Patiënten belangenorganisatie

van en voor mensen met epilepsie

en hun direct betrokkenen

Epilepsie Vereniging Nederland

Inhoud presentatie:

• Epilepsie, de aandoening

• Epilepsie en behandeling– Medicijnen;– andere behandelmogelijkheden.

Epilepsie

Epilepsie is een tijdelijke

functiestoornis in de hersenen,

waarbij hersencellen zich plotseling

en ongecontroleerd ontladen.

Pas als iemand bij herhaling

dergelijke aanvallen heeft, is er

sprake van epilepsie.

Soorten aanvallen

• Gegeneraliseerde aanvallen

• Partiële aanvallen

Soorten aanvallen (1)

Gegeneraliseerde aanvallen:• hierbij zijn grote delen van de

zenuwcellen van de rechter- en de linkerhersenhelft betrokken;

• iemand met een dergelijke aanval is volledig buiten bewustzijn.

Gegeneraliseerdeaanval

Gegeneraliseerde aanvallen

• Tonisch-clonische aanvallen

• Absences

• Myoclonische aanvallen

• Atone aanvallen

Soorten aanvallen (2)

Partiële aanvallen: • alleen een bepaald deel of

bepaalde delen van de hersenen zijn hierbij betrokken;

• het bewustzijn is soms nog intact, soms verminderd en soms helemaal afwezig.

Partiële aanvallen

• Eenvoudig partiële aanvallen

• Complex partiële aanvallen

• Gevolgd door een gegeneraliseerde aanval

Effecten epilepsie

tintelingentrekkingen

vlekken,

kleuren

geluidenspraak

Diagnose

• Verhaal van de patiënt (anamnese) is meestal onvoldoende.

• Het verhaal van anderen (hetero-anamnese) is erg belangrijk!

• Video-opname maken (thuis)• Elektro-encefalogram (EEG)

EEG

Ogen open Ogen gesloten

EEG

• Routine EEG: - 20 minuten registratie - tijdens registratie zuchten en in een flitsende lamp kijken

• Slaap EEG• EEG na slaaponthouding• 24-uurs EEG

Aanvullend onderzoek

• Computertomografie (CT-scan)

• Magnetic resonance imaging (MRI)

MRI

Vóórkomen epilepsie

• Ca. 100.000 mensen hebben epilepsie.

• Ca. 10.000 nieuwe diagnoses per jaar.

• Epilepsie ontstaat het meest in de jeugd (voor het 20e jaar) en op oudere leeftijd (na het 65e jaar).

25% Leeftijd 0 - 12 jaar

Leeftijd 12 - 20 jaar

Leeftijd > 20 jaar

21%

54%

Vóórkomen epilepsie

Oorzaken epilepsie

• Aangeboren hersenafwijking• Hersentumor• Hersenbloeding of -infarct• Infectie• Hersenbeschadiging na een

ongeluk• Vaak geen oorzaak• Erfelijkheid/verhoogde aanleg

onbekende oorzaak

66%

aangeboren8%

bloedvaten11%

infectie2%

tumor4%

Trauma6%

degeneratief3%

Oorzaken epilepsie

Structurele of functionele

veranderingenProcessen

Genetische aanleg

Leeftijd

Aanvallen

Maanden tot jaren

Epilepsie

Sander & White, 2001

Aandoening

Hoe ontstaat epilepsie?

Starten behandeling?

• Na eenmalig insult: meestal afwachten.

• Tweemaal insult < 1 jaar: start medicatie.

• Beschadiging/afwijking in hersenen plus ondersteunend EEG-beeld: start medicatie.

Hoe epilepsie behandelen?

• Medicijnen

• Andere mogelijkheden:– Epilepsie chirurgie– Nervus vagusstimulatie– Ketogeen dieet

Medicijnen (1)

De meest gangbare manier omepilepsie te behandelen:medicijnen• Doel: aanvallen en risico's t.g.v.

recidief aanvallen voorkomen.• 70-75% is goed met medicijnen te

behandelen.

Medicijnen (2)

• Kies meest effectieve medicijn, met minste bijwerkingen.

• Streef naar monotherapie.

• Motivatie van patiënt vereist (vermijd overslaan van medicatie).

Medicijnen (3)

Eerste keus medicijnen:

• Valproaat (Depakine, Propymal, Convulex)

• Carbamazepine (Tegretol, Carbymal)

• Lamotrigine (Lamictal)

Medicijnen (4)

Oudere middelen:• Fenobarbital (Luminal)• Fenytoïne (Diphantoïne, Dilantin,

Epanutin)

Nieuwe middelen:• Lamotrigine (Lamictal)• Topiramaat (Topamax)• Levetiracetam (Keppra)• Neurontin

Medicijnen (5)

Verwacht:

• Pregabaline (Lyrica)

• Zonisamide (Zonegran)

Medicijnen (6)

Bijzondere situaties:• Felbamate (Taloxa)• Vigabatrine (Sabril)• Acetazolamide (Diamox)• Ethosuximide(Ethymal,

Zarontin)• Primidon (Mysoline)

Andere mogelijkheden

Wanneer ?

• Als je na 2 jaar nog steeds aanvallen hebt, ondanks verschillende medicijnen: overleg met neuroloog,mogelijke verwijzing naar een epilepsie- of neurochirurgisch centrum

Andere mogelijkheden

• Epilepsie chirurgie

• Nervus vagusstimulatie

• Ketogeen dieet

Epilepsie chirurgie

Over het algemeen wordt een stuk van de slaapkwab of voorhoofdskwab van de hersenen, waar de haard zit, weggenomen.

Epilepsie chirurgie

Spanningsveld

• Bron van de epilepsie verwijderen.

• Kans op beschadiging van hersengebieden.

Epilepsie chirurgie

• Bron van epilepsie goed lokaliseren.

• Bron moet buiten onmisbare hersengebieden liggen.

• Het moet 1 bron zijn.

Epilepsie chirurgie

Dit betekent uitgebreid onderzoek voor de patiënt(e) die niet op medicijnen reageert.

Epilepsie chirurgie

• Nederland ca. 80 operaties per jaar.

• Schatting 450-500 operaties uitgevoerd.

• Goede resultaten van operatie.

Epilepsie chirurgie

• 1992-2002 zijn 75 kinderen geopereerd

• 34 een slaapkwab (temporaal) operatie:– 25 geen aanvallen meer– 6 nog sporadisch een aanval– 2 meer dan 2 aanvallen/jaar

Nervus vagusstimulatie

Prikkeling van de linker nervus vagus heeft invloed op de hersenen en kan aanvalsonder-drukkend werken.

Nervus vagusstimulatie

Een soort pacemaker in de borst geïmplanteerd met een draad, die onder de huid naar de linker nervus vagus loopt.

Nervus vagusstimulatie

• Epilepsie reageert niet op medicijnen.

• Geen indicatie voor epilepsiechirurgie,of niet succesvol.

Nervus vagusstimulatie

Onderzoeksgegevens*

• bij ca. 44%: sterke afname aanvallen;

• bij ca. 30%: redelijk tot goede afname;

• bij 25%: nauwelijks of geen verbetering.

* Na gemiddeld 1 jaar NVS

Nervus vagusstimulatie

Nadelen:

• Klachten van heesheid, hoesten en kortademigheid

• Meeste klachten verdwijnen of verminderen na enige tijd

Ketogeen dieet

• Specifiek voor kinderen.

• Dieet bestaat voornamelijk uit vet.

• Door tekort aan suiker wordt vet omgezet in zgn. ketonen (aceton).

• Blijkt soms gunstig te zijn bij epilepsie.

Ketogeen dieet

• Klassieke dieet: 90% van de calorieën komen uit vet en 10% uit andere voedingsbestandsdelen

• MCT-dieet (Medium-Chain Triglyceriden): maakt gebruik van oliecapsules– 60% middellange keten triglyceriden– 11% vet– 19% koolhydraten– 10% eiwitten

Ketogeen dieet

• Epilepsie reageert niet op medicijnen.

• Geen indicatie voor epilepsiechirurgie.

Ketogeen dieet

Onderzoek bij 51 kinderen

Na 1 jaar:• 10% (5) geen aanvallen.

• 12% (6) 90% < aanvallen.

• 53% (27) gestopt met het dieet.

Ketogeen dieet

Nadelen:

• Vraagt veel tijd en energie.

• Dieet is niet volwaardig.

• Allerlei bijwerkingen.

• Maatschappelijke consequenties

Conclusie

• Aanvallen kun je goed behandelen.

• Meestal met medicijnen (ca. 70%).

• Houd je aanvallen, dan nog andere mogelijkheden:– Epilepsie chirurgie– Nervus vagusstimulatie– Ketogeen dieet

12 april 2023Sheet 49

EPILEPSIE VERENIGING NEDERLAND