Overheidsaansprakelijkheid

Overheidsaansprakelijkheid: een algemene inleiding

Joris GeensAssistent Instituut voor Administratief Recht – KUL

Advocaat: [email protected]

Overheidsaansprakelijkheid: een algemene inleiding

• Kennismaking• Opzet• Structuur– Inleiding– I. Evolutie van de OHAH– II. AH van de openbare besturen voor het

optreden van hun ambtenaren

2Overheidsaansprakelijkheid: een algemene inleidingJoris Geens

Inleiding

• Wat is ‘overheidsaansprakelijkheid’ (OHAH)? 3 soorten aansprakelijkheid (AH)1. Burgerrechtelijke AH

= persoon is juridisch gehouden tot het herstel van een aan een andere persoon veroorzaakte schade

contractueel – geldige overeenkomst

buitencontractueel – geen contractueel verband


Inleiding• Wat is OHAH?

3 soorten AH2. Strafrechtelijke AH (door rechtscollege):

vb. burgemeester AH stellen voor onopzettelijke slagen en verwondingen inzake verkeersongeval, gemeentesecretaris en burgemeester van Ath m.b.t. gasramp Gellingen

3. Tuchtrechtelijke AH (door tuchtrechtelijke OH)vb. acteur-ambtenaar te Antwerpen

OHAH = buitencontractueel burgerrechtelijke AH van de OH.


I. Evolutie van de OHAH• Vroeger: onderscheid– OH handelt als openbare macht -> Geen AH– OH handels als private persoon -> Wel AH

• Flandria-arrest van 5 november 1920 – ook OH is AH voor schade veroorzaakt door al haar

handelingen

DUS: OH pas volledig als AH persoon sinds 1920

onderscheid tussen - Fout-AH (art. 1382 BW e.v.) (A.) - Foutloze AH (B.)


I. Evolutie van de OHAH

A. Fout-AH– Art. 1382 BW e.v.– 3 constitutieve bestanddelen

1) fout2) schade3) oorzakelijk verband rechtsherstel: in natura / pecuniair (schadevergoeding)



A. Fout-AHFOUT:– Schending wettelijke, reglementaire of verdragrechtelijke

norm die oplegt iets te doen of iets niet te doen (nalaten)vb. subsidie die is vormgegeven in een wet

OF– Algemene zorgvuldigheidsnorm

= normale zorgvuldige OH geplaatst in dezelfde omstandigheden (plaats, tijd …) (goede huisvader)vb. info verstrekken aan balie gemeente

Noot: invloed vernietigingsarrest RvS: vastgestelde onwettigheid = fout



A. Fout-AH– Voorbeelden (specifieke gedragsnorm /

zorgvuldigheid)• Verstrekken van info m.b.t. de ruimtelijke ordening

– Onderscheid: wettelijke plicht (Stedelijk attest) – Hof van Beroep Gent

20/12/2002 Zorgvuldigheid (info aan loket)

Nemen van beslissing aangaande sommige premies wettelijke plicht! (RvS nr. 209.602, 9 december 2010)

Toekenning studiebeurs (RvS nr. 205.008, 10 juni 2010)



A. Fout-AH– Voorbeelden• Beheer en onderhoud infrastructuur

– Openen zwembad in de wetenschap dat de technische installatie nog niet op punt stond en evenmin afgewerkt was

– Niet tijdig nemen nodige maatregelen om hinder stromend water bij hevige regenval te voorkomen/tot aanvaardbaar niveau te brengen

– Aansprakelijkheid gemeente als wegbeheerder: art. 135 Nieuwe Gemeentewet: alle wegen op grondgebied gemeente Putten, gebrekkige wegen … Wegbeheerder: Cass. 7/3/1963: veiligheidsplicht

wegen aanleggen en openstellen die voldoende veilig zijn door gepaste maatregelen abnormaal gevaar voorkomen



B. Foutloze AH– NIET op basis van art. 1382 BW e.v.

MAAR: foutloze AH GEEN noodzaak bewijs fout vergoeden als bepaalde omstandigheden zich voordoen,

– Historie: kanaal-schoorsteenarresten (6/4/1960) art. 544 BW: eig. OG die door een niet-foutieve handeling het evenwicht verbreekt dat tot stand is gekomen tussen naburige eig., door aan een naburige eig. een stoornis op te leggen die de maat van de gewone buurschapsnadelen overschrijdt



B. Foutloze AH– De gelijkheid naar de openbare lasten:

Immo Antverpia (Cass. 24 juni 2010)

Omwille van het algemeen beginsel van de gelijkheid van de openbare lasten (art. 16 GW), kan de overheid niet zonder enige vergoeding lasten opleggen die groter zijn dan de welke een particulier in het gemeenschappelijk belang moet dragen.

Vb. wegenwerken, huiszoeking …11Overheidsaansprakelijkheid: een algemene inleidingJoris Geens

II. AH van de openbare besturen voor het optreden van hun ambtenaren

• De fout of nalatigheid waarvoor OH AH is, kan enkel en alleen ontstaan door het doen en laten van haar AMBTENAREN OHAH is in principe AH voor andermans daad

Onderscheid: - contractuele ambtenaren (aangestelde)- statutaire ambtenaren (orgaan)



• Verschil aangestelde / orgaan1) grond AH

• Orgaan: 1382 BW rechtstreekse AH• Aangestelde: 1384, lid 3 BW onrechtstreekse AH

Art. 1384, lid 3 BW“Men is aansprakelijk niet alleen voor de schade welke men veroorzaakt door zijn eigen daad maar ook voor die welke veroorzaakt wordt door de daad van personen voor wie men moet instaan...De meesters en zij die andere aanstellen, voor de schade door hun dienstboden en aangestelden veroorzaakt in de bediening waartoe zij hen gebezigd hebben”



2) Pers. AH ambtenaar- Aangestelde: art. 18 AOW! OH kan enkel terugvorderen bij:

Zware fout Bedrog/opzettelijke fout Veel voorkomende lichte fout

- Orgaan: kan geen beroep doen op art. 18 AOW

DUS: verschillende ongelijke behandelingen Grondwettelijk Hof: schending van het gelijkheidsbeginsel



• Wet 10/2/2003– van toepassing op personeelsleden in ‘openbare

rechtspersoon’, wier toestand statutair geregeld is, bij de uitoefening van hun dienst

– Persoonlijke AH wordt enkel beperkt tot schade veroorzaakt door opzettelijke fout, zware fout en gewoonlijk voorkomende lichte fout (cfr. 18 AOW)



Kwalificatie van de schuld

Financieel beheerder aansprakelijk?

Bestuur aansprakelijk ten opzichte van derden?

Regresvordering mogelijk?

Toevallige lichte schuld

Neen Ja, de derde kan alleen het bestuur aanspreken

Neen

Lichte schuld die gewoonlijk voorkomt

Ja, maar bestuur komt vrijwillig of gedwongen tussen in het geding

Ja, de derde kan het bestuur, de financieel beheerder of beiden aanspreken

Ja, maar de vordering is slechts ontvankelijk na een aanbod tot minnelijke schikking

Zware schuld Ja, maar bestuur komt vrijwillig of gedwongen tussen in het geding



Bedrog Ja, maar bestuur komt vrijwillig of gedwongen tussen in het geding





• De verzekering van de burgerrechtelijke AH door de OH

Algemene aansprakelijkheidspolissen voor AH van het lokale bestuur, werknemers (contractueel/statutair) en van de mandatarissen Veelal van het type “Alle behalve” Dekt schade aan derde ≠ gemeente => specifieke polissen Specifieke polissen: lokale mandatarissen (art. 17/74

Gemeentedecreet), secretaris, financieel beheerder en budgethouder

Dwingende bepalingen: enkel voor burgemeester en schepenen (Besl. Vl. Reg. 19/1/2007)

Rechtsbijstand polissen


Verzekerde(n) Verzekeringsovereenkomst

Schade aan derden Schade aan de rechtspersoon

Het lokale bestuur Aansprakelijkheidspolis bestuur (1) /

De lokale mandataris Aansprakelijkheidspolis bestuur Verzekering bescherming lokale mandataris (2)

De personeelsleden Aansprakelijkheidspolis bestuur Geen dekking

De gemeentesecretaris Aansprakelijkheidspolis bestuur Verzekering aansprakelijkheid en rechtsbijstand VFG (3)

De OCMW-secretaris Aansprakelijkheidspolis bestuur Verzekering aansprakelijkheid en rechtsbijstand VVOS (4)

De financiële beheerder Aansprakelijkheidspolis bestuur Verzekering aansprakelijkheid en rechtsbijstand VLO (5)

De budgethouder Aansprakelijkheidspolis bestuur Verzekering van de ambtenaren – budgethouders (6)




1) Verzekering van de algemene burgerlijke aansprakelijkheid en rechtsbijstand van steden en gemeenten.Verzekeringnemer: de gemeente.Of Verzekering van de algemene burgerlijke aansprakelijkheid en rechtsbijstand van de openbare centra voor maatschappelijk welzijn.Verzekeringnemer: het OCMW.

2) Betreft verplicht te onderschrijven polissen voor de gemeente of het OCMW (= verzekeringnemer) ten gunste van haar mandatarissen.

3) Verzekering van de beroepsaansprakelijkheid en rechtsbijstand. Verzekeringnemer: Vlaamse Federatie van Gemeentesecretarissen vzw (VFG)



4) Verzekering van de beroepsaansprakelijkheid en rechtsbijstand van de OCMW-secretarissen.Verzekeringnemer: Vereniging van Vlaamse OCMW-secrettarissen (VVOS)

5) Verzekering van de beroepsaansprakelijkheid en rechtsbijstand van de financiële beheerders en ontvangers.Verzekeringnemer: Vlaamse Lokale Ontvangers vzw (VLO)

6) Verzekering van de ambtenaren-budgethouders.Verzekeringnemer: het lokale bestuur (gemeente of OCMW)


Vragen?

Overheidsaansprakelijkheid: een algemene inleiding 21Joris Geens

Joris Geens

GSJ-advocatenAssistent voor Administratief Recht KUL

[email protected]

Overheidsaansprakelijkheid: een algemene inleiding 22Joris Geens

Overheidsaansprakelijkheid

Education

Transcript of Overheidsaansprakelijkheid