MICHEL HOUELLEBECQ:Mijn roman isfundamenteeltweeslachtig. Je kunthem lezen als eenvertwijfeld, maar netzo goed als eenhoopgevend verhaal.

WWW.KNACK.BE

HET GESPREK

A

D e schrijver, die anders graag op zich laat wachten en nietvan pottenkijkers houdt, is al present. Frle en fragiel zitMichel Houellebecq, 59 jaar, helemaal alleen in een kan-toorruimte van zijn Parijse uitgeverij Flammarion aan de Placede lOdon, schuin tegenover het gelijk-namige theater. Ons eerste gevoel is ereen van opluchting: hij ziet er niet zoslecht uit als we vreesden, niet zo zieke-lijk, verouderd en verwaarloosd alsenkele recente fotos lieten vermoeden.Op tafel staat een fles champagne waaruitde auteur zich geregeld bijschenkt.Gedurende zowat anderhalf uur rookt hijzonder ophouden. Tussendoor, alsof hijniet genoeg nicotine kan inhaleren, zuigthij aan een elektronische sigaret. Hij ver-trekt geen spier en glimlacht niet nkeer.

Voor critici en journalisten is Houel-lebecq een kwelling. Het is onbegonnen werk om hem literair,maatschappelijk, moreel of politiek te catalogiseren. Rechts oflinks, reactionair of progressief, dat heeft voor hem allemaalgeen betekenis. Het gaat hem om het goede, het juiste leven

en de onmogelijkheid om het te bereiken. De enig mogelijkehouding tegenover dat permanente falen lijkt melancholie, eenpessimisme dat schopenhaueriaanse dimensies aanneemt. Con-servatisme, zegt hij, resulteert uit luiheid en pessimisme.

Waarom zou je het bestaande voor hetonzekere inruilen zolang het functioneerten het zijn deugdelijkheid bewijst?

Zijn themas zijn de maatschappelijkecatastrofen die liberalisme en verlichtinghebben aangericht. Tweehonderd jaarlang geloofden de mensen in het Westendat ze het zonder God en zonder voorop-gezette ordening konden beredderen,maar in al hun overmoed hebben ze debeloofde vrijheid niet kunnen veroveren,laat staan beheersen.

Franse intellectuelen vinden hetafschuwelijk dat Houellebecq de ideenvan de verlichting verwerpt. In hun ogen

is dat een vorm van mentaal landverraad, aangezien in Frank-rijk de wieg van de verlichting heeft gestaan. En nu is er Soumission, de roman waarin Houellebecq vertelt hoe de oudechristelijke natie aan de islam onderworpen wordt. De schrijver

1 1 M A A R T 2 0 1 5 9

De immigratie isniet langer hetprobleem, maar demislukte integratie.De vreemdeling iseen van de onzen,hij is hier geboren.

De controversieelste schrijver van Europa:Michel Houellebecq

Ik doe mijn werk: de vinger op de wondeleggen en er fel op drukkenZijn roman Soumission staat sinds zijn verschijning aan de top van debestsellerslijsten. Hij is in tweendertig landen verkocht. Wekenlang beheerstezijn politieke fictie over een naderende islamisering van Frankrijk en Europa dedebatten in de media. Na de aanslagen op de redacteurs van Charlie Hebdo en opde klanten van een Joodse supermarkt verdween Michel Houellebecq voor eentijdje. Maar nu is hij bereid om een balans op te maken. DOOR ROMAIN LEICK, FOTOS MANFRED KLIMEK

HET GESPREK: MICHEL HOUELLEBECQ

A

ziet daarin een gepaste straf voor de hoogmoed die zo kenschet-send is voor de politieke en intellectuele elite van zijn land.Twijfelt u aan Frankrijk?

MICHEL HOUELLEBECQ: Ik constateer dat Frankrijk er beroerdvoorstaat. Daarbij speelt het geen rol in welke gemoedstoestandik verkeer. Ik ben neutraal, niet-gengageerd en niet voor -ingenomen. Ik verkondig geen boodschap. Ik geef alleen mijnvisie op de wereld weer. Mijn roman is fundamenteel twee-slachtig. Je kunt hem lezen als een vertwijfeld, maar net zogoed als een hoopgevend verhaal. Elk nieuw boek van Houellebecq veroorzaakt een schandaal often minste een polemiek. Maakt u het uzelf niet te gemakkelijkals u au-dessus de la mle gaat staan door helemaal geenstandpunt in te nemen?

HOUELLEBECQ: De intellectueel die een pleidooi voor eenbepaalde kwestie houdt, draagt verantwoordelijkheid, niet deschrijver. De schrijver kan de dingen vanaf een grote afstandobserveren, alsof het gaat om ver verwijderde curiositeiten waar-mee hijzelf niet echt iets te maken heeft. Dat is een moeilijke oefe-ning, want je mag het schandaal niet zoe-ken, maar je mag het ook niet uit de weggaan. Mijn afstandelijkheid geeft me degelegenheid om de kwesties die ik opwerpmet humor en met ernst te behandelen. Datmengsel maakt het voor mij gemakkelijkerom alle aanvallen te doorstaan.U jaagt de mensen in de gordijnen omdatuzelf niet woedend wordt.

HOUELLEBECQ: Ik splijt, ja, ik polariseer,vooral bij de politieke linkerzijde in Frank-rijk. De linkerzijde weet zich geen raad metmij, rechts overigens ook niet. Weet u,men heeft me verteld dat de redacteurs vanCharlie Hebdo juist over mij en mijn boekdiscussieerden toen de terroristen binnen-vielen en om zich heen begonnen te schie-ten. De redacteurs, die me als een karika-tuur van Nostradamus op de frontpaginavan hun blad geplaatst hadden, waren hetonderling niet eens hoe ze me moesten inschatten.Die redacteurs moeten toch wel oog voor uw satirische kantgehad hebben?

HOUELLEBECQ: Maar ik neem alles serieus! Als ik alleen maareen satiricus zou zijn, zou ik niet zo veel aanstoot veroorzaken.Charlie Hebdo had zich in een escalerende spiraal begeven. Deredacteurs werden al jaren bedreigd, sinds ze de DeenseMohammedcartoons hadden afgedrukt. Ze waren gerriteerdomdat men hun het bespotten van de profeet wilde verbieden.Daarom deden ze er altijd opnieuw een schepje bovenop. Ikbegrijp dat zeer goed, ik zou ook zo gereageerd hebben. Alsiemand je iets wil verbieden, krijg je pas echt zin om het tedoen. En zo permitteerde Charlie Hebdo zich de ene provocatiena de andere tegenover de islam.Uw boek is niet echt anti-islamitisch, het kwetst geen religieuze gevoelens. Voelt u zich niettemin bedreigd?

HOUELLEBECQ: Tot nu toe werd ik niet bedreigd. Maar alsiemand me zou willen beletten om me over bepaalde dingen uitte laten, zou ik er nog meer over spreken. Soumission is geenislamofobische roman, maar iedereen die daar zin in heeft, heefthet volste recht om er een te schrijven.

Bent u nooit in de verleiding gekomen om dat te doen? In uwroman Platform, die in 2001 verscheen, hebt u al een moord -dadige aanslag van radicale moslims op een vakantieclub inThailand beschreven.

HOUELLEBECQ: Tijdens het schrijven van Soumission heb ik dieneiging soms voelen opkomen. Dat zou de boodschap van deroman vereenvoudigd hebben. Maar je mag je noch door deene noch door de andere partij laten benvloeden. Bijna had ikmijn roman voor het eerst in mijn schrijversleven met eenhappy end laten eindigen: een gelukkige afloop van de liefdes-relatie tussen mijn verteller Franois en zijn Joodse vriendinMyriam in Isral.U schildert Frankrijk af als een land dat af te rekenen heeft metetnische en religieuze gewelduitbarstingen tijdens de electo-rale presidentscampagne in 2022. Hebben de recente gebeur-tenissen uw visie bekrachtigd?

HOUELLEBECQ: Alleen gedeeltelijk, want in het begin van mijnroman vinden immers anti-islamitische aanslagen plaats diegepleegd worden door groepen en personen die eerder aan

Anders Breivik in Noorwegen doen den-ken. Als er dus nu een rechts terrorismezou zijn, dan zou dat een realiteit zijn dieopvallend met mijn roman zou samenval-len. Niettemin is de overeenkomst van fantasieen werkelijkheid verbluffend. Wordt uwroman nu ook anders gelezen?

HOUELLEBECQ: Ach, ik hoop dat de men-sen mijn roman daardoor niet anders gaanlezen. Je kunt niet zeggen dat de aanslagenvan 7 januari de Fransen met verstomminghebben geslagen. Zelf was ik ookgeschokt, maar absoluut niet verrast. Wewaren gewaarschuwd: Mohamed Merahdoodde in maart 2012 in Toulouse enMontauban zeven mensen, soldaten enJoden; Ilan Halimi, een Jood, werd in 2006in de Parijse banlieue doodgefolterd. Char-lie Hebdo stond onder politiebescherming.

Maar de agenten konden niets doen. De terreuractie, die vrijgoed georganiseerd was, toont ook aan dat het in Frankrijktamelijk gemakkelijk is om aan zware wapens te raken. Merahwas daarentegen nog een soort dader die solo optrad.Bij Charlie Hebdo kwam een van uw vrienden om het leven: deeconoom en publicist Bernard Maris, die een studie over econo-mische filosofie in uw romans heeft gepubliceerd.

HOUELLEBECQ: Het was een toeval dat hij juist aan die redac-tievergadering deelnam. Ik kon eerst helemaal niet geloven dathij dood was, want in zijn bijdragen heeft hij zich nooit met deislam beziggehouden. Hij leek helemaal niet bedreigd.Kreeg u daardoor het gevoel dat uzelf een doelwit kon worden?U trok zich in elk geval een tijdje terug en u zegde uw publiekeoptredens in Frankrijk af.

HOUELLEBECQ: Niet omdat ik angst had. Ik was gewoon ter-neergeslagen. Te gedeprimeerd en te geschokt omdat de echtegeschiedenis in mijn leven binnengedrongen was. Dat is eenraar gevoel. Zoiets was me nog nooit overkomen.Een aanslag op Bali of ergens in Afrika is iets anders?

HOUELLEBECQ: Misschien klinkt dat harteloos, maar door deafstand wordt een gebeurtenis abstracter. Maar dat een vriend

10 1 1 M A A R T 2 0 1 5

Ik geloof dat hetgevaar van eenburgeroorlogreel kan wordenals Hollande ofeen anderesocialist in 2017tot presidentwordt verkozen.Niet eerder.

1 1 M A A R T 2 0 1 5 1 1WWW.KNACK.BE

bij Charlie Hebdo was gedood, had een direct effect. Goed, eris nu genoeg tijd verstreken, de begrafenis heeft al lang plaats-gevonden, ik heb inmiddels weer publieke optredens gedaanen ik heb u beloofd om me hier in Parijs door u te laten inter-viewen.Acht u het mogelijk dat Frankrijk afstevent op een burgeroor-log zoals u die in uw roman beschrijft?

HOUELLEBECQ: Ja.

Dan zou extreemrechts op een bepaald moment moeten toe-slaan, tegenaanvallen beramen. Een georganiseerde guerrilla-oorlog tussen radicale moslims en de identitaire nationalerechterzijde dat lijkt toch helemaal absurd?

HOUELLEBECQ: In de nabije toekomst zeker. Paradoxaalgenoeg zal de sterkte van het Front National zon evolutie voor-lopig verhinderen. Want het FN heeft thans duidelijk het doelom de macht op een democratische manier, via verkiezingen,te veroveren. Dat perspectief kanaliseert de nationaal-conser-vatieve tendensen aan de rechtse rand. Daarom geloof ik nietdat de rechtse extremisten op dit moment tot gewelddadigeacties zullen overgaan.Dat wil toch zeggen dat de democratische instellingen uiteinde-lijk behoorlijk functioneren, hoe bedenkelijk een kiesoverwin-ning van Marine Le Pen ook zou zijn?

HOUELLEBECQ: Ja en nee. Ik vind het gecompliceerd. HetFront National zal niet aan de macht komen. Het koestert eenillusie. Zodra extreemrechts dat inziet, kan zijn bereidheid omgeweld te gebruiken geactiveerd worden. Het politieke kies-systeem in Frankrijk steunt op de machtswisseling tussen cen-trumlinks en centrumrechts. Die twee blokken de burgerlijkerechterzijde en de socialistische linkerzijde zullen altijd eenbondgenootschap tegen het FN afsluiten en zijn machtsover-name weten te verhinderen, hoewel het FN in de enqutes nual de sterkste partij van het land is.Ook dat verloopt volgens democratische spelregels. Zou u de voorkeur geven aan een overwinning van Marine Le Pen, iets wat in uw boek niet gebeurt?

HOUELLEBECQ: De boycot die de linkerzijde en de burgerlijkeconservatieven aan het FN opleggen, leidt tot een crisis van derepresentatieve democratie. Het uitsluiten van het Front Natio-nal, de alliantie van alle andere partijen tegen het FN, creerteen abnormale en ongezonde situatie. De basis van de burger-lijke en de nationale rechterzijde wenst een alliantie van huntwee partijen, alleen de partijleiders willen dat niet.Het is toch legitiem om een barrire tegen een extreemrechtsepartij op te werpen?

HOUELLEBECQ: Het is een valstrik. Dat leidt tot de ergste hypo-these, die het uitgangspunt van mijn roman is: bij de volgendepresidentsverkiezingen in 2017 raakt het land nog verder ineen rechtse stroming verzeild en is het toch weer een socialistdie wint.Dus Franois Hollande die weer verkozen wordt. Een linksepresident in een land waarin de meerderheid rechts denkt?

HOUELLEBECQ: Dat is een reel gevaar. De echte bedreigingvan de democratie ligt in de groeiende kloof tussen enerzijdshet volk en anderzijds de politieke en de mediale elites dievoorwenden in zijn naam te spreken. Volgens mij moet hetdaardoor wel tot ongeregeldheden komen, tot iets chaotisch enmisschien wel iets gewelddadigs.Wat vreest u concreet in dat geval?

HOUELLEBECQ: Ik denk dat er in de eerste plaats een aanzien-lijke emigratie op gang zou komen. De rijken en de ambitieuze,goed opgeleide jongeren zouden het land verlaten, dus al diekrachten die zich door het politieke systeem gefrustreerd engekneveld voelen en die de linkerzijde echt haten. In het ergstegeval zou de harde kern van extreemrechts kunnen radicalise-ren en geweld gebruiken. Ik geloof dat het gevaar van een bur-geroorlog reel kan worden als Hollande of een andere socialistin 2017 tot president wordt verkozen. Niet eerder.

MICHEL HOUELLEBECQ: Het republikeinse model met zijn vrijheids- engelijkheidsideaal is vermolmd. Het heeft de mensen iets beloofdwat het niet kan inlossen.

12 1 1 M A A R T 2 0 1 5

HET GESPREK: MICHEL HOUELLEBECQ

A

U speelt een spel met de angst. Frankrijk beschikt over functio-nerende instellingen die zon scenario onmogelijk maken.

HOUELLEBECQ: Frankrijk heeft inderdaad een paar troeven.Het leger is uitstekend, de politie ook. Dat is een geruststelling.Meent u dat serieus?

HOUELLEBECQ: Ik betwijfel of u een duidelijk beeld hebt vande omvang van de crisis die in Frankrijk heerst. In de afgelopenvijf, tien jaar heeft Frankrijk een ongunstige evolutie door -gemaakt. Al veertig jaar proberen de gevestigde partijen, demedia, de kunstenaars en intellectuelen om de opmars van hetFront National te stuiten. Ze hebben gefaald. De politiek maaktveel wind, maar pakt de problemen niet aan.Vooral politici en journalisten zijn in uw boek het mikpunt vanspot en verachting. Ze lijken wel een bende hansworsten.

HOUELLEBECQ: Dat strookt toch met de feiten. Toen ik drie jaargeleden uit het buitenland naar Frankrijk terugkeerde, was heteerste wat me opviel: de groter geworden kloof tussen de men-sen die hun eigen realiteit beleven, en de elites die hun vertel-len hoe ze die werkelijkheid moeten zien. Daarenboven kun jezeer goed nagaan hoe de armoede in Parijs uitdijt. Vroeger konje daklozen op bepaalde plaatsen aantreffen, nu zijn ze werke-lijk overal. Verder klopt het ook dat de wetteloze no-gozones inde banlieues rond de grote steden almaar toenemen. Die levenvolgens hun eigen wetten. Je ziet er geen ongesluierde vrou-wen op straat. De politie durft er nog nauwelijks te patrouille-ren. Het leger zou de orde kunnen herstellen, het beschikt overde middelen om dat te doen, maar zover zijn we nog niet.Bewapende soldaten patrouilleren reeds overal. Bent u danzelf in enkele banlieues op verkenning gegaan?

HOUELLEBECQ: Ik heb connecties in Saint-Denis en in Argen-teuil. En verder is het interne leven van de moslimgemeen-schappen in de voorsteden goed gedocumenteerd. Wat deFransen bij de aanslagen het meest getroffen heeft, is dat hetgevaar van binnenuit loert. De immigratie is niet langer hetprobleem, maar de mislukte integratie. De vreemdeling is eenvan de onzen, hij is hier geboren.De aanslagen van 7 januari hebben een schok veroorzaakt. Deindrukwekkende demonstratie die vier dagen later plaatsvond,legde daarvan getuigenis af.

HOUELLEBECQ: Ik heb daarin geen hun-kering naar nationale eenheid gezien. Diezal er niet komen. Desondanks had dieenorme manifestatie een louterend effect.Ze bewees hoezeer dit land aan de vrijemeningsuiting verknocht is. Die bood-schap hebben de buitenlandse staats-hoofden en regerings chefs wel degelijkmee naar huis ge nomen.Dat toont toch ook aan dat de geest vande verlichting nog altijd waait in Frank-rijk? Is dat niet in tegenspraak met wat uin uw roman poneert, namelijk dat de verlichting heeft uitge-diend, dat ze aan het einde van haar Latijn is?

HOUELLEBECQ: Ik geloof dat een historische en politieke cyclusdie in 1789 met de Franse Revolutie begon naar zijn eindeneigt. Het republikeinse model met zijn vrijheids- en gelijk-heidsideaal is vermolmd. Het heeft de mensen iets beloofd wathet niet kan inlossen. We beleven een terugkeer van de religi-ositeit. Er vindt een paradigmawisseling plaats: het geloofs- enwaardensysteem verandert. Het rationalisme wordt door steeds

meer mensen als iets verstikkends ervaren. Het athesme is opzijn terugtocht, het gaat ten gronde aan zijn eigen twijfels. Ikdeel de opinie van de filosoof Auguste Comte dat een samen -leving zonder religie niet kan voortbestaan. Zon samenleving

wordt door totale desintegratie bedreigd.Religieuze waarden en normen die de soci-ale orde versterken, zorgen ervoor dat deangst afneemt. Dat heeft een bevrijdendeffect op het individu.Maar elke religie is een systeem dat ten-deert naar het onmondig maken van hetindividu. De pointe en de provocatie vanuw boek blijken al uit de titel Soumission.

HOUELLEBECQ: Oorspronkelijk wilde ik erde titel Bekering aan geven. Mijn hoofd-personage moest zich bekeren tot hetkatholicisme, net als een goede eeuw

eerder de schrijver Joris-Karl Huysmans, die Franois alsvoorbeeld neemt. De vraag is: welk voordeel levert het op omautonoom te willen zijn als je beseft dat je daarin toch nietslaagt? Mijn discours is niet ideologisch, maar realistisch.Zou u zelf graag in God geloven?

HOUELLEBECQ: Ja.Maar u slaagt er niet in?

HOUELLEBECQ: Niet vaak. Ik zeg dikwijls tegen mezelf dat hetbeter zou zijn om gewoon te geloven en op te houden om

Het valt megemakkelijker omin God te gelovenals ik op hetplatteland ben.

MICHEL HOUELLEBECQ: Je moet als schrijver vooral niet overdrevenbegaan zijn met wat kritiek en lezers over je personages zoudenkunnen denken.

Een professionele partner voor een vriendenprijs?

Speciaal voor zelfstandigen en kleine ondernemingen biedt Proximus u een iPhone 6 64GB voor 164,46. Word voor 31 maart 2015 Proximus Bizz Smart XL 75 en deze professionele partner is van u voor een vriendenprijs. 164,46 excl. btw

iPhone 6 64GB 661,15

Beschikbaar in uw Proximus Center.Aanbieding geldig van 02/03/2015 t.e.m. 31/3/2015 voor elke nieuwe inschrijving op een contract van 24 maanden. Bij intekening op een contract van 24 maanden voor een nieuw Bizz Smart XL 75 of 100 abonnement ontvangt u een iPhone 6 64GB voor 164,46 i.p.v. 661,15 of een iPhone 6 128GB voor 247,11 i.p.v. 743,79. Aanbieding beperkt tot de 2344 eerste klanten, zolang de voorraad strekt. Maximum 3 smartphones per klant. Als u een gsm-abonnement combineert in een Bizz Pack, geniet u niet van de maandelijkse korting op dat mobiele abonnement. Opzeg van het contract voor vervaldatum brengt de betaling van een schadevergoeding met zich mee in functie van de ontvangen korting en de resterende contractduur op uw gsm. Aanbieding niet cumuleerbaar met andere Proximus-promoties, behalve met de Office&Go promotie. Leveringstermijn van maximum 30 dagen tussen activering van het abonnement en de ontvangst van de smartphone. Prijs excl. btw, inclusief Auvibel en Recupel ( 0,05).

14 1 1 M A A R T 2 0 1 5

HET GESPREK: MICHEL HOUELLEBECQ

A

erover na te denken. Maar dat lukt me niet. Waarschijnlijk ver-gaat het de meeste mensen zo. Zo beschouwd is het agnosti-cisme een tol die we aan de intellectuele eerlijkheid betalen. Ikvertel u nu iets wat u misschien raar in de oren klinkt: het valtme gemakkelijker om in God te geloven als ik op het plattelandben.Omdat u daar geconfronteerd wordt met de weidsheid van denatuur en de sterrenhemel boven u? Omdat u zich dan dichterbij de schepper voelt?

HOUELLEBECQ: In de stad leef je in een web van menselijke ensociale relaties. Onze verbondenheid met de schepping is in destad minder intens. De ordening van het universum is een krachtig argument voorhet bestaan van God, iets wat ook de nieuwe rector van de isla-mitische universiteit van Parijs in uw roman aanvoert. Ook Ein-stein was ervan overtuigd dat de structuur van de kosmos nietdoor een toeval ontstaan kan zijn.

HOUELLEBECQ: In mijn ogen is dat het indrukwekkendstegodsargument. Het aangrijpendste is echter de deelneming aaneen begrafenis.De ervaring van de sterfelijkheid zet de zelfverzekerdheid vande mens op losse schroeven?

HOUELLEBECQ: Voor de meeste mensen is de dood iets onver-draaglijks. Ze zouden graag geloven in een leven na de dood.Als er een dicht familielid gestorven is, zoeken ze troost in degedachte aan God.Hebt u dat ook zo ervaren? De dood van zijn ouders laat uwromanheld Franois namelijk tamelijk koud.

HOUELLEBECQ: Dat is oneindig triest. Ik ontleen mijn ideenaan het echte leven, maar mijn vader ook zijn dood washelemaal anders dan de vader die in mijn boek beschrevenwordt. Maar het klopt enigszins dat mijn athesme niet sterkgenoeg was om de sterfgevallen in mijnomgeving te overleven. Misschien was ikook nooit een echte athest, alleen maareen scepticus, een agnosticus.Waarom bent u niet bij uw oorspronke-lijke idee gebleven om het katholicismeeen centrale plaats in uw boek te geven?

HOUELLEBECQ: Persoonlijk ben ik ervanovertuigd dat er nog veel energie in hetkatholicisme steekt. Ik geloof dat het nogeen toekomst voor zich heeft, hoewel degebeurtenissen in mijn boek anders ver-lopen. Het protest tegen het homohuwe-lijk bracht in Frankrijk enorme mensen-massas op de been, waaronder eennieuwe generatie jonge katholieken zoalsik die nooit eerder gezien heb: modern, open, sympathiekbroederlijk, stralend. In uw roman lijkt een compromis tussen dat nieuwe katholicis -me en een gematigde islam mogelijk. Is dat een perfidie van deauteur of gaat het om een reel perspectief?

HOUELLEBECQ: De islam heeft natuurlijk enkele problemenmet de geloofsboodschap van de evangelin. Voor moslims isde afstand tussen God en de profeet onoverbrugbaar. De mens-wording van Gods zoon, het bestaan van een moeder Gods enmeer nog de offerdood van Christus aan het kruis: dat alles mis-haagt de moslims uitermate. Ze begrijpen het niet. Eerlijkgezegd begrijp ik het ook niet.

Maar het imponeert u?HOUELLEBECQ: Lees de scnes in mijn boek over de verering

van de zwarte Madonna in de kathedraal van het bedevaarts -oord Rocamadour! Koningen, krijgers, ridders pelgrimeerdenin de bloeitijd van de middeleeuwen naar de Madonna. Veld-tochten werden onder het banier van de maagd gevoerd. Datis absoluut verbluffend. Zon verheffing van de vrouw!Uw verteller Franois verdiept zich in de aanblik van deMadonna, maar zijn bekering tot het katholiek geloof lukt niet.Zijn bekering tot de islam is veel praktischer voor hem.

HOUELLEBECQ: De bekering tot het katholicisme zou denkbaarzijn geweest. Ook dat had een pikant boek kunnen opleveren.Maar uit dramaturgische overwegingen heb ik de islam latenzegevieren, omdat de vriendin van Franois Joods is en omdathet conflict tussen Joden en moslims haar familie ertoe aanzetom naar Isral te emigreren.Ook dat behoort intussen tot de realiteit in Frankrijk.

HOUELLEBECQ: Ik kan begrijpen dat Joden zich in bepaaldewijken niet meer veilig voelen. Mijn Joodse tandarts wil weguit Saint-Denis, naar een andere plek in Frankrijk. Isral is niethet enige alternatief.Voor het romanpersonage Franois is Isral helemaal geenalternatief. Hij gooit het op een akkoordje met de islam. Geeft u daarmee geen voedsel aan de irrationele angsten voor eenislamisering van het Avondland?

HOUELLEBECQ: Ik leg een politieke paradox bloot. De moslimszijn conservatief in hun maatschappelijke en gezinspolitiekeopinies. Maar ze kunnen niet voor rechts kiezen omdatextreemrechts latent of openlijk racistisch is en de immigratiebestrijdt. Maar eigenlijk kunnen ze ook niet voor links kiezenomdat de linkerzijde er libertaire meningen over seks, huwelijken vrouwen op na houdt. Wat moeten ze doen? De oplossing

zou kunnen bestaan in de oprichting vaneen eigen partij, de moslimbroederschap.Die in uw roman dan met de hulp van linksaan de macht komt.

HOUELLEBECQ: Ik plaats de linkerzijde inFrankrijk voor een fundamentele contra-dictie: uit angst voor islamofobie enracisme hoewel dat eigenlijk niet het-zelfde is ziet ze de antiliberale principesvan de moslims door de vingers. De gelijk-berechtiging van de vrouw, de aanvaar-ding van het homohuwelijk dat zijnzaken die voor de moslims in Frankrijkmoeilijk duldbaar zijn, maar die voor linksessentieel zijn. In uw roman geven de socialisten hun la-

cisme op zodat ze het verwijt niet oplopen dat ze racisten zijn.Ze werken mee aan het conservatieve, geestelijk-morele keer-punt onder een moslimpresident.

HOUELLEBECQ: Ha, dat was iets wat de linkerzijde aan mijnroman zeer heeft mishaagd. Maar ik zoek de provocatie niet, ikdoe mijn werk: tegenspraken aan het licht brengen, zwakkeplekken in de samenleving detecteren, de vinger op de wondeleggen en er fel op drukken. De idee van het racisme terrori-seert de linkerzijde zozeer dat ze de moslims alles toestaat, bijnaalles.Maar zeker niet de onderdrukking van de vrouw. Op dat punt iser in de westerse samenleving geen weg terug meer.

De terugkeer naarhet patriarchaat is denkbaar. Deemancipatie isnog niet zo langbezig dat ze nietteruggeschroefdkan worden.

1 1 M A A R T 2 0 1 5 15WWW.KNACK.BE

HOUELLEBECQ: Ik denk dat dit wel mogelijk is. De terugkeernaar het patriarchaat is denkbaar. De bevrijding van de vrouwis een softe vooruitgang. De emancipatie is nog niet zo langbezig dat ze niet teruggeschroefd kan worden. Voor de jonge vrouwen is die emancipatie eenvanzelfsprekende, onomkeerbare verworvenheid.

HOUELLEBECQ: Ik weet het niet, je weet nooit. Je kunt nietprecies weten wat de vrouwen willen.Maar misschien kun je achterhalen wat ze niet willen.

HOUELLEBECQ: De vrouwen vormen geen uniform blok. Zewillen niet allemaal hetzelfde. Het feminisme heeft geen over-tuigend verhaal, geen hecht discours opgeleverd.Vindt u dat het feminisme een ideologische dwaling is?

HOUELLEBECQ: Nee, dat zou ik niet beweren. Maar... ik weethet niet. Simone de Beauvoir heeft het probleem tamelijk tref-fend uit de doeken gedaan. Die kwestie is sedert de publicatievan De tweede sekse in 1949 niet erg veel veranderd. Is vrouw-zijn geen biologisch, maar een sociaal feit? Dat standpunt kunje innemen, maar dan moet je ook voor de gevolgen instaan. Datstandpunt impliceert als ideaal de afwijzing van het moeder-schap. Volgens Beauvoir is het moederschap immers nog altijdhet meest geschikte middel om van vrouwen slavinnen temaken. Als je de ideologie er afpelt betekent dit: het feminismeweerlegt zichzelf, het sterft uit omdat het zich niet reproduceert.

De machtsstructuren die voortvloeien uit bepaalde beeldvor-mingen van vrouw en man worden toch niet langs erfelijke weg,maar cultureel doorgegeven?

HOUELLEBECQ: Demografisch bevindt het feminisme zich inhet kamp van de verliezers. De bevolking die het meest kinde-ren voortbrengt, is de winnaar. Ze verovert de meerderheid enlegt haar waarden op. De reproductie van de waarden is deoogst van de biologische reproductie. Dat is de regel en denorm. Het patriarchale systeem bevindt zich in de gunstigstepositie, niet omdat het beter is dat beweer ik niet maardoodgewoon omdat de koppels die volgens dat model levenmeer kinderen verwekken en baren. Het hoogste cijfer wint.Dat is uiteindelijk het meest verontrustende aan mijn boek: deonderwerping aan de biologie. Ideologisch is de godsdienst hetdoeltreffendste onderwerpingssysteem, want religie is de basisvan het patriarchaat: de mens is aan God onderworpen en devrouw aan de man. Punt, basta, uit.Dat is schokkend. Dat bevestigt de vrees van de rechterzijdedat de inheemse bevolking in West-Europa door het hogeregeboortecijfer van de islamitische immigranten geminoriseerdwordt.

HOUELLEBECQ: Ja, ja, dat is schokkend. Mijn talent bestaaterin om de krachten te ontdekken die op de samenlevinginwerken. En de wens naar onderwerping is een kracht dieweer in werking treedt. De religie speelt daarin een voortrek-kersrol, want alle andere onderwerpingssystemen zoals natio-nalisme, fascisme en communisme zijn op een zijspoor van degeschiedenis beland. Hun rol is uitgespeeld. De verlichting isaan het einde van haar Latijn. De republiek is dood.U gaat in uw roman nog een stap verder. U suggereert datonderwerping gelukkig maakt.

HOUELLEBECQ: Dat behoort tot de mogelijkheden. Het is hoedan ook een interessant standpunt.Maar u hebt een erg bescheiden beeld van dat geluk: een stabiel partnership, de orde scheppende hand van een vrouw,eenvoudige maar goed bereide maaltijden in plaats van instantgerechten uit de microgolf, een gesprek aan tafel onder vrienden.

HOUELLEBECQ: Het buitengewone daaraan is dat zelfs zoietsonbereikbaar is. Huysmans, de literaire en spirituele gezel vanmijn verteller Franois, zocht niets anders maar hij kreeg hetniet. Mijn romanheld, die in het spoor van Huysmans treedt,wordt plots door het inzicht gegrepen dat ook hij er niet in zalslagen.In hoeverre belichaamt u uw romanpersonage?

HOUELLEBECQ: Franois is geen projectie van mezelf. Ik mon-teer mijn personage niet uit autobiografische fragmenten. Hetpunt is niet of ik de meningen van mijn personages deel, of datik ze juist of verkeerd vind. Je moet als schrijver vooral nietproberen om te veel controle uit te oefenen, om overdrevenbegaan te zijn met wat kritiek en lezers over je personages zou-den kunnen denken. De schrijver is een mens die al wat men-selijk is, doorgrondt. Daaruit resulteert een generaliserend rela-tivisme, waarin de schrijver houvast vindt. Ik ben geengengageerd schrijver, ik schrijf niet zoals Sartre of Camus, ikrepresenteer niets, ik weet niets.

De vertaling van Soumission (Flammarion) verschijnt in mei bij De Arbeiderspers onder de titel Onderwerping.

MICHEL HOUELLEBECQ: Ik kan begrijpen dat Joden zich in bepaaldewijken niet meer veilig voelen.

Der Spiegel