Passend onderwijs: Transformeren op de werkvloer

16.30 uur | LezingenFrank Hoogeboom ( expert passend onderwijs en onder andere voorzitter van de Werkgroep

Maatwerk Ouderkracht) : IEDEREEN DOET MEE, TOCH…….

José Wichers-Bots, Kenniscentrum Passend Onderwijs Fontys, lid landelijke Geschillencommissie Passend Onderwijs: TRANSFORMEREN OP DE WERKVLOER

17. 15 uur | Debat Frank Hoogeboom/José Wichers-Bots/Penny Holloway (moeder van een thuiszitter)

/Suzanne Boomsma (coöperatie Ouderkracht voor ’t Kind en stichting AutiPassend Onderwijs)/Rita Portman ( o.a. begeleider passend onderwijs VO Utrecht)

Dagvoorzitter: Marlies Post, directeur beroepsvereniging NVO

Lezingencyclus ‘Opvoeden en opgroeien tussen wetenschap en praktijk’Een initiatief van:

Passend Onderwijs

Het doel van Passend

onderwijs is dat zoveel mogelijk leerlingen regulier onderwijs kunnen volgen

Iedereen doet mee, toch……

Waar komt het vandaan?

• Tot 2002/2003 vrij strikte scheiding tussen regulier en speciaal onderwijs

• Groei in een aantal sectoren van het VSO

• Verwijsproblemen en grensgevallen

• Ouders vaak buiten spel

Wat gingen we toen doen?

• Start rugzak

• Vier clusters

• Oprichting regionale expertise centra

• Ambulante begeleiding

• Scholing docenten

• Acceptatie en integratie van leerlingen met handicaps

Hielp dat?

• Aanvankelijk wel

• Voortdurende stijging aantal rugzakken

• Geen terugloop bij VSO (wachtlijsten)

• Budgetoverschrijdingen

En intussen…..

• Ambulante begeleiding

bundelen

• Trajectgroepen

• Samenwerking VSO / VO

• Steeds meer nieuwe labels

• Aangepaste aanvraagstrategie

Grootste bezwaren

• Niet te stoppen groei

• Open eind financiering

• Rendement rugzak

• Medicalisering

• Ouders van kastje naar de muur

• Met alle maatregelen toch thuiszitters

• Steeds hogere uitgaven in de zorgbudgetten

Maatregelen

• Afschaffen rugzak

• Opheffen REC’s

• Invoeren zorgplicht

• Binnen wettelijk kader ontwikkelt regio zelf beleid

• Samenwerkingsverband coördineert en zorgt voor dekkend zorgaanbod

• Van indiceren naar arrangeren

• Werk maken van burgerzin

Passend Onderwijs

• Geen inclusief onderwijs

• Mogelijk maken van tussenvoorzieningen

• Regio-beleid: Ondersteuningsplan SWV

• Aftoppen budget / geen bezuiniging

• Samenwerking met de gemeenten

• Ondersteuningsplanraad / MR SWV

En de scholen…

• Stemmen af met

andere scholen

• Schoolondersteuningsprofiel

• Basisondersteuning

• Extra ondersteuning

• Ontwikkelingsperspectief

En de docenten….

• Zorgen van het Ministerie

• Omgaan met verschillen

• Handelingsrepertoire uitbreiden

• Opbrengst- en ontwikkelingsgericht werken

• Werken met ontwikkelingsperspectieven

(ik krijg toch geen tien individuele handelingsplannen op mijn bureau hè?)

En de ouders?

• Schoolondersteunings-

profiel

• Ontwikkelingsperspectief

• Zorgplicht / financiële middelen

• Geschillencommissie

• Veel problemen liggen in de communicatieve sfeer

Toezicht Inspectie op SWV

• Realiseert samenhangend

geheel van ondersteuningsvoorzieningen

• Thuiszitters in beeld / in traject / perspectief

• Verwijzingen naar VSO

• Verzuim

• Ondersteuningsplan / jaarverslagen

Geen thuiszitters meer…..

• Kunnen we thuiszitters voorkomen?

• Signaleren / Ingrijpen

• Expertise verbreden

• Afstandsonderwijs

Passend onderwijs begint in de klas

• Intelligentie, interesse, gedrag

• Verschillen signaleren? Interesse in verschillen? Verschillen analyseren?

• Wat heeft de leerling nodig, hoe stem ik af op de onderwijsbehoeften, hoe sluit ik aan bij de ondersteuningsbehoeften?

• Veilig en uitdagend leerklimaat met respect voor verschillen; neem de kansen als uitgangspunt

• Aandacht voor het groepsplan

Onderwijskundig leiderschap

• Een schoolleiding die er voor staat

en er voor gaat is een voorwaarde voor

het vergroten dan wel versterken van

de professionaliteit in het omgaan met verschillen

• Stel aan de orde in de gesprekkencyclus en hanteer daarbij een passend competentieprofiel

• Zet professionalisering in, passend binnen de visie,

zowel op teamniveau als voor individuele docenten.

• Kom vooral eens kijken

Zevende voortgangsrapportage

• Iedereen doet mee

• Oplossing verplicht

• Positie SWV verbeterd

• Thuiszitters beter in beeld

• Samenwerking met de gemeenten op gang

• Op koers?

Zevende voort-gangsrapportage

• Geen dekkend aanbod

• Onvoldoende geschoolde docenten

• Nieuwe bureaucratie

• Omzeilen zorgplicht

• Onvoldoende gebruik van wettelijke mogelijkheden

• Er blijven toch veel thuiszitters

• Naarmate de casus ingewikkelder wordt neemt de kracht van de zorgplicht af

• Grote verschillen tussen SWV’s

Passend Onderwijs: transformeren op de werkvloer

Wat vraagt dit van ons als professionals?

José Wichers-Bots, orthopedagoog-generalistKenniscentrum Passend Onderwijs Fontys Hogescholen

J.Wichers@fontys.nl

Transformeren

Visie

Aanbod

Deskundigheid

VisieParadigmashift

Defect Segregatie

Ontwikkelings Normalisatiegericht

Burgerschap InclusieSwet, J. Wichers-Bots, J.P.M. & Brown, K. (2011). Soluton-focused Assesment: rethinking labels to support inclusive

schools. International Journal of Inclusive Education, p 1-15

Nieuwe Wetten

Wet Maatschappelijke ondersteuning (WMO)

Wet langdurige zorg (WLZ)

Participatiewet

Jeugdwet

Wet Passend Onderwijs

WMO

Sociale wijkteams

Koppeling met School OndersteuningsTeams (Voorheen: ZAT)

•Je krijgt het als het er is

Wet langdurige zorg (Wlz.)

de zorg voor kinderen en jongeren met ernstige verstandelijke, lichamelijke of meervoudige beperkingen

de zorg voor sterk gedragsgestoorde licht verstandelijk beperkten (SGLVG)

•Het gaat dan om kinderen die blijvend de hele dag intensieve zorg en toezicht dichtbij nodig hebben.

Participatiewet

meer mensen met een arbeidsbeperking aan het werk krijgen.

Gemeenten worden verantwoordelijk voor de re-integratie van mensen die nog kunnen werken maar daarbij wel ondersteuning nodig hebben.

Werken naar vermogen

Jeugdwet

o Decentralisatie: Provincies dragen jeugdzorg over aan Gemeenten

o Financiering in één hand

o Centra voor Jeugd en Gezin

o Sociale wijkteams

o Landelijke kwaliteitseisen

Samenhang met Passend Onderwijs

Wet Passend Onderwijs

Passend onderwijs in breed perspectief

o Onderwijs en onderwijs-ondersteuning zijn

onlosmakelijk

met elkaar en met de opvoeding verbonden

Gewenste omslag

o Van curatie naar preventie

o Van indiceren naar arrangeren

o Van sectoraal naar integraal en intersectoraal

Van klinisch perspectief naar pedagogisch perspectief

AanbodDe omslag in denken en handelen

Van beperking en handicap naar:behoeften en ondersteuning

Van uniforme aanpakken naar:maatwerk en data- gestuurd werken

Van handelingsplan naar:ontwikkelingsperspectief/ handelingsdeel

Van middelen rugzak naar:arrangement op meerdere terreinen

Van ZAT naar ondersteuningsteammultidisciplinaire aanpak

• Samenleving • Gezin • Samenleving • Gezin • Samenleving • Gezin • Samenleving

1-5%

5-15%

80-90%

Leren en gedrag

Intensief niveauInterventies worden uitgevoerd ten aanzien van leerlingen met intensieve/chronische leer – en/of gedragsbehoeften op basis van monitoring van de permanente voortgang en /of diagnostische toetsing

Gericht niveauInterventies worden uitgevoerd ten aanzien van leren en/of gedrag voor risico leerlingen en leerlingen die onderpresteren en specifieke ondersteuning nodig hebben om succesvol te zijn.

Universeel niveauAlle leerlingen krijgen goed gekwalificeerd onderwijs, gebaseerd op research; de instructie is gebaseerd op een permanente algehele screening, monitoring van de vooruitgang en beschrijvende toetsing. Verwachtingen worden aangeleerd, bekrachtigd en gemonitord door alle

volwassenen in alle situaties.

Meer gelaagd model van instructie & interventie

deskundigheid

• Micro – niveau

• Meso – niveau

• Macro –niveau

Ipv registreren en verantwoorden “achter het bureau” “actief participeren op de werkvloer”

MicroMoeilijke Onderwijs Situaties (MOS)

Definitie: situatie waarin een leerling niet laat zien wat de

leraar verwacht

Ambitie

Systematisch, datagestuurd in kaart brengen van moeilijke

onderwijssituaties en op basis hiervan leraren, leerling,

ouders en ketenpartners ondersteunen bij het samen

zoeken naar oplossingen en uitvoeren van interventies

arrangementen

Moeilijke onderwijssituaties worden frequent en vaak binnen verschillende levensdomeinen ervaren.

Kenmerkend bij deze leerlingen is het verbreken van verbinding met school op:

- Cognitief gebied

- Gedragsgebied

- Sociaal emotioneel

Voorafgaand aan arrangement

Is de basisondersteuning op orde?

Is groen en geel op orde voor deze leerling?

Is op groen of geel ondersteuning voor de leraar nodig ?

Opvoeding, ontwikkeling en context centraal stellen

Meso - niveau

Werken met data

o Verzamelen

o Analyseren

o Communiceren in partnerschap

o Nieuw beleid ontwikkelen

Kennis verzameld uit good practices bij individuele

leerlingen in moeilijke onderwijssituaties leidt tot

preventieve effectieve interventiesvoor alle leerlingen op een school

Macro - niveau

Achterhalen van gegevens en patronen achter de gegevens op niveau van:• Samenwerkingsverbanden

• besturen

• Gemeente

• Ministerie

• ………

Doel: preventie en pro-actief handelen

opsporen van trends leidt tot effectieve interventies

Kortom

Positie (ortho)pedagoog verandert:

• De (ortho)pedagoog ontwikkelt op de werkvloer een heldere visie op burgerschap. Hij is een breed opererende professional in het sociale domein die gezond ontkokerd denkt met verstand van zaken.

• De (ortho)pedagoog kan practice based evidence verzamelen en het gesprek leiden over deze cijfers t.b.v. verbeteracties , zowel op micro -, meso - als macro –niveau.

• De (ortho)pedagoog professionaliseert , inspireert en empowert vanuit inhoud, leraren, jeugdzorgmedewerkers en andere professionals , ouders, managers, bestuurders, beleidsmakers .

Orthopedagogiek is een veranderingswetenschap

Een kritische professional zoekt de samenwerking zelf wel op

Uit: Kind en adolescent Praktijk, sept. 2010, blz. 118-122