek zijn bevonden. De ‘termen’ geven de determinanten aan en dan volgt een inleiding en verantwoording van de determinant die aansluit bij de effectief bewezen interventie. Ons preventieprogramma is gericht op zowel secundaire preventie als tertiaire preventie. Er zijn namelijk drie vormen van preventie:Primair: gericht op gezonde mensen in het algemeen, op risicofactoren.

31 http://www.rhijnhuysen.nl/algemeen/ketenprogrammas/copd-zelfmanagement.html ( Geraadpleegd op 04-03-2011) 32 http://www.nationaalkompas.nl/preventie/ (Geraadpleegd op : 03-03-2011)

16


Secundair: gericht op risicogroepen: screening, voorlichting en advies en eventueel preventieve behandeling.Tertiair: gericht op mensen die al ziek zijn: gevolgen voorkomen/ verergering symptomen voorkomen door middel van advies en behandeling. Onze interventies zijn gericht op tertiaire preventie, omdat bij een behandeling wordt gesproken over therapietrouw of therapieontrouw zijn. Wij willen voorkomen dat patiënten iets vergeten of in de behandeling iets anders doen, om zo de kwaliteit van leven te verbeteren. Bij primaire en secundaire preventie gaat het om risicofactoren en risicogroepen die de ziekte nog kunnen voorkomen. Ons preventieprogramma is gericht op patiënten die al ziek zijn.

De interventies zijn zo ontworpen dat ze in principe in elke setting gebruikt kunnen worden, wel moet er gekeken worden of de interventies voor patiënten in die specifieke setting relevant zijn. Alle patiënten verschillen namelijk qua normen en waarden, sociaal netwerk, financiën, verzekering, visie op de zorg en visie op de ziekte. Onze interventies zijn ontworpen door het handboek voor Verpleegkundige Interventies(het NIC)33. Het is belangrijk te realiseren dat de informatie is gebaseerd op recente wetenschappelijke bewezen onderzoeken(<5 jaar). Het is daarom belangrijk dat de interventies regelmatig door de beroepsgroepen geëvalueerd en zo nodig aangepast worden om effectiviteit te behouden. Er is bewust gekozen voor de interventies aan de hand van ons onderzoek naar determinanten en risicofactoren die het risico op therapieontrouw vergroten.

4.3 Algemene Interventiesinterventies om therapietrouw te bevorderen zijn gerelateerd aan de determinanten en risicofactoren die therapieontrouw veroorzaken. Het is van belang dat de patiënt vertrouwen leert te krijgen in de behandeling en begeleiding. Een determinant die zich voordoet is namelijk dat er onduidelijkheid bij de patiënt is omtrent de manier waarop de therapie gevolgd dient te worden en omtrent voorschriften, kennis en vaardigheden die de therapie van belang zijn en er ter sprake komen.

4.3.1 GezondheidsbevorderingDe attitude van de patiënt speelt een rol bij onduidelijkheid. Met de attitude van de patiënt bedoel we dat wanneer een patiënt negatief staat tegenover een behandeling in het algemeen,ze minder bereid zijn om zich hieraan te houden. De mening en de houding van de patiënten kan dus een grote invloed hebben op de therapietrouw; een negatieve opvatting leidt eerder tot therapieontrouw. 34Rekening moet worden gehouden met de cultuur, het taalgebruik, de ontwikkeling, het verstandelijk niveau en het niveau van sociaal-emotioneel welzijn van de patiënt. Een goede begeleiding is noodzakelijk bij het leren toepassen van de complexe leefregels en adviezen, en bij het volhouden hiervan. De eigen verantwoordelijkheid van de patiënt en het toepassen van de adviezen en leefregels zouden nadrukkelijk onder de aandacht moeten worden gebracht, omdat dit een zeer belangrijk gedeelte is van het bereiken van therapietrouw. Als de patiënt vertrouwen heeft in de behandeling en inziet dat deze noodzakelijk is, zal hij eerder geneigd zijn zich te houden aan de adviezen en leefregels. De volgende interventie draagt bij aan het bevorderen van de eigen verantwoordelijkheid van de patiënt:

Bevordering van de eigen verantwoordelijkheid (Self-responsibility facilitation)35

Definitie: de patiënt ertoe aanmoedigen meer verantwoordelijkheid te nemen voor zijn eigen gedrag.

4.3.2 Gedragsverandering

33 McCloskey J, Bulechek G(2002). Verpleegkundige Interventies. Therapieontrouw. Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg®. 34 http://wetenschap.infonu.nl/onderzoek/20068-invloed-van-attitude-medicijnen-op-therapietrouw.html35 McCloskey J, Bulechek G(2002). Verpleegkundige Interventies.Bevordering van de eigen verantwoordelijkheid(Self-responsibility facilitation) Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg®.

17


Het gedrag staat centraal in de therapietrouw. Het is van groot belang dat de patiënt met COPD het gevoel heeft invloed uit te kunnen oefenen op de ziekte en de behandeling daarvan. De insteek is het ‘uitdagen’ van patiënten tot onafhankelijkheid en tot het ontdekken van de eigen mogelijkheden en verantwoordelijkheden. Om de motivatie van gedrag te veranderen, te vergroten (met accent op bewustwording, hoe belangrijk therapietrouw zijn is), wordt motiverende gespreksvoering door de projectgroep aangeraden. Voor het vergroten van zelfmanagement zijn o.a. de volgende interventies: ondersteuning bij zelfverandering( de communicatie tussen patiënt en zorgverlener om de motivatie te vergroten) en het gezamenlijk stellen van doelen.36

Ondersteuning bij zelfverandering (Self-modification assistance) 37

Definitie: ‘steun verlenen aan de patiënt die wil veranderen om bepaalde voor hem belangrijke doelen te bereiken’.

Gezamenlijk doelen stellen (Mutual goal setting)38

Definitie: Samen met de patiënt zorgdoelen stellen en prioriteiten toekennen en vervolgens een plan opstellen om deze doelen te bereiken.

4.3.3 Voorlichting en instructiesEen volgende determinant die een rol speelt bij zorgvragers is de mate waarin de mensen overtuigd zijn van de noodzaak en veelheid van de medicijnen en de gebruiksvriendelijkheid van de medicatie en de bereidheid vanuit de patiënt om therapietrouw te zijn. Het geven van instructie over het ziekteproces is onder andere een taak van de verpleegkundige. Een goede instructie is noodzakelijk voor een goed resultaat van de therapie. Bovendien wordt de therapietrouw bevorderd. Het gebruik van een grote hoeveelheid medicijnen of zuurstof kan een zeer ingrijpende gebeurtenis zijn voor een patiënt, die dan afhankelijk is geworden van verschillende hulpmiddelen en apparatuur. Het is zeer belangrijk dat de patiënt weet waarom hij die middelen nodig heeft. Het is nodig dat de verpleegkundige/ zorgverleners samen met de patiënt, partner of andere betrokkenen nagaan of deze behandeling ingepast kan worden in het dagelijks leven en de daarbij voorkomende problemen zoveel mogelijk op te lossen. De volgende interventie draagt bij aan het geven van een goede instructie voor een goed resultaat van de therapie:

Voorlichting: ziekteproces (Teaching disease process)39

Definitie: de patiënt helpen inzicht te krijgen in zijn ziekte. Voorlichting: zorgvoorzieningen (Health system guidance)40

Definitie: de patiënt informatie te geven over de beschikbare gezondheidsvoorzieningen en hem helpen hiervan gebruik te maken.

4.4 ConclusieHet model van LaLonde maakt onderscheid tussen vier clusters van factoren die invloed hebben op de gezondheid van zowel het individu als grotere groepen mensen. De projectgroep richt zich met de interventies op de leefstijl van het individu. Bij de leefstijl gaat het om de manier van leven; het gedrag dat in bepaalde situaties wel of niet vertoond zijn. De leefstijlfactoren zijn o.a. ‘health habits’(gezondheidsgewoonten) en ‘health behaviors’ (gezondheidsgedragingen). Een belangrijk doel van therapietrouw is het richten op ‘gedragsverandering’. Om lange termijn therapietrouw te bereiken moet veel aandacht worden geschonken aan de afweging van voor- en nadelen en aan de persoonlijke effectiviteit. De afweging van de voor- en de nadelen is te 36 http://www.rhijnhuysen.nl/algemeen/ketenprogrammas/copd-zelfmanagement.html(Geraadpleegd op 04-03-2011)37 McCloskey J, Bulechek G(2002). Verpleegkundige Interventies. Ondersteuning bij zelfverandering(Self- modification assistance). Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg®.38 McCloskey J, Bulechek G(2002). Verpleegkundige Interventies.Gezamenlijk doelen stellen(Mutual goal setting). Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg®.39 McCloskey J, Bulechek G(2002). Verpleegkundige Interventies.Voorlichting: ziekteproces (Teaching disease process). Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg®.40 McCloskey J, Bulechek G(2002). Verpleegkundige Interventies.Voorlichting. Voorlichting: zorgvoorzieningen (Health system guidance). Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg®.

18


beïnvloeden door als longverpleegkundige samen met de patiënt argumenten te bespreken. De persoonlijke effectiviteit wordt hierdoor verhoogd, doordat de patiënt het gevoel krijgt dat hij in staat is het gedrag uit te voeren, dus dat hij controle heeft over zijn situatie. Er dient dus aandacht te worden besteed aan problemen die patiënten ervaren bij het uitvoeren van oefeningen aan voorkomende gedragsveranderingen. (Taylor, 2009)De interventie is zo ontworpen dat ze in principe in elke setting gebruikt kunnen worden, wel moet er gekeken worden of de interventies voor patiënten in die specifieke setting relevant zijn. Alle patiënten verschillen namelijk qua normen en waarden, sociaal netwerk, financiën, verzekering, visie op de zorg en visie op de ziekte. Onze interventies zijn ontworpen door het handboek voor Verpleegkundige Interventies(het NIC). Het is belangrijk te realiseren dat de informatie is gebaseerd op recente wetenschappelijke bewezen onderzoeken(<5 jaar). Het is daarom belangrijk dat de interventies regelmatig door de beroepsgroepen geëvalueerd en zo nodig aangepast worden om effectiviteit te behouden. Er is bewust gekozen voor de interventies aan de hand van ons onderzoek naar determinanten en risicofactoren die het risico op therapieontrouw vergroten.

De kennis over de effectiviteit van preventieve interventies ontbreekt op diverse delen nog. Over het bereik van interventies gericht op de leeftijd 21-65 jaar is weinig bekend. Er is veel meer bekend over determinanten die tot beperkingen leiden, dan over preventieve maatregelen die dat tegengaan. De interventies waarvan de effectiviteit is onderzocht zijn vaak lokale interventies en daarom kunnen wij geen concrete uitspraken doen over de effectiviteit van onze aangewezen interventies. Wel is er door het Rijksinstituut voor milieu en veiligheid onderzocht dat gedragsmatige ondersteuning een positief effect heeft op doelgroepen met als risicodeterminant: roken. Dit is aangetoond in verschillende onderzoeken naar de effecten van ondersteuning bij het stoppen met roken. Gedragsmatige ondersteuning(individueel) verhoogt de kans om na een half jaar nog gestopt te zijn met roken. Gezien de belangrijkste leefstijldeterminant roken is bij onze doelgroep verwachten wij dat de interventie afkomstig uit het ‘NIC voor verpleegkundigen’(literatuurbron): Gezamenlijk doelen stellen; kan bijdragen aan gedragsverandering. Lichamelijke inactiviteit is een andere gedragsdeterminant die belangrijk is in het ontwikkelen van therapieontrouw. Het preventieprogramma biedt daarom ook de interventie ‘gezamenlijk doelen stellen’ aan individuen of grotere groepen die problemen bevinden in het werken aan hun lichamelijke activiteiten. Zoals eerder aangegeven is het aantal bewezen effectieve interventies niet optimaal. Dat geldt ook voor interventies gericht op het stimuleren van de lichamelijke activiteit. Maar uit de internationale literatuur van het RIVM is wel bewezen dat beweegprogramma’s op de korte termijn mensen meer laat bewegen. Beweegprogramma’s op onder andere hogescholen en op de werkplek kan een positief effect hebben op het beweeggedrag van de leeftijd 21 tot 65 jaar.41 Het RIVM heeft onderzocht dat mensen meer bewegen als de directe omgeving (ouders, vrienden of leeftijdsgenoten) hen daarbij steunt en motiveert. De projectgroep adviseert de verpleegkundige om patiënten aan te geven meer te gaan bewegen om te werken aan de gedragsdeterminant ‘lichamelijke inactiviteit’. Samen met de patiënt kan de verpleegkundige steun geven aan de patiënt die wil veranderen om bepaalde belangrijke doelen te bereiken. Een activiteit bij deze interventie is o.a. : beoordeel in hoeverre de gewenste gedragingen door de (sociale en materiële) omgeving worden ondersteund. Het dagelijkse bewegen zal een norm zijn voor de patiënt en daarom bied het preventieprogramma de volgende interventie aan

Activiteiten bij de ondersteuning de interventie: ‘gezamenlijk doelen stellen(Mutual goal setting) is weergegeven in tabel 4.1, zie hiervoor de volgende blz. 42

Tabel 4.1 Gezamenlijk doelen stellen (Mutual goal setting)

41 http://www.nationaalkompas.nl/preventie/gericht-op-gezondheidsdeterminanten/preventie-gericht-op-leefstijl/lichamelijke-activiteit/wat-zijn-de-effecten/42 http://www.nationaalkompas.nl/preventie/gericht-op-gezondheidsdeterminanten/preventie-gericht-op-leefstijl/roken

19


Activiteiten1. Moedig de patiënt aan zijn specifieke waarden en normen vast te stellen.

2. Ga na in hoeverre de patiënt zijn probleem onderkent.3. Moedig de patiënt aan na te gaan welke capaciteiten hij heeft en waar zijn sterke kanten

liggen.

4. Beoordeel in hoeverre de gewenste gedragingen door de (sociale en materiële)omgeving worden ondersteund.

5. Help de patiënt realistische haalbare doelen te stellen.6. Help de patiënt een actieplan op t stellen om zijn doelen te bereiken, een realistisch

tijdschema op te stellen en de geplande activiteiten prioriteit te geven. 7. Beoordeel het niveau van functioneren van de patiënt in het licht van de gestelde doelen.

20


Hoofdstuk 5 Uitvoering preventieprogramma

5.1 InleidingIn dit hoofdstuk is de interventie uitgewerkt in de vorm van een draaiboek. Dit houdt in dat het preventieprogramma zodanig is uitgewerkt dat de verpleegkundigen die het programma gaan uitvoeren stap voor stap kunnen zien ze moeten doen.

De interventie die is uitgewerkt en waar het preventieprogramma op berust is: gezamenlijke doelen stellen (Mutual goal setting).Zie voor een uitgebreide beschrijving van deze interventie hoofdstuk 3.

De interventie wordt uitgewerkt aan de hand van vier punten, namelijk: - de organisatie; - de planning;- de voorwaarden;- de middelen.

Ook wordt er in dit hoofdstuk beschreven wat er gedaan moet worden om non-compliance onder de aandacht te krijgen van de patiënten, dit is een onderdeel van het preventieprogramma. Dit wordt beschreven in de paragraaf themamiddag.

5.2 Themamiddag5.2.1 Organisatie Er wordt een middag georganiseerd om voorlichting te geven aan mannen met COPD en naasten.

Dit met doel om aandacht te geven aan het onderwerp non-compliance bij COPD. Zodat de patiënten op de hoogte zijn van dit probleem, en zodat patiënten begrijpen wat dit voor hun betekent.

Er moeten adressen opgezocht worden van mannen met COPD. Dit met het doel dat wij de mannen benaderen.

Er moeten uitnodigingen gestuurd worden om de voorlichtingsmiddag bij te wonen. Als er mannen zijn die binnen onze doelgroep vallen op bezoek komen voor een andere afspraak

bv. tijdens de poliklinische afspraken kunnen we ze ook informatie geven over de voorlichtingsmiddag.

De voorlichtingmiddag wordt gehouden in een sportzaal met beschikking over twee zalen en een bar waar mensen wat kunnen eten en drinken tegen betaling.

De voorlichtingsmiddag wordt gehouden op zaterdag 23 april van 12:00 tot 16:00 Bij de voorlichtingsmiddag staan drie kraampjes.

- Eerste kraampje: kunnen mensen voorlichting krijgen over stoppen met roken. En informatie krijgen over het belang bij stoppen met roken bij mensen met COPD. Achter het kraampje staan twee verpleegkundigen die hier kennis van hebben.

- Tweede kraampje: Het tweede kraampje staat in het teken van beweging. Hier staat ook een hometrainer waar mensen kunnen testen of hun conditie op pijl is. Verder kunnen mensen vragen stellen over het belang bij beweging voor mensen met COPD. En er zijn folders beschikbaar met informatie over bewegen met COPD. Hierbij staan twee verpleegkundigen die hier informatie over kunnen geven.

- Derde kraampje: Het derde kraampje staat in teken van de medicatie. Op dit kraampje zijn alle verschillende soorten inhalators uitgestald die gebruikt kunnen worden bij mensen met COPD. Verder wordt er hier uitgelegd hoe deze verschillende inhalators gebruikt moeten worden. Verder moet er ook informatie zijn over de duur van de medicatie en andere middelen die er

21


gebruikt kunnen worden bij COPD. Hiervoor moeten ook folders beschikbaar zijn waarin de informatie terug te lezen is.

5.2.2 Planning Op zaterdag middag worden de mannen met evt. naasten ontvangen. Dit zal gebeuren om 12:00

dit gebeurd in zaal 1 Van 12:00 tot 14:00 hebben de mannen de tijd om de verschillende kraampjes te bekijken en

daar vragen te stellen. Van 12:00 tot 14:00 hebben mensen zelf de gelegenheid om wat te ten en te drinken bij de bar. Om 14:00 begint het programma, dit gebeurt in zaal twee. Er zal kort ingelicht worden wat het

doel is van de bijeenkomst. 14:15- 14:45: voorlichting gegeven over het probleem non-compliance bij mannen met COPD. Dit

wordt gedemonstreerd aan de hand van een powerpoint presentatie. 14:45-15:00 pauze. Koffie en thee moeten klaarstaan, dit is gratis. 15:00-15:30: korte samenvatting over de interventies en activiteiten bij non-comliance bij

mannen met COPD. En voorlichting wat er gedaan wordt als de mannen contact op nemen met de verpleegkundigen om over dit probleem te praten. 15:30-16:00 ruimte voor als iets is uitgelopen en vragen. Daarna afsluiting en uitdeling van voorlichting folder. Deze folder is gemaakt door het projectgroep.

5.2.3 Voorwaarden De middag wordt gehouden door verpleegkundigen die goed op de hoogte zijn is van het

preventieprogramma, en van de interventies die daarbij horen. Er moeten meer dan 10 aanmeldingen zijn voor het preventieprogramma. Er moet genoeg tijd zijn. (Oftewel): er moeten verpleegkundigen beschikbaar zijn van 12.00-

15.30 uur. Er moet genoeg kennis zijn over de inhoud van het preventieprogramma.

5.2.4 Middelen een beamer een laptop een ruimte om de bijeenkomst te houden een powerpointpresentatie verpleegkundigen die het preventieprogramma gaan uitvoeren koffie/thee zijn voor bij de kraampjes/tijdens de presentatie drie kraampjes drie kleden, om de kraampjes mooi aan te kleden folders over stoppen met roken folders over beweging bij COPD folders over medicatiegebruik, deze komen van de longafdeling folders over non-comliance bij mensen met COPD, deze zijn gemaakt door de projectgroep twee hometrainers verschillende inhalators die door de COPD-patiënten gebruiken

5.3 InterventieDe uitvoering van de interventie worden uitgewerkt aan de hand van de activiteiten. De activiteiten worden beschreven uitgaande van een standaard situatie. Dit houdt in dat er altijd van het programma afgeweken kan worden als dit onderbouwd kan worden door een deskundigen en met overleg met een behandelend arts.

Interventie: Gezamenlijk doelen stellen (Mutual goal setting)

22


Zie voor de activiteiten de tabel in hoofdstuk 3 Interventies. De nummering van onderstaande activiteiten komt overeen met de nummering van die tabel.

1. Moedig de patiënt aan zijn specifieke waarden en normen vast te stellen. Organisatie

- Als de patiënt op het spreekuur komt wordt er een gesprek gehouden wat de normen en waarden zijn van de patiënt.

- Er wordt gevraagd aan de patiënt om thuis een lijst te maken van zijn normen en waarden. - In het tweede gesprek zijn de normen en waarden helder.

Planning- Het eerste gesprek gaat plaatsvinden aan het begin van de week op een maandag om 10:00- Het tweede gesprek vindt plaats op vrijdag om 10:00

Voorwaarden- De patiënt mag niet beïnvloed worden door de waarden en normen van de hulpverlener.

Middelen- Pen & papier

2. Ga na in hoeverre de patiënt zijn probleem onderkend. Organisatie

- Er moet besproken worden met de patiënt in hoeverre de patiënt zijn probleem erkend. Dit moet gedaan worden met een probleem verhelderend gesprek.

Planning- Dit gesprek wordt gehouden tijdens het eerste gesprek op maandag. Dit

probleemverhelderende gesprek wordt gehouden na dat de normen en waarden zijn besproken.

Voorwaarden- De verpleegkundigen moet op de hoogten zijn van de techniek die je bij een

probleemverhelderd gesprek toepast. - Als er literatuur opgezocht moet worden om het gesprek te kunnen voeren moet dit

evindence based opgezocht worden. Middelen

- Pen & papier

3. Moedig de patiënt aan na te gaan welke capaciteiten hij heeft en waar zijn sterke kanten liggen.Organisatie

- De verpleegkundigen vraagt aan de patiënt wat zijn sterke kanten en capaciteiten zijn- De verpleegkundigen moedigt de patiënt uit om dit te vertellen - De verpleegkundigen help de patiënt als hij vast komt te zitten of als hij te verlegen is om iets

te vertellen door goede eigenschappen van de haar zelf te noemen. Planning

- Dit gesprek vindt plaats in het eerst gesprek wat de verpleegkundigen en de patiënt hebben op de maandag. Dit gebeurd nadat de eerste twee activiteiten zijn gedaan.

Voorwaarden- De verpleegkundigen gaat op een respectvolle manier met de informatie om die hij van de

patiënt krijgt. Middelen

- Pen & papier

4.Beoordeel in hoeverre de gewenste gedragingen door de (sociale en materiële)omgeving worden ondersteund.Organisatie

23


- Er moet een gesprek gevoerd worden over hoe en of de patiënt steunt ondervind van naasten en materie.

Planning - Het gesprek wordt gevoerd in het eerste gesprek wat de verpleegkundige heeft met de

patiëntVoorwaarden

- Er wordt vertrouwelijk omgegaan met de informatie die de patiënt verteld. Middelen

- Papier, pen

5. Help de patiënt realistische haalbare doelen te stellen.Organisatie

- De verpleegkundigen maakt van te voren een rijtje met doelen die de verpleegkundigen geschikt vindt voor de patiënt. Deze doelen zijn breed en kunnen bij iedereen toepasbaar zijn.

* Stoppen met roken* Meer beweging * Medicatietrouw

- Als de Patiënt op gesprek is worden de doelen aangepast aan de wensen van de patiënt. - De doelen worden aangepast aan de hand wat er bij de eerste drie activiteiten naar voren is

gekomen. - De doelen worden onderbouwd en er wordt een motivatie gegeven waarom er voor de

doelen gekozen wordt aan de hand van wat de patiënt verteld heeft in activiteiten een twee en drie.

Planning- Deze doelen worden gemaakt in het tweede gesprek op vrijdag.

Voorwaarden - De doelen die gemaakt worden moeten SMART beschreven zijn - De doelen sluiten aan bij de wensen van de patiënt.

Middelen- De standaard doelen - Pen - Papier

6. Help de patiënt een actieplan op t stellen om zijn doelen te bereiken, een realistisch tijdschema op te stellen en de geplande activiteiten prioriteit te geven.Organisatie

- Maak een voorbeeld van een actieplan zodat een de patiënt een idee heeft van wat een actie plan inhoud.

- Maak samen met de patiënt een realistisch tijdschema om de doelen uit te kunnen voeren Planning

- Het maken van de tijdsschema en actieplan gebeurt in het tweede gesprek op Vrijdag - Er wordt na een maand een evaluatie gehouden van het actieplan en tijdsschema.

Voorwaarden - Het actieplan moet realistisch zijn - Het actieplan moet haalbaar zijn - In het actieplan en tijdschema moeten de doelen verwerkt zijn die de patiënt in het tweede

gesprek heeft gemaakt. Middelen

- Tijdsschema - Actieplan

24


- Pen & Papier

7. Beoordeel het niveau van functioneren van de patiënt in het licht van de gestelde doelen.Organisatie

- In het evaluatie gesprek wordt er het niveau van functioneren beoordeeld aan de hand van de doelen

Planning - Dit gesprek wordt gehouden een maand na het maken van het actieplan en tijdsschema. - Aan de hand van het resultaat wordt er besloten of er door wordt gegaan met de doelen,

gestopt wordt of dat de doelen aangepast moeten worden. Voorwaarden

- De verpleegkundigen vult de antwoorden van de patiënt niet zelf in mar laat de patiënt zo veel mogelijk zelf vertellen hoe het gaat.

De projectgroep heeft de organisatie, planning, voorwaarden en middelen overzichtelijk weergegeven in een tabel, zie hiervoor de volgende blz. Belangrijk: De activiteiten zjin niet voluit geschreven maar genummerd; de nummering komt overeen met

bovenstaande nummering. In de tabel wordt bij het punt planning van de themamiddag gesproken over ‘programma’. Voor

een uitgebreide uitwerking hiervan, zie 5.2.2.

25


26


Hoofdstuk 6 Hulpmiddel

6.1 Inleiding en verantwoordingIn dit hoofdstuk beschrijft de projectgroep welke hulpmiddelen voor patiëntenvoorlichting er zijn. Hierna beargumenteert de projectgroep welk hulpmiddel toegepast zal worden.

Hulpmiddelen bij patiëntenvoorlichting kunnen in drie groepen ingedeeld worden: schriftelijke hulpmiddelen (zoals folders), audiovisuele hulpmiddelen (zoals dia’s) en demonstatie- en oefenmateriaal (zoals anatomische modellen). Het is bij het gebruik van hulpmiddelen belangrijk dat

27


ze niet in de plaats komen van persoonlijk contact met de zorgverlener. Hulpmiddelen moeten dan ook gezien worden als ondersteuning of versterking van voorlichtingsmethoden.43

Onderstaande tabel is overgenomen uit Boog et al (2002)44, en laat zien hoeveel procent van de informatie die via audiovisuele hulpmiddelen wordt overgedragen op zorgvragers, ook daadwerkelijk door hun wordt onthouden.

Boog et al (2002) noemt tevens de verschillende hulpmiddelen die er zijn om te gebruiken bij patiëntenvoorlichting: folders, video’s, foto’s, dia’s, anatomische modellen, tekeningen, verpleeghulpmiddelen, boeken, geluidsbanden/cassettes, posters/affiches.

6.1.1 Schriftelijk hulpmiddel van het project De projectgroep houdt rekening met het gevaar van het overheersen van het hulpmiddel en het verloren gaan van persoonlijk contact tussen zorgvrager- en verlener, door een hulpmiddel aan te bieden dat geïntegreerd is in de voorlichting; het maakt deel uit van de voorlichting. Op die manier vindt de projectgroep een balans tussen persoonlijk contact en het inzetten van een hulpmiddel. De projectgroep wil hiermee bereiken dat de gegeven voorlichting zo optimaal mogelijk is.

De projectgroep heeft naar aanleiding van de tabel uit de inleiding besloten om een hulpmiddel toe te passen waarbij een combinatie wordt gemaakt het eerste, vijfde en zesde punt uit deze tabel: lezen, praten en iets doen wat betrekking heeft op waarover gepraat wordt. Hierbij zijn het voornamelijk de zorgvragers die zullen praten, en is het dus van belang dat de hulpverleners de juiste vragen stellen.

Het is belangrijk dat het hulpmiddel aansluit op de gehele doelgroep. Omdat de doelgroep een brede leeftijdscategorie heeft vindt de projectgroep een audiovisueel hulpmiddel zoals een video niet geschikt. Een video is namelijk vrij specifiek en zal een klein deel van de doelgroep aanspreken. De projectgroep kan een video immers niet (makkelijk) zorgvragerspecifiek (zie hieronder) maken, en hierdoor zal de video algemener worden en al snel naar één kant van de doelgroep neigen; bijvoorbeeld naar de jongere patiënten (bv. 21-30), of juist naar de oudere patiënten (40-65).

Met zorgvragerspecifiek wordt bedoeld dat het hulpmiddel aangepast kan worden naar de behoeften van de specifieke individuen van de doelgroep.

43 Boog, W, De Jong J.H.M, Kerstens, J.A.M. (2002). Inleiding in de verpleegkunde en aspecten van de verpleegkundige beroepsuitoefening, blz. 16144 Boog, W, De Jong J.H.M, Kerstens, J.A.M. (2002). Inleiding in de verpleegkunde en aspecten van de verpleegkundige beroepsuitoefening, blz. 158

28

Zorgvragers onthouden gemiddeld:- 10% van wat zij lezen;- 20% van wat zij horen;- 30% van wat zij zien;- 50% van wat zij gelijktijdig horen en zien;- 80% van wat zij zelf zeggen;- 90% van wat zij zelf zeggen terwijl ze gelijktijdig iets doen

wat daar betrekking op heeft.


Omdat de projectgroep het belangrijk vindt een zorgvragerspecifiek hulpmiddel te maken dat voor zowel de jongere mannen uit de doelgroep als de oudere mannen uit de doelgroep geschikt is, gaat de voorkeur uit naar een schriftelijk hulpmiddel: de projectgroep heeft een folder gemaakt. Het zorgvragerspecifieke aspect van de folder houdt in dat bepaalde delen van de folder nog ingevuld moeten worden en dat de invulling van die delen afhangt van de zorgvrager. Uiteindelijk heeft de zorgrvrager dus een persoonlijke folder dat als steuntje in de rug zal dienen bij het compliant zijn.

De zorgvrager zal de punten in de folder onder begeleiding van de hulpverlener invullen; hierbij is zowel het praten over deze punten belangrijk, als het opschrijven ervan; maar voornamelijk de bewustwording is relevant. Hierbij is het belangrijk te vermelden dat dit deel van de voorlichting op microniveau zal plaatsvinden; de folders worden immers ingevuld door één zorgvrager, met behulp van één zorgverlener. Om deze reden kiest de projectgroep ervoor de wijkverpleegkundige de zorgvrager te laten begeleiden bij het invullen van de folder. Er zijn dan genoeg mogelijkheden om na een bepaalde tijd (bijvoorbeeld wanneer de doelen behaald zijn, of wanneer omstandigheden wijzigen) opnieuw een folder te maken.

6.2 FolderZie de volgende blz. voor de folder die de projectgroep ontwikkeld heeft.

29


30


31


Hoofdstuk 7 Kwaliteitsnormen

D e door de projectgroep gekozen beroepsgroep is die van de verpleegkundigen. Het preventieprogramma moet uitgevoerd worden door longverpleegkundigen. Eisen waar de beroepsgroep aan moet voldoen:

- De verpleegkundige moet gespecialiseerd zijn als longverpleegkundige.- De verpleegkundige moet kennis en ervaring met therapieontrouw hebben.- De verpleegkundige moet over communicatieve vaardigheden op hbo-niveau beschikken.- De verpleegkundige moet ervaring hebben met therapie door middel van interventies.

De longverpleegkundigen moeten in staat zijn om:- Hoog complexe zorg te verlenen en begeleiden in situaties waarbij voor het analyseren en

oplossen van verpleegproblemen specifieke kennis en vaardigheden, op het gebied van Astma/COPD zorg, vereist zijn.

- Voorlichting, educatie, begeleiding en instructie te geven met als doel de patiënt te leren omgaan met de ziekte in het dagelijkse leven.

32


Algemene patiëntgerichte taken longverpleegkundige:45

Patiëntenscreening: het in kaart brengen van patiënten met licht/ matig/ ernstig persisterend astma en COPD via uitgebreide anamnese

Voorlichting (op maat) algemeen en specifiek: face to face en groepsvoorlichting aan cliënten Ziekte en gezondheidsinzicht bevorderen:

- informatie ziektebeeld- adviezen rondom leefregels- conditieverbetering bespreken

Ondersteunen en begeleiden van therapeutische voorschriften: - inhalatie -instructie, en uitleg over gebruik en werking van de medicatie- controle van de inhalatietechniek- begeleiding bij het stoppen met roken- instructie vernevelen- werking en gebruik zuurstof

Ondersteunen en begeleiden sociale omstandigheden: - bespreekbaar maken van een (dreigend) isolement

Lidmaatschap patiëntenverenigingen Signaleren van verpleegkundige en medische, potentiële en actuele problemen en hierop

actie ondernemen Logistiek regelen rondom (jaarlijkse) spirometrie Werkzaamheden rondom afspraken en afsprakenverzuim

Specifieke patiëntgerichte taken longverpleegkundige: 46

Begeleiden van recent gediagnosticeerde patiënten + verpleegkundig Begeleiden van complexe patiënten

- therapieontrouw- co-morbiditeit- onstabiele (thuis)situatie die gevolgen heeft voor astma/COPD- verminderde mobiliteit

behandelplan opzetten- zuurstof afhankelijke COPD- terminale patiënt

Verwijzen van patiënten naar andere hulpverleners (o.a. fysiotherapeut, diëtist) m.b.v. vooropgestelde criteria zoals beschreven vanuit het COPD-project Utrecht

Adviseren rondom vergoedingen Coördinerende functie naar praktijkassistenten, praktijkondersteuners en huisartsen en

andere disciplines Saneringshuisbezoeken Opvang van patiënten in de periode tussen (klinisch) ontslag en eerstvolgend poliklinisch

bezoek aan de longarts.

45 http://www.rhijnhuysen.nl/algemeen/ketenprogrammas/copd-verpleegkundige-zorg.html46 http://www.rhijnhuysen.nl/algemeen/ketenprogrammas/copd-verpleegkundige-zorg.html

33


34


Hoofdstuk 8 Persbericht

8.1 Inleiding persberichtHet doel van ons persbericht is om belangstelling voor ons preventieprogramma te wekken. Wij gaan er van uit dat dit gaat lukken, omdat ons preventieprogramma genoeg nieuwswaarde heeft naar onze mening. Ook hopen wij verpleegkundigen te overtuigen van de werkzaamheid van ons preventieprogramma.

8.2 Persbericht

35

PersberichtAmsterdam 23 maart 2010

Preventieprogramma ´Samen over de finish´ de lucht in

Sinds gister is het preventieprogramma Samen over de finish gestart. Het voornaamste doel van dit preventieprogramma is het voorkomen en bestrijden van non-compliance bij volwassen mannen met COPD. Dit preventieprogramma is bedoeld voor verpleegkundigen en is gemaakt in een vorm van een draaiboek.

De Chronisch zieken en Gehandicapten Raad Nederland meldde dat er nooit eerder mensen met een chronische ziekte of handicap zo vaak genoemd werden in de media en in Haagse kringen. Ook dreigen de bezuinigingen de aandacht rond preventie te laten verdwijnen. Daarbij vindt men niet dat alleen de overheid verantwoordelijk is voor preventie. ‘Gezond gedrag is in de eerste plaats een zaak van burgers zelf, maar ook andere partijen kunnen en moeten de burger ondersteunen bij het maken van gezonde keuzes’ (de Regt, 2004). De CG- Raad heeft door dit alles besloten om dit patroon te doorbreken en projectgroepen de kans te geven een preventieprogramma te schrijven.

De project groep Samen over de Finish heeft hierdoor een draaiboek voor verpleegkundigen kunnen maken, met de bedoeling dat de verpleegkundige het programma gebruiken voor mannen met COPD die neigen naar non-compliance. De projectgroep heeft hiervoor literatuur onderzocht en beoordeeld. Het draaiboek wordt onder aandacht gebracht door middel van een thema middag. Deze middag zal geheel in het teken staan van non-compliance bij mannen met COPD. Deze middag zal plaatsvinden van 12:00 tot 16:00 op 23 april in de Apollohal te Amsterdam.

Een belangrijk onderdeel van de interventies bij non-compliance gaat bestaat uit gezamenlijk doelen stellen. Dit zal plaats vinden in de volgende ziekenhuizen: het Boven-ij ziekenhuis, het AMC, het VU medisch centrum en het Slotervaart ziekenhuis.

Wilt u meer weten over dit preventieprogramma? U kunt terecht bij Suzanne Zeekant, Sarah Calissendorff, Michelle Kroon en Shannon Huel. Telefoon: 020-5954237


Deel 3: Slot

36


Nawoord

Dit preventieproject was voor ons allen ons eerste project. Hierdoor was het onderwerp niet het enige waar we ons goed in moesten verdiepen, want ook – of vooral – de werkwijze tijdens een project was voor ons geheel nieuw.We hebben als groep een langzame start gemaakt. Dit kwam doordat we moeite hadden enig overzicht te behouden (of zelfs te krijgen) temidden van alle deelvragen, ontwerpspecificaties en bijeenkomsten. Als een goede start het halve werk is, hebben wij waarschijnlijk dubbel zoveel werk gehad – maar we hebben wél veel geleerd van de dingen die tegenzaten en die we niet op de juiste manier aanpakten.47 We willen onze projectbegeleider Anouk Verburg bedanken voor de feedback die ze ons gegeven heeft en voor de begeleiding tijdens ons project. We zullen niet ontkennen dat we even moesten wennen aan de manier waarop de bijeenkomsten gehouden werden48, maar we zijn zeker uitgedaagd door de structurele manier van werken (bijvoorbeeld het uploaden van een agenda op BSCW, het notuleren en voorzitten, het krijgen van wedervragen als we een vraag stelden). En zonder uitdaging wordt het uiteindelijk ook maar saai!

47 In bijlage 1 staat de uitwerking van onze persoonlijke leerdoelen en een beschrijving van ons leerproces. 48 Zie ook hiervoor bijlage 1.

37


Bijlagen

Bijlage 1 Evaluatieverslag samenwerking

Gedurende deze eerste projectperiode hebben de projectleden gereflecteerd op hun leerproces. Door met elkaar te praten over leermomenten en feedbackpunten kon de samenwerking binnen de groep verbeterd worden.

Aan het begin van het project hebben alle projectleden persoonlijke leerdoelen geformuleerd. Onder het kopje ‘persoonlijke leerdoelen’ staan de persoonlijke leerdoelen van de projectleden uitgewerkt. Ieder projectlid heeft dit individueel gedaan, aan de hand van de verkregen feedback van haar medestudenten. Ook heeft de projectgroep als geheel een stuk geschreven over de samenwerkingskwaliteiten en de leidinggevende kwaliteiten. Naar aanleiding van dit stuk zijn conclusies getrokken in termen van aandachtspunten voor het verder ontwikkelen van deze kwaliteiten.

Persoonlijke leerdoelenShannonLeerdoel 1: Aan het einde van de projectperiode van 10 weken kan ik goed genoeg plannen om mijn medestudenten en mezelf niet tot last te zijn. Evaluatie:

Mijn geplande activiteiten waren:- Elke week de notulen bijhouden

Dit heb ik gedaan, maar niet altijd precies op tijd. Dit had ik zelf beter kunnen doen. Ik hier heb ik mijn medestudenten wel een keer mee gehinderd.

- Mezelf houden aan de gemaakte afsprakenIk heb me zelf goed gehouden aan gemaakte afspraken.

Ik heb dit leerdoel behaald als mijn medestudenten en ik het allebei voldoende vinden. Ik zelf ben van mening dat ik vooruit gegaan ben. Uit de feedback van mijn medestudenten blijkt dit ook.

Feedback medestudenten: Je maakt duidelijk dat je soms al een ander vak had ingepland als we een projectbijeenkomst

planden. Op die manier bewaak je goed je grenzen. Tegelijkertijd was je flexibel genoeg om afspraken te verzetten. Het lijkt erop dat je een goede middenweg hebt gevonden voor jezelf.

Je zette je prima in als het om het project ging. Je nam initiatieven en nam genoeg tijd om het project in te plannen. Wel had ik soms het idee dat je wat miste als iedereen feedback aan elkaar gaf en met elkaar op de mail waren. Dit haalde je wel later weer in.

Gedurende de projectperiode heb ik prettig met je samengewerkt. Je toonde veel initiatief en was flexibel aanwezig.

Eigen mening op feedback medestudenten:Ik ben het eens met de feedback die ik gekregen heb. Ik heb erg mijn best gedaan om mij aan de planningen te houden en dat heeft vruchten af geworpen.

Leerdoel 2: Aan het einde van mijn projectperiode van 10 weken kom ik op voor mijn eigen ideeën maar laat ik mijn medestudenten ook genoeg spreken. Evaluatie:

Mijn geplande activiteiten:- Voorzitter zijn

38


Ik ben een aantal keer voorzitter geweest. Dit vond ik erg moeilijk maar hier heb ik wel veel van geleerd.

- Aanmoedigen van andere sprekersOmdat ik zelf ook vaak wacht met mijn meningen en ideeën uitspreken heb ik het snel door als iemand anders het ook voor zich houd. Ik ben van mening dat ik mijn medestudenten goed uitgedaagd heb dit alsnog te delen.

Ik heb dit leerdoel behaald als ik zelf tevreden ben met mijn vooruitgang. Ik ben een stuk assertiever geworden in het delen van mijn mening. Wel neem ik dit ook mee voor het volgende project.

Feedback medestudenten: Tijdens projectbijeenkomsten bracht je je mening in; je zei niet altijd meteen iets terwijl je

wel kon zien dat je dan wat wilde zeggen. Je laat medestudenten genoeg spreken; je valt mensen niet in de rede.

Ik vond dat je tijdens het project vaak met goede ideeën kwam. Ook vroeg je mensen naar hun mening. Soms ben je wel wat onzeker over je eigen mening terwijl dit niet hoeft.

Aan het begin van het project kwam dit leerdoel minder naar voren, maar later in de projectperiode werd je assertiever en vond ik dat je hele goede inbrengen had.

Eigen mening op feedback medestudenten:Ook hier ben ik het eens met de feedback die ik gekregen had. Soms mengde ik mij niet in een bepaalde discussie. Dan wachtte ik af tot die voorbij was en gaf dan mijn mening. Hier voelde ik me het best op mijn gemak bij.

MichelleLeerdoel 1: In week 14 ben ik in staat actief deel te nemen aan feedback geven en ontvangen van mijn medestudenten.Ik heb aan dit leerdoel gewerkt aan de hand van de richtlijnen. Ik maakte gebruik van ik- boodschappen, richtte mijn feedback op het gedrag niet op de persoon zelf. Gevoelsreflecties kwamen veel naar voren in deze periode, omdat ik als lid van de projectgroep in het begin veel moeite had met het begrijpen van de opdracht van het project daarnaast ervaarde ik deze projectperiode als een drukke en stressvolle periode, omdat we als projectgroep moeilijk op gang kwamen. Er kwamen veel discussies aan bod. Deze discussies stonden open voor kritische feedback ik had moeite om mij hierin niet te verdedigen, maar de discussie bleef niet in stand, omdat ik merkte dat de feedback puur op het gedrag van een projectlid gericht was en niet op personen zelf. Waardering bleef behouden wanneer ik feedback ontving van een projectlid. De feedback vond voornamelijk plaat tijdens onze bijeenkomsten, omdat we dan veel mondelinge besprekingen hielden. Aan de hand van de feedback die mijn medestudenten aan mij gaven kwam naar voren dat ik goed aan dit leerdoel heb gewerkt. Ik ben in staat in het geven van feedback, omdat ik een goed beeld heb van wat er moet gebeuren en gaaf naar aanleiding daarvan feedback. De feedback wordt door mijn medestudenten als prettig ervaren, maar 1 projectlid ervaarde haar onbegrip van het project soms ook niet prettig, omdat ik dan geïrriteerd over kon komen op haar onbegrip. Ik kon me bij deze feedback goed in vinden, zowel de positieve als negatieve feedback. Ik herkende mijzelf hierin gedurende deze projectperiode en mijn aandachtspunt voor projectperiode II is dan ook dat ik begrip en respect zal tonen aan medestudenten wanneer zij iets niet begrijpen. Ik had zelf het gevoel dat de projectlid dan meer haar best kon doen om het proberen te begrijpen, maar ik ben mij ervan bewust dat elke persoon anders is en dat een ander meer tijd nodig heeft om een context te begrijpen. Een eigen negatieve feedback was dat ik bij een projectlid te laat was met het geven van feedback. Ik had het gevoel dat zij minder initiatieven in het project nam en dat wilde ik ook aangeven, maar deze projectlid is uiteindelijk gestopt met het project. Mijn feedback is dus nooit aangekomen bij deze ex- projectlid. Maar dit neem ik wel mee naar project II dat ik op tijd feedbackpunten en mijn gevoelsreflectie aangeef bij een mede projectlid, want dan kan diegene nog werken aan mijn feedbackpunt.

39


Leerdoel 2: In week 14 heb ik geleerd actiever deel te nemen in het aanmoedigen van de inbreng van alle deelnemers.Ik heb aan dit leerdoel gewerkt door deel te nemen aan ‘ronden’ waarin iedereen voorstellen of ideeën mag opnoemen. Hierbij gaf ik dan geen kritiek, maar vroeg wel om opheldering als ik iets niet begreep of als ik ergens feedback op had. Als projectgroep bespraken wij veel na en probeerden we er zoveel mogelijk voor te zorgen dat iedereen aan bod komt. Ik heb zelf het gevoel dat ik te matig op dit leerdoel heb gelet. De voorzitter was ondersteuning voor mij, omdat de voorzitter meestal al aangaf dat iedereen om de beurt ideeën mocht aangeven en wie, wanneer, wat, mocht vertellen. In project 2 zal ik meer de voorzitters rol op mij gaan nemen, zodat ik aan dit leerdoel verder kan werken. Als voorzitter bezit men meer deze rol om inbreng van alle deelnemers aan te moedigen. Aan dit leerdoel werd voornamelijk gewerkt tijdens mondelinge besprekingen. Mijn medestudenten gaven de volgende feedback: gedurende discussies kwam ik goed op voor mijn eigen mening en gaf ik mijn grenzen aan. Ik luisterde goed naar de mening van anderen ook bleef ik goed opkomen voor mijzelf. Een andere medestudent gaf aan dat ik nog meer kan proberen anderen studenten die wat minder zeggen aan te moedigen om toch een inbreng van hen te krijgen. Zoals ik eerder heb aangegeven kan ik mijzelf hier goed in vinden. Ik neem ook mee naar project 2 dat ik mijzelf hier meer bewust van wordt en ga werken aan dit leerdoel. Een medestudent gaf ook aan dat ik snel de neiging heb om werk voor mijzelf te nemen in plaats van anderen hierin aan te moedigen. Hier herken ik mezelf ook in dit is een persoonlijk leerdoel voor mij naast dit project, een leerdoel die ik altijd mee zal nemen, omdat dit een karaktertrek van mij is dat controle over dingen wil hebben en daardoor teveel op mij neem. Voor project 2 zal ik dus actiever deel gaan nemen in het aanmoedigen van de inbreng van alle deelnemers. Ik zal assertiever reageren wanneer ik het gevoel heb dat ik het te druk krijg en teveel van het project op mij heb genomen. Maar ik heb project 1 als prettig ervaren en ik heb de indruk dat iedereen dezelfde initiatieven en aandacht heeft gegeven aan dit project 1.

SarahLeerdoel 1: Ik maak gedurende het project een goede planning om mijn opdrachten en afspraken na te komen. Toen wij begonnen met het project was het voor mij erg zoeken wat het project nou precies inhield. dit kwam dan ook naar voren in het maken van opdrachten. Het was voor mij eerst zoeken naar hoe iets moest voor dat ik iets kon maken. Namaten wij verder kwamen in het project lukten het mij ook beter om aan mijn afspraken te houden. Ik vind dat ik de delen die ik heb geschreven ook zelfstandig heb kunnen uitvoeren en dat het mij lukte deze dingen ook op tijd af te krijgen. Uit feedback van mij medestudenten komt ook dat ik mijn opdrachten op tijd af had. En genoeg tijd heb gemaakt voor het project. Wel stond er in het feedback bij dat ik de notulen niet op tijd op BSCW heb gezet, wat ook klopt. Wel merk ik nog steeds dat ik niet al mijn spullen in orden heb zoals boeken die ik mee moet nemen. Dit heeft ook te maken met mijn persoonlijke situatie thuis.

Leerdoel 2: Ik werk samen met mijn medestudenten op een manier dat het voor mij en voor mijn medestudenten prettig is.Ik vind dat ik gedurende het project goed samen heb gewerkt. Ik heb geluisterd naar de mening van een ander en gaf daar weer mijn mening over. Verder heb ik ook rekening gehouden met wat andere studenten aan het doen waren zodat ik iets over kon nemen. Wel vind ik dat ik in het volgende project ook meer negatieve feedback kan geven. Ik had nu soms het idee dat ik iets meer deed dan iemand waarmee ik een stuk samen maakten. Uit mijn feedback komt ook dat ik prettig ben om samen te werken. Wel kwam er naar voren dat ik soms pittige discussies binnen het project groep heb. Dit herken ik ook van mijzelf. Ik kom zeker op voor mijn eigen mening, bij het volgende project zal ik dit ook blijven doen maar ik ga dan proberen om dit op zo danige manier doe dat het nog wel prettig is om met mij te samen werken.

40


SuzanneLeerdoel 1: Aan het einde van de projectperiode van 10 weken heb ik een goed beeld van de verschillende fasen van een project.Ik had nog nooit projectmatig gewerkt voordat we begonnen aan dit preventieproject en wist niet hoe een project opgebouwd was en wat de eisen waren voor het eindproduct. Gedurende de weken waarin ik in de projectgroep aan het project heb gewerkt heb ik mijn best gedaan om een idee te krijgen van het projectmatig werken, en ik denk dat ik hier ook in gegroeid ben. Toen het einde van de projectperiode naderde heb ik me georiënteerd op de opzet van het eindproduct; dit vond ik lastig, het idee dat ik hier aanvankelijk over had bleek niet te kloppen. Onze projectbegeleidster heeft goede begeleiding geboden bij het creëren van een goed beeld van het eindproduct, wat natuurlijk een heel belangrijk deel is van het project. Ik ben er ook achter gekomen dat een groot deel van het werk dat we hebben gedaan eigenlijk ‘alleen’ de oriënterende fase was: de deelvragen die we in de projectgroep hadden uitgewerkt waren eigenlijk ter oriëntatie (ik dacht dat het startdocument grotendeels de oriëntatie was); er moest nog heel wat aangepast worden om er een mooi eindproduct van te maken.De structuur van de projectbijeenkomsten had ik op zich wel redelijk snel onder de knie. Een medestudent vond dat ik “goed kon omgaan met het maken van een samenwerkingscontract, met het notuleren en met het voorzitten”. Mijn medestudenten (de andere projectleden) hadden allemaal het idee dat ik in het begin zoekende was naar een goede projectopzet, maar dat ik er hard aan heb gewerkt om te zorgen dat ik het begreep. Een projectlid zei dat ik “alles wilde begrijpen en geïrriteerd werd als dit niet het geval was”, en dat klopt wel. Ik houd er niet van om dingen half te doen of niet helemaal te begrijpen. Ik vind het belangrijk om goed duidelijk te weten wat er van mij en van de groep verwacht wordt. Uiteindelijk begreep ik dit ook wel.Volgend project vind ik het heel belangrijk om de oriënterende fase (die dus veel groter was dan ik aanvankelijk dacht) goed in te plannen en snel af te ronden. Zo houd je tijd over om nog iets te ‘doen’, zoals een enquête houden of een gesprek voeren met een professional. Ik vind het jammer dat we daar in dit project niet goed aan toe zijn gekomen.

Leerdoel 2: Aan het einde van de projectperiode van 10 weken heb ik de rol van voorzitter binnen een vergadering onder de knie.Aan het begin van dit project had ik geen ervaring met het aannemen van de rol van voorzitter binnen een vergadering/projectbijeenkomst. Ik vond het een uitdaging om deze rol aan te nemen. Het leuke vond ik dat je de kans krijgt om iedereen te laten spreken. Als je voorzitter bent valt goed op wie een grote inbreng heeft en wie een kleine, en hier kun je op inspelen. Een medestudent zei ook dat ik “anderen de kans gaf om hun verhaal te doen”, dus ik ben blij dat dit ook is overgekomen. Aan het begin vond ik het lastig om te zeggen dat ik voorzitter wilde zijn, maar vrij snel zei ik dat ik simpelweg voor mijn persoonlijke leerdoel graag voorzitter wilde zijn. Een medestudent zei dat ik “goede initiatieven aannam om de rol van voorzitter aan te nemen” en dat ik dit “aan het begin van de projectperiode had uitgelegd, dus dit was erg duidelijk”. Een andere student vulde aan dat het voor de duidelijkheid handig was om bij een volgend project “een schema te maken waarin staat wie wanneer de voorzitter is”, zodat het vanaf het begin duidelijk is. Een andere medestudent zei dat ik goed op de hoogte was van de agendapunten. In het begin hadden we hier als groep moeite mee, maar later hebben we een systeem bedacht waarbij we 24 uur van tevoren bij een bepaald projectlid de agendapunten ‘inleverden’; en ditzelfde projectlid zette deze punten op BSCW, een dag voor de bijeenkomst. Al met al denk ik dat ik de rol van voorzitter onder de knie heb. Een volgend project kan ik me dan op iets anders concentreren.

Ontwikkeling samenwerkings- en leidinggevende kwaliteiten binnen de projectgroep

41


Aan het begin van de projectperiode hadden we als projectgroep moeite met de opstart van het project. Aan de hand van het college onderwijs ‘project’ hadden we informatie verkregen over wat een project over het algemeen inhoudt. Maar er is daarbij niet dieper ingegaan op het doel en opstart van een preventieprogramma. Doordat we niet wisten wat er van ons als projectgroep verwacht werd kregen we een langzame start en liepen we wat achter in de projectperiode. Naast onze langzame start was een valkuil van ons als projectgroep dat we een kritische groep zijn. Dat wil zeggen dat we continue bezig zijn geweest met het over en weer geven van feedbackpunten naar elkaar. We zijn zorgvuldig bezig geweest met het opzetten van ons project en hebben daarbij veel geanalyseerd om tot ons eindproduct te komen.

De samenwerking was over het algemeen goed verlopen, als projectgroep hebben we namelijk veel tegenslagen gehad. Een hiervan is het onverwachte vertrek van een van de projectleden. Hierdoor ontstond er

onrust en stress. Een andere tegenslag is de enquête die we hebben gemaakt. Hier heeft de projectgroep veel tijd

in gestoken maar het resultaat was teleurstellend. Ziekenhuizen zijn afgebeld, maar vele wilden niet meedoen met de enquête. Twee projectleden zijn uiteindelijk naar ziekenhuizen geweest, maar uiteindelijk waren er alleen maar reacties van patiënten die vanwege hun leeftijd buiten de doelgroep vielen. De enquête hebben we ook op internet geplaatst. Helaas reageerden er (ondanks de titel en beschrijving van de enquête) veel vrouwen en maar een paar mannen. Zie voor de enquête bijlage 2.

Verder onvoldoende wetenschappelijke onderzoeken aan de hand van ons thema en een langzame start van het project.

We hebben ons hier doorheen geslagen door ons voornamelijk in het preventieprogramma te richten op het verantwoorden en beargumenteren van keuzes die gemaakt zijn voor plaatsing van informatie in het preventieprogramma.

Onze langzame start van het project hing vooral af van de leidinggevende functies. Geen van de projectleden heeft ervaring met het uitvoeren van een project, waarbij de volgende onderwerpen dus als nieuw waren voor onze projectgroep: agendapunten, voorzitter, notuleren en het plannen van een taakverdeling. Aan het begin van de projectperiode begonnen we een bijeenkomst op een onzorgvuldige en onvoorbereide manier. Aan het einde van de projectperiode begonnen we de bijeenkomsten op een meer geordende en structurele manier. We maakten onze agendapunten bekend, de notulist en voorzitter waren al gekozen en aanwezig en er zat meer structuur in onze vergadering.

Ons algemene beeld op de ontwikkeling van samenwerking- en leidinggevende kwaliteiten is dat we dit project hebben ervaren met veel moeite en tegenslagen, maar dit geeft ons weer veel aandachtspunten voor project 2. Uiteindelijk zijn we als projectgroep nu alleen maar sterker en beter ontwikkeld. We hebben veel geleerd en kunnen nu van de negatieve situaties van project 1 veel leren in het voorbereiden en opzetten van een tweede project.

Aandachtspunten voor verdere ontwikkeling samenwerkingkwaliteiten en leidinggevende kwaliteiten binnen de groep

- Vanaf de start gaan we ons richten op het doel van het project. - We proberen een langzame start zien te voorkomen door vroege deadlines te stellen. - De agenda punten zijn helder voor elke bijeenkomst en staan een dag van te voren op BSCW

zodat de docent ze ook in kan zien. - De bijeenkomsten zijn gebaseerd op de agendapunten en daardoor zinvol. - We maken een goed feedbacksysteem waardoor iedereen evenveel feedback geeft. (Dit in

positieven en negatieve vorm)

42


43


Bijlage 2 Enquête

ToelichtingWij zijn vijf tweedejaarsstudenten hbo-Verpleegkunde en wij werken aan een project over therapietrouw bij patiënten met COPD. Therapietrouw betekent dat iemand zich houdt aan de voorgeschreven medicatie en leefregels.Wij willen met deze enquête onderzoeken in hoeverre mannelijke COPD-patiënten zich houden aan hun therapie. Wij stellen het zeer op prijs dat u deze enquête voor ons wilt invullen; uw gegevens zullen anoniem worden verwerkt.

De vragenEerst stellen wij u wat algemene vragen. Hierna stellen wij u vragen over verschillende onderwerpen, zoals roken en medicatie. Deze vragen moet u beantwoorden door een kruisje te zetten in het juiste vakje (‘nee’ of ‘ja’). Indien u een antwoord niet weet, of als u een vraag niet wilt beantwoorden, moet u een kruisje zetten in het middelste vakje (‘weet ik niet’).

Algemeen

Afkomst*: van oorsprong autochtoon / van oorsprong allochtoon

Leeftijd:*Doorhalen wat niet van toepassing is.Roken Nee Weet ik niet Ja1. Rookt u?

Indien uw antwoord nee is kunt u vraag 3, 4 en 5 van dit onderdeel overslaan.

2. Rookte u toen u te horen kreeg dat u COPD kreeg?

3. Bent u bezig te stoppen met roken nu u weet dat u COPD heeft? Indien uw antwoord ja is kunt u vraag 4 overslaan.

4. Wilt u stoppen met roken nu u weet dat u COPD heeft?

5. Denkt u dat roken slecht is voor uw COPD?

Lichaamsbeweging Nee Weet ik niet Ja1. Beweegt u per dag 30 minuten? Denk hierbij

aan wandelen, fietsen, etc. – geen intensieve sport dus.

2. Sport u iedere week intensief? Denk hierbij aan de sportschool, tennis, etc.

3. Bent u minder gaan bewegen nu u weet dat u COPD heeft?

4. Bent u meer gaan bewegen nu u weet dat u COPD heeft?

44


Dieet Nee Weet ik niet Ja1. Volgt u een dieet vanwege uw COPD? Indien

uw antwoord nee is kunt u de overige vragen van dit onderdeel overslaan.

2. Gelooft u dat dit dieet werkt?

3. Merkt u dat dit dieet werkt?

4. Houdt u zich altijd aan dit dieet?

Medicatie Nee Weet ik niet Ja1. Gebruikt u medicatie voor uw COPD? Indien uw

antwoord nee is kunt u de overige vragen van dit onderdeel overslaan.

2. Gelooft u dat de medicatie die u slikt werkt?

3. Merkt u dat de medicatie die u slikt werkt?

4. Slaat u weleens uw medicatie over?

Tot slot Nee Weet ik niet Ja1. Wordt u bij uw ziekte begeleid door een

wijkverpleegkundige?2. Wordt u bij uw ziekte begeleid door een

ziekenhuisverpleegkundige?3. Vindt u uzelf therapietrouw?4. Zou u met iemand over therapietrouw willen

praten? Bijvoorbeeld omdat u het moeilijk vind om u aan bepaalde regels te houden, zoals niet roken.

45


Bijlage 3 Literatuurlijst

Boeken1. A. van den Brink-Muinen, A.M. van Dulmen, Factoren gerelateerd aanfarmacotherapietrouw van

chronisch zieken, NIVEL 2004.2. Boog, W, De Jong J.H.M, Kerstens, J.A.M. (2002). Inleiding in de verpleegkunde en aspecten van

de verpleegkundige beroepsuitoefening, blz. 1613. Boog, W, De Jong J.H.M, Kerstens, J.A.M. (2002). Inleiding in de verpleegkunde en aspecten van

de verpleegkundige beroepsuitoefening, blz. 1584. B.S.Boot, H.A.M.Kerstjens. Verpleegproblemen en verpleegkundige interventies. Zorg rondom

COPD. 1e druk. Houten:Bohn Stafleu van Loghum; 2006 ; p.181-1845. B.S.Boot, H.A.M.Kerstjens. Verpleegproblemen en verpleegkundige interventies. Zorg rondom

COPD. 1e druk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum;2006; p 192-2126. B.S.Boot, H.A.M.Kerstjens. Stoppen met roken. Zorg rondom COPD. 1e druk. Houten:Bohn Stafleu

van Loghum;2006 ; p.1247. Deenen A.M., Spruyt, van Mantgem & De Does bv, Leiden (2000), Gezondheidsvoorlichting in de

verpleegkundige beroepsuitoefening8. Jochems, A.A.F, Joosten F.W.M.G. Zakwoordenboek der Geneeskunde. (2009) Bavel/Dongen:

Elsevier.9. McCloskey J, Bulechek G(2002). Verpleegkundige Interventies. Maarssen: Elsevier

Gezondheidszorg®. 10. McCloskey J, Bulechek G(2002). Verpleegkundige Interventies. Therapieontrouw. Maarssen:

Elsevier Gezondheidszorg®. 11. McCloskey J, Bulechek G(2002). Verpleegkundige Interventies.Bevordering van de eigen

verantwoordelijkheid(Self-responsibility facilitation) Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg®.12. McCloskey J, Bulechek G(2002). Verpleegkundige Interventies. Ondersteuning bij

zelfverandering(Self- modification assistance). Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg®.13.McCloskey J, Bulechek G(2002). Verpleegkundige Interventies.Gezamenlijk doelen stellen(Mutual

goal setting). Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg®.14. McCloskey J, Bulechek G(2002). Verpleegkundige Interventies.Voorlichting: ziekteproces

(Teaching disease process). Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg®.15. McCloskey J, Bulechek G(2002). Verpleegkundige Interventies.Voorlichting. Voorlichting:

zorgvoorzieningen (Health system guidance). Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg®.16. Evers G.C.M (1998). Meten van zelfzorg. Assen: Van Gorcum & Comp. 17. Opleiding Verpleegkunde Blokboek 2.1 en 2.318. Schayck, van O, Wesseling G. Leven met COPD. Houten: Bohn Stafleu van Loghum19. Th. A.M.Deenen,Hoofdstuk1:Preventie. Gezondheidsvoorlichting in de verpleegkundige

beroepsuitoefening.1e druk. Leiden: Spruyt, van Mantgen & De Does; 200020. Th. A.M.Deenen,Hoofdstuk1:Preventie. Gezondheidsvoorlichting in de verpleegkundige

beroepsuitoefening.1e druk. Leiden: Spruyt, van Mantgen & De Does; 200021. Taylor, S.E (2006). Health Psychology. New York: McGraw Hill.

Websites1. www.astmafonds.nl/over-longen/copd/leven-met-copd/leven-met-copd2. www.copdtest.nl/wat_is_copd.aspx3. www.copdtest.nl/4. www.encyclo.nl/zoek.php?woord=Setting5. www.longenenleven.nl/leven-copd/goed-dat-je-elkaar-hebt6. www.luchtpunt.nl/sites/luchtpunt/Documents/brochure_wat_is_copd.pdf

46


7. www.nationaalkompas.nl/preventie8. www.nationaalkompas.nl/preventie/gericht-op-gezondheidsdeterminanten/preventie-gericht-

op-leefstijl/roken9. www.nationaalkompas.nl/gezondheid-en-ziekte/ziekten-en

aandoeningen/ademhalingswegen/copd/omvang/10. www.nationaalkompas.nl/preventie/gericht-op-gezondheidsdeterminanten/preventie-gericht-

op-leefstijl/lichamelijke-activiteit/wat-zijn-de-effecten/11. www.rhijnhuysen.nl/algemeen/ketenprogrammas/copd-zelfmanagement.html 12. www.rhijnhuysen.nl/algemeen/ketenprogrammas/copd-verpleegkundige-zorg.html13. www.rhijnhuysen.nl/algemeen/ketenprogrammas/copd-zelfmanagement.html14. http://wetenschap.infonu.nl/onderzoek/20068-invloed-van-attitude-medicijnen-op-

therapietrouw.html

Overig1. Monitor Zorg- en Leefsituatie van mensen met astma en mensen met COPD, Trends en

ontwikkelingen over de periode 2001 – 20042. Monitor Zorg- en Leefsituatie van mensen met astma en mensen met COPD, Trends en

ontwikkelingen over de periode 2001 – 2004, M.J.W.M. Heijmans, P. Spreeuwenberg, P.M. Rijken, NIVEL 2005

47

Preventieve zorg aan chronisch zieken met COPD op het ... Web viewWij zijn vijf tweedejaarsstudenten...

Documents

Transcript of Preventieve zorg aan chronisch zieken met COPD op het ... Web viewWij zijn vijf tweedejaarsstudenten...