Monitor #7 18 mei 2020

IMPACT CORONACRISISOVERZICHT ECONOMISCHE EFFECTEN

Indezemonitorwordtinformatiesamengebrachtdieeenbeeldvormtvandeeconomischeimpactvandecoronacrisisopkorteenmiddellangetermijn.Debasiswordtgevormddooropenbareinformatieuitverschillendebronnen,aangevuldmetsignalendiedoorprovincieUtrechtenregionalepartnerswordenopgehaald.

Demonitorpretendeertnietvolledigtezijn,maarisbedoeldomeenimpressietegeven.

Demonitorwordtwekelijksgeactualiseerd.

Vragenofsuggestiesoverdeinhoud?

Mail:monique.roso@provincie-utrecht.nl

18-05-20 �2

Inhoudsopgave

❖ Algemeen beeld [geactualiseerd]

❖ Signalen uit sectoren [geactualiseerd]

❖ Economische prognoses en scenario’s

❖ Landelijke maatregelen en acties ❖ Regionaal beeld [geactualiseerd]

o Verwachtingen ondernemers regio Utrecht voor Q2 2020 [geactualiseerd] o Gebruik van steunmaatregelen o Maatschappelijke signalen o Signalen van gemeenten en uit sectoren [geactualiseerd] o Arbeidsmarkt o Early warning indicators economie

18-05-20 !3

CBS:economiekrimptmet1,7%ineerstekwartaal2020[nieuw,15mei2020]

18-05-20 �4

• tenopzichtevanQ42019isdeNederlandseeconomieinQ12020met1,7%gekrompen

• dekrimpwordtvooralveroorzaaktdoordelagereconsumptiedoorhuishoudens(-2,7%tenopzichtevanQ42019)

• deoverheidsconsumptiedaaldemet1,4%,deinvesteringendaaldenmet1,1%;deexportvangoederenendienstenkrompmet3%

• injanuarienfebruarigroeidedeeconomienog,dedalingentredenpasopinmaart

• tenopzichtevanQ12019krompdebedrijfstakcultuur,sport,recreatieenoverigedienstenmet5,4%(ziegrafiek).Dezorgkrompmet4%omdatallefocusopcoronaspoedzorglag

• analistenwijzeneropdatdekrimpinNederlandmeevaltinEuropeesperspectief

• CBSwaarschuwt:prognoseismetveelmeeronzekerhedenomkleeddannormaal

CPB:sterkedalingaantalgewerkteuren,dalingwerkzamepersonennogbeperkt[nieuw,14mei2020]

18-05-20 �5

• hetaantalgewerkteurenisinmaartsterkgedaald:-13%

• datmanifesteertzichvooralinhoreca,detailhandel,transport-encultuursector,onderzelfstandigen,vrouwenenmensenmeteenlagereopleiding

• hetaantalwerkzamepersonenisnognietsterkgedaald:doordesteunmaatregelenblijvenveelwerknemersnogondercontract

• hetCPBgaatnuuitvaneendiepe,langerdurenderecessie

Gewerkteuren/week,gemiddeldnaarsector

horeca

milieu,cultuur,recrea]e

detailhandel

transportencommunica]e

industrie

zorgenwelzijn

zakelijkediensten

financiëlediensten

bouw

0 10 20 30 40

april beginmrtBron:CPBobvLISS-enquête

• doorteruglopendeeconomischeactiviteitstijgtdewerkloosheid,waarschijnlijksnellerdaninderecessievan2008/09doorhethogerepercentageflexwerkers

• erzaleenherverdelingkomenvanwerkendenvansectorenwaardeomzetlangeretijdzaldalen(horeca,cultuur,transport)naarsectorenwaaromzetkanstijgen(medischeproductie,webshops,bezorgdiensten)

UWV:dalingonlinevacaturesvooraloplaagsteberoepsniveau[nieuw,14mei2020]

18-05-20 �6

• hetgemiddeldeaantalvacaturesdatwekelijksviahetUWV(werk.nl)onlineopenstaat,daaldeinweek15t/m17(6-24april)met26%tenopzichtevanhetweekgemiddeldevoordatop15mrtdelockdownwerdafgekondigd

• dedalingwashetsterkstdirectnadeafkondigingvandelockdown(week12)

• sinds20apriltrekthetaantalopenstaandevacaturesweeraan,o.a.inhetonderwijs

• hetaantalvacaturesishethardstgedaaldindehorecaencatering:buffetmedewerkers,koks,afwassers,restaurantmanagers,receptionisten

• ookinhetpersonenvervoerdaaldehetaantalvacaturessterk

• sindsweek12ishetaantalonlinevacaturesophetlaagsteberoepsniveaumet44%gedaald

Bron:UWV

Tienberoepenmetsterkstestijging(week15t/m17tovwk12t/m14)

Tienberoepenmetsterkstedaling(week15t/m17tovwk12t/m14)

docententaalkundigevakken 34% touringcarchauffeurs -88%

docentenexactevakken 30% cateringmedewerkers -50%

tekenaars/constructeurs 30% receptionisten -45%

sociaalgeneeskundigen 28% tandartsassistenten -44%

vrachtwagenchauffeursbinnenland 24% secretaresses -41%

werkvoorbereidersGWW 24% restaurantmanagers -41%

uitvoerdersbouweninstallatie 24% ond.secr.medewerkers -40%

ingenieursinstallatietechniek 24% hotelreceptionisten -39%

uitvoerdersGWW 20% monteurs(tele)communicatie -38%

fiscalisten 19% schadebehandelaars/-experts -38%

UWV:Eenderdewerktinzwaargetroffensectoren(7mei2020)

18-05-20 �7

• 32%vandewerknemersiswerkzaamineensectordiemet(zeer)grotekrimptemakenkrijgt.

• Datbetreft2,4mlnwerknemerslandelijk• Werknemersmetflexibelcontract(oproep,

tijdelijk,uitzend)zijnoververtegenwoordigdinzwaargetroffensectoren

• 44%vandewerknemersiswerkzaaminsectorendiegroeien,geenofeenkleinekrimpzullenlatenzien

• Mediaberichtendathettweedesteunpakketvoorhetbedrijfsleven,datvanaf1junibeschikbaarmoetzijn,ontslagweltoestaatmaarookomscholingvanoverschot-naartekortsectorenstimuleert.Ditmoetherstructureringvanbedrijvenmogelijkmaken

Bron:UWV/SUWI

Coronacrisis: impact op de werkgelegenheid verschilt per sector 4

Ook de metaal- en technologische industrie is sterk internationaal gericht. Tot deze sector behoort ook de auto-industrie. Nederlandse fabrikanten exporteren naar westerse landen, maar ook landen als China en Zuid-Korea zijn steeds belangrijkere markten. De afzet van producten valt grotendeels stil. Ook worden er problemen ervaren bij de toelevering van grondstoffen en halffabricaten. Net als personeel in de sierteelt, kunnen arbeidskrachten in de industrie nauwelijks thuiswerken. Veel (uitzend)krachten verliezen hun werk. Wel wordt er steeds vaker weer gekeken hoe de productie, met meer afstand tot elkaar, kan worden opgestart. De sector blijft echter afhankelijk van de aanvoer van productiemiddelen en de buitenlandse vraag die waarschijnlijk het komend jaar niet heel snel hersteld zal zijn.

Groei in de zorg, maar niet voor alle zorgaanbieders

Het beeld in de sector zorg en welzijn is divers. De ziekenhuizen hebben het zeer druk met het zorgen voor COVID-19 patiënten. Er is vooral veel werk voor verplegend personeel. Tegelijkertijd werd de planbare zorg zoveel mogelijk uitgesteld en waren er minder verwijzingen door huisartsen naar ziekenhuizen. Inmiddels probeert men de reguliere zorg weer op te starten. Verpleeghuizen hebben cohortafdelingen ingericht waar oudere COVID-19 patiënten worden verpleegd om zo de overloop van de ziekenhuizen op te vangen. Praktijken van tandartsen, mondhygiënisten en fysiotherapeuten waren beperkt open (voor spoedzorg of online zorg) of zelfs helemaal gesloten. De beroepsorganisatie van tandartsen, orthodontisten en kaakchirurgie (KNMT) heeft aangegeven dat vanaf 22 april 2020 mondzorgpraktijken de reguliere zorg weer kunnen opstarten en ook de fysiotherapeuten gaan weer stapsgewijs aan het werk. Verpleeghuizen en instellingen voor gehandicaptenzorg zijn nog gesloten voor bezoekers. Daarnaast zijn er ook zorgen onder het personeel over het gebrek aan beschermingsmiddelen, over de overbelasting en neemt het (ziekte)verzuim toe. Hetzelfde geldt ook voor de thuiszorg. Ook in de kinderopvang loopt het anders dan normaal. De kinderopvang was eerst alleen beschikbaar voor ouders die in cruciale beroepen of vitale sectoren werken, maar kan vanaf 11 mei 2020 weer open. De overheid blijft de eigen bijdrage voor de kinderopvang vergoeden aan ouders zolang het maatregelenpakket met betrekking tot kinderopvang en scholen voortduurt.7 Bij een deel van het openbaar bestuur neemt de werkgelegenheid toe, onder andere omdat er meer aanvragen zijn voor ondersteuning en bijstand. Een derde van alle werknemers werkt in een zwaar getroffen sector Figuur 1 toont de omvang van de werkgelegenheid per sector en mate van impact op de werkgelegenheid in 2020 (zoals in tabel 1 beschreven). De afbeelding laat ook zien hoe groot het aandeel van de sector is in de totale werkgelegenheid en hoe die werkgelegenheid per sector is opgebouwd naar type arbeidsrelatie. Figuur 1 Aantal werknemers (x 1.000) naar arbeidsrelatie, sector en impact door het coronavirus

Bron: UWV Polisadministratie (werknemers) gecombineerd met het SUWI Bedrijvenregister voor de indeling naar sectoren. Peildatum ultimo okt ‘19

7 Zie Kamerbrief (17 april 2020). Kinderopvang en COVID-19: update noodopvang en compensatie eigen bijdrage ouders.

0 250 500 750 1.000 1.250 1.500

Post en koeriersOpenbaar bestuur

Gezondheids- en welzijnszorgGROEI

Fruit- en groenteteeltEnergie, water en afval

Verhuur van en handel in onroerend goedVoedings- en genotmiddelenindustrie

Informatie en communicatieFinanciële instellingen

Detailhandel - foodOnderwijs

GEEN/KLEINE KRIMP

Chemische industrieLogistieke diensten

GoederenvervoerOverige industrie

BouwnijverheidGroothandel

Specialistische zakelijke dienstenGEMIDDELDE KRIMP

Personenvervoer over landAutohandel

Overige dienstverleningMetaal en technologische industrie

Detailhandel - non-foodGROTE KRIMP

SierteeltLuchtvaart

Cultuur, sport en recreatieHoreca

Verhuur en overige zakelijke dienstenZEER GROTE KRIMP

vast contract tijdelijk contract uitzendkracht oproepkracht

21% van de werknemers

23% van de werknemers

12% van de werknemers

20% van de werknemers

23% van de werknemers

CBS:helftondernemersvreestverliesbedrijfalscrisiszesmaandenduurt(8mei2020)

18-05-20 �8

• Bijnadehelftvandeondernemersinhetniet-financiëlebedrijfslevenverwachtdathetbedrijfomvaltalsdecoronacrisislangerduurtdan6maanden.! voorUtrechtziepag33

• Alsdecrisislangerdan2maandenaanhoudt,verwacht15%vandeondernemersomtevallen.

• Horecaondernemerszittenhetmeestindegevarenzone:36%denkteencrisisvanmeerdan2maandennietteoverleven,33%valtombijeencrisisdie3tot6maandenduurt.

• Indedetailhandelkandehelftvandeondernemersdeoverlevingskansnietinschatten.

• Groterebedrijven(vanaf50werknemers)kunnendecrisisbeteropvangendankleinere.

• Inhettweedekwartaalverwachtenwerkgeversinhoreca,autohandelencultuurhetmeestebanenverlies.

Voortbestaanbedrijfbijaanhoudencrisis,persector

Verwachtingentweedekwartaal2020,persector

Meestenoodsteunlandtnubijconsumentgerichtesectoren[geactualiseerd]

18-05-20 �9

• OnderdeNOW-regeling(tegemoetkomingloonkosten)zijntot14mei126.000aanvrageningediend

• Van114.000werkgeverszijndeaanvragengoedgekeurd,goedvoor1,9mlnbanen

• Meesteaanvragenuithoreca,retailenoverigecommerciëlediensten

• Gemiddeldomzetverlies:71%• VoordeTOZO-regeling(inkomenssteunzelfstandig

ondernemers)zijnnaarschatting343.000aanvragenontvangen

• VoordeTOGS-regeling(steunvastelastendirectgetroffensectoren)zijn164.000aanvragenontvangen.Meesteaanvragenkomenuithorecaenpersoonlijkediensten

• Bankenhebbenaan129.000ondernemersuitstelvanaflossingverleend,en14.000nieuwefinancieringen

Bron:UWV,per30april2020

Aantaltoekenningen

NOW

Gemiddeldopgegevenomzetverlies

Verstrektvoorschot(totaal)

horeca/catering 21.784 82% 282mln

detailhandel 20.533 75% 191mln

overigecommerciëlediensten* 17.589 64% 343mln

zorg/welzijn** 12.127 77% 134mln

groothandel 8.791 64% 223mln

metaalindustrie,installatie 8.285 56% 218mln

vervoer/logistiek 3.152 61% 219mln

overigeindustrie 3.088 67% 71mln

cultuur 1.563 79% 43mln

uitzendbedrijven 1.450 55% 78mln

landbouw/groenvoorziening 1.340 64% 19mln

bouw 1.287 51% 27mln

voedings/genotmiddelenindustrie 1.264 55% 29mln

schoonmaak 879 59% 16mln

chemischeindustrie 453 60% 17mln

*betrefto.a.zakelijkedienstverlening(payroll,marketing)**betrefto.a.kappers,schoonheidsspecialisten

Arbeidsmarkt:digitaalencross-sectoraalmatchenversnelt

matchingvanvraagenaanbodvanpersoneel,ooktussensectoren• werkgeversorganisaties,uitzendorganisaties,overheden,vakbonden:NLwerktdoor.nl.Viaditplatformkunnen

werkgevershunvraagnaarpersoneelmelden,waarnadiewordtdoorgeleidnaaréénvande35regionalewerkgeversservicepunten

• matchingenreactiveringzorgprofessionals:extrahandenvoordezorg.nl• mensenmet0-urencontract/zzp’ersmatchenmetnoodvacatures:recruitersforgood.nl• evenementenbranche:wijhelpengraag.nu• landbouw:werkenindelandentuinbouw.nl,helponsoogsten.nl• beroepsgoederenvervoer:stlwerkt.nl/wijhelpenelkaar(aanbodpersoneelvelemalengroterdanvraag)• koepelorganisatiesvanuitzendbureausenindividueleuitzendbureaushebbenplatformsopgezet• MobiliteitscentrumSchoonmaakbranchegestart

trainingenpost-lockdown• uitzendorganisatieOlympiabiedt1.000uitzendkrachtenomscholingnaarberoepenwaarnogvacatureszijn• gratise-learningmodulesvoorhorecamedewerkerszonderwerk:stayhomehospitalityacademy.nl• Doorzaam(opleidingsfondsvooruitzendbranche)heeftvan-werk-naar-werk-vouchersbeschikbaar

18-05-20 �10

Bijna1.300aanvragenoverbruggingsleninginnovatievebedrijven[geactualiseerd]

• Sinds29aprilkunneninnovatievebedrijven(startups,scale-ups,innovatiefMKB)eenoverbruggingsleningaanvragen

• sindsdeopeningzijn1.270aanvrageningediendvooreenleningtot€2mln(COL-regeling)

• daarvanwas9%afkomstigvanbedrijvenuitderegioUtrecht

• gemiddeldwerdeenbedragvan€365.000aangevraagd

• intotaalwerdvoor€462mlnaangevraagd• voordeTOPSS-regeling

(overbruggingskredietvanaf€2mln)kwamen27aanvragenbinnen,goedvoor€170mln

• Intotaalvroegeninnovatievebedrijvenindeeerstetweeweken€630mlnaankrediet

18-05-20 �11

Bron:Techleap.nl

Enquête#2VNO-NCW/MKBNederlandonderbrancheorganisaties(25april2020)

• 58%vandebranchedirecteurensignaleertnuomzetverliezenvanmeerdan20%.62%verwachtkomendedriemaandenomzetverliezenvanmeerdan20%

• doorhetnoodpakketverwacht67%vandebranchedirecteurendatondernemersaanhunkredietverplichtingenkunnenvoldoen(was35%).Ookdaaldedebehoefteaanextrakrediet/financiering

• methethuidigenoodpakketdenkt52%vandebranchedirecteurendatondernemershetkomendedriemaandenredden.7%voorzietovereenmaandproblemen,20%pasoverzesmaandenomdathunbranchelaatindeeconomischecyclusopereert

• deverwachtingenoverdewerkgelegenheidzijnietspositieverdanbijdeeerstepeiling:76%vandedirecteurenverwachtkomendedriemaandeneenbeperktetotsterkebanenkrimp(was84%)

• 71%zietkansenvoorinvoeringvande1,50m-economie,mitservoldoendebeschermingsmiddelenzijnenerfinanciëlesteunisvooreenrendabelebusinesscase

• 90%verwachtdatbranches(veel)mindergaaninvesteren18-05-20 �12

MKB:helftzagomzetdalenmet75-100%(24april2020)

• onderzoeksbureauPanteiadeedonderzoekonderhetmidden-enkleinbedrijftussen6en15april.Ruim7.000bedrijvenreageerden

• 90%vandeondernemingenzagnieuweopdrachten/ordersteruglopen

• eenderdevandeondernemingengafaangeenwerkvoorraadmeertehebben

• inmaartzagtweederdevandeondernemersdeomzetdalen.In57%vandiegevallenginghetomeenomzetdalingvan>50%vergelekenmeteenjaareerder

• ongeveer70%vandeondernemers(excl.zzp’ers)maaktgebruikvandenoodmaatregelenvandeRijksoverheid

• tweederdevandeondernemers(excl.zzp’ers)heeftzelfmaatregelengenomen:minderofgeenflexkrachten(38%),minderinkoop(33%),creërenvanfinanciëleruimtebijdebank(11%),ontslagvastpersoneel(5%)

18-05-20 �13

FlitspeilingKvK#3:60%vanondernemersingerichtop1,5m-economie[geactualiseerd12mei2020]

• tweederdevanderespondentenvandeKvKflitspeilingdenkttekunnenblijvenbestaaninde1,5m-samenleving

• inhorecaenpersoonlijkedienstenzijnondernemershetmeestsomber:60%denkthetnietteredden(‘tekleineruimte’,‘nietreëel/kostendekkend’)

• driekwartvanderetailersverwachtwelteoverleven• 60%vandeondernemerszegtgeheelofgedeeltelijk

tezijnaangepastopde1,5m-samenleving(opafspraak,digitale(extra)diensten,verbouwing)

• ca.20%heefthulpnodigbijaanpassingenvoorde1,5m-samenleving(digitalisering,checklistregels)

• respons:5.793bezoekersvankvk.nl/coronatussen24-30april.Dezeresultatenkunnennietwordenvergelekenmetdievanflitspeiling#1/#2.Depeilingisnietrepresentatiefvoorhethelebedrijfsleven

18-05-20 �14

*indicatiefivm<100waarnemingen Bron:KvK

Circa twee derde van de ondernemers verwacht te kunnen (blijven) bestaan in een 1,5 meter samenleving

Basis: alle deelnemers aan Flitspeiling 3 (n=5.793)

Er wordt gesproken over een ‘1,5 meter samenleving’. Oftewel een samenleving waar we – op anderhalve meter van elkaar – de maatschappij en economie toch (beperkt) kunnen laten functioneren. In hoeverre verwacht je dat jouw bedrijf kan (blijven) bestaan in een 1,5 meter samenleving?

In hoeverre verwacht je dat jouw bedrijf kan (blijven) bestaan in een 1,5 meter samenleving?

6

0% 20% 40% 60% 80% 100%

TotaalPersoonlijke dienstverlening

HorecaGezondheid

Cultuur, sport en recreatieDetailhandelGroothandel

Logistiek*Bouw

IndustrieZakelijke diensten

Financiële instellingen*ICT en media

Land- en tuinbouw*Energie, water en milieu*

Anders

Zeker niet Waarschijnlijk niet Waarschijnlijk wel Zeker wel Weet ik (nog) niet

• Op totaalniveau geeft ruim twee derde aan te verwachten (zeker of waarschijnlijk) wel te kunnen blijven bestaan in een 1,5 meter samenleving. Echter, circa een kwart geeft aan dat dat (zeker of waarschijnlijk) niet kan. Bijna 1 op de 10 geeft aan het (nog) niet te weten.

• De verwachting hierover is erg afhankelijk van de sector waarin het bedrijf actief is. In de horeca en persoonlijke dienstverlening zijn deze verwachtingen het meest negatief; circa 6 op de 10 ondernemers verwacht niet te kunnen blijven bestaan in een 1,5 meter samenleving. In de gezondheid en cultuur, sport en recreatie geldt dit voor circa 4 op de 10 ondernemers. In de overige sectoren zijn de verwachtingen juist relatief positief; bijvoorbeeld in detailhandel verwacht bijna driekwart te kunnen (blijven) bestaan in een 1,5 meter samenleving.

• Er zijn geen verschillen in antwoorden waargenomen gebaseerd op bedrijfsgrootte, provincie of leeftijd van de onderneming.

• Zie volgende dia voor een greep uit de gegeven toelichting bij de antwoordkeuze.

* Indicatief in verband met een laag aantal onderliggende waarnemingen (n<75).

VragenbijKvKcoronaloket(30april2020)

• meestevragennogaltijdovernoodmaatregelenmaardatthemavertoonteendalendelijn

• hetaantalvragenoverfinanciering/liquiditeitgroeitmetdezorgdieondernemershieroverhebben

• bijnadehelftvandeondernemersmetvrageniszzp’er,eenderdeismkb’er

• meestevragenvanuitzakelijkeenpersoonlijkediensten,retail,horecaenzorg/welzijn

• vragenloketgeopendvoorbedrijveninvesteringszones:https://www.stadenco.nl/live/biz-hulploket

18-05-20 �15

SIGNALENUITSECTOREN

18-05-20 �16

Vanaf11mei:stappenplannaaropen-upeconomie(6mei2020)

• vanaf11mei:contactberoepen(kappers,schoonheidsspecialisten,paramedischeberoepen),rij-instructeurs.Louteropafspraak

• vanaf1juni:vrijetijdssectoren(horeca,bioscopen,cultureleinstellingen,musea)tot30personenenopreservering.Terrassentoegestaanmet1,5mafstandtussenpersonen.

• vanaf1juli:vrijetijdssectoren(horeca,bioscopen,cultureleinstellingen,musea)tot100personenenopreservering,georganiseerdesamenkomsten(kerk,uitvaart,huwelijk)tot100personen

• vanaf1sept:sportvoorzieningenw.o.sportscholen/fitnesscentra,casino’s,kantines

• grootschaligeevenementenblijvenverboden• verruiminglockdownondervoorbehoudvan

gezondheidssituatie

18-05-20 �17

Bron:Rijksoverheid

Signalenuitsectoren(1)horeca• ledenpeilingKoninklijkeHorecaNederland(24april):

o 10%vandeondernemersverkeertinacutefinanciëlenood,eenkwartredthetnogmaximaal1maand,34%redthetnog2-3maanden

o 22%vandeondernemersmeteenhuurcontractwordtgeholpenmetkortingof(gedeeltelijke)kwijtscheldinghuuro tweederdevanderespondentenzietmogelijkhedenbinnende1,5m-economieo 89%maaktgebruikvandeTOGS-regeling,69%heefteenNOW-aanvraaggedaan

detailhandel[geactualiseerd]• monitoringdoorbureauRMC(14mei):

o op14meiwashet62%rustigerindewinkelstratendanindezelfdeperiodevorigjaar.Dedruktedaaldetenopzichtevaneenweekdaarvoormet3%.

• volgensbureauLocatuszijndeHoogCatharijnepassageendeBovenVredenburgpassageregionalelocatieswaarhetaantalpassantenophetdrukstemoment(zaterdagmiddag)de1,5m-capaciteitoverschrijdt

• winkelstratenenwinkelcentrameeringerichtoprisicobeperkendelooproutes

• matchingvanfysiekewinkeliers:meeronlinebestel-enbezorgplatforms,maarookmeersamenwerkingmetverkoopkanalenwaarwelveelpubliekkomt(supermarkten),signaleertABNAmro

18-05-20 �18

Signalenuitsectoren(2)toerisme[geactualiseerd]• NBTCmonitor(12mei2020):lichtestijgingvandegemiddeldebezettingsgraadvanhotels

o bezettingsgraadhotelsNederlandtussen26april-2mei2020:9,8%(2019:78%)o bezettingsgraadhotelsAmsterdamtussen26april-2mei2020:9%(2019:83,6%)

• HISWA-RECRONpleitvooro betereaansluitingvanNOW-regelingbijseizoensgebondenbedrijveno noodfondsvoordesector,ToeristischCoronaGarantiefondsvoorconsumenten

eventbranche[8mei2020]• verlenginglockdownvoormeldings-/vergunningplichtigeevenementenenfestivals“zolangergeenvaccinisgevonden”

slaatvolgensbrancheorganisatie“bodemonderdebrancheweg”• overlegoververlengingnoodmaatregelen(totstartnieuwfestivalseizoen:1maart2021),aanvullendherstelfondsdat

ookinnovatieenduurzaamheidstimuleert,verzekeringsfonds• brancheheeftaanbodgedaanomkennisenexpertiseintezettenvooranderhalvemetersamenleving

(publieksbewegingen,crowdcontrol,openbarehygiëne)• bedrijvenindeketenvanzakelijkebeurzenhebbenkrachtengebundeldviaveilignaardevakbeurs.nl

sport-enfitnessbranche• geschatteschadetot1aug2020:€950mln(NOC*NSF,18maart2020)

18-05-20 �19

Signalenuitsectoren(3)bouw• effectendoorgerekenddoorEconomischInstituutvoordeBouw(3april2020)

o effectenstrekkenzichuitover2jaar,doorrecessie+uit-/afstelvaninvesteringen(woning-enutiliteitsbouw)o bouwproductiedaaltin2020-2021met15%o werkgelegenheiddaaltin2020met15.000voltijdsbanen,in2021metnogeens25.000voltijdsbanen

• MinisterievanInfrastructuurenWaterstaatversneltwerkzaamheden,ookomdatwegennustillerzijn:o directuitvoerbaar:o.a.onderhoudA1knpHoevelaken-Barneveldo werkzaamhedengeplandvoorH22020en2021,bovenopeerderimpulspakket,versnellingbeheer/onderhoud2020/21

• Rijkswaterstaatversneltwaarmogelijkbetalingenenpastbetalingsritmesaan

• verklaring‘SamendoorbouwenaanNederland’(22april):bouw-entechnieksector,overheden(gemeenten,provincies,Rijk),banken,vastgoedpartijenblijveninvestereninnieuwbouw,onderhoudenverduurzaming,waarnodigenfinancieelverantwoordóókanticyclisch

duurzameenergiesector

• enquêteonderledenNederlandseVerenigingvoorDuurzameenergie(26mrt2020)

• bij2/3vandebedrijvenvallenprojectenstildooro problemenmetveiligwerkeno aanvoerproductenuithetbuitenland

18-05-20 �20

Signalenuitsectoren(4)

techstartups/scale-ups[geactualiseerd]

• enquêteonderstartups/scale-upseninterviewsonderinvesteerdersdoorTechleap.nl(20mrt2020)• 84%vandebedrijvenisinacutenooddoor

o uitvalvanbestaandeklanten(27%)o stilvallengroeinieuweklanten(30%)o stilvallenvaninvesteringsronden(27%)

• brancheclubDutchStartupAssociationstartmetpartners(o.a.venturecapitalists)herstelprogrammaReStartup

• kabinetstelt€100mlnbeschikbaarvooroverbruggingskredieten,toekenningviaROM’s.Invest-NLverdubbeltditbedragengeeftbijtoekenningvoorrangaanpropositiesmetmaatschappelijkeimpact.

• inmiddelszijnfaciliteitenopengesteld;bijna1.300aanvragenvooroverbruggingskredietentergroottevan€630mln

• Techleap.nliseenbegeleidingsprogramma(TechleapCovid19program)gestartvoorinnovatievestartupsdiekunnenbijdragenaanhethetbestrijdenvande(gevolgenvande)Covid19-pandemie.Achtbedrijvenzijnnutoegelaten

18-05-20 �21

Signalenuitsectoren(5)

land-/tuinbouw

• effectendoorgerekenddoorLTONederlando verwachteschadein2020:€5mrd(LTO,19maart2020)o eersteenhardsteklappengevallenbijsierteelt(bloemen,planten,bomen,bloembollen)doorwegvalleninternationale

handel,leveringglastuinbouwaanhorecastilgevallen.Ramingschadesierteelt:€1,85mrd.Ramingschadeglastuinbouw:€2mrd.Doorlockdownhoreca(wegvallenvraag)ontstaat(inter)nationaalnu’fritesaardappelberg’

o personeelstekortzaaien/oogstendoorsluitinggrenzenvoormigranten,inzetwerklozehorecamedewerkerso multifunctionelelandbouwdirectgeraaktdoorlockdown(LTO,3april2020)

o zorglandbouw:stopgezeto agrarischekinderopvang:stopgezet,tenzijopvangvoorcrucialeberoepeno boerderijeducatie:stopgezet.Ramingschade:€700ko plattelandstoerisme:nagenoegstilgevallen(dag-+verblijfsrecreatie.Beleidsluitingverblijfsrecreatieverschiltperveiligheidsregio).Seizoen

wordtalsverlorenbeschouwd.Ramingschade:€40mln/maando vergaderaccommodaties:stopgezet.Ramingschade:€1,6mln/maand

o boerderijwinkels:omzetuithorecaentoerismeweggevallen(incl.vorderingenophorecabedrijven),omzetstijgingconsumentenmarkt.Zelfzuivelaarskrijgen(kaas)productienietweggezet.Ramingschade:€3mln/mnd

• kabinetstelt€650mlnbeschikbaarvoor:€600mlnland-entuinbouw,specifiekvoorsierteelt,onderdelenvoedingstuinbouw(foodservices:toeleveranciersaanhoreca),en€50mlnvoorfritesaardappeltelers

• aanmeldenvoorsteunmaatregelentotenmet4juniviaRvONederland

18-05-20 �22

Signalenuitsectoren(6)transportenlogistiek:gemengdbeeld,afhankelijkvanindividueelbedrijf• TransportenLogistiekNederlandhield3eenquêteonderleden(7mei2020)• 11%vanderespondentenverwachtpersoneelteontslaan;tweederdedaarvanbeperkthettot<10%

• stijgingvanhetgebruikvannoodmaatregelen:29%heeftnoodsteunaangevraagd• 71%vandebedrijvenkamptmetomzetverlies;gemiddeldbedraagthetomzetverlies30%• indeelsectortransportenexpeditie:

o 43%meldtminderwerkbijbestaandeklanten(stijgingt.o.v.meting1),7%meldtookméérwerkbijbestaandeklanten• indeelsectortransportenwarehousing:

o 30%meldtmindertransportbijbestaandeklanten,maar5%meldtookméértransportbijbestaandeklanten• Europeesnoodfondsvoorsierteeltsectorwerktookvoorsierteelttransporteurs

touringcarsector• sectorisvoor95%stilgevallen:schadebedraagt>€500mln,40%vandebedrijvenoprandvanfaillissement

doorcombinatieseizoensgevoeligheidenhogeleasekosten

• biedtvervoerscapaciteitaanalsaanvullingopopenbaarvervoer• hetMobility-as-a-serviceLabvandetouringcarsectorbrengtvervoerders,MaaS-aanbiedersenplatformsbij

elkaaromanderhalvemetermobiliteitmogelijktemaken18-05-20 �23

Signalenuitsectoren(7)

technologischeindustrie[5mei2020]• uit2eledenpeilingblijktdatinQ214%vanderespondenteneenomzetdalingvan>50%verwacht.Eenderdeverwacht

eendalingvan20-50%

• 57%verwachtbinnen12maandenliquiditeitsproblemen.Vacaturestopsenkrimpvanhetpersoneelsbestandzijndeeerstemaatregelendiewordengenomen.Tochwordtnogsteedsgekekennaarinnovatie:37%wilnieuweproductenleveren,43%kijktnaarnieuwemarkten,45%wilzijnprocessenopnieuwinrichten

• 85%vanderespondentenmaaktgebruikvandeNOW-regeling• 77%wilverlengingvandeNOW-regeling.Eenvijfdewilmeerinnovatieregelingen(overheidsopdrachtennaarvorenhalen,

versneldeintroductievaneeninvesteringsfonds,verhogingvanWBSO-innovatieregeling)

metaalindustrie[geactualiseerd,14mei2020]• tweederdevanderespondentenindeEconomischeBarometerverwachteenslechterebinnenlandseorderpositie• 25%vandebedrijvenheeftnunogvacaturesopenstaan,metgroteverschillentussendeelsectoren

media-encultuursector• openstellingTijdelijkSteunfondsvoorLokaleInformatievoorzieningvoorhuis-aan-huiskrantenenlokaleomroepen

wegensopdrogenadvertentie-inkomsten.Kabinetvraagtaanvullingvanuitgemeentenenprovincies

• kabinetstelt€300mlnbeschikbaarvoorculturelehoofdinfrastructuurenfondsen

18-05-20 �24

PROGNOSESENSCENARIO’S

18-05-20 �25

ABNAmro:leisuresectorkrimptin2020met25%(24april2020)

• ABNAmroverlaagdedeprognosesvoordeleisuresectorvaneenkrimpvan15%naareenkrimpvan25%in2020.Delockdownduurtzekertot20mei.Hetaantalinternationaletoeristenenzakelijkegastenisgedecimeerdendateffectkanstructureelzijndoordegroeispurtvanvideobellen.Hetscherpdalendconsumentenvertrouwenzetbestedingenenbezoekfrequentieonderdruk.Desectorveertin2021welsterkterug

• voordeagrarischesectorverlaagdeABNdeprognosevaneenkrimpvan2%naareenkrimpvan3,5%

• devastgoedsectormoetin2021rekenenopeendalingvandevastgoedwaardemet5%(eerdereprognose:-4%)

• voordeeurozoneverlaagdeABNdeverwachtingvooreconomischegroeivoor2020aleerdervan-2,7%indevorigeramingnaar-4,3%.VoorNederlandwordtin2020eenkrimpvoorzienvan3,8%opjaarbasis

18-05-20 �26

ABN AMRO heeft net als de overheid diverse maatregelen getroffen om ondernemers direct te ondersteunen, onder meer via het verlenen van uitstel van rente en aflossingen. De overheidsregelingen kunt u hier vinden.

24 april 2020 – Sector Advisory – Leisure

Ondernemen in tijden van Corona

De gevolgen van het coronavirus voor ondernemers in de sector leisure Sinds 12 maart is de samenleving enorm veranderd. Ondernemers moeten improviseren en anderhalve meter afstand houden lijkt het nieuwe normaal te worden. ABN AMRO verwacht dit jaar een krimp van de Nederlandse economie van 3,8 procent in een scenario waarbij de ‘lockdown’ twee maanden duurt en daarna stapsgewijs wordt opgeheven. Het coronavirus heeft daarom voor langere tijd grote gevolgen voor ondernemers binnen de leisure. Voor de sector leisure gaat ABN AMRO uit van 25 procent krimp. Op korte termijn is crisismanagement nodig, maar tegelijk moeten ondernemers alvast verder kijken. In deze korte publicatie geeft ABN AMRO hier aanbevelingen voor. Macro-economische groeiverwachtingen Groeiverwachting sectoren (in volumes)

2019 2020 2021 2019 2020 2021

Nederlandse economie Agrarisch 1 -3,5 1,5

BBP 1,8 -3,8 2,2 Food 1 -4 2

Part. consumptie 1,4 -5 4,5 Industrie -1 -10 8

Overheidsconsumptie 1,6 3,3 1,8 Bouw 4 -4,5 -2,5

Investeringen 5,3 -8,2 -1,5 Vastgoed waardeontwikkeling 7 1,5 -5

Uitvoer 2,4 -6,7 5,2 Retail 2,5 -8 6

Invoer 3,1 -6,9 5,2 Leisure 1,4 -25 30

Werkloosheidspercentage 3,4 4,1 5,2 Transport & Logistiek 1,5 -7 4

Internationaal (BBP) TMT 3 -1 0,5

Eurozone 1,2 -4,3 1,6 Zakelijke Dienstverlening 3 -4 -0,5

VS 2,3 -4,8 3,4 Healthcare 3,1 3 3,5

Lees onze sectorprognoses van 27 maart voor de volledige toelichting. Invloed coronacrisis op de leisure De sector leisure wordt geraakt door:

1. Een aanbodschok als gevolg van overheidsingrijpen. Veel restaurants, attractieparken, dierentuinen, sportclubs, bioscopen, musea en vakantieparken zijn tussen 16 maart tot in ieder geval 20 mei dicht. 2. Veel minder internationale toeristen en zakelijke gasten. Mogelijk een structurelere vraaguitval bij zakelijke gasten vanwege een dalend producentenvertrouwen en de groeispurt van videobellen. 3. Bij een dalend consumentenvertrouwen komen de bestedingen en de bezoekfrequentie per gast onder druk.

ABN AMRO heeft net als de overheid diverse maatregelen getroffen om ondernemers direct te ondersteunen, onder meer via het verlenen van uitstel van rente en aflossingen. De overheidsregelingen kunt u hier vinden.

24 april 2020 – Sector Advisory – Leisure

Ondernemen in tijden van Corona

De gevolgen van het coronavirus voor ondernemers in de sector leisure Sinds 12 maart is de samenleving enorm veranderd. Ondernemers moeten improviseren en anderhalve meter afstand houden lijkt het nieuwe normaal te worden. ABN AMRO verwacht dit jaar een krimp van de Nederlandse economie van 3,8 procent in een scenario waarbij de ‘lockdown’ twee maanden duurt en daarna stapsgewijs wordt opgeheven. Het coronavirus heeft daarom voor langere tijd grote gevolgen voor ondernemers binnen de leisure. Voor de sector leisure gaat ABN AMRO uit van 25 procent krimp. Op korte termijn is crisismanagement nodig, maar tegelijk moeten ondernemers alvast verder kijken. In deze korte publicatie geeft ABN AMRO hier aanbevelingen voor. Macro-economische groeiverwachtingen Groeiverwachting sectoren (in volumes)

2019 2020 2021 2019 2020 2021

Nederlandse economie Agrarisch 1 -3,5 1,5

BBP 1,8 -3,8 2,2 Food 1 -4 2

Part. consumptie 1,4 -5 4,5 Industrie -1 -10 8

Overheidsconsumptie 1,6 3,3 1,8 Bouw 4 -4,5 -2,5

Investeringen 5,3 -8,2 -1,5 Vastgoed waardeontwikkeling 7 1,5 -5

Uitvoer 2,4 -6,7 5,2 Retail 2,5 -8 6

Invoer 3,1 -6,9 5,2 Leisure 1,4 -25 30

Werkloosheidspercentage 3,4 4,1 5,2 Transport & Logistiek 1,5 -7 4

Internationaal (BBP) TMT 3 -1 0,5

Eurozone 1,2 -4,3 1,6 Zakelijke Dienstverlening 3 -4 -0,5

VS 2,3 -4,8 3,4 Healthcare 3,1 3 3,5

Lees onze sectorprognoses van 27 maart voor de volledige toelichting. Invloed coronacrisis op de leisure De sector leisure wordt geraakt door:

1. Een aanbodschok als gevolg van overheidsingrijpen. Veel restaurants, attractieparken, dierentuinen, sportclubs, bioscopen, musea en vakantieparken zijn tussen 16 maart tot in ieder geval 20 mei dicht. 2. Veel minder internationale toeristen en zakelijke gasten. Mogelijk een structurelere vraaguitval bij zakelijke gasten vanwege een dalend producentenvertrouwen en de groeispurt van videobellen. 3. Bij een dalend consumentenvertrouwen komen de bestedingen en de bezoekfrequentie per gast onder druk.

Rabobank:krimphorecaendetailhandeldreuntlangna(14april)

• uitgedetailleerdesectorprognosesvanRabobankblijktdatherstelvansommigebedrijfstakkenlangkanduren.Depijnwordtvooralgevoeldinconsumentgerichtesectoren

• zowordtvoorkledingwinkelsenopticienseenstructureleomzetdalingverwacht:80%inditkwartaal,teruglopendnaareenkrimpvan40%inhet3ekwartaal.T.o.v.2019blijfttotmedio2021sprakevan5%krimp/kwartaal

• ookdeomzetvanrestaurantsenhotelszalweliswaarherstellenvaneenkrimpvan80%inditkwartaal-maardeomzetblijftookin2021krimpen.Café’skomenmedio2021weeropdenullijn

• organisatieadviesbureaus,inderegioUtrechtgrootaanwezig,krijgenindetweedehelftvan2020temakenmetkrimpvandeomzetmet30%perkwartaal.Diekrimpwordtminderin2021maarhoudtwelaan(-10%/kwrtl)

• supermarktenenapothekenzienhunomzetgroeien

18-05-20 �27

-80%

-60%

-40%

-20%

0%

Q22020 Q32020 Q42020 Q12021 Q22021Restaurants Hotels Café's Detailhandelkleding Taxi/busvervoer

Omzetontwikkelingt.o.v.2019

-20%

-15%

-10%

-5%

0%

Q22020 Q32020 Q42020 Q12021 Q22021

Voedingsmiddelenindustrie Elektrotechnischeindustrie U]liteitsbouwGoederenvervoer ICT-diensten

Omzetontwikkelingt.o.v.2019

IMF:economieNederlandkrimptin20207,5%,veertdanweerop

• hetInternationaalMonetairFondshoudtinzijnWorldEconomicOutlookrekeningmeteenkrimpvandewereldeconomiemet3%in2020

• datiseensterkerekrimpdantijdensdefinanciëlecrisisvan2008-2009

• alsdepandemieindeloopvandetweedehelftvan2020uitdooft,kandeeconomischegroeiin2021weerwordenopgepakt(+5,8%mondiaal)

• voorNederlandvoorziethetIMFeeneconomischekrimpin2020van7,5%,vergelijkbaarmethetmeestnegatievescenariovanhetCentraalPlanbureau

• deeconomievanNederlandsgrootstehandelspartnerDuitslandkrimptin2020ookfors,maarhetherstelissterker

18-05-20 �28

-15

-7,5

0

7,5

15

22,5

30

Nederland België Frankrijk Duitsland Italië Spanje VK

4,4

17,5

10,5

3,5

10,4

6,85 4,8

20,1

12,7

3,9

10,4

7,36,544,34,85,24,54,6

3

-6,5-8-9,1

-7-7,2-6,9-7,5

BBP-groei2020 BBP-groei2021 werkloosheid2020 werkloosheid2021

Bron:IMF

%

ING:krimpeconomiemet6tot8%(8april)

• inbasisscenario:voor2020wordteenkrimpvandeeconomieverwachtvan6tot8%

• inhettweedekwartaalvalleninvesteringenenprivateconsumptieverterug

• inhetderdekwartaalisweliswaarmeereconomischeactiviteitmaarherstelisverrevanvolledigomdatdeelvanhetcoronabeleidnogvankrachtisenmensenzichvoorzichtigergedragen

• inapril-mei80-90%minderomzetinhorecaenluchtvaart

• industrieenbouwkrijgentemakenmetbeperktereomzetterugval

• flexbranche(uitzendbranche)hardgeraakt

• alternatiefscenario:tweedeuitbraakinwinter2020

• herstelnaarnormaalindatgevalpasin2022

18-05-20 �29

CPB:4scenario’svoorlandelijkeeconomie(26maart2020)

• inallescenario’skrimptdeeconomie.Hetbbpkrimptin2020met1,2%tot7,7%.InhetlichtstescenarioveertdeeconomieinQ3van2020alweerop.InhetzwaarstescenariogebeurtdatpasinH2van2021.

• descenario’s2,3en4lateneendiepereneergangziendanindecrisisvan2008/2009

• decrisisisuitzonderlijk:eriszowelvraaguitvalalsaanboduitval.Alsdecrisislangerduurt,ontstaanookproblemenindefinanciëlesector(oninbareleningen)

• Steunmaatregelenzijningezetomwerkgelegenheidtebehoudengedurendedelockdown.Voordescenario’siservanuitgegaandatmaatregeleneindigenophetmomentdatlockdownwordtopgeheven.Daarnalooptwerkloosheidalsnogsnelop(uitgesteldontslag)

• OokvoorCPBisdezevormvanmodelleringnieuw.Onbekendishoediepenhoelanglockdownsdoorwerkenopdeeconomie.Ookonbekendishoeeffectiefenhoelangdurigdesteunmaatregelenvanoverhedenzijninbinnen-énbuitenland

18-05-20 �30

ACTIESLANDELIJKENINSECTOREN

18-05-20 �31

Impressie:bedrijvenhelpenbedrijven

• Unilever,SwinkelsBrewers:snellerebetalingleveranciersmkb;kredieten,uitstelvanbetalingvoorretailers/uitbatershoreca

• crowdfundersCollinenOctoberstellenaflossingenuit

• grootbanken(ABN,ING,Rabobank,Volksbank,Triodos):uitstelaflossingenhypotheken/kredietenmet6mnd(klantentot€50mln)

• crediteurenbiedenuitstelvanbetaling• openstellingplatformsenlicentiesvoordigitaalonderwijs/thuiswerken

• openstellinggroothandelsfoodvoorparticulieren• overtolligevoorradenhorecaherverdeeld(voedselbanken),hergebruikt(Grolschhaaltbierterugvoor

verwerkingtotveevoer)

• DutchDigitalAssociationstartDigitalSquad:biedtmkbgratisondersteuningbijversneldedigitalisering(o.m.e-commerce,werken-op-afstand)

• Advocatenkantoor(NautaDutilh),accountants(PwC):biedengratiseerstehulpaanmnmkbenzzp’ers• akkoordtussenkoepelorganisatiesretailenverhuurdersoveropschortingwinkelhureninapril/mei/junibij

dalingvanomzetmet>25%.Echternietafdwingbaar,betreftgentlemen’sagreement

18-05-20 �32

Impressie:bedrijvenzienkansen

versneldedigitalisering• groeivanonlineaanbodcultuur,sport,recreatie,onderwijs,food

• collectiefoptredenkleinschaligeretailmethashtag#kooplokaal,ookmetlokalebestel-enbezorgservices

flexibeleinzetproductiemiddelen/regels• ombouwbedrijfslocatiestotdrive-through/pickuppoints• ombouwproductielijnenvoorproductiebeschermingsmiddelen,verhoogdeinzet3Dprinting.Leidtooktot

discussieoverherwaarderingindustriëleproductieineigenland/binnenEU(reshoring)

nieuweproductenvooranderhalvemetereconomie

• UtrechtsbedrijfWellDesignontwerptverplaatsbareunitsvoorveiligeontmoetingen• MapiqenVORM:ontwikkeldendeCoronapieper,eenwearableanderhalvemetersensor,primairvoorde

bouwplaatsmaarmultifunctioneel.Detechnologieachterdesensorkomtopensourcebeschikbaar

• Trylikes:ontwikkeldeAuraAware,sensortoolombijbaliesafstandtekunnenhouden• vastgoedadviseurs:nieuwerekentoolsvoormeestoptimaleherinrichtingkantoren

18-05-20 �33

REGIONAALBEELD

18-05-20 �34

CBS:ondernemersvertrouwenmaakteenduikvlucht[nieuw,15mei2020]

• Hetvertrouwenvanondernemersindeeconomieisinaprilnaareenhistorischdieptepuntgedaald,blijktuitdeconjunctuurenquêtevanhetCBS

• Ditniveauligtonderhetdieptepuntvandeeconomischecrisisvan2008-09

• Indehorecaenvervoer/opslagzijnondernemershetmeestsombergestemd

• HetvaltopdatinUtrechtdestemmingonderondernemersnogietssomberderisdaninNederlandalsgeheel

• DedalingvanhetondernemersvertrouweninUtrechtzettealbegin2019in

18-05-20 �35

CBS:40%Utrechtsebedrijvenkanbinnenzesmaandenomvallen(8mei2020)

• Eenopdeachtniet-financiëlebedrijvenindeprovincieUtrechtzegtdecoronacrisisnogmaximaal2maandentekunnenvolhouden,blijktuiteenextraconjunctuurenquêtevanhetCBS

• Eenopdevierbedrijvenredthet3tot6maanden

• DaarmeelijkthetUtrechtsebedrijfslevenopdekortetermijnietsschokbestendigerdanhetbedrijfsleveninNederlandalsgeheel:bijnadehelftvandeNederlandsebedrijvenvreestvoorhetvoortbestaanalsdecrisis6maandenaanhoudt

• Eenderdevandebedrijvenkannietszeggenoverhetperspectiefvoorhetbedrijf

18-05-20 �36

Bron:CBS

Hoelangvoordatcon]nuïteitbedrijfingevaarkomt?

Nederland

Utrecht

0% 25% 50% 75% 100%

18%

12%

28%

31%

12%

16%

max2mnd 3-6mnd 6-12mnd >12mnd Niettezeggen

CBS:80%Utrechtsebedrijvenzietomzetdalen,60%ontslaatmensen(8mei2020)

• Ruim40%vandeUtrechtsebedrijvenverwachtkomendedriemaandeneenomzetdalingvanmeerdan20%

• Eenkwartvoorzieteenomzetdalingvantussen10en20%

• QuaomzetlijkenUtrechtsebedrijvenietskwetsbaarderdanhetlandelijkgemiddelde.EenkwartvandeNederlandsebedrijvenzietnogeenstabieleofzelfsietsgroeiendeomzet.

• Ruim60%vandebedrijveninNederlandenUtrechtzalafscheidnemenvanmedewerkers.

• EenopdevijfUtrechtsebedrijvenverwachteendalingvandewerkgelegenheidmetmeerdan20%.DaarmeezijnUtrechtseondernemersietszuinigerophunpersoneeldangemiddeldinNederland

18-05-20 �37

Bron:CBS

Verwach]ngenwerkgelegenheidQ22020

Nederland

Utrecht

0% 25% 50% 75% 100%

Afname>20% Afname10-20% Afname<10% StabielToename<10% Toename10-20% Toename>20%

Verwach]ngenomzetQ22020

Nederland

Utrecht

0% 25% 50% 75% 100%

Afname>20% Afname10-20% Afname<10% StabielToename<10% Toename10-20% Toename>20%

Bron:CBS

UWV:8.000toekenningenNOW-regelinginprovincieUtrecht(1mei2020)

• Sindsdeopeningvanhetloketop6aprilzijninprovincieUtrecht8.000aanvragenvoortegemoetkomingloonkostendoorhetUWVtoegekend

• Datis7,7%vanhetlandelijketotaalaantaltoekenningen

• HetaantalaanvragenvoordeTOZO-regelingwordtpaslatercentraalgeregistreerddoorhetCBS.

18-05-20 �38

AantaltoekenningenNOWpergemeenteAmersfoort 982Baarn 207Bunnik 100Bunschoten 164DeBilt 237DeRondeVenen 327Eemnes 58Houten 278IJsselstein 181Leusden 156Lopik 51Montfoort 74Nieuwegein 392Oudewater 52Renswoude 29Rhenen 92Soest 301StichtseVecht 331Utrecht 2.339UtrechtseHeuvelrug 271Veenendaal 413Vijfheerenlanden 117WijkbijDuurstede 92Woerden 381Woudenberg 52Zeist 323

Bron:UWV

GGD:eenopvijfmensenisbezorgd(20april)

• tussen3-13aprilnamen5.900mensendeelaanonlineonderzoekvandeGGDRegioUtrecht

• 77%voeltzichkalmenrustig• 18%vandemensenmaaktzichzorgen• in75%vandegevallengaathetomzorgenoverdeeigen

gezondheidofdievannaasten,in45%omzorgenoverdeeconomischesituatie

• 41%vanderespondentenzetzichextrainvooranderen• 40%geeftaanonrustigtewordenvandeverspreidingvanhet

coronavirus• 7%vindtalleaandachtvoorhetvirusoverdreven

• vanallelockdownmaatregelenlukthetvermijdenvangrotegezelschappenhetbeste:98%vandemensenluktdat(zeer)goed

• zoveelmogelijkthuiswerkenlevertmeerproblemenop:voor74%luktdit(zeer)goed,voor23%luktdat(helemaal)niet

• deGGDwaarschuwt:hetonderzoekisnietrepresentatief,welindicatief

18-05-20 �39

Gezondheid

Achtergrondkenmerken

Maatregelen Rijksoverheid

Contact met hulpverlener of organisatie

Advies & tips

Hoe is uw gezondheid op dit moment?

In hoeverre lukt het om rekening te houden met de maatregelen van de overheid?

In hoeverre is de verspreiding van het coronavirus van invloed op uw leven?

Op de vraag met wie contact is opgenomen antwoorde:• Huisarts/huisartsenpost 62%• GGD 23%• RIVM 14%• Rode Kruis 1%• Landelijk nummer overheid (0800-1351) 7%• Ziekenhuis 10%• Bedrijfsarts 5%

Gemiddeld rapportcijfer voor het leven op dit moment.

7

• Hartaandoening 19%• Diabetes 13%• Overgewicht 27%• Long/luchtwegaandoening 32%• Nieraandoening 3%• Verminderde weerstand tegen infectie 9%• HIV infectie 0,2%

Aangegeven aandoeningen zijn:

rekent zich tot één van de risicogroepen van het coronavirus.

38%

geeft aan dat het coronavirus is vastgesteld door een test.

1%

55% mijn werk gaat gewoon door 9% mijn werkt ligt stil 6% ik werk nu meer13% ik werk nu minder 6% ik doe nu ander werk dan ik gewend was42% ik werk nu (vooral) vanuit huis

21% (vervroegd) pensioen 6% langere tijd ziek of arbeidsongeschikt 2% langere tijd werkloos 6% anders

heeft een baan.65%

Dit lukt (zeer) goed Neutraal Dit lukt (helemaal) niet

Thuisblijven bij klachten van neusverkoudheid of hoesten, keelpijn of koorts.

88% 8%4%

Bezoek aan kwetsbare personen beperken. 94% 1% 4%

Zoveel mogelijk thuis werken. 74% 4% 23%

Zoveel mogelijk thuis blijven. 89% 5% 6%

Minimaal 1,5 m afstand te houden tot elkaar. 95% 3% 2%

Grote gezelschappen vermijden. 98% 1% 1%

Aanpassingen doen bij het doen van boodschappen (bijv. op een rustiger tijdstip gaan of alleen).

95% 3% 2% Dit was i.v.m.:• Begrafenis 19%• Religieuze bijeenkomst 9%• Verjaardagsfeest 12%• Op het werk 40%

heeft in de afgelopen 3 weken een bijeenkomst bezocht met

meer dan 10 personen.

5%

ManVrouw

69% 31%

Opleidingsniveau

6% laagopgeleid39% middelbaar opgeleid56% hoogopgeleid

5.895 personen uit de regio Utrecht hebben

deelgenomen aan dit onderzoek

• Voor medische vragen met betrekking tot eigen gezondheid bel uw huisarts.• Voor (medische) vragen en richtlijnen over het corona virus, RIVM: 0800-1351.• Voor (praktische) hulpvragen Rode Kruis Hulplijn: 070-4455888.• Voor ouderen met vragen ‘hart onder de riem’ Anbo: 0348-466666.• Voor jongeren met vragen GGD www.jouwggd.nl (chatfunctie voor jongeren).• Voor een luisterend oor, De Luisterlijn: 0900-0767 (24/7).

Dit onderzoek naar de impact van de coronacrisis is gehouden onder het GGD regio Utrecht panel en uitgezet via sociale media. De samenstelling van deze onderzoeksgroep is niet representatief voor de gehele regio. Daarom moeten de resultaten van dit onderzoek beschouwd worden als een indicatie voor de regio.

Van de deelnemers is:

heeft afgelopen 3 weken 1 of meer klachten gehad.

35%

Leefstijl

55%geeft aan minder

te bewegen.

30%geeft aan vaker

buiten te komen.

17%eet minder

gezond.

13%drinkt meer

alcohol.

7%rookt meer.

30%slaapt minder goed.

55%leeft

bewuster.

heeft de afgelopen weken telefonisch contact opgenomen met een hulpverlener of organisatie, vanwege een vraag over

het coronavirus.

12%

Is tevreden met het antwoord op hun vraag.

76%

(Zeer)goedGaat wel(Zeer)slecht

3%

78%

19%

Wat is uw leeftijd

18-24 jaar25-39 jaar40-64 jaar65-79 jaar80 jaar of ouder

3%

21%22%

52%

2%

heeft één of meer thuiswonende kinderen onder de 18 jaar.

48%

40% geeft aan onrustig te worden van

de verspreiding van het coronavirus.

32% ziet het coronavirus als een periode met nieuwe kansen.

7% vindt alle aandacht voor

het virus overdreven.

41% zet zich extra in voor anderen.

Welbevinden

Waarover bent u bezorgd?

• Verlies van werk 10%• Verlies van inkomsten 16%• Gezondheid van mijzelf en/of mijn naasten 75%• Economische situatie in ons land 45%• Over mijn kinderen 27%• Over de toekomst 28%• Niet bezorgd 6%

18%maakt zich zorgen.

Meer informatie over het inwonerspanel van GGD regio Utrecht vindt u op de website: www.panelggdru.nl. Voor vragen over dit onderzoek: onderzoek@ggdru.nl

77%voelt zich kalm en rustig.

71%slaapt goed.

denkt besmet te zijn (geweest) met het coronavirus.

17%

73%pas me

makkelijk aan de nieuwe

situatie aan.

30%voelt zich.eenzamer.

36%ervaart het als een periode

van rust en bezinning.

31%voelt zich

opgesloten.

32%mist de steun van mensen

in directe omgeving.

Onderzoek in de regio Utrecht peiling 1 (3-13 april 2020)

Uitkomsten onderzoek impact coronacrisis

Rabobank:Utrechtrelatiefmindergevoeligvoorcoronacrisis(9april)

18-05-20 �40

• RegioUtrechtismindergevoeligvoordeeconomischeeffectenvaneencoronacrisisdanandereregio’salsNoord-LimburgofAmsterdam

• crisiseffectenwerkenopmacro-economischniveauhetsterkstdoorinregio’smetveelindustrieen/ofhandel

• eenomvangrijkepubliekesector,waarinUtrechtsprakevanis,vormteenbuffer.Deomvangrijkesectorspecialistischezakelijkedienstenisnietongevoeligvooreenneergang,maarwordtmindergeraaktdanhandelenindustrie

• inverschillendeonderzoekenisgeconstateerddatbedrijveninderegioUtrechtmaarmatigcommercieelmetelkaarzijnvervlochten.DezebeperkterelatieszijnvolgensRaboResearchnugunstig:neergangindeenesectortrektanderesectorennietmee

Signalenvangemeentengemeentenvoorbedrijven• gemeentenziennadeeerstepiekvanaanvragennueenafvlakkingvanhetaantalaanvragenvanuitzzp’ersenbedrijven• ondernemerswetenhunwegtevindenenmakenvooralgebruikvanlandelijkeregelingen.Erwordtgewaarschuwdvoor

overkillvanloketten• eerstesignalenvanbedrijvendiehetnietredden,komenuitdehorecasector• gemeentenondersteunenbedrijvendoorfacturensnellertebetalen,verlaginggemeentelijkeheffingen,opschorten/

gespreidbetalenvangemeentelijkeheffingenenhuur(bijgemeentelijkvastgoed),tijdelijkevergunningen,snellereafhandeling,verruimingvenstertijden(bevoorradingsupermarkten))

• financiëleondersteuninggevraagdvoorinitiatieventbvretail,toerisme,vitalekernen,cultureleorganisatiesvooruitkijken• gemeentenmakenzichzorgenoverretail-encultuursector,zowelopkortealsmiddellangetermijn:deretailheeft

behoefteaanversnellingvandedigitalisering,deculturelesectorwordthardgeraaktdoorannuleringvanevenementenenontbrekenvangnetten

gemeentenindeknel• dilemma:kwijtscheldinggemeentelijkelasten/inkomstenzougatenslaaninlokalebegrotingen• aantalbijstandsaanvragengroeit,wateveneensgatslaatingemeentelijkebegrotingen

18-05-20 �41

Signalenvanregionaalbedrijfsleven

sectortoerismeenrecreatieUtrechtRegion

• enquêteonder>500bedrijventussen2-13april• 70%vandebedrijvenisvollediggesloten,80%had76-100%

minderbezoekersafgelopenmaand• bijdriekwartvandebedrijvenis76-100%vandeomzetvoor

komendeweken/maandengeannuleerd

18-05-20 �42

Signalenvanregionaalbedrijfsleven[1,geactualiseerd]

bedrijvenkijkenvooruit

• bedrijvenenondernemersverenigingenverkennenpost-lockdowneconomie:investerenindigitalisering(e-commerce),kansenin1,5m-economie,verschuivingvanmondialenaarregionale/Europeseproductieketens,combinerenvaninvesteringenintransities(bv.duurzaamheid)

• BRNBrandbeveiliging,DigFlexReclameenInfozuilNederland(Woerden)zettenTemperatuurcheckop,meetinstrumentzonderdata-opslagoplocatiesalsscholenenbedrijven

• StandCraft(Amersfoort)switchtealsanderhalvemeterexpert.nlvanstandbouwvoorbeurzennaarherinrichtingvankantorenenscholen

• Honigstarti.s.m.Thuisbezorgd.nlenEuresteenmaaltijdbezorgdienstvoorgezinneninUtrecht.

bedrijvenhelpenbedrijveninderegio• groeiendaanbod(o.m.viaUtrechtRegionEconomischeCoronaAlliantie(URECA))vano.a.financieelen

webspecialisten,enmarketeersomcollega-ondernemersgratisoftegenverlaagdtariefverdertehelpen.PartnersinURECA:o.a.Rabobank,PwC,VNO-NCWprovincieUtrecht,MKBNederlandregioMidden,provincieengemeenteUtrechtenEconomicBoardUtrechtsamen.Contactviamailureca@economicboardutrecht.nl

• terugkijken:regionaalwebinaroverdesteunmaatregelenstartupsenscale-upsviaeconomicboardutrecht.nl

18-05-20 �43

Signalenvanregionaalbedrijfsleven[2,nieuw]

bedrijvenhelpen,bedrijvenheropenen

• wijkswarenhuis.nl:platformvoorlokaleondernemersinWijkbijDuurstededienoggeenwebshophadden.• Cushman&WakefieldtestmetSyntrusAchmeainwinkelcentrumKerkelandeninHilversumhet6FeetRetail-

concept

• HetFestivalOudeMuziekUtrechtlanceertsamenmetdeStichtingVriendenOudeMuziekeencompensatiefondsvan€250.000voormusicidiezoudenoptredentijdenshetfestival(28aug-6sept)

• InsamenwerkingmetSupportYourLocalsheeftdeprovincie375maaltijdboxenmetproductenvanlokaleenregionalevoedselproducentenbeschikbaargesteld

• hetprojectextrahandenvoordezorg.nllooptnuvijfweken.ViaUtrechtzorgzijn418matchesbij46organisatiestotstandgebracht

• deprovinciebeslist3junioverdeoprichtingvaneensteunfondsvoorfestivalsenregionalecultureleenerfgoedinstellingentergroottevanca€6mln.DatbedragwordtgematchtmetgeldvanhetRijkenvangemeenten

• OuwehandsDierenparkinRhenengaatop18meiweeropen,meteenmaximumaantalgastenperdag• DierenparkAmersfoortgaatop25meiweeropen.Reserverenverplichtmettimeslot

18-05-20 �44

Nieuwevacaturesvooralinzorg,retail,zakelijkedienstenenICT

18-05-20 �45Bron:ArbeidsmarktinZicht/Textkernel

Bron:ArbeidsmarktinZicht/CBS

Ontwikkelingondernemersvertrouwen(Utrecht)

Deforseterugvalinweek12looptgelijkaandeafkondigingvandelockdowninleisureendiensten.Inweek17(20-26april)ishetaantalvacaturesjuistforsgestegen.Erwordtvooralgeworvenvoorzorg,zakelijkeenfinanciëlediensten,ICT,onderwijs,enretail.

Vanafmedio2019begondestemmingbijindustrieomteslaan.Dedetailhandelendienstverlenerswarensindsdienjuistpositiefgestemd.Inmaart2020isdestemmingbijallesectorenvollediggekanteld.

Ontwikkelingonlinevacaturesperweek(Utrecht)

StijgingaantalfaillissementenenWW-uitkeringen

18-05-20 �46

Bron:ArbeidsmarktinZicht/CBS

Bron:ArbeidsmarktinZicht/UWV

TotvorigeweekwaservolgenshetCBSnoggeensprakevaneenafwijkingt.o.v.hetaantalfaillissementenindezelfdeperiodevorigjaar.Datbegintnuteveranderen.Expertsverwachtengroeivanhetaantalfaillissementenlater,alsbedrijfsbufferszijnopgedroogdennoodsteunisgeëindigd.

Ontwikkelingin-/uitstroomWWpermaand(Utrecht)

Januari2020lieteenregulierepiekininstroomziendoorafloopvantijdelijkearbeidscontracten.NustijgtdeinstroomvannieuweWW-uitkeringenvan1.700infebruarinaar2.300inmaart2020.Eenjaareerderwasdatnog1.800.

Ontwikkelingfaillissementenperweek(Utrecht,Nederland)

0

30

60

90

120

Week05 Week07 Week09 Week11 Week13 Week15 Week17

Utrecht(pv) Nederland

Regionalearbeidsmarkt:gedemptestijgingvanaantaluitkeringenaantalWW-uitkeringenmaart2020tovfeb2020(allesectoren)

instroom:nieuweWW-uitkeringenmaart2020tovfeb2020(allesectoren)

instroom:nieuweWW-uitkeringenmaart2019tovfeb2019(allesectoren)

Nederland +4,3% +42,3% -4,8%

provincieUtrecht +2,5% +35,1% -1,3%

arbeidsmarktregiomidden-Utrecht +2,5% +40,3% -2,2%

arbeidsmarktregioAmersfoort +2,3% +19,4% -0,9%

arbeidsmarktregioFoodValley +1,5% +25,1% +3,4%

arbeidsmarktregioGooi+Vechtstreek +2,5% +37,2% +6,4%

arbeidsmarktregiogroot-Amsterdam +6,6% +34,9% +10,4%

18-05-20 �47

Bron:UWV

IndeprovincieUtrechtsteeghetaantallopendeWW-uitkeringeninmaart2020met2,5%tenopzichtevaneenmaandeerder.DiestijgingligtlagerdaninNederlandalsgeheel.Hetaantallopendeuitkeringenishetsaldovanhetaantalnieuweenhetaantalbeëindigdeuitkeringen,plusdeuitkeringendiedoorliepeninmaart.Hetaantalnieuweuitkeringensteeginmaart2020fors,maarinUtrechtlagookdiestijgingonderhetlandelijkgemiddelde.Tenopzichtevaneenjaareerderishetbeeldvollediggekanteld.Detabelgeeftallevijfdearbeidsmarktregio’sweerdieUtrechtsegemeentenomvatten.

Regionalearbeidsmarkt:sprongWW-uitkeringeninhorecaenuitzendbranche

horecaencatering

uitzendbranche detailhandel

aantalWW-uitkeringenmaart2020tovfeb2020

aantalWW-uitkeringenmaart2020tovfeb2020

aantalWW-uitkeringenmaart2020tovfeb2020

Nederland +29,9% +24,6% +4,2%

arbeidsmarktregiomidden-Utrecht

+36,4%(390->532)

+33%(585->778)

-1,0%(796->788)

arbeidsmarktregioAmersfoort

+16,4%(140->163)

+29%(248->320)

+6,4%(328->349)

arbeidsmarktregioFoodValley

+26,1%(111->140)

+20,5%(263->317)

0%(245)

arbeidsmarktregioGooienVechtstreek

+23,2%(138->170)

+27,5%(167->213)

-1,3%(300->296)

arbeidsmarktregiogroot-Amsterdam

+36,8%(1260->1724)

+49,7%(1117->1672)

+4,6%(1497->1566)

18-05-20 �48Bron:UWV

• dezetabelfocustopeenaantaldirectgetroffensectoren

• horeca/cateringendeuitzendbranchelateneensprongzieninhetaantallopendeWW-uitkeringen

• indehorecagroeidedeinstroom(nieuweWW-uitkeringen)landelijkmet224%,indeuitzendbranchemet143%

• inderetailsectorsteeghetaantalnieuweWW-uitkeringenmet21%.Dooruitstroomsteeghetaantallopendeuitkeringennogbeperkt,met4%

• inarbeidsmarktregio’smidden-Utrechtengroot-AmsterdamstijgthetaantallopendeWW-uitkeringenindehorecabovengemiddeld

• deuitzendbranchelaatinvrijwelallearbeidsmarktregio’seenbovengemid-deldestijgingzien(behalveFoodValley)

RegioUtrecht:flexcontractengaansporentrekkeninretailenhoreca

18-05-20 �49Bron:ArbeidsmarktinZicht/CBS

Aantalwerkendenmetflexcontractnaarsector(Utrecht)

Deflexibeleschilvanmedewerkers(zzp’ersenflexcontracten)komtbijcrisisalseerstezonderwerktezitten.

Bron:ArbeidsmarktinZicht/CBS

Aantalwerkendennaartypearbeidsrelatie(Utrecht)

440.300

119.900

152.200