ZATERDAG23FEBRUARI2013 SPECTRUM 5
1
ZATERDAG 23 FEBRUARI 2013 SPECTRUM 5 te krampachtig over doen. Zolang de boodschap maar overeind blijft. Dan komt er vanzelf iets nieuws.” Sake Stoppels, universitair docent praktische theologie aan de Vrije Uni- versiteit, vindt dat te gemakkelijk. „Er moeten plekken blijven waar een reli- gie wordt beoefend, anders verdwijnt ze. Zonder gemeenschap is er uitein- delijk ook geen boodschap”, stelt Stop- pels. Mede daarom vindt hij de pio- niersplekken ‘heel zinvol’. Stoppels zegt dat de kerk zichzelf ermee een spiegel voorhoudt: „De gemeenten van de PKN zijn er al zo lang, dat ze hun bestaan voor vanzelfsprekend hielden. Waar zouden ze zich druk om maken? Maar met het inrichten van de pioniersplekken wordt de PKN gedwongen zich te realiseren wat ze nu eigenlijk nog beoogt.” Om het de pioniersplekken niet te las- tig te maken, zitten ze minder vastge- timmerd in een kerkorde. Ze zijn vrijer in hun doen en laten, informe- ler ook. Op die manier is de drempel voor belangstellenden lager, hoopt de PKN. Sommigen vrezen dat in die ‘los- heid’ ook een gevaar schuilt: pioniers- plekken zouden kunnen verworden tot sektarische clubjes die zich scha- ren rond een charismatische leider. Dat loopt niet altijd even goed af. Stoppels erkent het risico: „Pioniers zijn per definitie eigenzinnig en dat is ook noodzakelijk, anders speel je niks klaar.” Niettemin denkt de weten- schapper dat het wel zal loslopen. Hij heeft nog niet gehoord van ‘eigenhei- mers die hun eigen gang gaan’. „De PKN heeft een florerende overlegcul- tuur met de pioniersplekken en er be- staat veel feedback over en weer.” In de oude kerk van Jorwerd komt sinds eind oktober iedere woensda- gochtend een clubje mensen van wis- selende samenstelling bijeen. Ze le- zen uit de Bijbel, zingen liederen met elkaar en mediteren, onder het motto stilte, bezinning, verbinding. De pio- niersplek Nijkleaster (‘nieuw kloos- ter’) is een initiatief van dominee Hinne Wagenaar in samenwerking met zijn gemeente Westerwert en de PKN. Stap voor stap moet het leiden tot de totstandkoming van een protes- tants klooster, een retraitecentrum waar mensen kunnen verblijven, om rust te vinden en op adem te komen. Het gastenverblijf moet nog worden gebouwd. „Hopelijk komen er in ande- re PKN-gemeenten ook dit soort pro- jecten van de grond en verspreidt Nijkleaster zich als een olievlek over Nederland”, mijmert Wagenaar na af- loop van de korte dienst. Vast onderdeel van de woensdagoch- tendbijeenkomsten is een wandeling (de ‘kuier’). Een kluitje van zo’n tien belangstellenden legt deze ijskoude ochtend de ongeveer 6 kilometer door de besneeuwde weilanden rond Jor- werd af. Het eerste deel zwijgend. Dan houdt de groep stil en geeft Wa- genaar een opdracht. Even daarvoor in de kerk heeft hij uit Matteüs 4 voor- gelezen, de verzoeking van Christus door de duivel in de woestijn. „Welke verleidingen spelen jullie parten? Geld? Macht? Roem? Denk daar eens over na”, zegt de predikant tegen de wandelaars. Zwijgend zet het clubje zich weer in beweging. Pas het laatste stuk van het pad mag er weer worden gesproken en kan ieder zijn bevindin- gen onderling delen. Het hoeft niet. Niets is hier verplicht. Een bekend gezicht van Nijkleaster is dat van Henk Kroes, oud-voorzitter van de Vereniging de Friesche Elfste- den. Hij heeft nu de hamer in handen van de stichting achter het klooster. Al wandelend vertelt Kroes. „Mensen zijn zoekende, Nijkleaster wil hen iets aanreiken. En nee, het gaat niet om zieltjes winnen.” Willem en Jacqueline Feijten wonen vlakbij Nijkleaster. De vijftigers heb- ben veel gereisd. „Ik heb daardoor ge- flirt met veel religies, maar kwam uit- eindelijk toch weer uit bij het chris- tendom. Al wilde ik dat helemaal niet. Maar Nijkleaster biedt mij een manier van geloven waar ik blij van word. Zonder dogma’s en regels”, ver- klaart Jacqueline haar komst naar Jor- werd. „Ik ben altijd aan het rennen, wil altijd iets nieuws”, vult Willem zijn echtgenote aan. „Het één is nog niet af of het volgende begint alweer. Maar de samenzang hier, de herhaling ervan, werkt als een mantra. Het maakt me rustig.” Moderne tijden kunnen niet zonder internet en dus opent de PKN ook daar het offensief. Komende zomer gaat Mijnkerk.nl van start: een virtue- le pioniersplek, bestaande uit een in- ternetpastor, een webredacteur en een communitymanager die de socia- le media in de gaten houdt. Via Twit- ter en Facebook zullen geïnteresseer- den de digitale kerk worden ingelokt om zo in gesprek te komen met el- kaar. Het initiatief mikt op mensen die ooit wel bij een kerk hebben ge- hoord, maar daarvan zijn afgedwaald, vertelt Hans van Ark. „Uit onderzoek bleek dat we ons vooral niet op ieder- een moesten richten. Iedereen is nie- mand in dit geval en dan schiet je je doel voorbij.” Bijzonder aan Mijnkerk.nl is, dat het geen ‘zender-ontvanger’-site wordt. Veel kerken zetten nu integraal de zondagse eredienst op hun site. De be- zoeker kan die beluisteren. Mijn- kerk.nl moet uitdrukkelijk interactief worden, vertelt Van Ark. Momenteel wordt er onderhandeld met een predi- kant die de eerste digitale voorganger van Nederland zal worden. Rond Pink- steren gaat de site de lucht in. De PKN wil het aantal pioniersplek- ken de komende vier jaar uitbreiden van zes naar honderd. Een ambitieus voornemen, erkent Van Ark. Maar hij wil niet horen van een wanhoopsof- fensief. Van Ark wijst op de Britse Fresh Expression-beweging binnen de Anglicaanse kerk. Die wist met een soortgelijk programma sinds 1990 meer dan duizend nieuwe kerkelijke gemeenten in het leven te roepen. „Noem het eerder een offensief van hoop”, zegt Van Ark. „Als je niets doet, lopen de mensen hoe dan ook weg. Op deze manier proberen we ten- minste iets.” Wetenschapper Stoppels staat er dub- bel in: „Ja, er is paniek binnen de kerk, de bakens moeten worden ver- zet. Een deel van de vernieuwing is defensief, maar het is niet het hele ver- haal. De PKN investeert wel vanuit een visie. Al is het niet reëel te gelo- ven dat dit nieuwe type gemeente de kerk zal redden.” Dominee Visser is uitgesproken als al- tijd: „We zijn niet meer die kloterige, hoogmoedige en alles regulerende kerk. De PKN is kameraadschappelijk en creatief geworden. Er is nog maar een halfjaar geld voor ons project op IJ- burg, daarna moeten we verder zien. De PKN heeft evengoed het lef gehad eraan te beginnen. Juist daarom ben ik zo trots op die kerk.” In De Binnenwaai zit Branislav Miku- lic (61). De Bosnische Kroaat is via een baptistengemeente in Dublin in de protestantse wereld terechtgeko- men. In de jaren ‘90 werkte hij op het Nederlandse ministerie van Economi- sche Zaken, nu brengt hij een sabbats- jaar door in Amsterdam. „Twintig jaar lang was ik bezig met spiritualiteit: wat is de essentie van het leven? Ik kon het antwoord niet vinden in het marxisme, niet in het materialisme. Het uiteindelijke antwoord is liefde, dat vond ik in de Bijbel.” Mikulic’ glimlach is zacht en vredig. Hij brengt zijn woorden direct in praktijk: bij het afscheid omhelst hij vol warmte zijn vragensteller en zegt: „I love you, man!” reageren? [email protected] Er moeten plekken blijven waar een religie wordt beoefend, anders verdwijnt ze. Zonder gemeenschap is er uiteindelijk ook geen boodschap “ Mensen tussen de 30 en 40 jaar hebben op zich nog best be- langstelling voor de kerk, blijkt uit onder- zoek van PKN. foto Roos Koole/ANP
Transcript of ZATERDAG23FEBRUARI2013 SPECTRUM 5
ZATERDAG 23 FEBRUARI 2013 SPECTRUM 5
te krampachtig over doen. Zolang deboodschap maar overeind blijft. Dankomt er vanzelf iets nieuws.”Sake Stoppels, universitair docentpraktische theologie aan de Vrije Uni-versiteit, vindt dat te gemakkelijk. „Ermoeten plekken blijven waar een reli-gie wordt beoefend, anders verdwijntze. Zonder gemeenschap is er uitein-delijk ook geen boodschap”, stelt Stop-pels. Mede daarom vindt hij de pio-niersplekken ‘heel zinvol’. Stoppelszegt dat de kerk zichzelf ermee eenspiegel voorhoudt: „De gemeentenvan de PKN zijn er al zo lang, dat zehun bestaan voor vanzelfsprekendhielden. Waar zouden ze zich drukom maken? Maar met het inrichtenvan de pioniersplekken wordt de PKNgedwongen zich te realiseren wat zenu eigenlijk nog beoogt.”Om het de pioniersplekken niet te las-tig te maken, zitten ze minder vastge-timmerd in een kerkorde. Ze zijnvrijer in hun doen en laten, informe-ler ook. Op die manier is de drempelvoor belangstellenden lager, hoopt dePKN. Sommigen vrezen dat in die ‘los-heid’ ook een gevaar schuilt: pioniers-plekken zouden kunnen verwordentot sektarische clubjes die zich scha-ren rond een charismatische leider.Dat loopt niet altijd even goed af.Stoppels erkent het risico: „Pionierszijn per definitie eigenzinnig en dat isook noodzakelijk, anders speel je niksklaar.” Niettemin denkt de weten-schapper dat het wel zal loslopen. Hijheeft nog niet gehoord van ‘eigenhei-mers die hun eigen gang gaan’. „De
PKN heeft een florerende overlegcul-tuur met de pioniersplekken en er be-staat veel feedback over en weer.”In de oude kerk van Jorwerd komtsinds eind oktober iedere woensda-gochtend een clubje mensen van wis-selende samenstelling bijeen. Ze le-zen uit de Bijbel, zingen liederen metelkaar en mediteren, onder het mottostilte, bezinning, verbinding. De pio-niersplek Nijkleaster (‘nieuw kloos-ter’) is een initiatief van domineeHinne Wagenaar in samenwerkingmet zijn gemeente Westerwert en dePKN. Stap voor stap moet het leidentot de totstandkoming van een protes-tants klooster, een retraitecentrumwaar mensen kunnen verblijven, omrust te vinden en op adem te komen.Het gastenverblijf moet nog wordengebouwd. „Hopelijk komen er in ande-re PKN-gemeenten ook dit soort pro-jecten van de grond en verspreidtNijkleaster zich als een olievlek overNederland”, mijmert Wagenaar na af-loop van de korte dienst.Vast onderdeel van de woensdagoch-tendbijeenkomsten is een wandeling(de ‘kuier’). Een kluitje van zo’n tienbelangstellenden legt deze ijskoudeochtend de ongeveer 6 kilometer doorde besneeuwde weilanden rond Jor-werd af. Het eerste deel zwijgend.Dan houdt de groep stil en geeft Wa-genaar een opdracht. Even daarvoorin de kerk heeft hij uit Matteüs 4 voor-gelezen, de verzoeking van Christusdoor de duivel in de woestijn. „Welkeverleidingen spelen jullie parten?Geld? Macht? Roem? Denk daar eens
over na”, zegt de predikant tegen dewandelaars. Zwijgend zet het clubjezich weer in beweging. Pas het laatstestuk van het pad mag er weer wordengesproken en kan ieder zijn bevindin-gen onderling delen. Het hoeft niet.Niets is hier verplicht.Een bekend gezicht van Nijkleaster isdat van Henk Kroes, oud-voorzittervan de Vereniging de Friesche Elfste-den. Hij heeft nu de hamer in handenvan de stichting achter het klooster.Al wandelend vertelt Kroes. „Mensenzijn zoekende, Nijkleaster wil hen ietsaanreiken. En nee, het gaat niet omzieltjes winnen.”Willem en Jacqueline Feijten wonenvlakbij Nijkleaster. De vijftigers heb-ben veel gereisd. „Ik heb daardoor ge-flirt met veel religies, maar kwam uit-eindelijk toch weer uit bij het chris-tendom. Al wilde ik dat helemaalniet. Maar Nijkleaster biedt mij eenmanier van geloven waar ik blij vanword. Zonder dogma’s en regels”, ver-klaart Jacqueline haar komst naar Jor-werd. „Ik ben altijd aan het rennen,wil altijd iets nieuws”, vult Willemzijn echtgenote aan. „Het één is nogniet af of het volgende begint alweer.Maar de samenzang hier, de herhalingervan, werkt als een mantra. Hetmaakt me rustig.”Moderne tijden kunnen niet zonderinternet en dus opent de PKN ookdaar het offensief. Komende zomergaat Mijnkerk.nl van start: een virtue-le pioniersplek, bestaande uit een in-ternetpastor, een webredacteur eneen communitymanager die de socia-
le media in de gaten houdt. Via Twit-ter en Facebook zullen geïnteresseer-den de digitale kerk worden ingeloktom zo in gesprek te komen met el-kaar. Het initiatief mikt op mensendie ooit wel bij een kerk hebben ge-hoord, maar daarvan zijn afgedwaald,vertelt Hans van Ark. „Uit onderzoekbleek dat we ons vooral niet op ieder-een moesten richten. Iedereen is nie-mand in dit geval en dan schiet je jedoel voorbij.”Bijzonder aan Mijnkerk.nl is, dat hetgeen ‘zender-ontvanger’-site wordt.Veel kerken zetten nu integraal dezondagse eredienst op hun site. De be-zoeker kan die beluisteren. Mijn-kerk.nl moet uitdrukkelijk interactiefworden, vertelt Van Ark. Momenteelwordt er onderhandeld met een predi-kant die de eerste digitale voorgangervan Nederland zal worden. Rond Pink-steren gaat de site de lucht in.De PKN wil het aantal pioniersplek-ken de komende vier jaar uitbreidenvan zes naar honderd. Een ambitieusvoornemen, erkent Van Ark. Maar hijwil niet horen van een wanhoopsof-fensief. Van Ark wijst op de BritseFresh Expression-beweging binnen deAnglicaanse kerk. Die wist met eensoortgelijk programma sinds 1990meer dan duizend nieuwe kerkelijkegemeenten in het leven te roepen.„Noem het eerder een offensief vanhoop”, zegt Van Ark. „Als je nietsdoet, lopen de mensen hoe dan ookweg. Op deze manier proberen we ten-minste iets.”Wetenschapper Stoppels staat er dub-bel in: „Ja, er is paniek binnen dekerk, de bakens moeten worden ver-zet. Een deel van de vernieuwing isdefensief, maar het is niet het hele ver-haal. De PKN investeert wel vanuiteen visie. Al is het niet reëel te gelo-ven dat dit nieuwe type gemeente dekerk zal redden.”Dominee Visser is uitgesproken als al-tijd: „We zijn niet meer die kloterige,hoogmoedige en alles regulerendekerk. De PKN is kameraadschappelijken creatief geworden. Er is nog maareen halfjaar geld voor ons project op IJ-burg, daarna moeten we verder zien.De PKN heeft evengoed het lef gehaderaan te beginnen. Juist daarom benik zo trots op die kerk.”In De Binnenwaai zit Branislav Miku-lic (61). De Bosnische Kroaat is viaeen baptistengemeente in Dublin inde protestantse wereld terechtgeko-men. In de jaren ‘90 werkte hij op hetNederlandse ministerie van Economi-sche Zaken, nu brengt hij een sabbats-jaar door in Amsterdam. „Twintig jaarlang was ik bezig met spiritualiteit:wat is de essentie van het leven? Ikkon het antwoord niet vinden in hetmarxisme, niet in het materialisme.Het uiteindelijke antwoord is liefde,dat vond ik in de Bijbel.” Mikulic’glimlach is zacht en vredig. Hij brengtzijn woorden direct in praktijk: bijhet afscheid omhelst hij vol warmtezijn vragensteller en zegt: „I love you,man!”
Er moetenplekkenblijven waareen religiewordtbeoefend,andersverdwijnt ze.Zondergemeenschapis eruiteindelijkook geenboodschap
“
Mensen tussen de30 en 40 jaar hebbenop zich nog best be-langstelling voor dekerk, blijkt uit onder-zoek van PKN.foto Roos Koole/ANP
