Rijden en epilepsie

Eric Schmedding

Verlies van controle of bewustzijn

Hoe kan dat?

Verlies vancontrole of bewustzijn

Hoe kan dat?

Werking van de hersenen

• De hersenen bestaan uit een netwerk van cellen

• Die met elkaar verbonden zijn• En elkaar kunnen

– Prikkelen• positief beïnvloeden:

– of remmen • negatief beïnvloeden:

Véél cellen

• Gelijktijdige prikkeling van véél cellen leidt tot:– Pieken– Verstoring van de

normale functie en epileptische verschijnselen

Gegeneraliseerd

Epileptogenese

Lokale beschadigingEpileptisch

focus

Diffuse verstoring

Thalamocorticale circuit

Hoe onstaat epilepsie ?

Partieel

Functieverlies…

• Bewegen, voelen, spraak…– …als het specifieke

gebied betrokken is in het epileptisch proces

• Bewustzijn– als grote delen van de

schors erin betrokken zijn

Te bespreken

Geheimhouding

De beperkende wet

De procedure

Het gevaar

Gevaar in het verkeer?

• 367 pre-chirurgische patienten: rijdt U?

• 39 % had ooit een aanval tijdens het rijden.

• 68 % hiervan (27% van de hele groep) had ooit één of meer ongevallen daardoor. Van deze had – 94% materiele schade

– 32% zelf lichamelijke schade;

– 20% veroorzaakte dit bij anderen (matig tot ernstig)

Berg A et al: “Driving in adults with refractory localisation-related epilepsy” Neurology 2000; 54: 625-630

Wat als u mag rijden?

Kans op een ongeval bij epilepsie- patienten die mogen rijden (na 1 jr)

• Onderzoek bij: 50 patienten met een aanvals-gebonden ongeval vs 50 zonder ongeval zou het risico:– bij een aanvalsvrije periode >12 maanden 93% minder zijn– bij een aanvalsvrije periode >6 maanden 85% minder zijn– bij een aanvalsvrije periode van 3 maanden: geen significant verschil

• Andere factoren, die een gunstige invloed hadden op het risico:– het afwezig zijn van andere, niet- aanvalsgebonden ongevallen

– Kraus et al “Risk factors for seizure-related motor vehicle crashes in patients with epilepsy” Neurology 1999;52:1324

Kans op een ongeval bij epilepsie- patienten die mogen rijden (na 2 jr)

• Is na correctie voor leeftijd en rijervaring bij epilepsiepatienten gelijk aan die bij de bevolking !

• De kans betrokken te zijn in een ernstig ongeval (met lichamelijke schade voor bestuurder of andere) is gestegen met 40% tov controlegroep (OR: 1.37 CI: 1.02-1.84) – dit met uitsluiting van de bestuurders die overleden (vragenlijst)– t.o.v. populatiegegevens was dit percentage 100%

Taylor, Chadwick, Johnson: “Risk of accidents in drivers with epilepsy” J Neurol, Neurosurg, Psychiatry 1996; 60:621-27

• Deense studie: 7 x zoveel bestuurders met epilepsie worden behandeld op de eerste hulp dan zonder. (C.I.: 2.18-26.13!)

Lings S :”Increased driving accident frequency in Danish patients with epilepsy“ Neurology 2001; 57: 435

Wat is groep 1 en groep 2?

Rijcategorieën

Andere uit prognose!

0 16jr < 50cc; <25km/u Bromfiets klasse A

A3 16jr < 50cc; <45km/u; als3wiel<270; als 4wiel <350 en <4kW

Bromfiets klasse B

A 18jr >50cc; ev + zijspan Motorfiets

B 18jr <3500kg, (Ev.met aanhanger<750); als

3wiel<1000kg; als 4wiel<400kg, resp <550kg (personenvervoer) en<15kW

Auto; 3wieler 4wieler met motor

B 18jr Idem, personenvervoer <8+1

- als dit georganiseerd is !

Auto

C1 18jr >3500 en <7500kg

(Ev.met aanhanger<750)

Lichte

Vrachtwagen

C 21jr(18)

>3500kg, (Ev.met aanhanger<750)

18jr met vakbekwaamheidsattest

Vrachtwagen

D1 21jr(18)

>8+1 en <16+1 personen

18jr met attest; (ev. aanhanger<750)

Kleine Bus

D 21jr >16+1 personen

(Ev.met aanhanger<750)

Bus

Keuring:

Groep 1

Groep 2

Te bespreken

De beperkende wet

De procedure

Het gevaar

Geheimhouding

Wanneer gaat de rijonbekwaamheid in?

Rijbewijs moet binnen 4 dagen afgeleverd bij het overheidsorgaan dat het heeft afgegeven

Bij twijfel of de chauffeur nog wel vrij is van een van de lichaamsgebreken of kwalen genoemd in art 23.3° (eigen verklaring)

Advies vragen aan een geneesheer

Groep 1Kandidaat

Concluderend arts

(onderzoek eigen verklaring)

Neuroloog

BIVV (model XII)

epilepsie

moet:

functiestoornis

moet:

advies

Model VII

Niet geschikt

Geschikt – ev.

voorwaarden/ beperkingen bv geldigheids-duur

Kan geen rijbewijs bekomen

1 geen houder RB

2 houder RB

Voorlopig RB

leervergunning

(Tijdelijk) RB

Praktijk examen

Afgifte rijbewijzen v d gemeente

Oogarts (model VIII)

Groep 1Kandidaat

Concluderend arts

(onderzoek eigen verklaring)

Model VII

Niet geschikt

Geschikt – ev.

voorwaarden/ beperkingen bv geldigheids-duur

1 geen houder RB

2 houder RB

Voorlopig RB

leervergunning

(Tijdelijk) RB

Praktijk examen

Afgifte rijbewijzen v d gemeente

Tijdelijk!

Uw oude rijbewijs

is niet meer geldig

contractbreuk met de verzekering !

Groep 2Kandidaat

Keurend arts

(onderzoek eigen verklaring)

Neuroloog

BIVV (model XII)

epilepsie

functiestoornis

advies

Model XI

Niet geschikt

Geschikt – ev.

voorwaarden/ beperkingen bv geldigheids-duur

Kan geen rijbewijs bekomen

(Tijdelijk) RBAfgifte rijbewijzen v d gemeente

Oogarts (model X)

Ná de periode van rijgeschiktheid

Keurend arts

(onderzoek eigen verklaring)

Concluderend arts

(onderzoek eigen verklaring)

Groep 1 Groep 2

Afgifte rijbewijzen v d gemeente(Tijdelijk) RB

Vóór het aflopen v d periode: terug

Neuroloog

Te bespreken

De beperkende wet

De procedure

Het gevaar

Geheimhouding

Neurologische aandoeningen 1

• 1 Neurologische aandoeningen

• 1.1 Normen voor de kandidaat van groep 1

• 1.1.1 Neurologische aandoening: neuroloog bepaald de rijgeschiktheid en de geldigheidsduur ervan– Dus ook epilepsie

• Verminderde functionele vaardigheid: BIVV

• 1.1.2 Niet rijgeschikt als: aandoening die kan leiden tot een acute stoornis in de hersenfunctie met als gevolg : plots bewustzijnsverlies of plots onvermogen

Groep 1

3.1 Groep 1

• 3.1.2 Kandidaat met epilepsie is niet rijgeschikt• 3.1.3 Sedert de leeftijd van 15 jaar geen aanvallen meer

– - geen behandeling sedertdien– - Uitgebreid neurol. onderzoek toont geen hersenziekte

• Rijgeschikt zonder duurbeperking

• 3.1.4 Meerdere aanvallen gehad– - dan 12 mndn aanvalsvrij

• Rijgeschikt voor 1 jr; dan 3; dan 5

• 3.1.5 Eerste aanval:– - dan 6 mndn. aanvalsvrij;– - regelmatig geneesk. toezicht;– - EEG: geen Epi activiteit Geen hersenziekte

• Rijgeschikt voor 1 jr; dan 3,5; dan 5

3.1 Groep 1

• 3.1.6 Aanval tgv afbouw of wijzigen van AE medicatie– - dan 3 mndn aanvalsvrij

• Rijgeschikt voor 9 maanden Dan 1jr; dan 3; dan 5

• 3.1.7 Eenmalige aanval tgv verklarende en vermijdbare uitlokkende factor – - dan 3 mndn aanvalsvrij

• Rijgeschikt voor 9 maanden Dan 1jr; dan 3; dan 5

• 3.1.8 Aanvallen zonder invloed op het bewustzijn of de rijvaardigheid – - geen andere epileptische aanvallen in de anamnese – - dit gedurende 3 maanden

• Rijgeschikt voor 9 maanden Dan 1jr; dan 3; dan 5

3.1 Groep 1

• 3.1.9 Aanvallen uitsluitend in de slaap– - dit gedurende 2 jaar

• Rijgeschikt steeds voor 1 jaar

• 3.1.10 Voorwaarden voor de verlenging v d rijgeschiktheid onder 3.1.4 tot 3.1.9: – Geen aanvallen meer; geen andere aanvallen bij 3.1.7 tot 3.1.9

– regelmatig geneeskundig toezicht;

– stabilisatie gebleken bij uitgebreid neurologisch nazicht;

– aanvrager heeft voldoende inzicht in zijn ziekte;

– en is therapietrouw.

Perioden van rijgeschiktheidRijgeschiktheid over 5 jaar na diverse aanvallen

Slaap

Geen invloed

Uitgelokt

Doorbraak

Meer

Eerste

Ongeschikt Geschikt, 1e episode 2e 3e

Groep 2

3.2 Groep 2

• 3.2.1 De kandidaat met epilepsie is niet rijgeschikt• 3.2.2 Sedert de leeftijd van 15 jaar geen aanvallen meer

– - Geen behandeling sedertdien– - Uitgebreid neurologisch onderzoek toont geen cerebrale

pathologie • Rijgeschikt 1 jaar, dan 4 maal 1 jr Dan telkens 5 jr tot de leeftijd van

50 jr, erna telkens 3 jaar (art.44)

IK RAAD U AAN DIT ARTIKEL, ZO OOIT, UITSLUITEND TE GEBRUIKEN INDIEN HET GAAT OM EEN BENIGNE EPILEPSIE VAN DE KINDERLEEFTIJD MET CENTRO-TEMPORALE PIEKEN!

3.2 Groep 2

• 3.2.3 Eenmalige aanval met een aanwijsbare oorzaak• of posttraumatische epilepsie en:

– - 2 Jaar aanvalsvrij– - Geen blijvende cerebrale pathologie– - Geen epileptiforme EEG-afwijkingen– - Voldoet aan de voorwaarden gesteld in 3.1.10– -  Gunstig verslag v d neuroloog:

Rijgeschikt 1 jaar, dan 4 maal 1 jr. Dan volgens artikel 44 1.        IK RAAD U AF DE POSTTRAUMATISCHE EPILEPSIE ANDERS TE BEOORDELEN DAN ENIGE ANDERE EPILEPSIE. DEZE UITZONDERING HOORT HIER NIET THUIS !

• 2.      VOOR WAT BETREFT DE EENMALIGE AANVAL DIENT HIER TOEGEVOEGD DAT DE KANDIDAAT GEEN ANTI-EPILEPTISCHE BEHANDELING MAG HEBBEN EN DE OORZAAK VERMIJDBAAR MOET ZIJN.

Te bespreken

De beperkende wet

De procedure

Het gevaar

Geheimhouding

Verplichting en geheimhouding

• …moet hij de belanghebbende op de hoogte stellen van de verplichting om zijn rijbewijs in te leveren bij de gemeente waar hij is ingeschreven – …en wel binnen de 4 werkdagen volgend op de

beslissing

– …maar ook de verzekeringsaspecten daarvan

• De orde der geneesheren adviseerd strikte geheimhouding om de arts-patient relatie niet te verstoren