PensioenLab

Team Keuzevrijheid

Het vraagstuk

“Wat vinden jullie ervan om meer keuzevrijheid voor deelnemers mogelijk te maken?”

2

Het proces

3

Het begrip

Keuzevrijheid: de mogelijkheid voor deelnemers om individueel invloed uit te oefenen op hun pensioenopbouw

Bijvoorbeeld; invloed op beleggingsbeleid, keuze voor pensioenfonds, vorm van uitbetaling, risicoprofiel, etc.

4

Wij bespreken…

5

1)Mogelijkheden voor keuzevrijheid

2)Een betere keuzearchitectuur voor DC

3)Een oplossing voor ZZP’ers in de 2e pijler

Mogelijkheden tot keuzevrijheid

6

Wie moet de keuze krijgen?

7

Staats-pensioen

Nationaal pensioen-

fonds

Verplichte regeling voor WG en WN

Pensioen-plicht

WG kiest pensioen-

fonds

WN kiest pensioen-

fonds

Pensioen is een vrije

keuze

Meer vrije keuze voor deelnemers

Verplicht-stelling fonds-niveau

Optie 1: Deelnemer kiest zelf fonds

+- Concurrentieprikkels- Keuzevrijheid

-- Marketingkosten- Transitieprobleem- Solidariteit kalft af- Risicoselectie- Pension fund run

8

Optie 2: Keuzevrijheid in regeling

+- Keuzevrijheid- Risicoprofiel passend bij

deelnemer

-- Solidariteit kalft af- Administratiekosten- Transitieprobleem naar

individuele accounts- Geen concurrentie-

prikkels

9

Optie 3: Behoud huidige stelsel

+- Geen transitieprobleem- Huidige solidariteit blijft

behouden- Lage uitvoeringskosten

-- Beperkte keuzevrijheid- Geen concurrentie-

prikkels

Niet unaniem

• Geen voorkeur voor een bepaald stelsel• Drie systemen besproken

1) Werknemer kiest pensioenfonds2) Binnen regeling keuze voor risiconiveau3) Behoud huidige stelsel

11

Waar we het over eens waren

• Drie pijlersysteem werkt goed• Eerste pijler: volksverzekering tegen armoede• Tweede pijler: pensioen via werkgever• Derde pijler: individueel pensioen

• Afwegingen:• Samen vs. eigen keuze• Collectief vs. individueel• Concurrentieprikkels vs. marketingkosten• Transitieproblemen van huidige stelsel

12

Onze keuzes

• Verplicht sparen voor pensioen• Werknemers verplicht aangesloten bij instelling

in tweede pijler• Collectieve pot ivm nabestaandenpensioen,

pensioen bij arbeidsongeschiktheid, et cetera

13

Keuzearchitectuur in DC

14

Welke keuzes moet de deelnemer krijgen?

• Twee soorten pensioenregelingen:• DB en hybride regelingen • Individuele DC-regelingen

• Keuzevrijheid en solidariteit staan op gespannen voet

15

Soorten pensioenregelingen

16

Puur DB

Eindloon DB

Middelloon DB

Conditionele indexatie

Defined ambition

CDC Individueel DC

Risico voor deelnemer

Ris

ico

voor

wer

kgev

er

DC internationaal in opkomst

2001

2012

Nederland VK Zwitserland USA

Defined Benefit

Defined Contribution

1%

99%

8%

92%

49%

51%

48%

52%

93%

7%39%

61%

60%40% 43% 57%

2001

2012

Nederland VK Zwitserland USA

Defined Benefit

Defined Contribution

1%

99%

8%

92%

49%

51%

48%

52%

93%

7%39%

61%

60%40% 43% 57%

Towers Watson (2012): Global Pension Assets Study

Een alternatieve benadering

18

• Deelnemers in DC-regelingen hebben momenteel keuze in opbouw

• Maar: focus moet op uitkomst, niet op opbouw

Waarom werken huidige keuzes niet?

19

• Pensioenbewustzijn is laag• Keuzes voor lange termijn

kunnen niet worden gemaaktHyperbolic discounting

• Simpele financiële concepten (inflatie, rente-op-rente) zijn te ingewikkeld

Financiële geletterdheid, geld illusie

20

Het pensioenkeuzemenu

Stel dat u morgen met pensioen gaat, hoe hoog wilt u dat uw netto pensioen is?

….

Stel dat u morgen met pensioen gaat, hoe hoog wilt u dat uw netto pensioen minimaal is?

….

Op welke leeftijd wilt u met pensioen gaan?

( Hoeveel wilt en kunt u maandelijks bijsparen? )

..

….

€

€

€

Risicograadmeter

21

Te hoog risicoHoog risico

Laag risico

Uit de vier variabelen volgt een beleggingsplan (TDF) meteen bijbehorend risiconiveau

Beslissingsvolgorde

22

Invullen viervariabelen

Risico-graadmeter

Gewenst risicoprofielTot volgend jaar!

Ongewenst risicoprofiel

Bijstellen viervariabelen

Heeft aantal consequenties

23

• Garantieproduct nodig voor minimumpensioen

• Vereist ontwerp van goede default

Nieuwe manier van denken door uitvoerders• Annuïteit centraal• Vermogensbeheer geen doel, maar middel

Zelfstandigen Zonder Personeel

(en zonder pensioen?)

24

Definitie van een ZZP'erVolgens de SER:

'Een ondernemer die geen personeel in dienst heeft, waarbij voor de vaststelling of er sprake is van een ondernemer de door de Belastingdienst in het kader van de inkomstenbelasting diverse criteria gelden'

25

De ZZP’ers in kaart

Bron: www.var-advies.nl

26

De ZZP’ers in kaart

• Veel diversiteit binnen deze groep• Ook veel jongeren zijn ZZP'ers• Een aanzienlijk deel van de beroepsbevolking is voor

aanvullend pensioen aangewezen op de derde pijler• Geen praktische mogelijkheid op collectieve

pensioenvoorzieningen

27

Mogelijkheden pensioenopbouw

– Vrijwillige voortzetting oude pensioenregeling mits pensioenfonds toestaat

– Bepaalde groepen ZZP’ers geldt wel verplichte aansluiting (schilders, artsen, etc)

– Fiscaal gefaciliteerd pensioensparen (fiscale oudedagsreserve, lijfrente etc)

– Pensioenbeheer in eigen B.V of externe verzekeraar

28

Echter ook drempels…

• Vermogen is minder veilig in de derde pijler

• Fiscale voordelen zijn wel minder dan in 2e pijler• Geen waardeoverdracht van tweede naar derde

pijler• Hoge kosten van producten in derde pijler• Zonder werk eerst eigen vermogen opeten

29

Maar hoe is de praktijk?

• Ondanks scala van mogelijkheden blijkt pensioenopbouw erg mager te zijn

• Slechts helft doet aan pensioenopbouw• Mogelijke redenen bij ZZP'ers zelf: financiële

ongeletterdheid, lage bewustzijn, wisselende inkomsten, spaardiscipline etc.

• ‘Zelfstandige Zonder Pensioen’

Kortom: MAATSCHAPPELIJK PROBLEEM!

30

Ons ZZP advies

• Verschaf toegang tot tweede pijlerVoordelen: vermogen veiliger, uitvoeringskosten lager

• Vorm: beroepspensioenfonds (DC) en/of toegang tot PPI

Geen collectieve regelingen (!)

• Afdracht kan dan verplicht worden gesteld• Wetsaanpassing nodig (politieke momentum is daar)

31

Ons ZZP advies

• Hierbij wel een opt-out optie waarbij moeite moet worden gedaan om eruit te stappen

• Dwingt deelnemer bewust na te denken voordat hij/zij volledige keuzevrijheid accepteert

• Kortom: automatisch meedoen met een opt-out optie

voor Zelfstandigen MET pensioen!

32