Plezier op School

Een zomercursus voor aanstaande brugklassers

Marleen Faber / GGZ-preventiewerker / Vincent van Goght.b.v. PAOG nascholing 24.09.2013

Inhoud

• Kennismaking preventieve interventie ‘Plezier op School’

• Effecten en Onderzoek• JGZ en POS

Wat is‘Plezier op School’?

Tweedaagse zomercursus voor aanstaande brugklassers die problemen ervaren in de omgang met leeftijdgenoten

Een voorbereiding op de sociale aspecten van het voortgezet onderwijsEen training in sociale vaardigheden en weerbaarheid

Doelstelling

Het voorkomen van (ernstige) psychische problemen bij aanstaande brugklassers die problemen hebben in sociale contacten

• Angstig of vermijdend• Onhandig• Conflicten• Slachtoffer van pesterijen (ca. 80%)

Door

• Het bevorderen van het maken van een goede start op de nieuwe school

• Vergroten zelfvertrouwen• Vergroten weerbaarheid/sociale

vaardigheid

De plaats van POS in de zorgketen

Model van Mrazek en Haggerty 1994

Waarom ‘Plezier op School’?

• Plezier op School = belangrijk voor sociaal-emotionele ontwikkeling

• Sociale problemen BO: voorspeller ernstige psychosociale problemen VO en later

• Kinderen komen vaak niet op eigen kracht uit problemen

• Transitie BO-VO = uitgelezen moment voor interventie

Wanneer, Waar, door Wie?

• Laatste week zomervakantie• Door heel Nederland (ca. 90 plaatsen)• Door (samenwerkingsverbanden) diverse

instellingen:– GGD, Jeugd-GGZ(preventie), Jeugdhulpverlening (BJZ,

AMW e.a.), Scholen, Privé-praktijken

Groepssamenstelling

• Max. 10 kinderen per groep• 2 begeleiders• Werkzame mix deelnemers

De ontwikkeling van POS• Ontwikkeld vanuit jaren werkvloer-ervaring (RIAGG Noord-

Limburg)• Toevallige Try out: 1996• Positieve resultaten en tevredenheid• Nominatie Preffi-prijs in 1997• Uitgebracht: 2000• Spontane ‘verspreiding’• Onderzoek effecten • Media aandacht • Theoretisch goed onderbouwd (NJI)• ZonMw

Programma

•Kennismakingsgesprek

•Ouderinformatiebijeenkomst

•Twee cursusdagen

•Terugkombijeenkomst

•Afsluitend gesprek

Theoretisch referentiekader

• Bang zijn voor andere kinderen (Ringrose en Nijenhuis, 1986)

• Sociale leertheorie (Bandura)

• Cognitieve Gedragstherapie (o.a. Beck en Ellis)

• Ontspanningstherapie (Jacobson)

Ervaringen in de omgang met anderen

Lage competentie verwachting

Angst, Boosheid, Verdriet

Vermijdings- en terugtrekgedrag

Angstreductie korte termijn

Afwijzende responsen anderen

Succeservaring korte termijn

Woede-reductie korte termijn

Genetischefactoren

Sociale factoren

Psychologische factoren

Fysiologische factoren

Determinanten

Stimuli

Cognities

Emotionele responsen

Gedragsmatige responsen

Stimuli

Consequenties

Onhandig gedrag

Agressief gedrag

Sociale (in)competentie

• Aanleg

• Gezin/opvoeding

• Omstandigheden/ervaringen

Neuro-biologische factoren

•Temperament

•Stress-systeem (HPA-as)

•Amygdala en Prefrontale Cortex

•Vechten, Vluchten of

Aanpakken?

Het G-schema

Gedachte

Gevolg Gebeurtenis Gevoel

Gedrag

Overzicht 2 daagse zomercursus• 1e dag:

– Inzicht– Helpend leren denken– Omgaan met spanning– Basisvaardigheden

• 2e dag:– Omgaan met moeilijke situaties– Pesten– Afrondende opdracht

Gedachten van niet-helpend naar helpend

Gevoel

• Om leren gaan met emoties en spanning• Ontspanningsoefening

Gedrag (Basisvaardigheden)

Stevig staan

Anderen aankijken

Duidelijk praten

Gedrag (Gespreksvaardigheden)

• Gesprekjes beginnen, voeren en eindigen• Initiatief nemen• Invoegen• Luisteren

Gedrag (Complexe vaardigheden)

• Wegkruipen

• Knokken

• Aanpakken

POS in de praktijk

Gevoelfysiologische angstresponsen

Gedachtenegatieve cognities, negatief

zelfbeeld

Gedragincompetente gedragingen

Gevolgnegatieve reacties

leeftijdgenoten

Gedachtepositievere cognities, positiever zelfbeeld

Gevoelcontrole over fysiologische

angstresponsen)

Gedragcompetentere gedragingen

Gevolgpositievere reacties

leeftijdgenoten

Cognitieve techniekenhelpend leren denken,

zelfinstructie

Spanningsregulatieontspanningsoefeningen

Gedragsbeïnvloeding modeling, rollenspel,

feedback

Schema Plezier op School

POS door Sigmund

Terugkombijeenkomst

- Na ca. 6 weken (herfstvakantie)- Uitwisselen ervaringen- Cijfer ‘Plezier op School’- Herhaling Boost- Extra oefening moeilijke situaties- Check of meer hulp nodig is

POS en Ouders

• Kind een probleem, ouders lijden mee• Zonder ouders geen verandering• Betrokkenheid ouders belangrijk!

– Kennismakingsgesprek, ouderbijeenkomst, afsluiting

• Inzicht in G-schema• Hoe kunnen steunen i.p.v. over- c.q. onder-

bescherming

Werkzame ingrediënten

• Moment van uitvoering• Beproefde methodieken• Intensiviteit• Eclectische benadering• Realistische omgeving• Samenstelling groep• Betrokkenheid ouders• Deskundigheid trainers

Effecten?

• Positieve evaluatiegegevens ouders/kind/trainers• Positieve resultaten diverse effectonderzoeken

(Masterstudies), diverse universiteiten.– Vermindering sociale angst– Betere relaties klasgenoten– Minder pesterijen– Verbetering algemeen welbevinden– Resultaten blijven bestaan ook na 1,5 jaar

Huidig Onderzoek Effectiviteit

• Subsidie ZonMw (2009-2013)• Saskia Mulder, Universiteit Utrecht o.l.v.

Prof. Dr. Marcel van Aken• Randomized Controlled Trial (schoolniveau)• 200 scholen, 375 kinderen (190/185)• 4 meetmomenten (voor, na 1 week, na 13

weken, na 40 weken)

Onderzoeksvragen

• Leidt ‘Plezier op School’ op korte en middellange termijn

tot een vermindering van

– A.: sociale angst, gepest worden,

– B: sociale en internaliserende problemen?

• Welke factoren hebben invloed op het effect van ‘Plezier

op School’? (moderatoren en mediatoren)

Effecten volgens deelnemers

Effecten volgens ouders

Conclusies

• Zowel de POS groep als de controlegroep gaat vooruit

• POS kinderen minder sociale angst, minder pesten (jongens), meer vriendschappen

• Ouders rapporteren meer vooruitgang, vooral bij internaliserende problemen

Verder onderzoek (resultaten eind 2013…)

•Moderatoren (voor wie)(invloed persoonlijkheid, SES, probleemscores en

stoornissen)

•Mediatoren (hoe)(gedachten, gevoel en gedrag)

•Beoordelingen door leerkracht en leeftijdgenoten

Pesten, POS en JGZ

• Signaleren• Advies• Ondersteuning• Doorverwijzen

Dank voor uw aandacht

Meer informatie:www.plezieropschool.nl