Het orgel van Benningbroek

Zoals bekend bij de meeste gemeente leden en geïnteresseerden ligt het inwendige deel van het orgel bij Flentrop orgelbouw bv te Zaandam.

Nadat het orgel in 2016 onbespeelbaar was geraakt was er helaas groot werk aan het orgel nodig. Bij deze operatie is meteen conservatie van het schilderwerk van de orgelkas aangepakt.

Even een paar foto’s van de demontage

Links achterwand orgel . rechts stukje looppad in het orgel voor stemmerHet gat is de plaats van de speeltafel

In het orgel richting het front. Direct achter het front staan de bourdon 16’Dit zijn de houten pijpen

Tsja staan er toch veel pijpen in zo’n orgel…..

Speeltafel. Onderin ligt duidelijk zichtbaar de balg bijna boven zie je een kleinstukje windlade

Onderin de balg, deels ontmanteld. Boven ligt de windlade. De speeltafel is reeds weggenomen.

Windlade met stukje register mechaniek, de trekkers zijn weg de speeltafel is ook al weg.Links liggen de stokken waar de pijpen op staan nog op de lade, rechts zijn die er af en zijn we de slepen.

Tsja het schilderwerk…..

Links balg, rechts windlade uiterst rechts wat frontpijpen

In het kort hoe een orgel werkt

Het orgel bestaat eigenlijk uit een paar delen:-Windvoorziening-regeerwerk-Orgelpijpen

1 windmotor, 2 balg, 3 windkanalisatie, 4 winlade, 5 pijpwerk, 6 toetsen met toetstractuur

De windvoorziening in benningbroek bestaat uit een windmotor de een magazijnbalg van wind voorziet.Deze magazijnbalg heeft zelfs ( in het verleden al ) afgesloten schepbalgen.Vroeger toen het orgel nog geen windmotor had was er een balgentreder die door trappen de twee onderste schepbalgen bediende, door deze schepbalgen te treden werdt de magazijnbalg gevuld met lucht. Deze magazijnbalg zorgt dan voor een luchtvoorraadje waar mee kan orgelspelen. Door te blijven trappen blijft de luchtvoorraad redelijk constant stop je met trappen raakt de wind op. Geen wind=geen geluid.Doordat er nu een motor is word de wind vanzelf in de balg geblazen en houden we de druk constant. De scheppen waren overbodig geworden. Gelukkig zijn ze wel behouden maar hoeven niet opnieuw beleerd te worden te worden.

Hier een plaatje van een balg onder druk.

Alle scharnierdelen en hoeken zijn gemaakt van leer omdat een balg winddicht moet zijn moeten dus alle scheuren, kieren, en knoesten worden afgedicht ook dat gebeurd met leer.

Foto’s balg benningbroek in de werkplaats tijdens restauratie:

Regeerwerk:

Toetsen, registertrekkers, mechanieken, windlade.Daar valt zoveel over te vertellen dat het toch lastig is om het beknopt te houden. Maar ik ga mijn best doen.

Bijna al het pijpwerk staat op een zogeheten windlade, de windlade is het grote verdeelstation van de wind voor de orgelpijpen. Soms staat niet al het pijpwerk op die grote houten doos, en dan wordt met een leiding van de doos naar de desbetreffende pijp gegaan. Bijvoorbeeld de frontpijpen, en de bourdon 16 pijpen. Deze leiding noemen we conduct.

De conducten (lood) komen links uit de windlade naar rechts de plaats van de bourdon. Helemaal rechts zien we nog een paar die naar het front gaan.

De windlade bestaat echter ook weer uit vele onderdelen:Ventielen, cancellen, slepen, stokken.

Met de toets bedien ik via mechanieken het ventiel van een tooncancel (pallet) iedere toets heeft dus een ventiel! Met de sleep (slider) bepaal je welk register klinkt (dat zijn al de knoppen die de organist kan bedienen)U kunt zich voorstellen dat als ik bijvoorbeeld toets c indruk dat allen de c het moet doen en niet andere tonen. Als de tooncancel dus lek is zijn er problemen. Helaas zijn we in benningbroek daar mee geconfronteerd

Foto in werkplaats.

Hier kijken we tegen de ventielkant van de windlade. Deze ligt dus op zn kop. Het wit zijn restanten van het leer die zorgt voor de afdichting tussen bodem en ventiel. Zoals ook te zien zitten houten delen los (ligt er eentje ter demonstratie los op)dist moet dus allemaal verlijmd worden, nieuw leer etc etc. kortom een hele boek werk. En dan, dan moet het ook allemaal weer in elkaar…