WIE EENMAAL DE

MIDWINTERHOORN

HEEFT GEHOORD,

VERGEET HET NOOIT MEER...NOOET

In Twente, delen van Drente, het Duitse grensgebied en ook in de Achter-hoek, wordt nog steeds geblazen op de midwinterhoorn, een houten instrument. De blazers maken de hoorns vaak zelf, van berk, els of wilg. Er zijn ook profi ’s: ze maken prachtige horens met een diepe klank. Na fl ink wat oefenen kan eigenlijk iedereen er op blazen. Het zijn maar een zestal natuurtonen, die een eenvoudige

melodie vormen: ‘n oal’n roop! Die werd door-gegeven van boerderij tot boerderij. Je ver-

geet dat geluid nooit meer! Het maakt je stil… Vooral als tijdens het tweeduuster, de schemering,

geblazen wordt.

In Twente wordt geblazen in de periode van de Eerste Advent (rond het begin van december) tot Drie Koningen (6 januari), de tijd van midwinter. Dat is een oer-oud gebruik om het licht terug te halen en boze geesten te verjagen. Denkt maar aan de Germaanse Joelfeesten…

Ook is er al heel lang door de kerk een dimensie aan toegevoegd: het aankondigen van de geboorte van Christus. Midwinterhoornblazen is dus een boodschap van Licht.

Als er met de hoorn een geluid gemaakt kan worden dat erg ver draagt, kan die hoorn ook

gebruikt worden om te waarschuwen. Dat gebeurde soms: De politie komt! Pas op de douane!

Help! Wij hebben een probleem op onze boerderij! Zeker als het vriest, hoor je de hoorn van verre.

De hoorn wordt nog steeds gemaakt uit een boomstam, gekloofd in de lengte of doormidden gezaagd. De helften worden uitgehold. Als die helften tegen elkaar gedrukt worden, met een bies er tussen en met braamranken strak tegen elkaar gebonden, wordt het geheel in de waterput gehangen. Alles zwelt dan op en zo heb je een hoorn zonder luchtlekkages: de natte hoorn. Zwaar en in wintertijd vaak half bevroren. Daarom legde men de hoorn bij het blazen op de rand van de put… Dat is de èchte reden dat er boven de put geblazen wordt. Tegenwoordig doen we het eenvoudi-ger: we lijmen de helften tegen elkaar! En het resultaat? Een droge hoorn. Gelukkig zijn er ook nog natte hoorns. Qua geluid maakt nat of droog niet veel uit. Elke hoorn klinkt toch anders. Het is een echt solo-instrument.Boven in de hoorn wordt een gat geboord waar het mondstuk (hap of spool) in past. Die is gemaakt van

vlierhout. Verander de spanning van je lippen en je kunt tonen maken: je laat “n oal’n roop” klinken…

In de midwintertijd laten we de jonge men-sen uitmaken wie goed is in het blazen op de midwinterhoorn. We laten iedereen genieten van de tonen die het donker verdrijven. Het buurtschap met de beste jonge blazers mag het “Goold’n Heurnke” voor een jaar bewaren. En voor de beste individuele jonge blazer is er de Jeroen Heideman Trofee. Een schitte-rend beeldje van een midwinterhoornblazer. Ook de s enioren: zij gaan voor het “Zilver’n Heurnke”. Ja, dan hoor je pas echt hoe een hoorn moet klinken. Ach, ei-genlijk klinkt elke hoorn mooi. Veel belangrijker dan het “beste blazen” is het blazen zelf… het oproepen van het licht… Het terugdringen van de duisternis… Het aan-kondigen van het Kerstkind. En vooral het zorgen dat dit oude gebruik niet uitsterft.Ieder, die deze traditie een warm hart toedraagt blaast reeds of kan leren blazen. Vaders leren het hun kinderen, jongen of meid.

Blazen leer je van een iemand anders uit je buurtschap, je krijgt dan hun wijze van blazen over-geleverd. Tegenwoordig zijn er ook enkele muziek-scholen die in samenwerking met de blazers, korte cursussen verzorgen.

Meer informatie is te zien op de website van de Stichting Midwinterhoorblazen Twenthe. Deze site bevat veel meer over dit oude gebruik en is opgesierd met vele foto’s. Neem maar eens een kijkje. Spreek je geen Twents? De site is ook te lezen in het Nederlands, het Duits en het Engels! Bovendien is er vanaf eind november een agenda aanwezig wanneer en waar de hoorn klinkt…

Dan kun je zelf komen luisteren, stil in het donker… Je vergeet het geluid daarna nooit meer!

www.midwinterhoornblazentwenthe.nl

Deze folder is mede tot stand gekomen door ondersteuning van: