OPLEIDINGSGIDS KaderOpleiding Opleiden · de eis dat u tijdens deelname aan KOO-modules in de...

KaderOpleidingOpleidenCURRICULUM VOOR OPLEIDERS VAN AIOS SPECIALISME OUDERENGENEESKUNDE

OPLEIDINGSGIDS

Opleidingsgids Kaderopleiding Opleiden 3

OPLEIDINGSGIDS

KaderopleidingOpleidenCurriculum voor opleiders van aios ouderengeneeskunde

4 Opleidingsgids Kaderopleiding Opleiden

colofon

Tekst: SOONRedactie: Eveline Bets tekst & publiciteitOntwerp: Chantal Vansuyt, Inpetto-ontwerp

© 2014 Samenwerkende Opleidingen tot specialist Ouderengeneeskunde Nederland (SOON), Utrecht

Niets in deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door foto kopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van SOON.


Voorwoord

Misschien wel onze belangrijkste opdracht in het leven is het doorgeven van kennis en ervaring aan de volgende generatie. Ook in beroepsopleidingen gaat het om doorge-ven van kennis en ervaring. Dat was al zo in het middeleeuwse gildesysteem, waarin de jonge gezel het vak leerde van de oude leermeester. In de medische vervolgopleidingen anno nu zetten opleider en aios deze traditie voort. We proberen de lerende professional zo te ondersteunen en te stimuleren dat hij wint aan zelfstandigheid in werken en keuzes maken. Daarin zijn belangrijk: het goede voorbeeld geven, informatie en toelichting geven en bijsturen waar nodig. Goed opvoeden én goed opleiden betekenen het steeds weer zoeken naar de beste balans in ruimte geven en grenzen stellen. Maar tegenwoordig is opleiden meer dan dat. Opleiders van nu moeten in staat zijn te coa-chen, reflecteren, feedback geven en ontvangen, toetsen en beoordelen, organiseren en samenwerken. En ze moeten blijk geven van inzicht in hun eigen leerproces en leerdoelen. Kortom: aan opleiders worden hoge eisen gesteld. Want zij bepalen de kwaliteit van de opleiding.Die eisen ziet u terug in de nieuwe KaderOpleiding Opleiden (KOO). De KOO biedt oplei-ders in het specialisme ouderengeneeskunde technieken en strategieën waarmee ze aios goed en effectief op kunnen leiden. Aan de KOO is drie jaar gewerkt en we zijn trots op het resultaat. En die trots geldt niet alleen de zorgvuldige opzet, het complete programma en de interactieve aanpak. Maar vooral de ervaring dat opleiden leuk en inspirerend is! Zo krij-gen we betere specialisten ouderengeneeskunde. En dat is niet alleen goed nieuws voor alle kwetsbare ouderen, maar ook voor het aanzien van het vak.

Frank Hoek, specialist ouderengeneeskunde Bestuursvoorzitter SOONJuni 2012

Bij de herziene uitgave stellen we vast dat de opleiders met enthousiasme de KOO volgen. De KOO sluit duidelijk aan bij de behoefte van de opleiders en is gericht op de praktijk van het opleiden. De EVC-procedure is inmiddels aangepast. De inhoud van deze gids is verder ongewijzigd gebleven. Eric van der Geer, specialist ouderengeneeskundeBestuursvoorzitter SOONApril 2014


Inhoudsopgave

1 Inleiding 72 Deelname aan de KOO 93 De structuur van de KOO in hoofdlijnen 114 Inhoud van de opleiding 125 Leerprocesbegeleiding en portfolio 146 Toetsing en beoordeling 157 Procedure Erkennen Verworven Competenties (EVC) 188 Aanmelden en praktische informatie 20

BIJLAGEN1 Begrippenlijst 222 Competentieprofiel opleider 243 Overzicht relatie kenmerkende taken en competenties 26 in KOO 4 Overzicht leerdoelen en competenties per module 32


1. Inleiding

Waarom een kaderopleiding?De KOO is een kaderopleiding. Daarmee wil SOON benadrukken dat het niet gaat om een cursus tussendoor, maar om een gedegen opleiding die bijdraagt aan de profes-sionalisering van het beroep specialist ouderengeneeskunde. Kaderartsen hebben extra kennis en expertise en kunnen hierdoor veel betekenen voor collega’s en voor het vak. Voor degenenen die de KOO volgen geldt dit dus ook. Betere opleiders dragen bij aan de kwaliteit van de specialist ouderengeneeskunde. Anders gezegd: de KOO is de volgende stap in de professionalisering van het beroep specialist ouderengeneeskunde.

Medewerkers van de drie opleidingsinstituten ouderengeneeskunde en een onder- wijskundige hebben in opdracht van SOON van 2008 tot 2011 gewerkt aan het programma van de KOO. Van startmodule tot en met beoordelingskader – alles is uitgewerkt volgens de nieuwste inzichten en kwaliteitseisen.

Waarom een competentiegerichte opleiding?De KOO is een competentiegerichte opleiding. Een competentie is te omschrijven als: de bekwaamheid een professionele activiteit in een specifieke context adequaat uit te voeren door het inzetten van (het geheel van) kennis, inzicht, vaardigheden, attitude en eigenschappen. Competenties zijn essentieel om effectief te kunnen handelen in de beroepssituatie.

De eerste reden om te kiezen voor competentiegerichte opleiding van opleiders is dat het nieuwe onderwijs voor aios ook competentiegericht is. Opleiders raken hierdoor vertrouwd met de specifieke kenmerken en middelen van het competentiegericht onderwijs.

Een tweede reden om te kiezen voor een competentiegerichte opleiding is de moge-lijkheid rekening te houden met de ervaring van de opleider. Ervaren opleiders hoe-ven alleen de modules te volgen voor de competenties die ze nog niet aantoonbaar in huis hebben. De procedure hiervoor heet EVC: Erkennen Verworven Competenties. Meer hierover leest u op pagina 18.


Als basis voor de KOO geldt het competentieprofiel van de opleider (CHVG 2008; zie BIJLAGE 2). In het competentieprofiel staat een volledige beschrijving van dat wat een opleider moet weten en kunnen voor het vakgebied van de opleider. Het profiel dient ook als referentiekader bij de toetsing en beoordeling van de opleider, en het bepaalt mede de inhoud van de opleiding.

SOONDe KOO is ontwikkeld en wordt georganiseerd door SOON, het samenwerkings-verband van de opleidingsinstituten specialisme ouderengeneeskunde van GERION VU medisch centrum/UMCG, UMC St Radboud Nijmegen en LUMC Leiden.

De taken van SOON voor de KOO zijn:• de onderwijs- en toetsontwikkeling;• de kwaliteitsborging van de opleiding;• de organisatie van de opleiding.

OpleidingsgidsDeze opleidingsgids is geschreven voor deelnemers aan de KOO en degenen die overwegen zich aan te melden. Maar uiteraard is de gids ook informatief voor andere geïnteresseerden.

In de gids gaan we achtereenvolgens in op de voorwaarden voor deelname en de opzet en de inhoud van de KOO. Daarna volgt praktische informatie over aanmelding en accreditatie.

In de bijlagen zijn opgenomen:• Begrippenlijst (BIJLAGE 1);• Competentieprofiel opleider (BIJLAGE 2);• Overzicht relatie kenmerkende taken en competenties in KOO (BIJLAGE 3);• Overzicht leerdoelen en competenties per module (BIJLAGE 4).

Actuele informatie over planning en inschrijving vindt u op www.soon.nl.

De inhoudelijke uitwerking van de modules en het cursusmateriaal zijn opgenomen in de KOO-moduleboeken voor deelnemers.


2. Deelname aan de KOO

KOO verplicht of facultatief?Niet alleen is een goed geschoolde opleider belangrijk voor de kwaliteit van de op-leiding tot specialist ouderengeneeskunde, ook de regelgeving vereist dat opleiders deelnemen aan didactische training (KADERBESLUIT CHVG, ARTIKEL C2, 1BIII).De KOO is daarom verplicht voor alle opleiders die als specialist ouderengeneeskunde in het verpleeghuis werkzaam zijn.

Voor stageopleiders in de stage Ambulant (specialisten ouderengeneeskunde en sociaal geriaters) is deelname aan de KOO facultatief. Vooralsnog is de KOO niet toe-gankelijk voor stageopleiders met een ander specialisme dan ouderengeneeskunde en geriatrie.

KOO voor nieuwe en ervaren opleidersDe KOO is er zowel voor nieuwe als ervaren opleiders.

U bent voor de KOO een nieuwe opleider als u werkzaam bent in het verpleeghuis of de GGZ en voor het eerst een aios opleidt, óf voor het laatst drie jaar geleden een aios heeft opgeleid.

Alle nieuwe opleiders nemen deel aan de KOO. Zij volgen de startmodule en de modules A tot en met D (ZIE HOOFDSTUK 3 EN 4). Voor alle duidelijkheid: het gaat om opleiders die verbonden zijn aan een van de drie instituten van de opleiding tot specialist ouderengeneeskunde. Ervaren opleiders zijn opleiders uit het verpleeghuis of de GGZ die niet zijn gecerti-ficeerd als opleider, maar wel langer dan een jaar een aios hebben begeleid in de af-gelopen drie jaar én de bijbehorende scholing hebben gevolgd.

Als ervaren opleider kunt u kiezen uit twee opties: 1 deelnemen aan modules A tot en met D;2 deelnemen aan de alternatieve route: de procedure Erkennen Verworven Compe-

tenties (EVC; ZIE PAGINA 18).


Deelname-eisenAls u wilt deelnemen aan de KOO moet u voldoen aan de volgende eisen:• U bent door de HVRC erkend als opleider of als stageopleider voor de stage

Ambulant.• U heeft op het moment dat de module start, of uiterlijk binnen vier weken daar-

na, een aios1 en begeleidt deze nog ten minste vier maanden (aaneengesloten periode).

• U bent naar verwachting nog langer dan een jaar in de praktijk werkzaam als op-leider2.

OpleidingsduurDe duur van de KOO varieert van twee tot vijf jaar. U bepaalt zelf wanneer u welke module volgt. Uitgegaan wordt van één module (vier opleidingsdagen) per jaar. Modules worden echter meestal 2x per jaar aangeboden. Dat betekent dat u de vol-ledige opleiding binnen 2 jaar kunt afronden. U rondt de opleiding uiterlijk binnen 5 jaar/opleidingsperiodes af.

Afronding en certificeringNa het met succes voltooien van de KOO wordt u gecertificeerd. Het KOO-certificaat houdt in dat de opleidingsinstituten de door u verworven competenties erkennen. Het certificaat waarborgt daarmee ook de kwaliteit van opleiders. Het doel van de drie opleidingsinstituten is in de toekomst alleen nog samen te werken met gecerti-ficeerde opleiders.

1 In overleg kan de opleider ook een huisarts in opleiding, coassistent of andere arts in opleiding begeleiden. Ook dan geldt de viermaandeneis. 2 In bepaalde gevallen, bijvoorbeeld bij naderend pensioen, beslist het hoofd van de opleiding ouderengeneeskunde over uw deelname aan de KOO.


3. De structuur van de KOO in hoofdlijnen

In de KOO gaat het vooral om leren in de praktijk, op de werkvloer dus. Vandaar ook de eis dat u tijdens deelname aan KOO-modules in de praktijk werkzaam moet zijn als opleider. U ziet dit terug in de opzet van de opleiding. Er is het praktijkdeel en er zijn de opleidingsbijeenkomsten. Hierin staat de theorie van leren en opleiden centraal, met een programma waarin het vooral gaat om informatieoverdracht en oefeningen. Op basis van deze stof krijgt u één of meer opdrachten mee om in de praktijk uit te voeren. De volgende bijeenkomst worden de opdrachten, ervaringen en inzichten be-sproken. Zo ontstaat er een goede wissel werking tussen theorie en praktijk.

Modules De KOO omvat vijf modules: de startmodule en vier vervolgmodules.

Voor nieuwe opleiders begint de KOO verplicht met de startmodule. Deze wordt twee keer per jaar georganiseerd: in augustus/september en in februari/maart. In de start-module komen de meest elementaire kennis en vaardigheden voor het opleiden van een aios aan de orde.

Het vervolg van de KOO bestaat uit vier modules: • Module A: Begeleiden op de werkplek; • Module B: Begeleiden bij het competentiegericht leren;• Module C: De opleider als beoordelaar;• Module D: Organiseren, samenwerken en professionaliteit.

Elke module heeft vier opleidingsdagen. De modules worden op verschillende momenten in het jaar aangeboden. De exacte data van de bijeenkomsten vindt u op www.soon.nl.


4. Inhoud van de opleiding

Kenmerkende taken De inhoud van de KOO is gebaseerd op het landelijke competentieprofiel van de opleider (CHVG 2008; zie BIJLAGE 2). Dit profiel is vertaald naar taken en activiteiten die kenmerkend zijn voor het opleiderschap. Onderwijskundigen en stafleden van de opleidingsinstituten hebben voor deze taken en activiteiten leerdoelen geformuleerd en lesmateriaal ontwikkeld. De taken zijn geclusterd in thema’s; de vier thema’s wor-den elk in een aparte module behandeld.

Inhoud modulesIn dit hoofdstuk is de inhoud van elke module kort weergegeven. Een uitgebreidere inhoud staat in de moduleboeken, die u ontvangt bij deelname aan de KOO.U werkt in elke module aan andere leerdoelen. Welke dat zijn, vindt u in BIJLAGE 4 van deze gids.

StartmoduleTijdens de startmodule krijgt u informatie over de inhoud en organisatie van de aios-opleiding. Verder maakt u kort kennis met de inhoudelijke thema’s van de KOO. Ook is er aandacht voor de organisatie en het verloop van de KOO.

In de startmodule komen drie kenmerkende taken aan de orde:1 werkplek tot leerplek maken;2 volgen en sturen van het leerproces;3 werken volgens de regels van het opleiden.

Module A: Begeleiden op de werkplekHet thema van module A is opgedeeld in vier kenmerkende taken:1 leerstijlgericht begeleiden;2 feedback geven en ontvangen;3 leerzaam maken van de praktijk: herkennen leerdoelen en inzetten werkvormen;4 het voeren van een goed gestructureerd leergesprek.


Module B: Begeleiden bij het competentiegericht lerenHet thema van module B is opgedeeld in vier kenmerkende taken:1 werken met leerdoelen en portfolio;2 coachen;3 stimuleren tot reflecteren;4 stimuleren tot zelfsturing.

Module C: De opleider als beoordelaarHet thema van module C is opgedeeld in vier kernmerkende taken:1 volgen en sturen leerproces door toetsen en beoordelen;2 educatief toetsen;3 selectief beoordelen;4 begeleiden in een extrabegeleidingstraject.

Module D: Organiseren, samenwerken en professionaliteitDe thema’s van module D zijn opgedeeld in vijf kenmerkende taken:1 werken volgens de regels van het opleiden;2 opleidingsklimaat beïnvloeden;3 hanteren van conflicten; 4 leerzaam maken van eigen rolgedrag;5 blijven leren als opleider.

Levenslang lerenNa het succesvol doorlopen van de KOO wordt u gecertificeerd. Daarmee is het leer-proces nog niet ten einde. Het concept ‘levenslang leren’ betekent dat van u wordt verwacht dat u uw competenties onderhoudt en nieuwe, aanvullende competenties verwerft. Zo behoudt en vergroot u uw professionaliteit als opleider.

SOON faciliteert dit proces, door middel van regelmatige voortgangsbijeenkomsten en informatie over scholingsmogelijkheden zowel extern als intern.


5. Leerprocesbegeleiding en portfolio

LeerprocesbegeleidingTijdens de KOO gaat het niet alleen om informatieoverdracht en training, maar ook om uw leerproces. Terugkijken, uitwisselen en vooruitkijken zijn daarin belangrijk. Elke scholingsdag begint bijvoorbeeld met het uitwisselen van leerervaringen en resultaten van de afgelopen periode. Welke ervaringen hebt u tijdens deze periode opgedaan, wat heeft deze module u tot nu toe opgeleverd, wat wilt u verbeteren? Aan het einde van de dag formuleert u concrete leerdoelen en leeractiviteiten voor de komende periode.

PortfolioIn de KOO stelt u een portfolio samen. Dit portfolio is een (digitale) verzamelmap van toetsen en ander materiaal waarmee u uw competenties aantoont, zoals verslagen of video-opnames van leergesprekken. Het portfolio biedt inzicht in uw ontwikkeling en geeft hier tegelijkertijd richting aan. Daarnaast is het portfolio het belangrijkste beoordelingsinstrument.


6. Toetsing en beoordeling

Waarom toetsen en beoordelen in de KOO?Toetsing en beoordeling worden ingezet om de kwaliteit van de opleiders te kunnen meten. Toetsing en beoordeling zijn belangrijk om drie redenen:• ze maken duidelijk of u de competenties beheerst die nodig zijn voor het opleiders-

vak (selectieve functie);• ze maken duidelijk wat uw sterke en minder sterke punten zijn;• daarmee geven ze richting aan uw leerproces en leergedrag (educatieve functie).

BeoordelingskaderHet toetsen en beoordelen gebeurt op basis van het competentieprofiel van de op-leider (BIJLAGE 2). Voor de competenties en bijbehorende taken zijn indicatoren opge-steld. Die hebben te maken met gedrag, omdat in iemands gedrag zichtbaar wordt of hij of zij over een bepaalde competentie beschikt. Voorbeelden van indicatoren zijn: hoe geeft de opleider de aios feedback? Is hij of zij in staat te reflecteren op eigen gedrag? Kan de opleider structuur aanbrengen in een leer gesprek? Zie BIJLAGEN 3 en 4 voor een overzicht van kritische taken en indicatoren.

Selectieve beoordelingSelectieve beoordeling vindt plaats een maand na de laatste opleidingsdag van een module. De beoordelaars van de KOO beslissen, aan de hand van uw portfolio, of u de module kunt afsluiten. Er zijn twee beslissingen mogelijk: voldoende en onvoldoende. In principe is het mogelijk met een module te starten, al is een eerdere module nog niet afgerond (als voldoende beoordeeld). Voor certificering als opleider moet u voor alle modules een voldoende beoor deling hebben.

Toets- en beoordelingsinstrumentenHet belangrijkste instrument voor de beoordeling is het portfolio, met daarin de docu-menten die aantonen dat u een bepaalde compentie beheerst.


Werkwijze bij toetsing en beoordelingDe werkwijze bij toetsing en beoordeling is hier kort samengevat. De volledige be-schrijving vindt u op www.soon.nl. De toetsing en beoordeling in de EVC-procedure vindt u op pagina 18 en 19.

Toetsen per modulePer module is vastgesteld welke toetsen u minimaal moet maken en opnemen in uw portfolio. Een maand na de laatste scholingsdag van een module levert u de uitge-werkte toetsen in het portfolio digitaal aan bij SOON. SOON checkt of uw portfolio compleet en duidelijk is. Zo niet, dan krijgt u de gelegenheid dit aan te passen.

BeoordelingEen ter zake kundig beoordelaar bekijkt uw portfolio en stelt vast, aan de hand van vooraf vastgestelde criteria, of u de competenties behorende bij de module voldoen-de heeft ontwikkeld. U krijgt per mail bericht over uw beoordeling.

HerkansingenIs uw beoordeling niét voldoende, dan kunt u de module (of een onderdeel ervan) herkansen. Dat kan maximaal twee keer. De toelichting op uw beoordeling bevat feedback en aanwijzingen voor verbetering. Bijvoorbeeld wat u moet herzien of aan-vullen. U kunt intussen wel deelnemen aan andere modules van de KOO.

Beoordeling blijft onvoldoendeAls uw portfolio na twee herkansingen nog steeds niet als voldoende wordt beoor-deeld, bekijkt de coördinator of en zo ja, hoe u door middel van de opleiding de ontbrekende competenties alsnog kunt verwerven. Dat gebeurt na overleg met u, de beoordelaars en docenten. De uitkomst zal in veel gevallen zijn dat u voor de ont-brekende competenties nogmaals deelneemt aan de betreffende module. Lijkt dat geen haalbare optie, dan neemt de coördinator contact op met het instituut dat verdere actie onderneemt .


Overzicht deelnemers en resultatenDe opleidingsinstituten krijgen van SOON periodiek een overzicht van de deelname door opleiders en de toetsresultaten.

KlachtenregelingSOON hecht veel waarde aan het bewaken en verbeteren van de kwaliteit. Daarom heeft SOON een klachtenregeling. U kunt van deze regeling gebruik maken als u het bijvoorbeeld niet eens bent met een beoordeling of vindt dat de procedure niet goed is gevolgd. U vindt de klachtenregeling op www.soon.nl.


7. Procedure Erkennen Verworven Competenties (EVC)

De Kaderopleiding Opleiden is bedoeld als didactische training voor alle opleiders.Voor ervaren opleiders (opleiders uit het verpleeghuis en de GGZ die sinds de invoe-ring van het competentiegerichte onderwijs langer dan een jaar een aios hebben be-geleid), die aantoonbaar geschoold zijn op het gebied van competentiegericht leren en opleiden, bestaat de mogelijkheid de aanwezige competenties te laten erkennen. Via een zogenaamde EVC-procedure kan een opleider vrijstellingen voor twee of meer modules van de KOO aanvragen.

EVC-procedure vanaf 1/6/2013In 2012 is deze procedure groepsgewijs aangeboden aan ervaren opleiders. De ervaring leerde dat ook ervaren opleiders niet altijd voldoende geschoold zijn in het competentiegerichte leren en opleiden. De KOO blijkt ook voor ervaren opleiders een nuttige en inspirerende scholing te vormen.Om deze redenen is besloten de EVC-procedure te reserveren voor opleiders die een vergelijkbare scholing al gevolgd hebben.

Hoe ziet de EVC-procedure er uit?1 U meldt zich aan voor de EVC-procedure, d.m.v. een mail aan [email protected].

2 De opleidingscoördinator neemt contact met u op om uw wensen en de mogelijkheden te bespreken.

3 Bij de start van de procedure wordt u gekoppeld aan een EVC-begeleider, die u inhoudelijk verder op weg kan helpen en die ook te consulteren is tijdens de volgende periode.

4 U stelt een portfolio samen met daarin cursuscertificaten en aanvullende proeven van bekwaamheid t.a.v. het landelijke competentieprofiel van de opleider en de kenmerkende taken zoals die voor de KOO zijn vastgesteld.


5 U levert binnen de afgesproken periode (richtlijn: 6 maanden) uw portfolio in. Dit wordt beoordeeld door een onafhankelijke assessor aan de hand van het landelijk competentieprofiel voor de opleider.

6 Daarna wordt u uitgenodigd voor een criteriumgericht interview, om uw portfolio toe te lichten en waar nodig en mogelijk in dit gesprek aanvullend bewijs te leveren.

7 De assessor brengt op basis van de informatie uit portfolio en interview advies uit aan de opleidingscoördinator.

8 Deze neemt vervolgens een besluit over het al dan niet toekennen van één of meerdere vrijstellingen.

9 U stroomt eventueel in in de KOO voor het behalen van de overige deelcertificaten.

10 Certificering volgt op basis van vrijstellingen en/of deelcertificaten voor alle modules van de KOO.

NB: De EVC-procedure komt niet voor accreditatie in aanmerking.


8. Aanmelden en praktische informatie

Aanmelden Nieuwe opleiders ontvangen van SOON een digitale uitnodiging om zich in te schrijven voor de startmodule.

Voor de overige modules van de KOO kunt u zich aanmelden via www.soon.nl.U kunt zich per module inschrijven. Per module zijn er maximaal achttien deel-nemers. Plaatsing gebeurt op volgorde van aanmelding. Voor specialisten ouderen-geneeskunde in het verpleeghuis is de KOO verplicht. Zij krijgen dan ook voorrang bij de inschrijving.

Locatie scholingsdagenAlle opleidingsbijeenkomsten van de KOO vinden plaats in Schola Medica:Schola MedicaOrteliuslaan 7503528 BB Utrecht

AccreditatieDe onderdelen van de KOO komen in aanmerking voor accreditatie.

Activiteit Duur Urentoekenning

Startmodule 2 dagen 12 uur voor het volledig volgenModule A 4 dagen 6 uur per dag (indien minimaal 3 dagen gevolgd) Module B 4 dagen 6 uur per dag (indien minimaal 3 dagen gevolgd) Module C 4 dagen 6 uur per dag (indien minimaal 3 dagen gevolgd) Module D 4 dagen 6 uur per dag (indien minimaal 3 dagen gevolgd) Levenslang 4 dagen per jaar 6 uur per geheel gevolgde dagleren


Bijlagen1 Begrippenlijst2 Competentieprofiel opleider3 Overzicht relatie kenmerkende taken en competenties

in KOO4 Overzicht leerdoelen en competenties per module


Bijlage 1

Begrippenlijst

Aios Arts in opleiding tot specialist, in deze gids: specialist ouderen-geneeskunde

Beoordeling Een oordeel over de voortgang of de stand van zaken in de competentieontwikkeling van de opleider

CGS College Geneeskundige Specialismen: stelt regels vast voor de opleidingen, de erkenning van opleidingen en opleiders en de (her)registratie van specialisten en profielartsen.

CHVG College Huisartsgeneeskunde en Verpleeghuisgeneeskunde en arts voor verstandelijk Gehandicapten

Competentie De bekwaamheid om een professionele activiteit in een spe-cifieke, authentieke context adequaat uit te voeren door de geïntegreerde aanwezigheid van kennis, inzichten, vaardig-heden, attitude, persoonskenmerken en eigenschappen

Competentiegebied Een verzameling van met elkaar samenhangende competen-ties, behorende bij een competentieprofiel

Competentieprofiel Een volledige beschrijving van een vakgebied

EVC Eerder Verworven Competenties

IOP Individueel OpleidingsPlan: uitwerking van het opleidingsplan op individueel niveau dat aangeeft op welke wijze de compe-tenties kunnen worden bereikt


Kaderopleiding Opleiding die gevolgd kan worden na een medische vervolg-opleiding en waarmee de medisch specialist zich aanvullend bekwaamt op specifieke taakgebieden in de patiëntenzorg en de beroepsgroep

Module Een in tijd en inhoud omschreven onderdeel van de opleiding waaraan competenties en vaste beoordelingsmomenten zijn verbonden

Opleider Een door de RGS erkende specialist onder wiens verantwoor-delijkheid de gehele opleiding of een gedeelte van de oplei-ding plaatsvindt

Opleidingsinstituut Instituut in Nederland dat erkend is door de RGS voor de oplei-ding tot specialist ouderengeneeskunde en dat het cursorisch onderwijs verzorgt

Portfolio Een verzameling van documenten waaruit blijkt over welke competenties de opleider beschikt; wordt gebruikt voor zowel de leerprocesbegeleiding als de beoordeling

RGS Registratiecommissie Geneeskundige Specialismen

SOON Samenwerkende Opleidingen tot specialist Ouderengenees-kunde Nederland

Stageopleider Degene die een stage in een stage-inrichting verzorgt als on-derdeel van de opleiding in een specialisme, en die door de RGS is erkend voor de praktijkopleiding van de aios

Toetsing Het met behulp van een toetsinstrument geven van feedback aan de opleider over de voortgang van diens leerproces


Bijlage 2

Competentieprofiel opleider

Dit is de verkorte versie van het landelijke competentieprofiel van de opleider (CHVG 2008).

0 Handelen als expertDe opleider is rolmodel voor de competenties van de specialist ouderengenees-kunde.

1 Agogisch handelenDe opleider: 1.1 Realiseert een constructief werk-leerklimaat. 1.2 Bouwt een constructieve relatie op met de individuele aios.1.3 Kan omgaan met diversiteit.

2 Didactisch handelenDe opleider:2.1 Realiseert een evenwichtige en uitdagende werk-leerplek.2.2 Begeleidt de individuele aios naar zelfsturing in het realiseren van zijn opleiding.2.3 Beoordeelt resultaten en adviseert over de consequenties voor de voortgang.

3 SamenwerkenDe opleider: 3.1 Past samenwerkingsvaardigheden doelgericht toe.3.2 Stemt het eigen handelen af met andere betrokkenen bij de ondersteuning

van de aios.

4 OrganisatieDe opleider: 4.1 Organiseert personeelsinzet, middelen en informatiestromen zó, dat werken en leren efficiënt verlopen. 4.2 Handelt volgens weten regelgeving. 4.3 Creëert in zijn organisatie of praktijk draagvlak voor het opleiden van aios.


5 ProfessionaliteitDe opleider: 5.1 Beschouwt het opleiderschap als een wezenlijk aspect van de eigen professie.5.2 Werkt systematisch en doelgericht aan verbetering van het eigen beroeps-

matig functioneren.5.3 Bewaakt de balans tussen betrokkenheid en distantie.5.4 Handelt volgens de professionele ethische gedrags- en omgangsregels.


Bijlage 3

Overzicht relatie kenmerkende taken en competenties, per module (thema)

Competenties

Han

dele

nal

s ex

pert

Agog

isch

ha

ndel

en

Did

actis

ch

hand

elen

Sam

en-

wer

ken

Org

anis

atie

Prof

essi

ona-

litei

t

Module Thema Kenmerkende taken 0 1.1

1.2

1.3

2.1

2.2

2.3

3.1

3.2

4.1

4.2

4.3

5.1

5.2

5.3

5.4

Start-module

Onderwijscondities aanbrengen • • • • • • • • • •Van werkplek een leerplek maken • • • • • • •Volgen en sturen leerproces • • • • • •Werken volgens de regels van opleiden • •

A Begeleiden op de leerwerkplek • • • • • •Leerstijlgericht begeleiden De opleider sluit in de begeleiding aan bij de

leerstijl van de aios en maakt gebruik van zijn of haar eigen leerstijl om het leren van de aios te stimuleren.

• •

Feedback geven De opleider geeft de aios feedback op zijn of haar functioneren volgens de feedbackregels.

• • • •Leerzaam maken van de praktijk: herkennen leerdoelen en inzetten werkvormen

De opleider maakt leersituaties van ervaringen van de aios in de praktijk. De opleider herkent leerpunten en maakt een adequate keuze uit didactische werkvormen die daarbij aansluiten.

• • • •

Adequaat voeren van leergesprek-ken

De opleider kan methodisch en adequaat een leergesprek voeren. Hij of zij kan de werkwijze tijdens het gesprek aanpassen aan de leervraag van de aios.

• • • •


Bijlage 3

Overzicht relatie kenmerkende taken en competenties, per module (thema)

Competenties

Han

dele

nal

s ex

pert

Agog

isch

ha

ndel

en

Did

actis

ch

hand

elen

Sam

en-

wer

ken

Org

anis

atie

Prof

essi

ona-

litei

t


1.2

1.3

2.1

2.2

2.3

3.1

3.2

4.1

4.2

4.3

5.1

5.2

5.3

5.4

Start-module

Onderwijscondities aanbrengen • • • • • • • • • •Van werkplek een leerplek maken • • • • • • •Volgen en sturen leerproces • • • • • •Werken volgens de regels van opleiden • •

A Begeleiden op de leerwerkplek • • • • • •Leerstijlgericht begeleiden De opleider sluit in de begeleiding aan bij de

leerstijl van de aios en maakt gebruik van zijn of haar eigen leerstijl om het leren van de aios te stimuleren.

• •

Feedback geven De opleider geeft de aios feedback op zijn of haar functioneren volgens de feedbackregels.

• • • •Leerzaam maken van de praktijk: herkennen leerdoelen en inzetten werkvormen

De opleider maakt leersituaties van ervaringen van de aios in de praktijk. De opleider herkent leerpunten en maakt een adequate keuze uit didactische werkvormen die daarbij aansluiten.

• • • •

Adequaat voeren van leergesprek-ken

De opleider kan methodisch en adequaat een leergesprek voeren. Hij of zij kan de werkwijze tijdens het gesprek aanpassen aan de leervraag van de aios.

• • • •


Competenties

Han

dele

nal

s ex

pert

Agog

isch

ha

ndel

en

Did

actis

ch

hand

elen

Sam

en-

wer

ken

Org

anis

atie

Prof

essi

ona-

litei

t


1.2

1.3

2.1

2.2

2.3

3.1

3.2

4.1

4.2

4.3

5.1

5.2

5.3

5.4

B Begeleiden bij het competentie-gericht leren

• • • • • • •Werken met leerdoelen en portfolio

De opleider ondersteunt bij het formuleren van haalbare leerdoelen en bijbehorend plan van aanpak. De opleider hanteert het portfolio zodanig dat dit de competentieontwikkeling van de aios ondersteunt.

• • •

Coachen De opleider past de principes van coaching effectief toe.

• • • •Stimuleren tot reflecteren De opleider past principes en methoden toe om

de aios te stimuleren tot reflecteren.• • • • •

Stimuleren tot zelfsturing De opleider leert de aios in toenemende mate het eigen leerproces te sturen.

• •C Beoordelen • • • • • • • •

Volgen en sturen leerproces door toetsen en beoordelen

De opleider gebruikt toetsen en beoordelen als essentiële onderdelen voor sturing van het leer-proces en zet ze op de juiste momenten in.

• • • •Educatief toetsen De opleider gebruikt de toetsen als instrument

om feedback te geven op de mate van compe-tentiebeheersing van de aios.

• • • • •

Selectief beoordelen De opleider komt tot een afgewogen en goed onderbouwde beoordeling en advies over het voortzetten van de opleiding van de aios.

• • • • •

Begeleiden van een extra begeleidingstraject

De opleider kan een extra begeleidingstraject mede opstellen, begeleiden en beoordelen. • • • • • •


Competenties

Han

dele

nal

s ex

pert

Agog

isch

ha

ndel

en

Did

actis

ch

hand

elen

Sam

en-

wer

ken

Org

anis

atie

Prof

essi

ona-

litei

t


1.2

1.3

2.1

2.2

2.3

3.1

3.2

4.1

4.2

4.3

5.1

5.2

5.3

5.4

D Organiseren, samenwerken en professionaliteit

• • • • • • • • •Werken conform de regels van opleiden

De opleider werkt vanuit de regelgeving van de overheid, CHVG, CAO, het opleidingsinstituut en andere relevante instituten.

• • •

Opleidingsklimaat beïnvloeden De opleider hanteert aspecten van het opleidings klimaat, zoals de cultuur, de verschil-lende belangen en samenwerking zodanig dat deze de opleiding van de aios ten goede komen.

• • • •

Hanteren van conflicten De opleider hanteert conflicten rond het leren en opleiden zodanig dat deze geen belemmering vormen voor het leren van de aios.

• • • •

Leerzaam maken van eigen rolgedrag

De opleider laat eigen beroepsmatig handelen zien en weten aan de aios, zodat deze ervan leert.

• • • •Blijven leren De opleider is in staat sturing te geven aan zijn

verdere professionele ontwikkeling als opleider, ook na het beëindigen van de KOO. •


Bijlage 4

Overzicht leerdoelen en competenties per module

StartmoduleTijdens de startmodule krijgt de opleider informatie over de inhoud en organisatie van de aios-opleiding. Verder maakt de opleider kort kennis met de inhoudelijke thema’s van de KOO. Ook is er aandacht voor de organisatie en het verloop van de kaderopleiding.

In de startmodule komen drie kenmerkende taken aan de orde:1 werkplek tot leerplek maken;2 volgen en sturen van het leerproces;3 werken conform de regels van opleiden.

Startmodule: leerdoelen voor de opleider Competenties

• creëert de condities waaronder een aios op de werkplek kan leren;

• biedt zoveel leerhulp als nodig is om de aios zoveel mogelijk zelfstandig te laten leren;

• stuurt zijn eigen leerproces door middel van zijn individueel opleidingsplan (IOP);

• volgt het leerproces van de aios via directe observatie en toetsing;

• stuurt het leerproces van de aios door tijdens leergesprekken gericht feedback in te zetten;

• past zijn kennis over de opleiding van de aios en bijbehorende weten regelgeving toe.

1.1, 2.2, 2.3 en 4.2


Module A: Begeleiden op de werkplekHet doel van deze module is opleiders toe te rusten met kennis en vaardigheden voor het adequaat kunnen begeleiden van aios op de werkplek.

Het thema van module A is opgedeeld in vier kenmerkende taken die de opleider zich eigen maakt:1 leerstijlgericht begeleiden;2 feedback geven en ontvangen;3 leerzaam maken van de praktijk: herkennen leerdoelen en inzetten werkvormen.4 het voeren van een goed gestructureerd leergesprek.

Module A: leerdoelen voor de opleider Competenties

• begrijpt de principes van leerstijlgericht begeleiden en kan deze toepassen;

• past de regels voor het geven van constructieve feedback toe;• zet feedback effectief in bij het leren;• leert feedback te ontvangen;• signaleert ineffectief leergedrag en maakt dit bespreekbaar;• realiseert op de werkplek gerichte leeractiviteiten voor de aios;• maakt zijn of haar eigen rolgedrag meer leerzaam voor de aios;• voert leergesprekken op methodische wijze;• heeft zijn of haar repertoire van gesprekstechnieken uitge-

breid;• past zijn of haar werkwijze tijdens het leergesprek aan aan de

leervraag van de aios.

1.1, 1.2, 1.3, 2.1, 5.1 en 5.2


Module B: Begeleiden bij het competentiegericht lerenHet thema van module B is opgedeeld in vier kenmerkende taken die de opleider zich eigen maakt:1 werken met leerdoelen en portfolio;2 coachen;3 stimuleren tot reflecteren;4 stimuleren tot zelfsturing.

Module B: leerdoelen voor de opleider Competenties

• zet didactische werkvormen (zoals observatie, demonstratie, rollenspel) in die het beste passen bij de ontwikkelingsfase van de aios;

• past de verschillende leer- en begeleidingsvormen adequaat en op het juiste moment toe;

• past coachingsvaardigheden effectief toe;• heeft de beschikking over diverse methoden waarmee hij of zij

de aios stimuleert tot reflecteren; • reflecteert op eigen handelen;• ondersteunt de aios bij het opstellen van zijn individuele

opleidingsschema;• ondersteunt bij het formuleren van haalbare doelen en

bijbehorend plan van aanpak;• stimuleert (leer)activiteiten die eraan bijdragen dat de aios de

nodige (deel)competenties verwerft;• signaleert ineffectief leergedrag en maakt dit inzichtelijk;• daagt uit tot het verleggen van grenzen en bespreekt de haal-

baarheid daarvan;• bevordert dat aios verantwoordelijk wordt en blijft voor zijn of

haar eigen leerproces; • past effectief coachingsvaardigheden toe bij het geleidelijk

verminderen van de sturing.

1.2, 1.3, 2.1, 2.2, 5.1, 5.2 en 5.3


Module C: De opleider als beoordelaarIn module C maakt de opleider zich vier kenmerkende taken eigen:1 volgen en sturen leerproces door toetsen en beoordelen;2 educatief toetsen;3 selectief beoordelen;4 begeleiden in een extrabegeleidingstraject.

Module C: leerdoelen voor de opleider Competenties

• past de algemene kaders, begrippen en principes van toetsen en beoordelen adequaat toe;

• ondersteunt de aios bij het opstellen en uitvoeren van een individueel toetsplan;

• bewaakt de representativiteit van het portfolio;• fungeert als rolmodel; • verzamelt relevante informatie over de voortgang van het

leerproces en voor beoordeling van de aios; • ondersteunt bij het formuleren van haalbare leerdoelen en

bijbehorend plan van aanpak;• koppelt leerresultaten terug, beoordeelt en legt de voortgang

in het leerproces vast;• is in staat andere professionals een effectieve bijdrage aan de

opleiding te laten geven;• herkent en erkent eigen valkuilen en gebruikt deze als leerin-

strument in het opleiden;• verzorgt een effectieve en vertrouwelijke informatieoverdracht

over het functioneren van de aios;• handelt volgens de weten regelgeving voor de opleiding tot

specialist ouderengeneeskunde;• ondersteunt bij het opstellen van een extrabegeleidingstraject;• betrekt de relevante informatie van anderen op de juiste wijze

bij toetsing en beoordeling;• kan de voortgang van het leerproces in het extrabegeleidings-

traject op de juiste wijze vastleggen en monitoren;• vergroot de betrouwbaarheid van de beoordeling en gaat

integer om met de eigen invloed op de aios;• adviseert over de voortgang van het leerproces van de aios.

0, 2.2, 2.3, 3.1, 3.2, 4.2, 5.3 en 5.4


Module D: Organiseren, samenwerken en professionaliteitIn Module D maakt de opleider zich vijf kenmerkende taken eigen:1 werken volgens de regels van het opleiden;2 opleidingsklimaat beïnvloeden;3 hanteren van conflicten; 4 leerzaam maken van eigen rolgedrag;5 blijven leren.

Module D: leerdoelen voor de opleider Competenties

• kent de regels van opleiden en past deze adequaat toe;• weet hoe de cultuur in zijn organisatie het leerklimaat

beïnvloedt en gebruikt deze kennis om het leerklimaat en -proces te optimaliseren;

• onderkent de verschillende belangen en spanningsvelden in zijn organisatie en gebruikt deze kennis om te onderhandelen ten gunste van het opleidingsklimaat en leerproces van de aios;

• hanteert samenwerkingsvaardigheden bewust in het belang van het opleidingsklimaat en leerproces van de aios;

• hanteert conflicten tijdens het opleiden adequaat;• maakt zijn eigen rolgedrag leerzaam voor het leerproces van

de aios;• heeft een actieve leerhouding en blijft zich ontwikkelen als

opleider;• is een professioneel opleider.

0, 3.1, 3.2, 4.1, 4.2, 4.3, 5.1, 5.2 en 5.4

SOON staat voor uitstekende kwaliteit van de opleiding tot specialist ouderengeneeskunde. Met dit doel voor ogen stimuleert en faciliteert SOON de samenwerking tussen de drie opleidingsinstituten. Wij brengen de medewerkers samen en verbinden hun kennis en kunde. Voor de buitenwereld is SOON hét gezicht van de opleiding tot specialist ouderen geneeskunde.

Deze gids is een uitgave van SOON. Juni 2012

www.soon.nl Postadres Postbus 19025 • 3501 DA Utrecht Contact 030 282 34 52 • [email protected]

OPLEIDINGSGIDS KaderOpleiding Opleiden · de eis dat u tijdens deelname aan KOO-modules in de...

Documents

Transcript of OPLEIDINGSGIDS KaderOpleiding Opleiden · de eis dat u tijdens deelname aan KOO-modules in de...