Opleiden en begeleiden op de werkvloer...De begeleider blij Kevin van school uit de hele jd...

Mentor Opleiden en begeleiden op de werkvloer

BartPilate-2016

MENTOROPLEIDING � �1

… samen werk maken van werk!

IntroductieDekrachtvaneenopenbaredienstzitnietindenieuwecamione>en,enooknietinjegroo>evanjestadofgemeente,jeaantalklachtenofjejaarcijfers.Dewarekrachtvaneenopenbaredienstzitindemensendieerwerken.Daaromiselkeinvesteringinmenseneeninvesteringinhethartvanjeopenbaredienst.

Dezecursusleertjenietomop1,2,3eengoedmentortezijn.Hetleertjeomeengoedebasisteleggen,waaropjeindekomende=jdzelfkanbouwenaaneengoedprofielalsmentor.Geduld,endebereidheidomdingenuitteproberen,zullenhierbijdesleutelzijn.


Opleiding is vandaag de dag even noodzakelijk dan een deskundig gevoerdpersoneelsbeleid ofeengoedfuncFonerendmagazijn.Zonderdevisie(beleid),dejuistemensen(beleidenbasis)éndewerknemer metde juistevaardigheden,komjeeralsopenbaredienst indezewoeligeFjdenniet. Met de huidige omschakeling naar het duaal leren, waarbij de helL van deopleidingsverwachFng opdewerkvloerkomtte liggen,moetenwenietenkelblij zijnmetméérprakFschen realisFsche opleidingenvanonzejongetoekomsFgewerknemers,maartegelijkzorgdragenvoorbekwaamen ‘gewapend’ personeel, die deze jongemensen op demeest efficiëntemanierkanbegeleidenen opleren.

Vandaardezecursus,metdenodigevalkuilendiehijmetzichmeebrengt:

1. De mentor moet de kloof tussen onderwijs & arbeidsmarkt vullen. Delaatste30jaarisarbeidin Vlaanderen exponenFeel gegroeid in de breedte én de diepte: méér technische engespecialiseerde toepassingen, regelgeving en materialen. De Vlaamse scholen kunnenonmogelijkelketrendenveranderingopdevoetvolgen,vandaardatersteedseenkloofzalzijntussenaanbod(onderwijs)envraag(nijverheid). De mentor alleen kan dit niet oplossen.

2. 'Dejeugdvantegenwoordig'isanders,complexerenmondigerdandevoorgaandegeneraFes.Dit houdt evenveel kansen in, als het ergernissen opwekt. Bedenk enkel maar dat hetfenomeen 'jeugd van tegenwoordig' een fenomeen is van alle Fjden. Vroeger hebben onzebegeleiders, ouders, leerkrachten ook op ons gekeken als 'onhandelbare jeugd'. De wijzewaarop dit ui>e, is anders. Maar is dat net geen kenmerk van die spanningskloof tussengeneraFes? Dat we getriggerd worden op gedrag of houding die wij moeilijk verenigbaarvindenmetwerk,collegialiteitenflexibiliteit?Ofsturenwezegemakshalvemaar'weerterugnaarhetleger?'

3. Ookalishetwerkvaneenmentorcruciaalindeontwikkelingvaneenopenbaredienst,tochzal,wegens visieof economischenoodzaak, eenopenbaredienstniet steeds ruimteen4jdkunnenvrijmakenomdittotstandtebrengen.VaakmerkikindeprakFjkdathetengagementvan de mentor supplementair op zijn taak komt te liggen. Dit maakt een werking nietonmogelijk,welmoeilijker.


Afspraken1. ZetjeGSMsFl.Indienjegebeldwordt(geenprobleem,jebentnogsteedsverbonden

metjewerk),verwijderjeevenuitdegroep.2. WehoudenregelmaFgeenkortepauze,omjeinstaattestellendedagte'overleven'.3. Hetdoelvandecursusisjezelftebekwamen.Datplaatsteenflinkstukverantwoordelijkheid

bijjoualscursist.NeemacFefdeel,hetvergroothetrendement!

Startpunt VanuitdeeerstekennismakingblijLhetprincipevan‘verwachten’hangen:

Wat verwacht een openbare dienst als de onze van een samenwerking met een ‘Kevin’, eenschool,deregelgeving:*NeemjeFjdomjeideetevormen.*ZoeknaareenrusFgmomentomditterspraketebrengen. *Weesjebewustvandevalkuilomdingenvanzelfsprekendtevinden.*BrengstructuuraaninjeverwachFng.ZorgdathetookvoorjezelfhelderblijL.*...

Watverwachteen‘Kevin’vaneensamenwerking:*Niks.‘Kevin’weetnietwathijteverwachtenheeL.*‘Kevin’gaatvaakhetpadvandeminsteweerstand:nietindeweglopen,niettemoeworden…*Beeldvan‘Kevin’isvaakhetzelfde:grotemond,kleinhart.*‘Kevin’deeltnietjouwgerijptbeeldoparbeidensamenwerking.Zijnbladisblanco.*...

Conclusies: Uitdrukken wat verwach4ngen zijn is voor iedereen moeilijk. Mentoren worstelen met het‘evidente’ in hun denkpatroon, ‘Kevins’ hebben ergweinig basis om hun verwachFngen op tebaseren.Menseninveranderingzullensteedsdooreenfasevanweerstandgaan.Dekwaliteitvanonthaalenbegeleidingbepaaltmeehoevlotdeintredeendeopleidingineennieuwopenbaredienstkanlopen.Een mentor heeL aandacht voor de specifieke startsitua4e van zijn mensen. Of ze nuschoolverlaterzijn,ofeenoverplaatsing,ofeen‘dualestudent',iedereenheeLinmeerofminderemateeenaanpassingsprobleem.EengoedementorkanzichinlevenindespecifiekebeginsituaFe,de signalen herkennen die op sociaal of professioneel wenselijk gedrag wijzen en gepastecommunica4egebruikenomdekloofzosnelenenzoefficiëntmogelijktedichten.EnhetuitsprekenvancorrecteverwachFngen,hetbevragennaardeverwachFngenvan‘Kevin’enhetmakenvangoeieafsprakenisonontbeerlijkindezebeginfase.


Leren, omdat het moet?

Formeel en informeel leren

“Vanformeellerenisersprakewanneerdeleerprocessenplaatsvindenineengeorganiseerdeengestructureerdeomgevingenexplicietalslerenwordenaangeduid.Bijvoorbeeld,intermenvandoelstellingen,Fjdofmiddelen.Hetgaathierovergeplandeleerac4viteiten.Voorbeeldenzijn(beroeps)opleidingen,cursussen,trainingen,workshops,toonmomenten,.…Hetresultaatvanformeellerenisvaakeencogni4efresultaat,diploma,getuigschriLofleerbewijs.

VaninformeellerenspreektmenbijacFviteitendienietexplicietalslerenzijnomschrevenmaardietocheenbelangrijkeleercomponentinhouden.Bijinformeelleren(incidenteelleren)wordtergeleerdals‘toevalligneveneffect’.Lerengebeurtspontaanenvaaknietbewust.Leerresultatenzijnvaaknietbewustverworven.”

Ennuinmensentaal.Hetgrootstemisverstandomtrentmentorshipzitinhetfeitdatwedenkendatwementorzijnwanneerweerbewustvoorkiezen.KiezenomrondopleidingeenbewusteenbedoeldeacFeteondernemen.Uiteraardisditzo,maarenkelvooreenrelaFefkleindeel.Hetgrootsteaandeellerengebeurtinformeel:dooropdewerfaanwezigtezijn,zichtbaarenbereikbaar,zijnwealsmentoreenvoorbeeldvoordualeleerlingen.Hetaandeel‘learningbyexample’issteedsgroterdanverwacht.

Leren als overlevingsstrategie

Lereniseeneviden4e:wiesFlstaatinhetheleeconomischegebiedvanarbeidensamenwerken,stoptmetrelevanttezijnnaarzijnklanten,naardecollega’sennaarzichzelf.Wewordendoordenatuureenhandjegeholpen:steedszullenwe,zelfszonderdaarexplicietvoortekiezen,totlerenkomen.Omdatwenietanderskunnen.Bedenkmaar:alsdoorheendeduizendenjarengeschiedenisvandemensweernietingeslaagdzoudenzijnomtelerenuitonzefouten(ookallijkthetsomsanders)danbestondenweeenvoudigwegnietmeer…

Opwerkniveaugeldtdatook.Wemoetenelkedagbijdeleszijn:nieuwetechnieken,nieuwecontacten,nieuweuitdagingen.Wanneerjeuitde‘race’stapt,benjeafgeschreven.Wemoetenblijvenopzoekgaannaarmanierenommorgendatenestapjeslimmer,beter,sterkerinonzejobtezijn.Ookinopleidingwerktditzo.Dooralsmentorhetnatuurlijklerendvermogenvanonze‘Kevin’aantespreken,dooreenrolvoorbeeldtezijn,doorjebewusttezijnvandeimpactvanjewerkalsmentor,blijfjejongedualeleerlingenkansgevenombovenhuneigencapaciteitenuittesFjgen,elkedagmeer…

Hetishetaangrijpenvandiekansendiedeuitdagingvoorjoualsmentorinhouden.


De klassieke leerlijn

Allesbegintmetdieenkelevragen:“Wiebenjij?Waarombenjehier?Wiljeleren?Hoekanjijhetbestleren?” Wanneerweeenonthaalvandedualeleerlinghebbenverzorgd,enwehebbeneenbasisbereiktwaaropwekunnenbouwen,kanjejeopleidingstrajectbeginnen.Vanuitoverzichteneengoedgestructureerdideebiedtjegestructureerdengedoseerdinforma4eenkennisaan.(zieverderopindesyllabus)

Klassiekzalbijhetprofieldualeleerlingenindeopenbarediensteneenleerlijnersteedszouitzien:

1. Allesbegintbijeenvoorbeeld:welatenleerlingenlerenmetdeogenendeoren.Ietsvoordoen,prakFsch,eneenbeetjebegeleidendeuitleg.

2. Daarnamaaktdedualeleerlingeenkopie,ondertoezicht.KanstotbijsturingenassistenFe.3. Vervolgenszaldedualeleerlingdeverworventechniekinoefenendoordezeteherhalen,

onderlatenttoezicht.4. OpbasisvanhetrepeFFeveresultaatzaldementoreencontroledoen.5. NaeeneigenoplijsFngvandesterkte-enzwaktepuntenzaldementoreerstde‘Kevin’zijn

evaluaFelatenmaken.Inhetbeginisditzeermoeilijk,geefhemtoolsinhandenomditbetertekunnen!PasdaarnavuljealsmentorjeeigenevaluaFeaanbijdezijne…


VOORBEELD KOPIE HERHALING

EVALUATIE CONTROLE

ZELF EVALUATIE

Duaal Leren, zegt u?

DeVlaamseRegeringmaaktevanhetuitwerkenvaneennieuwsysteemvanduaallerenalsaantrekkelijkenvolwaardigalterna4efvoordeklassiekeopleidingssystemeneenprioriteit.Begeleidenenopleidenvanjongestagiairsenwerknemersissteedseengoeiezaak.Nieuwewerknemerwordennetalsstagiairspaséchtopgenomeninhetgroteregeheelvandeopenbaredienstverleningindienzedaartoedekansenkrijgenvaneenbekwaammentor.

Bijduaallerenverwerfjeals‘Kevin’vaardighedenindeschool,centrumvoordeelFjdsonderwijsofSyntra-lesplaatsénop de werkvloer.Inhetschooljaar2016-2017organiseren34 scholenen5Syntra-lesplaatsentelkens1van7dualestudierichFngeninhetvolFjdssecundair onderwijs(so),hetdeelFjdsberoepssecundaironderwijs(dbso)ofdeleerFjd:

3degraadtsoElektromechanischeTechnieken(so)3degraadbsoElektrischeInstallaFes(so,dbso,leerFjd)Se-n-seChemischeProcestechnieken(so)3degraadbsoHaarverzorging(so,dbso,leerFjd)SpecialisaFejaarZorgkundige(so,dbso,leerFjd)BusokwalificaFefaseGroen-enTuinbeheer(so)3degraadbsoRuwbouw(so,dbso,leerFjd)

DuaallerenheeLheelwatvoordelen,voor‘Kevin’,voordescholenenookvoorjullie,deopenbarediensten:Kevinontwikkeltvaardighedendielatergoedvanpaskomen:gepastcommunicerenopdewerkvloer,feedbackvragen,metdeadlineswerken…Kevinleertopschoolénopdewerkplek,endoetduswerkervaringop.NazijnstudiesvindtKevinmakkelijkereenjob.

ScholenprofiterenvandeexperFseenervaringvandewerkvloer,enopenbaredienstenhoudenmakkelijkerdevingeraandepols,opzoeknaargoedekandidaten.

OpschoolhelpteenbegeleiderKevinomeenwerkplektevinden.Naeenintakegespreksluitenhij,zijnschoolendeopenbaredienstwaarjegaatwerkeneenovereenkomst.

DebegeleiderblijGKevinvanschooluitdehele4jdondersteunenenbegeleiden.Eenmentorindeopenbarediensthelpthemmetalzijnvragenenzorgtvoorzijnopleidingopdewerkplek.


Werken een competentiegericht evaluatiesysteem

ZinvolsamenwerkenindedriehoekSCHOOL-DUALELEERLING-WERKPLEKkrijgtbetekenisalsjevolgens een gestructureerd plan, en met een adequate methodiek kan werken. Diverscityontwikkelde een competentiegericht evaluatiesysteem datzowelschool, leerlingalswerkplekinstaatsteltomobjec4efenregelma4gdeacFviteiten, commentarenengescoordecompetenFesbij te houden. Het biedt een makkelijke oplossing voor het ‘wegen’ van resultaten tov het tebehalendoel(a>est,getuigschriL,…).

Oponderstaandschemawordtoverzichtelijkdekernvanhet evaluatiesysteemweergegeven.

Voorbeeld:

Kevinvoertdeverschillendetakenopdewerkvloernaarbehorenuit.HijvultdeacFviteitenlijstinenoefentdezeregelmaFg.OphetbijhorendcommentaarbladgeeLdementorechtereenbeetjekriFschefeedback:Jevoertjetakengoeduit,maartelkensmerkikdathetmoeilijkisomaandachttehebbenvoordeveiligheid;jehelmdraagjenietsteeds,jegereedschapslingertinhetrond,verkeerdinterpreterenvanveiligheidsvoorschriLen…DaaropzalbijdeevaluaFevanzijncompetenFeshetstukjerondveiligheideenonvoldoendescoren.


EVALUATIEDOCUMENTHet evalueren van competenties

ACTIVITEITENLIJSTHet benoemen van taken

uitgevoerd op de werkvloer

FEEDBACK blad

De uitdaging: doseren

InVlaanderenwordtaltevaakopeeneenzijdigewijzeaanopleidingvanstagiairsgedaan.Hierbijwordtvertrokkenvanuit2principes:hetprincipevandenoodzaakenhetprincipevanhettoeval.

Noodzaak:WegaanenkelingrijpenindienKevinzichzelfdreigtpijntedoen,eenanderdreigtpijntedoenofonsbedrijfveelgeldgaatkosten.Zolanghijbezigis,hebbenwijookonseigenwerknog!

Conclusie:opleidingiseenspij4genoodzaak,waarwealsmentoronzekostbareFjdin‘moeten’steken.Wedoenhetdusenkelalshethoognodigis.

Toeval:Kevinkrijgtzijnopleidingskansenopbasisvanwattoevalligaandeordeisopdewerf.Geenplan,geenoverzicht,geenstructuur.Opdiemanierzalzijnopleidingergonvolledigzijn,enbehoudtniemandnogoverzichtoverwathijjuistkent,enwatniet.

Conclusie:WemakengeenruimtevoorKevin,enooknietvoorzijnopleiding.Hijzaldeflowvandewerfvolgen,ookalbeperkthemdatinwathijtelerenkrijgt.

Ditkananders.Ditmoetanders.

Allesvertrektvanuitdeopmaakenhetbedenkenvaneenlogischopleidingsplan.Eenstructuurwaarinlerenvolledig,gestructureerdengedoseerdkanverlopen.Waarlerenresultatenoplevertdiemeetbaarzijn,eventueelviadeSMARTmethode.

Eenbelangrijkefactorisdedoseringvanjeopleidingsinhoud.Ikwerkdituitineenbeeld…

Keviniseenspons:doelvaneensponsisomhetaangebodenvochtoptenemenenvasttehouden.Datisookdebedoelingbijopleiding:hetaangebodendeelkenniseninformaFebinnennemenenvasthouden/onthouden.Maarelkespons,enerzijnergeentweedezelfde,heeLzijnlimiet.Daarommoetdementor,dieinonsbeelddekraanis,gedoseerdwatertoedienenaandespons.ofkennistoedienenaanKevin.Anderdreigtnietdesponstevullen,maardeemmer.AnderdreigtKevinte‘verzuipen’inteveelinformaFeopteweinigFjd…

Belangrijkeopmerking:geensponskomtleegopdewerkvloer.WenemenallemaaldingenmeeuitonzeprivésituaFe.EnbijKevinisdatnietgering.DaaromishetergbelangrijkomFjdenaandachttebestedenaanhetuitknijpenvandespons,hetzorgdragenvoordekleineonzekerhedendiekevinverhinderenommetaandachteneensafegevoelaanopleidingtedoen.


De uitdaging: structureren

Dieanderegroteuitdagingishetfeitdatweonsopleidenvanjongedualeleerlingenmoetenstructureren.Opleidenvertrektvanuiteenplan.Wetenwaarjestaat,enwetenwaarjeheenwil.Eénvandebelangrijkstetroeveninjehandenisjevakkennis.Hetisdeduurzaamopgebouwdehoeveelheidkennisdiejebekwaammakeninjejob.MaartegelijkerFjdishetookjegrootstehandicap.Ikgebruikeenbeeldomhetduidelijktemaken…

Allevakkennisdiejejarenlanghebtopgebouwdkanjevergelijkenmeteengrotestrandbal,wel3mindoorsnede.Onmogelijkomsoepelenmakkelijkdaarmeeoverdewerkvoertebewegen.Omdatjezoveelkennisenervaringverzamelde,isheteenondoorzichFgkluwenvankennisgeworden.Maardaarhebjeietsopgevonden:jehebtaldiekennisenervaring‘verdicht’tergroo>evaneenpompelmoes.Endatwerkt!Hetisveelmakkelijkeromdiekennisopdiemaniermeeoverdewerkvloertenemen.Erisechteréénnadeel:iemanddiediezelfdeervaringenkennisnietdeelt,kanniksaanvangenmetjouw‘pompelmoes’.Jezaldieterugmoetenopentrekkentotdegroo>evanjestrandbal.Wantenkelzokaniemandzonderkennis,enzonderervaring,begrijpenwatjebedoeltinopleiding.

Opdiemaniergajeindeschoenenvan‘Kevin’staan.Wanterisgeenanderemogelijkheidomhemtebereiken.Nietalspersoon,nietalsprofessional.Andersblijfjeinjeivorentorenvandevakkenniszi>enenroepjeonverstaanbaarnaarbeneden,waareenkleinekerelmeteengrotemondonbegrijpendstaatteniksen.


Investeren

Inelkgroeitraject(wantdatisbegeleidenenopleiden)moetjeincalculerendatgroeiensFmulansvraagt,eenomgevingdiegroeiaanmoedigt,sFmuleert,beloontenbeoogt.DeinvesteringisdeFjd,aandachtenenergiediejeindittrajectsteekt.


Communiceren

Démotor,dédrijvendekrachtachterhethelegroeiproces,ishoetweepar4jenkiezentecommunicerenmetelkaar.Iedereencommuniceert,maarnietiedereencommuniceertslim,ofdoeltreffend.NaastdeevidentekennisovercommunicaFereikikjeenkelehandvatenaan…

Beeldvorming:Wanneertweemannenopcafévangedachtewisselen,enzegaanuitvanverkeerdeveronderstellingen,foutewoordkeuzeofhilarischeversprekingen,danishetresultaatvrijwelalFjdjolijt.Niksleukerdandiegrappigemisverstanden,ondervrienden,tussenpotenpint.Maarprofessioneelbegeefjejemeerdanopgladijs,wanneertweeparFjenmekaarnietvoldoendebegrijpen.DankostditonzorgvuldigcommunicerenFjd,geldeneenpakergernis.Weesjedaarombewustvanhetfeitdathoejijdedingeninjehoofdhebt,hoejijjederealiteitvoorstelt,JOUWverhaalis.Jouwnormisnietdénorm.Tegenoverjoustaateenkerelmeteenheelanderverhaal.Eenheelanderuitgangspunt.Zijnanders-zijnisgeenbeperking,maareenkans,zolangwebereidzijndespelregelstevolgen:structureerendoseer.Tooldaarbijisdefeedback,oLeweldecommunicaFeveterugkoppeling.Hetvermogenommekaarteblijvenbevragen,opondubbelzinnigewijze,ofjemekaarookwerkelijkvolledigbegrepenhebt.WantwewetenallemaalwatKevinantwoordtalsjehemvraagt‘Hebjemebegrepen?’…Feedbackiseenaangeleerdevaardigheid.Niemandwordtgeborenmetdekwaliteitvandecorrecteterugkoppeling.Naasthetfeitdatjejezelfbewustmoetzijnwatdewaardeisvanfeedback,gajehemmoetenlerenhoehijdaarzelfookcorrectmeemoetomgaan.Jekanniemandverplichtenomietstekennen,wélomhemdejuistevragentelatenstellen. Eenboeiendleerproces!


Dames en heren; dé Mentor!

Naallerandvoorwaarden,FjdomMr.Mentorindespotlightteze>en.In de 10 jaar dat ik de mentorcursus geef, is er een constante aan kwaliteiten die de mentorwordentoegedicht.Eenbloemlezing!

Profiel:

*Eenmentorbeschiktenwerktaanzijnexper4se,ophetvlakvandevakkennis(hoegoedbenikinmijnvak?),demensenkennis(hoegoedkanikmetdeverschillendesocialeprofielenom?)enzijndidacFschevaardigheden(welkewegentotlerenkanikimplementeren?).*Daarbijkanhijgeduldigzijn,omdatditbijeenleersituaFevereistis.ZijngeduldrichtzichopzijnKevin,zichzelfendeomstandighedenwaarinbeidemoetenwerken.*Eengoedmentorvertrektvanuiteennatuurlijkleiderschap,hetgeenhemdekansgeeLenhemdekansverleentom'destapnaarvoorteze>en'.Hieruitvolgteenautoriteit/zegkracht,diedeelsgenomenenverkregenis.* Om tot zinvol werk te komen, moet een mentor ruimte maken voor zijn duale stagiair. Dieruimtezitophetvlakvanvertrouwenenverantwoordelijkheid.Vertrouwenisdeinter-personeleruimte die beide personen in staat stelt om zichzelf als mentor/lerende te profileren.Verantwoordelijkheid isdeprofessionele ruimtedieeenmentorzijnstagiair laat,omdaarinzijnmoFvaFeen groeiendedeskundigheid te etaleren. Indienbeide aanwezig zijn en groeien, is ditvaakdebasisvaneenprofessioneelrespectvoorelkaar.*Hetbasiswapenbijuitstekiseengoeddoordachteengoedgevoerdecommunica4e,vooralophet vlak van spreken en luisteren. We acFveren het luisteren, om op die manier de internemonoloogtegentegaanenbeteropentestaanvoordevragenenbemerkingenvanonzedualeleerling, en we maken ons spreken doelgerichter, rekening houdend met zowel structuur alsdosering. *ElkewerkrelaFemoet,naastdeprofessionelecomponent(rendement,Fjdsdruk,flexibiliteitensamenwerking) ook een haalbare maatschappelijke component hebben (sociale verwachFng,persoonlijkecontext,humorenpersoonlijktrajectplan)*Hoejehetookdraaitofkeert;elkementorheeLeenvoorbeeldfunc4e.Stagiairslerenveelvanjouwuitleg, instrucFes en goede raad,maar lerenhetmeest van jouwvoorbeeld. Endat heeLzekernietalleengevolgenopdetechnischeoverdrachtvaninformaFeenkennis,maarvooralopvlakvanawtude,houdingenmoFvaFe. * Elkementor is deel van hetbeleid, en deel van debasis. Deze tussen-hamer-en- aambeeld-funcFe heeL veel mogelijkheden, maar kan ook wel wat frustraFe opwekken. Baken steeds jegrenzenafenbenaderelkeopleidings-ofbegeleidingsopdrachtvanuiteensterke loyaliteitnaarzowelhetbeleidalsdestagiair. *Observa4eenrapporteringgeeLhetwerkvaneenmentorslagkracht:hijkijkt,enweetwathijmoet zien.Hij luistert,enweetwathijmoethoren.Hij voeltaan,encheckt zijnbevinding.VandaaruitkanhijvlotrapporterennaarzoweldebetrokkenKevinalshetbeleid.Hiervoorbeschikthijover een deel posi4eve kri4ek, en de mogelijkheid van complimenteren en waarderen. HetsysteemvanQuickstageishierbijeenhouvast. * De opdracht van een mentor is om, binnen het lerend vermogen van een stagiair, hem tebrengen tot op zijn juiste plek. Daar waar hij voor zichzelf en zijn openbare dienst maximaalrendementhaalt. *...


Enkelevandezeelementenuitvergroot:

Expertise vergroten

VakkennisLereniseenbewusteningrijpendproces,waarbij,bijmachtevan2bereidwilligepar4jen,eendeel informa4e of vaardigheidwordt overgedragen, op theore4sch vlak of op prak4sch vlak.Maar ook zonder dat ze het merken, leren mensen ook op de werkvloer. Als ze zich hiervanbewustworden,kunnenzelerentekijkennaarhun'werkplek-leersFjl'endezemetbehulpvandementorveranderenenverbeteren.Hieraanwordtmeeraandachtbesteed,oadoordementor.Depersoondie leert, toont zich bereid, samenmet dementor. “De leraar kan aanleren, als deleerling klaar is om te leren” Het gebeurt vaak in samenwerking met leerlingen. In sommigegevallen leert de persoon zonder dat hij zich ervan bewust is. Het voordeel van leren op dewerkvloerisdatjewatjeleertonmiddellijkindeprakFjkkuntbrengen.Jehebtgeenredenomhetnuttebetwijfelenvanwatjeleert–jepasthetimmersterplekketoe.Ookloopjeminderrisicodatjevergeetwatjegeleerdhebt.MensenkennisMensenkennisbegintmetjeopentestellenvoorhetgedragendemo4va4evananderemensen.JeleertmensenbegrijpenalsjejeregelmaFgafvraagt:waaromdoetdiegeneditofdoetdiehetjuistniet?Watzouerinhemomgaan? Neemjezelfdaarbijnietalsuitgangspunt,maarbedenkdatanderemensenheelandereredenen,drijfverenengedachtenkunnenhebbenomietstedoenoftelaten.Jijbentnietdenorm!

Jekuntdevolgendedingendoenomjemensenkennistevergroten:

Observeren.Kijknaarmensenenregistreerwatzedoenenwatzezeggen.Maarletookopwatzeverhullen.Hoevaakverschuilenweonsnietachtermooiewoorden,maar'zegt'onzelichaamstaaliets heel anders?Het klassieke voorbeeld is het 'ja'- antwoord op de vraag of ze het begrepenhebben. Is dat werkelijk zo? Een flinke dosis leergierigheid langs jouw kant, zonder meteen jeoordeelklaartehebben,helptomgoedtekunnenobserveren.Eerlijkobserverenluktalleenalsjejevooroordelenzoveelmogelijkuitschakelt(ofjedaartenminstevanbewustbent).

Vragen stellen. Vraagmensen naar hun plannen, hunwensen, hun aarzeling en drijfveren. DatgeeLjeinzichtinwaarommensendoenwatzedoen.Hetisheelleerzaamomerachtertekomendaterveelmeerredenenzijnomietstedoenofte latendan jijopgrondvan jeeigenervaringweet,ofhoejijhetzouaanpakken.

Luisteren.Jekuntalleenietslerenvanjevragenalsjegoedluistertnaardeantwoorden.Enooknaarwatnietwordtgezegd.WeesjedaarombewustvandepotenFële'gespreksankers',woordenofideeëndiebijjoueeninternemonoloogstarten,waardoorjeslechtverderluistert.Vraagdooropzakenwaarvanjevermoedtdatzeomeenbepaalderedenwordenweggelaten.Juistdieredenkanjeeenhoopmensenkennisverschaffen.


Didac4schemiddelen:Eenbelangrijkgegevenbijhetkiezenvanwerkvormen, iswatmensenonthoudenenhoezetotonthoudenkomen. Veelzeggendishetvolgenderijtje.Onzestagiairsonthouden:•10%vanwatzelezen •20%vanwatzehoren •30%vanwatzezien •50%vanwatzehorenenzien •70%vanwatzemetanderenbespreken •80%vanwatzeevaluerenennabespreken•90%vanwatzezelfaananderenuitleggen

Watdoe jeomeen leermoment (inter)acFef temaken? Je laateenstagiair zoveelmogelijkeeneigen inbreng leveren. Bijvoorbeeld door hen eigen ervaringen te laten vertellen of vragen te(laten) stellen. Uiteraard zoek je in de keuze van werkvormen een goede balans tussen hetaanbiedenenervarenvandeinformaFe,endemogelijkhedenvanhetwerkplekleren.

Ondanks het feit dat er een brede waaier aan mogelijke werkvormen bestaat (leergesprek,presentaFe, groepenwerk, instrucFevormen, opdrachtenwerk,...), blijL de uitdaging van dementor meestal beperkt tot het coachen van de eigenlijke opdrachten. Zijn didacFsch paletbeperktzichtot:

*hetdoorsprekenvandeopdrachten*hetkaderenvandecontext*hettonen *deeerstepogingcoachen*deherhalingeninprenFng*deevaluaFeopmiddellangetermijn*(hetrapportereninQuickstage)

Ineensummiereleerlijnzietditeralsvolgtuit:Wanneerdeleerlijngefinaliseerdwordt,indeevaluaFe,isdithetmomentdatindiennodigwordtteruggegrepennaareerderestappenomhetprocesbijtesturen.Bv:Eenstagiairofnieuwewerknemerleertalsschilderhoehijfijnschuurwerkmoetuitvoeren.Hijkijkttoehoedementordetechniekvoordoet,enneemtover.Dementorzietdathijditgoeddoet,en laat hem een aantal profielen fijnschuren. Na verloop van @jd komt hij terug en bekijkt zijngeleverdewerk.Hierbijmerkt hij dat hij te diep schuurt, en zo te veel @jd verspeelt engroevenmaakt.Hijherneemtdeleerlijndoornogmaalseenvoorbeeldtestellen,dekopietelatenmakenenopnieuwinoefen@jdtegeven.Strakskomthijterugomderesultatentebekijken....

VOORBEELD–KOPIE–HERHALING–CONTROLE–EVALUATIE/ZELFEVALUATIE


Geduld trainen ZelêheersingZel}eheersingwilzeggendat je insterkemoFonelesituaFesinstaatbentmetjeeigenemoFesomtegaan;jehebtcontroleoverjeeigengedrag,slaagterinwensen,behoeLenendriLenindehandtehoudenenjeweetescalaFestevoorkomen.Jeweetdusnietalleenwathetjuisteisomtedoen,jehandelterooknaar.Wathoudtzel}eheersingconcreetin?Iemanddieoverveelzel}eheersingbeschikt:❖ heeLzichzelfindehand.❖ wordtnietsnelenonnodigkwaad.❖ laatzichnietsnel'gaan'.❖ reageertgelijkmaFg;toontbeheerstenvoorspelbaarwerkgedrag.❖ heeLeigenemoFesondercontrole.HetnegaFevekrijgtnietdeoverhanden❖ posiFevegevoelenswordensnelhervonden.❖ relaFveert'upsendowns';laatzichnietmeeslependooreigenemoFes.❖ brengtpersoonlijkeirritaFesfeitelijkenrusFgover.

Waaromiszelêheersingbelangrijk? Wiljemeedraaienopjewerk,indehuidigemaatschappijensocialecontactenonderhouden,danis zel}eheersinggeenoverbodige luxe. Inonzehuidigewesterse cultuur isomgaanmetwoedeeen belangrijke sociale vaardigheid. Bij veel Kevins zijn onduidelijkheden over hunverantwoordelijkheden een belangrijke oorzaak van frustraFe. Af en toe eens flink, maaropbouwend,booswordenomjegrenzenaantegeven, isnieterg.OnderzoekheeLaangetoonddatovermaFgezel}eheersingzelfskanleidentothart-envaatziektenendepressie.Het isgoedomjegrenzenaantegeven,maarjekuntcollega's,stagiairsofbazenmoeilijkeenklapverkopenofdehuidvolscheldenalsjejeaanhenergert.Waarhetomgaatisdatjeprobeertjebelangenteverdedigenzonderderela4emetdeandertebeschadigen.DaarommoetjealFjdproporFoneelreageren:nietteheLig,maarookniettezacht.Slajetevaakofteoverdrevenfelomjeheen,danwekjeopdenduurveelergernisofwordjenietmeerserieusgenomen.Ditheet'asser4viteit'.

Waaromverliezenweonzezelêheersing?Over boosheid bestaan allerlei theorieën. De meeste zijn apankelijk van hoe de maatschappijdenkt over kwaadheid. Volgens de frustraFe-agressietheorie iswoede een insFnct dat omhoogkomtwanneerwewordentegengewerkt inonzeverlangensenwensen.Demeestepsychologenzijn vanmening dat agressie en boosheid aangeleerd gedrag is, omdatwe het vroeger hebbenafgekekenengekopieerdvananderen.Erzijnveelredenenwaarommensenereengewoontevanmakenomboosteworden;omdat iemander–opkorte termijn -baatbijheeL,ermachtmeeuitstraalt, lastheeLvanstress,ofomdathijdanniethoeLte latenziendathijbepaaldedingennietweetofnietkan.Opwerkniveau,alsmentor,wilditzeggendatbijdeovervloedvanredenenwaaromwekwaadofagressief willen zijn, we voor ogen blijven houden dat met geduld meer bereikt wordt: méérkennisoverdracht, minder stress bij de mentor, minder stress bij de leerling, een beterewerkrelaFe,eenhelderderekijk.


Autoriteit

OmgaanmetmachtIn een openbare dienst speelt macht alFjd een rol. De direcFe heeL macht; een werfleider/projectleiderheeLmacht.MaarookineenleersituaFeofleerrelaFekanmachteenrolspelen.Watismacht?Wiemacht heeG, is in staat om het gedrag van anderen te sturen. De chef kan bijvoorbeeldbepalendat jijom7.00uuropdewerfaanwezigmoet zijn.En indemeestegevallen zul jedieopdrachtserieusnemenenervoorzorgendatjeerom7.00uurbent.Alseenwillekeurigecollegazouzeggendatjeerom7.00moetzijn,danzoujedenken'datbepaal ikzelfwel'.JebaasheeLmacht,jecolleganiet.MachtissituaFegebonden.Demachtvandebaasreiktniettotdehemel.Rijdendetreinenniet,enkun jeernietomzevenuurzijn,dan isdat 'overmacht',oLeweleengevalvan 'noodbreektwet'. Of misschien is er wel een e-mail van de hoogste direcFe gekomen met daarin demededeling: "Iedereenwordtmorgenom7.00uurverwachtophetbureelomopdehoogte tewordengesteldvandegevolgenvandeaanstaandereorganisaFe."Jechefzaldangeenvoetbijstukhoudenoverhetfeitdatjijom7.00uuropdewerfaanwezigmoetzijn.DebaasheeLhetnueenmaalvoorhetzeggen.

Waarom?OmdatdebaashogerindehiërarchiestaatenopgronddaarvanmeermachtheeL.

Motiverend coachenMoFvaFeishetgevoeldatjeaanzettothetbeginnenén/ofafmakenvaneentaak,hetgeenjewilrichFng geeL.Of nog ruimer, dat je aanzet tot bepaald gedrag.Met dat gedrag denk je iets tekrijgenofbereikendatjenodighebt.Of iemand gemo4veerd bezig is met een taak, kun je meestal aan de buitenkant wel zien.HerkennenofiemandeenmoFvaFeprobleemheeL,isdanookmeestalnietzomoeilijk.Maarwatgaaterdanvanbinneniniemandom?Watmaakthemzogedrevenofjuistlusteloos?AlsmentorontkomjeernietaanjeteverdiepenindemoFvaFevanjeKevininopleiding.


Mo4va4ekunjezienWaaraanherkenjeeengemoFveerdewerker?❖ straaltenergieentegelijk❖ straaltlusteloosheiduitofmaaktjuist❖ ontspanninguit❖ komtmetideeënencreaFeveoplossingen❖ zoektzelfnaarmiddelenomzijntaakuittevoeren❖ gaatopenindiscussie❖ werktdoelgerichtengeconcentreerd❖ isweinigziek❖ kanmeerdangemiddeldpresterenendoetdatopFjd❖ inspireertcollega'sensluitaanbijdegroep

WaaraanherkenjeeenwerkermetmoFvaFeproblemen?❖ eengespannenindruk❖ gaatveelindiscussieopeennegaFevemanier❖ twijfeltopenlijkaandezinvanzijnwerkendatvancollega’s❖ uitveelkriFekzondermetalternaFeventekomen❖ klaagtoverdeonmogelijkheidvanzijntaak❖ isveelafgeleid❖ krijgtweinig'af'enbegintvaakopnieuw❖ maaktsomsmetopzetfouten❖ isveelafwezig

Letop:MoFvaFeiseendelicaatgoed.Wanneercollega'seenanderemoFvaFehebbendanjijofwathetopenbaredienstwil,kanditeengrootprobleemzijn.Hiermoetjealsmentorgepastenverstandig ingrijpen. JekandemoFvaFevan iemandandersnietsturen,maarwelbeïnvloeden/uitdagen.JouwmoFvaFekanenmoetuitdagendzijn,zodatdeanderedeuitdagingvoeltomietsanders,envoorjoubeterstegaanwillen.

MaareenstagiairdienietgemoFveerdisomeentaaktedoendiejijalsmentorbelangrijkvindt,hoeLgeenluiewerkertezijn!Hijwilzichwaarschijnlijkwelinze>enophetwerk,maardanvoortakenwaarbijhijzijnkwaliteitenkaninze>enofdieeendoelhebbendathemmoFveert.Hetisergbelangrijk dat je serieus, belangstellend en niet veroordelend met deze signalen omgaat.Natuurlijk mag je er feedback op geven, maar dat zal alFjd een begin moeten zijn van eencoachendgesprekwaarinjeopzoekgaatnaardewortelvandemoFvaFeproblemen.

Hoemo4va4ewerktMo4va4eiseengedrevenheidomenergieteinvesterenineenac4ewaarvanjedenktdathijdevervullingvan jeeigenbehoeGedichterbijbrengt.Diegedrevenheidkun jedusvanbuitenwelherkennen,maarhoeontstaatdiemoFvaFevanbinnendan?Dit proces verloopt voor iedereen in gelijke stappen. Het maakt niet uit of je kijkt naar demoFvaFeomeenkopkoffietegaanmakenofietsanders.

EenkorteuitlegvandemoFvaFeketenmethetkoffievoorbeeldIkhebbehoeDeaaneenmomentvanrustenontspanning.UitdiebehoeDekomtdewensvoorteenkoffietegaanmaken.Uitervaringweet ikdatditwerkjemeafleidtendat ikgenietvandekoffie. Ik hebdusde verwach@ngdathetmaken vande koffiemij ontspant. Ik vertrouwopheteffectvandekoffieendatgeeDmijdeprikkelomnaardekeuken/werJeettelopenendemachineaantezeKen,melkenkoffietepakken,enzovoort;ikgahetdoen.Alsikweeropmijnwerkpleksta


enmetmijndampendekopkoffienaarmijnwerkkijk,beoordeelikheteffect:ja,ikvoelmelekker.Eenvolgendekeerbeniknoggemo@veerderomkoffietemakenenikworderooksteedsbeterin.Almijncollega'swillenvanmijkoffie!Zodraag ikbijaaneenmo@verendewerksfeer,wantmijncollega'sblijkenookbehoeDetehebbenaanontspanningenverwachtenhetzelfdeeffectvanmijnkoffie.

Hetlijktsimpel,maariedereenisanders!

Waarhetdusopneerkomtisdat:1.jeeenwensofeendoelnodighebt2.datjeinspirerendvindomdathetaansluitbijeenbehoeLeendat3.jeervertrouweninhebtdatjedatdoelkuntbereikenmetjouwinspanningen.

Ditisdebasisvanmo4va4e. DitgeldtvoorjeKevin,maarnetzogoedvoorjoualsmentor.

(De)motiverende omstandigheden Echter, hier komen nog allerlei omstandigheden bij die de moFvaFe van de werker kunnenversterkenofbelemmeren.JekuntimmersnogzogemoFveerdzijndoorjedoelenjetaak,maaralserdeheleFjdherrieisopjewerkplek,ofjehebteenmoeizamerelaFemetjebaas,ofjemagniet jeeigen structuurom in tewerkenkiezen,dankun jealsnoggedemoFveerd raken.Enwat(de)moFverend is, isvoor iedereenanders. Jepersoonlijkheidstype/wie jeeigenlijkbent, ismeebepalend.

(De)motiverende doelen Deéénvindthetleukomdeheledagnaarknallendehiphopteluisterenendeanderwordtergekvan!Nummerdrietrektzichniksaanvanzijnbaas.Zoishetookmetdoelen.Voordeééniseenbepaalddoelenorminspirerend,terwijldeanderkwaliteitenheeLdiehijnietkan inze>envoordatdoel.NummervierraaktgemoFveerddoorweerheelandereproblemendiehijwiloplossen.NummervijfheeLgeenideewathijeigenlijkwilophetwerkenwatzijnkwaliteitenzijn.HijzietdanookgeendoelenvoorzichdiehemkunnenmoFveren.Alsmentormoetjealdieverschillenkennenenkunnenwaarderen.Endegenediehetnietweet,le>erlijkopdreefkunnenhelpen.

Jeinleven.DoorjeintelevenindesituaFeenhetgedragvandeanderkunjetotopzekerehoogtebegrijpenwatdiepersoonvoelt,denktenervaart.Watbetekenthetomeen‘Kevin’tehebben,diethuisnietopgevoedwordt,ofeenprobleemkindis,ofeenstoornisheeL.Vraagjeeensafwateenverlegenstagiairmoetoverwinnenomeengeslaagdeeerstewerkdagdoortemaken.Jeeigenwereldwordtgroteralsjejeditsoortdingenzonuendaneensafvraagt.Bovendienwordthetzogemakkelijkeromempathievooranderentevoelenentetonen.Teruggaantotaande0!


Reflecteren.Mensenkennis begint bij jezelf. Zel�ennis is onontbeerlijk om anderen te leren kennen en tebegrijpen.HoudjezelfdaaromafentoeeenspiegelvoorenbedenkeerlijkwatjouwdrijfverenenmoFeveninjewerkzijn.Vraagjedaarnaafhoedatbijanderenzit.

Persoonlijkheidsmodellen.JehoeLnietallesovermenselijkgedragzelftebedenken.Erzijntalvanpersoonlijkheidsmodellendie vanuit een bepaalde invalshoek menselijk gedrag en menselijke interacFe verklaren.Observerenendenkenvanuitdiemodellenkanjehelpenhetgedragvanjezelfendatvananderenbeter tebegrijpen. Je kunt zelfs aandehand vandiemodellenbegrijpenwaarom je zo'nhekelhebtaanbepaaldemensen.Hetzegtnietalleenietsoverhen,maarookoverjou!


MetderoosvanLearykanjeeeneindweg.Hetmodelgaatervanuitdathetgedragdat iemandsteltalFjdterugtebrengenisopBOVEN/ONDERgedrag, en op TEGEN/SAMEN gedrag. Daartussen kan je dan posiFekiezen.Op diemanier zie je duidelijkwat de tegenoverliggende en dusbedreigendegedragspatronenzijn.BvBOVENgedragloktONDERgedraguit.Wil je iemandméérprobleemoplossengedrag latenstellen,moet jehemineenBOVENposiFe'dwingen'doorzelf,geforceerdONDERgedragtestellen.ZoookvoordeandererichFng:wil jeSAMENbereiken,zal jezelfSAMENmoetenkiezen,SAMENvolgtSAMEN,enTEGENvolgtTEGEN.

‘Motiveren' van een Kevin MoFvaFeiseenlasFgding.AlsjegemoFveerdbent,vindtjebaashetprima,maareenandereof teweinigmoFvaFe isniet goed.Ookwordt vaakgezegddatmentorshunmensen inopleidingmoetenmoFveren.Waaromisditeenfouteredenering?

Hoebelangrijkismo4va4e?MoFvaFezorgtervoordatiemandwordtaangezettotacFe.Zolangeendualestagiairgoedwerklaatzienis,benjealsmentorvaakweloverdestagiairtespreken.Anderswordthet,wanneerdemoFvaFevanKevinbenedenpeilis-deprestaFeszullendanachteruitgaan.Wanneereenstagiairgoedwerkaflevert,trekjealsmentormeestaldeconclusiedathetwelgoedzitmet demoFvaFe.Mentorsmaken echter vaak dezelfde fout als hun eigen bazen: zewetenmaarweinigvanhetmoFvaFepatroonvanKevin.PasalszesFlstaanbijdefactorendiehuneigenenthousiasmeenhuneigengedrevenheidbepalen,het 'teruggaan totdenul', begrijpen zewatmoFvaFeeigenlijkis.

Vrijwel alFjd hebbenmoFvaFepatronen betrekking op zaken die verder gaan dan de funcFe ofbepaaldetaken.MensenrakengemoFveerddoorzakenals:•werkbaremacht•betekenis,waardeenfierheidover/vanhetwerk•verhoogdedeskundigheid •inzetbarecreaFviteit•verbondenheidmetdeploeg•autonomie,beslissingsruimteofregelcapaciteit•relaFevezekerheidvanwerk•verhogendestatusindeploeg•materiëlebeloning,inloonenloonsprogressie

VolgensdetheorievanMaslow,eenbekendpsycholoog,komtdemo4va4ediemensenuithunwerkhalen,pasaandeordealsaanalleanderevormenvanmo4va4evoldaanis:eendakbovenjehoofd,voedsel,veiligheidenaandacht.Tochisvoldoeninguitjewerkhalenergbelangrijk.Datmerken de meeste mensen niet eerder dan dat ze 'gefrustreerd raken van hun werk'. Als dieonvredeernsFgevormenaanneemt,loopjehetrisicoopoverspannenheidofeenburn-out.


Hoezietdetaakvandedualeleerlingeruit?Eenmentormoet zorgdragen voor de juiste persoon op de juiste plek. Alleen dan kan hij zijndoelstellingen halen. De competenFes van Kevinmoeten dus op de taak en de leerplandoelenaansluiten. Maar dat geldt ook voor het moFvaFepatroon van de leerling: een Kevin diegraag nieuweuitdagingenwil, kanontevreden zijnoverhet feitdathij veerFen langedagendewerfmag opvegen.

Dissa4sfiersenstressoren:alszeerzijn,verminderenzejewerkplezierSommige takenhebbenbepaaldedemoFverendekenmerken.Denkaanhet langduriguitvoerenvanrouFnemaFgetakenofeenaanhoudendtehogewerkdruk.OokzijnerveelwervenwaarbijjedeheledagdezelfderepeFFevehandelingenuitvoert.InanderefuncFeservarenmensendatzete weinig mogelijkheden hebben om hun eigen werk te organiseren of de kwaliteit ervan tebeïnvloeden. Ook de werkomgeving kan leiden tot ontevredenheid. Denk aan stressoren zoalsgeluidsoverlastofeenteguurseizoensweertje.DergelijkezakendragenbijaaneenverminderingvandetevredenheidoverhetwerkenwordenookweldissaFsfiersgenoemd.ZehorenteontbrekenineennormalewerksituaFeendusstajeernietbij sFlalsdathetgeval is.MaaralserweldissaFsfierszijn, zoalseenslechterelaFemet jeploegbaas, dan werken ze demoFverend en zijn ze niet tot nauwelijks te compenseren doorbijvoorbeeldeen goed salaris.HetmoFverendeeffect vaneen salarisverhogingduurt overigenshooguitenkelemaanden.

Sa4sfiers:alszeerzijn,verhogenzejewerkplezierKevins halen voldoening uit persoonlijke ontwikkeling, successen, erkenning, het vermogenresultatenteboeken,kennistebezi>eneninteze>en,enzovoort.DezeposiFevezakenverhogenjewerkplezierwanneerzeaanwezigzijn.ZewordenookwelsaFsfiersgenoemd.

Demo4va4eGedemoFveerdedualeleerlingenzijnvakernegaFefoverhetwerk,deploegofhetwerk.Dekansbestaatdat,hoewel zeover alle competenFesbeschikken,hunprestaFesminder goedworden.Ookontstaanergemakkelijkerconflicten.GefrustreerdeKevinsstaanbinnendekortstekerenbij


deeigenmentoromhunbeklagtedoenoverdegangvanzaken,ofnogerger:zezeggenniksenterengewoonophunongenoegen.HetzijnallemaaluiFngenvanjongerendiehunonvredekwijtmoeten.

WaardoorrakendualeleerlingengedemoFveerd?•gebrekaancompetenFes(kennis,vaardigheden,inzichten)•gebrekaanfeedbackoverderesultaten•gebrekaanuitdagingen •gebrekaanduidelijkedoelstellingen(watwordterverwachtvanmij?)•testerkeapankelijkheidvananderen•gebrekaanpersoonlijkewaardering/complimenten•eentonigheidindetaken •tegrotegebondenheidaandewerkplek•slechterelaFemetmentoren/ofcollega’s•onduidelijkheidoververantwoordelijkheden•langdurigtehogewerkdruk•onduidelijkheidoverwerkgelegenheidofloopbaanperspecFef•slechtearbeidsomstandigheden •slechteverloning•oneerlijkeverhoudingen(voortrekkerij)•privéproblemen(financieel,sociaal,etcetera)

HoeziejedatiemandgedemoFveerdis?•telaatkomen •onverschilligheid •agressiefgedrag•toenemendaantalfouten •niethalenvandeadlines•nietnakomenvanafspraken •uitstellenvantaken •openlijkintwijfeltrekkenvannut/zinvantaken/opdrachten•opdrachtenandersuitvoerendanbedoeld•kortdurendziekteverzuim•chronischegezondheidsklachten •onaangekondigdeafwezigheid•lummelen,SMS'sen •roddelen,stemmingmakerij •defensievelichaamstaal/non-verbalecommunicaFe•klagen •falentoeschrijvenaanderden •saboteren •achterhoudenvaninformaFe

Hoekanjedemo4va4epatronenvanleerlingenachterhalen?Jij,alsmentor,hebtdetaakomsamenmetdestagiairtezoekennaareennieuwevenwichttussendeverwachFngenvandestagiairendatgenewatjouwopenbaredienst/ploegkanbieden.Jekuntdatdoendoorgerichtegesprekkentevoeren:


❖ func4oneringsgesprekken, die één of twee keer per jaar worden gehouden, bieden demogelijkheid te praten over de toekomst van Kevin en om daar duidelijke afspraken over temaken

❖ in een loopbaangesprek kun je als mentor expliciet spreken over de persoonlijkeontwikkelingsplannen(POP's)vandedualeleerling.

MetéénofmeerderegoedegesprekkenkanjedeoorzaakvanmoFvaFeproblemenachterhalen.Samenop zoekgaannaaroplossingenvormtvaakal eendeel vandeoplossing zelf. Je kuntalsmentor afsprakenmaken over verdere begeleiding en overleg. Een vinger aan de pols houdendoor regelmaFg van gedachten te wisselen is belangrijk. Persoonlijke aandacht helpt op eeneffecFevemanierbijhetweeropderailstekrijgenvangedemoFveerdeleerlingen.

AlsmentorkanjenietjestagiairmoFveren-KevinskunnenalleenzichzelfmoFveren.Alsmentorkan je wel zorgen voor omstandigheden die moFverend werken. Bijvoorbeeld door debetrokkenheidopdetaak,deploegenhetopenbarediensthoogtehouden.Denkaanafwisselingenuitdaging.

Mijns4jlvanopleiden/begeleiden?WatdebestesFjlis,hangtvanveelzakenaf:❖ Watwiljebereiken,duswatisjedoel?❖ Metwiewerkjesamen,wieisdie'Kevin'?❖ Geefjeopleidingaaneengroepofaaneenindividu?❖ Watzijndeomstandigheden,bijvoorbeeld:hoeveelFjdhebjeofhoezelfstandigis/zijnjouwleerlingen?BeschikkenzeoverdejuistecompetenFes?

❖ Watzijnjeeigensterkeenzwakkeeigenschappen?KanjebijvoorbeeldgoedluisterenenmensenmoFveren?Ofbenjebeterinuitleggenenaansturen?

❖ WatisjeeigenposiFe,watmagjewelennietzelfbeslissen?

Er is dus niet één sFjl waarmee je alFjd succes hebt. Honderden wetenschappers hebbenonderzoek gedaan naar sFjlen van leidinggeven, persoonlijkheidstrekken van begeleiders en


allerlei verschillende omstandigheden. Uit al dit onderzoek is gebleken dat er bepaaldeeigenschappenzijndieeenmentor succesvolkunnenmaken.Enookdatdeomstandigheden insterkemate bepalenwat je het beste kunt doen alsmentor. Jijmoet alsmentor zelfmeerderesFjlen kunnen toepassen. Het ene moment moet je een heel deskundige ploeg leiden, diezelfstandigheelverkomt;hetvolgendemomentbegeleid jeeenstagiairedienogweinigkanenweet.

Welkes4jlenzijner?ErzijnveelverschillendementorschapssFjlen.Eenpaarvoorbeelden:

❖ Ondernemer: je zoekt in de omgeving naar nieuwe mogelijkheden voor je 'Kevin'. Je bentcreaFef en vindingrijkmaar kunt ook een vervolg geven aan ideeën. Denken en doen liggendichtbijelkaar.

❖ Brandjesblusser:jebentgoedinhetoplossenvanacuteproblemen.Ofhetnugaatomconictentussenmensenofstoringenineenmachine,jebentdaadkrachFgenonderneemtdejuisteacFeophetjuistemoment.

❖ Onderhandelaar:jebrengtverschillendeparFjenbijelkaarenbenteenkeiincommuniceren.JeweetdatopleidingssuccesseninbelangrijkematewordengeboektdoorcommunicaFetussenmensen.

❖ Monitor:jehebtveelengoedecontactenoveralinenbuitendewerf.JebentgoedinhetverzamelenenlterenvaninformaFeenspeeltdezedooraandejuistemensen.VaakgeefjedaarbijookaanwatermetdieinformaFemoetgebeuren.

❖ Leider: je stelt, aldanniet inploegverband,plannenopen zorgterookvoordatdeplannenworden uitgevoerd. Je zorgt ervoor dat mensen in opleiding op het juiste FjdsFp de juistedingendoen.Jebegeleidtze,biedthulpwaarnodigenbekijktregelmaFghoehetwerkverlooptenofermoetwordenbijgestuurd.

Leidinggevenenopleiden:hoedoejedat?Veel mensen geloven dat opleiders worden geboren en niet worden gemaakt. Maar inwerkelijkheidkunjeopleidinggevengewoonleren.Natuurlijkhelpthetalsjebepaaldetalentenhebt.Nadezeopleidingkunjehiermeeaandeslag.Binneneenploegdiesamenwerkt,moetookiemandhetvoortouwnemen.Benjijdiegene,probeerdansFjlenuitopjenieuwe'rekruten'.VandeverschillendesFjlenbesprekenweeréén.

IndividueelgerichtleidinggevenWaarmoetjeople>enalsjeineenéén-op-één-relaFeopleidinggeeL?Individueel gericht opleiden werkt anders dan groepsgericht opleiding. Een toolbox- meeFng,gegevendooreenprevenFeadviseur,iseenheelanderpakkie-andaneenjongesnaak,versvandeschoolbanken,opteleiden.

Ook in een werkomgeving geldt dat ieder individu zijn eigen wensen en behoeLen heeL. DestagiairwaaraanjijopleidinggeeL,heeL,netzoalsjijzelf,bepaaldeverwachFngenvanhetwerk,dewerkplekenzijnmentor.Voordedualeleerlinggeldtdathij:•verantwoordelijkhedenheeL(watmoethijdoen?)•bevoegdhedenheeL(watmaghijbeslissen?)•behoeLeheeLaandoelstellingenenafsprakenoverdevergoeding(salaris)•zichgraagprewgvoeltinhetwerkenzichwilontwikkelen.


De manier waarop mentor en Kevin met elkaar omgaan is vaak bepaald door de openbaredienstcultuurendieligtnietvastoppapier.MaarhoedanookervarenallebetrokkenparFjendegeldendeafsprakenalsbindend.

Opleidinggeven:communica4eisenblijGdebasisOpleiding geven begint met communiceren. Alleen door regelmaFg contact houd je zicht opelkaarswensenendoelen.Diewensenendoelenzijnimmersnetzoveranderlijkalsjeeigenprivé-leven,waarindeomstandighedenookregelmaFgveranderen.Hoegeefjeleidingaaneenindividueledualeleerling?

Dewijzewaaropjeiemandaanstuurt,hangtvanveelfactorenaf.

❖ Hoeervarenofdeskundigishij?EenstarterheeLmeersturingnodigdaneenervarenprofessional.

❖ Watvoorsoortwerkdoethij?JegeeLhemruimteomzijnvakkennis/enthousiasmeinteze>enenondersteunthemopproceduresenhulpmiddelen.

❖ HoegemoFveerdisiemand?IemanddieopziettegeneenbepaaldetaakofweinigzinheeL,geefjemeeraandacht/zorgdaniemanddiestaattepopelenomaanhetwerktegaan.Uiteraardbinnendegrenzendiezichstellen,zoalsFjd,ervaringmetzijngeschiedenis...

❖ Hoeishetgesteldmetzakenalsstress,Fjdsdrukenprioriteiten?SomshebjezelfeenvoudigweggeenFjdomveelenergie inmensen te steken.Opanderemomentenmoet je jeprioriteitenjuistaanpassenenwelveelFjdgevenaaneenstagiairomtevoorkomendathijdoor teveelstressapaakt.

Studentenkunjeopallerleimanierenaansturen.Datvarieertvanopdragen(jijmoetnudezetaakdoen, op deze manier en het moet dan klaar zijn) tot delegeren (iemand alleverantwoordelijkhedengevendienodigzijnomdetakenzelfstandiguittekunnenvoeren).Inallegevallen gaat het om beïnvloeden: jouw gedrag als mentor zorgt ervoor dat het werk van denieuwestagiairleidttotresultatendiejij/jouwbaasgraagwilzien.Jekuntjebijhetleidinggevenmetnamerichtenopdestagiairofopdetaak:

❖ Stagiairgericht:jegeeLveelaandachtaandeleerling.❖ 'Taak'gericht:jegeeLveelaandachtaandetaak.


Vaakpasjeeenmixtoevanleerling-entaak-gericht.Jehebtdaarvaakeenvoorkeurin,maardekunst is, om de sFjl zo te kiezen dat hij past bij de situaFe en de persoon.Wanneer jeweinigaandachtvoorzowelmensalstaakhebt,hebjeeenerg'kale'maniervanopleidinggeven.

Als al je aandacht naar het resultaat van de taak uitgaat, ben je een taakgericht opleider. HetgebrekaanpersoonlijkeaandachtvoorKevinkanechterdemoFveren.Enwanneeraljeaandachtuitgaatnaardebelevingvanjeleerling,hebjemisschienteweinigoogvoordeFjdigeencorrecteuitvoeringvandetaken.DanbenjeergmensgerichtendemocraFsch.Hetrisicobestaatdatjejedoelen zo niet of niet op Fjd haalt. Veel aandacht voor zowel taak als relaFe is een idealecombinaFe,maarindewerkelijkheidnauwelijkshaalbaaromdatjedanteveelFjdkwijtbent.Welkefactorenbepalenofjemens-oftaakgerichtleidinggeeL?Als iemand zijn opdrachten niet goed doet, zou je denken dat je veel aandacht aan de taak/resultaatmoetgeven:"Jehebthetverprutst,doehetmaaropnieuw."Dekunstvangoedopleidenisdatjeverderkijktdanjeneuslangis.Jemoetookkijkennaardeleerlingzelf. Isdezewelgoedingewerkt?Spelenerconflictenofproblemen?HoezithetmetdemoFvaFe?CommunicaFeisvaakdeoplossing!

Situa4oneelopleidinggevenIk ga er vanuit dat je bij iedere duale leerling, per taak moet bekijken hoe je iemand moetaansturen:•Isiemandinstaatomdetaaktedoen?(kunnen)•IsiemandgemoFveerdomdetaaktedoen?(willen)

Ikmoetunietvertellendatdemogelijkhedenomtotopleidentekomensterkapankelijkzijnvandecontextwaarinuzichbevindt.Heb jedeFjd?Deruimte?Hetgeduld?Dekennis?ApankelijkvandesituaFe,zaluuitgedaagdwordenomzogoedenzokwaadhetkanoplossingentezoekenvoordebeperkingenvandesituaFe.Heelvaakzalutaakgerichtdestagiairaansturen...

Wathoudttaakgerichtaansturenconcreetin?

❖ JegeeLeenKevinopdrachtendiepassenbijzijnfuncFe.❖ JegeeLduidelijk taakopdrachtenen je laatblijkenwat jevan jeKevinverwachtenwaarop jehemaanspreekt.

❖ JegeeLinstrucFesoverdeuitvoeringvandetaak.❖ JemaaktduidelijkeafsprakenoverdekwaliteitendekwanFteitvanhetteleverenwerk.❖ Jeziettoeopdeuitvoeringvandetaakengrijptinwanneerdatnodigis.❖ JehebtregelmaFgeenmomentvancontroleoverhetwerk,omFjdigknelpuntentesignalerenendevoortgangtebewaken.

Het tegenovergestelde van taakgericht aansturen is mensgericht aansturen. Waar bij eentaakgerichtemanier van aansturen de nadruk ligt op een Fjdige en correcte uitvoering van detaak,gaatbijeenmensgerichteaanpakdeaandachtvooraluitnaardeleerling.Doorhemteuittedagen, te s4muleren en te begeleiden probeer je het beste uit hemnaar boven te halen. BijtaakgerichtaansturenligthetaccentdusvooralopdeuitvoeringvandetaakenisersprakevaneenrichFngscommunicaFe:ikzegwatikwaarenwanneerwilhebbenencontroleren.Eenvalkuilisdat je erg autoritair overkomt en door het gebrek aan persoonlijke aandacht kun je je stagiairdemoFveren.


Schematisch materiaal


� –----------------- groei-enleercurvevaneenonbegeleidenieuwestagiair____________ groei-enleercurvevaneenbegeleidenieuwestagiairmétmentor


Praktisch! Doel: deze oefening meet je focus en je wil om instructies correct en snel uit te voeren. Je hebt 3 minuten stipt.

Opdracht: voer de volgende 20 opdrachten correct uit.

1. Lees alle opdrachten door.2. Schrijf je naam in de rechter bovenhoek.3. Zet onderaan de achterkant van de bladzijde 4 kruisjes - XXXX -4. Plooi de linkeronderhoek van deze bladzijde om5. Teken een hoedje op mijn hoofd, bovenaan links6. Doorkruis in deze zin, zonder uitzondering, alle letters O, ook al

lijkt het je onnozel7. Sta recht, zeg luid ‘zeven’ en zet je weer neer8. Teken achteraan de bladzijde een cirkeltje om het derde X9. Verander je pen van schrijfhand en trek een zo recht mogelijke

lijn naast vraag 1 tot en met vraag 1010.Kuch even11.Schrijf naast deze vraag je merk van auto of fiets12.Tik me je pen 5 keer op tafel13.Zeg luid en duidelijk; “13? Dat brengt ongeluk!”14.Rol de bladzijde op zijn kortste kant op, open hem opnieuw en

werk verder15.Omcirkel alle letters ‘A’ in ‘Bart Pilate Trainings’16.Zet een kruisje op het blad van je buurman of -vrouw17.Teken een kruis op de binnenkant van je linkerhand en laat dit

aan mij zien18.Tel luidop tot 519.Schrijf achteraan dit blad de naam van je openbare dienst, in

drukletters.20.Voer enkel opdracht 1 en 2 uit. Wacht in stilte en geniet van de

drukte.


Doel: deze oefening wil kijken of verschillende mensen dezelfde realiteit op dezelfde manier herkennen, verwerken en benoemen.

Opdracht: benoem zo juist mogelijk, in 1 woord, de getoonde emotie.


Doel: Verbind de 9 punten in 4 ononderbroken rechte pennentrekken: je trekt 4 rechte lijnen zonder je balpen van het blad af te nemen…

Beoogd resultaat: Think outside the box. Als je je waarnemingsvermogen en je actieterrein te bekrompen ziet, kom je zelden tot creatieve opdrachten.


Oefening op communicatie en rapportering Voorbereiding: Verdeel de deelnemers in groepen vanmax 4 personen. Elke groep krijgt 2 setsidenFeke Duploblokken. Een set wordt uit het zicht geplaatst, en in een bepaalde vrije vormgebouwd.DeanderesetblijLbijdegroep.Doel:Aantonendatweinonsbegeleidenvanmensentevaakvertrekkenvanuitverworvenkennis,en niet voldoende in vraag stellen of dat gedeelde kennis is. Op die manier worden nieuwemensenniet in demogelijkheid gesteldomnaar behoren te presteren. Ik noemdat 'teruggaannaardenul'.Bedoeling: Elke groep probeert puur op verbale communicaFe een idenFek bouwwerk teconstrueren. Eén lid van de groep mag kijken naar het ontwerp dat reeds gebouwd is. HijrapporteertdoormiddelvaninstrucFes(enkelverbaal,geenbewegingen,foto'softekeningen)engeeLzodemogelijkheidomhetontwerpjetekopiëren.

Beperking:1.Derapporteurmagmax5keergaankijken. 2.Derapporteurmaghettebouwenbouwwerknietbekijken,hijzitmetderugnaar de overige groepsleden (geen feedback mogelijkheid op wat hij ziet) 3. De groepsledenmogenonderlingnietverbaalcommuniceren.Einde:Wanneerde5kijkbeurtenopgebruiktzijn,ofdeoverigegroepsledenvoelendatzehetdedefiniFeveresultaatbereikthebben.EvaluaFe,pergroep,perspelronde:ProductevaluaFe(ishethetzelfde,zoudeklanttevredenzijn?)enprocesevaluaFe(waarhadje'tmoeilijkmee?)Verwachteresultaten:Niemandslaagterin.Omdatderapporteurnietalleszegt,envertrektvanuiteenbeelddatdebouwersniethebben.Belangrijkstetekortenzijneenverschilinbenaming(geeloforanje?),eenverschillendreferenFekader(voor/achter?)endebouwfrustraFe(bouwers'gevenop'...)


Oefening op omgaan met weerstandZetdegroep in tweerijentegenoverelkaar. IederedeelnemerheeLduseenanderedeelnemertegenoverzichstaan.Vraagdetweetallendehandpalmentegendievandegenetegenoverzichteleggen.Zegtegendeenerij:“JulliezijnA”entegendeandererij:“JulliezijnB”.ZegnutegendeArijdatzemoetenduwen.TegendeBrijzegteniets.Watgebeurter:ZodradedeelnemersinrijAgaanduwen,gaandedeelnemersinrijBalsvanzelfterugduwen(ookalgeefjehendezeopdrachtniet).OLewel:weerstandroeptweerstandop.

Eenvariant:StuurdehelLvandegroepderuimteeruit.ZegtegendegroepdieblijL:Straksgaanjetegenoveriemandvandeanderegroepstaan.Legdehandpalmentegenelkaarenzorgervoordatdeandermetzijnrugtegendemuurkomttestaan.LoopvervolgensnaardeanderehelLvandegroep.Zegtegendezegroepdatzetegenovereendeelnemervandeanderegroepmoetengaanstaan,metdehandpalmentegenelkaar.Zijmoetenervoorzorgendatdeandergaatzi>en.Laat de deelnemers binnen en start de oefening. Er zal veel geduwd worden en sommigedeelnemerszullengaanzi>enomdeanderookzovertekrijgen.Vrijwelniemandbehaaltechterzijndoel.Nabespreking:Alsjealleenmaarmetjeeigendoelbezigbent,hebjegeenoogvoor(hetdoelvan)de ander. Je bereikt elkaar en daardoor je doel ook niet. Sterker nog: er kan zelfs een conflictontstaan.Hebjeechteroogvoordeander,danhaddenjulliesamentegendemuuropdegrondgezeten.


Oefening op argumentatie en communicatierollen:*Anna:36-jarigedokterdiegeenkinderenkankrijgen*Peter:eenhomoseksuelearchitect*Steven:eenstudentvan26jaarinderechten,isgetrouwdmaarweigerttescheidenvanzijnvrouw. *Karolien:getrouwdmetSteven,heeL9maandenineenpsychiatrischeinstellinggezetenenneemtnogmedicaFe.Zijweigerttescheiden.*Nancy:een35-jarigeex-prosFtuee,is4jaaruithetvak.*Joseph:een20-jarigeman,jager,Afrikaan. *Bert:poliFeagentdiezijndienstpistoolnietkanmissen,opnon-acFefwegensonnodigegeweldplegingFjdensdedienst.*Carlo:een46-jarigeviolist,is6maandenopvrijevoetenna7jaargevangeniswegensdrugshandel. *Suzanne:een16-jarigmeisje,zwanger,isvanhuisweggelopenenheeLeenlaagIQ. *Karel:20jaarenvadervan2kinderenwaarhijgeencontactmeermeeheeL.Iseenlandbouwerenaljarendruggebruiker.

In het jaar 2051 wordt alle menselijk leven uitgeveegd door eco terrorisme. De natuur houdtstand, maar alle menselijke leven, op 10 mensen na, wordt weggeveegd. Deze 10 mensenbezochten, gelukkig en toevallig, nét op dat moment een overlevingsbunker. Deze is slechtsvoorzienvoor6personen. Om de overlevingskansen dus opFmaal te houden,moet uit deze groep 6 kandidaten gekozenwordenomhetmenselijkrasopnieuwoptestarten.Kiesverstandig,kiesraFoneel.Erhangtveelvanaf...Kies6personenuitdievolgensjou/julliehetvoorbestaangaranderen.MoFveerheelkortwaaromjehem/haarkoos.


Mijn6overlevers:1. _________________________________________________________________________

2. _________________________________________________________________________

3. _________________________________________________________________________

4. _________________________________________________________________________

5. _________________________________________________________________________

6. _________________________________________________________________________

Degroepskeuze1:

1. _________________________________________________________________________

2. _________________________________________________________________________

3. _________________________________________________________________________

4. _________________________________________________________________________

5. _________________________________________________________________________

6. _________________________________________________________________________

Degroepskeuze2:

1. _________________________________________________________________________

2. _________________________________________________________________________

3. _________________________________________________________________________

4. _________________________________________________________________________

5. _________________________________________________________________________

6. _________________________________________________________________________


Opleiden en begeleiden op de werkvloer...De begeleider blij Kevin van school uit de hele jd...

Documents

Transcript of Opleiden en begeleiden op de werkvloer...De begeleider blij Kevin van school uit de hele jd...