JUNI 2016

06 Jaargang 47 • Maandblad • verschijnt niet in juli en augustus

Afgiftekantoor 2099 Antwerpen X - P509707 • Afzendadres: Guimardstraat 1 • 1040 Brussel

in dit nummer

Congres Katholiek Onderwijs Vlaanderen

EIGENTIJDS TEGENDRAADS2 juni 2016 – Leuven

forum nr. 06 • JUNI 2016

HoofdartikelEigentijds tegendraads 3

In de kernKatholiek Onderwijs Vlaanderen: 4 wie zijn we?

"Er zit muziek in" 5Bezinningsmoment 2 juni 2016

Wil je burgerschap: 6 kom dan naar de katholieke dialoogschool!

Katholieke dialoogschool 7 Eigentijds tegendraads

Oscar Romerocollege - Dendermonde 10 Schoolvoorbeeld Bestuurlijke optimalisering en schaalvergroting

BOS in het katholiek onderwijs 14

25 jaar Pedagogische begeleidingsdienst 18 Katholiek Onderwijs

25 jaar pedagogische begeleiding 23

Koester de stille kracht van 31 het katholiek onderwijs in Vlaanderen

© Ge

ert

Vand

en W

ijnga

ert

© Ge

ert

Vand

en W

ijnga

ert

© Ge

ert

Vand

en W

ijnga

ert

Hoofdartikel

© M

arle

en L

ippe

ns

Eigentijds tegendraads

Twee jaar geleden heeft onze vereniging van besturen van katholiek onderwijs in Vlaanderen drie toekomstgerichte werven

naar voor geschoven, die de dynamiek, levenskracht en inspiratie van ons onderwijs vernieuwen en versterken. Drie werven

dus ten dienste van waar het in onderwijs eigenlijk om gaat: namelijk de pedagogische relatie tussen leraar en leerling.

Op ons congres van twee juni laatstleden hebben we twee van die drie werven voor het voetlicht geplaatst. In de eerste

plaats, en heel Vlaanderen is dat de laatste weken te weten gekomen, presenteerden we er ons vernieuwde pedagogische

project van de katholieke dialoogschool – de herformulering van onze rijke katholiek-pedagogische traditie in de sterk ver-

anderde context van vandaag. Ten tweede bepleitten we de versterking van de bestuurlijke organisatie van het schoolland-

schap via de werf van de bestuurlijke optimalisering en schaalvergroting (BOS). We beogen daarmee om de complexer wor-

dende organisatie van ons onderwijs optimaal en middelen-efficiënt aan te pakken, zodat directeur, leraren en

ondersteunend personeel zich voluit van hun pedagogische taak kunnen kwijten. En om dat allemaal te doen hebben we,

ten derde, ook onze koepelorganisatie aan een eigen bestuurlijke optimalisering en schaalvergroting onderworpen. Eén van

de vruchten daarvan was de organisatie van dit congres, als een soort bekroning van een proces dat heeft geresulteerd in

een nieuwe naam, een nieuw logo, een nieuwe missie en visie, en een nieuwe organisatiestructuur. We profileren ons

voluit als een eigentijdse netwerkorganisatie van en voor besturen en hun onderwijsinstellingen: voor dienstverlening,

vertegenwoordiging en belangenbehartiging. Ook op de viering van 25 jaar pedagogische begeleiding in het katholiek

onderwijs weerklonk deze vernieuwde profilering, onder meer bij de voorstelling van ons nieuw begeleidingsplan.

Op het congres toonden we hoever die werven gevorderd zijn. We deden dit onder de titel ‘eigentijds-tegendraads’. Niet

omdat we persé tegendraads willen zijn, maar we stellen vast dat wie vandaag vanuit de vrijheid van onderwijs, geïnspireerd

vanuit dat verhaal van die Jezus van Nazareth, onderwijs aanbiedt, bijna automatisch een verschil maakt. Want het doet

je kritisch-constructief positie kiezen in een samenleving die veel van haar vanzelfsprekendheden is kwijtgeraakt, en waar

de zoektocht naar identiteit, naar wie we zijn, voluit aan de orde van de dag is.

In dit nummer blikken we op dit congres terug in woord en beeld. De kernboodschap, enkele belangrijke accenten en

bijdragen, samen met heel wat sfeerbeelden en citaten, passeren de revue. Naast een stevige reminder bieden we tegelijk

een mooie herinnering aan een congres waarin we samen getoond hebben dat Katholiek Onderwijs Vlaanderen geïnspireerd

en geëngageerd de toekomst tegemoet ziet.

Tegelijk is dit het laatste nummer van Forum – een waardig slot van een mooie zevenenveertig jaargangen. Ik wil niet

nalaten om iedereen die al die jaren bij Forum betrokken geweest is, van harte te danken. Forum wordt afgelost door een

nieuw tijdschrift, waarvan je het eerste nummer in het najaar mag verwachten. Het maakt tijd voor reflectie en opiniëring.

Geen aankondigingen, verslagen van studiedagen, nieuwsflitsen of concrete antwoorden op vragen: die komen ruimschoots

op de website en in de Nieuwsbrief aan bod. Met het nieuwe tijdschrift willen we besturen en leidinggevenden grondig

informeren en opiniëren over eigentijdse en relevante onderwijsissues. Een tijdschrift dus dat uitdrukkelijk dieper wil gaan

dan de waan van de dag.

Veel leesplezier, voor nu en volgend schooljaar!

Lieven Boeve

Directeur-generaal Katholiek Onderwijs Vlaanderen

IN DE KERN

JUNI 20164

katholiek onderwijs vlaanderenwie zijn we?

contactblad voor schoolbesturen, pedagogisch begeleiders

directies en personeelsleden van het katholiek onderwijs

contactblad voor schoolbesturen, pedagogisch begeleiders

directies en personeelsleden van het katholiek onderwijs

MAANDBLADVerschijnt niet in juli en augustus

VERANTWOORDELIJKE UITGEVERLieven Boeve, directeur-generaal Katholiek Onderwijs VlaanderenGuimardstraat 1 - 1040 Brussel

EINDCOÖRDINATIE: Willy Bombeek

EINDREDACTIE: Rita Herdies

REDACTIELEDEN: Lieven Boeve, Willy Bombeek, Jan-Baptist De Smet, Isabelle Dobbelaere, Rita Herdies, Andreas Janssens, Janwillem Ravyst, Chris Smits, Dimitri Vandekerkove, Marijke Van Bo gaert

REDACTIEADRES:Katholiek Onderwijs Vlaanderen - Forum - Guimardstraat 1 - 1040 BrusselTel.: 02 507 06 19 • Fax: 02 513 36 45E-mail: forum@katholiekonderwijs.vlaanderenWebsite: www.katholiekonderwijs.vlaanderen

ABONNEMENTJaarabonnement: 23,10 euro (inclusief BTW)38,10 euro: buitenland. Te storten op rekeningnr. BE02-7330-5001-4240 van LICAP - Halewijn n.v., 2050 Antwerpen

PRE-PRESS EN DRUK: Licap, tel. 02 507 05 83

COVER: © Geert Vanden Wijngaert

Eigentijds en tegendraads: dat kenmerkt katholiek onderwijs. Waarvoor staan we? Waarvoor gaan we? En hoe ondersteunen we vanuit onze missie en visie kinderen, jongeren en volwassenen in hun leerproces? Dat is de kernvraag. Het antwoord erop verklaart waarom wij zo van de vrijheid van onderwijs houden.

Centraal staat de kwaliteit van de pedagogische relatie tussen leerling-leraar, tussen interne-opvoeder, tussen student-docent. Alles wat we doen, is ondergeschikt aan het leren van wie leert. Welke noden hebben jonge mensen? Ons antwoord daarop is de brede vorming die alle talenten ontwikkelt, nieuwe mogelijkheden doet ontdekken. Die vorming leert leerlingen hoe te handelen, hoe te leren, hoe te leven, hoe samen te leven, hoe op te komen voor mensen in nood of voor wie minder kansen krijgt.

Het gaat erom leerlingen kritisch-creatief te leren omgaan met wat eigen en wat anders is, met wat verbindt en wat onderscheidt. Dat stelt hen in staat bij te dragen tot een open, zinvolle, ver- draag-zame en duurzame samenleving. Daar is een plaats voor iedereen, verbonden met mekaar, een wereld waar ook God van droomt. Want waar we voor gaan, is niets minder dan het opnieuw vorm geven van onze rijke en veelzijdige katholieke pedagogische traditie, ten bate van onze leerlingen en de hele samenleving.

Om dat goed te doen stelt Katholiek Onderwijs Vlaanderen haar dienstverlening op punt en past ze haar organisatie aan. Als netwerkorganisatie specialiseert ze zich in de ondersteuning, de ver- tegenwoordiging en de belangenbehartiging van haar leden.

Om ook in de toekomst de kwaliteit van ons onderwijs te garande-ren, engageren we ons samen in het proces van bestuurlijke optimalisering en schaalvergroting – zodat scholen, directies, leraren en andere personeelsleden vooral kunnen blijven doen waar ze goed in zijn: leerlingen vormen.

Vanuit onze christelijke inspiratie kijken we eigentijds-tegendraads naar teveel nuttigheids- en marktdenken, naar relativisme en radicalisering. Daarom maken we in ons onderwijs, en ten bate van de samenleving, ruimte voor de liefde, zoals Jezus die voorleefde. Samen met geloof, hoop en vertrouwen vormt die de basis van ons gastvrije project van de katholieke dialoogschool, waarin de christe-lijke stem opnieuw fris kan weerklinken.

JUNI 2016 5

Het doel van elk goed onderwijs is het raken van elk kind, elke jongere die ons wordt toevertrouwd!

Eigentijds tegendraadsluisteren naar wat een ander ons te zeggen heeft.Eigentijds tegendraadsde dialoog aangaan et al wie op je weg komtom samen op weg te gaan!Er zit muziek in!

Hij zette een kind in hun midden!

Willen wij mee bezielen en inspireren?Schrijven wij mee,op de grondtoon van het evangelie,een stukje van de compositie die leven heet?In zijn meest diverse en diepste vormen,tot het onzegbare toe.

Wie Jezus erbij haalt als medeauteurkrijgt van Hem de toezegging:‘Waarachtig, Ik verzeker jullie:wie op Mij vertrouwtzal hetzelfde doen als Ik,en zelfs méér dan dat.’ (Joh 14, 12-13)

(…)

Hij vraagt: “Wie zegt gij dat ik ben?”

‘Wie zegt gij dat ik ben?’ is een vraag naar identiteit… vanuit een dialoog.

De vraag van Jezus komtuit de innerlijke dialoogmet zijn Vader

In een katholieke dialoogschool wordt in woord en daad de vraag opgeroepen wie Jezus is en wat zijn boodschap kan betekenen in respect voor andere zingevende tradities

In een katholieke dialoogschool plaatsen we zoals Hij het kind in ons midden. We laten ons raken en bezielen door deze jonge mensen om hen te raken en te bezielen. Dan zullen zij in de samenleving van morgenals geïnspireerde jongvolwassenen hun eigen weg gaan.

(…)

In een katholieke dialoogschoolschrijven we samen geïnspireerd door ‘Zijn Geest’een meeslepende melodie die zal nazinderen in hoofd en in hart.

Er zit muziek in!

Uit: Tekst Bezinningsmoment Congres Katholiek Onderwijs Vlaanderen,

2 juni 2016

“er zit muziek in”Bezinningsmoment 2 juni 2016

Eigentijds tegendraads mee componeren aan het onderwijs van vandaag en morgenEigentijds tegendraadshet inspirerend verhaal van Jezus van Nazarethblijven vertellen en voorleven.

‘Het doel van alle goede muziek is het raken van de ziel’

Claudio Monteverdi, Italiaans componist

Geer

t va

nder

meu

len

www.katholiekonderwijs.vlaanderen>Thema's A-Z>Congres Katholiek Onderwijs: 2 juni 2016

JUNI 20166

I n zijn toespraak op het congres belicht directeur-generaal Lieven Boeve drie eigentijdse tegendraadsheden, die treffend de actualiteit en relevantie van wat het katholiek

onderwijs in Vlaanderen doet, illustreren. Hij vat ze telkens samen in één slagzin: “Wil je burgerschap, kom dan naar de katholieke dialoogschool!”, “Geen vrijheid zonder verantwoordelijkheid en vertrouwen”, en “Koester de stille kracht van het katholiek onderwijs!”. Hieronder publiceren we een bijgewerkte versie van de eerste ‘tegendraadsheid’, die scherp het maatschappelijke belang van de katholieke dialoogschool in de verf zet. Meteen wordt duidelijk waarom de Vlaamse samenleving er alle belang bij heeft dit vernieuwde pedagogische project van het katholiek onderwijs te ondersteunen.

De Duitse rechtsfilosoof, Ernst-Wolfgang Böckenförde, merkte op dat de moderne democratie van waarden leeft die ze zelf niet aanlevert noch kan garanderen (Böckenförde, Staat, Gesellschaft, Freiheit, 1976, p. 60). De democratie verbruikt dus de waarden waarop ze rust, zon-der dat ze die zelf opnieuw kan aanvullen. Anders gezegd: de demo-cratie leidt uit zichzelf niet naar meer democratie, noch zorgt ze au-tomatisch voor meer democratie. Of nog anders: een samenleving kan op democratische wijze voor de dictatuur kiezen.

De geschiedenis, en zeker de dertiger jaren van vorige eeuw, leert dat dit niet zomaar een onschuldige gedachtenoefening is, maar een reële mogelijkheid. Ook vandaag is dit risico niet denkbeeldig: verdraagzaam-heid, tolerantie, beschermen van minderheden, dialoogbereidheid, aandacht voor de menselijke integriteit, vrijheid in solidariteit, zoeken naar verbinding, zin voor compromis … zijn niet zomaar voorgegeven. De moderne universele waarden, waarop de democratie gegrondvest is, bestaan immers niet op zichzelf. Ze bestaan, maar in zoverre ze gedragen worden vanuit de identiteit van individuen en gemeenschap-pen, wanneer verhalen en praktijken, ideeën en attitudes verankerd worden in wie mensen zijn, wat mensen beweegt, waarin mensen geloven. Wie vandaag pleit voor burgerschap, houdt hier best rekening mee: wanneer de democratie niet gedragen wordt door de mensen zelf, vanuit hun identiteit en tradities, zal ze het niet redden.

En het is daar dat onderwijs, en bij uitstek het vrij onderwijs een rol te spelen heeft. Niet voor niets is het net dat vrij onderwijs dat in minder democratische samenlevingen het eerst aan banden gelegd wordt. Want actieve vrijheid van onderwijs, van organisatie en van levensbeschouwing staan een politieke en ideeëndictatuur in de weg.

Het project van de katholieke dialoogschool is een oefenschool in democratisch samenleven. Niet omdat ze een vak burgerschap aanbiedt, en zeker niet omdat ze neutraliteit predikt – hoe meer mensen hun eigen neutraliteit benadrukken, hoe meer ideologisch ze vaak zijn, zonder dat je hen daarop kunt aanspreken, want ze claimen immers neutraal te zijn. Integendeel, we voeden op in burgerschap omdat ons hele pedagogische project vertrekt van een christelijk mens- en we-reldbeeld dat actief de inzichten, waarden en attitudes nodig voor zo’n samenleven voedt. Gastvrij voor iedereen nodigt de katholieke dialoogschool jongeren en volwassenen uit, in dialoog met elkaar, op zoek te gaan naar hun identiteit, naar wat hen verbindt en wat hen onderscheidt, om zo te werken aan een open, zinvolle, verdraagzame en duurzame samenleving.

Doel is dus om iedereen, van welke levensbeschouwing ook, in de tradities en verhalen waarvan onze samenleving leeft, zowel de oude als de nieuwe, te vormen. Door de dialoog leren we leerlingen en studenten nadenken over de eigen identiteit, die te verdiepen en te bevragen, te verrijken en erover te communiceren. Zo kunnen de waarden en attitudes, nodig voor onze moderne democratische sa-menleving duurzaam verankerd worden in de eigen bronnen van be-tekenis en zingeving waarvan mensen leven, welke die ook zijn.

Echt voor dialoog kiezen is dus niet neutraal. Meer nog: het is precies in die dialoog, dat de christelijke stem opnieuw kan klinken, met een nieuw soort frisheid. ‘Op eigentijds-tegendraadse wijze’ staat er in onze visietekst: die christelijke stem stelt ons immers voortdurend op de proef, zowel de christenen als de niet-christenen, en doet de christe-nen alvast telkens opnieuw zoeken waar die God van Jezus van Naza-reth zich vandaag opnieuw openbaart. Want het echte geheim van de

wil je burgerschap:kom dan naar de katholieke dialoogschool!

© Ka

rine

Van

Thie

nen

JUNI 2016 7

O p het congres werd het boek “Katholieke dialoogschool – Eigentijds tegendraads” voorgesteld en aan alle deelnemers meegegeven. Dit boek is het resultaat van de samenwerking tussen Katholiek Onderwijs Vlaanderen en de KU Leuven.

Jürgen Mettepenningen (Katholiek Onderwijs Vlaanderen) stelde tijdens zijn toespraak dat het boek in dialoog werd geschreven: naast leden van twee projectgroepen (Brussel en Leuven) betrof dit vooral 35 onderwijsmensen uit heel Vlaanderen, allen in verschillende functies. Zij gaven feedback en maakten zo aan de hand van kritische opmerkingen, suggesties en concrete voorbeelden heel duidelijk dat het le-vensbeschouwelijk DNA of bloed van het katholiek onderwijs niet los verkrijgbaar is. Dit beeldgebruik hangt samen met de manier waarop ze de structuur van het boek voorstelden.

De publicatie vangt aan met het hart zelf van het katholiek onderwijs, met zijn vier kamers, in de vier kleuren van het logo – een pompend hart dat het bloed van onze identiteit overal laat stromen. De christelijke eigenheid van een katholieke dialoogschool is inderdaad geen agendapunt op zich, maar zit onder de huid van elk agendapunt, ja: van wat er allemaal op school gebeurt. In de kern komt dit neer op een mensvisie die op het evangelie is gestoeld: die mensvisie is ons fundament, onze hoeksteen en toetssteen. Dat hart vormt de kern van het eerste hoofdstuk, waarbij onder andere het verschil en de onlosmakelijke band wordt uitgelegd tussen ‘christelijk’ en ‘katholiek’.

Het hart bevindt zich in een lichaam. Nu is elke school een uniek lichaam, met eigen kapitaal aan talenten, mensen en mogelijkheden. Dat lichaam van de school draait niet rond de christelijke inspi-ratie op zich, maar rond vorming van mensen. Over die vorming, de vormers en het vormingskader gaat het tweede hoofdstuk van het boek, met als kern datgene wat leerkrachten, directies en bestuurders als tochtgenoten van lerenden voor hen en elkaar kunnen betekenen. Het is een lichaam met een ziel, waarbij beide niet zonder elkaar kunnen om vanuit onze eigenheid eenieder authentiek en ‘van harte’ te versterken.

Het derde hoofdstuk gaat over lichaamsbeweging. Een lichaam moet immers bewegen. Een gezonde geest

katholieke dialoogschool is inderdaad dat boek van 2000 jaar geleden, met die verhalen over Jezus, die uitging naar tollenaars en zondaars, naar Samaritanen en anderen, mensen die niet echt erbij hoorden, en dat vaak tot ongenoegen van wie dichtbij hem stond, en onrust van de autoriteiten. Het is deze Jezus die ons God leerde kennen als liefde tot het uiterste toe. Katholiek onderwijs gaat daarom niet zomaar voor ‘onze waarden en normen’, voor slogans over ‘vrijheid en solidariteit’, maar leeft vanuit de overtuiging dat de grootste vrijheidsbeleving precies de liefde is voor de naaste, en zeker die naaste die uit de boot dreigt te vallen – een vrijheid die tot op het kruis kan gaan, in soli-dariteit met wie kwetsbaar is.

Dat soort opvoeding in burgerschap heeft de katholieke dialoogschool aan Vlaanderen te bieden – iets wat ook commentatoren uit de be-drijfswereld niet ontgaan is. Sprak Luc Sels, decaan economie en bedrijfswetenschappen aan de deze universiteit, in Trends van 26 mei 2016 immers ook niet over de nood aan ‘dialoogbedrijven’?

Dus: wil je burgerschap, wil je vorming voor een democratische sa-menleving, kom dan naar de katholieke dialoogschool! Nodig jongeren en volwassenen uit om vanuit de eigen identiteit en in dialoog met elkaar en het christelijk geloof, concreet die waarden en attitudes die de democratie ondersteunen, aan te leren en in te oefenen. Dan kun-nen ze samen, kritisch-constructief, aan die open, verdraagzame en vredevolle samenleving bouwen.

katholieke dialoogschooleigentijds tegendraads

Publicatie

www.katholiekonderwijs.vlaanderen>Thema's A-Z>Congres Katholiek Onderwijs: 2 juni 2016

JUNI 20168

in een gezond lichaam, en dus met een gezonde bloedsomloop. Hoe in vorm geraken en in vorm blijven als katholieke dialoogschool? Hoe groeien als dialoogschool? Die lichaamsbeweging is een gedeelde zorg in ons net. Ieder van ons kan immers veel zelf doen, maar we mogen tevens op ondersteuning en begeleiding rekenen. Zo gaan we in het boek bijvoorbeeld in op nascholing en begeleiding, op pastorale steekkaarten, inspirerende lectuur en andere instrumenten.

Tevens werd op deze dag de website www.katholiekedialoogschool.be voorgesteld. Jan Bouwens (KU Leuven) stelde namens de onder-zoeksgroep van Didier Pollefeyt deze site voor, met bijzondere aandacht voor projecttegels die ondersteunend en inspirerend willen zijn om op de concrete domeinen van het schoolleven het project van de katholieke dialoogschool te realiseren.

Nadat een aanmoedigende clip over de oprichting en het doel van een identiteitsteam op school werd gepresenteerd, werden tot slot de woorden van directeur-generaal Lieven Boeve aangehaald: “De ka-tholieke dialoogschool is vooral iets om te doen”. Binnen het kader van het haalbare, met de mensen die er zijn, stap voor stap, geïnspireerd en ondersteund door publicatie, clips en website, maar vooral door elkaar!

Logo

Het logo van de katholieke dialoogschool bestaat uit vier bouwstenen: vier halve cirkels in verschillende kleuren, een open transparante ruimte ertussen en (optioneel) de merknaam ernaast.

• De vier halve cirkels kunnen gezien worden als vier aangezichten die elkaar in de ogen kijken en het gesprek aangaan. Of als vier school-banken die in ‘dialoogstand’ staan. Er is een diversiteit van ge-sprekspartners. Ze hebben elk een eigen kleur. Vanuit deze kleur gaan ze de dialoog aan. Ze willen elkaar niet overtuigen van hun kleur, maar de eigenheid van de ander leren kennen en daardoor ook dieper doordringen tot de eigen identiteit. De vier elementen staan bij elkaar en los van elkaar: ze geven elkaar voldoende ruim-te om te zijn wie ze zijn terwijl ze op elkaar betrokken blijven.

• De vier kleuren zijn dezelfde kleuren als die van het logo van Ka-tholiek Onderwijs Vlaanderen. Het PAARS staat voor onderwijs dat met passie gegeven wordt, een passie die mee gestoeld is op de christelijke spiritualiteit, op haar beurt gestoeld op het evangelie. Daarbij is er oog voor de traditie, die wordt uitgedrukt in het LICHT-BLAUW. ORANJE staat dan weer voor innovatie: hoe de katholieke inspiratie voortdurend op een eigentijds-tegendraadse wijze herta-len naar de hedendaagse onderwijscontext? Het GROEN staat voor duurzaamheid en frisheid, in de context van de Vlaamse samenleving.

• Het logo heeft geen grenzen. De ruimte tussen de cirkels is een open ruimte zonder hoeken. Het is de ruimte van de ontmoeting die niet kan worden afgelijnd.

• Er is een openheid voor de ander en tegelijk voor het transcen-dente. Het mysterie mag binnenkomen. Ook Gods woord mag klin-ken, niet beknellend maar bevrijdend – in de dialoog. In christelijk perspectief vormen de vier kleuren een kruisteken.

• De ruimte tussen de cirkels lijkt wit of neutraal maar is in wezen transparant: ze wordt mee gekleurd door de eigenheid van de con-text. Het unieke verhaal van elke school is daardoor aanwezig in het logo én in de dialoog. Elke school geeft een eigen kleur aan de dialoog.

• De merknaam van dit project kan een prominente plaats krijgen als bijschrift rechts van het logo.

Jürgen Mettepenningen

Dit boek biedt - voorbij de slogans en de clichés - een helder inzicht in het project van de katholieke dialoogschool "dat een groeikans biedt om vernieuwd te ontdekken hoe de school haar opvoedingsproject concreet vorm kan geven, in dialoog met de eigen schooltraditie, en in gesprek met alle betrokkenen op school." Een must voor al wie begaan is met opvoeding en onderwijs en wil ontdekken waarin de unieke meerwaarde van de katholieke eigenheid van de school nu eigenlijk bestaat.

Uitgeverij Halewijn

Uitvoering: paperback

88 pagina's, 14,5 x 21 cm

ISBN: 978-90-8528-385-0

Artikelcode: 541

€ 4.95

© Fr

eder

ik T

ilkin

JUNI 2016 9

Visibiliteit en huisstijlKatholiek Onderwijs VlaanderenKatholiek Onderwijs Vlaanderen heeft een huisstijl die je ook in jouw school, instelling, internaat, cvo … kan zichtbaar maken. Eén van de mogelijkheden hiervoor is gebruik maken van de producten die de Firma Declercq aanbiedt aan groepsprijzen voor leden van onze koepel.

Het bestelformulier vindt u op : www.katholiekonderwijs.vlaanderen>nieuws> visibiliteit en huisstijl

VOOR MEER INFORMATIE:

Marleen Decuyper – coördinator Eventorganisatie – Dienst Ondersteuning Guimardstraat 1 1040 Brussel Tel: 02 507 07 82E-mail: marleen.decuyper@katholiekonderwijs.vlaanderen www.katholiekonderwijs.vlaanderen

In zijn toespraak stond directeur-generaal

Lieven Boeve stil bij drie tegendraadshe-

den. Hij koppelde elk van hen aan één

van onze werven. Ze illustreren treffend

de actualiteit en relevantie van wat het

katholiek onderwijs in Vlaanderen doet:

Wil je burgerschap, kom dan naar de

katholieke dialoogschool!

Geen vrijheid zonder verantwoordelijk-

heid en vertrouwen.

Koester de stille kracht van het

katholiek onderwijs!

Lieven Boeve,

directeur-generaal Katholiek Onderwijs

Vlaanderen

“De Katholieke dialoogschool is niet zomaar uit de lucht komen vallen. Reeds méér dan 10 jaar ondersteunt de KU Leuven scholen in Australië met het concept van katholieke identiteit.

Ook in Vlaanderen werkten we reeds met 78 pilootscholen in basis-, secundair en hoger onderwijs rond dit concept, dat helemaal draait rond de vraag naar de persoonsvorming van jonge mensen vanuit een katholieke inspiratie in een wereld gekenmerkt door toenemende diversiteit.”

Prof. Dr. Didier PollefeytKU Leuven

“We moeten deze vraag aandurven: wat betekent ‘katholiek’ wanneer het over de ‘katholieke dialoogschool’ gaat? Liever dan een theoretisch betoog te houden, wil Mgr. Johan Bonny (foto) te rade gaan bij enkele grote figuren uit onze Vlaamse katholieke traditie." Wij moeten onze inspiratie immers niet bij de buren halen. Ons eigen verhaal biedt voldoende bouwstenen voor de katholieke dialoogschool. Ik wil drie personen naar voren schuiven, in chronologische volgorde. Telkens is mijn vraag: wat hebben zij gemaakt van hun katholieke identiteit?” Mgr. Bonny heeft het vervolgens over Damiaan De Veuster (1840-1889), Jozef Cardijn (1882-1967), Albert Dondeyne (1901-1985).

© Ge

ert

Vand

en W

ijnga

ert

© Ge

ert

Vand

en W

ijnga

ert

© Ge

ert

Vand

en W

ijnga

ert

www.katholiekonderwijs.vlaanderen>Thema's A-Z>Congres Katholiek Onderwijs: 2 juni 2016

JUNI 201610

Op 1 januari 2015 werd de nieuwe bestuur-lijke vzw Óscar Romerocollege opgericht. De nieuwe vzw is een monolithische identiteit die ontstaan is uit de drie oorspronkelijke vzw’s uit het centrum van Dendermonde: de bisschoppelijke vzw, de congregatie zusters Vincentius a Paulo en het Vrij Technisch In-stituut Dendermonde. vzw Óscar Romerocol-lege verenigt drie katholieke basisscholen (2 scholen voor gewoon basisonderwijs en één school voor buitengewoon basisonderwijs en alle (vijf) secundaire scholen uit Dender-monde centrum, samen goed voor ongeveer 4000 leerlingen).

Het schoolbestuur werkt op dit ogenblik op het grondgebied van de stad Dendermonde. Er zijn verkennende gesprekken tot uitbreiding met enkele basisscholen uit de periferie van de stad.

Om het huidige dubbelaanbod ASO weg te werken en een integratie van het volledige aanbod secundair onderwijs te kunnen reali-seren in de stad Dendermonde, zal met ingang van 1 september 2016 het secundair onderwijs hertekend worden, vertrekkend vanuit het Masterplan Secundair Onderwijs en zoals be-schreven in de visieteksten van het Katholiek Onderwijs Vlaanderen “Toekomst SO inkleuren”

(via: https://toekomstso.vvkso.be). Op dat ogenblik zullen de scholen VTI, VHTI, SVI en HEMACO ophouden te bestaan en start Óscar Romerocollege. Alle leerlingen van de 1ste graad uit de huidige vier scholen zullen, met behoud van alle structuuronderdelen, worden ondergebracht in één school op één campus. Daarnaast worden alle studierichtingen uit de 2de en 3de graad geherlokaliseerd en wordt het aanbod gereorganiseerd in vier domein-scholen.

De doelen van de reorganisatie zijn:

• Modernisering van de structuur van het secundair onderwijs

• de kunstmatige grenzen tussen school en de onderwijsvormen (ASO, TSO, BSO) wegwerken

• een ‘leerlingprofiel’-gedreven school: de doorstroming naar het hoger onderwijs of arbeidsmarkt per belangstellingsgebied

• betere oriëntering van de leerlingen (geen schooldrempels)

• gelijkwaardigheid van alle studierichtin-gen

• samenwerken in het belang van de leer-lingen.

Missie en visie

Katholieke dialoogschoolNa een initiële (mislukte) poging om te komen tot een gemeenschappelijke missie en visie gebaseerd op de verschillende missies en vi-sies van de voormalige afzonderlijke school-besturen werd gekozen voor een totaal nieuwe tekst vertrekkend van een blanco blad. Onder begeleiding van Bellinda Staelens, be-geleider schoolpastoraal en opvoedingsproject in de regio Oost-Vlaanderen en de schoolpas-tor werkte het directieteam met het bestuur gedurende een volledig jaar aan de nieuwe, eigentijdse missie en visie. De visie straalt de principes van de katholieke dialoogschool uit. Kerngedachten zijn:• Onderwijs en opvoeding in bevrijdende

dienstbaarheid• In dialoog• Zin voor kwaliteit• Groot en toch nabij• Verbondenheid

Het logoDe bouwstenen van het logo zijn acht vier-kanten en ruiten die staan voor de verzame-

oscar romerocollege – dendermonde

Schoolvoorbeeld Bestuurlijke Optimalisering en Schaalvergroting

O p het congres ‘Eigentijds Tegendraads’, getuigde Hans Vanhulle, algemeen directeur van het Óscar Romerocollege in Dender-monde over het proces naar bestuurlijke optimalisering en schaalvergroting dat werd gelopen voorafgaand aan de de oprichting van de nieuwe bestuurlijke vzw. Onderstaand artikel geeft meer inzicht in de werking van de vzw Óscar Romerocollege.

BESTUURS-ID

Naam: Óscar Romerocollege

Plaats: Dendermonde

Scholen: 3 basisscholen (2 BaO, 1 BuBaO) – 5 secundaire scholen

Aantal leerlingen: 3825

Aantal personeelsleden: (519 personeelsleden - 438 FTE)

Slagzin: Samen bouwen aan je toekomst.

JUNI 2016 11

vaste vertegenwoordigers van de raad van bestuur, waaronder de voorzitter, de financiële verant-woordelijke, de secretaris, de bouwdeskundige en pastoraal verantwoordelijke), de algemeen di-recteur en alle directeurs van de acht scholen. Dit is een eerder informeel overleg, met agenda en opvolgingspunten en werkt motiverend voor zowel de directies als de bestuurders. Op dit overleg worden agendapunten zoals bijvoorbeeld administratie, pedagogische zaken, personeel, gebouwen en onderhoud infrastructuur... besproken

Het uitvoerend directiecomité komt 2 keer per maand samen, en dit niveauoverstijgend. Jaar-lijks is er een driedaags directieconclaaf dat inzoomt op grotere thema’s zoals invulling mid-denkaders, pedagogische thema’s. Hierop worden dikwijls externe deskundigen uitgenodigd (koepel, begeleidingsdienst, externe bureaus PR, strategisch beleidsplan….)

Goed bestuurDe prinicpes van ‘good governance’ werden voorlopig nog niet uitgeschreven in een huishou-delijk reglement, maar er werden wel een aantal afspraken gemaakt:

• In het bestuur van de vzw worden geen (oud-)directies opgenomen;

• Alle schoolgerelateerde facturen worden door de schooldirecteur voor controle ondertekend en in de boekhoudkundige dienst verwerkt en ter betaling ondertekend door de algemeen directeur; vanaf ≥ € 2500 geldt het vierogenprincipe.

• Grote facturen (> € 20.000) worden door de algemeen directeur ter controle ondertekend en ter controle mee ondertekend door de financieel verantwoordelijke van de raad van bestuur.

• Procedures overheidsopdrachten: de aankoopdienst doet het marktonderzoek, bereidt de dossiers administratief voor in het softwarepakket 3P. In het wekelijks overleg van de ondersteunende diensten worden deze dossiers onderzocht en besproken en finaal onder-tekend door algemeen directeur (of bestuurder).

Verdeling middelenBinnen de vzw Óscar Romerocollege wordt de kosten-opbrengstenbegroting op voorstel van boekhoudkundige dienst besproken op het niveauoverstijgend directiecomite. De begroting kan daar geamendeerd en, waar nodig, aangepast worden.

Na deze vergadering van het directiecomité krijgt het bestuur zicht op het investeringsbedrag waarbinnen volgende keuzes worden gemaakt:

• Voorafgaandelijke reservatie voor grote financiële verplichtingen (bouwdossiers, leningen…)

• Prioritering vanuit meerjareninvesteringsplan (onderhoud en inrichting).

• Urgente investeringen op basis van de besprekingen in de loop van het jaar vastgelegd vanuit het overleg directiecomité

• Restfractie: schooleigen budgetten vanuit solidariteitsbeginsel waarover de schooldirec-teur geen bijkomende verantwoording hoeft af te leggen om schooleigen prioriteiten te realiseren

ling van scholen die samen het Óscar Rome-rocollege vormen.

De vierkanten en ruiten zijn tevens metafoor voor de individuele leerlingen: het Óscar Ro-merocollege is een verzameling van talenten, er is plaats voor elk talent.

De slagzin ‘samen bouwen aan je toekomst’ is een voortzetting van het logo. De ster als vorm van het logo is een sterk, positief symbool en verwijst tevens naar de katholieke signatuur van het college. Het kleurgebruik en het ‘ge-voel’ van een mozaïek verwijst naar Latijns-Amerika, de herkomst van Óscar Romero.

Het organisatiemodel

Samenstelling schoolbestuurRaad van bestuurDe raad van bestuur van het Óscar Romerocol-lege bestaat uit 10 leden, waarvan 7 mannen en 3 vrouwen. Ook de algemeen directeur en de coördinerend directeur secundair onderwijs maken deel uit van de raad van bestuur maar zijn beiden niet stemgerechtigd. De raad van bestuur is zo samengesteld dat er juridische, technische/bouwkundige, financiële, onder-wijskundige expertise en kennis en expertise rond overheid, regelgeving en pastoraal aan-wezig is.

Algemene vergaderingDe algemene vergadering bestaat uit de-zelfde leden van de raad van bestuur met daarbovenop twaalf andere personen, waarvan 1 vrouw en 11 mannen.

Alle bestuurders zijn vrijwilligers die princi-pieel een forfaitaire kostenvergoeding (zitpen-ning) ontvangen, waarvan sommigen vrijwil-lig afstand doen. De algemeen directeur is vrijgesteld van schoolopdracht en krijgt een mandaatsvergoeding.

Werking schoolbestuurDe raad van bestuur vergadert om de 2 maan-den. De algemene vergadering komt twee maal per jaar bij elkaar: in december in functie van de begroting voor het volgende jaar en in mei voor de goedkeuring van de jaarreke-ning van de vzw. Ook benoemingen van di-recties, aanvaarding en ontslag van bestuur-ders, mandaatverlening voor fusiegesprekken, activiteitenverslag/jaarverslag, kwijting van bestuurders, statutenwijzigingen, aanstelling van een bedrijfsrevisor worden er besproken. Er zijn geen regels omtrent periodieke ver-kiezingen van leden van de raad van bestuur.

Maandelijks vindt er een overleg plaats met een delegatie van het schoolbestuur (vijf

www.katholiekonderwijs.vlaanderen>Thema's A-Z>Congres Katholiek Onderwijs: 2 juni 2016

(vlnr) Hans Vanhulle (algemeen directeur), Patrick Van Lembergen (voorzitter raad van bestuur vzw Oscar Romerocollege), Piet Buyse (burgemeester Dendermonde en peter van het project), Mieke Van Hecke (meter van het project), Lieven Boeve, Mgr. Luc Van Looy (Bisschop Gent). Op de tweede rij 2 medewerkers van afgevaardigd bouwheer, namens de nv DBFM Scholen van Morgen: Gert Jansseune en Filip Monserez.

JUNI 201612

De vzw beschikt, vanuit een spaarzaam beleid uit het verleden, ove-rigens over ruime provisies die nu geactiveerd worden voor nieuw-bouwprojecten

Effecten van BOS

Kansen• Een nieuw bestuur, met sterke bestuurders, vanuit een nieuwe,

sterke visie/missie die de principes van katholieke dialoogschool in zich draagt.

• Een sterk communicatiebeleid (vooral het maandelijks informeel lunchoverleg tussen schoolbestuur en directeurs met agenda zorgt voor een grote interne betrokkenheid van bestuur bij de operatio-naliteit en omgekeerd van directies bij de beleidsvoering)

• Een gemeenschappelijk financieel beleid (met stevig opgebouwde provisie uit het verleden) vanuit een eengemaakte enveloppe over de niveaus heen en een materieel beleid met sterke bovenschools georganiseerde ondersteunende diensten, waardoor schooldirecteurs maximaal de pedagogische en organisatorische taken kunnen waar-maken.

• Een onafhankelijke interne preventiedienst buiten de hiërarchische lijn.

• De functie van algemeen directeur met uitgebreide mandaten voor alle daden van dagelijks bestuur, geruggesteund door een goed gestructureerde raad van bestuur waarin duidelijk afgebakende do-meinspecifieke competenties van vrijwillige bestuurders worden gedeeld.

KnelpuntenBij een verdere uitbreiding van het bestuur met meerdere basis- en/of secundaire scholen zal men opnieuw moeten nadenken over het bestuurlijk en leidinggevend organogram en de wijze waarop de nieu-we partners (huidige autonome besturen) een zekere autonomie kun-nen bewaren, tegemoetkomend aan de lokale noden van de nieuwe toegevoegde campussen.

Christ kreeg ook de kans enkele directeurs te beluisteren over hun ervaringen binnen de nieuwe structuur van Oscar Romero.

De directeurs gaven aan dat zij een grote solidariteit ervaren binnen de groep van directeurs. Vooral de financiële en materiële ondersteuning vanuit het grote geheel werd door hen aangehaald als één van de be-langrijkste sterktes. Ook logistiek hoeven zij zich geen zorgen te maken. De goed bemande en professioneel geleide onderhoudsdienst ontlast hen van heel wat logistieke zorgen. Als directeurs kunnen zij zich in hoofdzaak toespitsen op hun pedagogische en organisatorische taken binnen hun school. Het samen vergaderen van collega’s uit het basis- en het secundair onderwijs resulteert in een grote waardering voor elkaars werk en bevordert het gevoel van gelijkwaardigheid over de niveaus heen. Ook het informele maandelijks lunchmoment met aanwezigheid van een groot deel van de raad van bestuur draagt hun grote waardering.

Hans Vanhulle, algemeen directeur Óscar Romerocollege

Christ De Schepper, BOS-begeleider, regio Oost-Vlaanderen

Eddy Vandermaelen, ankerfiguur besturenwerking regio Oost-Vlaanderen

JUNI 2016 13

Dirk Vanstappen en Isabelle Dobbelaere van de Dienst Bestuur & organisatie trachtten een antwoord te formu-leren op enkele veel gestelde vragen.

Op de website van Katholiek Onderwijs Vlaanderen, kan je de vragen nog eens beluisteren en de antwoorden nalezen.

Niet voor alle vragen hebben we meteen een pasklaar en volledig gedetailleerd antwoord. Dat hoeft ook niet. Katholiek Onderwijs Vlaanderen vertrouwt op de kracht en de verantwoordelijkheidszin van onze bestuurders. Ook het charter van goed bestuur zal een inspiratiebron zijn om de werking van het bestuur zo te organiseren dat voordelen van besturen in grote gehelen zo maximaal mogelijk zijn.

www.katholiekonderwijs.vlaanderen>Thema's A-Z>Congres Katholiek Onderwijs: 2 juni 2016

© Ge

ert

Vand

en W

ijnga

ert

JUNI 201614

BOS in het katholiek onderwijs

“Eigenlijk is het BOS-verhaal weinig revolutionair en zeker niet nieuw. Ik kan voor de vuistweg tientallen besturen opsommen die nu reeds ‘geoptimaliseerd’ kunnen genoemd worden. Dit bleek ook uit de mo-nitoring.

Toch vond Katholiek Onderwijs Vlaanderen het nodig om een normatief model te ontwikkelen met zorg voor evenwicht tussen gelijkgerichtheid en herkenbaarheid van het net enerzijds en respect voor de verschei-den opvoedingsprojecten anderzijds.

De benaming ‘normatief model’, schrikt af, is tegen onze ‘natuur’ is zelfs angstaanjagend voor sommigen, maar is zeker geen carcan. Ik hoop dat we vandaag aangetoond hebben dat er vrijheidsgraden zijn.

Wel 7 principes die elk op zich niet absoluut zijn, maar ook niet vrijblijvend omdat Katholiek Onderwijs Vlaanderen vindt dat elk prin-cipe zijn steentje bijdraagt in de groei naar geoptimaliseerde school-besturen.

Afwijkingen zijn mogelijk indien gemotiveerd, want we zijn tegen verstandshuwelijken, tegen artificiële herstructureringen omdat ze weinig duurzaam zijn. Herstructureringen, zeker op niveau van bestu-ren moeten van onderuit groeien en dan moeten we daar in het eigen model ook de nodige ruimte geven.

Vandaar geen normen, geen contingent (wel een streefdoel) en een streefdatum (1 september 2018) en een charter dat in dezelfde geest geschreven is. Het charter is geen bestuursmodel wel een aantal prin-cipes over Identiteit, Impact, Integriteit en Inspraak. Katholiek On-derwijs Vlaanderen gaat er wel van uit dat schoolbesturen zich enga-geren om zich bij het besturen te laten leiden door de principes van het charter, dat deze schoolbesturen er wel op aangesproken kunnen worden, zonder echter het controlerend vingertje te gebruiken. Dit is volledig in de geest van de netwerkorganisatie die we willen zijn.

Het is ons bij BOS te doen om de pedagogische relatie tussen leraar en leerling die we willen optimaliseren. Alles wat we doen op bestuur-lijk niveau moet een gunstige invloed hebben op deze pedagogische relatie.

Met respect ook voor de rol van de directeur, die we niet willen kort-wieken, maar die we vrij willen maken voor zijn kerntaken, nl. het

pedagogisch didactisch beleid en de coaching van zijn team, met ruimte in geoptimaliseerde besturen om zich te specialiseren en die we naast de operationele leiding, zeker ook een rol in de uittekening van het beleid van zijn schoolbestuur geven.

Met ruimte voor de individuele school waar onderwijs gemaakt wordt en die de ruimte moet krijgen om haar opvoedingsproject in te vullen, afhankelijk van de context, leerlingenpopulatie, studieaan-bod, lerarenteam ed, uiteraard in de lijn van de missie van het schoolbestuur.

BOS komt in se neer op verant-woordelijkheid opnemen. In welke mate voel ik mij verant-woordelijkheid voor het katho-liek onderwijs in een bepaalde regio. Hoe kan ik vanuit een duidelijke inspiratie in de toe-komst een studieaanbod in de volle lengte en breedte uitbou-wen van 2,5 tot 18, kleuter en lager, inclusief basisaanbod en buitengewoon onderwijs, de studiedomeinen van het secundair onder-wijs in de volle breedte zodat elk profiel van jongere zijn gading vindt met inbegrip van de internaten. Hoe kunnen we dat studieaanbod zo rationeel en complementair organiseren zodat we maximaal een beleid rond zorg en de gelijke kansen kunnen uitbouwen en de leraar en het lerarenteam maximaal pedagogisch comfort kunnen geven.

Katholiek Onderwijs Vlaanderen wil duidelijke verder stappen dan de huidige scholengemeenschappen. Scholengemeenschappen speelden zeker een belangrijke rol in het groeiend vertrouwen tussen scholen, ontwikkelden en ontwikkelen waardevolle initiatieven, maar kennen ook hun beperkingen. Ik stel mij vaak de vraag of de ‘miserie’ die we vandaag de dag met de STEM-initiatieven hebben, ook zou voorgeval-len zijn in geoptimaliseerde schoolbesturen.

C hris Smits, secretaris-generaal van Katholieke Onderwijs Vlaanderen, deed in zijn toespraak een oproep om als katholiek onderwijs in zijn geheel én op één datum uit de scholengemeenschappen te stappen

en de stap naar de geoptimaliseerde schoolbesturen te zetten.

© Ge

ert

Vand

en W

ijnga

ert

Het is ons bij BOS te doen

om de pedagogische relatie

tussen leraar en leerling

die we willen optimaliseren.

www.katholiekonderwijs.vlaanderen>Thema's A-Z>Congres Katholiek Onderwijs: 2 juni 2016

JUNI 2016 15

Wetenschappelijke onderzoeken tonen duidelijk aan dat de meerwaar-de van scholengemeenschappen het grootst blijken wanneer school-bestuur en scholengemeenschap samenvallen, dit strookt helemaal met de visie van Katholiek Onderwijs Vlaanderen. We mogen dan ook verwachten dat de overheid/ de Vlaamse Regering dit model ten volle zal stimuleren.

Hier wil ik de link leggen naar de plannen van de Vlaamse regering.

Eind mei heeft de Vlaamse regering de contouren van de bestuurlijke optimalisatie vastgelegd. Ze moet daarbij rekening houden met de principes van de vrijheid van onderwijs, de vrijheid van vereniging en met de specifieke juridische structuur van de verschillende onderwijs-verstrekkers. Concreet vertaald betekent dit dat het officieel onderwijs de stap naar één schaalvergroot bestuur juridisch technisch niet kan zetten.

Rekening houdend met deze context stelt de Vlaamse Regering drie mogelijkheden voor : een individueel schoolbestuur, een vereniging van schoolbesturen (vvs) en een schoolbestuur met bijzondere ken-merken (sbk), waarbij enkel de vereniging van schoolbesturen en schoolbesturen met bijzondere kenmerken geïncentiveerd worden.

De vereniging van schoolbesturen zijn de opvolgers van de scholen-gemeenschappen, een soort scholengemeenschappen 2.0, waarbij de participerende schoolbesturen hun volle bevoegdheid behouden en afspraken maken om een aantal zaken samen te doen. Het lijkt er sterk op dat ook de overheid deze figuur ziet als een opstap naar de school-besturen met bijzondere kenmerken, omdat ze deze figuur beperkt wordt in de tijd, nl. tot zes jaar.

Voor Katholiek Onderwijs Vlaanderen is de verhoging van de bestuurs-kracht het doel van de geoptimaliseerde schoolbesturen. Omdat eenheid van bestuur deze bestuurskracht het best realiseert, blijft Katholiek Onderwijs Vlaanderen resoluut de kaart van de schoolbesturen met bijzondere kenmerken trekken. We lezen ook in de teksten dat de overheid de vorming van dergelijke schoolbesturen extra wenst te stimuleren, maar vinden dat ons voorkeursmodel onvoldoende onder-steund wordt.

We hadden immers gehoopt dat het onderscheid in incentivering tus-sen verenigingen en schoolbesturen met bijzondere kenmerken groter zou zijn. Anderzijds verwijzen de teksten in vele passages naar overleg met de onderwijsverstrekkers, waar Katholiek Onderwijs Vlaanderen dankbaar gebruik zal van maken. We zullen er streng op toezien dat de overheid haar ambitie om schoolbesturen met bijzondere kenmerken extra te stimuleren ook waarmaakt.

Een opmerkelijke passage is, en ik leg hier de link naar het dossier modernisering secundair onderwijs, dat gekoppeld aan de bestuur-lijke optimalisatie campus- en domeinscholen prioritair aan bod zullen komen voor financiële stimuli inzake moderne en technologische uit-rusting.

Katholiek Onderwijs Vlaanderen heeft steeds de intentie gehad om de bestuurlijke optimalisering te realiseren op 1 september 2018. We wisten vooraf dat deze datum ambitieus was en we moeten zeker de afweging maken of deze datum wenselijk en haalbaar is, want ongeacht de vorderingen die jullie ten velde hebben gemaakt, moet er genoeg ruimte zijn om de processen ten volle te laten lopen.

In ieder geval doe ik een oproep om als katholiek onderwijs in zijn geheel én op één datum uit de scholengemeenschappen te stappen en de stap naar de geoptimaliseerde schoolbesturen te zetten. Scho-lengemeenschappen en geoptimaliseerde schoolbesturen naast elkaar laten bestaan, kan enkel maar tot chaos leiden.

Katholiek Onderwijs Vlaanderen is ervan overtuigd dat we geoptima-liseerde schoolbesturen nodig hebben om op middellange en lange termijn kwaliteitsvol en inspiratievol onderwijs te kunnen blijven or-ganiseren en gelooft er voor de volle 100 % in dat het katholiek on-derwijs in Vlaanderen het proces naar geoptimaliseerde schoolbesturen met succes zal afronden.

Beste aanwezige, u gelooft daar toch ook in?”

© Ge

ert

Vand

en W

ijnga

ert

JUNI 201616

JUNI 2016 17

JUNI 201618

25 jaarPedagogische begeleidingsdienst Katholiek Onderwijs

D e pedagogisch begeleiders en medewerkers van Katholiek Onderwijs Vlaanderen vierden op 2 juni een jubileum. De pedagogische begeleidingsdienst van Katholiek Onderwijs Vlaanderen werd in 1991 opgericht in kader van het Decreet Inspectie &

Begeleiding. Op ons congres van 2 juni wilden we dat extra in de verf zetten.

De begeleiders kregen een programma op maat voorgeschoteld in de Max Weber aula. In de voormiddag kwamen bestuurlijke optimalisering en schaalvergroting en de Katho-lieke dialoogschool aan bod. In de namiddag focusten we op het verleden, het heden en de toekomst van de begeleiding en doorspekten we het geheel met humor en muziek. Ampersand verwelkomde ons met hun fanclub; Inspinazie maakte het begeleidingsplan luchtiger, en er was een heus begeleiderskoor.

De tafel van de begeleiding in de katholieke dialoogschool

Carl Snoecx, directeur van de dienst Identiteit & kwaliteit, had het in zijn speech over wat de katholieke dialoogschool kan betekenen voor het werk van de pedagogisch begeleider. Het beeld dat hij hiervoor gebruikt, is de tafel van de begeleiding. De inspiratie haal-de hij bij Hannah Arendt, Joods politieke filosofe, die stelt: “Als door een tafel worden de mensen door de wereld tegelijkertijd ver-bonden en gescheiden”.

We halen enkele kerngedachten uit de speech van Carl. Voor de volledige speech verwijzen we graag naar onze website.

Als begeleiders gaan jullie tafelen met leraren, leerlingen en directeuren van scholen. De tafel is geen saaie vergadertafel, het is een familietafel, een tafel waaraan geconverseerd, gegeten en gedronken wordt. De tafel is rond. Ze heeft geen scherpe hoeken, er zit niemand aan het hoofd van de tafel. Rond die tafel zitten unieke mensen die elkaar in de school ontmoeten.

Inleidend woordjeChris Smits verzorgde de inleidende speech. Hij benadrukte dat de pedagogische relatie tussen leerkrachten en leerlingen centraal staat in onderwijs. De rol die de begeleiders hebben in het ondersteunen van die relatie met het oog op welbevinden (zowel van leerlingen als van perso-neelsleden) en op hoge kwaliteit van onderwijs is dan ook cruciaal.

Door de bomen het BOS?De begeleiders hoorden het BOS-verhaal in een notendop. Chris Smits lichtte de 7 principes van bestuurlijke optimalisering en schaalvergroting toe en ging dieper in op de monitoring: waar staan we vandaag met BOS? Meer info over BOS vind je elders in dit nummer. De vorming van schaalvergrootte besturen zal ook impact hebben op de rol van pedagogisch begeleiders. Zij zullen in de toekomst meer een tweedelijnsrol kunnen gaan opnemen.

Carl Snoecx

© Br

itt

Liek

ens

© Ge

ert

Vand

en W

ijnga

ert

JUNI 2016 19

leren. Begeleiders zijn metaforenzoekers, ze helpen scholen nieuwe beelden te vinden. Door verhalen te vertellen, door ons te ver-beelden en te verplaatsen zoeken wij verbin-ding met wat in ons leven belangrijk is: geboorte, natuur en cultuur, liefde, dood en met wat de mens overstijgt, en creëren wij een venster op de oneindigheid die wij God durven noemen.

Katholieke dialoogschool verankeren is als begeleider mee je verantwoordelijkheid dur-ven nemen, vanuit het verleden naar de toe-komst toe. Katholiek is dus geen woord uit het verleden, het is een project voor de toe-komst van onze kinderen. Het betekent dat wij vanuit het verleden de toekomst van de school maken. Identiteit is toekomst, per-

vertellen. Katholieke dialoogschool zijn en worden, betekent jouw verhaal mogen vertel-len en naar de verhalen van anderen luisteren. Samen erachter komen wat ons bezig houdt, bezorgd maakt, wat ons staande houdt.

En daarbij ook proberen het verhaal van de school te vertellen. Waarom werken wij hier, wat drijft ons? Waar willen we samen voor gaan? Welk verhalen willen we met onze leer-lingen schrijven? Vertellers hebben luisteraars nodig. Luisteren vergt een vorm van verplaat-sing. Verplaatsen: zich als begeleider buiten zichzelf kunnen plaatsen, met je ogen trach-ten te zien wat de andere ziet, met eigen oren dingen horen die de andere hoort.

Verplaatsen vergt verbeelden. Verbeelding is de vaak vergeten kern van onderwijzen en

Het eerste woord op de tafel is verschil. Niet identiteit is het eerste woord in de katho-lieke dialoogschool, maar diversiteit. Dialoog gaat uit van verschil, van mensen die mekaar anders laten zijn. We komen dus niet aan tafel met de bedoeling anderen te overtuigen van ons grote gelijk. Maar anderen respecte-ren is niet voldoende binnen de katholieke dialoogschool. Verschil waarderen gaat verder dan respect. Diversiteit als voorwaarde voor identiteit.

Het tweede woord is verbinding. Net omdat mensen verschillend zijn is er een mogelijk-heid tot verbinden. Elke dagdagelijkse situ-atie die we in onze job als begeleider tegen-komen kan leiden tot verwijdering en angst maar kan ook door ons worden aangegrepen om verbinding te creëren. Wij kiezen resoluut voor verbinding. Verbinden omvat voor een pedagogisch begeleider verschillende dimen-sies. Je moet eerst verbinding maken met jezelf, met je persoon en met de professie. Dat geldt voor jezelf als begeleider, dat geldt voor iedereen aan tafel. Identiteit rustig la-ten groeien, zoeken, je twijfels, je kwetsbaar-heid mogen tonen. Verbinding met jezelf is voorwaarde voor verbinding met de groep leraren die aan de tafel zitten. Maar ook ver-binding met de ruimere wereld van de school, met hen die niet aanwezig zijn maar de brede samenleving uitmaken. Verbinding met jezelf, de groep, de school creëer je door te

Begeleiden in de katholieke dialoogschool doe je door verschillen te waarderen, door te verbinden, te vertellen, te verbeelden, te verplaatsen, te verankeren, verantwoor-delijkheid te nemen, te vergeven, te vernieuwen, te verlangen… Dit is de tafel van de begeleiding.

De katholiek dialoogschool gelijkt op een transparant kader dat diversiteit in natuur en cultuur verbindt.

Het panel van begeleiders

© Kr

isM

artin

(De

Zee

- Sa

lut

d'ho

nneu

r Ja

n Ho

et)

Foto

: Ar

ne D

eboo

sere

/ To

eris

me

Oost

ende

© Br

itt

Liek

ens

www.katholiekonderwijs.vlaanderen>Thema's A-Z>Congres Katholiek Onderwijs: 2 juni 2016

JUNI 201620

Vervolgens toonden An Mollemans en Christa Damen de website van de katholieke dialoog-school en gingen ze in op de publicatie die iedereen mee naar huis kreeg. Vice-rector Didier Pollefeyt sloot de voormiddag af. Ook zijn speech kun je lezen op www.dialoogschool.be. Hij benadrukte de cruciale rol die peda-gogisch begeleiders en nascholers vervullen om nu het project van de Katholieke dialoog-school in veel verschillende contexten waar te maken. We maken een radicale keuze voor een pedagogie van de dialoog. Het is de asym-metrie tussen luisteren en dan pas spreken, van ontvangen en dan pas geven, die zich ook in de pedagogische relatie op school vertaalt. Een pedagogisch begeleider bevor-dert op de werkvloer kwaliteitsvol onderwijs en automatisch ook de levensbeschouwelijke identiteit daarvan. Professor Pollefeyt ge-bruikte een aantal treffende beelden, waar-onder dat van paus Franciscus die de voeten

van een vluchteling wast. Het betreft boven-dien mensen in de marge, mensen in nood, die door de samenleving al te vaak in de steek gelaten worden. Paus Franciscus geeft hier een eminent voorbeeld van een asymmetrische pedagogische relatie. Didier Pollefeyt sloot af met te stellen dat de katholieke dialoog-school, in een wereld vol monologen, een ‘tegendraads’ verhaal is. Maar tegenwind zal onze vleugels sterker maken, vleugels om te dromen, om de uitdagingen van onze tijd aan te gaan en daarbij dienstbaar te zijn aan de samenleving van morgen.

De drie wervenNa een ludieke verwelkoming door Ampersand nam Lieven Boeve het woord. Omdat zijn speech elders in dit nummer uitgebreid aan bod komt, gaan we hier niet verder in op de inhoud ervan.

Het begeleidingsplan, yes TOGETHER we canOp een gelegenheid als deze kon het bege-leidingsplan natuurlijk niet ontbreken. Via de driejaarlijkse begeleidingsplannen geeft onze begeleidingsdienst aan op welke wijze zij de scholen, internaten en centra onder-steunt. Het begeleidingsplan 2015-2018 is cruciaal voor de eengemaakte pedagogische begeleidingsdienst van Katholiek Onderwijs Vlaanderen. Inspinazie, een improvisatiegezel-schap zorgde voor een ludieke aanpak, terwijl Ria Van Huffel, Stefaan Misschaert en Diane Jacobs het serieuzere werk op zich namen. Ze gingen in op het ontstaan van het bege-leidingsplan en zowel de huidige als de toe-komstige prioriteiten.

In dit kader lichtten ze de rol van de inhou-delijke procesbegeleiders en de actieplannen

spectief creëren. Katholieke dialoogschool worden betekent nieuwe idealen, nieuwe denkwijzen ontwikkelen. Geen schrik hebben om nieuwe wegen op te gaan. Duurzaam ei-gentijds en tegendraads durven zijn.

De liefde voor de wereld, voor wetenschap, taal en religie betekent echter niets in ver-gelijking met een diepere vorm van liefde,

die elk onderwijzen, dat zich inspireert aan de christelijke traditie bepaalt. Dat is de liefde voor de mensen, de liefde zoals die ons door Jezus Christus werd voorgeleefd. Het geloof in de mogelijkheid om te vergeven en opnieuw te vergeven en steeds weer kansen te creëren, te vernieuwen is de kern van het pedagogisch project van de katholieke dia-loogschool.

Begeleiden is meewerken aan een gebeuren dat wij niet kunnen afdwingen, maar wij ho-pen en geloven dat het gebeuren zal. Ze wil leerlingen, leraren, scholen en begeleiders doen verlangen naar een horizon.

Een aantal collega’s getuigden daarna heel persoonlijk en authentiek over wat de katholieke dialoogschool en de christelijke identiteit voor hen en hun begeleidingswerk betekent. We citeren enkele opmerkelijke uitspraken.

“Een pedagogisch beleid is altijd

levensbeschouwelijk ingekleurd”,

Rik Depré, pedagogisch begeleider

identiteitsontwikkeling.

“Onze taak als begeleiders is verbinding maken tussen persoonlijke verhalen en verhalen die ons overstijgen”,

Bellinda Staelens, pedagogisch begeleider schoolpastoraal en opvoedingsproject.

“IDENTITEIT IS DOEN!”Jean-Paul Pinxten, congregatio-nele verantwoordelijke begelei-ding Salesianen van Don Bosco.

“We moeten het kind centraal houden in de katholieke dialoogschool”, Kathleen Toonen, regiodirecteur pedagogische begeleiding Limburg.

Metafoor katholieke dialoogschool: “het is niet omdat

je niet met mode bezig bent, dat het er niet is. Dat

is ook zo met identiteit” “kleren aan je kapstok han-

gen, is niet je identiteit weghangen”,

Isabelle Tack, pedagogisch begeleider mode.

“Met een waarderende bril naar anderen kijken, hen betrappen op het goede, doet mensen groeien”,

Jo Knaeps, schoolbegeleider basisonderwijs.

“De katholieke dialoogschool: een plek waar ieder-een zichzelf kan zijn en kan groeien in respect voor het anders zijn van de ander”,

Bart Debbaut, schoolbegeleider secundair onderwijs.

JUNI 2016 21

mee aan de implementatie van de katholieke dialoogschool. De begeleiding zal de ko-mende jaren het eigenaarschap van de scho-len bij het werken met leerplannen verder vergroten en zo ruimte creëren voor het meesterschap van onze leraren. In het basis-onderwijs zet de begeleiding daarom sterk in op het leren werken met het nieuwe leerplan ‘Zin in Leren. Zin in Leven’. Uiteraard volgt de begeleiding de concrete uitrol van de mo-dernisering van het secundair onderwijs nauwgezet op, en zullen we ook daar bij het nieuwe leerplanwerk vertrekken vanuit een geloof in onze leerkrachten als professionals. Op langere termijn focust de begeleiding verder op gelijke onderwijskansen en zorg, de implementatie van het M-decreet, en het ondersteunen van taalbeleid.

Volgend schooljaar nemen we er vier priori-teiten bij, waarvan kwaliteitsontwikkeling er één is. We willen inzetten op de kwaliteits-ontwikkeling in onze instellingen en nemen het Referentiekader voor onderwijskwaliteit (ROK) daarin mee. Maar ook binnen Katholiek Onderwijs Vlaanderen komt een integraal en geïntegreerd kwaliteitsbeleid. Daaraan kop-pelen we onze doelgroepbevraging die de reële noden en behoeften van de verschil-lende groepen in kaart zal brengen. We plan-nen deze bevraging in het eerste semester van 2016-2017. De andere drie prioriteiten zijn: aanvangsbegeleiding van beginnende leraren, coherent ondersteuningsaanbod en innovaties ondersteunen.

toe. Om iedereen in het verhaal van het be-geleidingsplan mee te kunnen nemen, zetten we in op drie voorwaarden. De eerste spreekt voor zich: informeren en transparant com-municeren. De tweede noemt men ook wel eens het ABC-discours: respecteren van de autonomie, de betrokkenheid en de compe-tenties. En een laatste voorwaarde is het bewaren van wat goed is, we starten dus niet met een leeg blad.

De begeleiding zet versterkt in op het berei-ken van effecten tot op de klasvloer en le-rende netwerken. Ze wil ook het educatief gedeeld leiderschap van leidinggevenden versterken. Ze vertrekt telkens vanuit het schooleigen opvoedingsproject. Kwaliteit en identiteit zijn onlosmakelijk verbonden. Daarom werkt de pedagogische begeleiding

Voor de toekomst een begeleidings-

dienst die met succes ten dienste

staat van onze scholen en indirect

dus van onze leerlingen.

Guy Scheijnen Een warme school die kinderen

actief en met een groot hart

voorbereidt op de maatschappij

van morgen. An Van Rompaey

Een school zonder muren, een school die niet

voorbereidt op het leven, maar het leven zelf is …

Een school waar héél wat te beleven en ontdek-

ken valt, vooral jezelf…

Nele Van Oosten

© Br

itt

Liek

ens

© Br

itt

Liek

ens

JUNI 201622

De sprekers gaven aan dat we op de goede weg zijn om samen het begeleidingsplan te reali-seren. Dat samen-gevoel kregen we ook dankzij de drie nummers die het begeleiderskoor, onder leiding van Ann Casier, voor ons brachten.

Dromen van scholen en begeleidingOmdat we wilden weten waar begeleiders van dromen, deden we in onze personeelsnieuwsbrief een oproep. We kregen een aantal mooie reacties en selecteerden vier dromen voor dit artikel.

Peter Op ’t Eynde, regiodirecteur pedagogische begeleiding Mechelen-Brussel, schetste kort van welke begeleidingsdienst hij droomt. Een begeleidingsdienst waar het goed werken en toeven is, waar begeleiders hun expertise verder kunnen ontwikkelen en samen inzetten. Een begelei-dingsdienst die echt een meerwaarde vormt voor onze scholen en leerlingen. Maar daar stoppen onze dromen natuurlijk niet. We dromen ook van tijd en ruimte om met scholen aan de slag te gaan en de mogelijkheid om onze deskundigheid te ontwikkelen en in te zetten in onze scho-len. We willen graag de steun en toeverlaat zijn van de scholen en op die manier het verschil kunnen maken voor leerlingen. We willen graag onze dromen in daden omzetten en gaan daarvoor soms tegen de stroom in. We zijn tegendraads als het moet.

De begeleiders Esthetica, Muzikale

Opvoeding en Plastische Opvoeding dromen

van een school die tegen de stroom in durft

te gaan door onderwijs te geven dat

gericht is op de vorming van de hele mens.

Een begeleidingsdienst Vlaanderenbreed én regionaal waar iedereen werkt met ‘GOESTING’ vanuit de ervaring van: - autonomie- in verbondenheid- vanuit competenties en talenten!met kansen om te groeien in de breedte en de diepte door professionalisering en ruimte tot reflectie.

Mieke Moermans

Elke keer een deur opendoen van een onbekende school en mogen instappen in de leefwereld van die school. Het engagement van heel veel mensen proeven in de interne keuken van de school. En hopelijk vensters kunnen openen met nieuwe inzichten en een open blik op een veranderende wereld door een begeleidingstraject.Tony Vermeiren

Een begeleidingsdienst die in staat is haar werk zowel intern als extern goed te organiseren, zodat zowel scholen als

begeleiders daar beter van worden; die een fantastisch aanbod doet, maar nooit vergeet dat zij ten dienste staat van scholen en besturen.

Rudi Haven

Sabine Jacobs las haar brief aan Sarah voor en droomt van vernieu-wing voor een betere wereld waar àlle kinderen kansen krijgen om te leren en te leven. Kansen krijgen om mét goesting te leren en te leven.

Jo Coppens ging bij de ‘psycholoog’ Alain Noëz op bezoek om het over zijn dromen te hebben. We vatten de essentie van hun dromen samen in deze woordenwolk.

© Br

itt

Liek

ens

© Br

itt

Liek

ens

JUNI 2016 23

We hernemen hier fragmenten uit de speech van Machteld Verhelst. Voor de volledige speech verwijzen we graag naar onze website.

In 1991, bij de start van de pedagogische begeleiding, schreef de toenmalige directeur Wim Vertommen een belijdenis (zie hiernaast). Deze tekst mag dan wel 25 jaar geleden geschreven zijn, hij is nog steeds heel actueel. Ook anno 2016 geloven wij als pedagogisch bege-leiders dat onderwijs een tegendraadse stem kan zijn in een harder wordende samenleving door in te zetten op verbondenheid en dat on-derwijs het goede van elk kind en elke jongere versterkt. We geloven ook dat onderwijs gastvrij is en elke jongere omarmt.

Wij gaan met onze organisatie voor het algemeen belang, niet voor het individuele, in een tijd waar de secularisering gepaard gaat met een steeds sterker dalende sociale cohesie en een groter wordende indivi-dualisering in de maatschappij. Er zijn tekenen die wijzen op de zuigkracht van ‘ieder voor zich’. De opvatting dat ons ‘ik’ los staat van de gemeen-schap, zegt dat wij succes alleen aan onszelf te danken hebben. Dat verklaart de hardvochtige houding die sommigen aannemen tegenover de verliezers in de samenleving. Ook het deficietdenken in onderwijs heeft hiermee te maken. Het is een opdracht voor de pedagogische begeleiding om kleur te bekennen en dit tegen te gaan. Echt mens zijn betekent dat je je verantwoordelijk voelt voor andere mensen en een actieve betrokkenheid toont bij hun zorgen. Onze inspiratie, ons mens- en wereldbeeld werpen een verhelderend licht op de keuzes die we moeten maken.

YES, TOGETHER WE CAN. Want we geloven als pedagogisch begeleider dat:• de pedagogische relatie tussen leerkrachten en leerlingen dé sleutel

is in een krachtige leeromgeving.• we gedreven door een grote goesting en met veel ambitie ons onder-

wijs kunnen ondersteunen om de onderwijskwaliteit te verbeteren. • we het verschil kunnen maken voor de kinderen in onze scholen voor

wie de plaats waar hun wieg staat, nog steeds hun kansen bepaalt.• we zo werken aan een betere wereld met gelukkige jongeren.• we een explosie van kracht kunnen hebben als we dat samen doen,

want ‘individually, you are one drop; together, we are an ocean’.

Het citaat van de Japanse dichter Satoro heeft als kernboodschap: synergie. Hij geeft aan dat het geheel groter is dan de som van de in-dividuele delen. Ieder individu heeft zijn of haar persoonlijke kenmer-ken, kennis en ervaring. Maar in een groep kan je die met elkaar ver-menigvuldigen. Dit verbindend samenwerken vormt de rode draad in onze begeleidingsdienst. De collega’s die dagelijks naar onze scholen, instellingen en internaten trekken, lezingen, nascholingen en workshops geven, of naar vergaderingen trekken met de overheid doen dat gedra-gen door onze organisatie Katholiek Onderwijs Vlaanderen. Door de integratie tot één begeleidingsdienst, waar nascholing en begeleiding hand in hand gaan, zetten we, met respect voor de diversiteit, grote stappen in gelijkgerichtheid, regio- en niveau-overschrijdend. We willen evolueren naar gezamenlijk systematisch handelen i.p.v. individueel bepaald begeleidingsgedrag. Er is daar nog veel werk aan de winkel, maar we zien vandaag al mooie samenwerkingsverbanden ontstaan die vroegere grenzen overstijgen. Over de regio’s heen en Vlaanderenbreed worden taken samen opgenomen, en dat zal in de toekomst alleen nog sterker worden. Onze expertise wordt meer dan ooit gedeeld. De kracht van het WIJ is meer dan ooit aanwezig.

Al in 1991 sprak men van “dienend gezag”. Die dienstbaarheid kenmerkt ons ook vandaag nog. Ik zal er zijn voor jou, leerkracht, directeur, col-

Belijdenis van de pedagogische begeleider (Wim Vertommen 1991, geïnspireerd door Leonardo Boff)

Ik zal niet geloven in het recht van de sterkste,in de taal van de afgunstin de macht van de machtigen.Ik zal niet geloven in een gemeenschap zonder vriendschapen in de status van functie en productie.

Maar ik wil wel geloven in een gemeenschap van dienstbaarheid.Ik wil geloven in de eenvoud en de waarachtigheid.In het gezag van de evangelische, creatieve mens.Ik zal niet geloven dat al onze moeite tevergeefs is.Ik zal niet geloven in de agressieve gerichtheid van anderen.

Ik durf geloven, altijd en ondanks allesin de bekommernis voor:de sociaal-arme, de sterk begaafde,de relatie-arme, de oprecht zoekende,de eenzame en vermoeide mens.

Ik durf geloven, altijd en ondanks alles:in de waardenhiërarchie van de Bergrede,in het Emmaüsgebeuren waar mensen samenzijn.Maar vooral in de nieuwe mens, naar Jezus’ beeld,die wij samen proberen te vormen en begeleiden,door Zijn Geest.

Machteld Verhelst

25 jaar pedagogische begeleiding

© Ge

ert

Vand

en W

ijnga

ert

JUNI 201624

lega, leerling, mijn handen gaan naar je open. We moeten wel ons mandaat verdienen bij de scholen, en de lat ligt vandaag bijzonder hoog, we hebben veel werk en het effect van ons begeleidingswerk krijgt veel aandacht. We hebben de uitdagingen gehoord: positief om-gaan met de hedendaagse superdiversiteit in een katholieke dialoogschool, gelijke onder-wijskansen versterken, talenbeleid ondersteu-nen, en krachtige inclusieve leeromgevingen creëren. We zullen scholen on der steunen in het voeren van hun kwaliteitsbeleid. We zul-len het eigenaarschap van de scholen bij het werken met leerplannen verder vergroten en zo ruimte creëren voor het meesterschap van onze leraren.

Er gaan in bepaalde politieke kringen wel eens stemmen op om het systeem van bege-leiding te vermarkten. Buitenlandse modellen die dat doen leiden tot een commercieel systeem in het ondersteuningslandschap. Het ‘inkopen’ van begeleiding zorgt voor concur-rentie en een houding van een begeleider die te eng bevestigend is, wat niet meer leidt tot effectieve innovaties. Begeleiding die vol-ledig is ingekapseld in de scholen zelf, kan ook niet onafhankelijk genoeg werken.

We leveren veel inspanningen om te coördi-neren, gelijkgerichter te werken en aan co-creatie en expertisedeling te doen omdat we geloven dat synergie de kwaliteit van onze werking verhoogt. Bovendien zou een versnip-pering van de begeleiding leiden tot een afbreuk van het gezamenlijk werken aan het katholieke opvoedingsproject. Wij zijn immers samen de ambassadeurs van Katholiek On-derwijs Vlaanderen. De grote kracht van ons begeleidingswerk is de nauwe band met onze scholen, de vertrouwensrelatie, onze eman-ciperende rol en empowerende houding: pe-dagogisch begeleiders zijn pedagogische oplaadpunten.

Op het einde van haar speech riep Machteld Verhelst op om verantwoordelijkheid op te nemen en onszelf genoeg in de kijken te zet-ten. We moeten meer zichtbaar zijn en mogen fier zijn op ons werk. Ze dankte de begeleiders en nascholers voor hun kwaliteitsvol werk, hun engagement om zich 300% te geven voor onze kinderen, hun passie om ons onderwijs en onze wereld beter te maken.

Na deze speech huldigden we en bedankten we de 11 begeleiders die al 25 jaar in de pedagogische begeleidingsdienst van het katholiek onderwijs actief zijn. Daarna trok-ken we massaal naar de receptie om een glas te drinken op dit geslaagde congres.

Ann Leysen en Soetkin Werbrouck, beleidsmedewerkers. Machteld Verhelst,

pedagogisch directeur

© Ge

ert

Vand

en W

ijnga

ert

© Ge

ert

Vand

en W

ijnga

ert

© Ge

ert

Vand

en W

ijnga

ert

JUNI 2016 25

Project#dialoogschool nt opgelegd in @KathOndVla, maar aangeboden

aan lokale scholen – met erg veel onderbouwing & motiverende filmpjes.

Anne Verhoeven

Congres #kathOndVla Eigentijds-tegendraads: veel aandacht voor ver-binding! #25 jaar PBDKO

Anne Verhoeven

Begeleiders aan het woord: Katholieke #dialoogschool in praktijk op

#25jaarPBDKO #kathondvla #kuleuven

Machteld reynaert @m_reynaert 2 jun.

Lieven Boeve rondt strak en degelijk congres@KathOndVla af.#katholiekedialoogschool#dagmistesomswatspontaniteit

Stef Van Malderen

Proficiat #25jaarpbdko, altijd eigentijds tegendraads geweest, met veel inspiratie, verbinding en verbondenheid naar de toekomst!

Danny Schrijvers

We shall live in peace ... And drink a beer #25jaarPBDKO

Tom Claes

© M

arle

en L

ippe

ns©

Britt

Liek

ens

JUNI 201626

“Zo’n dag inspireert altijd, is teamvormend” (Luc regio W-Vl)

“Het muzische zegeviert “

(getuigenis begeleider mode, filmpjes)

“Het komt met vlagen”

“Ik verwacht vandaag informatie, ontmoeting

en dialoog” (Patrick Delbaere OVSG)

“Ik wil me laten verrassen vandaag “

“Mooi concept maar alleen kan je het niet dragen”

( W. Croes)

"Het is goed georganiseerd, mensen zijn op tijd, vriendelijk en zien er gelukkig uit”. (Nihad, hostes aan het onthaal )

© Ka

rine

Van

Thie

nen

© Br

itt L

ieke

ns

© Br

itt L

ieke

ns

© Ka

rine

Van

Thie

nen

© M

arle

en L

ippe

ns

© Ka

rine

Van

Thie

nen

© Ge

ert

Vand

en W

ijnga

ert

JUNI 2016 27

“Een nadenkertje uit de presentatie van Carl Snoecx:  “De kwalificatie van de leraar bestaat erin dat hij de wereld kent en anderen daarover kan onderrichten, maar zijn gezag berust op het feit dat hij verant-woordelijkheid voor die wereld opneemt. Het is alsof hij tegenover het kind alle volwassen bewoners van de wereld vertegenwoordigt; hij legt de dingen uit en zegt tot het kind: dit is onze wereld.” (Hannah Arendt)

“Met 2 vissen en 5 broden gaf men in Jezus’ tijd een massa mensen te eten. Om dit waar te maken moeten ze bijzonder creatief geweest zijn. Dit is toch fantastisch. Laat ons eenzelfde grote creativiteit aan de dag leggen in onze job!” (een pedagogisch begeleider mode)

“De dag was inspirerend maar nu is het aan ons om alles in praktijk te brengen.” (een directeur BaO)

“Als het kind naar de achtergrond verdwijnt, ben ik de weg kwijt.”

Exit concurrentie tussen schoolbesturen!

“Ik worstel met het citaat van Hannah Arendt over de kwalificatie van de leraar dat Carl Snoecx gebruikt."

“Waarom zaten de pedagogisch begeleiders in een andere zaal dan de bestuurders en de leidinggeven-den? Dit is een gemiste kans om aan netwerking te doen.” (een directeur BuO)

© Br

itt L

ieke

ns

© Ge

ert

Vand

en W

ijnga

ert

© M

arle

en L

ippe

ns

© Ge

ert

Vand

en W

ijnga

ert

© Ka

rine

Van

Thie

nen

JUNI 201628

Begeleiden is tafelen, de begeleider schenkt de wijn.

Begeleiders zijn de vroedvrouwen van de wedergeboorte.

Diversiteit is de voorwaarde om tot identiteit te komen.

We hebben vandaag verbinding gemaakt.

© Ka

rine

Van

Thie

nen

© Br

itt L

ieke

ns

© Ge

ert

Vand

en W

ijnga

ert

© Ka

rine

Van

Thie

nen

© Ka

rine

Van

Thie

nen

© Ge

ert

Vand

en W

ijnga

ert

© Ge

ert

Vand

en W

ijnga

ert

Ik vond het wel erg Katholiek vandaag.

JUNI 2016 29

De voorbij 25 jaar PBDKO heeft bloed zweet en tranen gekost… en dat is er aan te zien.

De organisatie, dat zijn de mensen.

“Wie in 2050 de geschiedenis schrijft van het Katholiek Onderwijs, kan niet voorbij aan wat vandaag gezegd is”

Individually you are one drop, together an ocean. Pedagogische begeleiding bundelt krachten & zet in op verbindend samenwerken #25jaarPBDKO

Een kwarteeuw pedagogische begeleidingsdienst: geïnspireerd, gepassioneerd en geëngageerd kwaliteitsvol onderwijs ondersteunen #25jaarPBDKO

© Br

itt L

ieke

ns

© Ge

ert

Vand

en W

ijnga

ert

© Br

itt L

ieke

ns

© Br

itt L

ieke

ns

© Ge

ert

Vand

en W

ijnga

ert

JUNI 201630

VOOR EN ACHTER DE SCHERMEN

Pedagogische begeleiding  bekent kleur:  verantwoordelijkheid opnemen voor elkaar, en in het bijzonder voor de kwetsbaren #25jaarPBDKO

© M

arle

en L

ippe

ns

© Fr

eder

ik T

ilkin

© Ge

ert

Vand

en W

ijnga

ert

© Fr

eder

ik T

ilkin

© Lu

do B

oey

© Fr

eder

ik T

ilkin

© Fr

eder

ik T

ilkin

© Fr

eder

ik T

ilkin

JUNI 2016 31

Kortom: koester de stille kracht van het katholiek onderwijs in Vlaanderen, geen vrijheid zonder verantwoordelijkheid en vertrou-wen, en wil je burgerschap, kom naar de katholieke dialoogschool.

Dat is waarvoor we staan. Dat is waarvoor we gaan.

Dank u wel.

Lieven Boeve

in de professionalisering en navorming van leidinggevenden en personeelsleden; in het vormen van lerende netwerken van leraars; bij de ondersteuning van leer-krachten en opvoeders; kortom zowel bij de pedagogische visievorming voor het geheel van ons netwerk, als bij de con-crete ondersteuning in en van scholen tot op de werkvloer.

Samen met die vele anderen die actief zijn in het katholiek onderwijs in Vlaan-deren maken ook onze pedagogisch be-geleiders de stille kracht uit van het katholiek onderwijs in Vlaanderen. Wie van oordeel is dat dat soort zaken alle-maal beter netoverschrijdend geregeld wordt, kent niet zoveel van onderwijs en helemaal niets van de vrijheid van on-derwijs. We hebben de pedagogisch be-geleiders broodnodig om de identiteit en kwaliteit van ons onderwijs te garande-ren en te versterken.

Geachte genodigden, dames en heren,

Zolang als ouders en hun kinderen kiezen voor ons onderwijs, zolang bestuursleden en personeelsleden zich met hart en ziel, en vaak zonder omzien naar tijd en in-spanning, inzetten voor dat onderwijs, zolang de Vlaamse gemeenschap de vrij-heid van onderwijs hoog in het vaandel voert, en ons project ook materieel on-dersteunt, zolang zal er kwaliteitsvol katholiek onderwijs in Vlaanderen zijn, gevoed vanuit die jarenlange rijke tradi-tie als dienst aan onze leerlingen, inter-nen, cursisten en studenten, als dienst aan onze samenleving.

Het geheim van de katholieke dialoog-school kennen we al, nu nog het geheim van de stille kracht van het katholiek onderwijs in Vlaanderen. Een stille kracht die we niet genoeg kunnen koesteren. De grote inzet van zovele vrijwilligers en personeelsleden, ouders en de lokale gemeenschap in onze scholen, internaten, centra … Tomeloze, belangeloze inzet van zovelen die telkens dat ietsje meer doen voor ons onderwijs, en die het ka-tholiek onderwijs maken tot wat het is: geïnspireerd, gepassioneerd, geëngageerd.

Mensen die die mijl meer gaan, die met een groot hart voor onze kinderen samen school maken. Die kracht koesteren be-tekent vandaag uitdrukkelijk onze grote dank uitspreken voor dat engagement, die passie, die inspiratie – die grote zorg en ondersteuning. Dank dus aan bestuur-ders, directies, docenten en leraars, op-voeders en ondersteunend personeel, ouders, oud-leerlingen, mensen uit de lokale parochie en gemeenschap.

Vandaag wil ik ook uitdrukkelijk dankje-wel zeggen aan alle personeelsleden van Katholiek Onderwijs Vlaanderen en meer in het bijzonder van de pedagogische begeleiding. In de aula Max Weber vieren de pedagogische begeleiders van onze netwerkorganisatie hun 25ste verjaardag. Ook zij horen bij die stille kracht van het katholiek onderwijs en staan scholen met passie en engagement bij: bij de vorming en uitvoering van hun pedagogisch pro-ject; bij de kwaliteitsontwikkeling op school, in het internaat en het centrum;

© Ge

ert

Vand

en W

ijnga

ert

koester de stille kracht van het katholiek onderwijs in vlaanderen

Uit: "Eigentijds tegendraads" op het kruispunt van onderwijs, christelijke inspiratie en samenleving, toespraak van directeur-generaal Lieven Boeve, 2 juni 2016 te Leuven

Leeftocht – Maandelijkse inspiratiebron – Een verademing voor onderwijsmensen – Proviand voor onderweg.

Het nummer 'Relaties' voor juni was bijlage bij Forum 2016 nr. 5 van mei. Het volledige nummer vind je ook digitaal op www.katholiekon-

derwijs.vlaanderen met daarin linken naar nog meer inspiratie. Impressies graag zenden naar andreas.janssens@katholiekonderwijs.

vlaanderen. In bijlage bij voorliggende Forumeditie zitten de jaaraffiche en de nieuwe jaargang 'Er zit muziek in!', evenals het september-

nummer 'Mee componeren'.

Jg. 31, Waar zijn we mee bezig?nr. 10, juni 2016

Heel ons leven is ingebed in een netwerk van relaties: met onszelf, familie, een levenspartner, zielsgenoten, God, vrienden, kameraden, collega’s, patiënten, leerlin-gen, cliënten, kompanen, clubgenoten en ga zo maar verder …

Harmonieuze relaties doen deugd en geven kracht. Gewild of ongewild lopen andere relaties spaak. Of ze vergallen je leven. Een relatie in stand houden vraagt een stevige inzet van alle betrokkenen.

Een school is een web van relaties. Er zijn zoveel actoren en participanten.

Onderwijsmensen helpen kinderen en jonge mensen via vakken en vormende activiteiten om de meervoudigheid van relaties te begrijpen en te beleven.

Waar zijn we mee bezig?

relaties

Suggestie: Deze cover met teksten uit Leeftocht kan gebruikt worden voor een bezinnend moment.

De mens is een sociaal wezen.Daarom zijn we veel met relaties bezig.

Het is zomer, je leeft op een roze wolk, liefde vult je hart als met helium, je gaat zweven! Met de voetjes best op de grond blijven. (Koen Lemmens)

© Ko

en L

emm

ens

Denk aan jezelf!Terecht.

Kom op voor jezelf!Terecht.

Neem tijd voor jezelf!Terecht

‘Meester, wat is het grootste gebod in de wet?’

Jezus antwoordde: ‘Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand. Dat is het grootste en eerste gebod. Het tweede is daaraan gelijk: heb uw naaste lief als uzelf. Deze twee geboden zijn de grondslag van alles wat er in de Wet en de Profeten staat.’ (NBV Mt 22, 36-40)

Denk eens aan een ander!

Iets voor jou?

Kom op voor een ander!

Iets voor jou?

Neem tijd voor een ander!

Iets voor jou?

Balanceren tussen

aandacht voor God, de anderen

en jezelf.

Wie helpt je daarbij?

We haasten ons, jakkeren,vlinderen rusteloosvan bloem naar bloem …Nu is het tijd om halt te houden, rust te nemen,oases te scheppenin de woestijn.

Laten we tijd nemenen genieten van Gods schepping.God, luister naar ons gebed.

Altijd weer staan we op onze rechten,moeten we kost wat kost gelijk halen …Nu is het tijdom vrede te maken,om te leren de minste te zijn.

Laten we tijd nemen en onze relaties verzorgen.God, luister naar ons gebed.

Waar was Leeftocht dit schooljaar mee bezig?

• Leren waarderen wat zomaar gegeven is.• Angst hebben voor wat gebeurt in de wereld.• Moeite hebben met het geweld.• Stilstaan bij de betekenis van geld in het

leven.• Aandacht hebben voor je gezondheid.• Willen ontdekken dat diversiteit eerder kan-

sen geeft.• Zoeken naar wat duurzaamheid kan beteke-

nen.• De dood een plaats geven in het leven.• De rol van de media ontdekken.• Genieten van een deugddoende relatie.

We blijven ermee bezig, maar maken nu eerst tijd voor vakantie. In september is Leeftocht er weer met een nieuw jaarthema: Er zit mu-ziek in!

Vakantie isgeen tijd om te vergeten.Vakantie is eerdereen tijd om wat je beleefderustig een plaats te geven.Die tijd is jevan harte gegund.