1

OUVERTURE ARTISTIEKE

COMPETENTIES

Competent in Artistieke Competenties KHLim,

Kunstig Competent GO!

2

Ouverture artistieke competentiesLuk Bosman & Erik SchrootenVormgeving Wim De Buck

© 2014, Luk Bosman & Erik SchrootenUitgegeven in eigen beheerJean-luc.bosman@g-o.be - Erik Schrooten erik.schrooten@khlim.be

Alle rechten voorbehouden.Alles uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand en/of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever

ouvertureartistieke

competentiesCompetent in Artistieke Competenties KHLim,

Kunstig Competent GO!

3

De projecten Competent in Artistieke Competenties van de KHLim en Kunstig

Competent van het GO! verkenden twee jaren het terrein van de artistieke

competenties. Het resultaat is een helder concept dat vele leraars deeltijds

kunstonderwijs raakt.

Deze brochure introduceert het concept artistieke competenties.

De teksten zorgen voor een samenhangend verhaal dat overzicht geeft. De

beelden en witte ruimte dagen je uit om eigen invullingen te laten opborrelen.

Veel plezier!

Luk Bosman (jean-luc.bosman@g-o.be)

Veerle Boeckx, Sven Creyns, Ann Deballie, Harry Faessen

en Erik Schrooten (erik.schrooten@khlim.be)

4

Ik weetIk kanIk wil

Ik KUNST

artistieke competenties? Artistieke competenties zijn bekwaamheden die je nodig hebt voor je artistieke

praktijk. Enkele voorbeelden:

De leerling kan een partituur instuderen.

De leerling kan een eigen interpretatie van een theatertekst geven.

De leerling kan een eigen dansfrase verzinnen.

De leerling kan geschikte tekstfragmenten opzoeken.

Voor elke competentie heb je kennis, vaardigheden en attitudes (bijv. aandacht,

doorzettingsvermogen en nauwkeurigheid) nodig.

Je bent pas echt competent als je de competentie zelfstandig en in een

authentieke context kan uitvoeren.

5

onderwijs + kunsten = paarsHet deeltijds kunstonderwijs is uniek in het Vlaamse onderwijslandschap.

Het combineert het beste van de onderwijs- en kunstenwereld.

Onderwijs geeft richting. Het bereikt strakke, vooraf bepaalde leerdoelen.

Dankzij een systematische, chronologische en lineaire aanpak.

De kunstenwereld biedt ruimte. Hier ontbolsteren unieke talenten, dromen en

aspiraties. Tot een eigen vormtaal en unieke stem.

Als onderwijs blauw is en kunsten rood, dan kleurt het deeltijds kunstonderwijs

paars. Met evenveel aandacht voor richting als voor ruimte.

6

Het NA van het KO

Vakmanschap ontwikkelen

Unieke ikaanscherpen

Samenwerkenondersteunen

Nieuwsgierigheidprikkelen

Verbeelding en e pressie stimuleren

Tonen versterken

brede artistieke vormingHet deeltijds kunstonderwijs wil nauw aansluiten met de ontwikkelingen in de

hedendaagse kunstenwereld. Kunstenaars werken daarin vaak samen over de

disciplines heen en dienen van vele markten thuis te zijn.

Het deeltijds kunstonderwijs biedt kansen om veelzijdig competent te worden. Het

DNA van het deeltijds kunstonderwijs bevat volgende elementen:

• vakmanschap ontwikkelen;

• verbeelding en expressie stimuleren;

• nieuwsgierigheid prikkelen;

• présence versterken;

• samenwerken ondersteunen.

De slotsom is dat leerlingen in het deeltijds kunstonderwijs als mens gevormd

worden en uitgroeien tot een unieke ik.

7

vijf rollen + één unieke ikDe essentie van het deeltijds kunstonderwijs is een brede artistieke vorming

bieden, en het unieke ik helpen ontwikkelen.

Het model van de vijf rollen is een belangrijke werkinstrument om deze vorming

aan op te hangen. Elke rol staat voor één van de kernen uit het DKO-DNA:

• De vakman ontwikkelt vakmanschap.

• De kunstenaar scherpt de eigen verbeelding en expressiekracht aan.

• De (onder)zoeker stelt vragen, experimenteert en (onder)zoekt.

• De samenspeler werkt samen met anderen.

• De performer toont (zich) aan een publiek.

Het rolmodel reikt een gemeenschappelijk kader en woordenschat aan om over

de disciplines heen met elkaar in gesprek te kunnen gaan en samen te werken.

onderzoeker

kunstenaar

samenspeler

vakman

performer

unieke ik

8

woorden voor alle kunsten: speelkaARTenCommuniceren tussen verschillende disciplines is niet vanzelfsprekend. Iedere

discipline gebruikt een ander medium; klank, beeld, woord en bewegend lichaam.

Ze ontstonden ook vanuit erg verschillende tradities.

De gemeenschappelijke woordenschat van de rollen maakt samen spreken,

werken en creëren makkelijker.

Een eerste hulpmiddel is een set van 36 speelkaarten in zes kleuren, die refereren

aan één van de zes rollen. Op elke kaart staat een kernbegrip van een rol

geschreven.

Er zijn twee sets beschikbaar: een voor kinderen (6-12 jaar) en een voor oudere

leerlingen.

ik BEREID MEGOED VOOR

als ik optreed

ik weet wat ikNOG NIET

GOED KAN

ik kan ZEGGEN wat iemand

goed of minder goed kan

ik OEFENtot ik het

kan

ik ontdekgraag

IETS NIEUWS

ikFANTASEER

GRAAG

9

woorden voor alle kunsten: landkaARTenOm de competenties van leerlingen te kunnen observeren, vastleggen en

uitdrukken hebben we (een) taal nodig. Het leerplichtonderwijs gebruikt

gewoonlijk (exacte) definities, woorden en aanvinklijsten. Maar past dit bij het

deeltijds kunstonderwijs?

Wij kiezen voor een open en beeldend concept: de landkaarten.

Elke kaart zoomt in op één rol. Elke kaart heeft een eigen kleur, dynamiek en

vormtaal, én eigen begrippen en metaforen.

LAND ART - is een stroming in de beeldende kunst, waarbij kunstenaars

kunstzinnig ingrijpen in een landschap.

LANDKAART - geeft gebieden, reliëf, waterlopen, centra en verbindingswegen

op een overzichtelijke wijze weer.

landkaART - maakt de bouwstenen van artistieke leerprocessen zichtbaar en

bespreekbaar en daagt leraar-kunstenaars en hun leerlingen uit om er mee

aan de slag te gaan.

10

de vakman‘Vakmanschap is altijd door kwaliteit gedreven werk’. Richard Sennett, in ‘De ambachtsman. De mens als maker’(2008).

De landkaart vakman ziet er hoekig uit. De wegen zijn recht. Het vakmanschap

pak je best zo efficiënt mogelijk aan.

Rondom de huizenblokken worden rondjes gedraaid. Zonder repeteren en

oefenen immers geen vakmanschap.

Alle straten en wegen lijken op elkaar. Standaardisatie hoort bij vakmanschap.

De kleur van de vakman is grijs. Het is een kleur die allerlei gradaties en nuances

heeft én zich vlot laat mengen met de kleuren van de andere rollen.

Erik SchrootenLuk BosmanWim De Buck

11

e kunstenaarIt’s not easy being green! Kermit de Kikker uit de Muppetshow over identiteit

De landkaart van de kunstenaar kleurt groen. Groen staat voor vitaliteit, bloei,

mogelijkheden en weelderigheid.

De kaart ziet er grillig, vlekkerig en onvoorspelbaar uit. De groene rivieren bewegen

en kronkelen door de kerngebieden van de kunstenaar.

Wil je kunstenaarschap ontwikkelen bij je leerling? Geef hem ruimte om te spelen,

proberen, experimenteren, creëren, verbeelden en verklanken.

Geef extra aandacht aan verwondering, de eigen intuïtie, het schone, het sublieme

en het kwetsbare.

Schaven

Moed

Buiten zinnen

Pauzeren

er n eren e en

n e

t rukken

n r nteren

er ee en

ets aar e

ntu t e

er enterene en

geraakt worden

oog hebben voor het ongewone

impressie

Passie

Beleving

(Ver)dwalen

speelveld

spelplezier

variëren

proberen transformeren

verbindenverbanden

combineren

creativiteit

durven

oog voor het schone van het lelijke

het onaffe

neus voor het juiste

vertolken

interpreterenschrappen

kiezen

expressie

vorm (aan)geven

dromen van het onmogelijke

anders bekijken

(h)art

ingeving

laten komen

Op de rand

feeling voor het sensuele wroeten

afzetten

buiten de lijntjes kleuren

eigen smaak

eigen stem(pel)

Erik SchrootenLuk BosmanWim De Buck

kunstenaar

12

de (onder)zoekerAan leerlingen zeggen ‘Dit is van belang, en zo moeten jullie er mee omgaan’, ontneemt hen de kans om de wereld (van de kunst, van de wetenschap,…) te vernieuwen.Hannah Arendt, filosofe

We komen allemaal nieuwsgierig ter wereld. Baby’s experimenteren met alles in

hun omgeving. Zodra ze kunnen spreken, stellen ze de ene vraag na de andere.

Kinderen benaderen het leven met een onverzadigbare nieuwsgierigheid en een

niet aflatend streven om bij te leren.

Het deeltijds kunstonderwijs is de plek om deze natuurlijke drang tot (onder)

zoeken te blijven prikkelen.

Blauw staat voor de lucht. Vanuit een helikopterzicht verken je een bepaald

gebied. Het labyrint op deze kaart biedt vele keuze- en uitwijkmogelijkheden. Je

kan er verdwalen en vastlopen. Dat is eigen aan het artistiek proces.

niet willen weten

zich vragen stellen

verwondering

doorzette

n

nieuw spoorwikken en wegen

speuren naar sporen

weg van avontuur

bron van informatie

gras

duine

n

ontrafelen

bron van inspiratie

doolhof van informatie

weg

van d

e wer

eld

gedachtenstromenopen blik

durf

invalshoekenandere ku(n)sten bez

oeken

neigingen

catacomben

in vraag stellen

voorkeuren

nieuwe

wereld

afkeer

intu

ïties

oordeel uitstellen

onderbouwen

kunststromingen

straatje zonder einde

platgetreden paden

weg van de (leer)meesters

wég van de (leer)meesters

wég van de wereld

overwegen

brug naar

mysterieus

obstakels

tussenstop

tankplaats

uitvindeneigen pad

hervinden

niet vinden

ondervinden

panorama

schatten verzamelen

delen

begrijpen

onthouden

weten

vasthouden

dieper graven

e e

historisch centrum

bewondering

over het muurtje k

ijken

Erik SchrootenLuk BosmanWim De Buck

onderzoeker

13

e samenspelerIk werk met mensen waarvan je het niet zou verwachten. Ik neem daarbij risico’s en loop de kans op mislukkingen, maar het verrassende en creatieve resultaat van een succesvolle samenwerking is erg groot. David Byrne, ex-leider van de Talking Heads

Kunstmakers werken op sommige momenten alleen en op andere samen. Samenwerken

betekent in het deeltijds kunstonderwijs:

- feedback geven op elkaars werk;

- elkaar helpen met een moeilijke passage;

- samen een voorstelling of tentoonstelling maken.

De rol van samenspeler helpt je een creatieve kunstenaar, een kundige vakman, een

performer met présence en een vaardig (onder)zoeker te worden. Een leraar heeft hier oog

voor.

spel

als spel

spannn s el

l ssen

ran

naspelen

man p lerens leren m eren

r rammen

eers el

spelen

p e r r n

men

e n e en

eer er e en

n s emmen

e enspelen

n m e en

n r n eren

er re en

ers ppen

aar elen

l s eren

l en

elan s ell nnen

n e er e en

e r l spelen

e al e en spelen

e ee l

p el aar n espeeln

samenre ren

aan elen

a ns

nspelen

a a enns emm

en

spelen

Erik SchrootenLuk BosmanWim De Buck

samenspeler

14

e performerDat er voor het voorbrengen van een werk publiek nodig is,daaraan valt niet te twijfelen. Cesare Pavese, Leven als ambacht.

Jonge kinderen tonen trots hun tekening en knutselwerk. Ze doen niets liever dan

een pas geleerd lied laten horen.

Later wordt het (zich) tonen aan een publiek meer tricky. Het vraagt

zelfvertrouwen en leren omgaan met plankenkoorts. Het deeltijds kunstonderwijs

is de plek bij uitstek om je daarin te oefenen.

Een performer probeert het publiek te raken met hetgeen hij/zij toont; opkomen,

plaats nemen en het woord of de blik tot het publiek richten.

Je toont je vanaf het moment dat je het podium opstapt. Je kan hierin een eigen

stijl ontwikkelen; je kan kiezen voor een branievolle entrée of een klunzige intro. In

elk geval is het belangrijk te weten dat je hiermee een bepaalde toon zet.

ere e

e o e eme er er e e

r e

r e

e e eer or e

o e

r eoe e

ere

r

e erf e e

e oo e e

er e

f op e ep e

er e

er oppe

o m

ffe e er

pe e opo oor e e om e e

oor oe

oor oe

o e e re

o o

o oore effe

o oore p e

e eemme

e e

o e r ee e

o e

p rme

o e

e e e oor

ere e e e

ere e e e

e

roere

e e e

e o ere

er o ere

pp

e

o m

oe o e

e eoe ore

po ere

ere

Erik SchrootenLuk BosmanWim De Buck

performer

15

  Iedereen is anders,Niemand is als jij.Iedereen is anders,Jij bent jou en ik ben mij.Elly en Rikkert

Leerlingen komen in het deeltijds kunstonderwijs binnen als een uniek persoon

met eigen dromen en wensen, met een eigen voorgeschiedenis en achtergrond.

Doorheen de lessen en ervaringen krijgt hun persoonlijkheid nog meer vorm en

reliëf.

Wie echt artistiek bezig is ontwikkelt een eigen stem of een eigen vorm. Het

unieke verdiept en verbreedt zich.

De manier waarop de leerling invulling geeft aan de kunstenaar, de vakman, de

samenspeler, de (onder)zoeker en de performer, vormt zijn unieke ik.

Erik SchrootenLuk BosmanWim De Buck

unieke ik

e ei en  in e uk

16

uitzoomenElke landkaart past in een groter plaatje. De totaalkaart brengt de verschillende

landkaarten bij elkaar en maakt de samenhang zichtbaar. De verschillende

rollen vloeien in elkaar over in tussenzones. Competent worden in het ene gebied

beïnvloedt de ontwikkeling in een ander gebied.

De kunstenaar, vakman en (onder)zoeker zijn belangrijke domeinen in deze

globale kaart.

De pleinen zijn plekken waar de kunstenaar/leerling zijn ontwikkelde werk toont.

Deze plekken zien er telkens anders uit: soms klein, soms groot, soms in een

klassieke setting, soms ongewoon.

De samenspeler stippelt een weg uit doorheen de hele kaart. De vingerafdruk

van het unieke ik komt soms meer, soms minder op de voorgrond.

Erik SchrootenLuk BosmanWim De Buck

onderzoeker kunstenaar

samenspeler

vakman performer

unieke ik

17

er enteren

impressie speelveld

variëren

proberen transformeren

verbindenverbanden

combineren

creativiteit

durven

dromen van het onmogelijke(h)art

inzoomenDe landkaarten laten de kernen van een bepaalde rol zien en voegen woorden,

beelden en metaforen toe. Ze brengen in kaart waar het in het deeltijds

kunstonderwijs om te doen is.

Ze laten ook toe om in te zoomen. Dan komt een woord of een cluster woorden

in het vizier. Hoe maak jij deze woorden in je onderwijspraktijk zichtbaar? Een

uitdagende vraag…

De inspiratiekaarten kunnen je helpen om in te zoomen op bepaalde concepten

en ze concreet te maken.

18

kaARTen naar je hand zettenDe landkaarten komen in twee versies.

De set standaardkaarten biedt je een vast palet aan beelden, woorden en

kansen.

Met de set werkkaarten kan je de kaarten naar je hand zetten. Woorden

kunnen weggelaten of toegevoegd worden. Je kan kaarten meer of minder

invullen.

Hoe kan je de kaarten gebruiken?

• als inspiratie voor je lespraktijk: Waar is het me om te doen? Waar besteed

ik veel, weinig of geen aandacht aan? Welke kansen zie ik?

• als navigatiemiddel: Welke weg wil ik met mijn leerlingen uittekenen?

• als hulp om met leerlingen én collega’s af te stemmen;

• als observatie- of evaluatie-instrument;

• als uitnodiging tot glimlachen en zoeken naar ideeën achter de woorden.

19

Afstemmen

Observeren

Verzamelen

VoedenWaarderen

art-padNiet elke leerling pikt uit de lessen hetzelfde mee. De ene leerling wil een

bepaalde techniek in de vingers krijgen. Een ander wil ervaren hoe plezierig het is

om samen te musiceren. Een derde is dol op creatieve ontwerpopdrachten.

Elke leerling ontwikkelt zich via een kronkelend pad. En dat pad is voor iedereen

anders. Dit maakt het deeltijds kunstonderwijs zo uniek: er zijn evenveel

ontwikkelpaden als er leerlingen zijn.

En toch zijn er gemeenschappelijke elementen: afstemmen op elkaar, regelmatig

achteruit- en vooruit blikken, voeding geven voor een volgende stap en informatie

verzamelen om tenslotte waarderend terug te koppelen.

20

artistieke barcodeOm de ontwikkeling van leerlingen in beeld te brengen, gebruiken we het

concept van de barcode. De barcode drukt uit wat bij een leerling sterk of minder

ontwikkeld is. Hij is uniek voor elk leerling.

In één oogopslag zie je welke competenties dik en minder dik in de verf staan.

Door barcodes van je leerling in de tijd te vergelijken maak je zijn artistieke

evolutie bespreekbaar.

In de e-tool (zie pagina 50) beschrijven we hoe een barcode tot stand komt.

21

de duizendpootHet deeltijds kunstonderwijs beoogt leerlingen op een veelzijdige manier te

vormen. Dit vraagt van jou als leraar-kunstenaar een even grote veelzijdigheid.

Het is sterk als je zelf model staat voor de verschillende competenties. Groeien

als leraar-kunstenaar betekent in die zin stilstaan bij volgende vragen: Welke

rollen beheers ik al goed? Waar liggen voor mij de kansen? Hoe begeleid ik mijn

leerlingen voor een bepaalde rol?

22

If you don’t have a friend who’s a painter,you’re in trouble.

If you don’t have a friend who’s a musician,you’re in trouble.

If you don’t have a friend who’s a dancer,you’re in trouble.

If you don’t have a friend who’s an actor,you’re in trouble.

Vrij naar Morton Feldman, Darmstadt Lecture, 1984

van elkaar lerenWe hebben veel van de andere domeinen te leren. De sterkte van de ene is vaak

de uitdaging voor een ander.

Een leraar beeld zet bijvoorbeeld vanaf het begin heel makkelijk in op de

kunstenaar. Bedreven stimuleert hij de creativiteit en de expressiekracht van

leerlingen. Spelen en experimenteren is bij hem evident.

In veel muziekonderwijs is de rol van vakman sterk ontwikkeld. Techniek en

respect voor de perfecte imitatie is belangrijk. Uitmuntende vakmannen afleveren

geeft een leraar muziek veel voldoening.

Een leraar drama of dans besteedt veel aandacht aan podiumprésence en de

zorg voor de eigen stem of het eigen lichaam.

Omdat het domein media volop in ontwikkeling is, zijn deze leraars vaak sterk in

het onderzoekend zijn.

23

doorzette

n

open blik

durf

invalshoekenandere ku(n)sten bez

oeken

oordeel uitstellen obstakels

uitvinden

ondervindenbewondering

over het muurtje k

ijken

leraars zijn (onder)zoekers

Ik heb geen special talentIk ben slechts nieuwsgierig

Albert Einstein

Wil je in het deeltijds kunstonderwijs breed competente leerlingen vormen dan

vraagt dat leraars die zich als (onder)zoekers opstellen:

Je zoekt naar de juiste aanpak voor elk leerling, je bent nieuwsgierig naar de

oude meesters maar volgt ook ontwikkelingen op in het eigen vakgebied. Je

staat als (onder)zoeker model voor je leerlingen. Je leeft voor hoe je nieuwsgierig

in het leven kan staan. Je toont hoe je op een slimme manier kan omgaan met

het onbekende. Bijvoorbeeld door een idee niet té snel weg te gooien en het op

zo’n manier te veranderen dat er iets interessants ontstaat.

24

sleutelvragen voor

evaluerenNiet alles wat kan gemeten worden, is het meten waard, en niet alles van waarde, is te meten.

Albert Einstein

Waarom evalueren? Wil ik mijn leerlingen ermee vooruit helpen? Of wil ik de kwaliteit van het

geleverde werk beoordelen? Of wil ik mijn leerlingen vergelijken en rangschikken?

Wat evalueren? Wil ik een werk evalueren? Of het werk eraan? Of beoordeel ik of iemand

competent is? Evalueer ik alle rollen? Of slechts enkele?

Wie evalueert? Op welke wijze betrek ik leerlingen? Welke meerwaarde hebben externen bij

de evaluatie? En zijn die externen vakgenoten of niet?

Hoe evalueren? In welke mate zijn mijn evaluaties voedend, veelzijdig en veelvormig? Welke

vormen zijn geschikt? Kloppen ze bij wat ik wil evalueren?

Wanneer evalueren? Evalueer ik enkel tijdens het toonmoment? Of las ik verschillende

toonmomenten in? Of evalueer ik permanent via feedup, feedback en feedforward?

25

principes voor

artistiek evaluerenVoedend

Elke evaluatie versterkt de goesting om zich verder artistiek en veelzijdig te ontwikkelen.

Evaluaties bieden voeding om een volgende stap in de eigen ontwikkeling te zetten.

Veelzijdig

Evaluaties geven feedback over de competenties verbonden aan alle rollen: vakmanschap,

kunstenaar, (onder)zoeker, samenspeler en performer.

Ze worden verwoord met aandacht voor het unieke van elk leerling.

Veelvormig

Leerlingen krijgen een gevarieerd palet aan kansen om te tonen wat ze kunnen; verschillende

momenten, verschillende vormen, verschillende actoren.

26

Het NA van het KO

Samenwerkenondersteunen

Tonen versterken

n e

e en

oog voor het schone van het lelijke

neus voor het juiste

vertolken

interpreterenexpressie

vorm (aan)gevendromen van het onmogelijke

verzamelenOm na te gaan hoe iemand zich ontwikkelt in de rollen is het belangrijk om terug

te blikken op de afgelegde weg.

In de beeldende kunsten is het een verworvenheid dat leerlingen hun eigen weg

documenteren.

In dagboeken worden inspirerende gedachten en markante gebeurtenissen

bijgehouden.

In plakboeken worden knipsels en foto’s verzameld als mogelijk inspiratie.

In porfolio’s worden polaroids van eigen werk – best works én minder

goed gelukte werken – chronologisch ingeplakt. De evolutie in compositie,

thematiek en kleurenpalet wordt zo zichtbaar.

27

ook leraars verzamelen Het klassieke hulpmiddel om vorderingen van je leerlingen bij te houden is het

puntenboek en de agenda.

Je ziet en hoort dingen die typisch zijn voor een leerling: ze doen verrassende

uitspraken of laten opvallende dingen zien. Vaak vergeet je deze gebeurtenissen

snel, terwijl ze juist kleur geven aan iemands artistieke ontwikkeling.

Hou dergelijke observaties vast en gebruik ze bij de evaluatie van je leerlingen.

Misschien verkies je daarbij een papieren notitieboek. Of gebruik je liever nieuwe

technologieën?

Op de url http://kunstig.locolabo.be/ (gebruikersnaam: Test & paswoord: test)

vind je een voorbeeld van een tweeledig leerlingvolgsysteem. Je kan er dingen

noteren die je opvallen. Je kan je leerlingen scoren op belangrijke leerdoelen ….

en hun artistieke barcode zichtbaar maken.

28

schone praktijkenDe schone praktijken werden verzameld in een bundel inspiratiekaarten.

Sommige kaarten beschrijven direct toepasbare zaken. Andere bevatten ideeën

die je naar je eigen discipline vertaalt. Quotes van belangrijke kunstenaars

nodigen uit om op een andere manier naar artistiek onderwijs te kijken.

De kaarten werken het best wanneer ze in een klein team ter bespreking op

tafel komen. Maak het echt boeiend door deelnemers uit de verschillende

kunstdisciplines te laten meedoen.

Laat het kunstonderwijs tenminste open zijn…

wijd open voor de mogelijkheden die ieder mens, een nieuw jaar

en het leven tout court in zich dragen.

Ann Meskens, moraalfilosofe