Over seks gesproken

BRAM BAKKER

Over seks gesproken

Uitgeverij Podium

Amsterdam

Bakker - Over seks2.bw 01-03-2012 17:38 Pagina 3

Inleiding

In het vliegtuig naar mijn vakantiebestemming lees ik een week-

blad, gekocht op Schiphol. Het is een themanummer over seks.

Het tijdschrift geniet een reputatie als kwaliteitsblad, maar met

dit onderwerp weet de redactie zich duidelijk niet goed raad. De

vraag is of er veel bladen zijn die wél een consistent nummer over

dit complexe onderwerp zouden kunnen maken. Feit is dat ieder

zichzelf respecterend tijdschrift met enige regelmaat aandacht be-

steedt aan seks. Sex sells, dat zie je overal terug. Een van de tele-

visiezenders in het basispakket dat ik thuis heb biedt zeven keer

vierentwintig uur harde porno. Overal op het internet krijg je ge-

vraagd en ongevraagd seks aangeboden, gratis of tegen betaling.

Vaak is de seksuele suggestie subtieler. Bijvoorbeeld de manier

waarop vrouwelijke topsporters in beeld worden gebracht. Bij het

kijken naar het tennistoernooi van Roland Garros kreeg ik bij ie-

dere vrouwenpartij close-upbeelden van de lichamen van de speel-

sters voorgeschoteld. Vooral rond de korte rokjes. Dat was dertig

jaar geleden echt anders. Hoewel het tegenwoordig politiek cor-

rect is om je te verzetten tegen seksisme, gebeurt in de media het

tegenovergestelde.

Er is weinig in de wereld dat de mens zo bezighoudt als seks. In

het Volkskrant Magazine staat een wekelijkse rubriek met de

veelzeggende titel ‘Lust en liefde’. De strekking is ondanks de op-

pervlakkige verschillen vrijwel altijd dezelfde: de geïnterviewde

laat ons weten welke grote ontdekking op het terrein van de lief-


de zijn of haar leven volledig heeft veranderd. Ten goede uiteraard,

want mislukkingen hoeven niet in de krant. In een terloopse zin

lezen we vaak ook nog dat het met de nieuwe liefde ook seksueel

ongekend veel beter is, of waanzinnig goed, of iets van vergelijk-

bare strekking. Opvallend is dat de verhalen steeds geanonimi-

seerd zijn. Zou de omgeving soms bezwaar kunnen maken tegen

de gepresenteerde feiten? Het succes van de rubriek is waar-

neembaar tot in mijn spreekkamer, met enige regelmaat wordt er

door cliënten aan gerefereerd. Zoals door de man wiens vrouw er

al jaren een minnaar op na hield, terwijl hij haar eindeloos ge-

smeekt had de affaire te beëindigen. Op een ochtend kwam hij bij

mij langs met een aflevering van ‘Lust en liefde’ waarin een vrouw

van dezelfde leeftijd als zijn echtgenote lyrisch verhaalde over de

relatie die zij er sinds geruime tijd naast haar huwelijk op na hield.

Inclusief geweldige seks natuurlijk. ‘Moet ik hier dan ook maar

genoegen mee nemen?’ vroeg mijn cliënt zich hardop af. Hij klonk

wanhopig. Het bleek dat zijn overspelige vrouw hem zelf op het

artikel had geattendeerd. Even schoot de mogelijkheid door mijn

hoofd dat ze ook zelf de hoofdpersoon van het verhaal zou kunnen

zijn. Een helder antwoord op zijn vraag geven viel trouwens niet

mee. In zo’n complexe situatie gaan persoonlijke opvattingen van

een hulpverlener nu eenmaal ook een rol spelen. Durf iemand

maar eens een stevig advies te geven, terwijl je zelf misschien ook

niet zou weten wat te doen in zijn situatie.

De laatste jaren stoor ik me steeds meer aan de weinig doordach-

te opinies die er over seks te horen zijn. Vaak wordt er iets met

grote stelligheid beweerd, maar blijkt na even doorvragen dat een

gedegen argumentatie ontbreekt. Voorbeelden te over:

‘Als de seks niet goed is, kun je de relatie maar beter beëindi-

gen.’

10 over seks gesproken


‘Op het moment dat een van beide partners stiekem vreemd-

gaat is de relatie ten dode opgeschreven.’

‘Het is een natuurlijke behoefte, dat ik minimaal twee keer in

de week seks wil.’

‘Na een paar jaar wordt de seks per definitie minder spannend.’

‘Je kunt helemaal niet verslaafd raken aan seks.’

Veel van de verwarring die er rond seks en liefde heerst heeft te

maken met de culturele opvattingen over deze onderwerpen. Die

opvattingen lijken in steeds hoger tempo aan verandering onder-

hevig. Via de media worden meningen gepresenteerd waarmee we

ons vaak geen raad weten. Ze worden door de consument van die

media klakkeloos overgenomen of fel bestreden, en alles wat daar-

tussenin zit. Is porno nu meer of minder vrouwonvriendelijk ge-

worden in de afgelopen decennia? Worden verschillen tussen

mannen en vrouwen op seksueel terrein groter of juist kleiner?

Bovendien is er voor iedere overtuiging wel een onderzoek als on-

dersteunend bewijs aan te voeren. Want ook in de wetenschap be-

staan veel tegenstrijdige opvattingen en de uitkomsten van on-

derzoek spreken elkaar regelmatig tegen.

Veel mensen hebben vragen over de verhouding tussen seks en

liefde. Zijn deze twee onlosmakelijk met elkaar verbonden, zoals

veel mensen nog altijd denken, of kan het een moeiteloos worden

losgekoppeld van het ander? De laatste opvatting lijkt aan popu-

lariteit te winnen. Maar of de mensheid daar op termijn mee is ge-

baat, is maar zeer de vraag. Als deze tendens zich doorzet; want

maar al te vaak veranderen we ook weer van mening als het over

seks en liefde gaat.

In de dertig jaar dat ik mezelf volgens de wet volwassen mag

noemen, is er veel veranderd op het terrein van seks. Op grond van

mijn professionele scholing en expertise zou ik verstand van sek-

inleiding 11


sualiteit moeten hebben, maar de realiteit is dat ook veel profes-

sionals als ik moeite hebben met dit complexe en doorlopend van

gedaante veranderende onderwerp.

Waar gaat het heen met onze seksualiteit? En waar zou het

heen moeten gaan? En hoe moet het nu met de liefde? Want laat

ik dat vast verklappen: ik geloof niet in het ontkoppelen van sek-

sualiteit en liefde.

Dit boek is een persoonlijke zoektocht naar de antwoorden op vra-

gen die de meeste volwassenen weleens bezighouden:

Welk erotisch verzoek van je bedpartner mag je zonder enige te-

rughoudendheid van de hand wijzen, omdat het abnormaal is?

Hoe weet je dat eigenlijk, wat wel of niet normaal is als het over

seks gaat? Bepaal je dat zelf, of lees je dat in een krant of tijd-

schrift?

Hoe zat het ook alweer met die seksuele geaardheid? Is ieder-

een in aanleg biseksueel en bepalen opvoeding en omstandighe-

den je voorkeur? Of word je als relnicht of stoere macho geboren?

Het is duidelijk dat ook ons doen en laten op seksueel terrein

wordt beïnvloed door wat we daarover lezen of zien. Soms lijkt er

zelfs sprake te zijn van heuse trends, die doen denken aan de mode.

Puberjongens willen ineens niet meer naakt met elkaar onder de

douche staan na het sporten. Waar komt zoiets vandaan, is het al-

lemaal de schuld van de media?

Met het internet dat in vrijwel ieder Nederlands huishouden

tot de basisbehoeften wordt gerekend, is ook de drempel om eens

naar porno te kijken vrijwel geheel verdwenen. Is dat vooruitgang,

of zitten er ook bedenkelijke kanten aan? Zou je nu echt verslaafd

kunnen raken aan het kijken naar pornofilmpjes?

Uit allerlei onderzoeken blijkt dat de seks vaak minder wordt

naarmate een relatie langer duurt. Er wordt ook steeds minder



over seks gesproken. Met vrienden niet, maar ook niet met de

eigen partner. Hoe zou dat toch komen? En is het echt onvermij-

delijk dat het na verloop van tijd minder spannend wordt tussen

de lakens?

Iedereen weet dat het combineren van seks en liefde waarschijn-

lijk het meest bevredigend is. En toch lijken steeds minder men-

sen te weten hoe ze dat precies moeten doen. Of is het geen van-

zelfsprekende combinatie, maar een romantisch ideaalbeeld dat

niet realistisch is?

Het lijkt erop dat niet enkel mannen, maar ook vrouwen het

steeds minder lastig vinden om vreemd te gaan. Als de vaste seks-

partner het laat afweten mag je toch best vervanging zoeken? Of zijn

er belangrijke argumenten om niet vreemd te gaan? Zijn er voorde-

len aan de monogame relatie, waarvan we ons niet bewust zijn?

Er zijn maar weinig mensen die begrip hebben voor pedofielen.

De roep om een hardere aanpak door politie en justitie klinkt

steeds luider. Maar helpt het wel om bepaalde vormen van seks te

verbieden? En welke zouden dat dan moeten zijn?

Steeds vaker doen we een greep in de pillenpot om een licha-

melijk ongemak te bestrijden. Is de erectie niet hard genoeg of

duurt het te lang, dan is er Viagra. Is dat een lapmiddel of een

prima oplossing?

In de tijd dat Freud populair was ging het in de psychotherapie

veelvuldig over seks. Die tijd ligt achter ons, en seks lijkt nog

maar weinig onderwerp van gesprek te zijn bij de psychologische

hulpverlener. Heeft het daarmee de plek die het verdient, of mag

het daar wel weer wat vaker over seks gaan?

Dit soort onderwerpen zal in dit boek aan de orde komen, en ook

ongeveer in deze volgorde. Eerst zal het gaan over de actuele stand

inleiding 13


van zaken, over de denkbeelden die momenteel de boventoon voe-

ren als het over seks gaat. Dan komen de problemen aan de orde:

wat is pathologisch of abnormaal, en zou behandeld moeten wor-

den of verboden? Vandaar is het een kleine stap naar de behande-

laars en hun behandelingen. Maar ook naar de oplossingen die je

zelf kunt bedenken om seks en liefde weer tot een prettige com-

binatie te maken.

Mijn theoretische kennis en praktijkervaring lopen als een rode

draad door dit boek, maar een persoonlijke visie wil ik de lezer

daarbij niet onthouden. Dat daar verschillen van mening uit voort

zullen komen is onvermijdelijk, maar naar mijn idee ook noodza-

kelijk: er zijn veel te weinig goede gesprekken over seks. Laat

staan dat er een serieus publiek debat is. En dat is vreemd, omdat

de meeste mensen seksualiteit beschouwen als een belangrijk on-

derdeel van het leven. Seks is voor velen een belangrijke maat

voor de kwaliteit van hun leven.

Als ik in dit boek schrijf over mensen die ik in mijn hoedanigheid

als arts of therapeut heb gezien, dan heb ik hen voor de lezer on-

herkenbaar gemaakt door details uit hun geschiedenis te wijzigen,

zonder overigens de essentie van de casus geweld aan te doen.

Zoons van cliënten werden dochters, Zeeland veranderde in Fries-

land, enzovoort. Praktijkvoorbeelden zul je veel tegenkomen, ze

zijn naar mijn overtuiging vaak veelzeggender dan wetenschap-

pelijke cijfers. Ik heb ervoor gekozen om de mensen die om pro-

fessionele hulp vroegen aan te duiden als cliënten, omdat het

hoofdzakelijk over een psychotherapeutische context gaat. Dit

neemt niet weg dat de term patiënt in veel gevallen even toepas-

selijk was geweest, omdat een psychiater een arts is, en die wer-

ken per definitie met patiënten.

Veel van hetgeen in dit boek te lezen is, houdt verband met, of



is geïnspireerd op, het werk van anderen. Ik zal dat zo veel moge-

lijk aangeven in de teksten. Het is echter niet mijn ambitie om

een wetenschappelijk werk te produceren, waarbij iedere bewe-

ring wordt voorzien van een literatuurreferentie. Achter in dit

boek treft u een beknopte lijst aan met de belangrijkste literatuur

die ik heb gebruikt, en titels van boeken waarvan ik denk dat ze

de lezers van dit boek wellicht ook zullen interesseren.

De directe aanleiding tot het schrijven van dit boek waren de seks-

verslaafden die ik de afgelopen jaren heb gesproken. Ik zag en

hoorde hoe zij, en hun partners en gezinnen, leden onder deze nog

onbekende ziekte. Een kwaal die ik nog steeds niet goed begrijp.

En ik realiseerde me dat er eigenlijk nog veel meer aspecten van

seksualiteit waren die ik niet goed kon plaatsen. Het schrijven

van dit boek heeft mij geholpen om mijn eigen denken over seks

te ordenen. Ik hoop dat andere mensen die worstelen met vragen

over seks er houvast aan zullen hebben. Iedere lezer die door dit

boek verder wordt geholpen op de weg naar een liefdevol seks-

leven is mij dierbaar.

Bloemendaal, februari 2012

inleiding 15


Over seks gesproken

Documents

Transcript of Over seks gesproken