Ovidius, teksten

De teksten staan hier in de volgorde, zoals ze ook in jullie hand-out staan.

Je kunt je keuze maken, je selecteert dat deel (totaal dus 100 regels) en maakt er je eigen streepteksten van (lettertype Arial, lettergrootte 11 punt; regelafstand 3,5).Van dat document maak je een Google-document.Je begint de naam van dat document altijd op dezelfde manier:eerst je cluster (bv 4lat1 of 4lat 4), dan je voornaam (alfabetisch bij tweetallen), daarna –bij individuele opdrachten- je eigen naam en dan de naam van het bestand.

Voorbeeld:4lat1 AniekBrecht Brecht opdracht 2 Julia

Metamorphosen I 1-4 Praefatio

In nova fert animus mutatas dicere formascorpora; di, coeptis (nam vos mutastis et illas)adspirate meis primaque ab origine mundiad mea perpetuum deducite tempora carmen!

Metamorphosen I 76-88 Schepping

Sanctius his animal mentisque capacius altaedeerat adhuc et quod dominari in cetera posset: natus homo est, sive hunc divino semine fecitille opifex rerum, mundi melioris origo,sive recens tellus seductaque nuper ab alto 80aethere cognati retinebat semina caeli.quam satus Iapeto, mixtam pluvialibus undis,finxit in effigiem moderantum cuncta deorum,pronaque cum spectent animalia cetera terram,os homini sublime dedit caelumque videre 85iussit et erectos ad sidera tollere vultus:sic, modo quae fuerat rudis et sine imagine, tellusinduit ignotas hominum conversa figuras. Metamorphosen I 490-567 Apollo en Daphne

Phoebus amat visaeque cupit conubia Daphnes, 490quodque cupit, sperat, suaque illum oracula fallunt,utque leves stipulae demptis adolentur aristis,ut facibus saepes ardent, quas forte viatorvel nimis admovit vel iam sub luce reliquit,sic deus in flammas abiit, sic pectore toto 495uritur et sterilem sperando nutrit amorem.

spectat inornatos collo pendere capilloset 'quid, si comantur?' ait. videt igne micantessideribus similes oculos, videt oscula, quae nonest vidisse satis; laudat digitosque manusque 500bracchiaque et nudos media plus parte lacertos;si qua latent, meliora putat. fugit ocior aurailla levi neque ad haec revocantis verba resistit:'nympha, precor, Penei, mane! non insequor hostis;nympha, mane! sic agna lupum, sic cerva leonem, 505 sic aquilam penna fugiunt trepidante columbae,hostes quaeque suos: amor est mihi causa sequendi!me miserum! ne prona cadas indignave laedicrura notent sentes et sim tibi causa doloris!aspera, qua properas, loca sunt: moderatius, oro, 510curre fugamque inhibe, moderatius insequar ipse.cui placeas, inquire tamen: non incola montis,non ego sum pastor, non hic armenta gregesquehorridus observo. nescis, temeraria, nescis,quem fugias, ideoque fugis: mihi Delphica tellus 515et Claros et Tenedos Patareaque regia servit;Iuppiter est genitor; per me, quod eritque fuitqueestque, patet; per me concordant carmina nervis.certa quidem nostra est, nostra tamen una sagittacertior, in vacuo quae vulnera pectore fecit! 520inventum medicina meum est, opiferque per orbemdicor, et herbarum subiecta potentia nobis.ei mihi, quod nullis amor est sanabilis herbisnec prosunt domino, quae prosunt omnibus, artes!' Plura locuturum timido Peneia cursu 525fugit cumque ipso verba inperfecta reliquit,tum quoque visa decens; nudabant corpora venti,obviaque adversas vibrabant flamina vestes,et levis inpulsos retro dabat aura capillos,auctaque forma fuga est. sed enim non sustinet ultra 530perdere blanditias iuvenis deus, utque monebatipse Amor, admisso sequitur vestigia passu.ut canis in vacuo leporem cum Gallicus arvovidit, et hic praedam pedibus petit, ille salutem;alter inhaesuro similis iam iamque tenere 535sperat et extento stringit vestigia rostro,alter in ambiguo est, an sit conprensus, et ipsismorsibus eripitur tangentiaque ora relinquit:sic deus et virgo est hic spe celer, illa timore.qui tamen insequitur pennis adiutus Amoris, 540ocior est requiemque negat tergoque fugacisinminet et crinem sparsum cervicibus adflat.viribus absumptis expalluit illa citaequevicta labore fugae spectans Peneidas undas'fer, pater,' inquit 'opem! si flumina numen habetis, 545qua nimium placui, mutando perde figuram!'

[quae facit ut laedar mutando perde figuram.]vix prece finita torpor gravis occupat artus,mollia cinguntur tenui praecordia libro,in frondem crines, in ramos bracchia crescunt, 550pes modo tam velox pigris radicibus haeret,ora cacumen habet: remanet nitor unus in illa. Hanc quoque Phoebus amat positaque in stipite dextrasentit adhuc trepidare novo sub cortice pectusconplexusque suis ramos ut membra lacertis 555oscula dat ligno; refugit tamen oscula lignum.cui deus 'at, quoniam coniunx mea non potes esse,arbor eris certe' dixit 'mea! semper habebuntte coma, te citharae, te nostrae, laure, pharetrae;tu ducibus Latiis aderis, cum laeta Triumphum 560vox canet et visent longas Capitolia pompas;postibus Augustis eadem fidissima custosante fores stabis mediamque tuebere quercum, utque meum intonsis caput est iuvenale capillis,tu quoque perpetuos semper gere frondis honores!' 565finierat Paean: factis modo laurea ramisadnuit utque caput visa est agitasse cacumen. Metamorphosen II 31-62 Phaeton

Ipse loco medius rerum novitate paventemSol oculis iuvenem, quibus adspicit omnia, vidit'quae' que 'viae tibi causa? quid hac' ait 'arce petisti,progenies, Phaethon, haud infitianda parenti?'ille refert: 'o lux inmensi publica mundi, 35Phoebe pater, si das usum mihi nominis huius,nec falsa Clymene culpam sub imagine celat,pignora da, genitor, per quae tua vera propagocredar, et hunc animis errorem detrahe nostris!'dixerat, at genitor circum caput omne micantes 40deposuit radios propiusque accedere iussitamplexuque dato 'nec tu meus esse negaridignus es, et Clymene veros' ait 'edidit ortus,quoque minus dubites, quodvis pete munus, ut illudme tribuente feras! promissi testis adesto 45dis iuranda palus, oculis incognita nostris!'vix bene desierat, currus rogat ille paternosinque diem alipedum ius et moderamen equorum. Paenituit iurasse patrem: qui terque quaterqueconcutiens inlustre caput 'temeraria' dixit 50'vox mea facta tua est; utinam promissa liceretnon dare! confiteor, solum hoc tibi, nate, negarem.dissuadere licet: non est tua tuta voluntas!magna petis, Phaethon, et quae nec viribus istismunera conveniant nec tam puerilibus annis: 55sors tua mortalis, non est mortale, quod optas.

plus etiam, quam quod superis contingere possit,nescius adfectas; placeat sibi quisque licebit,non tamen ignifero quisquam consistere in axeme valet excepto; vasti quoque rector Olympi, 60qui fera terribili iaculatur fulmina dextra,non agat hos currus: et quid Iove maius habemus?

Metamorphosen II 153-192 Phaeton

Interea volucres Pyrois et Eous et Aethon,Solis equi, quartusque Phlegon hinnitibus aurasflammiferis inplent pedibusque repagula pulsant. 155quae postquam Tethys, fatorum ignara nepotis,reppulit, et facta est inmensi copia caeli,corripuere viam pedibusque per aera motisobstantes scindunt nebulas pennisque levatipraetereunt ortos isdem de partibus Euros. 160sed leve pondus erat nec quod cognoscere possentSolis equi, solitaque iugum gravitate carebat;utque labant curvae iusto sine pondere navesperque mare instabiles nimia levitate feruntur,sic onere adsueto vacuus dat in aera saltus 165succutiturque alte similisque est currus inani. Quod simulac sensere, ruunt tritumque relinquuntquadriiugi spatium nec quo prius ordine currunt.ipse pavet nec qua commissas flectat habenasnec scit qua sit iter, nec, si sciat, imperet illis. 170tum primum radiis gelidi caluere Trioneset vetito frustra temptarunt aequore tingui,quaeque polo posita est glaciali proxima Serpens,frigore pigra prius nec formidabilis ulli,incaluit sumpsitque novas fervoribus iras; 175te quoque turbatum memorant fugisse, Boote,quamvis tardus eras et te tua plaustra tenebant. Ut vero summo despexit ab aethere terrasinfelix Phaethon penitus penitusque iacentes,palluit et subito genua intremuere timore 180suntque oculis tenebrae per tantum lumen obortae,et iam mallet equos numquam tetigisse paternos,iam cognosse genus piget et valuisse rogando,iam Meropis dici cupiens ita fertur, ut actapraecipiti pinus borea, cui victa remisit 185frena suus rector, quam dis votisque reliquit.quid faciat? multum caeli post terga relictum,ante oculos plus est: animo metitur utrumqueet modo, quos illi fatum contingere non est,prospicit occasus, interdum respicit ortus, 190quidque agat ignarus stupet et nec frena remittitnec retinere valet nec nomina novit equorum.

Metamorphosen II 153-192 Phaeton

Alma tamen Tellus, ut erat circumdata ponto,inter aquas pelagi contractosque undique fontes,qui se condiderant in opacae viscera matris,sustulit oppressos collo tenus arida vultus 275opposuitque manum fronti magnoque tremoreomnia concutiens paulum subsedit et infra,quam solet esse, fuit fractaque ita voce locuta est:'si placet hoc meruique, quid o tua fulmina cessant,summe deum? liceat periturae viribus ignis 280igne perire tuo clademque auctore levare!vix equidem fauces haec ipsa in verba resolvo';(presserat ora vapor) 'tostos en adspice crinesinque oculis tantum, tantum super ora favillae!hosne mihi fructus, hunc fertilitatis honorem 285officiique refers, quod adunci vulnera aratrirastrorumque fero totoque exerceor anno,quod pecori frondes alimentaque mitia, frugeshumano generi, vobis quoque tura ministro?sed tamen exitium fac me meruisse: quid undae, 290quid meruit frater? cur illi tradita sorteaequora decrescunt et ab aethere longius absunt?quodsi nec fratris nec te mea gratia tangit,at caeli miserere tui! circumspice utrumque:fumat uterque polus! quos si vitiaverit ignis, 295atria vestra ruent! Atlas en ipse laboratvixque suis umeris candentem sustinet axem!si freta, si terrae pereunt, si regia caeli,in chaos antiquum confundimur! eripe flammis,si quid adhuc superest, et rerum consule summae!' 300 Dixerat haec Tellus: neque enim tolerare vaporemulterius potuit nec dicere plura suumquerettulit os in se propioraque manibus antra;at pater omnipotens, superos testatus et ipsum,qui dederat currus, nisi opem ferat, omnia fato 305interitura gravi, summam petit arduus arcem,unde solet nubes latis inducere terris,unde movet tonitrus vibrataque fulmina iactat;sed neque quas posset terris inducere nubestunc habuit, nec quos caelo demitteret imbres: 310intonat et dextra libratum fulmen ab auremisit in aurigam pariterque animaque rotisqueexpulit et saevis conpescuit ignibus ignes.consternantur equi et saltu in contraria factocolla iugo eripiunt abruptaque lora relinquunt: 315illic frena iacent, illic temone revulsusaxis, in hac radii fractarum parte rotarumsparsaque sunt late laceri vestigia currus. At Phaethon rutilos flamma populante capillos

volvitur in praeceps longoque per aera tractu 320fertur, ut interdum de caelo stella serenoetsi non cecidit, potuit cecidisse videri.quem procul a patria diverso maximus orbeexcipit Eridanus fumantiaque abluit ora.Naides Hesperiae trifida fumantia flamma 325corpora dant tumulo, signant quoque carmine saxum:hic : sitvs : est : phaethon : cvrrvs : avriga : paterniqvem : si : non : tenvit : magnis : tamen : excidit : avsis

Metamorphosen II 833-875 Europa

Has ubi verborum poenas mentisque profanaecepit Atlantiades, dictas a Pallade terraslinquit et ingreditur iactatis aethera pennis. 835sevocat hunc genitor nec causam fassus amoris'fide minister' ait 'iussorum, nate, meorum,pelle moram solitoque celer delabere cursu,quaeque tuam matrem tellus a parte sinistrasuspicit (indigenae Sidonida nomine dicunt), 840hanc pete, quodque procul montano gramine pasciarmentum regale vides, ad litora verte!'dixit, et expulsi iamdudum monte iuvencilitora iussa petunt, ubi magni filia regisludere virginibus Tyriis comitata solebat. 845non bene conveniunt nec in una sede moranturmaiestas et amor; sceptri gravitate relictaille pater rectorque deum, cui dextra trisulcisignibus armata est, qui nutu concutit orbem,induitur faciem tauri mixtusque iuvencis 850mugit et in teneris formosus obambulat herbis.quippe color nivis est, quam nec vestigia duricalcavere pedis nec solvit aquaticus auster.colla toris exstant, armis palearia pendent,cornua vara quidem, sed quae contendere possis 855facta manu, puraque magis perlucida gemma.nullae in fronte minae, nec formidabile lumen:pacem vultus habet. miratur Agenore nata,quod tam formosus, quod proelia nulla minetur;sed quamvis mitem metuit contingere primo, 860mox adit et flores ad candida porrigit ora.gaudet amans et, dum veniat sperata voluptas,oscula dat manibus; vix iam, vix cetera differt;et nunc adludit viridique exsultat in herba,nunc latus in fulvis niveum deponit harenis; 865paulatimque metu dempto modo pectora praebetvirginea plaudenda manu, modo cornua sertisinpedienda novis; ausa est quoque regia virgonescia, quem premeret, tergo considere tauri,cum deus a terra siccoque a litore sensim 870

falsa pedum primis vestigia ponit in undis;inde abit ulterius mediique per aequora pontifert praedam: pavet haec litusque ablata relictumrespicit et dextra cornum tenet, altera dorsoinposita est; tremulae sinuantur flamine vestes.

Metamorphosen III 131-252 Actaeon

Iam stabant Thebae, poteras iam, Cadme, videriexilio felix: soceri tibi Marsque Venusquecontigerant; huc adde genus de coniuge tanta,tot natos natasque et, pignora cara, nepotes,hos quoque iam iuvenes; sed scilicet ultima semper 135exspectanda dies hominis, dicique beatusante obitum nemo supremaque funera debet. Prima nepos inter tot res tibi, Cadme, secundascausa fuit luctus, alienaque cornua frontiaddita, vosque, canes satiatae sanguine erili. 140at bene si quaeras, Fortunae crimen in illo,non scelus invenies; quod enim scelus error habebat? Mons erat infectus variarum caede ferarum,iamque dies medius rerum contraxerat umbraset sol ex aequo meta distabat utraque, 145cum iuvenis placido per devia lustra vagantesparticipes operum conpellat Hyantius ore:'lina madent, comites, ferrumque cruore ferarum,fortunaeque dies habuit satis; altera lucemcum croceis invecta rotis Aurora reducet, 150propositum repetemus opus: nunc Phoebus utraquedistat idem meta finditque vaporibus arva.sistite opus praesens nodosaque tollite lina!'iussa viri faciunt intermittuntque laborem. Vallis erat piceis et acuta densa cupressu, 155nomine Gargaphie succinctae sacra Dianae,cuius in extremo est antrum nemorale recessuarte laboratum nulla: simulaverat artemingenio natura suo; nam pumice vivoet levibus tofis nativum duxerat arcum; 160fons sonat a dextra tenui perlucidus unda,margine gramineo patulos incinctus hiatus.hic dea silvarum venatu fessa solebatvirgineos artus liquido perfundere rore.quo postquam subiit, nympharum tradidit uni 165armigerae iaculum pharetramque arcusque retentos,altera depositae subiecit bracchia pallae,vincla duae pedibus demunt; nam doctior illisIsmenis Crocale sparsos per colla capilloscolligit in nodum, quamvis erat ipsa solutis. 170excipiunt laticem Nepheleque Hyaleque Rhanisque

et Psecas et Phiale funduntque capacibus urnis.dumque ibi perluitur solita Titania lympha,ecce nepos Cadmi dilata parte laborumper nemus ignotum non certis passibus errans 175pervenit in lucum: sic illum fata ferebant.qui simul intravit rorantia fontibus antra,sicut erant, nudae viso sua pectora nymphaepercussere viro subitisque ululatibus omneinplevere nemus circumfusaeque Dianam 180corporibus texere suis; tamen altior illisipsa dea est colloque tenus supereminet omnis.qui color infectis adversi solis ab ictunubibus esse solet aut purpureae Aurorae,is fuit in vultu visae sine veste Dianae. 185quae, quamquam comitum turba est stipata suarum,in latus obliquum tamen adstitit oraque retroflexit et, ut vellet promptas habuisse sagittas,quas habuit sic hausit aquas vultumque virilemperfudit spargensque comas ultricibus undis 190addidit haec cladis praenuntia verba futurae:'nunc tibi me posito visam velamine narres,si poteris narrare, licet!' nec plura minatadat sparso capiti vivacis cornua cervi,dat spatium collo summasque cacuminat aures 195cum pedibusque manus, cum longis bracchia mutatcruribus et velat maculoso vellere corpus;additus et pavor est: fugit Autonoeius heroset se tam celerem cursu miratur in ipso.ut vero vultus et cornua vidit in unda, 200'me miserum!' dicturus erat: vox nulla secuta est!ingemuit: vox illa fuit, lacrimaeque per oranon sua fluxerunt; mens tantum pristina mansit.quid faciat? repetatne domum et regalia tectaan lateat silvis? pudor hoc, timor inpedit illud. 205 Dum dubitat, videre canes, primique MelampusIchnobatesque sagax latratu signa dedere,Cnosius Ichnobates, Spartana gente Melampus.inde ruunt alii rapida velocius aura,Pamphagos et Dorceus et Oribasos, Arcades omnes, 210Nebrophonosque valens et trux cum Laelape Theronet pedibus Pterelas et naribus utilis AgreHylaeusque ferox nuper percussus ab aprodeque lupo concepta Nape pecudesque secutaPoemenis et natis comitata Harpyia duobus 215et substricta gerens Sicyonius ilia Ladonet Dromas et Canache Sticteque et Tigris et Alceet niveis Leucon et villis Asbolos atrispraevalidusque Lacon et cursu fortis Aelloet Thoos et Cyprio velox cum fratre Lycisce 220et nigram medio frontem distinctus ab albo

Harpalos et Melaneus hirsutaque corpore Lachneet patre Dictaeo, sed matre Laconide natiLabros et Argiodus et acutae vocis Hylactorquosque referre mora est: ea turba cupidine praedae 225per rupes scopulosque adituque carentia saxa,quaque est difficilis quaque est via nulla, sequuntur.ille fugit per quae fuerat loca saepe secutus,heu! famulos fugit ipse suos. clamare libebat:'Actaeon ego sum: dominum cognoscite vestrum!' 230verba animo desunt; resonat latratibus aether.prima Melanchaetes in tergo vulnera fecit,proxima Theridamas, Oresitrophos haesit in armo:tardius exierant, sed per conpendia montisanticipata via est; dominum retinentibus illis, 235cetera turba coit confertque in corpore dentes.iam loca vulneribus desunt; gemit ille sonumque,etsi non hominis, quem non tamen edere possitcervus, habet maestisque replet iuga nota querelliset genibus pronis supplex similisque roganti 240circumfert tacitos tamquam sua bracchia vultus.at comites rapidum solitis hortatibus agmenignari instigant oculisque Actaeona quaeruntet velut absentem certatim Actaeona clamant(ad nomen caput ille refert) et abesse queruntur 245nec capere oblatae segnem spectacula praedae.vellet abesse quidem, sed adest; velletque videre,non etiam sentire canum fera facta suorum.undique circumstant, mersisque in corpore rostrisdilacerant falsi dominum sub imagine cervi, 250nec nisi finita per plurima vulnera vitaira pharetratae fertur satiata Dianae.

Metamorphosen III 359-401 Echo en Narcissus

Corpus adhuc Echo, non vox erat et tamen usumgarrula non alium, quam nunc habet, oris habebat, 360reddere de multis ut verba novissima posset.fecerat hoc Iuno, quia, cum deprendere possetsub Iove saepe suo nymphas in monte iacentis,illa deam longo prudens sermone tenebat,dum fugerent nymphae. postquam hoc Saturnia sensit, 365'huius' ait 'linguae, qua sum delusa, potestasparva tibi dabitur vocisque brevissimus usus,'reque minas firmat. tantum haec in fine loquendiingeminat voces auditaque verba reportat.ergo ubi Narcissum per devia rura vagantem 370vidit et incaluit, sequitur vestigia furtim,quoque magis sequitur, flamma propiore calescit,non aliter quam cum summis circumlita taedisadmotas rapiunt vivacia sulphura flammas.

o quotiens voluit blandis accedere dictis 375et mollis adhibere preces! natura repugnatnec sinit, incipiat, sed, quod sinit, illa parata estexspectare sonos, ad quos sua verba remittat.forte puer comitum seductus ab agmine fidodixerat: 'ecquis adest?' et 'adest' responderat Echo. 380hic stupet, utque aciem partes dimittit in omnis,voce 'veni!' magna clamat: vocat illa vocantem.respicit et rursus nullo veniente 'quid' inquit'me fugis?' et totidem, quot dixit, verba recepit.perstat et alternae deceptus imagine vocis 385'huc coeamus' ait, nullique libentius umquamresponsura sono 'coeamus' rettulit Echoet verbis favet ipsa suis egressaque silvaibat, ut iniceret sperato bracchia collo;ille fugit fugiensque 'manus conplexibus aufer! 390ante' ait 'emoriar, quam sit tibi copia nostri';rettulit illa nihil nisi 'sit tibi copia nostri!'spreta latet silvis pudibundaque frondibus oraprotegit et solis ex illo vivit in antris;sed tamen haeret amor crescitque dolore repulsae; 395extenuant vigiles corpus miserabile curaeadducitque cutem macies et in aera sucuscorporis omnis abit; vox tantum atque ossa supersunt:vox manet, ossa ferunt lapidis traxisse figuram.inde latet silvis nulloque in monte videtur, 400omnibus auditur: sonus est, qui vivit in illa.

Metamorphosen IV 663-739 Perseus en Andromeda

Clauserat Hippotades Aetnaeo carcere ventos,admonitorque operum caelo clarissimus altoLucifer ortus erat: pennis ligat ille resumptis 665parte ab utraque pedes teloque accingitur uncoet liquidum motis talaribus aera findit.gentibus innumeris circumque infraque relictisAethiopum populos Cepheaque conspicit arva.illic inmeritam maternae pendere linguae 670Andromedan poenas iniustus iusserat Ammon;quam simul ad duras religatam bracchia cautesvidit Abantiades, nisi quod levis aura capillosmoverat et tepido manabant lumina fletu,marmoreum ratus esset opus; trahit inscius ignes 675et stupet et visae correptus imagine formaepaene suas quatere est oblitus in aere pennas.ut stetit, 'o' dixit 'non istis digna catenis,sed quibus inter se cupidi iunguntur amantes,pande requirenti nomen terraeque tuumque, 680et cur vincla geras.' primo silet illa nec audetadpellare virum virgo, manibusque modestos

celasset vultus, si non religata fuisset;lumina, quod potuit, lacrimis inplevit obortis.saepius instanti, sua ne delicta fateri 685nolle videretur, nomen terraeque suumque,quantaque maternae fuerit fiducia formae,indicat, et nondum memoratis omnibus undainsonuit, veniensque inmenso belua pontoinminet et latum sub pectore possidet aequor. 690conclamat virgo: genitor lugubris et unamater adest, ambo miseri, sed iustius illa,nec secum auxilium, sed dignos tempore fletusplangoremque ferunt vinctoque in corpore adhaerent,cum sic hospes ait 'lacrimarum longa manere 695tempora vos poterunt, ad opem brevis hora ferendam est.hanc ego si peterem Perseus Iove natus et illa,quam clausam inplevit fecundo Iuppiter auro,Gorgonis anguicomae Perseus superator et alisaerias ausus iactatis ire per auras, 700praeferrer cunctis certe gener; addere tantisdotibus et meritum, faveant modo numina, tempto:ut mea sit servata mea virtute, paciscor.'accipiunt legem (quis enim dubitaret?) et orantpromittuntque super regnum dotale parentes. 705 Ecce, velut navis praefixo concita rostrosulcat aquas iuvenum sudantibus acta lacertis,sic fera dimotis inpulsu pectoris undis;tantum aberat scopulis, quantum Balearica tortofunda potest plumbo medii transmittere caeli, 710cum subito iuvenis pedibus tellure repulsaarduus in nubes abiit: ut in aequore summoumbra viri visa est, visam fera saevit in umbram,utque Iovis praepes, vacuo cum vidit in arvopraebentem Phoebo liventia terga draconem, 715occupat aversum, neu saeva retorqueat ora,squamigeris avidos figit cervicibus ungues,sic celeri missus praeceps per inane volatuterga ferae pressit dextroque frementis in armoInachides ferrum curvo tenus abdidit hamo. 720vulnere laesa gravi modo se sublimis in aurasattollit, modo subdit aquis, modo more ferocisversat apri, quem turba canum circumsona terret.ille avidos morsus velocibus effugit alisquaque patet, nunc terga cavis super obsita conchis, 725nunc laterum costas, nunc qua tenuissima caudadesinit in piscem, falcato verberat ense;belua puniceo mixtos cum sanguine fluctusore vomit: maduere graves adspergine pennae.nec bibulis ultra Perseus talaribus ausus 730credere conspexit scopulum, qui vertice summostantibus exstat aquis, operitur ab aequore moto.

nixus eo rupisque tenens iuga prima sinistrater quater exegit repetita per ilia ferrum.litora cum plausu clamor superasque deorum 735inplevere domos: gaudent generumque salutantauxiliumque domus servatoremque fatenturCassiope Cepheusque pater; resoluta catenisincedit virgo, pretiumque et causa laboris.

Metamorphosen VI Arachne

Praebuerat dictis Tritonia talibus aurescarminaque Aonidum iustamque probaverat iram;tum secum: 'laudare parum est, laudemur et ipsaenumina nec sperni sine poena nostra sinamus.'Maeoniaeque animum fatis intendit Arachnes, 5quam sibi lanificae non cedere laudibus artisaudierat. non illa loco nec origine gentisclara, sed arte fuit: pater huic Colophonius IdmonPhocaico bibulas tinguebat murice lanas;occiderat mater, sed et haec de plebe suoque 10aequa viro fuerat; Lydas tamen illa per urbesquaesierat studio nomen memorabile, quamvisorta domo parva parvis habitabat Hypaepis.huius ut adspicerent opus admirabile, saepedeseruere sui nymphae vineta Timoli, 15deseruere suas nymphae Pactolides undas.nec factas solum vestes, spectare iuvabattum quoque, cum fierent: tantus decor adfuit arti,sive rudem primos lanam glomerabat in orbes,seu digitis subigebat opus repetitaque longo 20vellera mollibat nebulas aequantia tractu,sive levi teretem versabat pollice fusum,seu pingebat acu; scires a Pallade doctam.quod tamen ipsa negat tantaque offensa magistra'certet' ait 'mecum: nihil est, quod victa recusem!' 25 Pallas anum simulat: falsosque in tempora canosaddit et infirmos, baculo quos sustinet, artus.tum sic orsa loqui 'non omnia grandior aetas,quae fugiamus, habet: seris venit usus ab annis.consilium ne sperne meum: tibi fama petatur 30inter mortales faciendae maxima lanae;cede deae veniamque tuis, temeraria, dictissupplice voce roga: veniam dabit illa roganti.'adspicit hanc torvis inceptaque fila relinquitvixque manum retinens confessaque vultibus iram 35talibus obscuram resecuta est Pallada dictis:'mentis inops longaque venis confecta senecta,et nimium vixisse diu nocet. audiat istas,si qua tibi nurus est, si qua est tibi filia, voces;

consilii satis est in me mihi, neve monendo 40profecisse putes, eadem est sententia nobis.cur non ipsa venit? cur haec certamina vitat?'tum dea 'venit!' ait formamque removit anilemPalladaque exhibuit: venerantur numina nymphaeMygdonidesque nurus; sola est non territa virgo, 45sed tamen erubuit, subitusque invita notavitora rubor rursusque evanuit, ut solet aerpurpureus fieri, cum primum Aurora movetur,et breve post tempus candescere solis ab ortu.perstat in incepto stolidaeque cupidine palmae 50in sua fata ruit; neque enim Iove nata recusatnec monet ulterius nec iam certamina differt.haud mora, constituunt diversis partibus ambaeet gracili geminas intendunt stamine telas:tela iugo vincta est, stamen secernit harundo, 55inseritur medium radiis subtemen acutis,quod digiti expediunt, atque inter stamina ductumpercusso paviunt insecti pectine dentes.utraque festinant cinctaeque ad pectora vestesbracchia docta movent, studio fallente laborem. 60illic et Tyrium quae purpura sensit aenumtexitur et tenues parvi discriminis umbrae;qualis ab imbre solent percussis solibus arcusinficere ingenti longum curvamine caelum;in quo diversi niteant cum mille colores, 65transitus ipse tamen spectantia lumina fallit:usque adeo, quod tangit, idem est; tamen ultima distant.illic et lentum filis inmittitur aurumet vetus in tela deducitur argumentum. Cecropia Pallas scopulum Mavortis in arce 70pingit et antiquam de terrae nomine litem.bis sex caelestes medio Iove sedibus altisaugusta gravitate sedent; sua quemque deoruminscribit facies: Iovis est regalis imago;stare deum pelagi longoque ferire tridente 75aspera saxa facit, medioque e vulnere saxiexsiluisse fretum, quo pignore vindicet urbem;at sibi dat clipeum, dat acutae cuspidis hastam,dat galeam capiti, defenditur aegide pectus,percussamque sua simulat de cuspide terram 80edere cum bacis fetum canentis olivae;mirarique deos: operis Victoria finis.ut tamen exemplis intellegat aemula laudis,quod pretium speret pro tam furialibus ausisquattuor in partes certamina quattuor addit, 85clara colore suo, brevibus distincta sigillis:Threiciam Rhodopen habet angulus unus et Haemum,nunc gelidos montes, mortalia corpora quondam,nomina summorum sibi qui tribuere deorum;

altera Pygmaeae fatum miserabile matris 90pars habet: hanc Iuno victam certamine iussitesse gruem populisque suis indicere bellum;pinxit et Antigonen, ausam contendere quondamcum magni consorte Iovis, quam regia Iunoin volucrem vertit, nec profuit Ilion illi 95Laomedonve pater, sumptis quin candida pennisipsa sibi plaudat crepitante ciconia rostro;qui superest solus, Cinyran habet angulus orbum;isque gradus templi, natarum membra suarum,amplectens saxoque iacens lacrimare videtur. 100circuit extremas oleis pacalibus oras(is modus est) operisque sua facit arbore finem. Maeonis elusam designat imagine tauriEuropam: verum taurum, freta vera putares;ipsa videbatur terras spectare relictas 105et comites clamare suas tactumque vereriadsilientis aquae timidasque reducere plantas.fecit et Asterien aquila luctante teneri,fecit olorinis Ledam recubare sub alis;addidit, ut satyri celatus imagine pulchram 110Iuppiter inplerit gemino Nycteida fetu,Amphitryon fuerit, cum te, Tirynthia, cepit,aureus ut Danaen, Asopida luserit ignis,Mnemosynen pastor, varius Deoida serpens.te quoque mutatum torvo, Neptune, iuvenco 115virgine in Aeolia posuit; tu visus Enipeusgignis Aloidas, aries Bisaltida fallis,et te flava comas frugum mitissima matersensit equum, sensit volucrem crinita colubrismater equi volucris, sensit delphina Melantho: 120omnibus his faciemque suam faciemque locorumreddidit. est illic agrestis imagine Phoebus,utque modo accipitris pennas, modo terga leonisgesserit, ut pastor Macareida luserit Issen,Liber ut Erigonen falsa deceperit uva, 125ut Saturnus equo geminum Chirona crearit.ultima pars telae, tenui circumdata limbo,nexilibus flores hederis habet intertextos. Non illud Pallas, non illud carpere Livorpossit opus: doluit successu flava virago 130et rupit pictas, caelestia crimina, vestes,utque Cytoriaco radium de monte tenebat,ter quater Idmoniae frontem percussit Arachnes.non tulit infelix laqueoque animosa ligavitguttura: pendentem Pallas miserata levavit 135atque ita 'vive quidem, pende tamen, inproba' dixit,'lexque eadem poenae, ne sis secura futuri,dicta tuo generi serisque nepotibus esto!'post ea discedens sucis Hecateidos herbae

sparsit: et extemplo tristi medicamine tactae 140defluxere comae, cum quis et naris et aures,fitque caput minimum; toto quoque corpore parva est:in latere exiles digiti pro cruribus haerent,cetera venter habet, de quo tamen illa remittitstamen et antiquas exercet aranea telas. 145

Metamorphosen VI Niobe

Ecce venit comitum Niobe celeberrima turba 165vestibus intexto Phrygiis spectabilis auroet, quantum ira sinit, formosa; movensque decorocum capite inmissos umerum per utrumque capillosconstitit, utque oculos circumtulit alta superbos,'quis furor auditos' inquit 'praeponere visis 170caelestes? aut cur colitur Latona per aras,numen adhuc sine ture meum est? mihi Tantalus auctor,cui licuit soli superorum tangere mensas;Pleiadum soror est genetrix mea; maximus Atlasest avus, aetherium qui fert cervicibus axem; 175Iuppiter alter avus; socero quoque glorior illo.me gentes metuunt Phrygiae, me regia Cadmisub domina est, fidibusque mei commissa maritimoenia cum populis a meque viroque reguntur.in quamcumque domus adverti lumina partem, 180inmensae spectantur opes; accedit eodemdigna dea facies; huc natas adice septemet totidem iuvenes et mox generosque nurusque!quaerite nunc, habeat quam nostra superbia causam,nescio quoque audete satam Titanida Coeo 185Latonam praeferre mihi, cui maxima quondamexiguam sedem pariturae terra negavit!nec caelo nec humo nec aquis dea vestra recepta est:exsul erat mundi, donec miserata vagantem"hospita tu terris erras, ego" dixit "in undis" 190instabilemque locum Delos dedit. illa duorumfacta parens: uteri pars haec est septima nostri.sum felix (quis enim neget hoc?) felixque manebo(hoc quoque quis dubitet?): tutam me copia fecit.maior sum quam cui possit Fortuna nocere, 195multaque ut eripiat, multo mihi plura relinquet.excessere metum mea iam bona. fingite demihuic aliquid populo natorum posse meorum:non tamen ad numerum redigar spoliata duorum,Latonae turbam, qua quantum distat ab orba? 200ite—satis pro re sacri—laurumque capillisponite!' deponunt et sacra infecta relinquunt,quodque licet, tacito venerantur murmure numen. Indignata dea est summoque in vertice Cynthitalibus est dictis gemina cum prole locuta: 205'en ego vestra parens, vobis animosa creatis,et nisi Iunoni nulli cessura dearum,an dea sim, dubitor perque omnia saecula cultis

arceor, o nati, nisi vos succurritis, aris.nec dolor hic solus; diro convicia facto 210Tantalis adiecit vosque est postponere natisausa suis et me, quod in ipsam reccidat, orbamdixit et exhibuit linguam scelerata paternam.'adiectura preces erat his Latona relatis:'desine!' Phoebus ait, 'poenae mora longa querella est!' 215dixit idem Phoebe, celerique per aera lapsucontigerant tecti Cadmeida nubibus arcem.

Metamorphosen VI 267-312 Niobe, dood van de dochters

Fama mali populique dolor lacrimaeque suorumtam subitae matrem certam fecere ruinae,mirantem potuisse irascentemque, quod ausihoc essent superi, quod tantum iuris haberent; 270nam pater Amphion ferro per pectus adactofinierat moriens pariter cum luce dolorem.heu! quantum haec Niobe Niobe distabat ab illa,quae modo Latois populum submoverat ariset mediam tulerat gressus resupina per urbem 275invidiosa suis; at nunc miseranda vel hosti!corporibus gelidis incumbit et ordine nullooscula dispensat natos suprema per omnes;a quibus ad caelum liventia bracchia tollens'pascere, crudelis, nostro, Latona, dolore, 280pascere' ait 'satiaque meo tua pectora luctu![corque ferum satia!' dixit. 'per funera septem]efferor: exsulta victrixque inimica triumpha!cur autem victrix? miserae mihi plura supersunt,quam tibi felici; post tot quoque funera vinco!' 285 Dixerat, et sonuit contento nervus ab arcu;qui praeter Nioben unam conterruit omnes:illa malo est audax. stabant cum vestibus atrisante toros fratrum demisso crine sorores;e quibus una trahens haerentia viscere tela 290inposito fratri moribunda relanguit ore;altera solari miseram conata parentemconticuit subito duplicataque vulnere caeco est.[oraque compressit, nisi postquam spiritus ibat]haec frustra fugiens collabitur, illa sorori 295inmoritur; latet haec, illam trepidare videres.sexque datis leto diversaque vulnera passisultima restabat; quam toto corpore mater,tota veste tegens 'unam minimamque relinque!de multis minimam posco' clamavit 'et unam.' 300dumque rogat, pro qua rogat, occidit: orba reseditexanimes inter natos natasque virumquederiguitque malis; nullos movet aura capillos,in vultu color est sine sanguine, lumina maestis

stant inmota genis, nihil est in imagine vivum. 305ipsa quoque interius cum duro lingua palatocongelat, et venae desistunt posse moveri;nec flecti cervix nec bracchia reddere motusnec pes ire potest; intra quoque viscera saxum est.flet tamen et validi circumdata turbine venti 310in patriam rapta est: ibi fixa cacumine montisliquitur, et lacrimas etiam nunc marmora manant.

Metamorphosen VI 337-381 Lycische boeren

hinc quoque Iunonem fugisse puerpera ferturinque suo portasse sinu, duo numina, natos.iamque Chimaeriferae, cum sol gravis ureret arva,finibus in Lyciae longo dea fessa labore 340sidereo siccata sitim collegit ab aestu,uberaque ebiberant avidi lactantia nati.forte lacum mediocris aquae prospexit in imisvallibus; agrestes illic fruticosa legebantvimina cum iuncis gratamque paludibus ulvam; 345accessit positoque genu Titania terrampressit, ut hauriret gelidos potura liquores.rustica turba vetat; dea sic adfata vetantis:'quid prohibetis aquis? usus communis aquarum est.nec solem proprium natura nec aera fecit 350nec tenues undas: ad publica munera veni;quae tamen ut detis, supplex peto. non ego nostrosabluere hic artus lassataque membra parabam,sed relevare sitim. caret os umore loquentis,et fauces arent, vixque est via vocis in illis. 355haustus aquae mihi nectar erit, vitamque fateboraccepisse simul: vitam dederitis in unda.hi quoque vos moveant, qui nostro bracchia tenduntparva sinu,' et casu tendebant bracchia nati.quem non blanda deae potuissent verba movere? 360hi tamen orantem perstant prohibere minasque,ni procul abscedat, conviciaque insuper addunt.nec satis est, ipsos etiam pedibusque manuqueturbavere lacus imoque e gurgite mollemhuc illuc limum saltu movere maligno. 365distulit ira sitim; neque enim iam filia Coeisupplicat indignis nec dicere sustinet ultraverba minora dea tollensque ad sidera palmas'aeternum stagno' dixit 'vivatis in isto!'eveniunt optata deae: iuvat esse sub undis 370et modo tota cava submergere membra palude,nunc proferre caput, summo modo gurgite nare,saepe super ripam stagni consistere, saepein gelidos resilire lacus, sed nunc quoque turpeslitibus exercent linguas pulsoque pudore, 375quamvis sint sub aqua, sub aqua maledicere temptant.vox quoque iam rauca est, inflataque colla tumescunt,ipsaque dilatant patulos convicia rictus;terga caput tangunt, colla intercepta videntur,

spina viret, venter, pars maxima corporis, albet, 380limosoque novae saliunt in gurgite ranae."'

Metamorphosen VIII 183-235 Daedalus en Icarus

Daedalus interea Creten longumque perosusexilium tactusque loci natalis amoreclausus erat pelago. 'terras licet' inquit 'et undas 185obstruat: et caelum certe patet; ibimus illac:omnia possideat, non possidet aera Minos.'dixit et ignotas animum dimittit in artesnaturamque novat. nam ponit in ordine pennasa minima coeptas, longam breviore sequenti, 190ut clivo crevisse putes: sic rustica quondamfistula disparibus paulatim surgit avenis;tum lino medias et ceris alligat imasatque ita conpositas parvo curvamine flectit,ut veras imitetur aves. puer Icarus una 195stabat et, ignarus sua se tractare pericla,ore renidenti modo, quas vaga moverat aura,captabat plumas, flavam modo pollice cerammollibat lusuque suo mirabile patrisimpediebat opus. postquam manus ultima coepto 200inposita est, geminas opifex libravit in alasipse suum corpus motaque pependit in aura;instruit et natum 'medio' que 'ut limite curras,Icare,' ait 'moneo, ne, si demissior ibis,unda gravet pennas, si celsior, ignis adurat: 205inter utrumque vola. nec te spectare Bootenaut Helicen iubeo strictumque Orionis ensem:me duce carpe viam!' pariter praecepta volanditradit et ignotas umeris accommodat alas.inter opus monitusque genae maduere seniles, 210et patriae tremuere manus; dedit oscula natonon iterum repetenda suo pennisque levatusante volat comitique timet, velut ales, ab altoquae teneram prolem produxit in aera nido,hortaturque sequi damnosasque erudit artes 215et movet ipse suas et nati respicit alas.hos aliquis tremula dum captat harundine pisces,aut pastor baculo stivave innixus aratorvidit et obstipuit, quique aethera carpere possent,credidit esse deos. et iam Iunonia laeva 220parte Samos (fuerant Delosque Parosque relictae)dextra Lebinthos erat fecundaque melle Calymne,cum puer audaci coepit gaudere volatudeseruitque ducem caelique cupidine tractusaltius egit iter. rapidi vicinia solis 225mollit odoratas, pennarum vincula, ceras;tabuerant cerae: nudos quatit ille lacertos,remigioque carens non ullas percipit auras,oraque caerulea patrium clamantia nomenexcipiuntur aqua, quae nomen traxit ab illo. 230at pater infelix, nec iam pater, 'Icare,' dixit,'Icare,' dixit 'ubi es? qua te regione requiram?'

'Icare' dicebat: pennas aspexit in undisdevovitque suas artes corpusque sepulcrocondidit, et tellus a nomine dicta sepulti. 235

Metamorphosen X 1-85 Orpheus en Eurydice

Inde per inmensum croceo velatus amictuaethera digreditur Ciconumque Hymenaeus ad orastendit et Orphea nequiquam voce vocatur.adfuit ille quidem, sed nec sollemnia verbanec laetos vultus nec felix attulit omen. 5fax quoque, quam tenuit, lacrimoso stridula fumousque fuit nullosque invenit motibus ignes.exitus auspicio gravior: nam nupta per herbasdum nova naiadum turba comitata vagatur,occidit in talum serpentis dente recepto. 10quam satis ad superas postquam Rhodopeius aurasdeflevit vates, ne non temptaret et umbras,ad Styga Taenaria est ausus descendere portaperque leves populos simulacraque functa sepulcroPersephonen adiit inamoenaque regna tenentem 15umbrarum dominum pulsisque ad carmina nervissic ait: 'o positi sub terra numina mundi,in quem reccidimus, quicquid mortale creamur,si licet et falsi positis ambagibus orisvera loqui sinitis, non huc, ut opaca viderem 20Tartara, descendi, nec uti villosa colubristerna Medusaei vincirem guttura monstri:causa viae est coniunx, in quam calcata venenumvipera diffudit crescentesque abstulit annos.posse pati volui nec me temptasse negabo: 25vicit Amor. supera deus hic bene notus in ora est;an sit et hic, dubito: sed et hic tamen auguror esse,famaque si veteris non est mentita rapinae,vos quoque iunxit Amor. per ego haec loca plena timoris,per Chaos hoc ingens vastique silentia regni, 30Eurydices, oro, properata retexite fata.omnia debemur vobis, paulumque moratiserius aut citius sedem properamus ad unam.tendimus huc omnes, haec est domus ultima, vosquehumani generis longissima regna tenetis. 35haec quoque, cum iustos matura peregerit annos,iuris erit vestri: pro munere poscimus usum;quodsi fata negant veniam pro coniuge, certum estnolle redire mihi: leto gaudete duorum.' Talia dicentem nervosque ad verba moventem 40exsangues flebant animae; nec Tantalus undamcaptavit refugam, stupuitque Ixionis orbis,nec carpsere iecur volucres, urnisque vacaruntBelides, inque tuo sedisti, Sisyphe, saxo.tunc primum lacrimis victarum carmine fama est 45Eumenidum maduisse genas, nec regia coniunxsustinet oranti nec, qui regit ima, negare,Eurydicenque vocant: umbras erat illa recentesinter et incessit passu de vulnere tardo.

hanc simul et legem Rhodopeius accipit heros, 50ne flectat retro sua lumina, donec Avernasexierit valles; aut inrita dona futura.carpitur adclivis per muta silentia trames,arduus, obscurus, caligine densus opaca,nec procul afuerunt telluris margine summae: 55hic, ne deficeret, metuens avidusque videndiflexit amans oculos, et protinus illa relapsa est,bracchiaque intendens prendique et prendere certansnil nisi cedentes infelix arripit auras.iamque iterum moriens non est de coniuge quicquam 60questa suo (quid enim nisi se quereretur amatam?)supremumque 'vale,' quod iam vix auribus illeacciperet, dixit revolutaque rursus eodem est. Non aliter stupuit gemina nece coniugis Orpheus,quam tria qui timidus, medio portante catenas, 65colla canis vidit, quem non pavor ante reliquit,quam natura prior saxo per corpus oborto,quique in se crimen traxit voluitque videriOlenos esse nocens, tuque, o confisa figurae,infelix Lethaea, tuae, iunctissima quondam 70pectora, nunc lapides, quos umida sustinet Ide.orantem frustraque iterum transire volentemportitor arcuerat: septem tamen ille diebussqualidus in ripa Cereris sine munere sedit;cura dolorque animi lacrimaeque alimenta fuere. 75esse deos Erebi crudeles questus, in altamse recipit Rhodopen pulsumque aquilonibus Haemum. Tertius aequoreis inclusum Piscibus annumfinierat Titan, omnemque refugerat Orpheusfemineam Venerem, seu quod male cesserat illi, 80sive fidem dederat; multas tamen ardor habebatiungere se vati, multae doluere repulsae.ille etiam Thracum populis fuit auctor amoremin teneros transferre mares citraque iuventamaetatis breve ver et primos carpere flores. 85

Metamorphosen X 167-219 Apollo en Hyacinthus

te meus ante omnes genitor dilexit, et orbein medio positi caruerunt praeside Delphi,dum deus Eurotan inmunitamque frequentatSparten, nec citharae nec sunt in honore sagittae: 170inmemor ipse sui non retia ferre recusat,non tenuisse canes, non per iuga montis iniquiire comes, longaque alit adsuetudine flammas.iamque fere medius Titan venientis et actaenoctis erat spatioque pari distabat utrimque, 175corpora veste levant et suco pinguis olivisplendescunt latique ineunt certamina disci.quem prius aerias libratum Phoebus in aurasmisit et oppositas disiecit pondere nubes;reccidit in solidam longo post tempore terram 180pondus et exhibuit iunctam cum viribus artem.protinus inprudens actusque cupidine lusus

tollere Taenarides orbem properabat, at illumdura repercusso subiecit verbere tellusin vultus, Hyacinthe, tuos. expalluit aeque 185quam puer ipse deus conlapsosque excipit artus,et modo te refovet, modo tristia vulnera siccat,nunc animam admotis fugientem sustinet herbis.nil prosunt artes: erat inmedicabile vulnus.ut, siquis violas rigidumve papaver in horto 190liliaque infringat fulvis horrentia linguis,marcida demittant subito caput illa vietumnec se sustineant spectentque cacumine terram:sic vultus moriens iacet et defecta vigoreipsa sibi est oneri cervix umeroque recumbit. 195"laberis, Oebalide, prima fraudate iuventa,"Phoebus ait "videoque tuum, mea crimina, vulnus.tu dolor es facinusque meum: mea dextera letoinscribenda tuo est. ego sum tibi funeris auctor.quae mea culpa tamen, nisi si lusisse vocari 200culpa potest, nisi culpa potest et amasse vocari?atque utinam tecumque mori vitamque liceretreddere! quod quoniam fatali lege tenemur,semper eris mecum memorique haerebis in ore.te lyra pulsa manu, te carmina nostra sonabunt, 205flosque novus scripto gemitus imitabere nostros.tempus et illud erit, quo se fortissimus herosaddat in hunc florem folioque legatur eodem."talia dum vero memorantur Apollinis ore,ecce cruor, qui fusus humo signaverat herbas, 210desinit esse cruor, Tyrioque nitentior ostroflos oritur formamque capit, quam lilia, si nonpurpureus color his, argenteus esset in illis.non satis hoc Phoebo est (is enim fuit auctor honoris):ipse suos gemitus foliis inscribit, et AI AI 215flos habet inscriptum, funestaque littera ducta est.nec genuisse pudet Sparten Hyacinthon: honorquedurat in hoc aevi, celebrandaque more priorumannua praelata redeunt Hyacinthia pompa.

Metamorphosen X 243-297 Pygmalion

'Quas quia Pygmalion aevum per crimen agentisviderat, offensus vitiis, quae plurima mentifemineae natura dedit, sine coniuge caelebs 245vivebat thalamique diu consorte carebat.interea niveum mira feliciter artesculpsit ebur formamque dedit, qua femina nascinulla potest, operisque sui concepit amorem.virginis est verae facies, quam vivere credas, 250et, si non obstet reverentia, velle moveri:ars adeo latet arte sua. miratur et hauritpectore Pygmalion simulati corporis ignes.saepe manus operi temptantes admovet, an sitcorpus an illud ebur, nec adhuc ebur esse fatetur. 255oscula dat reddique putat loquiturque tenetque

et credit tactis digitos insidere membriset metuit, pressos veniat ne livor in artus,et modo blanditias adhibet, modo grata puellismunera fert illi conchas teretesque lapillos 260et parvas volucres et flores mille colorumliliaque pictasque pilas et ab arbore lapsasHeliadum lacrimas; ornat quoque vestibus artus,dat digitis gemmas, dat longa monilia collo,aure leves bacae, redimicula pectore pendent: 265cuncta decent; nec nuda minus formosa videtur.conlocat hanc stratis concha Sidonide tinctisadpellatque tori sociam adclinataque collamollibus in plumis, tamquam sensura, reponit. 'Festa dies Veneris tota celeberrima Cypro 270venerat, et pandis inductae cornibus aurumconciderant ictae nivea cervice iuvencae,turaque fumabant, cum munere functus ad arasconstitit et timide "si, di, dare cuncta potestis,sit coniunx, opto," non ausus "eburnea virgo" 275dicere, Pygmalion "similis mea" dixit "eburnae."sensit, ut ipsa suis aderat Venus aurea festis,vota quid illa velint et, amici numinis omen,flamma ter accensa est apicemque per aera duxit.ut rediit, simulacra suae petit ille puellae 280incumbensque toro dedit oscula: visa tepere est;admovet os iterum, manibus quoque pectora temptat:temptatum mollescit ebur positoque rigoresubsidit digitis ceditque, ut Hymettia solecera remollescit tractataque pollice multas 285flectitur in facies ipsoque fit utilis usu.dum stupet et dubie gaudet fallique veretur,rursus amans rursusque manu sua vota retractat.corpus erat! saliunt temptatae pollice venae.tum vero Paphius plenissima concipit heros 290verba, quibus Veneri grates agat, oraque tandemore suo non falsa premit, dataque oscula virgosensit et erubuit timidumque ad lumina lumenattollens pariter cum caelo vidit amantem.coniugio, quod fecit, adest dea, iamque coactis 295cornibus in plenum noviens lunaribus orbemilla Paphon genuit, de qua tenet insula nomen.

Metamorphosen X 600-680 Atalanta

'"Non tamen eventu iuvenis deterritus horum 600constitit in medio vultuque in virgine fixo'quid facilem titulum superando quaeris inertes?mecum confer' ait. 'seu me fortuna potentemfecerit, a tanto non indignabere vinci:namque mihi genitor Megareus Onchestius, illi 605est Neptunus avus, pronepos ego regis aquarum,nec virtus citra genus est; seu vincar, habebisHippomene victo magnum et memorabile nomen.'talia dicentem molli Schoeneia vultuaspicit et dubitat, superari an vincere malit, 610

atque ita 'quis deus hunc formosis' inquit 'iniquusperdere vult caraeque iubet discrimine vitaeconiugium petere hoc? non sum, me iudice, tanti.nec forma tangor, (poteram tamen hac quoque tangi)sed quod adhuc puer est; non me movet ipse, sed aetas. 615quid, quod inest virtus et mens interrita leti?quid, quod ab aequorea numeratur origine quartus?quid, quod amat tantique putat conubia nostra,ut pereat, si me fors illi dura negarit?dum licet, hospes, abi thalamosque relinque cruentos. 620coniugium crudele meum est, tibi nubere nullanolet, et optari potes a sapiente puella.—cur tamen est mihi cura tui tot iam ante peremptis?viderit! intereat, quoniam tot caede procorumadmonitus non est agiturque in taedia vitae.— 625occidet hic igitur, voluit quia vivere mecum,indignamque necem pretium patietur amoris?non erit invidiae victoria nostra ferendae.sed non culpa mea est! utinam desistere velles,aut, quoniam es demens, utinam velocior esses! 630at quam virgineus puerili vultus in ore est!a! miser Hippomene, nollem tibi visa fuissem!vivere dignus eras. quodsi felicior essem,nec mihi coniugium fata inportuna negarent,unus eras, cum quo sociare cubilia vellem.' 635dixerat, utque rudis primoque cupidine tacta,quod facit, ignorans amat et non sentit amorem. '"Iam solitos poscunt cursus populusque paterque,cum me sollicita proles Neptunia voceinvocat Hippomenes 'Cytherea,' que 'conprecor, ausis 640adsit' ait 'nostris et quos dedit, adiuvet ignes.'detulit aura preces ad me non invida blandas:motaque sum, fateor, nec opis mora longa dabatur.est ager, indigenae Tamasenum nomine dicunt,telluris Cypriae pars optima, quem mihi prisci 645sacravere senes templisque accedere dotemhanc iussere meis; medio nitet arbor in arvo,fulva comas, fulvo ramis crepitantibus auro:hinc tria forte mea veniens decerpta ferebamaurea poma manu nullique videnda nisi ipsi 650Hippomenen adii docuique, quis usus in illis.signa tubae dederant, cum carcere pronus uterqueemicat et summam celeri pede libat harenam:posse putes illos sicco freta radere passuet segetis canae stantes percurrere aristas. 655adiciunt animos iuveni clamorque favorqueverbaque dicentum 'nunc, nunc incumbere tempus!Hippomene, propera! nunc viribus utere totis!pelle moram: vinces!' dubium, Megareius herosgaudeat an virgo magis his Schoeneia dictis. 660o quotiens, cum iam posset transire, morata estspectatosque diu vultus invita reliquit!aridus e lasso veniebat anhelitus ore,metaque erat longe: tum denique de tribus unumfetibus arboreis proles Neptunia misit. 665

obstipuit virgo nitidique cupidine pomideclinat cursus aurumque volubile tollit;praeterit Hippomenes: resonant spectacula plausu.illa moram celeri cessataque tempora cursucorrigit atque iterum iuvenem post terga relinquit: 670et rursus pomi iactu remorata secundiconsequitur transitque virum. pars ultima cursusrestabat; 'nunc' inquit 'ades, dea muneris auctor!'inque latus campi, quo tardius illa rediret,iecit ab obliquo nitidum iuvenaliter aurum. 675an peteret, virgo visa est dubitare: coegitollere et adieci sublato pondera maloinpediique oneris pariter gravitate moraque,neve meus sermo cursu sit tardior ipso,praeterita est virgo: duxit sua praemia victor. 680

Metamorphosen XV 165-185 Pythagoras

omnia mutantur, nihil interit: errat et illinc 165huc venit, hinc illuc, et quoslibet occupat artusspiritus eque feris humana in corpora transitinque feras noster, nec tempore deperit ullo,utque novis facilis signatur cera figurisnec manet ut fuerat nec formam servat eandem, 170sed tamen ipsa eadem est, animam sic semper eandemesse, sed in varias doceo migrare figuras.ergo, ne pietas sit victa cupidine ventris,parcite, vaticinor, cognatas caede nefandaexturbare animas, nec sanguine sanguis alatur! 175 'Et quoniam magno feror aequore plenaque ventisvela dedi: nihil est toto, quod perstet, in orbe.cuncta fluunt, omnisque vagans formatur imago;ipsa quoque adsiduo labuntur tempora motu,non secus ac flumen; neque enim consistere flumen 180nec levis hora potest: sed ut unda inpellitur undaurgeturque prior veniente urgetque priorem,tempora sic fugiunt pariter pariterque sequunturet nova sunt semper; nam quod fuit ante, relictum est,fitque, quod haut fuerat, momentaque cuncta novantur. 185

Fasti II 155-192 Callisto

inter hamadryadas iaculatricemque Dianam 155 Callisto sacri pars fuit una chori.illa, deae tangens arcus, 'quos tangimus arcus, este meae testes virginitatis' ait.Cynthia laudavit, 'promissa' que 'foedera serva, et comitum princeps tu mihi' dixit 'eris.' 160foedera servasset, si non formosa fuisset: cavit mortales, de Iove crimen habet.mille feras Phoebe silvis venata redibat aut plus aut medium sole tenente diem;ut tetigit lucum (densa niger ilice lucus, 165

in medio gelidae fons erat altus aquae),'hic' ait 'in silva, virgo Tegeaea, lavemur'; erubuit falso virginis illa sono.dixerat et nymphis. nymphae velamina ponunt; hanc pudet, et tardae dat mala signa morae. 170exuerat tunicas; uteri manifesta tumore proditur indicio ponderis ipsa suo.cui dea 'virgineos, periura Lycaoni, coetus desere, nec castas pollue' dixit 'aquas.'luna novum decies implerat cornibus orbem: 175 quae fuerat virgo credita, mater erat.laesa furit Iuno, formam mutatque puellae: quid facis? invito est pectore passa Iovem.utque ferae vidit turpes in paelice voltus, 'huius in amplexus, Iuppiter,' inquit 'eas.' 180ursa per incultos errabat squalida montes quae fuerat summo nuper amata Iovi.iam tria lustra puer furto conceptus agebat, cum mater nato est obvia facta suo.illa quidem, tamquam cognosceret, adstitit amens, 185 et gemuit: gemitus verba parentis erant.hanc puer ignarus iaculo fixisset acuto ni foret in superas raptus uterque domos.signa propinqua micant: prior est, quam dicimus Arcton, Arctophylax formam terga sequentis habet. 190saevit adhuc canamque rogat Saturnia Tethyn Maenaliam tactis ne lavet Arcton aquis.

Fast IV 585-620 Roof van Proserpina

questa diu secum, sic est adfata Tonantem 585 (maximaque in voltu signa dolentis erant):'si memor es de quo mihi sit Proserpina nata, dimidium curae debet habere tuae.orbe pererrato sola est iniuria facti cognita: commissi praemia raptor habet. 590at neque Persephone digna est praedone marito, nec gener hoc nobis more parandus erat.quid gravius victore Gyge captiva tulissem quam nunc te caeli sceptra tenente tuli?verum impune ferat, nos haec patiemur inultae; 595 reddat et emendet facta priora novis.'Iuppiter hanc lenit, factumque excusat amore, nec gener est nobis ille pudendus ait;'non ego nobilior: posita est mihi regia caelo, possidet alter aquas, alter inane chaos. 600sed si forte tibi non est mutabile pectus, statque semel iuncti rumpere vincla tori,hoc quoque temptemus, siquidem ieiuna remansit; si minus, inferni coniugis uxor erit.'Tartara iussus adit sumptis Caducifer alis, 605 speque redit citius visaque certa refert:'rapta tribus' dixit 'solvit ieiunia granis,

Punica quae lento cortice poma tegunt.'non secus indoluit quam si modo rapta fuisset maesta parens, longa vixque refecta mora est. 610atque ita 'nec nobis caelum est habitabile' dixit; 'Taenaria recipi me quoque valle iube.'et factura fuit, pactus nisi Iuppiter esset bis tribus ut caelo mensibus illa foret.tum demum voltumque Ceres animumque recepit, 615 imposuitque suae spicea serta comae:largaque provenit cessatis messis in arvis, et vix congestas area cepit opes.alba decent Cererem: vestes Cerialibus albas sumite; nunc pulli velleris usus abest. 620

Heroides X Ariadne

Illa relicta feris etiam nunc, improbe Theseuvivit. Et haec aequa mente tulisse velis?

Mitius inveni quam te genus omne ferarum; credita non ulli quam tibi peius eram.

quae legis, ex illo, Theseu, tibi litore mitto unde tuam sine me vela tulere ratem, in quo me somnusque meus male prodidit et tu, per facinus somnis insidiate meis. Tempus erat, vitrea quo primum terra pruina spargitur et tectae fronde queruntur aves;incertum vigilans ac somno languida movi Thesea prensuras semisupina manus:nullus erat. referoque manus iterumque retempto perque torum moveo bracchia: nullus erat.excussere metus somnum; conterrita surgo membraque sunt viduo praecipitata toro. protinus adductis sonuerunt pectora palmis utque erat e somno turbida, rupta coma est. Luna fuit; specto siquid nisi litora cernam; quod videant oculi, nil nisi litus habent. nunc huc, nunc illuc et utroque sine ordine, curro, alta puellares tardat harena pedes. interea toto clamanti litore "Theseu!" reddebant nomen concava saxa tuumet quotiens ego te, totiens locus ipse vocabat; ipse locus miserae ferre volebat opem. Mons fuit; apparent frutices in vertice rari; hinc scopulus raucis pendet adesus aquis. adscendo; vires animus dabat; atque ita late aequora prospectu metior alta meo. inde ego—nam ventis quoque sum crudelibus usa— vidi praecipiti carbasa tenta Noto. aut vidi aut fuerant quae me vidisse putarem; frigidior glacie semianimisque fui. nec languere diu patitur dolor. excitor illo, excitor et summa Thesea voce voco. "quo fugis?" exclamo "scelerate revertere Theseu!

flecte ratem! numerum non habet illa suum!"Haec ego. quod voci deerat, plangore replebam; verbera cum verbis mixta fuere meis. si non audires, ut saltem cernere posses: iactatae late signa dedere manus.candidaque imposui longae velamina virgae scilicet oblitos admonitura mei.iamque oculis ereptus eras. tum denique flevi; torpuerant molles ante dolore genae. quid potius facerent, quam me mea lumina flerent, postquam desieram vela videre tua? aut ego diffusis erravi sola capillis, qualis ab Ogygio concita Baccha deo;aut mare prospiciens in saxo frigida sedi, quamque lapis sedes, tam lapis ipsa fui. saepe torum repeto qui nos acceperat ambos, sed non acceptos exhibiturus eratet tua quae possum pro te vestigia tango strataque quae membris intepuere tuis. incumbo lacrimisque toro manante profusis "pressimus" exclamo "te duo, redde duos! venimus huc ambo; cur non discedimus ambo? perfide, pars nostri, lectule, maior ubi est?"Quid faciam? quo sola ferar? vacat insula cultu; non hominum video, non ego facta boum. omne latus terrae cingit mare; navita nusquam. nulla per ambiguas puppis itura vias. finge dari comitesque mihi ventosque ratemque, quid sequar? accessus terra paterna negat.ut rate felici pacata per aequora labar, temperet ut ventos Aeolus; exul ero.non ego te, Crete, centum digesta per urbes, adspiciam, puero cognita terra Iovi.at pater et tellus iusto regnata parenti prodita sunt facto, nomina cara, meo,cum tibi, ne victor tecto morerere recurvo, quae regerent passus, pro duce fila dedi.tum mihi dicebas: "per ego ipsa pericula iuro te fore, dum nostrum vivet uterque, meam."Vivimus, et non sum, Theseu, tua, si modo vivis, femina periuri fraude sepulta viri. me quoque, qua fratrem mactasses, improbe, clava! esset, quam dederas, morte soluta fides. nunc ego non tantum, quae sum passura, recordor, sed quaecumque potest ulla relicta pati.occurrunt animo pereundi mille figurae, morsque minus poenae quam mora mortis habet. iam iam venturos aut hac aut suspicor illac, qui lanient avido viscera dente lupos. forsitan et fulvos tellus alat ista leones? quis scit an et saevas tigridas insula habet.et freta dicuntur magnas expellere phocas; quis vetat et gladios per latus ire meum? Tantum ne religer dura captiva catena, neve traham serva grandia pensa manu,

cui pater est Minos, cui mater filia Phoebi, quodque magis memini, quae tibi pacta fui! si mare, si terras porrectaque litora vidi, multa mihi terrae, multa minantur aquae. caelum restabat; timeo simulacra deorum; destituor rapidis praeda cibusque feris.sive colunt habitantque viri, diffidimus illis; externos didici laesa timere viros. Viveret Androgeos utinam, nec facta luisses impia funeribus, Cecropi terra, tuis; nec tua mactasset nodoso stipite, Theseu, ardua parte virum dextera, parte bovem; nec tibi, quae reditus monstrarent, fila dedissem, fila per adductas saepe recepta manus. non equidem miror, si stat victoria tecum strataque Cretaeam belua planxit humum. non poterant figi praecordia ferrea cornu; ut te non tegeres, pectore tutus eras. illic tu silices, illic adamanta tulisti, illic, qui silices, Thesea, vincat, habes. Crudeles somni, quid me tenuistis inertem? aut semel aeterna nocte premenda fui. vos quoque crudeles venti, nimiumque parati flaminaque in lacrimas officiosa meas;dextera crudelis, quae me fratremque necavit, et data poscenti, nomen inane, fides:in me iurarunt somnus ventusque fidesque: prodita sum causis una puella tribus.Ergo ego nec lacrimas matris moritura videbo nec mea qui digitis lumina condat, erit.spiritus infelix peregrinas ibit in auras nec positos artus unguet amica manus.ossa superstabunt volucres inhumata marinae; haec sunt officiis digna sepulcra meis.ibis Cecropios portus patriaque receptus, cum steteris urbis celsus in arce tuae et bene narraris letum taurique virique sectaque per dubias saxea tecta vias;me quoque narrato sola tellure relictam; non ego sum titulis subripienda tuis!nec pater est Aegeus, nec tu Pittheidos Aethrae filius; auctores saxa fretumque tui.Di facerent ut me summa de puppe videres, movisset vultus maesta figura tuos.nunc quoque non oculis, sed qua potes, adspice mente haerentem scopulo quem vaga pulsat aqua;adspice demissos lugentis more capillos et tunicas lacrimis sicut ab imbre graves!corpus ut impulsae segetes aquilonibus horret litteraque articulo pressa tremente labat. non te per meritum, quoniam male cessit, adoro; debita sit facto gratia nulla meo. sed ne poena quidem. si non ego causa salutis, non tamen est cur sis tu mihi causa necis.Has tibi plangendo lugubria pectora lassas

infelix tendo trans freta lata manus; hos tibi qui superant ostendo maesta capillos; per lacrimas oro, quas tua facta movent:flecte ratem, Theseu, versoque relabere vento; si prius occidero, tu tamen ossa feres.

Amores !, 5

Aestus erat, mediamque dies exegerat horam; adposui medio membra levanda toro.pars adaperta fuit, pars altera clausa fenestrae; quale fere silvae lumen habere solent,qualia sublucent fugiente crepuscula Phoebo, 5 aut ubi nox abiit, nec tamen orta dies.illa verecundis lux est praebenda puellis, qua timidus latebras speret habere pudor.ecce, Corinna venit, tunica velata recincta, candida dividua colla tegente coma— 10qualiter in thalamos famosa Semiramis isse dicitur, et multis Lais amata viris.Deripui tunicam—nec multum rara nocebat; pugnabat tunica sed tamen illa tegi.quae cum ita pugnaret, tamquam quae vincere nollet, 15 victa est non aegre proditione sua.ut stetit ante oculos posito velamine nostros, in toto nusquam corpore menda fuit.quos umeros, quales vidi tetigique lacertos! forma papillarum quam fuit apta premi! 20quam castigato planus sub pectore venter! quantum et quale latus! quam iuvenale femur!Singula quid referam? nil non laudabile vidi et nudam pressi corpus ad usque meum.Cetera quis nescit? lassi requievimus ambo. 25 proveniant medii sic mihi saepe dies!

Tristia IV 4.10-31

si, quod es, appares, culpa soluta mea est. 10nec tamen officium nostro tibi carmine factum principe tam iusto posse nocere puto.ipse pater patriae—quid enim est civilius illo?— sustinet in nostro carmine saepe legi;nec prohibere potest, quia res est publica Caesar, 15 et de communi pars quoque nostra bono est.Iuppiter ingeniis praebet sua numina vatum, seque celebrari quolibet ore sinit.causa tua exemplo superorum tuta deorum est, quorum hic aspicitur, creditur ille deus. 20ut non debuerim, tamen hoc ego crimen habebo: non fuit arbitrii littera nostra tui.nec nova, quod tecum loquor, est iniuria nostra, incolumis cum quo saepe locutus eram.quo vereare minus ne sim tibi crimen amicus, 25 invidiam, siqua est, auctor habere potest.nam tuus est primis cultus mihi semper ab annis—

hoc certe noli dissimulare—pater,ingeniumque meum (potes hoc meminisse) probabat plus etiam quam me iudice dignus eram; 30