Yslaire had zin in een liefdes-verhaal dat slecht zou eindi-gen toen hij zich op de

historisch ingekaderde tragedie vande Sambers gooide. “Ommemee telaten slepen door de literatuur vande negentiende eeuw die ik als kindin de bibliotheek van mijn vaderontdekte... De eindscène uit ROBINHOOD, het bloedbad van Marianne,herlas ik tien keer en ik moest er-door huilen. Ik wilde een stripver-haal maken met eenzelfde effect.”Zo legt Bernard Hislaire alias Yslairehet ontstaan van zijn romantischfresco uit.

HET BEGIN VAN EEN SAGABegin jaren 1980. Hislaire animeertde pagina’s van het weekblad ROB-BEDOES/SPIROU met kleine tekenin-gen en losse gags. Als striptekenaarkreeg hij zijn kans met het komi-sche ZAKKENLOPER EN BLASIUS, ge-schreven door Jean-Marc Brouyère,vooraleer hij zich als soloauteuraan FROMMELTJE EN VIOLA waagde. Indeze serie verkent hij de eerstegrote liefde tussen twee tieners dieelkaar elke zaterdag op een bankjetreffen. Na vier delen, waarvan hetlaatste nooit in het Nederlands ver-scheen, ambieerde Hislaire andereprojecten. En dat moest in een te-kenstijl zijn die een stapje verderging dan het karikaturale FROMMEL-

TJE EN VIOLA, het semirealisme. Hetkostte hem twee mislukte projectenom bij SAMBER uit te komen. Teneerste was er het trieste, magisch-realistische LULU CHINE over eenjonge, zelf-destructievevrouw dieper senaarChinawil,maarhet strip-maand-blad(WORDT

VERVOLGD)weigerthet pro-ject. Degeweld-dadige,barokkeridderstripTANNENBAUMsneuvelde gelijk metde plannen voor hetnieuwe stripblad L’AVEN-TURE dat er nooit kwam.Maar bij het eveneensvoor volwassenen be-doelde stripblad CIRCUS

van uitgeverij Glénatlukte het wel. Met eenpublicatiemogelijkheid

samberPassioneel familiedrama in zwart en roodParis en Helena van Troje, Cleopatra en Marcus Antonius, Lancelot en Guinevere,Romeo en Julia, Scarlett O’Hara en Rhett Butler, de (literaire) geschiedenis kent zo zijntragische liefdeskoppels. Met SAMBER zette Yslaire daar een door passie gedrevenstripkoppel bij: Bernard en Julie.

I

Tekenaar:Yslaire (Bernard Hislaire)België, °1957

Scenarist:Balac (Yannick Le Pennetier)Frankrijk, °1954

Eerste album:1985 (1986 in vertaling)

Uitgeverij:Glénat

�

op zak was het nu nog de kwestieom zijn nieuwe reeks op poten tezetten, aanvankelijk met de hulpvan zijn oude collega bij ROBBEDOES,Yann.

VERVLOEKTVoor SAMBER koos Yann het pseudo-niem Balac om in de eerste plaatsgeen verwarring te scheppen metzijn andere werk voor bijvoorbeeldde cynische serie DE ONNOEMBAREN,de homo-parodie BOB MARONE enander humoristisch werk. Balaclijkt op Balzac, een Franse schrijver,en is bovendien de familienaamlangs moederskant. Samen metYslaire zet hij de lijnen uit vooreen verhaal van 120 pagina’s overeen jongeman uit de provincialebourgeoisie die een romance be-leeft met een uitgestoten, zigeuner-

achtige stropersdochter met bloed-rode ogen. Bij de uitwerking vandit eerste deel merkten ze dat de ge-plande start veel meer ruimte in be-slag nam. De auteurs opteren danmaar voor een vier- of vijfluik,maar dat zou dus nog anders evo-lueren.Het verhaal begint op een ochtendin 1848 op de begrafenis van HugoSamber die zichzelf het levenbenam. Hij laat een dochter Sarahen haar jongere broer Bernard naen een weduwe die niet al te triestis om het verlies van haar echtge-noot. Diezelfde ochtend ontmoetBernard Julie. Diezelfde avond nogverliest hij zijn onschuld in dearmen van het verleidelijke meisje.Maar de vervloeking van de Sam-bers weegt op het verdere lot vande jonge geliefden.

Hugo liet ook een manuscript na,De Oorlog van de Ogen. Daaringing hij de familiegeschiedenis nadie sinds het begin der tijden ge-markeerd wordt door een strijd tus-sen de oerstam met rode ogen eneen stam met zwarte ogen. Sarahwil het boek voltooien en raakt he-lemaal in de ban. Eigen aan de ver-vloeking die op de familie rust,vermoordt ze haar moeder en heefthet gemunt op Julie die Bernard —haar Bernard — van haar afnam.Ook incest is een thema van dereeks SAMBER.

Yslaire over dit sleutelmoment: “Het moment wanneer zij dreigt haar ogen te doorprikken, is wanneer de echte Julie verschijnt: passioneel, buitensporig. Een tegelijk verleidelijke als beangstigende mix.”(uit SAMBER 1: MINDER IS MEER...)

II

Speciaal voor deze zin op pagina 18 van Samber 1 herschreef Balac drie of vier keer alle voorgaande scènes. (uit SAMBER 1: MINDER IS MEER...)

Een vroege schets om de onderlinge verhoudingen tussen Julie, Bernard enSarah vast te leggen.

Reek

sTOP

50nr

.34:

sambe

r

PROCESDe samenwerking tussen Yslaire enYann duurde niet langer dan heteerste deel en de pagina’s 1 tot 3 en26 tot 46 van deel 2, dat Yann drieof vier keer heeft moeten herschrij-ven van Yslaire. De reden voor hetstopzetten van hun gebundeldekrachten was omdat ze allebei an-ders tegen de serie aankijken. Yannzag het eerder als een feuilleton enYslaire als een roman. De breukleidde in 1988 naar en proces datYann aanspande tegen uitgeverGlénat en Yslaire. Hij eiste dat SAM-BER niet langer mocht uitgegevenen gedistribueerd worden, op heteerste deel na. De Franse rechtbankin eerste aanleg en daarna het hof

van beroepwezen zijneisen af. Maartoch moestenGlénat enYslaire hemeen klein mo-reel bedrag be-talen voor deuitgave van deluxe-editie van deel 1 waarop zijnnaam door een drukfout was weg-gevallen.In Yanns alternatieve versie vandeel 4 zouden Bernard en Juliesterven op het kerkhof van Père La-chaise, gefusilleerd door revolutio-nairen van de Commune. Zezouden gelukkig sterven omdat zeeindelijk samen zijn na een bijnahopeloze, dramatische zoektocht indeel 2 en 3 met de drie Franse revo-luties op de achtergrond.

REVOLUTIEDe nadrukkelijke en bepalendeachtergrond van de revolutie vanfebruari 1848 behield Yslaire in deverdere uitwerking van zijn ver-haal. Deze revolutie maakte eeneinde aan de monarchie van ko-ning Louis-Philippe. “Ik heb altijdeen zeker zwak gehad voor revolu-ties”, verklaarde Yslaire. “Mensen

die bereid zijn hun leven te gevenom het recht te verwerven om eenbetere maatschappij te bedenken.Dat raakt me. Het lijkt me dat inene revolute men sterft met eendroom in het achterhoofd.” In dezehistorische context blijven Bernarden Julie elkaar kruisen, aantrekkenen afstoten. Tegelijk raken ze on-vrijwillig betrokken bij een kantel-moment in de Franse geschiedenisdat eigenlijk aan hen voorbijgaathoewel ze letterlijk op de barrica-den terug te vinden zijn. Ze zijnzowel deelgenoten als slachtoffersvan de nationale strijd voor meervrijheid.

LITERATUURMINDER IS MEER... is een regel uit eengedicht van Alfred de Musset dat hijschrijft na zijn scheiding vanGeorgeSand. Het is ook de titel van het eer-ste album dat in 1986 in de collectie

�

Reek

sTOP

50nr

.34:

sambe

r

III

Julie op de barricaden in de woelige periode van opeenvolgende Franse revoluties. Het eeuwigegevecht om de vrijheid... In de tweede cyclus is Julie haar persoonlijke vrijheid kwijt. In het bagno

van Brest zit ze haar straf uit wegens misdaden en revolutionaire activiteiten. Folteringen envernederingen zijn één zaak, de geets van bernard die haar komt bezoeken een andere.

(uit SAMBER 4: MOETEN WIJ DAN SAMEN STERVEN? en SAMBER 5: VERVLOEKT ZIJ DE VRUCHT VAN UW SCHOOT...)

Het SAMBER-epos werd verder uitgediept in twee bijzondere uit-gaven. Van deel 2 verscheen in 1996 een luxe-editie dat wegge-laten platen, extra of veranderde scènes, schetsen, portrettenen achtergrondinformatie over de familie Samber bevat. Hetniet-vertaalde LA LÉGENDE DES SAMBRES uit 2003 is één grootinterviewboek met talloze schetsen, foto’s en fragmentenwaarin Yslaire de ontstaansgeschiedenis en evolutie van dereeks uitvoerig uit de doeken doet.

PRESTIGE van Glénat verschijnt. Der-gelijke literaire verwijzingen zijnalomtegenwoordig in de albums.SAMBER is doordrongen van de sfeervan de Franse schrijver Victor Hugo,de auteur van onder andere LESMISÉ-RABLES en DE KLOKKENLUIDER VAN DE

NOTRE DAME en een favoriete schrij-ver van Yslaire. Verschillende zinnenkomen rechtstreeks uit de boekenvan Hugo, maar ook uit romans vande Franse schrijvers Lamartine enNerval. Het staat niet in de weg vaneen kritisch en een commercieel suc-ces. In enkele maanden tijd raaktenhonderdduizend albums verkocht.Na vier lange jaren, door toedoenvan de perikelen met Yann, publi-ceerde Glénat het vervolg dat hetsucces van het debuutalbum besten-digde. Bij elk nieuw album bleef hetpubliek volgen. En in 1996 werd deeerste cyclus voltooid.

UITBREIDINGDaarna experimenteerde Yslairemet andere verhalen. Het multi-mediale XXECIEL.COM met name envervolgens het scenario voor het sf-tweeluik 3 MAAGDEN. Na vele aan-kondigingen kwam in 2003 alsnoghet eerste deel van de tweede cyclusuit. Samen met dat vijfde deel,GEZEGEND ZIJ DE VRUCHT VAN UW

SCHOOT..., gaf Glénat alle voor-gaande albums opnieuw uit metnieuwe covers en een nog soberderuitgewerkte inkleuring van het bin-nenwerk. Een verschilletje met deFranse edities is de titel van deel 3.In het Nederlands bleef het oor-spronkelijke REVOLUTIE, REVOLUTIE...staan terwijl Yslaire het album inhet Frans herdoopte in LIBERTÉ,LIBERTÉ... (VRIJHEID, VRIJHEID...).In zijn hernieuwde ambitie om vanSAMBER zijn magnum epos temaken, werkt Yslaire aan een uit-breiding van de familiegeschiede-nis. Zelf tekent hij nog de verderelotgevallen van Julie en haar zoon-tje Bernard-Marie die door zijntante Sarah wordt opgevoed. Hijbetekent het voortbestaan van deSambers. Zijn vader Bernard magdan wel gesneuveld zijn, zijn geestis letterlijk en figuurlijk aanwezigin de reeks en de gedachten van detot levenslange gevangenisstraf ver-

oordeelde Julie. Aan de jonge teke-naars Jean Bastide en Vincent Mézilvertrouwt Yslaire de cyclus HUGO &IRIS toe als eerste trilogie in de over-koepelende reeks DE OORLOG VAN DE

SAMBERS. Omdat Griffo het niet zagzitten slaafs de grafische eisen vanYslaire, die zich nog wel bemoeidemet de uitwerking van de tekenin-gen en het storyboard, te volgen,haakte hij af voor een tweedecyclus over de voorouders van Ber-nard Samber. Marc-Antoine Boidinkreeg daarom de cyclus WERNER &CHARLOTTE toebedeeld. Hij tekentook de trilogie CONSTANCE & MAXIM

(1789-1794) die zich tussenWERNER

& CHARLOTTE (1768-1769) en HUGO

& IRIS (1830-1831) situeert.

1: MINDER IS MEER...Nr. 12 BelgenTop 100Nr. 73 FransenTop 50Nr. 14 De Grenzeloze Top 500 (Nr. 26 in 2012)2: IK WEET DAT JE TERUG ZULT KOMEN...Nr. 192 De Grenzeloze Top 5003: REVOLUTIE, REVOLUTIE...Nr. 220 De Grenzeloze Top 5004: MOETENWIJ DAN SAMEN STERVEN?Nr. 178 De Grenzeloze Top 500 (Nr. 466 in 2012)5: VERVLOEKT ZIJ DE VRUCHT VAN UWSCHOOT...Nr. 12 Top 20 van 20036: DE ZEE GEZIEN VANUIT HET VAGEVUUR...Nr. 5 Top 20 van 2011

FROMMELTJE EN VIOLA:Al meteen bij zijn debuutreeks

bespeelde Yslaire de gevoeligesnaar met een rosse en verlegen

tienerjongen die verliefd wordt op deafstandelijke Viola. Helaas verscheenhet vierde en laatste deel nooit in ver-taling • HET BLOED VAN DE PORPHYRES:Voor deze Bretoense familiesagagebruikte Yann pas voor de tweedekeer zijn pseudoniem Balac.Minder passie, meer intrige.

IV

Alsje

hier

van h

oudt, lees dan ook...

�

Reek

sTOP

50nr

.34:

sambe

r

Sinds 2007 breidde het Samber-geslacht uit met spin-offcyclussen over ouderegeneraties van de familie. De overkoepelende reeksnaam is DE OORLOG VAN DE

SAMBERS. De jonge tekenaars Jean Bastide en Vincent Mézil verzorgden de trilogieHUGO & IRIS terwijl Marc-Antoine Boidin de trilogie WERNER & CHARLOTTE voor zijnrekening nam. De ontwerpschetsen van de personages in WERNER & CHARLOTTE die

hierboven staan afgebeeld, komen van de hand van Yslaire.Een derde cyclus wordt MAXIME & CONSTANCE.

TOPNOTERINGENDE STRIPSPECIAALZAAK