Onzichtbare VerbondenheidNieuwe Media Kunst in de Tilburgse Spoorzone

Arnaud Loonstra, Stichting z25.org

2

Inleiding.........................................................3Stichting z25.org............................................4Conceptuele inbedding.................................. 5Mobiliteit....................................................... 6Onzichtbare Verbondenheid...........................7Contrast in Vorm en Beweging......................8Overkoepelend Frame....................................9Nieuwe Media & Mixed Reality...................10Nieuwe Media in de Spoorzone....................13Locloods....................................................... 14Polygoonloods.............................................. 15Theresia.........................................................16Station........................................................... 17Spoorzone geheel..........................................18Realisatie.......................................................21Colofon......................................................... 24

Inhoudsopgave

3

InleidingDe Spoorzone is een voormalig NS werkterreinachter het station van Tilburg. De werkplaatsenvan Nedtrain verhuizen en daarmee komt hetgehele gebied vrij voor herontwikkeling enbeeldbepalende uitbreiding van het centrum vanTilburg. In het nieuwe gebied, De:Werkplaats,komt plaats voor wonen, werken, horeca,verblijven, cultuur en onderwijs. Gedurende 10tot 15 jaar zal het gebied getransformeerdworden naar haar nieuwe bestemming.Binnen de ambities van de herontwikkeling vande Spoorzone is uitgesproken, dat demeerwaarde van kunst en vormgeving bij deinrichting gezien en gevoeld moet worden. HetBrabants Kenniscentrum voor Kunst en Cultuur(BKKC) heeft een raamwerk opgesteld voordeze ambitie en heeft Stichting z25.org (z25)benaderd om haar visie op de inbedding van

Nieuwe Media kunst in de huidige entoekomstige Spoorzone te geven. In ditdocument geeft z25 haar visie op de uniekemogelijkheden voor De:Werkplaats.Omdat de Spoorzone een gebied is dat volopin ontwikkeling is, heeft het BKKC onsgevraagd om de mogelijkheden met nieuwemedia te schetsen. De ideeën en concepten diebeschreven worden, zijn niet als definitief ideeof plan bedoeld, maar juist illustrerend. In onsonderzoek presenteren we een thematische lijndie als kapstok dient voor concrete ideeën. Deconcrete voorbeelden zijn illustraties bij eenmogelijke thematische lijn.Er is gevraagd om de volgende vragen inogenschouw te nemen:1: Inventarisatie van de praktische mogelijk­

heden en onmogelijkheden van nieuwe mediavoor de gebouwen die bewaard zullen blijvenzoals aangegeven door Credo.2: Aangeven van toepassingen, die geschikt zijnper gebouw.3: Vanuit de praktische mogelijkheden eenminimale en maximale variant voor dit momentin beeld te brengen ofwel een denkrichting/concept te formuleren aansluitend bij het themaen karakter van het werkplaats gebied.4: Faseringsvoorstel waarlangs het concept vanafnu gerealiseerd kan worden.5: Indicatie van de kosten van de verschillendetoepassingen6: De voorstellen inzichtelijk te maken metbestaande voorbeelden.

4

Stichting z25.orgStichting z25.org is ontstaan vanuitnieuwsgierigheid naar de inhoudelijke enartistieke toepassingen van Nieuwe Media.Vanuit de achtergrond van de oorspronkelijkeoprichters heeft theatrale kwaliteit altijd eengrote rol gespeeld in de artistieke visie op hetgebruik van Nieuwe Media.Z25 ontwikkelt tools, onderzoekt technieken endoet experimenten, waarbij de opkomendetechnologie steeds een belangrijke inhoudelijkerol speelt in het maakproces. De werkwijze vanz25 wordt gekenmerkt door het innovatieftoepassen van technologie en het toegankelijkmaken van die technologie voor andere makers."Inspire developers, empower artists" is hetmotto van z25.Voor dit onderzoek naar de Spoorzone in Tilburghanteren we ook deze principes. De ideeën enconcepten zijn ontwikkeld met de gedachten, datwe ook met andere kunstenaars aan de slagkunnen. Deze multidisciplinaire werkwijze iseen bewezen formule voor verfrissende,inspirerende en unieke inhoud.

5

Conceptuele inbeddingEr is een ambitieus masterplan(Masterplan_De:Werkplaats) opgesteld dat alsraamwerk dient voor de herontwikkeling van deSpoorzone. Dit document, alsmede hetdocument 'De Gelaagde Stad' van het BKKC, isals handvat gebruikt voor de plannen en de visieop de ontwikkelingen in Tilburg. We hebbenthema's en associaties uiteengezet, dieaangetroffen werden in de Spoorzone en daarbijbehorende wetenswaardigheden. De verbandentussen al deze elementen hebben wegevisualiseerd in een diagram. Hieruit komenallerlei themalijnen naar voren, die passen bij deSpoorzone. Deze beginnen abstract en lopen uittot concrete ideeën. Met dit netwerk aan thema'sen onderwerpen zijn allerlei lijnen te leggen.Deze lijnen kunnen als overkoepelend handvatdienen voor een te ontwikkelen concept. Terillustratie hebben we een lijn gekozen, die we indit document uitwerken vanuit zijn abstractie toteen drietal thema's met een beeldende vorm.Vanuit de 3 thema's en de vorm stellen we eenaantal concrete ideeën voor.Er zijn 3 thema's geëxtraheerd:1: Mobiliteit2: Onzichtbare Verbondenheid3: Contrast in Vorm en Beweging

Uitsnede uit de visueleuiteenzetting van assocatieen thema beelden gebruikttijdens presentatie en hetonderzoek

6

MobiliteitIn ons onderzoek kwam naast de rijkezichtbare geschiedenis van de Spoorzone dethemalijn 'mobiliteit' naar voren. Het gebiedheeft sinds de 18e eeuw in het teken gestaanvan de mobiliteit, doordat de werkplaats voorhet spoormaterieel de facilitator en debehouder van de mobiliteit was. Delocomotieven en wagons werden er gebouwd,onderhouden en gerepareerd.Met de komst van het spoor en hettreinvervoer kon er gemakkelijker handelgedreven worden tussen verschillende stedenen gebieden. Mensen konden eenvoudiger ensneller van de ene naar de andere plek reizen.De mobiliteit is een stuwende factor geweestachter de progressie van de maatschappij. Dekomst van de stoomlocomotief is nog altijdeen metaforisch onderwerp, waarmee de startvan de steeds sneller ontwikkelendetechnologie geïllustreerd wordt.

Tilburg heeft dus lang een zichtbare en niet teontkennen functie gehad als facilitator van demobiliteit. Omdat het gebied dit sterk uitstraalt isdit thema onlosmakelijk verbonden met deSpoorzone.

7

Onzichtbare VerbondenheidVanuit de mobiliteit is een vertaling naar dehuidige progressie van de maatschappij temaken. De moderne mobiliteit is sterkverbonden met Internet door deinformatisering van de maatschappij. Internetheeft op haar beurt sterke overeenkomsten methet oude spoor. Het kent in vorm en fysiekemanifestatie dezelfde eigenschappen als hetspoor. Het fundamentele verschil met hetspoornetwerk is, dat internet niet gaat overfysieke mobiliteit, maar mobiliteit vaninformatie. Hierdoor is dit visueel bijnaonzichtbaar. Hier treffen we een interessantcontrast tussen het oude en het nieuwe.Internet is die nieuwe onzichtbareverbondenheid, evenals de nieuwe functie vande Spoorzone. Zoals het spoor de stedendichterbij elkaar gebracht heeft, zo maaktinternet de wereld kleiner, doordat iedereenmet elkaar verbonden is. Nu de Spoorzoneopengesteld wordt en mensen na jaren vangeslotenheid het gebied in kunnen, zal ookdaar verbondenheid tussen de mensenontstaan. Zodoende is er de mogelijkheid omdeze nieuwe manier van verbondenheid teintegreren in het gebied. Internet is een ideaalmedium om de Tilburgers verbonden tekrijgen met de Spoorzone en vice versa. Denieuwe Spoorzone, De:Werkplaats, kan methaar culturele mogelijkheden de facilitator zijnvan een verbondenheid in Tilburg.

8

Contrast in vorm en beweging

Het spoor kent in zijn vorm nogal kenmerkendeelementen: Recht, lineair, lang, parallel,gestructureerd, etc. Deze vormen zijn in eenkleinere dimensie sterk aanwezig in deSpoorzone. Het gebied heeft zich door de tijdvolledig onderworpen aan deze eigenschappen.Alleen de vormen in het gebied verraden al dathet gebied een bijzondere betekenis voor hetspoor had. De gebouwen zijn gebouwd, opdattreinen er doorheen en er zelfs omhoog in

kunnen. Met het vertrek van Nedtrain is ervoor het eerst een wijziging in motivatie voorde verandering in het gebied. Immers deverandering is niet langer ten dienste vanwerkzaamheden aan het spoor materieel. Hierzien we het eerste contrast tussen het verledenen de toekomst. Er is de wens om hetkarakteristiek van het gebied te behouden,maar er komt een hele nieuwe wind in hetgebied. Het is alsof voor het eerst een stuk

organische groei intrede doet in het gebied.Natuur en cultuur krijgen ruimte naast dehistorische karakteristiek. Qua vorm endynamiek levert dit interessante contrasten op,die zichtbaar zullen zijn in het gebied enpotentieel identiteit bepalend zullen zijn.Daarnaast heeft Tilburg historisch twee sterkekarakteristieken; staal en textiel, twee voelbarecontrasten. Door de contrasten te benadrukkenen als uitgangspunt te gebruiken kan er eensymbiose optreden. De oude manifestatie en deintrede van het nieuwe worden gekoppeld op eenmanier, zodat zij elkaar aanvullen.

9

Overkoepelend FrameDe thema's, Mobiliteit, Contrast in Vorm enBeweging en 'De Onzichtbare Verbondenheid',zijn voortgekomen uit onze uiteenzetting aanideeën, associaties, feiten en wetenswaardig­heden. Deze 3 thema's bedienen hun eigen deelin het geheel en dienen als kapstok voor hetuitwerken van individuele concrete ideeën.Door middel van de kapstok gaan deindividuele ideeën een groter verband aan.Kort nogmaals opsommend:­ 'Mobiliteit' is een basis gegeven, wat past bijhet gebied in zijn historie en toekomst. Het ishet thema, wat je door het gebied heen zietschemeren. Het begrip mobiliteit is met de tijdeen steeds breder begrip geworden. Het gaatniet alleen om fysieke verplaatsing, maar juistook om het verplaatsen van ideeën, vormen,gevoelens en gedachten. In wezen als eeneindeloze reis.­ 'Contrast in Vorm en Beweging' gaat meerover de fysieke manifestatie in locatie en tijd.Vanuit de historie naar de toekomst zijn ercontrasten herkenbaar, die we benadrukken.Van het zware, onbuigbare staal en stuwendemechaniek van vroeger, naar een meer flexibeleorganische en dynamische vorm in het heden.Van zware locs, die door het gebied schuiven,naar shoppende en werkende mensen enuitgaanspubliek.­ 'Onzichtbare Verbondenheid' is het contactmet de mensen en Tilburg, met de toekomst en

met de mogelijkheden van het gebied. Zoalshet gebied vroeger de mobiliteit faciliteerde endaarmee de mensen en de handel verbond, zozal het op vele nieuwe manierenverbondenheid faciliteren. Om deze nieuweverbondenheid zichtbaarder te maken, gevenwe dit thema mee aan het gebied om zodoendehaar oude rol als facilitator van de mobiliteiteen nieuwe plek te geven.

Tenslotte plaatsen we nog een overkoepelendframe over het gehele gebied heen. Hiervoortroffen we vanuit de thema's en de ideeën eenvorm van verbindingen binnen de oudearchitectuur. Deze vorm van verbindingen pastbij het benadrukken van de geometrie en heefteen industriële associatie die goed aansluit bijde oude architectuur, zelfs als we meerorganische vormen willen toepassen. Dedraadstructuren van deze verbindingen passenassociatief bij het thema Mobiliteit. Daarbij

benadrukken de draden juist contouren vanvormen waardoor het geheel grotendeelsonzichtbaar is. We plaatsen daarom een virtueledraadstructuren (wireframe) wereld over hetgebied heen. Dit overkoepelend frame bestaatalleen virtueel maar we komen later in ditdocument terug op hoe we deze wereldverbinden aan de werkelijkheid. Wederomhanteren we het overkoepelend frame als eenartistieke kapstok van waaruit elk idee weerverband kan vinden.

10

Nieuwe Media & Mixed RealityOm de vraag naar de mogelijkheden voorNieuwe Media in de Spoorzone tebeantwoorden, worden in dit documentverschillende technieken aangedragen, diegeschikt zijn voor het gebied. Omdat we metdeze technieken een aantal concepten voor deSpoorzone voorstellen, leggen we eerst kort uitwat deze technieken en begrippen inhouden.Nieuwe Mediais een nieuwe stroming in de kunstdiscipline, diehaar naam ontleent aan de snelle ontwikkelingenvan technologie. Omdat deze ontwikkelingen zosnel op elkaar volgen, is er voortdurend sprakevan 'nieuw'. Stichting z25.org is een stichting,die zich voortdurend verdiept in deze disciplineen zich richt op de verbeeldende en narratievemogelijkheden van deze technologischeontwikkelingen.Mixed Realityis een sterk opkomende ontwikkeling in hettransparant integreren van nieuwe media in derealiteit en de publieke ruimte. Mixed Reality iseen verzamelnaam voor de technieken, die hetmogelijk maken om een locatie tetransformeren, te manipuleren, maar ook te lateninteracteren. Deze technieken zijn uitermategeschikt om een beleving te creëren, dienatuurlijk integreert in de omgeving en voor eengroot publiek tot de verbeelding spreekt.

11

Projectionmapping.Als men het heeft over het projecteren van eenbeeld denken we al snel aan een bioscoop­achtige opstelling, waarbij het beeld eenrechthoek vormt op een plat vlak. Overhead­ endiaprojectors, beamers, maar ook televisies; hetzijn allemaal platte vlakken met een 'raam' naareen andere wereld.

LED(Light Emitting Diode) is een opkomendetechnologie die steeds meer in het straatbeeldaan het verschijnen is. Het grote voordeel vanLED is dat het energie zuinig is en een hogelichtopbrengst heeft. Iedereen kent LEDtegenwoordig van spaarlampen en televisies.LED is echter een stuwende technologieachter veel projectie mogelijkheden, van

Projectionmapping is een techniek die dezetraditie doorbreekt; het maakt het mogelijk omafscheid te nemen van het rechthoekige beeld(het raam) maar vooral is het mogelijk omzonder plat vlak te werken. Kortweg isprojectionmapping een manier om ruimtelijk te

projecteren, bijvoorbeeld op een kubus, eenbol, maar ook een gebouw. Hierdoor maakt het'raam naar een andere wereld' plaats voor 'eentoevoeging op, of vervorming van, dezewereld'.

projectoren tot straatverlichting. Vanwege dehoge lichtopbrengst is het bijvoorbeeld geschiktvoor gebruik bij daglicht.

12

Augmented Realityis een opkomende techniek om virtuele beeldenover de realiteit heen te leggen. In plaats vanbeelden op klassieke en geïsoleerdebeeldschermen te tonen, worden de beeldengeprojecteerd in het gezichtsveld van degebruiker. Hierdoor is het mogelijk om eenvirtualiteit te vermengen met de realiteit.

Social mediais niet meer van het internet weg te denken. Inessentie is internet niets anders dan eenmedium, dat je rechtstreeks in contact metelkaar kan brengen. Social media is eenverzamelnaam van de manieren op internet om

mensen met elkaar te laten communiceren.Voorbeelden zijn Facebook, Twitter, Google+,Instant Messaging etc. Binnen Mixed Reality isSocial Media een belangrijk medium om decommunicatie te kunnen faciliteren tussen demensen en de kunstwerken. Een belangrijketoevoegende rol binnen dit medium is voor GPS(Global Positioning System) weggelegd. GPSmaakt het mogelijk om aan de hand van fysiekelocatie koppelingen te maken.

13

Nieuwe Media in de SpoorzoneProjectionmapping, LED technologie, SocialMedia, Augmented Reality, Mixed Realities,etc, etc. Maar wat kunnen we daar nu mee inde publieke ruimte? Hoe kunnen we dezenieuwe mogelijkheden gebruiken om ietsunieks te doen in de Spoorzone wat tevensinhoudelijk kan bijdragen?We hebben een aantal ideeën aan locatiesgekoppeld in de Spoorzone om demogelijkheden te illustreren. Wat voor z25 hetbelangrijkst is, is het overkoepelende concept.Hiervoor hebben we de 3 thema's en hetoverkoepelend frame. Dit maakt het mogelijkom elk individueel idee een gezamenlijkeverbondenheid aan te laten gaan. Net zoals deSpoorzone in haar totaliteit de werkplaats voorhet spoormateriaal was en elk gebouwdaarbinnen een functie vervulde, zo zouden dekunstwerken ook een gezamenlijk doel moetendienen naast hun eigen indivuele kwaliteit.

14

LocloodsDDee LLooccllooooddss iiss hheett mmeeeesstt iinn hheett ooooggsspprriinnggeennddee ggeebboouuww.. HHeett iiss ooookk hheett eenniiggeeggeebboouuww wwaatt vvaannaaff ddee ssttrraaaattzziijjddee aaaann ddee aannddeerreekkaanntt vvaann hheett ssttaattiioonn ttee zziieenn iiss.. OOookk aaaann ddeeaacchhtteerrkkaanntt iiss hheett vvaann vveerrrree zziicchhttbbaaaarr.. DDaaaarrbbiijjiiss hheett ggeebboouuww zzeeeerr ttrraannssppaarraanntt ddoooorr hhaaaarrggllaazzeenn ggeevveellss.. HHiieerr zzoouu dduuss hheeeell ggooeedd eeeenniinnssttaallllaattiiee kkuunnnneenn wwoorrddeenn ggeebboouuwwdd,, ddiiee ddee

LLooccllooooddss ddooeett ttrraannssffoorrmmeerreenn.. MMiiddddeellsspprroojjeeccttoorreenn zzoouuddeenn wwee nneett zzooaallss ddeevvoooorrbbeeeellddeenn VVJJ oopp ddee DDoomm ooff HHaammbbuurrgg eeeennpprroojjeeccttiioonnmmaapp kkuunnnneenn vveerrzzoorrggeenn.. TTeevveennsszzoouuddeenn wwee ddiitt ooookk aannaalloooogg kkuunnnneenn vveerrzzoorrggeennddoooorr mmeett llaammppeenn,, sscchhaadduuwweenn eenn rreefflleeccttiieess tteewweerrkkeenn..

DDee LLooccllooooddss lleeeekk oonnss vvoooorraall ggeesscchhiikktt aallssllooccaattiiee vvoooorr eeeenn iinnssttaallllaattiiee ddiiee llaannggdduurriiggaaaannwweezziigg iiss ooff mmiisssscchhiieenn zzeellffss ppeerrmmaanneenntt.. OOppddiiee mmaanniieerr zzoouu hheeeell TTiillbbuurrgg eenn aalllleettrreeiinnrreeiizziiggeerrss eerr mmeeee iinn aaaannrraakkiinngg kkuunnnneennkkoommeenn.. HHeett tthheemmaa ""CCoonnttrraasstt iinn vvoorrmm eennbbeewweeggiinngg"" ppaasstt hheett bbeessttee bbiijj ddee LLooccllooooddss.. NNiieettddaatt ddee aannddeerreenn uuiittggeessllootteenn zziijjnn mmaaaarr ddeeLLooccllooooddss iiss ggrroooott eenn ssttaaaatt vveerr wweegg.. DDoooorr ddeezzeeaaffssttaanndd zzaall iieettss wwaatt zziicchh iinn ooff oopp ddee LLooccllooooddssaaffssppeeeelltt vvoooorraall vviiaa bbeeeelldd eenn bbeewweeggiinnggccoommmmuunniicceerreenn..33DD sscchheerrmm LLooccllooooddssWWee kkoonnddeenn hheett nniieett llaatteenn oomm ooookk eeeenn ssttaappjjeevveerrddeerr ttee ddeennkkeenn.. DDoooorr ddee kkiijjkklliijjnneenn vvaann ddeellooooddss eenn ttrraannssppaarraannttiiee nnooddiiggtt ddee LLooccllooooddss uuiittoomm iieettss mmeett hheett vvoolluummee vvaann ddee llooooddss ttee ddooeenn..DDaaaarroomm zzoouu hheett eeeenn eennoorrmmee uuiittddaaggiinngg zziijjnn oommeeeenn sscchheerrmm iinn ddee LLooccllooooddss ttee bboouuwweenn,, ddiiee ooookkddee ddiieeppttee iinn ggaaaatt.. DDoooorr LLEEDD llaammppjjeess iinn hheettppllaaffoonndd vvaann ddee LLooccllooooddss ttee hhaannggeenn iiss eeeennuunniieekk ddrriieeddiimmeennssiioonnaaaall sscchheerrmm ttee ccrreeëërreenn..OOmmddaatt hheett ppaanndd aaaann aallllee zziijjddeenn ttrraannssppaarraanntt iisszzoouu hheett ddaann mmooggeelliijjkk zziijjnn oomm eellkkee vvoorrmm iinnvvoolllleeddiigg ddeerrddee ddiimmeennssiiee iinn ddee LLooccllooooddss tteeppllaaaattsseenn.. DDee hhooeeddaanniigghheeiidd vvaann ddeezzee vvoorrmm vvaannpprroojjeeccttiiee sslluuiitt wweeeerr ggooeedd aaaann bbiijj ddeeoovveerrkkooeeppeelleennddee vvoorrmm vvaann ddee vviirrttuueelleeSSppoooorrzzoonnee..

15

Polygoonloods

De Polygoonloods vraagt om een zelfdeaanpak als de Locloods. Net als de Locloodsheeft de Polygoonloods ook veel glazenwanden. Dit nodigt uit tot doorzicht. DePolygoonloods heeft daarentegen als locatieeen hele andere setting. Mensen kunnendichtbij het gebouw komen en er omheenstaan. Dezelfde technieken, zoals projection­mapping, zijn toepasbaar maar het vraagt omeen andere dynamiek en een andere

benadering. Bij de Polygoonloods zou hetthema "Onzichtbare Verbondenheid" meer tothaar recht kunnen komen. De plek van dePolygoonloods leek ons een hele geschiktelocatie om een evenement te organiseren.Middels projectionmapping zou dePolygoonloods als decor gebruikt kunnenworden voor theatrale ervaring. De vorm vande Polygoonloods heeft ook wel wat weg vaneen theatertje. Een andere mogelijkheid is om

van de Polygoonloods een interactieveinstallatie te maken. Deze kan reageren op deaanwezigheid van de mensen.

16

TheresiaKomend vanuit de wijk Theresia komt ereen nieuwe opening naar het gebied. Netna een klein open parkje troffen we eenoude muur, die de toegang nu nog afsluit.Deze muur zouden we alvast willen openmaken door hier schermen in te plaatsen,die alvast een raam of portaal naar denieuwe Spoorzone creëert. In dit portaalintegreren we social media om interactiemet de bewoners aan te gaan.Omdat bij de Koepelhal een zelfdeopening naar het gebied is zou dezeinstallatie goed uitgebreid kunnen wordennaar deze locatie. De locatie van deKoepelhal is tevens een erg zichtbare plekwaardoor het bereik enorm vergrootwordt.

17

StationVVaannaaff hheett ppeerrrroonn oopp hheett ssttaattiioonn iiss eerr hheettbbeessttee uuiittzziicchhtt ttee vviinnddeenn oopp eeeenn ggrroooottddeeeell vvaann ddee SSppoooorrzzoonnee.. DDiitt uuiittzziicchhttnnooddiiggtt uuiitt oomm ooookk eeeenn oovveerrzziicchhtt ttee ggeevveennvvaann ddee ttrraannssffoorrmmaattiiee vvaann ddee SSppoooorrzzoonnee..OOpp hheett ppeerrrroonn ppllaaaattsseenn wwee vveerrrreekkiijjkkeerrss,,nneett zzooaallss jjee aaaannttrreefftt oopp ttooeerriissttiisscchheepplleekkkkeenn.. EEcchhtteerr kkiijjkkeenndd ddoooorr ddeezzeevveerrrreekkiijjkkeerrss,, zziiee jjee hheellee aannddeerree ddiinnggeenn

iinn ddee SSppoooorrzzoonnee.. BBeeeellddeenn uuiitt hheett vveerrlleeddeennwwoorrddeenn wweeeerr ttoott lleevveenn ggeewweekktt eenn ttooeekkoommssttiiggeeiimmpprreessssiieess vveerrmmeennggeenn mmeett hheett hheeddeennddaaaaggsseebbeeeelldd.. MMeennsseenn ddiiee oopp hheett ppeerrrroonn oopp ddee ttrreeiinnssttaaaann ttee wwaacchhtteenn wwoorrddeenn zzoo vveerrlleeiidd oomm eevveennddee SSppoooorrzzoonnee iinn hhaaaarr hheellee hhooeeddaanniigghheeiidd tteeaaaannsscchhoouuwweenn.. DDaaaarrnnaaaasstt ggeevveenn ddeevveerrrreekkiijjkkeerrss ooookk vviissuueeeell ttooeeggaanngg ttoott hheettvviirrttuueellee oovveerrkkooeeppeelleenndd ffrraammee vvaann ddeeSSppoooorrzzoonnee.. DDeezzee vviirrttuueellee SSppoooorrzzoonnee lliiggtt éééénnoopp éééénn oovveerr ddee ggeehheellee SSppoooorrzzoonnee hheeeenn eenn iissddaaaarroomm zzeeeerr eeeennvvoouuddiigg ttee vveerrmmeennggeenn mmeett ddeewweerrkkeelliijjkkee SSppoooorrzzoonnee.

18

Spoorzone geheelLichtlijnenDe Spoorzone gaat eindelijk opengesteldworden voor het publiek. Dan kan het 'savonds ook maar beter goed verlicht worden.Omdat bij de Koepelhal activiteiten reedsgestart zijn, kunnen we daar goed beginnenmet dit project. Deze lichtinstallatie leek onseen uitgelezen kans om de lijnen in hetgebied te gebruiken als interactieveverlichting.Vanuit de faciliterende mobiliteit gedachte,zien we lijnen van licht voor ons die reagerenop de mensen. Het licht reageert net zoals devonken die van de bovenleidingenafsprongen bij de voorbij razende treinen.Het licht is nodig voor de mensen om hunweg door het gebied te vinden, maar tevenseen leuke manier voor het gebied om contactte maken. Naast dat het licht kan reageren opaanwezigheid kan het ook autonoom ietsdoen. Op die manier zouden we de oudelogge dynamiek weer terug in het gebiedwillen plaatsen door traag bewegende, meerdonkere kleuren door het gebied te latenbewegen. Dit zou een contrasterendkleurenspel opleveren samen met de lichtekleuren van de reactie op mensen.

19

De lichtlijnen zouden we zowel boven, onderof aan de zijkanten van de straten kunnenplaatsen.Omdat de lichtlijnen zich door het gehelegebied begeven kan dit ook een visueelverbindend element zijn. De installatie is

gekoppeld aan het overkoepelend frame en eenfysieke manifestatie van deze virtuele realiteit.Als we bijvoorbeeld op de Locloods een groteprojectionmap realiseren, zou aan dezelichtinstallatie de aanloop daarvan al te zienmoeten zijn.

20

Verborgen/Verbonden BeeldenOp willekeurige plekken in het gebiedkunnen we in het donker verborgenplekken zichtbaar maken. Dit idee zoubestaan uit mobiele units, waar eenprojector ingebouwd zit. Door dezeunit op een plek te zetten en deprojector ergens op te richten, kunnenwe op die plek een andere wereld tevoorschijn toveren. Deze wereld zalwederom verbonden zijn met devirtuele wereld van het overkoepelendframe en kent daardoor op elke plek inde Spoorzone wel een mogelijkheidom een verborgen beeld te tonen. Ditpast ideaal bij de flexibiliteit die hetgebied zal gaan vragen vanwege devele verbouwingen. Deze kunstwerkenworden op flexibele manier gebouwd,zodat we middels workshops ooklokale kunstenaars en artiesten kunnenuitnodigen hun verborgen/verbonden beelden te geven.

21

RealisatieEr is ons gevraagd een idee te geven hoeideeën concreet te implementeren zijn in deSpoorzone. De ideeën, die gepresenteerd zijnstaan niet vast en verdienen nog verdereverdieping. Om toch een beeld te geven vanhoe wij deze projecten zouden kunnenrealiseren, schetsen we kort een gefaseerd planvoor de implementatie van de ideeën en hetoverkoepelende concept.Fase 1: In het oog spelenOp dit moment staan we nog aan het begin vanhet transformatie proces van de Spoorzone. DeTilburgers hebben misschien al gehoord, dat ervan alles gaat gebeuren, maar merken daarmisschien nog niet zoveel van. De eerste taakis om de aandacht te trekken. Zoals al eerdergezegd; de Locloods is het meest zichtbare enin het oog springende gebouw. We starten

daarom met een grote projectionmap op deLocloods. Z25 betrekt daarbij lokale artiestenen bijvoorbeeld studenten van Fontys om ingezamenlijke context tot een verfrissendeinhoud te komen. Hierbij levert z25 hetinhoudelijke raamwerk, op basis van hetvoorgestelde concept, en handvatten voor detechnologie. Hierdoor kunnen alle betrokkenkunstenaars en studenten zich richten op deinhoud en wordt vanuit het raamwerk eenverbonden geheel geborgd.Fase 2: BetrokkenheidNu iedere Tilburger heeft kunnen zien dat erspannende dingen te verwachten zijn in deSpoorzone, gaan we de mensen uitnodigenom deel te nemen. We bouwen een onlineSpoorzone, geheel vanuit de artistieke vormuit het overkoepelend frame. Mensen kunnen

via internet deze virtuele Spoorzone betreden.De artistieke draadstructuren vorm van devirtuele Spoorzone heeft ook wel wat weg vannaaktheid. We geven daarom de mensen demogelijkheid om deze wereld aan te kleden.Op die manier kunnen de mensen hun visiegeven van wat er in de Spoorzone ontwikkeldzou moeten worden. De wireframe wereldbekleden we als het ware met een Tilburgselappendeken.Naast deze online Spoorzone installeren weeen langdurige installatie in de Locloods enorganiseren we een aantal korte evenementenmet een volledige projectionmap. Delangdurige installatie is een goedkopereinstallatie om beelden op de Locloods teprojecteren dan de volledige projectionmapinstallatie. Dit is puur vanuit kostenbesparende overwegingen gedaan.

22

Fase 3: ToegangInmiddels is de transformatie van deSpoorzone in volle gang. De eersteprojecten zijn al opgeleverd en steeds meermensen vinden hun weg naar de Spoorzone.In deze fase implementeren we hetlichtplan. De interactieve straatlichtinstallatie. Deze installatie kan geleidelijkmet de verbouwing van de Spoorzone meegroeien. Daarnaast wordt het tijd om deverborgen/verbonden beelden teimplementeren. Er is een online Spoorzone,die dynamisch groeit. Verschillendeartiesten hebben reeds hun ideeën losgelatenop de Spoorzone. De mobiele units voor deVerborgen/Verbonden Beelden kunnen weop willekeurige plekken plaatsen omdaarmee de alternatieve wereld tevervoorschijn te toveren.

KostenindicatieOm een goede indicatie van de kosten te kunnengeven zouden de ideen concreter uitgewerktmoeten worden. Globaal gezien zouden dekosten bestaan uit het managen van het projecten de honoraria voor de kunstenaars enontwikkelaars. De productiekosten wordengevormd door de ontwikkeling van hetframewerk, content, hardware en software. In hetgeval er met meerdere kunstenaars wordtsamengewerkt, worden er workshopsgeorganiseerd. Tenslotte zal er apparatuuraangeschaft of gehuurd moeten worden.Belangrijke bepalers voor de kosten zijn de duurvan de projecten. We hebben een aantal conceptbegroting bijgevoegd bij dit onderzoek. Dezegeven een indicatie van de kosten voor 2installaties in de Locloods.

23

Nawoord

Het gebruik van beeldende nieuwe media in deontwikkeling van De:Werkplaats biedt veelmogelijkheden voor het gebied, voor haaruitstraling en voor haar ervaring naar buitentoe. Nieuwe media kan een belangrijke rolspelen in het zichtbaar maken en het verrijkenvan de ontwikkelingen die de komende tijdzich daar gaan afspelen. Daarnaast kan zefunctioneren als een van de puzzelstukken vanhet gebied waardoor het geheel meer wordtdan alleen maar de som der delen.

Wij hopen met dit document een eerste impulsen prikkeling te hebben gegeven van wat voormogelijkheden er zijn voor De:Werkplaats. Wehebben ook getracht iets te tonen van de rolvan Nieuwe Media, op het niveau van onzemaatschappij en op het niveau van het terealiseren gebied. Wij zien een mooiegelegenheid om in symbiose met de komendeontwikkelingen een overkoepelend totaalconcept gefaseerd toe te passen, waarbij eenaantal nieuwe media kunstwerken specifiekvoor dit gebied geboren kunnen worden.

Het gebruikte totaal concept heeft een zekereabstractie en openheid nodig om flexibel meete kunnen groeien met de ontwikkelingen vanDe:Werkplaats. Het inhoudelijk enbetekenisvol toepassen van nieuwe media opeen innovatieve manier vergt de nodigeexpertise. Stichting z25.org is een instelling dieover deze expertise beschikt, maar vooral ookandere makers de mogelijkheden en middelenkan bieden om inhoudelijk met dit medium teontwikkelen.Wij denken een belangrijke partner te kunnenzijn in de geboorte en bloei van De:werkplaatsen haar te kunnen ondersteunen met deinhoudelijke betekenisvolle beeldendekwaliteiten door middel van gebruik vannieuwe media die zij verdient.Graag gaan wij naar aanleiding van ditdocument hierover met de betrokken partijenin dialoog om tot unieke beeldendekwalitatieve projecten te komen dieDe:Werkplaats kunnen ondersteunen enstimuleren in haar ontwikkeling.Arnaud LoonstraMaart 2012Stichting z25.org <http://z25.org>

24

Colofon

Verzameling foto's bij thema's en assocaties ­z25..................................................................5Loc hangend in loods ­ mijnspoorzone.nl......6Steamengine ­ Antique Machinery Scans,Museum of Industrial Heritage Bologa ........ 6Nederland van Boven ­ Wim Verbei.............. 6Seinpost Denbosch ­ nicospit.com.................7Surfnet glasvezel netwerk ­ Surfnet...............7Internetmap ­ Chris Harrison......................... 7Pyramide center ­ cassiopaea.org forum........7Moerdijkbrug ­ Fokko van de Straaten..........8Verlaten spoor ­ greenvilledailyphoto.com....8Fallopia overgrows train ­ wikipedia.org.......8Gras figuur ­ Mathilde Roussel­Giraudy....... 8

The Gates, Central Park New York ­ Christoand Jeanne­Claude......................................... 8Wireframe Menger Cube ­ Matt Krutar......... 9Wireframe shoe ­ Geoff Hodbod................... 9Wireframe Bridge ­ 9north.com.....................9Airport Park ­ Schiphol/z25..........................10VJ op de Dom ­ z25...................................... 11555 Kubik, Hamburg ­ Urbanscreen.com.....11Cellphone Disco ­ cellphonedisco.org.......... 11Foto GLOW Eindhoven ­ z25.......................11Reizend Zand, Apeldoorn ­ Giny Vos........... 11Twitter Fountain............................................12Egypt Influence Network ­ Kovas Boguta....12Bartholomeus gasthuis AR ­ z25................. 12Disney AR Times Square ­ Disney Studios.. 12Virtueel Pashokje ­http://webcamsocialshopper.com..................12Projection map demonstratie tijdens presentatie­ z25.............................................................. 13Impressie Projectionmap Locloods ­ z25..... 14Impressie Polygoonloods ­ z25.....................15Impressie Theresia muur ­ z25......................16Impressie Station AR kijker ­ z25.................17Impressie Lichtlijnen ­ z25........................... 18Impressie architectuur lijnen ­ z25............... 19Impressie verborgen / verbonden beelden ­z25.................................................................20Foto lichtlijnen demonstratie tijdenspresentatie ­ z25............................................21Foto van projectie demonstratie tijdenspresentatie ­ z25............................................23

In opdracht van:Brabants Kenniscentrum Kunst en CultuurOnderzoek en teksten:Arnaud Loonstra, Machiel Veltkamp, RoderickGadellaa, Ferdy GulikerMet dank aan:Nell MulderAdriana Maya SchmidReferentie documenten:Master Plan De Werkplaats ­ Gemeente Tilburg,CREDO, VolkerWessels, BDP.khandekarDe Gelaagde Stad ­ BKKC, Jan SamsomGebruikte illustraties:

Dit document is begeleid met een uitgebreide presentatiedie aan de betrokken partijen is gegeven. Veleafbeeldingen in dit document komen uit de presentatie enzijn associaties bij de teksten of ter illustratie

© stichting z25.org 2012