Europees Laboratorium voor Nutrinten (ELN), Bunnik tel: 030-2871492 1

ORGANISCHE ZUREN IN URINE

- test voor het verkrijgen van essentile informatie over het lichaamsmetabolisme -

DE ORGANISCHE ZUREN ANALYSE IN URINE De term 'organisch zuur' omvat een brede groep van stoffen die in fundamentele metabole processen in het lichaam gebruikt worden. Onder de organische zuren vallen neurotransmitter metabolieten en metabolieten uit de afbraak van vetten, koolhydraten en eiwitten tot energie. Chemisch hebben de organische zuren gemeen dat zij wateroplosbaar zijn, zuur en ninhydrine-negatief (wat inhoudt dat aminozuren gewoonlijk uitgesloten worden van deze groep). Het niveau van de organische zuren in de urine is relatief hoog, waardoor een groot aantal organische zuren in de urine aangetoond en bepaald kan worden. Het niveau van de organische zuren in de eerste ochtend urine (van voordat iets gegeten of gedronken wordt) in verhouding tot het creatinine niveau in diezelfde urine (mmol organisch zuur/mol creatinine) geeft een goed beeld van de status van de organische zuren. Traditioneel worden organische zuren analyses in urine alleen uitgevoerd voor het opsporen van ernstige aangeboren afwijkingen in het metabolisme, zoals phenylketonurie (PKU) en 'maple sirup urine disease'. De waarde van de organische zuren analyses is hiertoe echter niet beperkt. Omdat organische zuren onderdeel uitmaken van een zeer groot aantal fundamentele metabole processen, kunnen organische zuren analyses ingezet worden voor het (vroegtijdig) opsporen van een heel scala aan 'blokkades' in het metabolisme. Veel van dergelijke blokkades - die zich uiten in verstoringen in organische zuren niveaus - worden veroorzaakt of mede veroorzaakt door onvoldoende beschikbaarheid van bepaalde nutrinten; zoals bijvoorbeeld door de beschikbaarheid van onvoldoende nutrienten (vitaminen en/of mineralen) die nodig zijn als cofactoren van de voor de omzetting benodigde enzymen (o.a. biotine, vitamine B1, B2, B3, B5, B6, C, foliumzuur, mangaan, ijzer, magnesium, liponzuur en co-enzym Q10). Verstoringen in organische zuren niveaus zijn daardoor voor een deel goed met nutrienten te behandelen. Behalve organische zuren uit het metabolisme van de mens zelf, kunnen in de urine ook organische zuren aangetoond worden die afkomstig zijn van (pathogene) micro-organismen uit het maag-darmkanaal. Dergelijke organische zuren geven informatie over eventuele verstoringen van de darmflora en hebben daarnaast ook klinische relevantie doordat zij na opname in de bloedbaan veelal tot klachten kunnen leiden (bijvoorbeeld doordat zij als anti-metabole toxinen werken). Het ELN biedt het onderstaande uitgebalanceerde pakket met organische zuren bepalingen in urine (totaal pakket, geen losse bepalingen): Metabolieten van gistt/schimmel 2-hydroxy-2-methylbarn- steenzuur 5-hydroxymethyl-2 furoic 3-oxoglutaarzuur Furaan -5-dicarbonzuur Furaancarbonylglycine Wijnsteenzuur Arabinose Carboxycitroenzuur

Metabolieten van bacterin 2-hydroxyphenylazijnzuur 4-hydroxyphenylazijnzuur Hippuurzuur 3-indolazijnzuur HPHPA (Clostridia marker) Oxaal gerelateerd Glyceraat Hydroxyazijnzuur Oxaalzuur

Glycolyse Melkzuur Pyrodruivenzuur 2-hydroxyboterzuur Citroenzuurcyclus Barnsteenzuur Fumaarzuur Appelzuur 2-oxo-glutaarzuur 1-propeen-1,2,3,-tricar- bonzuur Citroenzuur

Europees Laboratorium voor Nutrinten (ELN), Bunnik tel: 030-2871492 2

Neurotransmitters HVA (homovanillic) VMA (vanilylamandelzuur) 5-hydroxyindolazijnzuur Quinolinezuur 4-hydroxyquinaldinezuur Pyrimidines Uracil Thymine Vetzuurmetabolieten 3-hydroxyboterzuur Acetylazijnzuur 4-hydroxyboterzuur Ethylmalonzuur Methylbarnsteenzuur Adipinezuur

Suberinezuur Sebacinezuur Vitamine indicatoren Methylmalonzuur (B12 marker) Pyridoxic (B6 marker) Panthothenic (B5 marker) Glutaarzuur (B2 marker) 3-hydroxy-3-methylglu-taarzuur (Q10 marker) N-acetylcysteine Methylcitric (B7 marker) Toxische indicatoren Glutaminezuurlactam Orootzuur 2-hydroxyhippuurzuur

Aminozuur metabolieten 2-hydroxyisovaleriaan-zuur 2-oxoisovaleriaanzuur 3-methyl-2-oxovaleriaan zuur Hydroxyisocapronzuur 2-oxoisocapronzuur 2-oxo-4-methylboterzuur Amandelzuur Phenylmelkzuur Phenylpyrodruivenzuur Homogentisinezuur 4-hydroxyphenylmelkzuur N-acetyl asparaginezuur Malonzuur 3-methylglutaarzuur

WANNEER IS HET ZINVOL ORGANISCHE ZUREN IN URINE TE LATEN BEPALEN? De organische zuren analyse geeft waardevolle informatie over het lichaams metabolisme. Met behulp van de analyse kunnen de volgende verstoringen opgespoord worden:

Verstoringen in het metabolisme van de aromatisch aminozuren: (Fenylketonurie, tyrosinemia, Hawkinsuria, Alcaptonuria).

Verstoringen in het metabolisme van de branched chain aminozuren (Maple syrup urine ziekte, isovaleriaanzuur acidemia, methylcrotonylglycinuria, op biotine reagerende multiple carboxylase deficintie, methylglutaconic aciduria, 3-hydroxy-3-methyl glutaarzuur aciduria, 3-ketothiolase deficintie, propionic acidemia, methylmalonzuur acidemia).

Verstoringen in het metabolisme van overige aminozuren :(ketoadipinezuur aciduria, glutaarzuur aciduria type I en II, 5-oxoprolinuria, ornithine transcarbamylase deficintie, citrullinemia, arginosuccinic aciduria, arginemia, ziekte van Canavan, methioninemia).

Verstoringen in het purine metabolisme (Lesch-Nyhan syndroom).

Verstoringen in het pyrimidine metabolisme (orootzuur acidemia).

Verstoringen in de cholesterolsynthese (mevalonic acidemia).

Verstoringen in de vetzuuroxidatie: (korte, middellange en lange keten vet acyl dehydrogenase (SCAD, MCAD en LCAD) deficintie, multiple acyl dehydrogenase (MAD) deficintie, lange keten 3-hydroxyacyl dehydrogenase deficintie).

Andere gecombineerde aandoeningen: (Glutathion synthetase deficintie, fumarase deficintie, succinic semialdehyde dehydrogenase deficintie met melkzuur acidosis, malonyl CoA carboxylase deficintie, 2-ketoadipinezuur acidemia, glutaarzuur acidemia type I, pyruvaat dehydrogenase E1 en E2 subeenheid deficintie, dihydrolipoyl dehydrogenase deficintie, biotinidase deficintie, alfaketoglutaarzuur acidemia, pyrodruivenzuur dehydrogenase fosfatase deficintie, primaire hyperoxaaluria type I en II, Oasthouse urine ziekte (methionine malabsorptie syndroom), Hartnup's ziekte, fructose 1,6 difosfatase deficintie, ethylmalonzuur adipinezuur acidemia, neuroblastoma, carcinod syndroom, pheochromacytoma).

Aandoeningen in verband met melkzuur acidemia en/of pyrodruivenzuur acidemia waarbij andere organische zuren niet karakteristiek verhoogd zijn.: (pyrodruivenzuur carboxylase deficintie (neonatale of infantiele vormen), phosphoenol pyrodruivenzuur carboxykinase deficintie, NADH-CoQ oxidoreductase (complex I)

Europees Laboratorium voor Nutrinten (ELN), Bunnik tel: 030-2871492 3

deficintie, ubuquinol cytochroom C reductase (complex III) deficintie, cytochroom oxidase (complex IV) deficintie, myoclone epilepsie met ragged red fibers (MERRF), mitochondriale encephalomyopathie melkzuur acidosis met beroerte-achtige episodes (MELAS), syndroom van Kearns-Sayre).

Een organische zuren analyse is gendiceerd bij de volgende klachten:

Ernstige, ongewone of steeds terugkerende klachten waarvoor geen oorzaak gevonden is.

Veelvuldige infecties en/of een falend afweersysteem.

SIDS ('sudden infants death syndrome'), bijna SIDS of een historie met SIDS of bijna SIDS.

Lethargie, coma, Reye syndroom.

Perioden met apnoe of hart-respiratoire 'arrest'.

Alopecia (kaalheid door haaruitval) en/of ernstige dermatitis, waaronder perifere neuropathie.

Opvallende aversie tegen eiwitrijk voedsel, zoals vlees, vis en melkprodukten en/of een historie met misselijkheid en overgeven na inname van eiwitten.

Langdurige, onverklaarbare perioden met misselijkheid en overgeven.

Juvenile artritis en/of pijn aan de gewrichten die niet het gevolg is van autoimmuunziekte.

Psychose, autisme en andere ernstige gedragsstoornissen.

Opmerkelijke lichaamsgeur of urinegeur of afwijkend gekleurde (zwarte, blauwe, rode of groene) urine.

Hepatomegalie.

Afwijkende bloedklontering of verspreide intravasculaire coagulatie die niet verklaard kan worden door een tekort aan bekende klonter factoren of andere ziekten toestanden, zoals lupus.

Ernstige langdurige constipatie of diarree die niet toegeschreven kan worden aan een ziekte toestand.

Een organische zuren analyse is eveneens gendiceerd wanneer de volgende afwijkende laboratoriumwaarden gevonden zijn:

Verhoogd glucose bij niet-diabetes patinten.

Laag glucose.

Hoog normale ammonia waarde of een abnormale verhoging van de ammonia waarde.

Laag BUN ('blood urea nitrogen').

Verhoogd melkzuur.

Verhoogd serum urinezuur.

Verhoogd anion 'gap'.

De aanwezigheid van urinezuur kristallen in de urine

Verhoogde ketonen.

Ernstige anemie.

Immuundeficinties waarvan de oorzaak onbekend is.

CPK waarden die vele malen de bovenlimiet van de normale range bedragen.

Triglyceridenwaarden van 800 mg/dl of meer.

Serumcholesterol hoger dan 250 mg/dl of lager dan 50 mg/dl.

Lage bloed pH zonder dat daar een duidelijke oorzaak voor bekend is. De organischezuren analyse kan goed gecombineerd worden met een aminozuren analyse. BENODIGD MATERIAAL VOOR DE TEST

Europees Laboratorium voor Nutrinten (ELN), Bunnik tel: 030-2871492 4

Voor de test is minimaal 10 ml van de eerste ochtendurine nodig, van voordat iets gegeten of gedronken is. Voor de test zijn testsetjes (instructies en materiaal) beschikbaar.Testsets worden op uw verzoek door het ELN aan u of uw patint toegestuurd. REFERENTIES

William Shaw. Biological treatment for Autis