Presentatie Sociologie Scenario

Hoofdstuk 18Hoofdstuk 18

sociologie en de toekomstsociologie en de toekomst

sociologie < > toekomstsociologie < > toekomst

wetenschap houdt zich bezig met wat gekend wordt toekomst = ongekend / niet kenbaar vraag: sociologie onderwerp voor wetenschap / sociologie ? te speculatief ?

Toekomstdenken in de sociologie

verschillende benaderingswijzen op de toekomst:

prognose utopie scenario empirisch onderzoek naar de toekomst

1. Toekomstdenken in de sociologie

prognose verzamelbegrip voor varianten voorspellend toekomstonderzoek

utopie meer bepaald wensbeeld maatschappijkritiek

scenario (toekomstontwerp) “modellen van utopisch realisme” (Giddens)

empirisch onderzoek naar de toekomst streng volgens geldende wetenschapsmodel

Toekomstdenken in de sociologie

Verschillende benaderingswijzen op de toekomst:


prognose

verzamelbegrip voor varianten voorspellend toekomstonderzoek

onvoorwaardelijke prognose– uitspraak over toekomstige toestand– voorspelling zonder voorwaarde(n)– vb. weersvoorspelling

voorwaardelijke prognose– voorspelling onder voorwaarde(n)– als…dan…– vb. Club van Rome Grenzen aan de groei

prognose

mogelijkheden

Frankfurter SchuleFrankfurter Schule – Horkheimer– bedoeling sociale wetenschappen: overgang maken van

voorwaardelijke naar onvoorwaardelijke voorspelling– ontwikkeling samenleving is historische wetmatigheid

Kritisch rationalismeKritisch rationalisme– Popper– overgang maken van voorwaardelijke naar onvoorwaardelijke

voorspelling mogelijk, doch zeer beperkt– samenleving is geen gesloten systeem

Beide: in sociale wetenschappen mogelijk om voorwaardelijke voorspellingen te doen

prognose

momenteel Popper meer aanhang:

samenleving is open systeem dat grillig ontwikkelt vrijwel niet te sturen of te plannen geen voorspelling op historische bewegingswetten teruggang “maakbaarheidsgeloof” opkomst postmodernisme en chaostheorie

>> voorwaardelijke prognoses

prognose

functie voorwaardelijke prognose:

vroegtijdige signalering van te verwachten ontwikkelingen binnen marges ontwikkeling te voorspellen wanneer we niet

ingrijpen “early warning” -studie

prognose

onvoorwaardelijke prognose:

“historische toekomstmodellen” (Polak)

ontwikkelingslijn in geschiedenis doortrekken naar toekomst: voorspelling modellen:

1. cyclische model2. dialectische model3. evolutionaire model

Gemeenschappelijk: – geschiedenis ingedeeld in stadia– historische ontwikkeling: vooruitgang of achteruitgang

utopie

meer bepaald wensbeeld maatschappijkritiek

onderscheid– utopie als object van sociologisch onderzoek– utopische sociologie

moeilijk te onderscheiden

vanuit positivistisch wetenschappelijk denken niet legitiem– reden: niet waardevrij

utopie

3 varianten(bloeitijd parallel met historische perioden)

1. literair genre: de utopische roman Renaissance

2. utopie als methode van voor-wetenschappelijk denken 19e eeuw

3. utopie als kritisch-constructieve visie op maatschappij 20e eeuw

utopie

“Modellen van utopisch realisme”

Anthony Giddens

wijst Marx’ historische bewegingswetten af geschiedenis is niet doelgericht menselijke vermogen om alternatieve toekomsten voor te

stellen ‘bedachte’ toekomst kan werkelijkheid worden realistische (geen werkelijkheidsvreemde) modellen wel utopische dimensie > scenario

scenario (toekomstontwerp)

constructieve of ontwerpsociologie opstellen toekomstscenario’s (maatschappijontwerpen)

opkomst in jaren ’60 en ‘701. gevolg maatschappelijke en wetenschappelijke ontwikkelingen

prognosetechnieken bleken niet doeltreffend kenmerk: scenario’s voorspellen niet

2. toenemende mondigheid burger prognoses maken burger passief burger wil zelf leven vormgeven

3. jaren ’60 en ’70 hoge verwachting maakbaarheid samenleving m.b.v. scenario’s betere samenleving vormgeven


begripsverwarring scenario voorspelt niet; laat mogelijkheden zien

“Een beschrijving van de huidige toestand van een samenleving (of een deel daarvan), van mogelijke én wenselijke toekomstige toestanden van die samenleving, alsmede van reeksen van gebeurtenissen die vanuit die huidige toestand naar die toekomsten zouden kunnen leiden.” (RPD, 1975, Van Steenbergen, 1983)


scenario kent 3 aspecten:

1. “streefbeeld”– kern– schets of ontwerp van de toekomst– behoort tot mogelijkheden– aspect van wenselijkheid belangrijk– streefbeeld systematisch uitgewerkt– aandacht voor consequenties van reeks verschijnselen

2. “basisanalyse”– beschrijving huidige toestand– toekomstbeeld confronteren met huidige toestand– Wat is er niet goed ?

3. “ streefpad”– Hoe van huidige toestand naar gewenste toekomstbeeld ?

stappenplan (stappen, hobbels, wissels) Welke krachten brengen toekomstbeeld dichterbij / blokkeren het ?


functies van scenario’s

functies vormen continuüm in tijd sinds jaren ‘60 van: normatief en geëngageerd naar: pragmatisch en zakelijk recentelijk weer meer normatief

1. constructief-emancipatorische functie2. appèl-functie3. benadrukken sociale verbeeldingskracht4. exploreren en verduidelijken van keuzemogelijkheden5. aangeven van consequenties



1. constructief-emancipatorische functie

sociologie in algemeen dient bij te dragen aan rationele beheersing van maatschappelijke orde

scenario: instrument voor zichzelf besturende maatschappij– los van natuurkrachten en historische krachten– lot in eigen hand– maakbaarheid samenleving centraal



2. appèl-functie

scenario: bedoeld om maatschappelijk veranderingsproces in gang te zetten

maar: wanneer appèl; wanneer politieke propaganda ?

voorspellende uitspraken kunnen maatschappelijke proces beïnvloeden:

– self-fulfilling prophecy– self-denying prophecy



3. benadrukken van sociale verbeeldingskracht

barrières sociale verandering vooral in taaiheid maatschappelijke structuren > objectieve kant maatschappelijke inertie

ook subjectieve kant: maatschappelijk veranderingsproces vooral belemmerd doordat mensen verbeeldingskracht te weinig ontwikkeld hebben om andere maatschappij voor te stellen

scenario: hulpmiddel om barrières in denken te doorbreken



4. exploreren en verduidelijken van keuzemogelijkheden

ontwikkelingsproces verloopt niet in één richting

scenario: alternatieven laten zien

tegenwicht aan opvatting dat – er niets te kiezen valt– er voor elke probleem maar één oplossing is



5. aangeven van consequenties

Wat zijn financiële, sociale, economische en ecologische consequenties van scenario’s ?

scenario: samenhang tussen deze factoren laten zien

– beleidsmakers– politiek– maatschappelijke discussie

vb. Brede Maatschappelijke Discussie (BMD) jaren ’80 toekomstige energievoorzieningen



1. constructief-emancipatorische functie2. appèl-functie3. benadrukken sociale verbeeldingskracht4. exploreren en verduidelijken van keuzemogelijkheden5. aangeven van consequenties

scenario’s in het onderwijsscenario’s in het onderwijs

presentatie docentendag 2008presentatie docentendag 2008 Coen GelinckCoen Gelinck scenario-onderwijs Europascenario-onderwijs Europa

– lespakket IPPlespakket IPP– docentenhandleidingdocentenhandleiding– krantkrant– wedstrijdwedstrijd– websitewebsite

LinksLinks http://www.publiek-politiek.nl/content/download/2553/14595/file/Workshophttp://www.publiek-politiek.nl/content/download/2553/14595/file/Workshop

%20Docentendag.ppt %20Docentendag.ppt

http://www.publiek-politiek.nl/content/download/2554/14598/file/scenariohttp://www.publiek-politiek.nl/content/download/2554/14598/file/scenario%20materiaal%20voor%20docdag%202008.pdf%20materiaal%20voor%20docdag%202008.pdf

http://www.publiek-politiek.nl/scenariokrant HAVO-VWO http://www.publiek-politiek.nl/scenariokrant HAVO-VWO

http://www.europa2025.nl/Lesmateriaalhttp://www.europa2025.nl/Lesmateriaal http://www.bdfadvies.nl/download/scenario's.doc http://www.bdfadvies.nl/download/scenario's.doc

http://www.scenarioleren.nl/?view/page/frontpage/http://www.scenarioleren.nl/?view/page/frontpage/ http://nl.wikipedia.org/wiki/Scenariodenkenhttp://nl.wikipedia.org/wiki/Scenariodenken

Presentatie Sociologie Scenario

Documents

Transcript of Presentatie Sociologie Scenario