Onkruidboek

Suze Peters - Lot te Stekelenburg - Ca ro line Z eevat

Iedere tuinier kent de strijd tegen onkruid. Toch is onkruid veel meer dan een ongewenste gast in je tuin. Dit Onkruidboek zal je blik verruimen. Het leert je niet alleen onkruid te herkennen, maar ook te benutten, en er zelfs van te genieten. Zo kun je van je vijand een vriend maken.

Deze praktische gids bevat karakterschetsen van veelvoorkomende onkruiden en woekerende tuin- en moestuinplanten. Met extra aandacht voor de meest hardnekkige soorten als brandnetel, zeven-blad en heermoes. Daarnaast vind je vele bestrij-dingstips en recepten. Dit is ook een boek dat je mee de tuin in neemt om te ontdekken wat je nog niet eerder had ge-zien. Bovendien is het een inspirerend leesboek vol interviews met bekende en onbekende tuinders, kwekers, koks, kunstenaars en onderzoekers.

Met een voorwoord van Bartel Van Riet

Voor onkruidminnaars

en onkruidhaters

Voor onkruidminnaars en onkruidhaters

Suze Peters - Lot te Stekelenburg - Ca ro line Z eevat

Voorwoord Bartel van Riet

Inleiding

Onkruid: waarom, wat en hoe?

Onkruid bestrijden

Welk gereedschap gebruik je?

Interview Gerrit Roukens, EducatIEVE tuIn dE Enk

#1 Grote brandnetel

Interview Rob Baris, culInaIR OndERnEmER

Interview Sigrid dewaele, dE natuuRkEukEn

#2 Akkerdistel

Interview ton Vreeken, VREEkEn’S ZadEn

#3 Vogelmuur

Interview lammert Bastiaans, WaGEnInGEn unIVERSItEIt

#4 Kweek

Interview mees en ageeth Visser, BOERdERIj landZIcht

#5 Gehoornde klaverzuring

Interview Bart Belmans, kWEkERIj SanGuISORBa

#6 Gewone paardenbloem

Interview Wilma Peelen, SnEEBOER & Zn

#7 Zevenblad

Interview heilien tonckens, PRIOnatuInEn

#8 Haagwinde

Interview koen dierickx GROEndIEnSt Stad GEnt

Interview Frans de Smedt, lESGEVER VElt

#9 Grote weegbree

Interview annick hollebeke, lESGEVER VElt

#10 Heermoes

Interview maarten kolk, StudIO maaRtEn kOlk & GuuS kuStERS

Woekerende tuin- en moestuinplanten

meer onkruiden

Om verder te lezen en interessante adressen

Register

Voorwoord Bartel van Riet

Inleiding

Onkruid: waarom, wat en hoe?

Onkruid bestrijden

Welk gereedschap gebruik je?

Interview Gerrit Roukens, EducatIEVE tuIn dE Enk

#1 Grote brandnetel

Interview Rob Baris, culInaIR OndERnEmER

Interview Sigrid dewaele, dE natuuRkEukEn

#2 Akkerdistel

Interview ton Vreeken, VREEkEn’S ZadEn

#3 Vogelmuur

Interview lammert Bastiaans, WaGEnInGEn unIVERSItEIt

#4 Kweek

Interview mees en ageeth Visser, BOERdERIj landZIcht

#5 Gehoornde klaverzuring

Interview Bart Belmans, kWEkERIj SanGuISORBa

#6 Gewone paardenbloem

Interview Wilma Peelen, SnEEBOER & Zn

#7 Zevenblad

Interview heilien tonckens, PRIOnatuInEn

#8 Haagwinde

Interview koen dierickx GROEndIEnSt Stad GEnt

Interview Frans de Smedt, lESGEVER VElt

#9 Grote weegbree

Interview annick hollebeke, lESGEVER VElt

#10 Heermoes

Interview maarten kolk, StudIO maaRtEn kOlk & GuuS kuStERS

Woekerende tuin- en moestuinplanten

meer onkruiden

Register

Onbekend maakt onbemind. De wereld is een plan-tenzee waar we doorgaans maar een fractie van ken-nen en gebruiken: in de tuin, de landbouw, de keuken. De rest, effectief de grote meerderheid, noemen we gemakshalve maar al te vaak... onkruid.

We binden de strijd aan met deze onbekendere plan-tensoorten en zeker als ze de kop opsteken op een plaats waar we ze liever niet zien. We proberen plan-ten in te dijken en ze uit onze habitat te houden, in feite ook die van hun!Deze gids geeft ons een andere kijk op een greep uit de eindeloze wereld van kruiden die zich overal rond-om ons goed voelen en elk hun nut hebben.Kruiden zijn allesbehalve storende en woekerende planten waarmee je de strijd moet aanbinden. Leer deze planten kennen en appreciëren en je zult verrast zijn wat ze betekenen en zelfs wat ze voor je kunnen betekenen.De ene kan je helpen bij het bestrijden van de andere of geeft je salade een meesterlijk frisse en originele toets, terwijl een andere weer een dankbare border-bloeier kan zijn maar dan met kost noch moeite en goed tegen allerlei kwaaltjes.

Als je kruiden op de juiste manier bekijkt – dat kan voor iedereen anders zijn – zul je merken dat ze een grotere rol spelen die we moeten respecteren voor een groter natuurlijk evenwicht. Het zijn de soldaat-jes van hun eigen missie die hen vaak naar de meest onmogelijke plaatsen heeft gebracht. Hoe klein en bescheiden ze ook mogen zijn, er zit goeds in elk plantje iets dat we niet mogen laten verdwijnen. We moeten niet van hen willen winnen maar ze vooral leren kennen. Zo kun je ze onder con-trole houden en zelfs goed gebruiken.Ze waren er immers lang voor ons en wellicht nog lang na ons. Bartel Van Riet, januari 2015

Voorwoord

Onbekend maakt onbemind. De wereld is een plan-tenzee waar we doorgaans maar een fractie van ken-nen en gebruiken: in de tuin, de landbouw, de keuken. De rest, effectief de grote meerderheid, noemen we gemakshalve maar al te vaak... onkruid.

We binden de strijd aan met deze onbekendere plan-tensoorten en zeker als ze de kop opsteken op een plaats waar we ze liever niet zien. We proberen plan-ten in te dijken en ze uit onze habitat te houden, in feite ook die van hun!Deze gids geeft ons een andere kijk op een greep uit de eindeloze wereld van kruiden die zich overal rond-om ons goed voelen en elk hun nut hebben.Kruiden zijn allesbehalve storende en woekerende planten waarmee je de strijd moet aanbinden. Leer deze planten kennen en appreciëren en je zult verrast zijn wat ze betekenen en zelfs wat ze voor je kunnen betekenen.De ene kan je helpen bij het bestrijden van de andere of geeft je salade een meesterlijk frisse en originele toets, terwijl een andere weer een dankbare border-bloeier kan zijn maar dan met kost noch moeite en goed tegen allerlei kwaaltjes.

Als je kruiden op de juiste manier bekijkt – dat kan voor iedereen anders zijn – zul je merken dat ze een grotere rol spelen die we moeten respecteren voor een groter natuurlijk evenwicht. Het zijn de soldaat-jes van hun eigen missie die hen vaak naar de meest onmogelijke plaatsen heeft gebracht. Hoe klein en bescheiden ze ook mogen zijn, er zit goeds in elk plantje iets dat we niet mogen laten verdwijnen. We moeten niet van hen willen winnen maar ze vooral leren kennen. Zo kun je ze onder con-trole houden en zelfs goed gebruiken.Ze waren er immers lang voor ons en wellicht nog lang na ons. Bartel Van Riet, januari 2015

Voorwoord

Die vraag stelden wij onszelf en de geïnterviewden in dit boek. Hoe kom je eraan en – als je wilt – hoe kom je er vanaf?

De meeste tuinboeken geven onkruid en onkruid-bestrijding weinig aandacht. Er zijn een paar goede oudere boekjes over onkruid, maar nu de wilde plan-tencultuur steeds meer aandacht krijgt in tuinont-werpen en in de culinaire wereld misten wij een toe-gankelijke gids die antwoorden op onze vragen gaf.

Wij hebben zo’n 100 mensen gevraagd naar wat zij de drie ergste onkruiden vinden. Daaruit hebben we voor dit boek een top 10 van hardnekkige soor-ten samengesteld die uitgebreider beschreven zijn. Daarnaast zijn er natuurlijk nog talloze ‘erge’ meer (als gidsgedeelte achterin het boek) én woekerende tuin- en moestuinplanten die zich als onkruid gedra-gen. In de drie jaar dat wij onkruiden zochten, fo-tografeerden, proefden en verzamelden is dit boek tot stand gekomen. Niet volledig, maar het geeft ons wel volledig antwoord op onze vragen. Er zijn meer onkruidhaters dan -minnaars. Over de haters kunnen we kort zijn: haten is over het algemeen niet

duurzaam en áls het al genot geeft, dan is dat van korte duur. Wij besteden weliswaar aandacht aan gifspuiters en heftige onkruidbestrijdingsmiddelen; interessanter vinden we de duurzame weg. Daar moet je moeite voor doen en het kan een gevecht opleveren, maar ook zeer veel voldoening. Door de vele tips, anekdotes, historische feiten en recepten kun je onkruid heel anders gaan ervaren. Ga niet strijden met het zevenblad, maar integreer het in je leven. Hoe? Dat is voor elk mens anders. De een houdt van het lekker uitrieken met het zevenblad-vorkje, de ander knipt het af om er pesto van te ma-ken, en een derde integreert het als een geweldige bodembedekker in de tuin.

Wij bezochten mensen met een passie voor hun vak. Allemaal hadden ze een relatie met en een mening over onkruid: de kok, de ondernemer, de tuinmees-ter, de gereedschapmaker, de ontwerper, de zaden-handelaar, de boer, de kweker, de therapeut, de ho-venier, de kunstenaar, de siertuinier en de bioloog.

Wij zijn tot de conclusie gekomen dat onkruid meer is dan slechts een ‘nutteloos of schadelijk kruid’.

Suze Peters, lotte Stekelenburg en caroline Zeevat

‘ Wat is onkruid?’

Die vraag stelden wij onszelf en de geïnterviewden in dit boek. Hoe kom je eraan en – als je wilt – hoe kom je er vanaf?

De meeste tuinboeken geven onkruid en onkruid-bestrijding weinig aandacht. Er zijn een paar goede oudere boekjes over onkruid, maar nu de wilde plan-tencultuur steeds meer aandacht krijgt in tuinont-werpen en in de culinaire wereld misten wij een toe-gankelijke gids die antwoorden op onze vragen gaf.

Wij hebben zo’n 100 mensen gevraagd naar wat zij de drie ergste onkruiden vinden. Daaruit hebben we voor dit boek een top 10 van hardnekkige soor-ten samengesteld die uitgebreider beschreven zijn. Daarnaast zijn er natuurlijk nog talloze ‘erge’ meer (als gidsgedeelte achterin het boek) én woekerende tuin- en moestuinplanten die zich als onkruid gedra-gen. In de drie jaar dat wij onkruiden zochten, fo-tografeerden, proefden en verzamelden is dit boek tot stand gekomen. Niet volledig, maar het geeft ons wel volledig antwoord op onze vragen. Er zijn meer onkruidhaters dan -minnaars. Over de haters kunnen we kort zijn: haten is over het algemeen niet

duurzaam en áls het al genot geeft, dan is dat van korte duur. Wij besteden weliswaar aandacht aan gifspuiters en heftige onkruidbestrijdingsmiddelen; interessanter vinden we de duurzame weg. Daar moet je moeite voor doen en het kan een gevecht opleveren, maar ook zeer veel voldoening. Door de vele tips, anekdotes, historische feiten en recepten kun je onkruid heel anders gaan ervaren. Ga niet strijden met het zevenblad, maar integreer het in je leven. Hoe? Dat is voor elk mens anders. De een houdt van het lekker uitrieken met het zevenblad-vorkje, de ander knipt het af om er pesto van te ma-ken, en een derde integreert het als een geweldige bodembedekker in de tuin.

Wij bezochten mensen met een passie voor hun vak. Allemaal hadden ze een relatie met en een mening over onkruid: de kok, de ondernemer, de tuinmees-ter, de gereedschapmaker, de ontwerper, de zaden-handelaar, de boer, de kweker, de therapeut, de ho-venier, de kunstenaar, de siertuinier en de bioloog.

Wij zijn tot de conclusie gekomen dat onkruid meer is dan slechts een ‘nutteloos of schadelijk kruid’.

Suze Peters, lotte Stekelenburg en caroline Zeevat

‘ Wat is onkruid?’

SaladEZomer – Jim de Jong

• munt

• melde

• campanula

• roos

• goudsbloem

• borage

• Oost-indische kers

• winterpostelein (bloemetjes)

• perzik

• dressing framboos (geplet),

yoghurt, azijn, olie, peper & zout

SaladEZomer – Jim de Jong

• munt

• melde

• campanula

• roos

• goudsbloem

• borage

• Oost-indische kers

• winterpostelein (bloemetjes)

• perzik

• dressing framboos (geplet),

yoghurt, azijn, olie, peper & zout

124 125

‘ De Knack is ook zeer goed’

frAnS de Smedt lESGEVER VElt

Frans de Smedt was onderwijzer en is sinds

tien jaar met pensioen. Vroeger nam hij zijn

leerlingen vaak mee de tuin in. tegenwoordig

geeft hij namens Velt allerlei vormingen over

de ecologische siertuin. ‘Wij proberen met de

natuur zoveel mogelijk samen te werken en

evenwicht in de tuin te krijgen’.

‘In 2002 moest er een planning komen voor alle openbare besturen voor de vermindering van pestici-den en herbiciden, want vanaf 2015 mogen ze die niet meer gebruiken. Dat heeft nog altijd een geweldige impact, veel mensen vinden het niet gemakkelijk. Nu de gemeente niet meer mag spuiten, gaat de buurt dat spuiten overpakken. Met mijn onkruidvormingen hoop ik ze een alternatief aan te bieden.

Het esthetische en de hoeveelheid werk die je in het verwijderen van onkruid wilt steken, is iets dat ieder voor zich zelf moet uitmaken. Ik sprak ooit met een vrouw die een oud tuinpad met grind had, waar “on-kruid” in kwam. Het pad had als functie dat ze er met een kruiwagen over moest kunnen rijden. Nu heeft ze dat laten begroeien en rijdt dat gewoon af met een grasmaaier, want die verharding blijft ook als er gras op groeit. Als je kiest voor dolomiet, dan hou je dat proper door met een hark te ritselen. De kiemplantjes gaan dan kapot. Maar je moet het wel elke week doen. Als je dat ervoor over hebt, waarom niet? Je stoort nie-mand, je maakt geen lawaai, je gebruikt geen vergif en je bent aan het ontstressen, dus gezond bezig.

124 125

‘ De Knack is ook zeer goed’

frAnS de Smedt lESGEVER VElt

Frans de Smedt was onderwijzer en is sinds

tien jaar met pensioen. Vroeger nam hij zijn

leerlingen vaak mee de tuin in. tegenwoordig

geeft hij namens Velt allerlei vormingen over

de ecologische siertuin. ‘Wij proberen met de

natuur zoveel mogelijk samen te werken en

evenwicht in de tuin te krijgen’.

‘In 2002 moest er een planning komen voor alle openbare besturen voor de vermindering van pestici-den en herbiciden, want vanaf 2015 mogen ze die niet meer gebruiken. Dat heeft nog altijd een geweldige impact, veel mensen vinden het niet gemakkelijk. Nu de gemeente niet meer mag spuiten, gaat de buurt dat spuiten overpakken. Met mijn onkruidvormingen hoop ik ze een alternatief aan te bieden.

Het esthetische en de hoeveelheid werk die je in het verwijderen van onkruid wilt steken, is iets dat ieder voor zich zelf moet uitmaken. Ik sprak ooit met een vrouw die een oud tuinpad met grind had, waar “on-kruid” in kwam. Het pad had als functie dat ze er met een kruiwagen over moest kunnen rijden. Nu heeft ze dat laten begroeien en rijdt dat gewoon af met een grasmaaier, want die verharding blijft ook als er gras op groeit. Als je kiest voor dolomiet, dan hou je dat proper door met een hark te ritselen. De kiemplantjes gaan dan kapot. Maar je moet het wel elke week doen. Als je dat ervoor over hebt, waarom niet? Je stoort nie-mand, je maakt geen lawaai, je gebruikt geen vergif en je bent aan het ontstressen, dus gezond bezig.

156 157

Meer ‘on’kruiden

156 157

Meer ‘on’kruiden

158 159

RidderzuringRumEx OBtuSIFOlIuS

Overblijvend kruid met penwortel

Hoog te 50-120 cm

bloei juni-oktober

Groei plaat s zon-halfschaduw; verdichte, zware,

voedingsrijke grond

best rijden uitsteken, afsnijden

Toen we aan het fotograferen waren kwamen we Turkse vrou-wen tegen die veldzuring aan het plukken waren in het wild. Ze gebruiken het in de salade in plaats van azijn. Het is een van de eerste blaadjes in het voorjaar die je kunt plukken. Kinderen kauwen graag op de bladeren om de dorst te lessen. In België is zuring een onmisbaar ingrediënt voor het gerecht ‘Paling in het groen’ en in Rusland kan de ‘Groene Borscht’ (soep) niet zonder. In Frankrijk wordt het ‘Oseille domestique’ genoemd; zuring voor het thuisgebruik. De Franse zuringsaus over vis is wereldberoemd; de gekookte bladeren smaken naar citroen. Let op dat je niet veel tegelijk eet vanwege het oxaalzuur dat erin zit. Zuring is ook te gebruiken als stremsel bij het maken van kwark, kaas of ricotta. Gebruik zuring vers, want hij is las-tig te drogen. Of maak hem in zoals de Polen doen. Denk er wel aan dat je bij het bereiden een roestvrijstalen pan gebruikt, zuring reageert namelijk met ijzer. Aanslag op zilver kun je met het sap wegpoetsen. Zuring is rijk aan vitamine C en werd in het verleden gebruikt bij scheurbuik. Vroeger aten boeren zu-ring tegen buikpijn. Gekweekte vormen zijn tuinzuring (Rumex

Overblijvend zaadonkruid

Hoog te 30-100 cm

bloei mei-augustus

Groei plaat s zonnig; stikstofrijke grond; grasland

toepassing eetbaar, snijbloem, vlinderplant, verfplant,

geneeskrachtig

best rijden wieden, uitzaaien voorkomen

VeldzuringRumEx acEtOSa

rugosus) en bloedzuring (Rumex sanguineus), een mooie cul-tivar met rode nerven, heel decoratief. Maar allebei zaaien ze zich flink uit. Knip de bloemen eruit om dat te voorkomen. Lijkt op jonge scheuten van de Japanse duizendknoop (Fallopia ja-ponica) en schapenzuring (Rumex acetosella). Schapenzuring groeit op arme grond en heeft een smaller blad met twee pun-tige ‘oortjes’ waardoor de plant met een beetje fantasie op een schapenkop lijkt.

Ridderzuring is een enorme plant met grote bladeren. Je krijgt hem bijna niet uit de grond. Voor kinderen is het een spannend spel om te proberen hem eruit te trekken met penwortel en al. Wie dat lukt, wordt dan vanzelf een ridder met een lang zwaard. bestrijden doe je door hem steeds af te snijden. Uiteindelijk zal de plant uitgeput raken en sterven. De afgestorven diepe wortel brengt lucht in de grond. Lijkt op krulzuring (Rumex crispus) met haar smallere gekrulde bladeren; beide grote zuringsoorten zijn niet eetbaar.

Japanse duizendknoop is een relatief nieuw onkruid. De plant werd rond 1830 door Von Siebold in Leiden als tuinplant ge-kweekt en verhandeld. Helaas liet hij zich niet door een tuin-hek weerhouden en in 1848 wordt hij voor het eerst in het wild aangetroffen. De moederplant, de oorzaak van alle ellende, staat nog steeds in Leiden, dat is heel gek om te beseffen. De Japanse naam Itadori, wat sterke plant betekent, is heel toe-passelijk. Hij groeit namelijk 10 tot 20 cm per dag en drukt letterlijk verhardingen omhoog. In Engeland moet de plant als apart afval ingeleverd worden, om te voorkomen dat hij in het wild terechtkomt, zo agressief is hij in het overwoekeren van inheemse beplanting. eetbaar De jonge roodgespikkelde scheuten (circa 20 cm), zonder bladeren wokken, stomen of stoven en opdienen met een beetje sojasaus. Niet te lang ko-ken, want dan vallen ze uit elkaar. Ze bevatten veel vitamine C en smaken zurig, zoals rabarber. Verzeker jezelf voor je gaat oogsten ervan, dat er in het verleden geen chemische oorlog met bestrijdingsmiddelen is gevoerd. Deze gifstoffen kunnen nog steeds in de plant opgeslagen zijn. bestrijden De wortels,

Overblijvend wortelonkruid

Hoog te 100-200 cm

bloei augustus-september

Groei plaat s zon-schaduw; vochtige voedingsrijke grond

toepassing eetbaar, snijbloem

best rijden wegtrekken, uitputten, grond afdekken

Japanse duizendknoopFallOPIa jaPOnIca

die meer dan een meter diep kunnen zitten, zijn vaak de oor-zaak van alle ellende. Bestrijden doe je door elke scheut die je boven ziet komen, eruit te trekken. Zorg ervoor dat er niets in de compostton komt! Een andere optie voor grote percelen, is de grond twee jaar lang bedekken met een groot stevig stuk zeil of een stuk oude vloerbedekking. Het hele oppervlak ruim bedekken en goed verzwaren anders kruipt de duizendknoop er zo tussendoor. Als de puntige stengels het zeil omhoog drukken, wandel je er overheen om ze stuk te maken. In En-geland worden momenteel proeven gedaan met een uit Japan afkomstige bladvlo (Aphalara itadori) die zich uitsluitend voedt met de Japanse duizendknoop.

ZwaluwtongFallOPIa cOnVOlVuluS

Deze rankende plant lijkt qua blad op dat van de windes. Maar aan de bloeiwijze kun je meteen zien dat het toch echt geen familie is. Dit kleine zusje van de Japanse duizendknoop heeft onopvallende kleine witgroene bloempjes in aartjes bij elkaar. Lijkt op het rechtop groeiende boekweit (Fagopyrum esculen-tum) dat vaak als groenbemester wordt ingezet.

Eenjarig zaadonkruid

Hoog te 30-100 cm

bloei juni-oktober

Groei plaat s zon; voedingsrijke grond; heggen, bouwland

best rijden schoffelen, wegtrekken

158 159

RidderzuringRumEx OBtuSIFOlIuS

Overblijvend kruid met penwortel

Hoog te 50-120 cm

bloei juni-oktober

Groei plaat s zon-halfschaduw; verdichte, zware,

voedingsrijke grond

best rijden uitsteken, afsnijden

Toen we aan het fotograferen waren kwamen we Turkse vrou-wen tegen die veldzuring aan het plukken waren in het wild. Ze gebruiken het in de salade in plaats van azijn. Het is een van de eerste blaadjes in het voorjaar die je kunt plukken. Kinderen kauwen graag op de bladeren om de dorst te lessen. In België is zuring een onmisbaar ingrediënt voor het gerecht ‘Paling in het groen’ en in Rusland kan de ‘Groene Borscht’ (soep) niet zonder. In Frankrijk wordt het ‘Oseille domestique’ genoemd; zuring voor het thuisgebruik. De Franse zuringsaus over vis is wereldberoemd; de gekookte bladeren smaken naar citroen. Let op dat je niet veel tegelijk eet vanwege het oxaalzuur dat erin zit. Zuring is ook te gebruiken als stremsel bij het maken van kwark, kaas of ricotta. Gebruik zuring vers, want hij is las-tig te drogen. Of maak hem in zoals de Polen doen. Denk er wel aan dat je bij het bereiden een roestvrijstalen pan gebruikt, zuring reageert namelijk met ijzer. Aanslag op zilver kun je met het sap wegpoetsen. Zuring is rijk aan vitamine C en werd in het verleden gebruikt bij scheurbuik. Vroeger aten boeren zu-ring tegen buikpijn. Gekweekte vormen zijn tuinzuring (Rumex

Overblijvend zaadonkruid

Hoog te 30-100 cm

bloei mei-augustus

Groei plaat s zonnig; stikstofrijke grond; grasland

toepassing eetbaar, snijbloem, vlinderplant, verfplant,

geneeskrachtig

best rijden wieden, uitzaaien voorkomen

VeldzuringRumEx acEtOSa

rugosus) en bloedzuring (Rumex sanguineus), een mooie cul-tivar met rode nerven, heel decoratief. Maar allebei zaaien ze zich flink uit. Knip de bloemen eruit om dat te voorkomen. Lijkt op jonge scheuten van de Japanse duizendknoop (Fallopia ja-ponica) en schapenzuring (Rumex acetosella). Schapenzuring groeit op arme grond en heeft een smaller blad met twee pun-tige ‘oortjes’ waardoor de plant met een beetje fantasie op een schapenkop lijkt.

Ridderzuring is een enorme plant met grote bladeren. Je krijgt hem bijna niet uit de grond. Voor kinderen is het een spannend spel om te proberen hem eruit te trekken met penwortel en al. Wie dat lukt, wordt dan vanzelf een ridder met een lang zwaard. bestrijden doe je door hem steeds af te snijden. Uiteindelijk zal de plant uitgeput raken en sterven. De afgestorven diepe wortel brengt lucht in de grond. Lijkt op krulzuring (Rumex crispus) met haar smallere gekrulde bladeren; beide grote zuringsoorten zijn niet eetbaar.

Japanse duizendknoop is een relatief nieuw onkruid. De plant werd rond 1830 door Von Siebold in Leiden als tuinplant ge-kweekt en verhandeld. Helaas liet hij zich niet door een tuin-hek weerhouden en in 1848 wordt hij voor het eerst in het wild aangetroffen. De moederplant, de oorzaak van alle ellende, staat nog steeds in Leiden, dat is heel gek om te beseffen. De Japanse naam Itadori, wat sterke plant betekent, is heel toe-passelijk. Hij groeit namelijk 10 tot 20 cm per dag en drukt letterlijk verhardingen omhoog. In Engeland moet de plant als apart afval ingeleverd worden, om te voorkomen dat hij in het wild terechtkomt, zo agressief is hij in het overwoekeren van inheemse beplanting. eetbaar De jonge roodgespikkelde scheuten (circa 20 cm), zonder bladeren wokken, stomen of stoven en opdienen met een beetje sojasaus. Niet te lang ko-ken, want dan vallen ze uit elkaar. Ze bevatten veel vitamine C en smaken zurig, zoals rabarber. Verzeker jezelf voor je gaat oogsten ervan, dat er in het verleden geen chemische oorlog met bestrijdingsmiddelen is gevoerd. Deze gifstoffen kunnen nog steeds in de plant opgeslagen zijn. bestrijden De wortels,

Overblijvend wortelonkruid

Hoog te 100-200 cm

bloei augustus-september

Groei plaat s zon-schaduw; vochtige voedingsrijke grond

toepassing eetbaar, snijbloem

best rijden wegtrekken, uitputten, grond afdekken

Japanse duizendknoopFallOPIa jaPOnIca

die meer dan een meter diep kunnen zitten, zijn vaak de oor-zaak van alle ellende. Bestrijden doe je door elke scheut die je boven ziet komen, eruit te trekken. Zorg ervoor dat er niets in de compostton komt! Een andere optie voor grote percelen, is de grond twee jaar lang bedekken met een groot stevig stuk zeil of een stuk oude vloerbedekking. Het hele oppervlak ruim bedekken en goed verzwaren anders kruipt de duizendknoop er zo tussendoor. Als de puntige stengels het zeil omhoog drukken, wandel je er overheen om ze stuk te maken. In En-geland worden momenteel proeven gedaan met een uit Japan afkomstige bladvlo (Aphalara itadori) die zich uitsluitend voedt met de Japanse duizendknoop.

ZwaluwtongFallOPIa cOnVOlVuluS

Deze rankende plant lijkt qua blad op dat van de windes. Maar aan de bloeiwijze kun je meteen zien dat het toch echt geen familie is. Dit kleine zusje van de Japanse duizendknoop heeft onopvallende kleine witgroene bloempjes in aartjes bij elkaar. Lijkt op het rechtop groeiende boekweit (Fagopyrum esculen-tum) dat vaak als groenbemester wordt ingezet.

Eenjarig zaadonkruid

Hoog te 30-100 cm

bloei juni-oktober

Groei plaat s zon; voedingsrijke grond; heggen, bouwland

best rijden schoffelen, wegtrekken

KooKboeKen

Puur natuur op tafel Roger Phillips, Spectrum, 1983

Wild Food Roger Phillips, Pan Books, 1983

Van nature Ria Loohuizen, Athenaeum-Polak & Van Gennep, 2009

Goed bitter best Ria Loohuizen, Terra, 2005

Kruiden Daniëlle Houbrechts, Lannoo, 2007

Gekruid & geroerd Daniëlle Houbrechts, Lannoo, 2002

Feestelijk koken met onkruid Daniëlle Houbrechts, Lannoo, 1999

Verrukkelijk onkruid Daniëlle Houbrechts en Tessa van Dam Merrett, Lannoo, 2012

Lekker landschap Michiel Bussink, Uitgeverij wAarde, 2006

Food for Free Richard Mabey, Collins, 1972

Eten en drinken met wilde planten Laurette van Slobbe, Hof van Twello, 2009

Eetbare planten, bloemen en zaden uit de vrije natuur Francois Couplan, Synthe, 2002

Eetbare natuur Hanneke Videler, Atlas, 2010

Around The World in 80 Plants: An Edible Perennial Vegetable Adventure For Temperate ClimatesStephen Barstow, 2014

tuInboeKen

Het onkruidboek Mea Allen, Hollandia, 1980

Stadsplanten Ton Denters, Fontaine, 2004

Kruid en onkruid Jan Nijman, Roodbont, 2005

Onkruiden herkennen H. Glas, Tirion, 2010

The Book of Weeds Ken Thompson, Dorling Kindersley, 2009

Buiten is het groen Henk Gerritsen, Architectura & Natura, 2008

Verwilderen Romke van de Kaa, Contact, 2012

Weeds Richard Mabey, Profile Books, 2010

Bolted/Doorgeschoten Maarten Kolk, Episode, 2008

onLIne Verder LeZen

Wilde planten plukken en opeten www.oogstenzonderzaaien.nl www.casaforesta.nl www.eattheweeds.com www.pfaf.orgwww.wildplantforager.comwww.jongesla.com

Milieuvriendelijk tuinieren www.velt.be

Verder determineren www.wilde-planten.nl www.floravannederland.nl/

Nog meer plantachtergronden www.annetanne.be/kruidenklets www.kruidjes.be

Belangrijke onkruiden voor vlinders www.vlinderstichting.nl

Geneeskrachtige kruiden www.herbasanitas.nl

Verven met planten www.deblauwezwaen.nl

IntereSSAnte AdreSSen

Sigrid Dewaelewww.denatuurkeuken.be

Christine Roelofs Catering uit de natuurwww.christineroelofs.be

Vreeken’s Zadenwww.vreeken.nl

Sneeboer & Znwww.sneeboer.com

AlteriasAlternatieven voor invasievenwww.alterias.be

Kwekerij Sanguisorbawww.sanguisorba.be

Nog meer kwekerswww.silene.bewww.duizendblad.bewww.ecoflora.be

Geniet mee met VeltVelt is dé vereniging voor al wie milieu-

vriendelijk aan de slag wil in de tuin of

in de keuken. Bij Velt leer je niet alleen

hoe je op een ecologische manier lekkere

groenten, kruiden en vruchten kweekt;

je ontdekt er ook alles over prachtige

ecotuinen, over dieren milieuvriendelijk

kippen houden en over heerlijke gerechten

vol vers geoogste seizoengroenten.

ZoVeeL VoordeLen!Word lid van Velt en geniet meteen van tal van voor-delen. Met je Velt-lidkaart krijg je korting op heel wat biologische of ecologische producten én op alle Velt-publicaties. Zesmaal per jaar valt het tijdschrift Seizoenen in je bus, en je hebt toegang tot het online Seizoenen-archief. Van je lokale afdeling krijg je uitnodigingen voor leerrijke activiteiten.

Heb je vragen over ecologisch tuinieren of koken? Dan geeft een Velt-medewerker je graag deskundig advies. Bovendien ontvang je als nieuw lid een leuk welkomstpakket.

Help ons om samen werk te maken van een milieuvriendelijke wereld! Neem een kijkje op www.velt.nu en word vandaag nog lid.

VeLt VZW – VerenIGInG Voor eCoLoGISCH LeVen en tuInIerenUitbreidingstraat 392c2600 Berchem03 281 74 75

VeLt nederLAndGriendstraat 155662 RE Geldrop040 285 44 67

WWW.VeLt.nu

tal van publicaties en vormingen en het boeiende ledentijdschrift

Seizoenen maken je wegwijs en helpen je om bewust en ecologisch te leven.

KooKboeKen

Puur natuur op tafel Roger Phillips, Spectrum, 1983

Wild Food Roger Phillips, Pan Books, 1983

Van nature Ria Loohuizen, Athenaeum-Polak & Van Gennep, 2009

Goed bitter best Ria Loohuizen, Terra, 2005

Kruiden Daniëlle Houbrechts, Lannoo, 2007

Gekruid & geroerd Daniëlle Houbrechts, Lannoo, 2002

Feestelijk koken met onkruid Daniëlle Houbrechts, Lannoo, 1999

Verrukkelijk onkruid Daniëlle Houbrechts en Tessa van Dam Merrett, Lannoo, 2012

Lekker landschap Michiel Bussink, Uitgeverij wAarde, 2006

Food for Free Richard Mabey, Collins, 1972

Eten en drinken met wilde planten Laurette van Slobbe, Hof van Twello, 2009

Eetbare planten, bloemen en zaden uit de vrije natuur Francois Couplan, Synthe, 2002

Eetbare natuur Hanneke Videler, Atlas, 2010

Around The World in 80 Plants: An Edible Perennial Vegetable Adventure For Temperate ClimatesStephen Barstow, 2014

tuInboeKen

Het onkruidboek Mea Allen, Hollandia, 1980

Stadsplanten Ton Denters, Fontaine, 2004

Kruid en onkruid Jan Nijman, Roodbont, 2005

Onkruiden herkennen H. Glas, Tirion, 2010

The Book of Weeds Ken Thompson, Dorling Kindersley, 2009

Buiten is het groen Henk Gerritsen, Architectura & Natura, 2008

Verwilderen Romke van de Kaa, Contact, 2012

Weeds Richard Mabey, Profile Books, 2010

Bolted/Doorgeschoten Maarten Kolk, Episode, 2008

onLIne Verder LeZen

Wilde planten plukken en opeten www.oogstenzonderzaaien.nl www.casaforesta.nl www.eattheweeds.com www.pfaf.orgwww.wildplantforager.comwww.jongesla.com

Milieuvriendelijk tuinieren www.velt.be

Verder determineren www.wilde-planten.nl www.floravannederland.nl/

Nog meer plantachtergronden www.annetanne.be/kruidenklets www.kruidjes.be

Belangrijke onkruiden voor vlinders www.vlinderstichting.nl

Geneeskrachtige kruiden www.herbasanitas.nl

Verven met planten www.deblauwezwaen.nl

IntereSSAnte AdreSSen

Sigrid Dewaelewww.denatuurkeuken.be

Christine Roelofs Catering uit de natuurwww.christineroelofs.be

Vreeken’s Zadenwww.vreeken.nl

Sneeboer & Znwww.sneeboer.com

AlteriasAlternatieven voor invasievenwww.alterias.be

Kwekerij Sanguisorbawww.sanguisorba.be

Nog meer kwekerswww.silene.bewww.duizendblad.bewww.ecoflora.be

Geniet mee met VeltVelt is dé vereniging voor al wie milieu-

vriendelijk aan de slag wil in de tuin of

in de keuken. Bij Velt leer je niet alleen

hoe je op een ecologische manier lekkere

groenten, kruiden en vruchten kweekt;

je ontdekt er ook alles over prachtige

ecotuinen, over dieren milieuvriendelijk

kippen houden en over heerlijke gerechten

vol vers geoogste seizoengroenten.

ZoVeeL VoordeLen!Word lid van Velt en geniet meteen van tal van voor-delen. Met je Velt-lidkaart krijg je korting op heel wat biologische of ecologische producten én op alle Velt-publicaties. Zesmaal per jaar valt het tijdschrift Seizoenen in je bus, en je hebt toegang tot het online Seizoenen-archief. Van je lokale afdeling krijg je uitnodigingen voor leerrijke activiteiten.

Heb je vragen over ecologisch tuinieren of koken? Dan geeft een Velt-medewerker je graag deskundig advies. Bovendien ontvang je als nieuw lid een leuk welkomstpakket.

Help ons om samen werk te maken van een milieuvriendelijke wereld! Neem een kijkje op www.velt.nu en word vandaag nog lid.

VeLt VZW – VerenIGInG Voor eCoLoGISCH LeVen en tuInIerenUitbreidingstraat 392c2600 Berchem03 281 74 75

VeLt nederLAndGriendstraat 155662 RE Geldrop040 285 44 67

WWW.VeLt.nu

tal van publicaties en vormingen en het boeiende ledentijdschrift

Seizoenen maken je wegwijs en helpen je om bewust en ecologisch te leven.

afrikaantjes 105akkerdistel 22, 47, 88akkerkers 22akkerkool 178akkermelkdistel 179akkeronkruiden 22akkerwinde 117algen 15alsemambrosia 123antiluizenmiddel 123bamboe 123, 127, 182basterdwederik 167bestrating 15bestrijden 13bestrijdingsmiddelen 17, 53, 76bijvoet 181biologisch 75biologisch dynamisch 76bitterzoet 173bloedzuring 150, 159bodem 10bodembedekker 10, 13, 30, 153bodemleven 30bodemstructuur 78bodemverbeteraar 10, 29, 169boer 77boerenwormkruid 188boterbloem 164, 138braam 40, 154branden 17, 120brander 15, 77, 126brandnetel 29, 37, 44, 45, 72, 87, 88, 89, 119, 121, 128, 150brandnetelgier 30brandnetelsalade 33brandnetelthee 33, 34brunel 136Canadese fijnstraal 181chemische middelen 64, 76combinatieteelt 66compost 10, 13, 25, 169compostton 16composteren 69composthoop 16, 25, 33

daslook 40, 44, 136dieren 16digitalis 168distels 47, 78, 88, 98, 121, 128distelverordening 48, 78dovenetel 170draadereprijs 171drachtplant 10duist 78duizendblad 89, 138, 176duizendknoop 158echte kamille 175Engels raaigras 69ereprijs 171exoten 123fijnstraal 181fluitenkruid 40, 136, 150, 172framboos 40, 154ganzevoet 162gazon 14gehoornde klaverzuring 83gekroesde melkdistel 179gereedschap 15gewasrotatie 65gewone hoornbloem 161gewone melkdistel 179gewone paardebloem 91gewoon varkensgras 160gier 10, 169glyfosaat 67goudsbloem 87gras 72, 121grasmat 15grassprieten 69grote waternavel 136groenbemesters 14, 64groenbemesting 48groene aanslag 15grote brandnetel 29grote klit 38, 168grote weegbree 131grote zuring 38guldenroede 154, 181haagwinde 115, 122, 127, 128

hak 98hakken 17hanepoot (zevenblad) 78, 106, 182heermoes 72, 98, 121, 141, 150heermoesthee 142herbicide 67, 125herderstasje 166herfstanamoon 127herik 77hoefblad 78, 178hondsdraf 38, 45, 122, 136, 171hoornbloem 161hop 154Houttuynia 154indicatorplanten 9insecticide 10, 30invasieve exoten 123, 153Jacobskruiskruid 177Japanse duizendknoop 136, 123, 153, 158kaal knopkruid 174kamille 43, 77, 78, 87, 175kappertjes paardebloem 92kiemplantje 153klaproos 165klaver 39, 85, 167klaverzuring 83kleefkruid 43, 78, 127, 163klein hoefblad 21, 39, 178klein kruiskruid 177kleine brandnetel 35kleine majer 161kleine veldkers 166klimop 154kliswortel 38, 40, 168klit 168knopjeskruid 78knopkruid 75, 87, 88, 174Koekoeksbloem 136koolzaad 78korrelganzevoet 162krabben 17krabbers 98, 126kruipende boterbloem 164kruiskruid 177

krulzuring 159kweek 69, 89, 98, 128kweekgras 69, 72kweekgras papier 72 lievevrouwebedstro 45, 154, 163likeur paardebloemwortel 92luizen 30luzerneklaver 48, 78maagdenpalm 154maaien 17madeliefje 54, 138, 174 melde 38, 57, 78, 162melganzevoet 63, 162melkdistels 78, 88, 179mierikswortel 57, 154moederkruid 180moerasandoorn 78moerasdroogbloem 176moestuin 13, 154molsla 54, 55, 93mos 15mulchen 13, 22, 64mulchlaag 33munt 57, 59, 154muur 77muursla 178nachtschade 173najaarskiemer 66nitsuke van grote klis 40onkruidbestrijding 64, 67onkruidbestrijdingsmiddel 64onkruidwieder 97oxalis 83, 87paardenbloem 45, 55, 91, 98paardenstaart 141paarse dovenetel 170papaver 57papier maken van kweekgras 72penwortel 10, 17penwortelschopje 98permacultuur 24perzikkruid 160pesticiden 125pinksterbloem 166

pioniersplanten 148pispot 117, 122pitrus 183plantenvoeding 10, 30, 69, 92, 141Prionatuinen 11reuzenberenklauw 123reuzenspringbalsemien 123, 136rhizomen 10, 154ridderzuring 89, 121, 159riet 182rietgras 182robertskruid 172roundup 67salade brandnetel 33salade melkdistel 40salade najaar 37, 80salade voorjaar 26salade winter 144salade zomer 50schijfkamille 175schijnpapaver 165schoffel 17, 97, 100schoffelen 17, 100, 120schrapen 100schraper 98, 100schrepel 97, 98selectief wieden 120, 122smalle weegbree 44, 133smeerwortel 22, 38, 45, 123, 169smeerwortelgier 169soep groene wilde kruiden 39speenkruid 39, 136, 164speerdistel 49springbalsemien 136, 153spuiten 17, 76, 125, 126stamppot vogelmuur 60steker 98, 100stijve klaverzuring 85stinkende gouwe 165straatgras 183teunisbloem 136thee van heermoes 142tredplanten 10tuingereedschap 97

tuintjesgras 183tuinwolfsmelk 163uitloper 10vals zaaibed 14, 65varkensgras 160vederdistels 47veldkers 166veldzuring 159vergeet-me-nietje 123, 154, 161vingerhoedskruid 168viooltje 57, 123, 154vlier 44, 87vlinders 10, 30, 69vogelmuur 53, 59, 63, 88voorzaaien 14vrouwenmantel 154vruchtwisseling 65waardplant 10, 30weegbree 39, 72, 131, 136weegbreechips 132wieden 17wielschoffel 78wilde rucola 57wilgenroosje 167wintereenjarigen 10witte dovenetel 170witte klaver 167wolfsmelk 163wondzalf van weegbree 132wortelbegrenzer 13wortelonkruiden 10, 13, 16, 17, 67, 78zaadonkruiden 10, 78zaaien 14, 53zaden 53zandkool 57zeekool 55zegge 136zevenblad 45, 57, 72, 98, 103, 122, 128, 182zevenbladflan 106zevenbladsoep 105zevenbladvorkje 98, 101zuring 39, 57, 150, 159zwaluwtong 78, 158zwarte nachtschade 173

Register

afrikaantjes 105akkerdistel 22, 47, 88akkerkers 22akkerkool 178akkermelkdistel 179akkeronkruiden 22akkerwinde 117algen 15alsemambrosia 123antiluizenmiddel 123bamboe 123, 127, 182basterdwederik 167bestrating 15bestrijden 13bestrijdingsmiddelen 17, 53, 76bijvoet 181biologisch 75biologisch dynamisch 76bitterzoet 173bloedzuring 150, 159bodem 10bodembedekker 10, 13, 30, 153bodemleven 30bodemstructuur 78bodemverbeteraar 10, 29, 169boer 77boerenwormkruid 188boterbloem 164, 138braam 40, 154branden 17, 120brander 15, 77, 126brandnetel 29, 37, 44, 45, 72, 87, 88, 89, 119, 121, 128, 150brandnetelgier 30brandnetelsalade 33brandnetelthee 33, 34brunel 136Canadese fijnstraal 181chemische middelen 64, 76combinatieteelt 66compost 10, 13, 25, 169compostton 16composteren 69composthoop 16, 25, 33

daslook 40, 44, 136dieren 16digitalis 168distels 47, 78, 88, 98, 121, 128distelverordening 48, 78dovenetel 170draadereprijs 171drachtplant 10duist 78duizendblad 89, 138, 176duizendknoop 158echte kamille 175Engels raaigras 69ereprijs 171exoten 123fijnstraal 181fluitenkruid 40, 136, 150, 172framboos 40, 154ganzevoet 162gazon 14gehoornde klaverzuring 83gekroesde melkdistel 179gereedschap 15gewasrotatie 65gewone hoornbloem 161gewone melkdistel 179gewone paardebloem 91gewoon varkensgras 160gier 10, 169glyfosaat 67goudsbloem 87gras 72, 121grasmat 15grassprieten 69grote waternavel 136groenbemesters 14, 64groenbemesting 48groene aanslag 15grote brandnetel 29grote klit 38, 168grote weegbree 131grote zuring 38guldenroede 154, 181haagwinde 115, 122, 127, 128

hak 98hakken 17hanepoot (zevenblad) 78, 106, 182heermoes 72, 98, 121, 141, 150heermoesthee 142herbicide 67, 125herderstasje 166herfstanamoon 127herik 77hoefblad 78, 178hondsdraf 38, 45, 122, 136, 171hoornbloem 161hop 154Houttuynia 154indicatorplanten 9insecticide 10, 30invasieve exoten 123, 153Jacobskruiskruid 177Japanse duizendknoop 136, 123, 153, 158kaal knopkruid 174kamille 43, 77, 78, 87, 175kappertjes paardebloem 92kiemplantje 153klaproos 165klaver 39, 85, 167klaverzuring 83kleefkruid 43, 78, 127, 163klein hoefblad 21, 39, 178klein kruiskruid 177kleine brandnetel 35kleine majer 161kleine veldkers 166klimop 154kliswortel 38, 40, 168klit 168knopjeskruid 78knopkruid 75, 87, 88, 174Koekoeksbloem 136koolzaad 78korrelganzevoet 162krabben 17krabbers 98, 126kruipende boterbloem 164kruiskruid 177

krulzuring 159kweek 69, 89, 98, 128kweekgras 69, 72kweekgras papier 72 lievevrouwebedstro 45, 154, 163likeur paardebloemwortel 92luizen 30luzerneklaver 48, 78maagdenpalm 154maaien 17madeliefje 54, 138, 174 melde 38, 57, 78, 162melganzevoet 63, 162melkdistels 78, 88, 179mierikswortel 57, 154moederkruid 180moerasandoorn 78moerasdroogbloem 176moestuin 13, 154molsla 54, 55, 93mos 15mulchen 13, 22, 64mulchlaag 33munt 57, 59, 154muur 77muursla 178nachtschade 173najaarskiemer 66nitsuke van grote klis 40onkruidbestrijding 64, 67onkruidbestrijdingsmiddel 64onkruidwieder 97oxalis 83, 87paardenbloem 45, 55, 91, 98paardenstaart 141paarse dovenetel 170papaver 57papier maken van kweekgras 72penwortel 10, 17penwortelschopje 98permacultuur 24perzikkruid 160pesticiden 125pinksterbloem 166

pioniersplanten 148pispot 117, 122pitrus 183plantenvoeding 10, 30, 69, 92, 141Prionatuinen 11reuzenberenklauw 123reuzenspringbalsemien 123, 136rhizomen 10, 154ridderzuring 89, 121, 159riet 182rietgras 182robertskruid 172roundup 67salade brandnetel 33salade melkdistel 40salade najaar 37, 80salade voorjaar 26salade winter 144salade zomer 50schijfkamille 175schijnpapaver 165schoffel 17, 97, 100schoffelen 17, 100, 120schrapen 100schraper 98, 100schrepel 97, 98selectief wieden 120, 122smalle weegbree 44, 133smeerwortel 22, 38, 45, 123, 169smeerwortelgier 169soep groene wilde kruiden 39speenkruid 39, 136, 164speerdistel 49springbalsemien 136, 153spuiten 17, 76, 125, 126stamppot vogelmuur 60steker 98, 100stijve klaverzuring 85stinkende gouwe 165straatgras 183teunisbloem 136thee van heermoes 142tredplanten 10tuingereedschap 97

tuintjesgras 183tuinwolfsmelk 163uitloper 10vals zaaibed 14, 65varkensgras 160vederdistels 47veldkers 166veldzuring 159vergeet-me-nietje 123, 154, 161vingerhoedskruid 168viooltje 57, 123, 154vlier 44, 87vlinders 10, 30, 69vogelmuur 53, 59, 63, 88voorzaaien 14vrouwenmantel 154vruchtwisseling 65waardplant 10, 30weegbree 39, 72, 131, 136weegbreechips 132wieden 17wielschoffel 78wilde rucola 57wilgenroosje 167wintereenjarigen 10witte dovenetel 170witte klaver 167wolfsmelk 163wondzalf van weegbree 132wortelbegrenzer 13wortelonkruiden 10, 13, 16, 17, 67, 78zaadonkruiden 10, 78zaaien 14, 53zaden 53zandkool 57zeekool 55zegge 136zevenblad 45, 57, 72, 98, 103, 122, 128, 182zevenbladflan 106zevenbladsoep 105zevenbladvorkje 98, 101zuring 39, 57, 150, 159zwaluwtong 78, 158zwarte nachtschade 173

Register

dAnKWoord

Met dank aan alle tuinders, familie en vrienden die hun onkruid met

ons deelden. Speciale dank aan Bartel Van Riet, de geïnterviewden,

Jim de Jong, de mensen van uitgeverij Trichis, Davidsfonds en Velt.

En Greet Tijskens, Marilies Jacobs en Saskia van Bon voor het kritisch

meelezen van de teksten.

CoLofon

Teksten

Suze Peters

Tuinontwerp en onkruidadvies

www.plantaardig.nu

Caroline Zeevat

Vormgever, volkstuin- en stadslandbouwexpert

[email protected]

Fotografie

Lotte Stekelenburg

www.lottestekelenburg.nl

Overige foto’s

Suze Peters p. 8, 11, 14, 31, 61, 65-66, 70-71, 84, 93, 104, 114, 116-117,

130, 132-133, 158, 160-162, 164-168, 170-177, 179-183, 192 Lies Willaert p. 4

Marieke de Hoop p. 72, Janny Stekelenburg p. 157, Gijs van Soest p. 174,

Vormgeving Louise de Kruijf

Tekstredactie Bep van Muilekom

Dit is een uitgave voor België in licentie van

Davidsfonds Uitgeverij

www.davidsfondsuitgeverij.be

www.twitter.com/davidsfonds

www.facebook.com/davidsfonds

ISBN 978-90-5908-633-3

D/2015/0240/25

NUR 420, 423

Eerste druk: Maart 2015

Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd –

op enige manier – zonder voorafgaande schriftelijke

toestemming van de uitgever.

dAnKWoord

Met dank aan alle tuinders, familie en vrienden die hun onkruid met

ons deelden. Speciale dank aan Bartel Van Riet, de geïnterviewden,

Jim de Jong, de mensen van uitgeverij Trichis, Davidsfonds en Velt.

En Greet Tijskens, Marilies Jacobs en Saskia van Bon voor het kritisch

meelezen van de teksten.

CoLofon

Teksten

Suze Peters

Tuinontwerp en onkruidadvies

www.plantaardig.nu

Caroline Zeevat

Vormgever, volkstuin- en stadslandbouwexpert

[email protected]

Fotografie

Lotte Stekelenburg

www.lottestekelenburg.nl

Overige foto’s

Suze Peters p. 8, 11, 14, 31, 61, 65-66, 70-71, 84, 93, 104, 114, 116-117,

130, 132-133, 158, 160-162, 164-168, 170-177, 179-183, 192 Lies Willaert p. 4

Marieke de Hoop p. 72, Janny Stekelenburg p. 157, Gijs van Soest p. 174,

Vormgeving Louise de Kruijf

Tekstredactie Bep van Muilekom

Dit is een uitgave voor België in licentie van

Davidsfonds Uitgeverij

www.davidsfondsuitgeverij.be

www.twitter.com/davidsfonds

www.facebook.com/davidsfonds

ISBN 978-90-5908-633-3

D/2015/0240/25

NUR 420, 423

Eerste druk: Maart 2015

Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd –

op enige manier – zonder voorafgaande schriftelijke

toestemming van de uitgever.

Onkruidboek

Documents

Transcript of Onkruidboek