Peuter- en Kleutertaal

ROC Midden Nederland – communicatie met peuter en kleuter

Klankontwikkeling bij de peuter (2 tot 4 jaar)

Vanaf 18 maanden groeit de woordenschat snel

Klanken met drie medeklinkers aan het begin van een woord zijn nog moeilijk, bijvoorbeeld: straf, schip, schrift

Ook de sp-klank is moeilijk. Tot het zesde jaar zegt het kind: ‘Weps’

Ook krijgen woorden een gevoelswaarde. ‘Boek’ = papa leest gezellig voor als ik ga slapen, of: ‘Tas pakken’ = we gaan buiten fietsen

Ontwikkeling van grammatica en communicatie

Ook herkent de peuter meervouden,

verkleinwoorden, ontkenningen en vraagzinnen,

zoals: ‘gaat mammie doen?’ ‘is kleine poessie weg?’

Tijdens het spelen ontstaat communicatie met

leeftijdgenoten

Tussen de 3 en 4 jaar kunnen kinderen hun taal

aanpassen op het kind waarmee ze spelen

http://www.youtube.com/watch?v=R4zzfUh3PMU

Ontwikkeling van grammatica in 3 stappen,

ontwikkeling van klank – grammatica en communicatie

http://www.youtube.com/watch?v=eZ8Ub9l4VHk

Ontwikkeling van grammatica in 3 stappen,

ontwikkeling van klank – grammatica en communicatie

Ontwikkeling van grammatica in 3 stappen,

ontwikkeling van klank – grammatica en communicatie

http://www.youtube.com/watch?v=Kp-G-yjWgMc

Meta-linguïstische ontwikkeling

Dit betekent dat het kind kan nadenken over taal

Spontaan ontdekken, bijvoorbeeld lachen om ‘poes’ en ‘Loes’

Bewust zijn dat taal bestaat, bijvoorbeeld door voorlezen ontdekt het kind dat taal bestaat terwijl de dingen waarover het gaat, er niet zijn

Schriftelijke taalontwikkeling

Kinderen doen lezen na en tekenen letters na

Kinderen ontdekken verschillen:

Een verhaal heeft een begin - midden - eind,

maar als je praat is dat niet altijd zo

Veel voorlezen is goed voor de taalontwikkeling

Voorwaarden voor gespreksvoering

Zit op dezelfde ooghoogte

Kijk het kind aan als je praat

Als het kind je niet aan kijkt, vraag dan ‘wil je mij aankijken? ‘

Stel het kind op zijn gemak

Luister naar wat het kind tegen je zegt

Laat met voorbeelden zien dat je het kind begrijpt

Probeer spelen en praten te combineren

Als het kind afhaakt, zeg dan: ‘zullen we later verder praten?’

Als het gesprek moeilijk was, zorg dan dat het kind daarna rustig tot zichzelf kan komen

Eerste letters schrijven…

http://www.youtube.com/watch?v=aXMlqSN57mk

Zelf (voor-)lezen…

http://www.youtube.com/watch?v=C3iJ-Uij1Uk

Samenvatting: Peuters doorlopen zes stadia van

taalontwikkeling

1 de klank

2 de woordenschat

3 de grammatica

4 je kunt er mee communiceren

5 je kunt nadenken over taal, metalinguïstisch en:

6 je kunt woorden en letters ook schrijven

Klankontwikkeling bij de kleuter (4 tot 6 jaar)

Klankontwikkeling: als het kind 6 jaar is

en nog ‘weps’ zegt en moeite heeft met

woorden zoals ‘schip’ ‘straf’ ‘schrift’, dan

is logopedie gewenst

Woordenschatontwikkeling: loopt verder

door. Het kind maakt nu ook zelf

woorden ‘een ballon kan pangen!’

2000 woorden!

Een kind van 4 jaar gebruikt ongeveer

2000 woorden

De grammaticale ontwikkeling gaat ook

vooruit: het kind maken samengestelde

zinnen zoals ‘toen ik naar huis ging was

ik moe’

Samenhang beter

Communicatieve ontwikkeling: kleuters kunnen een samenhangend verhaal vertellen

Taal wordt een activiteit opzich en is niet meer direct gekoppeld aan dingen doen

Metalinguïstisch: taalgrapjes en woordspelletjes zijn favoriet! ‘In welke pan kun je niet koken?’ ‘een dakpan!’

De schriftelijke taalontwikkeling - nieuwe inzichten:

vroeger: basisvaardigheden, goed zijn in klanken NU: nadenken over taal

NU: Prestatiegebied koppelen aan iets dat plezier geeft

vroeger: gesproken taal los van geschreven taal NU: hangen gesproken- en geschreven taal samen

Vroeger mocht een kleuter nog niet schrijven NU: schrijven is onderdeel van het leren

Nóg meer ontdekkingen!

Kleuters herkennen pictogrammen en logo’s

Ze ontdekken dat woorden uit letters bestaan:

v i s = vis!

En hé? Je leest altijd van links naar rechts

Kleuters ontdekken het alfabet

Samenvatting: Ook Kleuters doorlopen weer de zes stadia

van taalontwikkeling

1 de klank: kinderen maken nu zelf woorden

2 de woordenschat: naar 2000 woorden

3 de grammatica: de samenhang in zinnen is beter

4 je kunt er mee communiceren

5 je kunt nadenken over taal: taalgrapjes

6 je kunt woorden en zinnen ook schrijven

ABC

http://www.youtube.com/watch?v=x1grIaHxu1I

Bronnen:

René Grimbergen (2009) Communicatie PW, ROCmn - Utrecht

www.youtube.com

In samenwerking met Lia de Cocq

Met dank aan Chantal Kesseler en Joke Arts

Samenstelling en montage: (© 2009) Otto Grünbauer