© Vodafone 2019

Onze interactieve gids

Uw vragen over

Een duidelijke uitleg van wat 5G zakelijk betekent en welke mogelijkheden het biedt.

© Vodafone

Wat isVraagt u zich af wat 5G is? Men zou 5G kunnen bestempelen als gewoon een stap vooruit vergeleken met vorige generaties mobiele communicatie. De potentie van 5G is echter veel groter dan van welke generatie dan ook. Vodafone gelooft dat 5G voor veranderingen gaat zorgen in hoe we leven en hoe het bedrijfsleven functioneert.

Met 5G

• Krijgen we snelheden van 1Gbps en meer.

• Kunnen mobiele netwerken het verkeer efficiënter afwikkelen dan met 4G. Dit betekent dat de netwerkcapaciteit toeneemt, waardoor gebruikers profiteren van hogere en constantere gemiddelde snelheden – zelfs in drukke situaties of gebieden met suboptimale dekking.

• Neemt de vertraging af, en die trend zet door naarmate 5G toestellen geavanceerder worden. Als de reactietijd na het uitvoeren van een handeling (bijvoorbeeld het poppetje verplaatsen in een online spel) korter wordt, verbetert de gebruikservaring met sprongen.

• Kunnen meer apparaten verbinding maken met een 5G-netwerkcel, in lijn met de verwachte explosieve toename van het aantal apparaten als onderdeel van het Internet of Things (IoT).

5G gaat een integraal onderdeel worden van de wereld waarin we leven en hoe die wereld functioneert.

© Vodafone

2

Wat gaat

opleveren?5G gaat nieuwe mogelijkheden bieden. Een aantal ervan kunnen we voorzien, maar er zullen ook dingen zijn die we ons vandaag nog niet kunnen voorstellen.

Vodafone 5G | 5G Evolutie

Vertraging is de tijd die nodig

is om een datapakketje van

en naar de applicatieserver

te transporteren, gemeten

in milliseconden.

Wist u dat?

3

Laten we bij de basis beginnen

3GPP (Het 3e Generatie

Partnership Project) is een

standaardisatieorganisatie

die uitwisselbare standaarden

ontwikkelt voor radio- en

corenetwerken, diensten en

terminals. Onze 2G-, 3G- en

4G-netwerken zijn gebaseerd op de

3GPP standaard en ons 5G-netwerk

zal dat ook zijn.

Internet

ApplicatieserverApplicatie

Hieronder leggen we de essentie uit van onze mobiele netwerken: radio, transport en core.

Klik op de rode buttons voor meer informatie.

Wist u dat?

Vodafone 5G | Laten we bij de basis beginnen

4

4G Evolution (4G Evo) gaat de brug vormen naar 5G. Voor het eerst in de geschiedenis heeft een mobiel netwerk zijn voorganger

nodig om geboren te worden.

5G omvat 4G Evo, een nieuwe radiostandaard – 5G Nieuwe Radio (NR), en een nieuw 5G Core Netwerk (5GCN), ondersteund door een doorontwikkelde transport- en corearchitectuur die voor enorme netwerkvoordelen gaat zorgen. Voor het eerst zullen twee generaties technologie met elkaar geïntegreerd worden. Zowel 4G Evo als 5G gaan voor hogere snelheden en meer capaciteit zorgen, minder vertraging en heel belangrijk, nieuwe

mogelijkheden in IoT.

Wat is 5G?

Wist u dat?

4G Evo is de doorontwikkeling

van het 4G netwerk, met

verbeteringen ten aanzien van

datasnelheid en vertragingstijd.

Het omvat IoT en andere

kenmerken van 5G die naar voren

zijn gehaald, zoals grootschalige

MIMO.

Vodafone 5G | 5G Evolutie

Nieuwe Radio (NR)

Evo Core Architecture evolution

Nieuwe Core

5

InternetRadio CoreTransport

De huidige 2G-, 3G- en 4G-netwerken gebruiken verschillende radio interfaces. 5G NR is een nieuwe radiostandaard interface met datasnelheden van meer dan 1Gbps. Het is efficiënter, in die zin dat het meer data kan versturen met dezelfde hoeveelheid spectrum, maar ook meer spectrum tegelijk aankan – het mes snijdt dus aan twee kanten. Het is vastgelegd in de 3GPP standaard in december 2017. Lees meer.

• Non-Standalone (5G NSA). Non-Standalone (5G NSA). In de eerste fase wordt het bestaande 4G corenetwerk (EPC) gebruikt voor de launch van 5G, waarbij slechts kleine wijzigingen verwacht worden voor het huidige corenetwerk. De eerste 3GPP standaard werd in december 2017 gesloten.

Er zijn twee fases waarbij het corenetwerk 5G Nieuwe Radio gaat ondersteunen:

• Standalone (5G SA). In de tweede fase wordt het nieuwe 5G Core Netwerk (5GCN) geïntroduceerd. De eerste 3GPP standaard werd in juni 2018 gesloten en gaat meer flexibiliteit en functionaliteit bieden. De standaard werd goedgekeurd door het 3GPP in juni 2018.

Lees meer.

3GPP Lees meer.

Radio Core

Wist u dat?

Het eerste 5G NR standaardgesprek werd

in februari 2018 door Vodafone gevoerd.

Transport – Lees meer.

© Vodafone

6

De architectuur evolueert

In de Vodafone netwerken worden al langer belangrijke veranderingen doorgevoerd die de introductie van 5G ondersteunen.

De eerste 5G netwerken zullen voor verbeteringen zorgen in datasnelheden en vertragingstijd. Met betrekking tot diensten voor de eindgebruiker zal 5G hogere datasnelheden bieden. Om van minder vertraging te profiteren, een belangrijk aspect voor toepassingen als mixed reality, zijn wijzigingen in het netwerk nodig, zoals Virtualisatie, Netwerk Slicing en Software Defined Networking (SDN).

Wist u dat? Virtualisatie is niets nieuws.

Virtualisatie op serverniveau wordt al

lang gebruikt door grote sociale media

en online verkooporganisaties.

Klik op de gekleurde buttons voor meer informatie

Vodafone 5G | Architectuur Evolueert

7

Spraak 5G maakt gebruik van VoLTE voor spraak.

Met VoLTE:

• Kunnen gebruikers gesprekken opzetten en ontvangen en data gebruiken zonder effect op de 4G downloadsnelheid.

• Is de geluids- en gesprekskwaliteit beter – heldere gesprekken met minder achtergrondgeluiden.

• Is de kwaliteit van videogesprekken beter met minder bufferen en pixelvorming.

• Komen gesprekken sneller tot stand – familie en vrienden in een oogwenk aan de telefoon.

VoLTE: 4G bellen is ook

bekend onder de naam

“VoLTE”: Voice over

Long-Term Evolution.

Gesprekken worden

afgewikkeld door een

4G-netwerk in plaats van

een 2G- of 3G-netwerk.

Wist u dat?

Vodafone 5G | Spraak

8

Data, snelheid & capaciteit5G markeert de overgang van Mbps naar Gbps en Vodafone levert de benodigde extra netwerkcapaciteit om dit te ondersteunen.

Met 5G gaat de datasnelheid en –

capaciteit toenemen, alhoewel dit in het

begin nog niet gepaard zal gaan met

opvallend ander consumentengedrag,

zoals bij 4G het geval was met video

streamen en content delen, bijvoorbeeld.

We zien nu al pieken in datasnelheden

van rond de 1Gbps in 4G netwerken, maar

wel alleen in specifieke omstandigheden.

Als 5G zich aandient, zal dit waarschijnlijk

ervaren worden als een voortzetting

van de huidige toename in mobiele

datasnelheden, en niet zozeer als een

revolutionaire verbetering.

Verbeteringen in snelheid en capaciteit

zijn vooral te danken aan:

• Grootschalige MIMO, nu al beschikbaar

binnen 4G Evo, met verbeterde capaciteit,

dekking en gebruikers throughput. Lees meer.

• Nieuw Spectrum: In 5G zal meer

spectrum beschikbaar zijn. 3,5GHz is

wereldwijd de meest ondersteunde

frequentie voor 5G en is in Europa (door

de Radio Spectrum Policy Group)

aangemerkt als de voornaamste 5G

band voor de benodigde capaciteit voor

5G diensten. mmWave spectrum

(in frequenties >24GHz) is ook

aangemerkt voor 5G voor ultrahoge

capaciteit en innovatieve nieuwe

diensten. De 26GHz band is de eerste

band die door China en Europa is

aangemerkt voor 5G in mmWave.

Amerika, Korea en Japan hebben 28GHz

aangewezen als hun voornaamste 5G

mmWave band. 5G kan ook worden

geïntroduceerd op diverse bestaande

frequentiebanden, waaronder die onder

de 1GHz (bijv. 700 MHz). Lees meer.

Vodafone 5G | Data, snelheid & capaciteit

9

Core Internet

Service-applicatie op het toestel

Applicatieserver

Radio

Vertraging in het Radionetwerk kan met nieuwe softwarefunctionaliteit verminderd worden. Lees meer.

Vertraging in het Transmissie - en Corenetwerk wordt minder door MEC, waarmee in feite de serviceapplicatie dichter bij de klant wordt geplaatst, waardoor automatisch ook de vertraging van het Internet Segment omzeild wordt. Lees meer.

Wanneer de serviceapplicatie zowel op het apparaat van de gebruiker als op de applicatieserver bewerkt wordt, resulteert dit in minder vertraging. Dit vereist samenwerking tussen de serviceprovider en applicatieprovider.

Transport

Het reduceren van vertragingMulti-access Edge Computing (MEC) brengt toepassingen met lage vertraging dichter naar de klant, waardoor de end-to-end vertraging aanzienlijk afneemt.

Er zijn vier factoren die van invloed zijn op de end-to-end vertraging: het Processen van de Serviceapplicatie, de Radio Interface, het Netwerk (Transport en Core), en het Internet Segment.

4G Evo/5G + MEC levert

minder vertraging op dan

4G Evo of 5G op zichzelf.

W

ist u dat?

Vodafone 5G | Het reduceren van vertraging

10

Er staat ons een revolutie te wachten in een wereld die verbonden is met internet.

Er zijn twee IoT-technologieën die nu al voor een wezenlijke verandering zorgen in de wereld zoals we die kennen: Narrow Band Internet-of-Things (NB-IoT) en CAT-M

NB-IoT is ontworpen voor diensten die een lage verwerkingscapaciteit nodig hebben, een groot dekkingsgebied en lange batterijduur. Met NB-IoT kunnen tegen zeer lage kosten apparaten ingezet worden in toepassingen als bijvoorbeeld parkeergaragebeheer, watermeters of afvalmonitoring.

We zijn voornemens om het concept

van ‘alleen-tekst’ berichten opnieuw te

gebruiken voor smartphones wanneer

er sprake is van weinig dekking

of batterijduur. Binnen 5G kan dit

uitgebreid worden naar andere media.

Wist u dat?

CAT-M, een vereenvoudigd LTE ontwerp, vult NB-IoT aan en ondersteunt live spraak, mobiliteit, minder vertraging en meer verwerkingscapaciteit in een kleiner dekkingsgebied vergeleken met NB-IoT. Het is de beste oplossing voor toepassingen als ‘wearables’, elektriciteitsmeters of nooddiensten in liften. Andere LTE-categorieën vormen een geschiktere oplossing wanneer hoge snelheid en minimale vertraging nodig is, bijvoorbeeld bij telemetrie voor auto’s. Het proces om de Vodafone netwerken verder geschikt te maken voor IoT is al een heel eind op streek. Lees meer.

2020

50.1miljard 2018

34.8miljard 2016

22.9miljard

2017

14.4miljard

20128.7

miljard

2000500

miljoen

1992100

miljoen

Miljoenen dingen verbonden met het internet

Internet of Things

Vodafone 5G | 5G en het Internet of Things

11

Het aftellen naar

Goede reis!

is begonnen!

Vodafone 5G |

12

© 2018 Vodafone Limited. Registered Office: Vodafone House, The Connection, Newbury, Berkshire, RG14 2FN. Registered in England No 1471587.

© Vodafone

eMBB

Een voorbeeld van een praktijktoepassing waar Enhanced Mobile Broadband (eMBB) belangrijk is, is multimedia:

• Media wordt echt ‘on demand’, ongeacht de locatie, zelfs op drukke plekken. Gebruikers verwachten ook zonder wifi een 4K film binnen enkele seconden te kunnen downloaden en filmpjes gemakkelijk en soepel te kunnen delen.

• Live en interactieve tv-uitzendingen en sportreportages worden een immersieve kijkervaring, alsof u er zelf live bij aanwezig bent.

• Augmented Reality (AR) onderweg: mobiele AR-diensten in de cloud, gebaseerd op geolocatie en visuele navigatie ter plekke bieden:

» Betere toeristeninformatie onderweg.

» Mogelijkheid om speciale aanbiedingen onder de aandacht te brengen als mensen aan het winkelen zijn.

« terug

© Vodafone

Bedrijfskritische Diensten

Met 5G worden bepaalde toepassingen mogelijk, zoals:

• Inspecties op afstand in industriële omgevingen: elektriciteitsleidingen, radiomasten, olie- en gasleidingen, spoorwegen, methaangas detectie – dit zijn slechts voorbeelden van tijd-kritische industriële inspecties die eenvoudiger, veiliger en efficiënter kunnen worden uitgevoerd.

• Veiliger werken: het op afstand besturen van zware machines maakt dat gevaarlijke situaties veiliger worden voor mensen.

• Opereren op afstand: het op afstand bedienen van apparaten voor betere medische dienstverlening en ingrepen die anders niet beschikbaar zouden zijn voor afgelegen gemeenschappen.

• Energienet: Om groene energie optimaal te benutten, dienen de pieken in energieverbruik te worden afgevlakt zodat het energieaanbod en de vraag beter in evenwicht zijn. Dankzij betrouwbare datacommunicatie met minimale vertraging kunnen nutsbedrijven voor een evenwichtige energietoevoer zorgen.

• Slimme voertuigen en transport: Met Voertuig-naar-Alles (V2X) worden wegen veiliger en milieuvriendelijker, en verloopt het openbaar vervoer efficiënter. Uiteindelijk kan 5G straks in potentie de communicatie-infrastructuur vormen die autonoom rijden ondersteunt.

« terug

© Vodafone

Grootschalig IoT

We gaan een revolutie tegemoet in een wereld die verbonden is met internet. Netwerken van sensoren zorgen voor het monitoren, volgen en automatiseren van bepaalde mogelijkheden met meer efficiency tot gevolg in:

• Landbouw & milieu.

• Slimme gebouwen en steden.

• Consumenten & nutsvoorzieningen.

« terug

© Vodafone

Radio

Radiotechnologie wordt gebruikt om een mobiele telefoon te verbinden met een antenne-opstelpunt. Elk opstelpunt bedient een gebied dat we een cel noemen. De cellen zijn gerangschikt in een honingraatvorm, vandaar de term ‘cellulair netwerk’. Cellen werken samen om interferentie te voorkomen door het zorgvuldig afstemmen van radiokanalen. In landelijke gebieden kunnen cellen meerdere kilometers bestrijken, maar in drukke omgevingen zijn de cellen onderverdeeld in kleinere cellen om meer capaciteit te genereren.

2G, 3G en 4G werken met verschillende frequenties om dekking en capaciteit te optimaliseren. Hetzelfde geldt voor 5G, waarbij 5G proefopstellingen tot de ideale optimalisatie zullen leiden.

« terug

© Vodafone

Corenetwerk

Er zijn twee typen Corenetwerken:

• Circuit Switched Core (CS), vooral gebruikt voor spraak in 2G en 3G.

• Packet Switched Core (PS), vooral gebruikt in 2G, 3G (alleen data), 4G (data/spraak) en 5G (data/spraak).

In het CS-netwerk zijn er specifieke verbindingen die vooral spraak mogelijk maken tussen gebruikers. In het PS-netwerk verloopt de communicatie via de efficiëntere route van IP pakketjes waardoor de Circuit Switched technologie meer richting de alomtegenwoordige IP-technologie opschuift.

« terug

© Vodafone

5G Nieuwe Radio

De “Nieuwe Radio” cellulaire technologie die ontwikkeld wordt als onderdeel van het 5G-netwerk heeft een vergelijkbaar ontwerp als de bestaande LTE (4G Evo) technologie. Het borduurt in feite voort op 4G LTE maar met verbeteringen op een aantal terreinen.

Het werkt efficiënter dan 4G Evo bij grotere spectrumallocaties, zoals:

• Spectrum in nieuwe frequentiebanden boven 3GHz.

• Het is toepasbaar in hoge frequenties in het bereik tussen 24GHz en 28GHz (dat ook wel het ‘millimeter’ bereik wordt genoemd), alsook in bestaande mobiele frequenties (waaronder de frequenties die in LTE worden gebruikt).

• Door het basale ontwerp kunnen verticale of dienst-specifieke verbeteringen in de toekomst eenvoudig worden toegevoegd, en kan er zuiniger met energie worden omgesprongen.

• Het kan eenvoudig geïntegreerd worden met het bestaande LTE netwerk om antenne-opstelpunten optimaal te benutten.

Het dient opgemerkt te worden dat veel zaken die door 5G mogelijk worden gemaakt tot op zekere hoogte ook met LTE haalbaar zijn. Dat wil zeggen dat een aantal typische 5G voordelen zoals de geringe vertraging ook vóór de komst van NR al merkbaar is.

« terug

© Vodafone

Transport

Transport is de term die gebruikt wordt om de netwerkinfrastructuur te beschrijven tussen de radioantenne en het corenetwerk. Deze netwerken worden ook wel access- of backhaulnetwerken genoemd. Verbindingen zijn voornamelijk van glasvezel, maar microgolfverbindingen worden gebruikt wanneer een draadloze verbinding logischer is.

Microgolfverbindingen waren een cruciale technologie in de vorige 2G-4G generaties om verbinding te maken met de radioantenne.

Met de introductie van 5G worden dankzij verbeteringen in de nieuwe IP Microgolftechnologie, waaronder de millimeter golflengte (mmWave), hogere bandbreedtes en minimale vertraging mogelijk.

Het gebruik van IP Microgolf zal waarschijnlijk gepaard gaan met meer glasvezel in het transportnetwerk en gecombineerde optische multiplextechnologieën die in staat zijn om te voldoen aan de nieuwe eisen die 5G stelt aan bandbreedtes en vertraging.

Het valt te verwachten dat er met het oog op 5G meer nieuwe technologieën toegepast gaan worden in access- en backhaulnetwerken, om de uiterst geringe vertraging en de robuustheid te garanderen die nodig zijn voor de nieuwe 5G-diensten.

« terug

© Vodafone

5G NSA & SA

In de huidige mobiele 4G-netwerken werkt het radionetwerk volgens de Evolved LTE standaard en wordt het corenetwerk aangeduid als 4G Evolved Packet Core (EPC). In pure 5G-netwerken worden de standaarden respectievelijk 5G Nieuwe Radio (NR) en een nieuw 5G Corenetwerk (5GCN). 5G Corenetwerk (5GCN) is een nieuwe architectuur die helemaal vanaf de grond door 3GPP wordt gedefinieerd. Behalve dat het 5G Nieuwe Radio ondersteunt, biedt het ook meer flexibiliteit, openheid en nieuwe protocollen en kan het ook dienen als een software defined network.

Het biedt ook de mogelijkheid van een gebundeld authenticatieraamwerk, gebundelde abonnementscontrole, gebundeld Quality of Service raamwerk en facturatie en ondersteunt ook netwerk slicing. In tegenstelling tot vorige generaties waarbij het access- en corenetwerk beide tot dezelfde generatie moest behoren, is het met 5G mogelijk om elementen van verschillende generaties te integreren in diverse configuraties. Dit houdt in dat een 5GCN een enkel type radionetwerk kan ondersteunen – 5GNR of Evolved LTE, hetgeen wordt aangeduid als ‘standalone’.

Het is ook mogelijk om meerdere radio accesstechnologieën te combineren, bijvoorbeeld zowel 5GNR als Evolved LTE radiocellen. Dit wordt aangeduid als ‘non-standalone’. Dit kan uiteraard een voordeel zijn wanneer zowel 4G- als 5G-radiocellen worden gebruikt.

De nieuwe standaarden zullen tot in detail moeten worden bekeken om te bepalen hoe de netwerken het beste kunnen worden ingezet.

« terug

© Vodafone

5G Standaarden

De 5G-standaarden worden bepaald binnen het 3e Generatie Partnership Project (3GPP) waarin zeven telecommunicatie-standaardisatieorganisaties zijn verenigd die de rapporten en specificaties opstellen waarmee de belangrijkste standaarden voor cellulaire communicatie worden gedefinieerd. De afgelopen jaren hebben de werkzaamheden zich vooral gefocust op 5G en dit zal voorlopig zo blijven. Vodafone werkt nauw samen met 3GPP en speelde in 2016 een rol in het bijeenbrengen van landelijke operators om te voorkomen dat er verschillende 5G “standaarden” zouden ontstaan, hetgeen heeft geleid tot het versneld invoeren van een 3GPP 5G NR standaardisatieplanning. In december 2017 en in lijn met de opgeschroefde planning, rondde 3GPP de eerste implementeerbare specificatie af van Non-Standalone (NSA) 5G Nieuwe Radio (NR) waarmee fabrikanten van mobiele en netwerkapparatuur groen licht kregen om commercieel te gaan produceren. Operators die 5G graag willen gaan inzetten kunnen daardoor hun eerste stappen

in 5G baseren op de NSA specificatie. Het afronden van deze standaard is een cruciale mijlpaal om kostenefficiënt en op grote schaal 5G NR te gaan gebruiken en maakt verticale praktijktoepassingen mogelijk. 3GPP is niet alleen bezig met 5G Nieuwe Radio maar focust zich binnen het kader van 5G ook op verbeteringen voor 4G Evolution.

Belangrijke 3GPP mijlpalen December 2017

• Non-Standalone Nieuwe Radio (Uitgave 15)

Juni 2018

• 5G: Standalone 5G Nieuwe Radio en Nieuw Corenetwerk (Uitgave 15)

• 4G Evo: Doorontwikkeling (Uitgave 15)

December 2018

• Verdere RAN – Corenetwerk toepassingsmogelijkheden (Uitgave 15)

December 2019

• Doorontwikkeling van 5G Nieuwe Radio en 4G Evo (Uitgave 16)

« terug

© Vodafone

Netwerk opdelen

5G maakt het mogelijk om specifieke diensten aan verschillende klanten aan te bieden middels virtuele/logische “netwerk plakjes” binnen hetzelfde fysieke netwerk, waarbij aan ieders eisen van bijvoorbeeld gegarandeerde bandbreedte of minimale vertraging wordt voldaan. Op deze manier worden nieuwe diensten en nieuwe apparaten mogelijk gemaakt die afhankelijk zijn van dergelijke aspecten. Een zelfrijdende auto, bijvoorbeeld, vertrouwt op V2X (Voertuig-naar-Alles) communicatie die minimale vertraging nodig heeft maar niet noodzakelijkerwijs een hoge verwerkingscapaciteit. Een dienst waarbij video gestreamd wordt in een rijdende auto vraagt om een hoge verwerkingscapaciteit en een constante vertraging om een acceptabele kijkervaring te krijgen. Beide communicatiestromen kunnen over hetzelfde gedeelde fysieke netwerk verlopen, maar via verschillende virtuele of logische netwerk slices. Op deze wijze wordt het fysieke netwerk geoptimaliseerd en komt het tegenmoet aan wat de specifieke toepassing nodig heeft. Slicing is in principe al mogelijk via het 4G Corenetwerk (EPC).

Het 5G Corenetwerk biedt meer schaalbare en flexibele mogelijkheden daartoe met daarnaast opties als elasticiteit, automatisering, isolatie en beveiliging. Ook wordt het mogelijk om dynamisch ‘netwerk plakjes’ te creëren voor specifieke doeleinden. Het is belangrijk om te beseffen dat voor het creëren van een end-to-end netwerk slice zowel het radio-, transport- als corenetwerk nodig is. Om zulke netwerk slices te creëren en te beheren zijn nieuwe netwerktechnologieën noodzakelijk, waaronder Software Defined Network (SDN), Network Function Virtualisation (NFV) en management via orkestratielagen. Netwerk slicing gaat naar verwachting een belangrijke rol spelen in 5G-netwerken vanwege de grote verscheidenheid aan praktijktoepassingen en nieuwe diensten die door 5G zullen worden ondersteund. Al deze praktijktoepassingen en diensten zullen andere eisen aan het netwerk stellen qua functionaliteit en ook in hun gebruik andere normen hanteren.

« terug

© Vodafone

SDN

« terug

Met het introduceren van Software Defined Networking (SDN) in het transportnetwerk wordt het mogelijk om van een reeks netwerken met meerdere technologieën over te stappen naar één enkel transportnetwerk, waarbinnen IP-, Optische en IP Microgolfnetwerken allemaal geïntegreerd zijn en aangestuurd worden door een nieuwe SDN controller. Hiermee wordt de integratie mogelijk gemaakt van verschillende technologieën van diverse leveranciers tot één end-to-end transportnetwerk.

SDN in het transportnetwerk heeft vele voordelen, waaronder het aanbieden van intelligente en automatische transportverbindingen, monitoring, prestatiemeting, storingshulp en netwerkoptimalisatie. Ook worden veel handelingen geautomatiseerd die nu nog handmatig door operationele mensen worden uitgevoerd. SDN maakt ook netwerk slicing mogelijk en nieuwe servicecategorieën die nodig zijn bij het uitrollen van het transportnetwerk om 5G te ondersteunen.

© Vodafone

Grootschalige MIMO

« terug

Multiple Input Multiple Output (MIMO) beschrijft de functie van een antenne die meerdere communicatiekanalen tegelijk aankan; uit de naam grootschalige MIMO kan men afleiden dat het in staat is om dit op grote schaal te doen. Deze technologie is nu al beschikbaar binnen 4G Evo en zal doorontwikkeld worden voor gebruik binnen 5G. In juni 2017 realiseerden we ‘s werelds eerste grootschalige MIMO uitrol in Madrid tijdens het toenmalige Pride

evenement met meer dan 1 miljoen mensen. Vodafone zette 10 grootschalige MIMO basisstations in het centrum van Madrid in, waarmee succesvol dekking werd geboden aan de ruim 1 miljoen bezoekers. Tegelijkertijd werd gekeken welke verbetermogelijkheden er waren, die vervolgens weer konden worden toegepast bij nieuwe evenementen. Vodafone maakte ook gebruik van grootschalige MIMO in het Sinan Erdem Stadion in

Istanbul voor de Euroleague basketbal. Bij grootschalige MIMO wordt het signaal anders uitgezonden, nl. in meerdere bundels, waarbij elke bundel wordt toegewezen aan een specifieke gebruiker of gebruikersgroep. Als gevolg verloopt de communicatie daar effectiever, is er meer capaciteit en minder inferentie.

© Vodafone

Spectrum

« terug

Meer spectrum (frequentiebanden) en meer bandbreedte betekent meer snelheid en capaciteit! Binnen 5G kunnen operators extra frequentiebanden krijgen bovenop de huidige frequenties binnen 2G, 3G en 4G. Het grote verschil is de grootte van de bandbreedte

die binnen elke frequentie beschikbaar is. De maximum carrier bandbreedte in 5G is 100MHz terwijl die binnen 4G 20MHz bedraagt. Bovendien is carrier aggregatie mogelijk, en kan 5G en 4G spectrum worden samengevoegd om meer snelheid en capaciteit te krijgen.

© Vodafone

Vertraging in het radiosignaal

Vertraging in het radiosignaal kan worden teruggebracht van ~12 ms vandaag tot ~3ms in zowel 4G als 5G, dankzij de korte 4G TTI (Transmission Time Interval) of het equivalent non-slots 5G, die de minimumtijd aangeven om data te verzenden in een systeem. Hoe korter de tijd, hoe minder vertraging er is. In 5G wordt deze gereduceerde vertraging haalbaar tegen de tijd dat diensten beschikbaar

komen, iets wat zich zal doorzetten naarmate er meer 5G-technologie in het netwerk wordt ingezet. Belangrijk om te weten is dat een radiosignaal met minimale vertraging meer basisband nodig heeft op het netwerk en in het toestel van de gebruiker, hetgeen effect heeft op de batterijduur – radiosignalen met minimale vertraging moeten dus worden toegewezen aan diensten die dat echt nodig hebben.

« terug

© Vodafone

Vertraging in het radiosignaal

Vertraging in het radiosignaal kan worden teruggebracht van ~12 ms vandaag tot ~3ms in zowel 4G als 5G, dankzij de korte 4G TTI (Transmission Time Interval) of het equivalent non-slots 5G, die de minimumtijd aangeven om data te verzenden in een systeem. Hoe korter de tijd, hoe minder vertraging er is. In 5G wordt deze gereduceerde vertraging haalbaar tegen de tijd dat diensten beschikbaar

komen, iets wat zich zal doorzetten naarmate er meer 5G-technologie in het netwerk wordt ingezet. Belangrijk om te weten is dat een radiosignaal met minimale vertraging meer basisband nodig heeft op het netwerk en in het toestel van de gebruiker, hetgeen effect heeft op de batterijduur – radiosignalen met minimale vertraging moeten dus worden toegewezen aan diensten die dat echt nodig hebben.

« terug

© Vodafone

Vertraging in het netwerk

Vertraging wordt minder via Multi-Access Edge Computing (MEC) wat in feite inhoudt dat de serviceapplicatie en het corenetwerk dichter bij de klant worden geplaatst. Het terugbrengen van vertraging wordt verder ondersteund door een combinatie van virtuele corenetwerk locaties Lean Technology Centres - (LTC) en speciaal gebouwde Edge Technology Centres (ETC) die in de toekomst steeds dichterbij de klant worden gesitueerd om de doelen qua

vertraging te halen. Belangrijk om te weten is dat hiermee automatisch de vertraging wordt omzeild van het internet segment. Neem als voorbeeld een gebruiker die zijn sociale media bekijkt en bepaalde VR-content tegenkomt van een vriend. Hij zet zijn VR headset op om de content te bekijken en wordt nu verbonden met een VR-serviceapplicatie veel dichter bij zijn verblijfplaats, bijvoorbeeld in dezelfde stad, dan de sociale media server via internet.

« terug

© Vodafone

IoT

Vodafone is al begonnen met de wereldwijde uitrol van NB-IoT. NB-IoT en CAT-M kwamen voor het eerst voor in 3GPP Uitgave 13, en dezelfde technologieën werden verkozen als de IoT oplossing voor 5G, met verbeteringen in datasnelheid en waarden voor gereduceerde vertraging in volgende versies. NB-IoT werd gecreëerd op basis van het cellulaire IoT-concept in een door Vodafone geleid ontwikkelingsproces en is nu de leidende Low Power Wide Area (LPWA) technologie wereldwijd. Vodafone werkte binnen een ecosysteem van technologieaanbieders samen om NB-IoT met 3GPP gestandaardiseerd te krijgen. Het voordeel van deze aanpak is dat er dat nu één standaard is op basis waarvan de hele sector kan werken, gebaseerd op cellulaire technologie in plaats van een gefragmenteerd scala aan onverenigbare verschillende technologieën.

Het vermogen van NB-IoT om verstrekkende mobiele dekking te bieden in moeilijk doordringbare locaties is belangrijk. Een van de eerste uitvloeisels van de standaardisatie is iets wat Vodafone momenteel onderzoekt met chipset leveranciers, nl. om het NB-IoT concept te hergebruiken in een ‘alleen-tekst’ optie voor smartphones, als noodoplossing voor gebruikers om te communiceren in omstandigheden met weinig dekking of weinig batterijduur. Met 5G kan deze dienst wellicht uitgebreid worden naar andere media. Vodafone is op dit gebied ook in gesprek met fabrikanten van mobiele apparatuur, om op basis van NB-IoT specificaties op te stellen voor ‘wearables’ die over een zeer kleine accu en weinig zendvermogen, meestal maar één antenne, beschikken. Het is toegevoegd aan de standaard in 3GPP Uitgave 14.

« terug