Omgaan met neuropsychologische gevolgen na NAH in de chronische fase
description
Transcript of Omgaan met neuropsychologische gevolgen na NAH in de chronische fase
Omgaan met neuropsychologische gevolgen na NAH in de chronische fase
Caroline van HeugtenUniversiteit Maastricht,
Kenniscentrum Revalidatiegeneeskunde Utrecht
een congrespresentatie geven ….
initiatief
planning en organisatie
geheugen
depressie
ruimtelijke orientatie
aandacht
angst
inzicht
gedragsregulatie
waarnemingmoe
Wat zijn neuropsychologische gevolgen?
• Cognitieve gevolgen:geheugenaandachtmentale snelheid
• Emotionele en gedragsmatige gevolgen:depressieangstverwerkingsproblematiek
• Maar ook:vermoeidheidverminderde belastbaarheid
• En ook: problematiek bij naastbetrokkenen
Wat zijn neuropsychologische gevolgen?
…..onzichtbaar……
Cognitieve problematiek
Stoornissen tot 1 jaar na CVA
0
10
20
30
40
50
60
1mnd
6mnd
12mnd
snelheid
geheugen
aandacht
uitvoering
Wat valt hieraan op?
• Er zijn stoornissen op meerdere domeinen• Deze stoornissen zijn niet zeldzaam: het
treft vele patiënten• Mentale traagheid springt eruit• Er zijn duidelijke verbeteringen te zien
gedurende het eerste jaar• Maar er blijven ook aanzienlijke
percentages patiënten met stoornissen over
Cognitieve klachten 10 maanden na CVA
Vergeetachtigheid 61Mentale traagheid 56Slechte concentratie 55Geen twee dingen tegelijk 53Afasie 32Moeite met schrijven 56Moeite met lezen 48Moeite met hoofdrekenen 29Moeite met telefoneren 26Moeite met tv kijken 24
Beleving partners?
Vergeetachtigheid 61 59Mentale traagheid 56 64Slechte concentratie 55 54Geen twee dingen tegelijk 53 64Afasie 32 40 Moeite met schrijven 56 53 Moeite met lezen 48 49Moeite met hoofdrekenen 29 28Moeite met telefoneren 26 34Moeite met tv kijken 24 25
Beleving partners?
Vergeetachtigheid 61 59Mentale traagheid 56 64Slechte concentratie 55 54Geen twee dingen tegelijk 53 64Afasie 32 40 **Moeite met schrijven 56 53 **Moeite met lezen 48 49Moeite met hoofdrekenen 29 28Moeite met telefoneren 26 34Moeite met tv kijken 24 25
Hoe worden cognitieve gevolgen gemeten?
• Neuropsychologisch testonderzoek
• (klinische) observaties
• (hetero)anamnese
• Vragenlijsten
• Rapportage van klachten door patiënten
• Rapportage van klachten door anderen
Neuropsychologische test
Dagelijks leven?
stoornissen
beperkingen klachten
-Kan de patiënt goed omgaan met de stoornissen in het dagelijks leven?- Worden er strategieën en hulpmiddelen gebruikt
in het dagelijks leven?-Is de patiënt ongerust over een mogelijke dementie?
Behandeling cognitieve problematiek?
Behandeling chronische cognitieve problematiek
• Voorlichting aan patiënt en familie
• Psycho-educatie
• Aanleren van strategieën tot vele jaren na het letsel
• Gebruik van hulpmiddelen
• Aanpassing van de omgeving
• ‘Neuropsychotherapie’
Mogelijkheden in Nederland
• Cognitieve revalidatie in revalidatiecentra, verpleeghuizen en ziekenhuizen
• Specialistische revalidatie: Nijmegen (ACHN), Arnhem (Brain Integration), Amsterdam (INR), OPS behandeling
• NAH in de psychiatrie• Voorlichting en ondersteuning via thuiszorg
en andere zorgorganisaties (bijv gehandicaptensector)
• Voorlichting en ondersteuning via patiëntenorganisaties
Voorbeeld: Breingrepen• Cognitieve training:
waar liggen mijn mogelijkheden en grenzen
hoe los ik problemen op• Sociale vaardigheidstraining:
assertiviteitomgaan met anderen
• Psychologische begeleiding:acceptatieverwerking
Dat ziet er goed uit…..
• Maar de groepen zitten nauwelijks vol?
• Erkenning van problematiek?
• Herkenning van problematiek?
• Doorverwijzing?
Emotionele en gedragsmatige problematiek
Emotionele en gedragsmatige klachten 10 maand na CVA
Eerder huilen 58Initiatiefverlies 50Irritatie 50Veranderde seksualiteit 49Persoonlijkheid 48Afhankelijk gedrag 45Depressief 45In zichzelf gekeerd 41Emotioneel vlak 32Labiel 31
Beleving partners?
Eerder huilen 58 55Initiatiefverlies 50 60Irritatie 50 58Veranderde seksualiteit 49 56Persoonlijkheid 48 57Afhankelijk gedrag 45 52Depressief 45 50In zichzelf gekeerd 41 42Emotioneel vlak 32 25Labiel 31 33
Depressie na NAH?
Depressie na CVA
0
5
10
15
20
25
30
35
40
1mnd
1 jr 3 jr 7 jr
Risico op depressie na 3 jaar?
• Soort CVA (infarct)
• Aanwezigheid factoren 1 jaar na CVA:vermoeidheid ADL afhankelijkverminderde motoriekverlaagd activiteitenniveau (hobby,
huishouden, sociaal)
Depressie bij partners
0
10
20
30
40
50
60
70
80
1 mnd 6mnd 1 jaar
Behandeling depressie?
Behandeling depressie
• Medicatie
• Voorlichting aan patient en familie
• Cognitieve gedragstherapie?
• Ontlasten van de situatie
• Sociale steun zoeken
• Probleem oplossend gedrag stimuleren
• ‘Neuropsychotherapie’
Vermoeidheid na NAH?
Vermoeidheid na CVA
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
opname 6 mnd 1 jr 2 jr 3 jr
Risico op vermoeidheid na 1 jaar?
• Vrouwen meer dan mannen
• Oudere patienten
• Aanwezigheid van depressie bij opname
• Externe locus of control: problemen en oplossingen buiten jezelf leggen
Behandeling vermoeidheid?
Behandeling vermoeidheid• Voorlichting aan patiënt en familie
• Medicatie:- stimulantia- antidepressiva
• Stress-management
• Slaaptherapie
• Cognitieve gedragstherapie
• Graded exercise
• Loopband training en andere vormen van fitness
Andere diagnoses dan CVA?
Cognitief functioneren 3-12 jaar na ernstig NAH bij kinderen
0
10
20
30
40
50
60
•54% reguliere schoolcarrière of werk, rest aangepast of lager niveau dan voor letsel
Wat doe je morgen?• Neuropsychologische problematiek is vere van
zeldzaam: wees alert
• Zorg ervoor dat je deze problemen leert herkennen
• Gebruik signaleringslijsten
• Let ook op de impact ervan op de naastbetrokkenen
• Geef gerichte voorlichting
• Verwijs door voor revalidatie en behandeling
Hartelijk dank voor uw aandacht