Over zoekmachines en meer…

Nico van Eijk Vereniging voor Mededingingsrecht

Amsterdam, 1 juli 2009

2

Onderwerpen

• Feiten en data over zoekmachines• Het business model (revisited)• Relevante markten• Belangen• Interventie via regelgeving

3

Feiten (1)

• 84%-98% gebruikt zoekmachines om informatie te vinden op het internet

• 81% denkt dat zoekmachines de beste manier zijn om informatie te vinden

• 68% beschouwt zoekmachines als een betrouwbare informatiebron (19% vertrouwt zoekmachines niet)

4

Feiten (2)

• 40%-60% gebruikt het Internet als een bron om problemen op te lossen/antwoord te vinden op vragen (top 3 positie)

• Om gezondheidsinfo te vinden gebruikt 66% een zoekmachine (slechts 27% gaat rechtstreeks naar een site)

• 15% checkt zoekresultaten met betrekking tot gezondheidsinformatie

5

Feiten (3)

‘Internet searchers are confident, satisfied and trusting – but they are also unaware and naïve’

6

Property Searches (MM)

Google Sites 8.267

Yahoo! Sites 2.391

Microsoft 1.054

AOL LLC 891

Ask 506

Ebay 474

Fox 377

Craiglists.org 277

Amazon 149

Facebook 107

Top VS zoek-sites

Source: comScore qSearch, March 2008

7

Property Searches (MM)

Google Sites 19.434

eBay 752

Yandex 528

Yahoo! Sites 486

Microsoft Sites 469

NASZA-KLASA.PL 320

QXL Ricardo 298

AOL LLC 224

Ask Network 201

Rambler Media 125

Top Europese zoek-sites

Source: comScore qSearch, March 2008

8

Tijdsbesteding (Nederland)Website Uren per maand

Google 38.5 mln

Hyves 19.6 mln

Nu.nl 10.9 mln

Relatieplanet 8.5 mln

Startpagina 6.8 mln

AD 5.6 mln

MSN 5.5 mln

Zigiz 4.1 mln

Marktplaats 4.1 mln

Youtube (NL) 3.3 mln

Total 136.6 mlnSource: Multiscope, March 2008

8.54 p/m, 17 min, tv 186 min

9

Marktaandeel VSPercentages zoekopdrachten

Apr-09 Apr.-08  Aug.-07

Google 72.74% 67.93%  63.98%

Yahoo 16.27% 20.29%  22.87%

Microsoft 5.68% 6.27%  6.53%

Totaal top 3 94.69% 94.49% 93.38%

Source: Hitwise

10

Marktaandeel Europa

Sources: www.webhits.de, www.xitimonitor.com, www. hitwise.com (data 2008)

Landen

Duitsland Frankrijk VK

Google 88,5% 88,79% 79,38%

Yahoo 3,4% 3,14% 7,72%

Microsoft 1,4% 2,48% 5,28%

Totaal Top 3 93,3% 94.41% 92,38%

11

Marktaandelen Nederland2/02 1/03 2/04 1/05 1/06 2/07 2/08 12/8

Google 32 52 68 84 91 94 93 95

Ilse 19 14 19 9 5 2 1 1

Microsoft 4 5 4 2 2 1 0 1

Yahoo 3 1 1 1 0 0 0 0

Lycos 2 2 1 0 0 0 0 0

Vinden.nl 0 0 0 0 0 0 2 2

Overige 40 36 7 4 2 3 4 1

Checkit Nationale Search Engine Monitor

12

Business Model

• Wat is het onderliggende business model voor zoekmachines?

• In huidige situatie slechts één inkomstenbron: advertentie-inkomsten (adword, adsense, banners, etc)

• Abonnementsinkomsten of andere gebruikers gerelateerde inkomsten: virtueel nul

13

Inkomsten Google

Revenue 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Q1 2009

Revenues 1,465,934 3,189,223 6,138,560 10,604,917 16,593,986 21,795,600 5,508,990

Google web sites 792,063 1,589,032 3,377,061 6,332,797 10,624,705 14,413,800 3,692,823

Google networkweb sites 628,6 1,554,256 2,687,942 4,159,831 5,787,938   6,714,700 1,638,042

Total advertising revenues 1,420,663 3,143,288 6,065,003 10,492,628 16,412,643 21,128,500 5,330,865

Licensing & other revenues 45,271 45,935 73,558 112,289 181,343      667,100 178,125

As % of revenues

Google web sites 54% 50% 55% 60% 64% 66% 67%

Google network web sites 43% 49% 44% 39% 35% 31% 30%

Licensing & other revenue 3% 1% 1% 1% 1% 3% 3%

14

Revenues Google

410

1.420

3.143

6.065

10.392

16.412

21.795

28

45

46

73

112

181

667

0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000

2002

2004

2006

2008

mln

Other

Advertising

15

Online Advertising: Groeimarkt

• Ongeveer 8-9% van de totale advertentiemarkt met verwachte groei naar 15,4% in 2012

• ‘Search’ vertegenwoordigt 40% van de online advertentiemarkt

Online advertising 2006 2007 Groei

US $ 16.9 bln $ 21,1 bln 25%

Europe € 8 bln € 11,5 bln 43%

Data 2007/2008

16

Verdere ontwikkeling Google

• Uitbreiding positie in online advertising (o.a. overname DoubleClick)

• Uitbreiding internet-advertentiemodel naar andere markten (o.a. radio, television) op basis van data profiling/toevoeging locatiedata

• Verticale integratie (acquisitie of ontwikkeling van content, applicaties (mede om meer persoonlijke informatie te verkrijgen– Google Earth, You Tube, Google books, Google

scholar, Picasa, Gmail, Google-apps

17

Wat is/zijn de relevante markten

• Advertentie-exploitatie versus ‘zoek’-markt

• De ‘zoek-markt’ is geen onafhankelijke markt maar gericht op het genereren van ‘eyeballs’ ten behoeve van advertentie-exploitatie

• Overeenkomsten met andere (tweezijdige) markten:– Internet in het algemeen

– Omroepsector

• Echter, de zoekmarkt is een relevante markt voor informatie-aanbieders en gebruikers

18

Conflicterende belangen

• Zoekmachines: optimalisering van advertentie-inkomsten

• Informatiediensten aanbieders: optimalisering van zoekresultaten

• Gebruikers: beste resultaat op basis van beoogde zoekopdracht

19

Dubbele bottleneck

• Zoekmachines hebben een dubbel bottleneck dilemma. – Controleren de toegang van informatie-aanbieders tot

de gebruiker

– Controleren de toegang van de gebruiker tot de informatie-aanbieder

20

Manipulatie

• Manipulatie door:– zoekmachines

– Informatie-aanbieders

• Vormen van manipulatie:– Zoekresultaten tegen betaling

– Interactie met overige bedrijfsactiviteiten

– ‘Search Engine Optimization’ (SEO). Spamdexing, cloacking, linkfarming, doorway pages, pagejacking, etc.

21

Algemeen belang

• Zoekmachines spelen een dominante rol bij het toegankelijk maken van informatie

• Tenminste twee fundamentele/grondrechten in het geding:– Vrijheid van meningsuiting

– Privacy

• Introna & Nissenbaum: public good

22

Regulatoire interventie

• Vraagt het business model om interventie?– Structuur van de bestaande market

– Advertentiemarkt vs. zoekmarkt

• Vraagt het algemeen belang interventie?– Belang van zoekmachines voor de

informatiesamenleving

– Vrijheid van meningsuiting

– Privacy

23

Algemene regelgeving

• Is generieke regelgeving voldoende?– Mededingingsrecht

– Toetsing aan grondrechten

• Algemene regelgeving heeft beperkingen– Voornamelijk ex post (risico’s)

– Moeilijk toe te passen op ‘niet markt’-issues (pluriformiteit/vrijheid van meningsuiting, privacy)

24

Sectorspecifieke regulering

• Bestaande sectorspecifieke regelgeving is niet van toepassing op zoekmachines ((AVMS-directive, Telco-kader, E-commerce richtijn (behalve article 6))

• of vergt verdere aanpassing (privacy)• Sommige bestaande concepten zouden

toepasbaar kunnen zijn

Pluriformiteit

• Pluriformiteit– Onderzoek mbt redactiestatuten: redactiestatuut

beschermt niet tegen overnames

– Tijdelijke wet mediaconcentraties: breed en beperkt instrument

– Mediamonitor Commissariaat voor de Media

– EU: ‘Independent Study on Indicators for Media Pluralism in the Member States – Towards a Risk-Based Approach (Media Pluralism Monitor, MPM)

Privacy

• Privacy niet verwarren met exploiteren databases• Geen marktwerking met betrekking tot privacy

(privacy geen relevant issue bij overnames)

• Marktwerking is ongewenst• Privacy-inbreuk is niet te herstellen; ex ante

waarborgen essentieel

27

Een convergerend regelgevend model

– Aanmerkelijk marktmacht (advertentie/zoek-markt)

– Toegang (informatiediensten aanbieders, verbod uitsluiting, non-discriminatie)

– Minimun kwaliteitscriteria (QOS) (afhandelijk zoekopdrachten, presentatie zoekresultaten)

– Transparantie– Consumer empowerment (zelf-controle

niveau)

28

Een convergerend regelgevend model

– Inhoud:• Een waardeketen geörienteerde

aansprakelijkheid• Advertentieregulering

– Privacy:• Aanbevelingen artikel 29 workgroup• Herziening algemene/bijzondere

privacyrichtlijn?

29

Auditing/good governance

• Auditing van:– Bedrijfsprocessen (bv zoeksysteem)– Data bewerking/opslag/gebruik

• Good governance– Risico analyse– Maatschappelijke verantwoordelijkheid

30

Conclusies

• Online business model wordt gedomineerd door advertentiemodel

• Conflicterende belangen• Regulatoire intervention lijkt onvermijdelijk• Convergerend reguleringsmodel• Auditing/Good Governance

31

32

Prof. dr. N.A.N.M. van EijkInstitute for Information Law (IViR)University of Amsterdamemail: vaneijk@ivir.nlwww.ivir.nl