Onderzoek naar ‘10’ Voor Toekomst · Onderdeel van het Leger des Heils. T. Leusink, D. A....

0

Onderzoek naar ‘10’ Voor Toekomst Intensief ambulante gezinsondersteuning van het Leger des Heils onderzocht door studenten orthopedagogiek van de Rijksuniversiteit Groningen

2006 — 2012

0

faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen

orthopedagogiek

Inhoud 2006 Procesevaluatie “10” Voor Toekomst ................................................................................................ 1 Designontwikkeling voor effectonderzoek naar de interventie “10” Voor Toekomst ...................... 1 2007 Programma “10” Voor Toekomst – Leger des Heils Noord-Nederland.......................................... 2 Implementatie van het design voor effectonderzoek in de interventie “10”Voor Toekomst. ......... 2 2008 Effectonderzoek “10” Voor Toekomst .............................................................................................. 3 2009 ‘Effectieve hulpverlening aan multiprobleemgezinnen?’ ................................................................ 3 2010 De verrichtingenlijst “10” Voor Toekomst ....................................................................................... 4 Een “10” Voor Toekomst? ................................................................................................................ 4 2011 Planmatige hulpverlening bij ‘10’ Voor Toekomst .......................................................................... 5 2012 Inzicht in het primaire hulpverleningsproces van ‘10’ voor Toekomst ........................................... 5 Schematisch overzicht Master scripties – “10” Voor Toekomst (2010) .......................................... 6 Contact ............................................................................................................................................. 8

De studenten zijn begeleid door Mirjam van Driel (LEGER DES HEILS), Jana Knot-Dickscheit (RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN) en sinds 2010 mede door Tim Tausendfreund (RIJKSUNIVERSITEIT GRONINGEN). Met bijzondere dank aan Cornel Vader (LEGER DES HEILS) en Bothilde Buma (LEGER DES HEILS). Intern Publicatie Bij interesse aan publicatie is contact op te nemen met Jana Knot-Dickscheit – Rijksuniversiteit Groningen Versie – 25 oktober 2012

1


orthopedagogiek

Procesevaluatie “10” Voor Toekomst Onderzoek naar de doelgroep, het hulpverleningsproces en de cliënttevredenheid. B. Metselaar & I. Wiersma (2006)

De overkoepelende onderzoeksvraag luidt: “Wat is de kwaliteit van de geboden hulpverlening van het programma van “10” VOOR TOEKOMST in Noord-Nederland?” Om antwoord te kunnen geven zijn vier hoofdvragen onderzocht door middel van literatuuronderzoek en dossieranalyse:

1. Hoe kan een geschikt design voor procesevaluatie van het programma “10” VOOR TOEKOMST worden ontwikkeld?

2. Wat is de beoogde doelgroep van “10” VOOR TOEKOMST en wordt deze bereikt?

3. Komt de geboden hulpverlening door “10” VOOR TOEKOMST in de praktijk overeen met de hulpverlening zoals deze wordt beschreven?

4. Wat is de beleving van de gezinnen met betrekking tot de geboden hulp door “10” VOOR TOEKOMST?

De conclusies van dit onderzoek zijn: De aard van de pro-blematiek van de bereikte doelgroep komt grotendeels overeen met de problematiek van de beoogde doelgroep. De ernst van de

problematiek kon niet worden onderzocht. Of de geboden hulpverlening overeenkomt met de hulpverlening zoals deze wordt beoogd, is niet in dit onderzoek beoordeeld. Wel is in dit onderzoek een opzet gemaakt voor de beantwoording van deze hoofdvraag. Ook voor de beantwoording van de laatste hoofdvraag, waarbij de beleving van de gezinnen met betrekking tot de geboden hulp wordt onderzocht, geldt dat in dit onderzoek werd beoogd om een opzet te maken voor de beantwoording van deze hoofdvraag in de toekomst.

Designontwikkeling voor effectonderzoek naar de interventie “10” Voor Toekomst Onderdeel van het Leger des Heils. T. Leusink, D. A. Oosterhuis-Kars & W. J. Verwer (2006)

Voor het onderzoek naar de effectiviteit van de methodiek ”10” VOOR TOEKOMST zijn twee centrale onderzoeksvragen gesteld:

1. Wat is het gewenste design voor het effectonderzoek van “10” VOOR TOEKOMST?

2. Wat is de effectiviteit van de interventie “10” VOOR

TOEKOMST op de multiprobleemgezinnen in Noord-Nederland?

In dit onderzoek is doormiddel van een literatuurstudie gezocht naar verschillende meetinstrumenten die geschikt zijn voor het meten van veranderingen in de problematiek van multi-probleemgezinnen van “10” VOOR TOEKOMST. Hierbij wordt rekening gehouden met de betrouwbaarheid, validiteit en de tien aandachtsgebieden van “10” VOOR TOEKOMST. Uit verschillende vragenlijsten zijn de volgende meetinstrumenten gekozen om de effectiviteit te kunnen meten; Vragenlijst gezinsfunctioneren (VGF), Child Behavior Checklist (CBCL), Nijmeegse Ouderlijke Stress Index (NOSI) en Vragenlijst Meegemaakte Gebeurtenissen (VMG). Echter, de VMG scoort een onvoldoende voor betrouwbaarheid en criteriumvaliditeit en wordt daarom niet

meegenomen in dit onderzoek. Vanuit literatuuronderzoek kwam naarvoren dat op de twee aandachts-gebieden, “Hulp bij administratie en financieel beheer” en “Hulp bij het vinden van een goede daginvulling”, geen geschikte meetinstrumenten zijn ontwikkeld. Daarom is een vragenlijst ontworpen die aanvullend aan de VGF informatie over deze gebieden kan leveren (Aanvullende Vragenlijst – AV).

2


orthopedagogiek

Programma “10” Voor Toekomst – Leger des Heils Noord-Nederland Een procesevaluatie. G. Driesen & M. Engberts (2007)

De centrale onderzoeksvraag luidt: “In hoeverre nemen de gezinscoaches van het programma ‘10’ VOOR TOEKOMST de beoogde basishouding aan?” Deze centrale vraagstelling wordt beantwoord met behulp van vier hoofdvragen:

1. Wat wordt er onder het programma “10” VOOR TOEKOMST verstaan?

2. Wat wordt er, in de beschreven methodiek (2006) en in bestaande literatuur verstaan onder de begrippen, genoemd als basishouding?

3. Wat verstaan de gezinscoaches onder de begrippen, genoemd in de basishouding, en in hoeverre komen de definiëringen overeen met de beschreven basishouding in de methodiek (2006)?

4. In hoeverre passen de gezinscoaches de beoogde basishouding toe in de praktijk?

Dit onderzoek maakt gebruik van diverse onderzoeksmethoden: literatuurstudies, schriftelijke enquête, observaties en dossier-analyses. Op basis van dit onderzoek is te constateren dat de

gezinscoaches van het programma “10” VOOR TOEKOMST de beoogde basishouding aannemen tijdens hun werkzaamheden binnen de gezinnen. De uitkomsten van de schriftelijke enquête sluiten aan bij de methodiekbeschrijving (2006). Tevens is door middel van observatie aangetoond dat bij de gezinscoaches de kenmerken van empowerment in hun handelen sterk naar voren komen. Het wordt geconcludeerd dat de gezinscoaches binnen het programma “10” VOOR TOEKOMST in hun basishouding “doen wat ze behoren te doen”.

Implementatie van het design voor effectonderzoek in de interventie “10”Voor Toekomst. Onderdeel van het Leger des Heils. A. I. Th. Van der Ven (2007)

De centrale onderzoeksvraag luidt: “Op welke manier kan het product-evaluatiedesign geïmplementeerd worden in het werkproces van ‘10’ VOOR TOEKOMST en hoe kan daaruit een systeem van kwaliteitszorg ontwikkeld worden?” Voor het beantwoorden van deze onderzoeksvraag, is een literatuurstudie uitgevoerd naar de manier waarop vragenlijsten afgenomen en verwerkt worden en hoe een systeem van kwaliteitszorg opgezet is, binnen vergelijkbare vormen van intensieve ambulante gezinsinterventies. In dit onderzoek is gekozen voor het onderzoeken van FAMILIES FIRST, GEZIN

CENTRAAL en HULP AAN HUIS DRENTHE als vergelijkbare vormen van intensieve ambulante gezinsinterventies, omdat zij veel overeenkomsten vertonen met “10” VOOR TOEKOMST (Leusink et al., 2006), maar wel een systeem van kwaliteitszorg hebben. Middels praktijkonderzoek is bekeken hoe vragenlijsten afgenomen en verwerkt kunnen worden binnen “10” VOOR

TOEKOMST en hoe een systeem van kwaliteitszorg gestalte kan krijgen. Ten behoeve van het praktijkonderzoek is een vragenlijst ontwikkeld voor de gezinscoaches van “10” VOOR TOEKOMST van de drie Noordelijke provincies. Op basis van deze vragenlijst, die door vijftien gezinscoaches is ingevuld, is een draaiboek ontwikkeld voor het afnemen, verwerken en terugkoppelen van de vragenlijsten binnen “10” VOOR TOEKOMST ten behoeve van het effectonderzoek.

3


orthopedagogiek

Effectonderzoek “10” Voor Toekomst Een onderzoek naar het optimaliseren van het effectonderzoek en naar de cliëntengroep van “10” Voor Toekomst. R. Flokstra & G. van der Zee (2008)

De centrale onderzoeksvragen zijn:

1. Hoe kan het proces van de effectmeting geoptimaliseerd worden, zodat het aansluit bij de methodiek en werkwijze van “10” VOOR TOEKOMST?

2. Hoe ziet de cliëntengroep van “10” VOOR TOEKOMST er uit op basis van de resultaten van de vragenlijsten?

Om in kaart te brengen hoe het afnameproces van de vragen-lijsten verloopt en hoe de gezinscoaches de vragenlijsten waarderen, zijn mondelinge interviews bij gezinscoaches, de kwaliteitsmanager en een afdelingsmanager afgenomen. Na aanleiding van de interviews is ervoor gekozen om een terug-koppelingsmodel te ontwikkelen, zodat deze aansluit bij de werkwijze van “10” VOOR TOEKOMST. Op deze manier kunnen de gezinscoaches de resultaten van de vragenlijsten gebruiken bij de hulpverlening. Uit de interviews met de gezinscoaches blijkt dat ze tevreden zijn over het terugkoppelingsmodel. Uit de resultaten van de vragenlijsten blijkt dat de cliëntengroep van “10” VOOR TOEKOMST problemen heeft op verschillende

gebieden. Hiermee wordt bedoeld dat de gezinnen niet op één specifiek gebied problemen hebben, maar dat de gezinnen op verschillende gebieden problemen ervaren. Dit is een kenmerk van een multi-problem gezin, zoals de definitie uit de Methodiekbeschrijving van “10” VOOR TOEKOMST beschrijft. De onderzochte cliëntengroep lijkt goed binnen de beschreven doelgroep te vallen. ‘Effectieve hulpverlening aan multiprobleemgezinnen?’ Een onderzoek naar de resultaatbepaling bij “10” Voor Toekomst. M. Kleefman & E. Pillen (2009)

Focus van het onderzoek lag op de resultaatbepaling die bij “10” VOOR TOEKOMST wordt uitgevoerd. Deze wordt bepaald door vier aspecten: cliënttevredenheid, uitval, doelrealisatie en probleemreductie. Cliënttevredenheid is reeds gemeten door een advies- en onderzoeksbureau voor alle afdelingen van het LEGER DES HEILS Noord. De cliënttevredenheid blijkt goed te zijn en cliënten geven gemiddeld in het noorden de hulpverlening van “10” VOOR

TOEKOMST het cijfer 8,9. Ter bepaling van uitval is een werkdefinite opgesteld: “Er wordt gesproken van uitval indien hulpverlening eenzijdig wordt afgesloten en de hulpverlening gestopt wordt voordat vastgestelde werkdoelen gerealiseerd zijn”. Deze werkdefinitie is getoetst aan de hand van gegevens van tien gezinnen die zijn afgesloten. Volgens de werkdefinitie blijken acht gezinnen tot uitval te behoren. Doelrealisatie, is onderzocht met behulp van vooraf opgestelde meta/einddoelen die gebaseerd zijn op tien klantindicatoren. Een conclusie die hieruit naar voren komt, is dat “10” VOOR TOEKOMST een complex

systeem kent van meta/einddoelen. Er wordt ruimte voor verbetering geconstaateerd. Uit de analyse van gegevens over 14 gezinnen blijkt dat er een significant verschil in afname van problemen te zien is op de schalen “ouderdomein” en “kinddomein” van de NOSI. Verder zijn nog geen significante verschillen op te merken, wel is te zien dat de gezinnen over het algemeen op de tweede meting lager scoren op het gebied van problematiek dan op de eerste meting.

4


orthopedagogiek

De verrichtingenlijst “10” Voor Toekomst De ontwikkeling van een instrument om het primaire hulpverleningsproces te registreren. J. Conradie (2010)

Het wordt de totstandkoming van een verrichtingenlijst voor “10” VOOR TOEKOMST beschreven. Met behulp van de verrichtingenlijst kan structurele kennis van het primaire hulpverleningsproces ontwikkeld worden. Deze kennis kan door Praktijkmedewerkers, management en weten-schap worden gebruikt om kwaliteit van de hulpverlening te waarborgen en waar mogelijk te verhogen. Om een geschikte verrichtingenlijst voor “10” VOOR TOEKOMST te kunnen ontwikkelen, zijn vier verschillende onderzoeksactivi-teiten uitgevoerd:

1. een uitgebreide literatuurverkenning; 2. praktijkverkenning door middel van observaties, interviews

en bestuderen van dossiers; 3. uitvoeren van een pilotstudy met de conceptversie van de

verrichtingenlijst; 4. vragenlijstenonderzoek naar de eerste ervaringen met het

instrument. Op basis van de derde en vierde onderzoeksactiviteit, zijn de masterscriptie afsluitend aanpassingen in de verrichtingenlijst gedaan. Hiermee kon de verrichtingenlijst voor de implementatie bij “10” VOOR TOEKOMST worden voorgesteld.

Een “10” Voor Toekomst? Een onderzoek naar het effect van “10” Voor Toekomst op gezinsniveau. J. W. Huismans (2010)

Ten eerste is onderzocht wat het effect van “10” VOOR TOEKOMST is op gezinsniveau. Om het effect te bepalen is gewerkt met de indicator “probleemreductie”. Het is gebleken dat drie van de twaalf gezinnen en hun gezinscoaches, aan het einde van de hulp, significant minder problemen aangeven dan bij aanvang van de zorg. Bij negen van de twaalf gezinnen was er wel enige verandering waar te nemen, echter, deze was niet significant. Op Groepsniveau is, in tegenstelling tot de analyse op gezinsniveau, geen probleemreductie waar te nemen. Ten tweede is onderzocht of er verschillen zijn in ouder-, kind- en/of gezinskenmerken, tussen gezinnen waarbij de situatie is verbeterd en gezinnen waarbij de situatie onveranderd is gebleven of is verslechterd. Het is gebleken dat gezinnen die “niet-significant” veranderd zijn, vaker zonder werk en/of opleiding zitten en vaker schulden hebben. Deze gezinnen beschikken minder vaak over een ondersteunend netwerk en de kans dat een van de gezinsleden functioneert op beneden

gemiddeld/ moeilijk lerend niveau is groter. Ten slotte blijkt dat een uitgebreide hulpverlenings-geschiedenis vaker voorkomt bij deze gezinnen en dat een groter aantal gezinnen door de rechter een ondertoezichtstelling opgelegd heeft gekregen. Mogelijkheid tot generaliseerbaarheid is voor beide studieonderdelen niet gegeven.

5


orthopedagogiek

Planmatige hulpverlening bij ‘10’ Voor Toekomst N. Schipaanboord (2011)

In 2010 heeft Conradie onderzoek naar het primaire hulpverlenings-proces van TIEN VOOR TOEKOMST met behulp van een verrichtingenlijst opgestart. Dit onderzoek is voortgezet door Schipaanboord (2011). Zij heeft onderzocht welke aspecten van planmatige hulpverlening aan multiprobleemgezinnen terug te vinden zijn in de uitgevoerde hulpverlening. Er is met behulp van de verrichtingenlijst informatie verzameld over 30 gezinnen van 9 gezinscoaches in een tijdsbestek van vier weken. De descriptieve analyse geeft aanwijzing dat het primaire hulpverleningsproces van TIEN VOOR TOEKOMST Drenthe voldoet aan een gefaseerd hulpverleningsproces. Deze bevinding wordt slechts deels ondersteund door de One-way ANOVA. Bij TIEN VOOR TOEKOMST Drenthe konden eveneens de volgende aspecten van planmatige hulpverlening terug worden gevonden: een lage caseload, veel tijd en aandacht voor de werkrelatie met het gezin, een systeemgerichte aanpak, en aansluiten bij de dagelijkse praktijk en de motivatie van

de cliënt. Vanwege de beperkingen van het huidige onderzoek dienen de hiervoor genoemde bevindingen met voorzichtigheid geïnterpreteerd te worden. Nader onderzoek is geadviseerd.

Inzicht in het primaire hulpverleningsproces van ‘10’ voor Toekomst Een onderzoek naar de concrete hulpverlening van de ambulante afdelingen van het Leger des Heils Noord middels de implementatie van de verrichtingenlijst KIPP M. H. de Groot (2012)

De onderzoeksvraag luidt: ‘hoe wordt vormgegeven aan het primaire hulpverleningsproces binnen de ambulante afdelingen van het LEGER

DES HEILS NOORD?’. Door middel van een implementatie van de verrichtingenlijst zijn uiteindelijk 24 gezinscoaches afkomstig uit vier verschillende teams binnen het Leger des Heils Noord meegenomen. Deze coaches hebben gezamenlijk 87 verrichtingenlijsten ingevuld. De gegevens zijn geanalyseerd op verschillende niveaus: de steekproef, de gezinscoach, het team en de hulpverleningsfasen. Er zijn verscheidene aspecten van de primaire hulpverlening onder-zocht: het aantal contacten, de duur van de bezoeken, het aantal en de aard van de gerapporteerde verrichtingen. Er is gebruik gemaakt van descriptieve analyses, een One-way ANOVA en een Chi-kwadraattoets. Gezinscoaches bleken op alle aspecten van de primaire hulpverlening van elkaar te verschillen. De teams bleken vooral te verschillen in de duur van een bezoek en in hun aandeel in een aantal factoren van de hulpverlening. Tussen de hulpverlenings-fasen waren ook verschillen in de meeste aspecten van de primaire

hulpverlening, wat duidt op een fasering in het primaire hulpverleningsproces. De bevindingen komen grotendeels overeen met de methodiekbeschrijving en eerdere onderzoeken. Vervolgonderzoek is wenselijk.

6


orthopedagogiek

Schematisch overzicht Master scripties – “10” Voor Toekomst (2010)

7


orthopedagogiek

8


orthopedagogiek

Contact Rijksuniversiteit Groningen Tim Tausendfreund Dr. Jana Knot-Dickscheit Rijksuniversiteit Groningen Orthopedagogiek Grote Rozenstraat 38 9712 TJ Groningen Telefoon 050 363 64 94 050 363 65 66 Email [email protected]

Rijksuniversiteit Groningen Orthopedagogiek Grote Rozenstraat 38 9712 TJ Groningen Telefoon 050 363 65 76 050 363 65 66 Email [email protected]

Leger des Heils Bedrijfsbureau Noord Leger des Heils Noord “10” Voor Toekomst Kwinkenplein 10-A 9712 GZ Groningen Telefoon 050 317 26 70 [email protected]

Onderzoek naar ‘10’ Voor Toekomst · Onderdeel van het Leger des Heils. T. Leusink, D. A....

Documents

Transcript of Onderzoek naar ‘10’ Voor Toekomst · Onderdeel van het Leger des Heils. T. Leusink, D. A....