Oefeningen Ontwikkelingsgerichte Psychotherapie

Module 1

Module 2

Module 3

Module 4

Schema’s

Module 5

Module 7

Module 6

Module 8

Proces &kadering

Gesprekstechnieken&

motivatie

GVP & PS

Residentieel werk &Complex probleemgedrag

Faalangst

Cognitief werken

Seksueel misbruik

Relaxatie

Paul Hamers

Paul.Hamers@UGent.be

http://allserv.Ugent.be/~phamersMinerva: ontwikkelingsgerichte

psychotherapie

Proefcasus12 januari 2006

Auditorium 2 H. Dunantlaan 28.30 tot 12.30

Voor alle duidelijkheid geen open boek

Inhoud:Een PS te tekenen

Hierbij het cliënt gericht verhaal te vertellenAan te geven welke info voor jou nog ontbreekt (te formuleren als hypotheses en

aansluitende onderzoeksvragen)Een therapieplan op te stellen (volgens aangeleerde indeling)

Vanuit de nota’s bij de les (en je bredere kennis die je de voorbije jaren ontwikkelde) een reflectie te maken. Aan welke thema’s uit de nota’s moet je terug denken en op welke manier zie je die geoperationaliseerd of herken je die (m.a.w.

vernoemen van het thema en een woordje uitleg toevoegen)

Sessie 1

Kadering & 1ste inoefening

Therapie is talig

Controleer of wat je zegt ook zo gehoord wordt!

De cursus als doolhof?

Belangrijke Tip: Zoeken naar de absolute waarheid binnen therapeutischecontext heeft geen nut, is bovendien frustrerend. Er is steeds meer daneen mogelijke oplossing. Persoonlijk voelen we nogal voor een opdeling invier gebieden (cf practice parameter):

• Minimale standaard (minimal standard). Zaken die je zekermoet doen om je cliënt de behandeling te geven die nodig is.

• Aangewezen handelen (clinical guideline). Er is voldoendeevidentie om een interventie als zinvol te zien.

• Praktijk van goed handelen (options). Er is evidentie (daaromnog geen onomstotelijk bewijs) dat wat men voorstelt werkt eneffectief is. De logica doet vermoeden dat je aanpak juist is

• Niet toegelaten (not endorsed). Men weet dat je fout bent dooreen interventie op een bepaalde manier uit te voeren.

Doordenkerster

inspiratie…

Agreement is not the key toworkability, on the contrary, it

is the other way around

Skinner ‘45

Deux intellectuelsassis,

iront moins loinqu’un con qui marche

You can’t solve a problemwith the same thinking

that created the problem

Einstein

Niemand kan de handen van een ander wassen.

Boeddha

Gedragstsoornissen

Alle gedrag heeft een logica maar is daarom niet redelijk

Koude techniciteit?

Het empirisch model verwijst naar systematiek, een denkdiscipline, accountability.Dit zegt niet in hoeverre men als houding ook koud en technisch zou optredenZelfs een cognitief therapeut zal zich in zeer sterke mate richten op het veranderen, leren controleren van negatieve emotie

MilgramCf. Steeds sterkere stroomschokken toedienen aan leerlingen: Mensen verleggen op grond van autoriteit hun persoonlijke grenzen. Ze stellen gedrag dat ze anders niet zouden stellen.

ZimbardoCf. gevangenisexperiment: men identificeert zich snel met zijn rol. Vreedzame studenten worden harde bewakers zonder daartoe expliciete instructies te krijgen

AshCf. experiment met lijnen vergelijken met andere: meerderheidsbeïnvloeding. Als de meerderheid een bepaald antwoord kiest, dan volgt men al weet men dat dit fout is: normatieve beïnvloeding.

Bron: Sociale Psychologie

Or: Question yourself!

Het is niet de bedoeling dat we anti-conformisten worden.

Een goede portie non-conformisme (positief, kritisch & participerend) is op zijn plaats

Vraag?

Wat is voor jullie typerend voor deze groep (12-25 jaar)

ORGANISATIE HULPVERLENING BELGIË

MACRO NIVEAU

2 niveau’s: Federaal niveau (cf RIZIV)

Vlaams niveaul (verschillende departementen)

1. Onderwijs Buitengewoon Onderwijs 8 types - 4 OV

Tevens CLB

centra

2. Kind & Gezin

Jonge kind

3. Bijzondere Jeugdbijstand

POS MOF

Vrijwillig ù

Verplicht

Ambulant Semi-

residentiëel Residentiëel

4.V.F.I.P.H.

Handicap

Ambulant Semi-

residentiëel Residentiëel

5. Geestelijke gezondheids-

zorg

Ambulant Residentiëel

6. Algemeen Welzijnswerk

Ambulant Residentiëel

MESO NIVEAU

bv. Wagenschot

MICRO NIVEAU

Leefgroepen & jongeren

Probleemstelling: Iedere hulpverleningvorm heeft eigen regelsysteem. Regelsysteem: * administratieve regels over opzet centra, verhouding personeel/jongeren, procedures

om subsidiëring te verkrijgen. * regels om de toegangspoort tot de sector te bewaken en tot de verschillende hulpverleningsvormen binnen een sector

Discussies: * een aantal discussies gaan zogezegd over inhoudelijke aspecten maar in werkelijkheid over geld (cf. meerderjarigheid op 18 en schemerzones) * een minister kan al de betrokken administraties onder zich hebben, die dan ieder hun eigen budget beheren. * binnen iedere sector zijn er zuilen, belangen organisaties aanwezig. * slechts weinig mensen kennen het ganse hulpverleningsveld: niet doorzichtig voor hulpvrager.

Actuele thema’s: * Zorgprofielen en organisatie van zorgcircuits op regionaal vlak

Noden: * Meer overzicht voor gebruiker. * Een regelset voor alle hulpverleningsvormen, één budget jeugd * Geen overlapping tussen verschillende hulpvormen.

Hulpvraag

Bedenk een aantal hulpvragen waarmee mensen zich kunnen aanmeldenFormuleer aansluitend per hulpvraag aansluitende doelstellingen

Gemerkt?

Dat een hulpvraag niet noodzakelijk gelijk is aan de aanmeldingsklachtDat er verschillende partijen kunnen zijn achter een vraagDat het formuleren van een doelstelling niet zo makkelijk is:

Verminderen van klachtNastreven van positief gedrag (positief, concreet, gedragstermen)

Vraag?

Op welk punt maakt de maatschappij het deze groep

moeilijk?

Maatschappelijke factoren: De gezagsfunctie in de maatschappij vervaagt. Schandalen worden niet meer in de doofpot gestopt. Tezelfdertijd ontstaat de indruk dat ieder corrupt en pervers is (pastoor, dokter, advocaat, minister, politie). De media brengen vrij veel geweld. Via computerspelletjes en internet wordt een beeld van de maatschappij opgehangen waar alles kan,ieder zijn eigen impulsen volgt. De normen die er zijn hebben meer iets van praktische afspraken dan van algemeen geldende regels. Er is economische onzekerheid: werk is niet meer zo evident Er is een uitgesproken drugprobleem Er is een druk om jongeren meer te geven op materieel vlak dan dat het gezin aankan Het middel komt veel centraler te staan ten koste van het proces. Ouders ontschuldigen zich in het opvoedingsproces door externe kritiek en zijn daarin model naar hun kinderen. Men is mondiger geworden Misbruik wordt sneller aangeklaagd

Beleid: Keuze tussen externe beleidsvoerende verantwoordelijkheid op Macro niveau. Dreigend verwaarlozen van Meso en Micro niveau De stem uit de praktijk wordt meer ernstig genomen.

Stuurgroep Waar we maatschappelijk de doorstructurering kenden van familie over kerngezin naar individu; krijgen we hier de doorstructurering van stuurgroep naar kernteam gevaar voor eenheid van handelen Er gaat vrij veel tijd naar het inhoudelijk-administratieve (verslaggeving) Inhoudelijk wordt er op individueel vlak meer diepgaand gewerkt. Er zijn een aantal welgekomen uitdiepingen

Leefgroepniveau Nieuwe collega’s (generatiewissel opvoeders): kennen taakvelden nog niet, te weinig vertrouwd met groepsopvoeding, soms weinig spanning ten opzichte van eigen functioneren Oude collega’s: kunnen/mogen niet meer wat ze vroeger deden. Inhoudelijke verdieping bereikt niet altijd de jongere (blijf hangen op niveau van verslag of vergadering) Een aantal mensen vragen oplossingen Er zit toch nog een pak competentie en potentialiteit aan de basis

Gasten Er is meer ontsnapping, vermijding mogelijk dan vroeger Samen met het wegvallen van angst is blijkbaar ook respect weggevallen (of was er vroeger ook geen respect op kritische momenten?) Doordat we diepgaander werken en er meer resultaten verwacht worden, worden we ook met de (biologische) beperkingen van de gasten geconfronteerd. Juist hun eigenheid (cf pedagogisch werkplan I) gaat sterk in interactie met neg. Maatschappij kenmerken Jongeren die willen kunnen hier veel over zichzelf leren.

PH V4

Maatschappelijke factoren: De gezagsfunctie in de maatschappij vervaagt. Schandalen worden niet meer in de doofpot gestopt. Tezelfdertijd ontstaat de indruk dat ieder corrupt en pervers is (pastoor, dokter, advocaat, minister, politie). De media brengen vrij veel geweld. Via computerspelletjes en internet wordt een beeld van de maatschappij opgehangen waar alles kan,ieder zijn eigen impulsen volgt. De normen die er zijn hebben meer iets van praktische afspraken dan van algemeen geldende regels. Er is economische onzekerheid: werk is niet meer zo evident Er is een uitgesproken drugprobleem Er is een druk om jongeren meer te geven op materieel vlak dan dat het gezin aankan Het middel komt veel centraler te staan ten koste van het proces. Ouders ontschuldigen zich in het opvoedingsproces door externe kritiek en zijn daarin model naar hun kinderen. Men is mondiger geworden Misbruik wordt sneller aangeklaagd

Gasten Er is meer ontsnapping, vermijding mogelijk dan vroeger Samen met het wegvallen van angst is blijkbaar ook respect weggevallen (of was er vroeger ook geen respect op kritische momenten?) Doordat we diepgaander werken en er meer resultaten verwacht worden, worden we ook met de (biologische) beperkingen van de gasten geconfronteerd. Juist hun eigenheid (cf pedagogisch werkplan I) gaat sterk in interactie met neg. Maatschappij kenmerken Jongeren die willen kunnen bij ons veel over zichzelf leren.

Doel oefeningen

Inspiratiebronnen

Empirisch model hulpverleningCognitief denkkaderPersoonsmodel VerhofstadtElementen uit diverse benadering; wel oppassen dat ge er geen potje van maakt.

Vragen ter discussie

Normaal abnormaal gedrag?Goede therapie?

Protocollair werken?

Therapie staat niet los van de maatschappij?

Invloed machtselement, waarden

Mandaat en persoonlijke relatie

Abnormaal gedrag?

De aanwezigheid van een (DSM) stoornis. Maar opgelet leidt naar monocausaaldenken; vertrekt van aantasting, aanvretingsgedachte.Zie uitweiding over medisch model.

Wat stelde het Medisch model voorop?

L Men hanteert hier medische termen rond het principe van de "aantasting" welk bijna louter geoperationaliseerd wordt in zijn betekenis van "aanvreten" van mogelijkheden ten gevolge van een fysiek letsel.

L Men vertrekt van de Engelse keten: disorder -impairement - disability - handicap. De vertaling geeft: letsel (orgaanniveau) - stoornis (orgaan functioneel) -beperking (op individueel vlak: bv. rugpijn belet bepaalde bewegingen uit te voeren) - handicap (sociale dimensie).

Medisch model.Lmen laat lichamelijke factoren primeren op sociaal-psychologische

Lde patiënt is een passief werktuig in de handen van de arts

Leen ziekte wordt gereduceerd tot ziekmakende factoren; men belandt bij een mechanistische defectvisie; het denken is monocausaal (i.p.v. multicausaal) en unidirectioneel (i.p.v. cyclische verbanden te onderkennen)

Ldiagnosticeren komt neer op het inbrengen van een etiketterende classificatie zonder oog te hebben voor individuele verschillen

Lmen is meer gericht op stoornissen dan op werkbare factoren

Abnormaal gedrag?

De aanwezigheid van een (DSM) stoornis.Statistisch afwijkend – alle ψ kenmerken verdeeld volgens een Gauss curve.Voldoen aan ontwikkelingstaken –opletten voor dogmatisch karakter.

Afstand tot M

Percentiele scores

Z scores

T scores

WAIS deviatieIQscores

Terman MerillIQscores

Stanines

Gauss curve.

Aangepast gedrag

INPUTOUTPUT

Bio-

Psycho-

Socialeomgeving

Adaptatie zie ‚

Ontwikkelingstaak ‚ 3 OntwikkelingsgeschiedenisTIJD

Verschillende perspectieven(Wie, Wat, bedoeling, Termijn)

SECTOREN

Identiteit

Gezin ‚1

Intieme Vriendschap ‚1

Vriendschap ‚1

Vrije Tijd

Job / School ‚2

Buurt

Functies:

Denken (o.a.ziektetheorie

Voelen

Doen (o.a. coping,SOVA, Comm., Roln)

Willen

Acties:

Opbouw(nieuw,faciliteren)

Afbouw

Behoud

DRAAGKRACHT

Mogelijkheden(intern-extern)Protectieve factoren

LASTBeperking (intern-extern)RiscicoOvergangssit.

PH ‘98

Synthese in woorden

Persoon is aangepast:Als het gedrag min of meer in evenwicht is met wat men volgens de leeftijd (en de mogelijkheden) van een persoon kan verwachtenAls er bevredigende interpersoonlijke relaties zijnAls er een goede integratie is in school of werkcontext

Bemerk dat er hier weinig staat over een positieve zelfbeleving. Ziet men dit als een onrechtstreeks gevolg van de voorgaande factoren?

Inkleuring – TerzijdeNormaal Abnormaal:

Voor mij bestaat er geen absolute scheidingslijn tussen normaal en abnormaal, tussen OK & niet OK, tussen dader en slachtoffer.

Kleine lettertjesIemands temperament (bijv. impulsiviteit) verhoogt wel de kans op bepaalde complicaties.Iemands verleden wordt op een bepaald moment zo’n last dat de knop naar “normaliteit” omzetten niet zo evident is.De moleculair biologen nuanceren zichzelf: om een bepaalde erfelijke factor tot ontwikkeling te brengen is vaak een specifieke omgevingsinvloed nodig. Dus toch meer belang aan de omgeving!

Dit belet niet dat de scheidingslijn tussen “normaal en abnormaal” zeker niet absoluut is en dat mensen zich op verschillende momenten van hun leven in een andere categorie kunnen bevingen (of in dezelfde categorie op een andere niveau kunnen functioneren).

Grafisch:

Abnormaal (dader – slachtoffer) Normaal

Opgelet voor“Psychopatho-foben “(cfr. begrip Xeno-fobie):Remmen bespreekbaarheid

Abnormaal =

Stoornis

Normaal=

Vrij van stoornis

Nog maar zand:

Psychologie Magazine Januari 2004

Goede therapieNiet gericht op scholen, maar op problemen waar verschillende experts hun invalshoek operationaliseren.(Marcel van den Hout)Systematische aanpak volgens een vast schema: informatieverwerving, relatieopbouw, gotere draagkracht van de cliënt naar het leven toe gericht. Mensen worden niet afhankelijk gemaakt van de therapeut (cf. Maimonides)Informatieverwerving gebeurt op grond van systematische diagnostiek. Zoniet neemt men alleen waar wat met wil waarnemen (Howard Garb)Vertrekt van de totaalschets van een problematiek (zie verder)

Niet alleen afbouwen van problemen, maar ook faciliteren gedrag en aanleren nieuw gedrag. Maakt bovendien gebruik van de sterktes.Doorstaat de vraag naar explicitering ten opzichte van de collega’s: accountibilty.Goede therapie maakt alvorens met de behandeling van start te gaan een rationale kenbaar (zie verder: heel het proces is een stuk rationale).Goede therapie geeft mensen een realistisch perspectief.Verrekent resultaten van onderzoek. Cf. buddies bij suïcidale depressieve mensen en bij suïcidale alcoholisten.

Goede therapie

1. INTAKE:Is de casus op de juiste plek ?

2. STRATEGIE:Is onderzoek nodig ?

3. ONDERZOEK:Is advies al duidelijk ?

4. INTEGRATIE- EN INDICATIESTELLING:

- Integratief beeld- Indicatiestelling

5. ADVIES:- Informatieoverdracht en overleg- Opstellen handelings- of verwijzingsplan

Doorverwijzen Is advies al duidelijk?

Fasenmodel voor handelingsgerichte diagnostiekN.K. Pameijer & J.T.E. van Beukering, 1997

Ja Ja

Ja

Ja

Nee Nee

Nee

Nee

Aanmelding

Wie Wat Waarom

Hypotheses & te onderzoeken terreinen

Onderzoek

Rapportage -Test/Vragenlijst Cliënt Observatie

Rapportage – Test/Vragenlijst Context

DSM-diagnose & differentiaal diagnose(aanvaarden – verwerpen hypothese)

Literatuur verder verkennen

Samenvoegen: Onderzoek & LiteratuurMogelijk bijkomende hypotheses of onderzoek

Op weg naar GV©PS &Therapieplan

Eerste literatuur verkenning

Het hulpverleningsprocesFasen therapieproces

KennismakingInventarisatieInformatie

Verdere verkenningOpstellen Holistische Theorie

Keuze te bewerkenprobleem

ConcretiseringMeting

Topografische beschrijvingFunctionele analyses

Doelstellingen & Therapieplan

Technieken,Procedures

Uitvoer

Evaluatie doorgaanander probleemstoppenbijsturen

Het hulpverleningsproces uitgebreidGoede Therapie Abnormaal GedragMotivatie Cliënt Adaptatie:

(ontwikkelingsniveau, sociale interacties, job/school)Balans:Lasten - Hulpmiddelen

Van Monocausaal naar Cyclische causaliteitIntegratie van 2 cyclische structuren.

HYPOT HESE THEORIE (4 soorten theorie)

Grafische Voors telling Prof iel

GV(C)GP

FEITENKENNIS VOORSPELLING PROBLEEM ON DERZOEKSPLANTestinterpretatie TherapieplanFunct ionele Analyse

FEITEN (EMPIRIE)Verhalen/Test items

Theoretisch niveauAfstand

Empirisch niveauNabijheid

Fase 1AanmeldingsklachtOntvangst, Overlopen velden,Eigens Voorstelling, Regels

Fase 2UitdiepingDiagnostiek

Fase 3Graf Voor ProgGV(C)GPTherapieplan

Fase 4Bespreking belanghebbenden

Fase 5Uitvoering

Fase 6EvaluatieAfronding Nazorg

PH ‘00

Taakvelden (Kok) Conflictanalyse / Hantering

Therapiefasering Lineham

Therapiefasering Young

1.basisfuncties / veiligheid

1.functionele analyses in operante termen ( contin-gentiemanagement, stimuluscontrole, responspreventie / mediatieprogramma’s)

1.installeren van veiligheid afbouw suïcidaal gedrag

1. Relatie leggen, rationale, praktische afspraken

2.vermindering van gedrag dat de therapie verstoort aangepaste sociale vaar-digheidstraining: Kernoplettendheidsvaardigheden:(Redelijke zelf, Emotionele Zelf, Wijze Zelf) (observeren, beschrijven, participeren / oordeelsvrije houding aannemen, aandacht richten op één ding tegelijk, effectief zijn) Intermenselijke effectiviteitsviteitsvaardigheden; Emotieregulatievaardigheden; Vaardigheden voor het verdragen van crisis

2. Symptoom en crisismanagement

2.sociaal klimaat 2.sociale vaardigheidstraining, problem solving, rolneming, zelfcontrole

3. Correctie denkfouten, schema-identificatie en opsporen van historische wortels

3.verwerking traumatiserend verleden

3.individueel therapeutisch opvoeden

3.functionele analyses via referentiële conditionering (cf teken-betekende); identiteitsopbouw cognitief werken

4.opbouw zelfrespect bereiken individuele doe-len

4. Traumaverwerking en schemaverandering

5. Afronding

Spanningsveld tussen Maatschappij, Cliënt & Therapeut

Elementen uit de Therapeut Cliënt Relatie

Therapeut Cliënt

Maatschappij3 Creëert socio economisch kader (cf basisbehoeften/veiligheid/zingeving)3 Bewaakt kostprijs en rentabiliteit3 Maatschappij geeft machtsstructuur / belangengevechten

3 Therapeutische relatie is gepriviligeerd kader:3 Krenkingen:Therapeut is niet dé centrale figuur (alleenheerser/team)Therapeut is niet dé meester (cf. Goeroe, Alwetend)Therapeut is niet dé geliefde (cf onmogelijk door initiëlerelatiedefiniëring)

3 De therapeut heeft verantwoordingsplicht t.o.v. het vak (cfmandataris)

3 Wat detherapeut toelaat aan nabijheid hangt af van eigenbeleving, behandelingscontext, zwaarte probleem (cf. Cliëntvariabelen)

3 De zwaarte van de problematiek (As1 of As2 -multipleproblem) heeft invloed op de betekenis die weaan het gedrag geven (manipulatie/terechte vraag).

3 Belangrijk is het verhogen van adaptatie/ competentie

PH ‘98

Rollenspellen 1ste contact

Samenvattend: STAP 1: CAls eerste punt pogen we contact te leggen. We verrekenen de motivatie van de cliënt en de verwachtingen die hij/zij heeft. Met het (h)erkennen/honoreren van de gevoelens van de cliënt (zonder inhoudelijk daarom te volgen) zetten we een belangrijke stap. CWe toetsen de verwachtingen en de vraag van het cliëntsysteem t.o.v. ons werkingskader. Hierbij hebben we oog voor diverse valkuilen (bv. werk opvoeders dunnetjes over doen, schipperen op zoek naar een compromis, ingaan op een gevecht). Bekijk de situatie vanuit het perspectief van alle betrokkenen. STAP 2: CWe verduidelijken ons mandaat (mogelijkheden, beperktheden, grenzen) STAP 3: CEr wordt gezocht naar de ontwikkeling van een gemeenschappelijk perspectief een thema waarbij het voor beide partijen zinvol is om hieraan te werken.

Sessie 2

Gespreks- en motivationele technieken van hulpvraag tot ontslag

(Jason & Ann)

Bronnen van informatie?

Gesprek (met cliënt of significante anderen ouder, leerkracht, vriend/vriendin)Observatie (in natuurlijke omgeving of op centrum - cf. speltherapie)Tests (diagnostiek in engere zin)Vragenlijsten (diagnostiek in engere zin)Vaak niet vermeld: confronteren met opvatting van uw collega’s. In de literatuur nagaan van uw hypotheses. Met laatste moet je wel opletten dat je bij je cliënt niet vindt, oplepelt wat je zoekt, of wat op dat moment voor jou momenteel actueel is.

Soorten diagnostiekScreenendClassificerendVerklarendIndicerendEvaluerend

Interpretatie vragenlijst?

Op schaalniveauOp itemniveauIntegratie met andere gegevens

Gesprek

Vormelijk, gesprekstechnisch

Afstand nabijheid en groei

t.o.v. cliënt – groep – team - zelf

NABIJHEID AFSTANDCHAOSVRIJHEIDGELIJKHEID

INDIVIDUALISATIEPERSOONSGERICHT

VERSOEPELEN

ORGANISATIEBEKNOTTINGHIERARCHIE

SOCIALISATIETAAKGERICHT

VERSTRENGEN

Werknemer:MENTALE STERKTE (I.P.V. FYSIEKE STERKTE)

UITHOUDINGSVERMOGEN/ VEERKRACHTTEAMGEVOEL

PERSOONLIJKE ORGANISATIE VAN WERKCONCRETE PRAKTIJK OVERSTIJGEN

Jongere:POSITIEF ZELFBEELD/SUCCESERVARING

BINDINGSMOGELIJKHEDEN/LEEFTIJDS ADEQUAAT GEDRAG

SOCIALE VAARDIGHEDENPROBLEEM OPLOSSEN

Om tot SYNTHESE te komen:

Evolutie Evolutie

Experiëntieel/Therapeutisch/ Latente inhoud Cognitief-Gedragsmatig/ Wetenschappelijk/ Manifeste

HULPELOOSHEID

STABILITEIT(crisis mogelijk - wel commitment)

GROEI

Afstand nabijheid en groei

Nabijheid: Cliënt: 3 Echtheid, empathie, onvoorwaardelijke aanvaarding. 3 Betekenisvolle stiltes respecteren. 3 Aanmoedigen, attenderen, parafraseren, spiegelen. 3 Het unieke in ieder verhaal blijven horen: “Wat maakt deze persoon anders dan anderen”. 3 Onthouden van persoonlijke gegevens, verjaardagen 3 Niet alleen samen werken, maar ook samen genieten van evoluties 3 Taal van de cliënt spreken 3 De leefwereld verkennen en in zijn volheid begrijpen. 3 Beter dan dat de cliënt het zou kunnen bepaalde elementen toelichten, de cliënt helpen om

zichzelf te begrijpen 3 Ondanks vakkennis geen hoogstaande en arrivistische houding aannemen: respectvolle

houding aannemen. 3 Achter gedrag de boodschap, betekenis, het gevoel vatten; dus verder kijken dan wat letterlijk

aanwezig is. Non verbale signalen verrekenen. 3 Perspectief met cliënt delen 3 Behoudens noodzaak (cf. daders) niet ver-oordelend optreden. 3 De cliënt occasioneel een dosis egocentrisme gunnen 3 Troosten, samen rouwen. 3 Werken met cliënt gerichte metaforen. 3 Hier en nu beleving 3 Privacy respecteren; echter ook dingen concreet bij hun naam benoemen (cf misbruik) 3 Openheid, directheid 3 Gelijkheid, soepelheid 3 Vragen hoe iemand zich de afgelopen week gevoeld heeft. 3 Terugkomen op iets dat de cliënt in een vorig gesprek zegde. 3 Cliënt betrekken in de keuze van het te bespreken thema

Afstand nabijheid en groei

Nabijheid: Groep: 3 Zorgen dat ieder gerespecteerd wordt 3 Weten wie met wie en wie tegen wie (sociometrie). 3 Iedereen aan bod laten komen. 3 De zwakkeren beschermen- leren voor zichzelf opkomen. 3 Dingen samen doen (vieren, uitgaan, samen dingen doen) 3 Via groepsgesprek (steunend - inlevend) het leven en functioneren in de groep bevragen. 3 Als begeleider ook eten wat de pot schaft Team: 3 Oog hebben voor moeilijke momenten voor collega’s 3 Een probleem delen als iets van allen, niet als iets van één individu van het team, die dat

dan maar zelf moet uitzoeken. 3 Flexibel zijn, zich inpassen. 3 Gedeeld beroepsgeheim 3 Eens informeel door zakken (discipline/functie overschrijdend) 3 Samen stool afblazen, ventileren, samen lachen Zelf: 3 Eigen rationalisaties onderkennen 3 Andere teamleden (opvoeders, therapeuten, maatschappelijk werkers) hun eigenheid en

competentie gunnen. 3 Aversies voor bepaalde cliënten bewust worden en bespreekbaar stellen. 3 Eigen beperkingen kennen. 3 Vinger aan de eigen pols houden

Afstand nabijheid en groeiAfstand: Cliënt 3 Respecteren van fasering en prioriteiten. Motivatie inschatten. 3 Afspraken maken (cf beschikbaarheid) 3 Grenzen en regels opleggen (cf uitschelden, generatiegrens respecteren) 3 Niet ingaan op mogelijk erotiserende omgang 3 Slechts zaken uit de persoonlijke levenssfeer delen als ze voor de cliënt waardevol zijn: een leerzaam

model zijn 3 Probleemsamenhang opstellen; functionele analyse maken, opstellen en uitvoeren van een

therapieplan (afbouwen, opbouwen, behoud), evalueren. Organisatie van nazorg en herhalingsessie. 3 Een protocol volgen, de rationale achter een behandeling kenbaar maken. 3 Confronteren, interpreteren, corrigeren. 3 Opdrachten geven. 3 Cliënten fouten laten maken door ze te confronteren met natuurlijke gevolgen van hun eigen gedrag. 3 Tijdsperspectief inbrengen. 3 Psycho-educatie, reparenting (cf as II stoornis) 3 Nota nemen 3 Vragen om met de ogen van een buitenstaander naar het eigen gedrag te kijken. Groep: 3 Groep op zijn doelstellingen gericht houden, geen microcosmos op zichzelf laten worden. Contact met

buitenwereld behouden. 3 De groep sturen, niet louter ondergaan. 3 Spanningsveld ten opzichte van de groep kunnen hanteren: niet noodzakelijk geliefd worden.

Afstand nabijheid en groeiTeam 3 Begrijpen dat ieder teamlid verschillend is. Je identiteit niet samen leggen met die

van je collega’s 3 Onderscheid maken tussen collegialiteit en vriendschap. 3 Accountability: rekenschap afleggen over eigen handelen t.o.v. de anderen. 3 Geen therapeutische adviezen aan de collega’s; zelfs als ze erom vragen. 3 Eigenheid, eigen visie binnen de groep bewaren Zelf: 3 Eigen onverwerktheden leren onderscheiden en hanteren. Privé doelen niet via

werk realiseren. 3 Motivationele analyse van je eigen gedrag maken. 3 Je werk op je werk kunnen laten. 3 Plannen, overzien en organiseren. 3 Terugkerende schema’s in je gedrag ten opzichte van anderen leren onderscheiden. 3 Humor als revitaliserend, relativerend middel. 3 Eigen “onmisbaarheid/uniciteit” relativeren. Andere teamleden (opvoeders,

therapeuten, maatschappelijk werkers) hun eigenheid en competentie gunnen. 3 Kritiek niet personaliseren. Jouw antwoord is een mogelijk antwoord, daarom niet

het enige antwoord. 3 Eigen vermijdingsgedrag herkennen en niet weg rationaliseren. 3 Engagement binnen leefbare perken houden.

Afstand nabijheid en groeiGROEI: Cliënt: 3 Komen tot verhoogde (zelf-sturende) competentie, verbeterde

zelfhantering, betere relationele omgang, integratie in school of werk. 3 Gedrag meer in overeenstemming brengen met ontwikkelingstaken. 3 Veilig gedrag stellen. 3 Leren leven met mogelijkheid van tijdelijke terugval. 3 Leren leven met bepaalde beperkingen Groep: 3 Tot een veilig klimaat ontwikkelen waarin leren mogelijk wordt. 3 Zorgen voor een klimaat waarin groepsleden van elkaar kunnen leren en

elkaar steunen. 3 De groep gaat gaandeweg zelf het welzijn van zijn leden bewaken, minder

directief optreden leiding mogelijk 3 Groepsleden afscheid laten nemen als de taken vervuld zijn.

Afstand nabijheid en groeiZelf: 3 Blijven vormen. Nieuwe technieken en gebieden verkennen. 3 Eigen fouten of onvolkomenheden bespreekbaar stellen (intervisie-supervisie). 3 Als therapeut betrouwbaar zijn. 3 Bij kritiek je blijven engageren tot het mee zoeken naar een constructief alternatief. 3 Technieken toepassen vanuit indicatiestelling, niet vanuit vertrouwdheid of

comfortgevoel. 3 Durven creatief zijn, durven verrassen, humor leren inbrengen. 3 Vasthoudend zijn. Beschikken over veerkracht en recuperatie. 3 Veranderde maatschappelijke eisen en visies verrekenen, integreren, zoeken naar

een evenwicht.

Macht over onmacht

In de therapeutische praktijk komt men vaak mensen tegen die zich onmachtig voelen. We merken verschillende manieren om onmacht om te zetten in macht. Gewoonlijk zijn dit strategieën die slechts op korte termijn renderen. We geven een paar voorbeelden: 1) Vanuit de ervaren verwerping: zelf de volgende verwerping actief uitlokken. De ander bij een

beginnende binding voor zijn. 2) Slachtoffer van seksueel geweld zal zelf een dader worden. De gepeste wordt zelf pester. Aan

anderen wordt de rekening gepresenteerd voor wat men als slachtoffer moest ondergaan. 3) Bij een Gilles de La Tourette syndroom gaat men zelf het vocaal symptoom manipuleren.

De jongere die via een onuitputtelijke reeks diefstallen de omgeving dwingt tot een onuitputtelijke strafspiraal. Het symptoom voorstellen als een bewuste keuze.

4) Iemand die hunkert naar liefde (cf. onveilige hechting) gaat de omgangsvormen juist erotiseren, de relatievraag omzetten in machtstermen om het affectiethema te ontwijken. Men doet steeds het omgekeerde van wat men zelf wenst.

5) Iemand die hunkert naar liefde (cf. onveilige hechting) zal een bijna anatomische interesse ontwikkelen voor schema’s van straten, elektronica, de werking van motoren, de binnen-kant van de dingen.

5bis) De schizofreen op zoek naar één theorie waarmee hij alles kan verklaren wat zich in de maatschappij afspeelt. Kennis geeft macht over de relationele en emotionele onmacht. De innerlijke desintegratie wordt verlegd in een strijd met de buitenwereld.

Macht over onmacht6) Zich uit onmacht over het eigen functioneren inlaten met het wel en wee van anderen (cf.

verantwoordelijkheid opnemen voor hun lijden). Uit onmacht, onzekerheid over de eigen miserie anderen domineren.

7) Een extern opgeblazen zelfbeeld aanmeten dat het innerlijke zal camoufleren. 8) Het slachtoffer van aanranding voelt zich schuldig. Schuld impliceert controle en dus onrechtstreeks

veiligheid. Dus moet we opletten dat we niet alleen het schuldgevoel wegnemen, maar ook streven naar een grotere beveiliging (door bijvoorbeeld het leren stellen van grenzen).

9) De opdracht door een ander gegeven saboteren, waardoor een kortdurend triomfgevoel ontstaat. Te laat komen, niet opdagen, over de therapeut slecht spreken bij anderen. De therapeut incompetentie verwijten.

10) Zich hulpeloos opstellen (cf. verder actieve passiviteit) waardoor de ander in de rol gedrongen wordt van helper. Bepalen vanuit een onderliggende positie.

11) Soms merken we dat eetstoornissen een reactie vormen op een onmachtsituatie ten opzichte van leeftijdgenoten. De onmacht wordt geattribueerd aan het eigen dik zijn (of juist het slank zijn van de anderen). De jongere blijkt op een bepaald moment te zeggen: “Ik kan ook zo worden (slank en aantrekkelijk voor de anderen) en zal dat bewijzen”. Sociale onmacht wordt omgezet in controle over het eigen lichaam. Naarmate hier successen geboekt worden, start een tweede beweging op een biologische cyclus. Men wordt periodiek geconfronteerd met grote aandrang van honger, die aanleiding geeft tot vreetbuien. Hierop start dan vaak een tweede controlepoging: compensatie door braken of purgerende middelen te gebruiken. Na het braken is er schuldgevoel. Deze schuld is een actietendens tot verder uitagerend gedrag (mogelijk een volgende vreet bui). De tweede cyclus wordt algauw een autonoom proces dat onttrokken wordt aan de wilsbeschikking. Het geheel vindt plaats binnen een sterk perfectionische houding, dichotomiserend denken en een zwak zelfbeeld. Daarnaast vindt vaak in de onmacht tot zelfcontrole een openlijk controlegevecht met de ouders plaats (derde onmachtsomkering).

Kritiek op therapeut

Kritiek op therapeutEerst aandacht naar binnen; rustig blijven; welke schema’s worden bij ons getriggerd?Aangeven dat je merkt dat de ander boos is.Als je een fout maakte geef je dit toe.Op zichzelf is dat goed om dat te uiten, maar niet met verwijten.Heeft de aanval te maken met relatiedefiniëring?Ook nog elders meegemaakt?

Grenzen stellenGrens overschrijding Reactie therapeut (nooit straffend, alleen in gedragstermen, voorkom activering straffende ouder) I. Leg regel uit, met persoonlijke motivatie. II. Herhaal regel, laat je gevoelens in lichte mate blijken, herhaal

persoonlijke motivatie. III. Als 2, kondig lichte consequentie aan (natuurlijke consequentie). IV. Voer consequentie uit. V. Voer consequentie uit, kondig zwaardere consequentie aan. VI. Voer consequentie uit. VII. Kondig onderbreken van therapie aan zodat patiënt zich kan bedenken. VIII. Voer onderbreking van therapie uit (laat patiënt aantal weken nadenken

over of hij wel deze therapie wil met deze regel). IX. Kondig stoppen van therapie aan. X. Stop therapie en verwijs patiënt.

Fouten van therapeut

Valkuilen voor therapeut volgens Young

Stelt geen grenzen; vermijdt confrontatie; passiviteit (onderwerping)Geeft de patiënt teveel tijd buiten de therapie (zelf opoffering)Voelt zich onbekwaam (onverbiddelijke eisen)Kwaad worden, wraakzuchtig zijn (compensatie)Moedigt voortijdig stopzetten therapie aan (vermijding)Afstandelijke, rigide en onpersoonlijke opstelling (emotionele inperking)

Gesprek

Inhoudelijk

Even herhalen?Jong geleerd is oud gedaan…

Ik als psycholoog/ typische aan relatie/ positieAdolescentie?Normaal/abnormaalGoede therapieKorte situaties 3 slag (contact, mandaat, actie)Mandaat uitklaren en beroepsgeheimSamen/apartProcesmodel

Even herhalen?Jong geleerd is oud gedaan…

Verloop 1ste gesprekBronnen van informatieGebruik vragenlijsten (nut / verwerking)Kritiek op therapeutGrenzen trekkenMogelijke fouten therapeutAfstand nabijheid

Even plannen?Jong geleerd is oud gedaan…

ConcretiserenMeetopdrachtMotivatieGesprekstechnischCognitieve op weg naar PSMarieke … (1ste PS / Hypotheses/ Onderzoeksvraag/ PS / def PS / Therapieplan /Bevragen suïcide gevaar / Adviesgesprek

Verschillende doelen in gesprek :

info opdoenrelatie opbouwenperceptie wijzigenleren om iets anders te doen

Exploratieve tussenkomstopen vragen : wat denkt u van ?concretisatie : wat deed u? Kunt u me daar wat meer over zeggen?visualisering : stel u voor dat u wakker wordt, wat gebeurt er dan ?stel uw leven voor binnen 1 jaar (nadien 5 jaar) hoe zou het eruit zien?actiegericht : stel je voor dat je dat zou zeggen tegen een leraar, wat zou er dan gebeuren?gesloten vragen: leggen antwoord in de mond, ja of nee, zijn in principe te vermijden, zijn vaak te suggestief.gemanipuleerde keuze:zou u dit schema 1 of 2 keer per dag willen invullen? Op deze manier is de kans groter dat iemand instemt met het invullen van een schema.

Affirmatieve tussenkomst

attenderen : knikkenparafraseren : herhalen wat gezegd is om op eenzelfde spoor verder te laten gaan.recapituleren : echt samenvatten. Samenvattingen vormen de aanloop tot een meer toegespitste vraag. Anderzijds geven ze de kans om naar een nieuw deel van het probleem of naar iets totaalanders over te stappen.confronteren : "tegenstrijdige" elementen naast elkaar zetten en vragen naar opheldering. "Ik begrijp het niet zo best. Daarjuist zegt u ... Nu stelt u ... Het is mij niet zo duidelijk". Merk op dat de therapeut het onbegrip op zijn rekening neemt en niet verschuift of verwijt aan de cliënt.interpreteren : gegevens uit een andere invalshoek inbrengen:

Interpretatie

bijv. zou het kunnen te maken hebben met de puberteit? Interpretaties hebben een labelend karakter : "Heb ik het goed als ik denk dat u razend bent op uw man". Ver-der doen ze uitspraken over een mogelijke samenhang oorzaak - gevolg. "Uw moeder zei altijd dat je niets kon, waar-door je uiteindelijk die gedachte ging overnemen.

Interpretaties zijn

1° Meer of minder diep of veralgemenend.2° Meer of minder duidelijk in cliënttermen.3° Meer of minder stellig geformuleerd.Voorbeelden :1° Je voelt je tekort gedaan omdat je dat ijsje niet kreeg.

Je voelde je altijd al tekort gedaan.2° Je poogt je zwakkere fysische gezondheid goed te maken door je extra in te zetten op

school.Je doet aan compensatie voor orgaan minderwaarde.

3° Ik heb de indruk dat je eerder angstig, onzeker bent...Je bent angstig omdat alle andere met je zullen lachen.

Empathische tussenkomsten

van emotie : u voelt zich rot.van een veranderingswens :

je zou graag hebben dat...zelfdefinitie reflecteren :

je denkt van jezelf "Ik ben toch niet veel waard".

VerloopWaar in de eerste gesprekken nog een werkrelatie moet gevestigd worden, zal men meegaanmet de cliënt (zonder te sympathiseren met al te afwijkend - delinquent gedrag). Meegaan betekent dat men de visie van de cliënt aanvaardt als juist, of nog niet aan realiteitstoetsing onderwerpt. Verder gebruikt men in het begin voornamelijk open vragen.Wanneer men een bepaald informatiespoor wenst te volgen, dan zal men respectievelijk werken met : 1° Open vragen (in aanvang).2° Attenderen : (is positieve bekrachtiging van wat gezegd wordt).3° Parafraseren 4° Recapituleren5° Tot slot meer gesloten toegespitste vragen.Opm: Bij zwijgzame mensen mag men niet te snel algemene vragen stellen, maar begint men met enkele concrete vrij gesloten vragen. Pas daarna komt men tot een bredere vraagstelling waar meer waardeoordelen in aan bod kunnen komen.vb. Waar ga je naar school, welke afdeling volg je, om hoe laat moet je op school zijn, heb je veel werk voor de school ... pas later.... ga je graag naar school?Ook opletten met “waarom-vragen”. Deze lokken rationalisatie uit. Concreter is het om “waardoor” vragen te stellen. Dus niet “Waarom maak je ruzie met je ouders?” Maar:”Wat was de laatste ruzie die je had? Hoe verliep die?”Het attenderen van gewenst gedrag en het negeren van ongewenst gedrag maakt dat de cliënt probleemgericht gaat praten, belet dat we oeverloos bezig zijn zonder dat er iets relevant uitkomt.Wanneer we te doen hebben met mensen die teveel praten, zonder dat ze iets zeggen dan :1° Laten praten tot ze het zelf moe worden.2° Recapituleren en dan korte vragen stellen die eerder gesloten zijn, en dit kort antwoord positief bekrachtigen : oogcontact, vriendelijk lachen, tevredenheid uiten.3° Confronteren met het feit dat iemand zeer lang praatte "U geeft erg uitvoerende antwoorden" of "Het is gemakkelijker als u wat korter antwoord".Bij het einde van een gesprek maak je een globale samenvatting van alles wat er gezegd is en maak je nieuwe afspraken.

Cognitief werken

2 misverstanden

Cognitieve therapie (CT) is koud en vertrekt niet van gevoelens

FOUT

CT vertrekt van gevoelens na de analyse gaat men terug naar die gevoelens

CT bestaat erin dat je tegen een persoon je gedacht zegt over wat er met hem aan de hand is

FOUTCT bestaat is het creëren van cognitieve dissonantie via de socratische dialoog (twijfel zaaien)

Samenhang situatie-gedachten-gevoelens

Omgeving

Gedachten

Gevoelens

Gedrag

Lichamelijkegewaarwording

Zintuigen

Samenhang situatie-gedachten-gevoelens

Gebeurtenis

Schematisch ModelNiveau

AssociatiefNiveau

PropositioneelNiveau

Route 1

Route 2Intern/Extern

Hoogst

Laagst

Midden

Visueel

Auditief

Tactiel

Auditief

Auditief

Elementen

Ellis werkt met 12 irrationele gedachtenBeck vertrekt van denkfouten (personaliseren, socialiseren, dichotomiseren, catastroferen, arbitrair concluderen, selectieve abstractie, generaliseren)Beiden proberen niet dienende saboterende gedachten te vervangen door meer constructieve.

Soorten cognities

BASISSCHEMA’S

CONDITIONELE ASSUMPTIES

STRATEGISCHE ASSUMPTIES

AUTOMATISCHE GEDACHTEN

(ATTITUDES)

Schema’sEen schema bevat een hoeveelheid kennis over iets (schema tafel; moeder)Schema’s sturen de waarneming, de interpretatie, de activering van bepaalde geheugen inhouden, het antwoord dat zal geformuleerd worden.Psychopatholgie komt overeen met hyper-vigilantievan bepaalde schema’s die dominant worden bij informatieverwerking.Je komt schema’s op het spoor door de ArrowDown Techniek: als dit zou waar zijn, wat zegt dit dan over uzelf, de ander, de wereld?De negatieve automatische gedachten zijn het onkruid. De basisschema’s de wortelsJe kan cognitief werken vergelijken met het pellen van een ui

Schema’sBasisschema: meest fundamenteel; zijn vaak geassocieerd met Hulpeloosheid (ik kan niets) en Niet Geliefd zijnConditionele Assumpties: als dan relaties (als iemand tegen mij roept dan val ik hem meteen aan.Strategische Assumpties: worden gebruikt om zich te handhaven (altijd vreindelijk zijn; iedereen naar de mond praten; nooit iets goed over mezelf zeggen.Attitudes:Het is verschrikkerlijk om…De 3 voorgaande schema’s zijn intermediaire schema’sAutomatische gedachten:stroom van gedachten; komen op vraag wat ging er door je hoofd toen..?

Basischema’sOnverbondenheid en Afwijzing: verlating, wantrouwen/misbruik, emotionele deprivatie, onvolmaaktheid/schaamte, sociale isolatie, sociaal ongewenst zijn, Verzwakte autonomie en verzwakte prestatie: functionele afhankelijkheid/incompetentie, kwetsbaarheid, verstrengeling/kluwen/niet ontwikkeld zelf, mislukking, Verzwakte grenzen:zich rechten toe-eigenen, onvoldoende zelfcontrole/zelfdiscipline, Gerichtheid op anderen: onderwerping, zelfopoffering, goedkeuring/erkenning zoeken, Overmatige waakzaamheid en inhibitie: negativiteit/pessimisme emotionele geremdheid , meedogenloze normen/overkritisch zijn, bestrafferigheid. Meer nog dan in de schaalscores zullen we bij een afname geïnteresseerd zijn in de specifiek aangestipte items met een hoge score; deze verwijzen heel specifiek naar een basisschema.

Schema Greenberger en Padesky

Wanneer was het?

Waar was het?

Met wie was je?

Wat was je aan het doen?

Beschrijf elke stemming met één woord. Scoor de intensiteit van elke stemming (0-100%)

Beantwoordt alle of sommige van deze vragen: Wat ging er door mijn hoofd net voor ik mij zo begon te voelen? Wat zegt dit over mij? Wat betekent dit voor mij, mijn leven, mijn toe-komst?Wat zou er kunnen gebeuren? Wat zou er kunnen gebeuren als dit waar is? Hoe zouden anderen nu kunnen denk-en/voelen over mij? Wat betekent dit voor anderen of voor mensen in het algemeen? Welke beelden of herinneringen komen op bij deze situatie?

Omcirkel de meest spannende gedachte in de vorige kolom, en zoek naar bewijzen ervoor. Schrijf feitelijk ondersteunende bewijzen voor deze conclusie (vermijd wel gedachten te lezen of feiten te interpreteren)

Zoek bewijzen die je spannende gedachte niet ondersteunen:

Zoek een alternatieve en meer even-wichtige gedachte op grond van het voorgaande. Scoor deze alternatieve of meer even-wichtige ge-dachte (0-100%).

Kopieer de gevoelens uit kolom 2. Scoor opnieuw de intensiteit van elk gevoel (0-100), alsook van mogelijk nieuwe gevoelens.

Vragen om cognities op het spoor te komen

Wat ging er door mijn hoofd net voor ik mij zo begon te voelen? Wat zegt dit over mij? Wat betekent dit voor mij, mijn leven, mijn toekomst?Wat zou er kunnen gebeuren? Wat zou er kunnen gebeuren als dit waar is? Hoe zouden anderen nu kunnen denken/voelen over mij? Wat betekent dit voor anderen of voor mensen in het algemeen? Welke beelden of herinneringen komen op bij deze situatie?

Neerwaardste Pijl

Vragen om tot twijfel te komen* Heb ik ooit een ervaring gehad die aantoont dat deze gedachte niet altijd klopt?* Als mijn beste vriend(in) dit zou denken, wat zou ik zeggen? * Als mijn vriend(in) zou weten dat ik deze gedachte had, wat zouden ze tegen mij zeggen? Welke bewijzen zouden zij aanvoeren om aan te tonen dat mijn gedachten niet 100% waar zijn? * Als ik mij niet voel als nu, kan ik dan anders tegen deze situatie aan? Hoe? * Als ik mij in het verleden ooit zo voelde, dacht ik toen misschien aan iets waardoor ik mij beter ging voelen? * Ben ik ooit eerder in een dergelijke situatie geweest? Wat gebeurde er toen? Is er enig verschil tussen deze situatie en toen? Wat heb ik uit de vorige situatie geleerd wat me nu zou kunnen helpen? * Zijn er kleine dingen die mijn gedachten tegenspreken; misschien dingen die ik als onbetekenend zie? * Als ik over vijf jaar terugdenk aan deze situatie, zal ik er anders tegenaan kijken? Zal ik dan misschien op een ander deel van mijn ervaring letten? * Zijn er bepaalde positieve elementen bij mezelf of in de situatie die ik over het hoofd zie? * Trek ik niet al te snel conclusies

Vragen om tot alternatieven te komen* Gebaseerd op de bewijzen uit de eerste kolom en het niet altijd kloppen van die bewijzen in de volgende kolom: is er een alternatieve manier om over deze situatie te denken of deze situatie te begrijpen? * Schrijf een zin die alle bewijzen voor de spannende gedachte samen vat; doe hetzelfde met de bewijzen tegen de gedachte. Zet de twee zinnen naast elkaar met het woord “en” er tussen. Krijg ik nu een meer evenwichtige zin? * Als iemand waar ik om geef in deze situatie was, deze gedachten had en deze informatie ter beschikking had, wat zou mijn advies aan deze persoon dan zijn? Wat zou ik aanraden als een betere visie? * Als mijn gedachte klopt, wat is dan het ergste dat kan gebeuren? Wat is het beste dat kan gebeuren? Wat is dan de meest realistische?

Soorten techniekenI. Verwijzing naar denkfouten II. Verwijzing naar schema RET III. Werken met schema Padesky IV. Werken met metafoor V. Positief herbenoemen VI. Werken met 2-dimensionele schalen, begrippen differentiëren in onderliggende aspecten,

continuüm technieken VII. Twee kolommen (met weging) VIII. Experiment opzetten IX. Taartpunttechniek X. Fixed role therapie XI. Historische toetsing XII. Kans berekening XIII. Actieplan XIV. Psychodrama technieken (lege stoel) XV. Arrow down techniek XVI. Advocaat van de duivel spelen XVII. Zwarte of Roze bril opzetten XVIII. Verbeeldings- & imaginatietechniek XIX. Veranderingsgerichte imaginatietechniek XX. Attributionele training XXI. Humor XXII. Paradoxale communicatie XXIII. Informatie geven (proefjes - schema theorie) XXIV. Positief dagboek XXV. Gedachtenstop

Experimenten & Onderzoek

De Cliënt een kader geven!

Film ADHDFoto’s interpreteren in blijde en in droeve stemmingAangeleerde hulpeloosheid SeligmanWerking dopaminerge receptoren depressieWerking endorfines bij trauma’sRoos Vonk: Focalisme: Hoe voelen indien af met liefPeggy De Coock: succesvolle sporters en niet succesvolle sportersCocktail proef met 2 groepenBloeddruk stijgt bij woede→∆ % & om te dalen

Shelly Taylor: verwijst naar ∆ % && bij gevaar; bij %: fight-flight; bij & tendand befriend. Bij gevaar scheiden &hormoon oxytine af (cf; ook bij borstvoeding) geeft hechting. In ontwikkelingslanden: borstvoeding →minder vondelingenRedenering ex consequentibus (bv? tumor geeft hoofdpijn)Illusioire correlaties: dia’s van 3 soorten dieren + schok bij 1 soort

Werken met metaforen

De parelmetafoor van GreenbergerDe metafoor rond context gebonden van gedrag (badpak)De metafoor rond timing (velden eerst beploegen)Alternatieve gedachten om te komen tot gecorrigeerd gevoel…afgesneden bloemen of stekjes van planten die zullen inwortelenHet dwalen van de geest zoals een kindje dat gevoederd wordt (Johan VDP)

Gebruik van humor

Een unieke kans tot spanningsontlading. Een kans om zaken anders te bekijken, te relativeren.Therapeut is modelToch ook moeilijk: oppassen dat er geen gebrek aan respect uit voort komt.Mag niet banaal zijn

Motivationeel proces

De vergeten factor

De Stadia Van VeranderingProchaska & Di Clemente

Start

Permanente Uitgang

Tussentijdse Uitgang

Terugval

Voorbeschouwing

Overpeinzing

Beslissing

Actieve verandering

Consolidatie

Voorbeschouwingsfase: De veranderingswens bestaat bij personen uit de onmiddellijke omgeving. De persoon zelf gaat ervan uit dat hij nog geen probleem heeft. Men hoopt dat in deze fase het bewustzijn en de bezorgdheid over het probleem toenemen, evenals de noodzaak tot verandering van het gedrag. Men lokt zelfmotiverende uitspraken uit. Inzicht in de problematiek brengt vaak een terugval van het gevoel van eigenwaarde mee. Vaak dient men eerst het gevoel van eigenwaarde op te schroeven voordat de persoon toe is aan een confrontatie met zichzelf. In deze fase moet men als hulpverlener niet gaan herhalen wat de cliënt al weet, de mechanismen van mensen uit de directe omgeving kopiëren (dit wekt wrevel). Het heeft ook geen nut om de cliënt via discussie te overhalen om het anders aan te pakken.

Overpeinzing: De cliënt realiseert zich hier dat er een probleem zou kunnen zijn. In eerste instantie wordt de verantwoordelijkheid tot veranderen bij de omgeving gelegd. Verder heeft hij echter nog geen besluit tot verandering genomen. Hij maakt de balans tussen argumenten voor verandering en welke tegen pleiten. De cliënt heeft angst om iets prettig op te geven, of niet voldoende competent te zijn om te kunnen veranderen. Men gaat als hulpverlener pogen om cognitieve dissonantie tot stand te brengen. Men zal open vragen stellen, informatie geven die neutraal is, zonder de duidelijke bedoeling om een cliënt in een bepaald kamp te trekken. De therapeut creëert keuzemogelijkheden, poogt weg te gaan van het alles of niets standpunt. Soms speelt hij advocaat van de duivel (“Ik vraag me af of het probleem wel zo erg is?”). Men maakt gebruik van registratieopdrachten. Men poogt het probleembewustzijn te verhogen, poogt zicht te krijgen op beïnvloedende factoren.

Beslissing - besluitvormingsfase: Deze fase vormt een overgang tussen overwegen en actief veranderen. Men gaat met de cliënt in onderhandeling over wenselijke doelen. Bij de doelen zoekt men naar een methode die voor de cliënt aanvaardbaar is. In een klassiek model is dit het beginpunt van therapie. Het kan ook zijn dat de cliënt op basis van verschillende factoren besluit om niet te veranderen. Zo kan hij uiteindelijk besluiten dat er geen probleem is. In dat geval verlaat hij de cirkel en keert hij terug naar de voorbeschouwingsfase. Actieve verandering: De cliënt werkt naar verandering toe in functie van zijn doelen. Deze mogen voor de buitenwereld triviaal zijn; voor de cliënt kan het om relevante aspecten gaan die zijn zelfwaarde omhoog drijven. Consolidatiefase / Herval: Men poogt de veranderingen te stabiliseren. Indien de cliënt via herval komt tot een terugkeer naar het oorspronkelijk probleemniveau, dan zal hij sceptisch staan ten opzichte van toekomstige veranderingsmogelijkheden. Door herval als een van de (mogelijke) stadia van verandering te omschrijven gaat men een spectaculaire capitulatie bij herval vermijden.

Ontkenningen (TA)Oplossingsmethodes

Probleem

Prikkel

Ik weet dat ikteveel rook, maar er is niets meer aante doen.Ik hoest wel, maar dat is omdat ik eenverkoudheidopdeed van mijnvriendinIk hoest niet, ikschraapte misschieneven mijn keel

Motivatie binnen de therapeutischerelatie

Een therapeut die enthousiast is werkt stimulerend.Een T. die actief is en een hoge impact heeft (inzichtenformuleren, verassend uit de hoek komen, opdrachtenmeegeven) heeft meer effect.Als de cliënt de therapeut als invoelend en competentbekijkt dan gunstig effect. Perceptie strookt niet altijdmet realiteit.Belangrijk om in het begin te investeren in Non specifieketherapiefactoren. Nadien wel blijven onderhouden. NSTF: bij een therapie-effect van 1 gelijk aan 0,5. Bijprotocollaire behandeling therapieffeect van 1,5 tot 2. Belang NSTF valt dus terug.

Concreet op Weg (eerste gesprek)

Telefonische aanmelding:Eerste bevraging (Wie, wat, bedoeling: verwachting, (termijn), doorverwijzer)Ontvankelijk verklaren of niet (bij niet ander adres)Uitleg over centrum (betalend en universitair - voordeel (wetenschappelijk; echter geen proefkonijn, wel een staf van stuk voor stuk bekwame mensen) nadeel (aanwezigheid van stagiair, soms het maken van een geluidsopname -waarvan de bedoeling dan wordt uitgelegd)Verder traject van uw vraag (team); hoe wordt u terug gecontacteerd?

Concreet op Weg (eerste gesprek)

Telefoon therapeut naar cliënt:Afspraak op welke dag, waar aanmelden.Wie komt mee? Cf. leeftijd betrokkene, eigen visie cliënt. Indien cliënt eerste gesprek niet mee, dan door ouders laten zeggen dat ze op gesprek komen.Voordeel - nadeel samen apart cf. module 2Wachtkamer:Eigen naam /Ouders van...Social talk ; blij dat iedereen er is cf. extra inspanning of weerstand om mee te komen (jongere of ander gezinslid)

Concreet op Weg (eerste gesprek)

Gesprek:Wie zit waar / markeren eigen plaatsVoorstellen stagiair (geen keuze aanbieden als cliënten niet te kiezen hebben)Afspraak nota nemen / hoe met gegevens wordt omgesprongen (cf. universitair centrum)Structuur gesprek (eerst overlopen wat ik weet, even controleren en aantal zaken bij vragen; dan voorstellen hoe centrum werkt, tot slot afspraken, en administratie, meegeven folder waar men thuis alles nog eens kan overlezen)

I. Overlopen telefoonbrief: wie met wat, welke bedoeling, welke termijn - overlopen functioneringsvelden - peilen ontstaansgeschiedenis, hanteringsgedrag, ziektetheorie), niet alleen pathologie maar ook goede functioneringselementen. Heb oog voor de attributionele stijl. Iedereen aan bod, gevoelsmatige steun. Geruststellen mensen; hen laten voelen dat gij weet waarover zijspreken-zonder dominantie; hen betrekken.Dingen bij hun naam noemen; geen eufemismen (cf. niet “die vervelende ervaring…” maar “het seksueel misbruik”, of “aanrakingen aan de geslachtsdelen”, afhankelijk van wat er gebeurde). Taalgebruik eenvoudig, maar niet betuttelend.Probleemgedrag niet alleen inhoudelijk maar ook op boodschapfunctie.

Concreet op Weg (eerste gesprek)

II. Werking: hoe wij naar de problemen zien en wat u wel of niet van ons mag verwachten - cf. therapeut als coach; waarheid niet in pacht; voorrecht van op een iets grotere afstand te kijken; ik leg u voor wat ik denk - samen zien we of dit zou kunnen kloppen en wat we ermee kunnen doen; u kent het leven - ik mijn vak: daarbinnen kunnen we samen werken).Therapie moet gericht zijn op uw leven. Vandaar geregeld “huiswerkopdrachten” om uw leven hier binnen te brengen en na te gaan of wat we bespreken ook werkt in de praktijk.Hoe gaan we om met gegevens door de jongere verteld; tezelfdertijd ook non-interventieregel: therapeut komt niet tussen in het leven; de jongere krijgt opdrachten mee. Humor (“Als u plots merkt dat uw zoon iets raar doet, dan mag u ervan uitgaan dat ik daar voor iets tussen zit”) . schema eerst intake (3-5 sessies) - dan stoptherapiesessie (per 5) bij zelfde therapeut

iemand anders van het centrumdoorverwijzing

betaling centrumwat bij crisis ; hoe laten weten dat een gesprek niet kan doorgaan; hoe ben ik te contacteren.nog vragen???

III. Invullen administratief blad; meegeven folder en brieven volgende afspraak (op kaartje noteren); wie doet wat de volgende week - cf. contact vorige hulpverleners; contact school; wie komt ermee - wat gaan we de volgende keer doen?

Concreet op Weg (eerste gesprek)

X3 Frequentie3 Duur3 Internsiteit3 Breedte

Andere Situaties van optreden: =&…

3 Gedrag3 Gevoel3 Gedachten

SOB, BOB, rationalisatie

Aandrang & Apetijt

ImpactGevolgen

Wat vooraf?

Risco Sit / HRS

Interne&Externe Triggers

Faciliterende enRemmendefactoren

LevensonevenwichtenBEVRAGINGSMETHODIEK

Net nuof

Laatste keer dat het gebeurde

3 Identiteit3 Relaties: intiem - breder3 Job3 Vrije tijd3 Gezin

3 Gedrag3 Gevoel3 Gedachten

3 Vermijden3 Ontsnappen3 Ontkenning:

S/R/ PSolv.

PH 3/’01 V1

Hantering:

?

Concretiseren & opdracht geven

OntstaansgeschiedenisLeven zonder die klacht

DaderketenLevens-onevenwichten(moeters >mogers en willers)

HRS

Geen adequate Coping

Dalende zelfdoeltreffendheiddalend gevoel van zelfwaarde

+

Verwachting positieve uitkomst van eenafwijkend gedrag

+

Aandrang& Mentale ApetijtZuchtigheidPsychisch t oenaderingsgedrag

BOB

Rationalisatie

SOB Struikeling Herval

Begrippen:1ste componentHRS: : Elke bedreiging voor de zelfcontrole, waardoor de kans op een struikeling groter wordt: negatieve emoties, negatieve fysieke toestand, conflict met de buitenwereld, sociale druk. Geen adequate coping. De persoon slaagt er niet in een bevredigend antwoord te vinden, waardoor de situatie indien ze aanhoudt het zelfgevoel zal ondermijnen Zelfbeeld zakt: Ik ben slecht en zwak, niemand zorgt voor mij, men heeft een pik op mij. Verwachting positieve uitkomst: Als ik hem of haar graag zie, dan komt alles in orde. Hier situeren we ook een gevoel van broeierigheid: een soort onbewust voorafgaand weten van wat er komen gaat - met daarbij de bevrediging op korte termijn, waarop men vindt dat men wel recht heeft gezien alle miserie. Om mij goed tevoelen heb ik seks nodig. Zuchtigheid en aandrang nemen toe: Ook de gedachte wordt prominenter dat een aandrang pas zal weggaan na uitleving. In afwachting hiervan zal de spanning toenemen. Het cathartisch principe rond emoties is een veel gehoord principe dat echter wetenschappelijk niet houdbaar is Rationalisatie: ontkenning van feiten, verantwoordelijkheid/ aandeel, intentionaliteit, impact op cliënt. Struikeling: Men gaat in de richting van het delict door een mentale constructie: bv. masturbatie met deviante fantasie. Het gaat nog niet echt over de uitvoer van onterecht gedrag. Herval: P. Cosyns e.a. spreken van het "zie-je-wel" effect. Door de voorafgaande fantasie daalt de zelfachting nog meer, men heeft het gevoel de controle verloren te zijn, de verwachting van (hernieuwd) falen wordt zeer hevig. Het komt tot een botsing (cognitieve dissonantie) tussen de beleefde fantasie enerzijds en de overtuiging geen dader (meer) te zijn. Dit conflict leidt tot schuld. Schuld vormt een motivatie om iets te ondernemen om dit gevoel weg te werken. De actiebereidheid en het niet beschikken over alternatieven betekent dat de enige manier om de dissonantie op te heffen een bezwijking is. Binnen de attributietheorie zien we hier twee markante gegevens: Een specifieke tijdelijke toestand van onmacht wordt verbreed tot globaal en duurzaam: altijd en overal. Het mislukken wordt niet meer extern gelegd (ze zijn tegen mij) maar intern: "Ik ben zwak en zal nooit goed kunnen doen. De onthoudingregel is geschonden, waarom zou ik nog stoppen?" We herhalen hier het gevaar van het louter sanctioneren op morele basis. Delicten plegen is een bewijs van slechtheid en zwakheid. Eens de jongere tot de conclusie komt dat hij zwak is en niets waard, kan hij de bestaande spanning tussen de negatieve toestand in zijn leven enerzijds en de zuchtigheid anderzijds opheffen door toe te geven aan het delict, wat alle zwakke mensen zouden doen - waarvan hij nu eenmaal deel van uitmaakt.

Begrippen:2de component Onevenwicht tussen moeters en mogers: Iemand die zich vooral gesteld ziet voor verplichtingen en weinig eigen keuzes kan maken; er bovendien weinig genot is, krijgt een gevoel van zelfdeprivatie en daaruit voortvloeiend de neiging om zich ook eens te laten gaan. Hierdoor zien we een toename van de aandrang. BOB: De behoefte op onmiddellijke bevrediging geeft aanleiding tot het verder toenemen van aandrang (dwangmatige behoefte - "die alleen maar zal toenemen zolang men niet involgt" en zuchtigheid ( wat diffuus subjectief verlangen naar bevrediging). Naast het levensonevenwicht is ook het laag zelfbeeld en de foute attributie (zie vorige component) een discriminatieve stimulus voor het toenemen van de aandrang. SOB: Schijnbaar Onbelangrijke beslissingen (komen naar ons aanvoelen ook in component een voor). Van verhoogde aandrang naar uitleving zijn er tussenliggende fasen. De aandrang wordt tijdelijk gesublimeerd in fantasie. Hierover ontstaat schuld. Dit vormt de basis van een toenadering vermijdingsconflict. Dit conflict geeft aanleiding tot een soort onbewuste planning. Naar de uitvoering van de planning wordt toegewerkt via zogezegd onbelangrijke beslissingen (bijvoorbeeld nog eens op de kamer gaan kijken).

Weerstanden

of lange tenen

Weerstand bij opdrachtenKijken naar een probleem geeft verhoogde negatieve emotieEr schuilt achter opdrachten een technische visie op probleem.Wat gaan anderen denken als ze me met een schema zien zeulenSoms is het gewin van een klacht groter dan de kostEr is toch niets aan te doenAls de problemen eenvoudig te veranderen zijn, dan heb ik mij aangesteldVergeten / niet begrepen

Weerstand tegen verandering

It won’t be me effectSchrik om tot de groep van de middelmatigheid te gaan behorenZelfhaatGut thinking

Opdracht geven

Opdracht

Er dienen een aantal voorzorgen genomen te worden:Men dient vooraf goed uit te leggen waarom men een opdracht geeft. Motiveer uw cliënt. Verzeker hem/haar dat de geleverde inspanning belangrijke informatie zal opleveren. In die zin is het niet bevragen en expliciet bespreken van de verzamelde informatie een grote fout.Houd de opdrachten aanvankelijk zo eenvoudig mogelijk. Verzamel juist genoeg informatie om mee verder te werken in therapiesessie. Je kan altijd doorvragen. Laat dus geen bladzijdenlange uitleg noteren, maar kernwoorden die voldoende zijn om de situatie te bespreken.

OpdrachtTechnisch:

Teken het in te vullen schema uit terwijl de cliënt bij u is. Dus niet vaag vermelden en de cliënt thuis laten uitwerken.Indien er gescoord moet worden naar mate van ernstgraad, neem dan bijvoorbeeld een schaal van 0 tot 10, waarbij 0 de slechtste toestand is. Een verbetering geeft een stijging van de punten. Dit brengt psychisch het aspect in dat we ons indien mogelijk “eerder zullen richten op een verbetering van het leefklimaat dan in het bestrijden van een kwaal” (cf. wat we zegden over het medisch model). Het klinkt anders wanneer men de mate van rust scoort dan wel mate van angst. De meeste therapeuten gaan juist ernstige angsttoestanden laten scoren door 10. De afwezigheid van angst door 0. Dit houdt een verhoogd fixeren op de klacht in.Veel metingen mislukken omdat men vergeet af te spreken wanneer iemand juist het schema zal invullen (bv. op het moment dat iets gebeurt, ‘s avonds voor het slapen gaan, na iedere maaltijd,....)Als een schema niet ingevuld is, mag je niet automatisch besluiten tot onwil bij de cliënt. De bedoeling van een meting was misschien niet duidelijk, deopdracht was misschien niet duidelijk uitgelegd, mogelijk bleek het geheel om een of andere reden (zie hoger) niet uitvoerbaar: bevraag en stuur bij.Sommige adolescenten vergeten gewoonweg dat ze een meetopdracht hadden.

OpdrachtAls een meetschema niet goed ingevuld is, dan is het vaak een goede techniek om aan de cliënt te vragen de laatste dag samen eens te bekijken, om dan aan de hand van wat gerapporteerd wordthet schema in te vullen. In principe kan deze techniek ook al gebruikt worden bij de uitleg over het schema: “O.K. laten we eens bekijken wat we voor vandaag op ons schema zouden kunnen noteren”.Als door een meting nieuwe hypotheses ontstaan over mogelijk beïnvloedende factoren, stuur dan uw schema bij, zodat je kunt nagaan of je theorie klopt. Als je denkt dat een negatieve opmerking het begin is van een broeierige emotionele toestand die uiteindelijk leidt tot een vreetbui en braken, poog dan het aantal negatieve opmerking in kaart te brengen. Het kan dan zijn dat jemerkt dat er de ene keer wel een vreetbui volgt de andere keer niet. Verfijn ook daar weer.Uit agerende jongeren zijn soms er karig in het meedelen van hoeze hun week wel doorbrengen. Daar kan het aangewezen zijn dat zein de loop van de week (dag per dag en uur per uur even invullenwaar ze bezig waren; bv. school, vrienden, zwembad, TV)Een gelijkaardig schema gebruiken we bij faalangst: op deze manier krijgen we een mooi overzicht op de verdeling studeertijd/ontspanning.

Sessie 3 & 4

Paul dwinggedrag, Even:GV©PS , Therapieplan

Marieke: GVP; GV©PS, Therapieplan

Denkfouten bij het leggen van relaties

CirkelredeneringSamenhang is nog geen causaliteitWat vooraf gaat in de tijd is oorzaakBelangrijk is een model

SamengevatBredere kadering van ons werkZicht op proces hulpverleningVerschillende tussenkomsten

Probleem aanpakken (gevoel, mandaat, reactie)Kritiek op therapeutOmgaan met weerstandSuïcide gevaar - contract

Komen tot GVP – PS – Therapieplan –Adviesgesprek (binnen hypothesetoetsend model)Residentieel werken

AFWEZIGE OUDERSFeestende moeder die me niet beschermt tegen vriendjesVader .... Afwezig en gelijkenis met K..* Ik kleed me uitdagend, ik wil naaktmodel zijn, ik spreek seks

casettes in.* (Omkering) Ik speel hulpverlener voor Jan (mijn vriend).

HET KIND IN MIJ* Ze laten me alleen.* Ze beschermen me niet.* Ik kan de opdrachten nog niet aan, ben nog een klein meisje* Ik ben het beu om de problemen voor anderen op te lossen* Anderen zijn mooier (zus)* Ik ben het beu om alsmaar mijn best te doen terwijl niemand naar mij omkijkt.

ZELF BESTRAFFER* Ge kunt niets domme trut, blijf maar dromen* Ik drink als ik een kans zie mezelf te pletter* Ik ben dom en lelijk.

HET KWADE KIND / DE REBEL* Wacht maar ik zet het jullie betaald.* Mijn pa zal voor mij betalen.* Als gij peist dat ik voor uw schone ogen opdrachten zal

uitvoeren, dan zijt ge aan het verkeerde adres.* Ik ben beter dan de rest* Als ge me zin niet geeft, dan ga ik uit de bol; ik ben koppig* Ik vertrek op mijn 18de

TERUGTREKKER* Ik praat, ik verkoop show, maar steek mijn

onzekerheid weg door te spreken van later* Ik ga in discussies over détails om mijn

onmacht te verstoppen.* Ik doe mijn best niet want het stelt toch niets

voor (school/job)* Ik fantaseer er op los.

DE VOLWASSENE / DE OVERSCHOUWER* Het wordt tijd dat ik iets van mijn leven maak.

PH. ‘00-v2

Schematisch voorgesteld

Aanmelding

Hulpvraag

Onderzoeksvragen

Hypothese

Onderzoek (vragenlijst, test, observatie, rapportage)

Besluit

Literatuur

Literatuur

Samenhang

Hier en nu analyseOntwikkelingsgeschiedenisKadering binnen context

(ontwikkelingsgeschiedenis ouders)

Inkleuring – TerzijdeNormaal Abnormaal:

Men legt tegenwoordig maar de nadruk op omgevingsfactoren in relatie tot psychopathologie (te zien als biologische factoren) als noodzakelijke voorwaarde voor de ontwikkeling van een “afwijking”.Voor mij bestaat er geen absolute scheidingslijn tussen normaal en abnormaal, tussen OK & niet OK, tussen dader en slachtoffer.

Kleine lettertjesIemands temperament (bijv. impulsiviteit) verhoogt wel de kans op bepaalde complicaties.Iemands verleden wordt op een bepaald moment zo’n last dat de knop naar “normaliteit” omzetten niet zo evident is.

Dit belet niet dat de scheidingslijn tussen “normaal en abnormaal” zeker niet absoluut is en dat mensen zich op verschillende momenten van hun leven in een andere categorie kunnen bevingen (of in dezelfde categorie op een andere niveau kunnen functioneren).

Grafisch:

Abnormaal (dader – slachtoffer) Normaal

Opgelet voor“Psychopatho-foben “(cfr. begrip Xeno-fobie):Remmen bespreekbaarheid

Abnormaal =

Stoornis

Normaal=

Vrij van stoornis

Beïnvloedende Factoren en Interventies rond Zelfdoding

Voorfgaande poging

InvloedLast minuteconditiesbijv. persartikel

Risico op Zelfdoding / pogingSuïcidaal Proces

Stress: Recente stressbronnenOptelsom diverse stressorenChronische stressTrauma’s & negatieve omstandigheden uit jeugd;homoseksualiteit

Psychische aandoening:Depressie (fase van hopeloosheid?)DruggebruikPersoonlijkheidsstoornisSchizofrenie

Beschikbaarheid middelenBijv. wapens

Soorten tussenkomstenOp niveau van alle jongerenOp niveau van bepaalde

risicojongerenOp het niveau van de cliënt die

mislukte poging deed

Gericht op:OudersBroers en zussenVrienden en intieme relatieLeerkrachten

ActieSteeds grondige bevragingMogelijk contracttechniekGericht op stresshanteringSpecifiek gericht op

psychopathologie

Belang laagdrempelige hulpverlening

Noodzakelijk element??

Soorten causale relaties: De meest eenvoudige relatie is die van oorzaak-gevolg:

We kennen ook het principe van de mediërende variabele:

Verder kan het zijn dat een factor versterkend steunend inwerkt op een causalerelatie. De Raedt spreekt in dit verband van een modererende factor. Hij onderscheidtdaarnaast ook een interactieve causaliteit. Hier treedt een relatie tussen 2 factorenpas op als er een derde factor aanwezig is. Men reageert met faalangst op een matigestressor als er een angstdispositie is:

Relaties zijn niet alleen monocausaal. Ze kunnen ook reciproque of circulair zijn.

A B

A B

A

B

C

A

C

B

A

B

D

C

Z E LF-B E EL D

au to m at i s ch e ge da ch t en

s tr at eg is c he as s u m p t ie s (s a)co n d i tio n el e a ss u m p t i es (c a)

B A S ISSC H E M A ’S (b s )(o u d ers ch em a’ s: m o raal ,i de aal ) -k i n d sc h em a ’s :w eg lat in g en , o n tk en n i n g st u krea l it ei t )/ cf . ch i ld m o d es

ID E AA L

M E T A Z E LF

o nju i st e z on e (o j)

reë el b ew us t (rb )v oo rb ew u st (v b )

o nb ew u s t (o b )

ID E AA L

A LT E R - B E E LD

ID E AA L

PE R S OO N / ID E N T ITE IT = ZIJ N & D E N K E Nm e t in b eg ri p va n no rm en en waa rd en

Erfelijkh eidOrganiciteitS tofwisselingsstoorn is sen(cf. neurotransmittor-balans, vo ed in g)Ontwikkelingss too rnisIntelligentieTemperamen tImpuls iviteitSpanningsbeho efte

GRAFISCHE VOORSTELLING PROFIEL X ° dd/mm/jj -Opname: dd/mm/jj

SOCIALE & COMMUNICATIEVE VAARDIGHEDEN

Concretiseren (ABC),contact leggen (gesprek, iets vragen), reageren opkritiek/woede, eigen kritiek/woede uiten, compliment geven en ontvangen,mening geven, inleven in de ander.Actief luisteren, ik gericht praten, geen verlies methodeOnderscheid inhoud en betrekkingsdisputen, interpuncties.Terugkerende interactiepatronen - Spelsituaties (cf. omslag)

GEVOELENS(kinderen/basisgevoelens : blij, bang, boo s,ver drietig,afkeer, verbazin g)

Emo tionele kwetsb aarh eiddepressief/ teleurg es teld,uitgelaten/ op gewond en /geluk, sch uw, h umeu rig,boo s, moe, gewetensvol/zorgzaam, onverschillig,arrogant /trots , angstig/nerveus/ onveilig/paniekerig, (so ciale)inadequatie/ verlegen/beschaamd, (afgeleidegevoelens)

gefrus tr eerd, vernederd,schu ld ig, en tho usiast,trots, liefdevol,

S temmingswissel / Over-ond err eageren / Sch uld -almacht/ Hypervigilan tie/

Actief-pass ief faalangs tig

GEDRAGVriend en / buurtIntieme vriendschap /bindingVrije tijd / sp ortJo b/ Sch ool(sch oolverlo op, pres taties,concentratie, motivatie,stud ievaardigheden, socialecontacten schoo l)Gezond heid / R is ico gedrag:drug s, thrillg ed rag ,onb eschermde sek sualiteit,voedingsstoornissen (aspectgedrag cf. br ak en )Omgaan met gezag / regels

Symp to menExternaliserend:lieg en, man ipu leren, fu gue,agress ie (verbaal/n on-verbaal; reactief, pro actief),stelen.Internaliserend:encopres is , automutilatie,(para)suïcidaal gedrag, enures is , tics , somatiseren.

* Men k an oo k een schem a m aken m et pe r leef tij dscategor ie, per aspec t, ver sc hill ende t est s.* Op dit sch ema t ekenen w e nog geen p ijlen ; vo or i eder e cliën t zijn ze im mer s apart te co ns tru eren, ook

te ar gum enter en. Ook binn en 1 v eld m oeten so ms pi jlen getr okken wor den. Al is h et schem a mul tileve l/ m ult i pr oblem , select eer al s o verg ang naa r het ther apiep lan en kele b ijzon der releva ntesamen hangen . Maak een Gr afische V oor st elli ng ( Chro nolo gische) Gear gum enteer deP rob leemsam enhang : GV (C) GP. Pr oblem en = aanm eldi ng/h ulpv raag + gespr ek + dia gnos ti ek.

* Not eer n iet al leen zw akke el ement en ( -) st erkt es (+ ).* S ch ets voo r d iver se aspect en het tij dsperspect ief, het o ntwi kkeli ngsver loop .* Redu ceer d it schem a niet tot een on persoo nlij ke check lis t, maar sch ets een i deosyncr atische

getu igeni s .

P H ‘ 0 1 / v 1 2 - 4

Acu te stressorenOver gan gss ituatiesChr onische s tresso renRisico Situaties en HR S

ZELFHAND-HAVINGPro blem solvingFru stratie ha nter ingCop ing : actiefaanpakken, passief/ actiefafwachten (zinn enverzetten met iets anders),vermijden, steun zoeken,piekeren, zich zelfgerus ts tellen, neg emotieuiten/ humorFocus intern versus extern(cf sociale angst) In rolkleven (praeco x)/ niet inrol ger ak en (impotent) cf. Ook v erd eling aan dach tlich aam/omgeving/procesof taakveiligh eidsgedragRela tion ele opstelling:assertief, terugtrekken,angstig uitv oeren

GEZIN:* Samenstelling / structu ur (cf. lo s zand -

kluwen )* Functioneren (normen,

waarden,expressie, conflict, recreatie,maatschappelijke oriën tatie,organisatie (taken)

* Opvoedin gsvaardigheden(betrokkenh eid, positievebekrachtiging, probleem o plossen,discipline [regels formuleren, grenzenbewak en , sanctio nerin g], monitoring)

* Typ ische interactiep atronen(zondebok , parentificatie, symbiose,trian gulatie, geperverteer de triadeemotio nele diskwalificatie, do ublebind) / elementen uit subcultuur (cfmigranten)

* Pathologie van individuele led en (watis Zelfbeeld, Meta-en Alter b eeld vande respectievelijke ouders , wat zijn decentrale assu mp ties, aan welkopvo ed ing sregime wer den zijblootgesteld, wat zijn deonverwerktheden u it hun leven, welkeboo dschappen kregen zij mee van hu noud ers

* Ontwikkelingsgeschiedenis ,ziektetheor ie, hanteringsgedrag,perceptieverschillen tussen d eversch illende p artijen

SIGNIFICANTE ANDEREN(cf grootouders / vrienden)

DENKSTIJL / ATTRIBUTIESTIJL- denkfouten (BECK) / tunnel denken/veiligheidss ignaal ontkennen.- cognitieve mechanismen: ontkenning, omkering, omzetting in tegendeel, te niet doen, rumineren (in sit), post-mortem denken (na sit) / gut-thinking (ik ben wat ik

voel), magisch denken, dubbele standaard hanteren () in naar zz kijken en ander beoordelen). Zie ook schemaontkenning,/vermijding, schemabevestiging,schema(over)compensatie; T.o.v. de … problemen: voorbeschouwings fase, overpeinzing, beslissing, actieve verandering, consolidatie, terugval (partiëel, breder/tijdelijk,permanenter. Verder:(vervorming t.o.v. prikkel/situatie-gedrag -oplossingen

MOTIVATIESTIJL:(DRIVE cf. TA )- alles moet in orde zijn voordat ik kan genieten, nooit genoeg stijl: genieten uitgesteld door telkens weer nieuwe eisen.- nu is het goed, maar morgen zullen we moeten boeten voor vandaag.- nooit zal ik gelukkig zijn (zichzelf saboteren op weg naar succes).- altijd overkomt mij weer (negatieve herhalingen die men opzoekt door schijnbaar onbewuste keuzes -cf. scheiden en weer zelfde type man kiezen)- behoefte aan erkenning, sociale steun, dominantie, altruïsme, onafhankelijkheid, conformisme/ variatie, zakelijkheid,doelgerichtheid, besluitvaardigheid,

pres tatiemotivatie, orde en netheid

STROKES: - positieve en negatieve strokes in de sociale omgang- balans moeters en mogers- hoe krijgt iemand in zijn functioneren +S+, -S-, °S-; +S-, -S+, °S+

- balans tussen intrinsieke motivatie (pleizer door doen) en extrinsieke motivatie (plezier aan ouders; in functie van eigen imago opbouw) (cf. ook kort en lang termijnperspectief)

Opm: A Binnen ieder van de zes velden gaat men telkens op zoek naar Intern/ extern zelfbeeld; Niveau van bewustzijn; Centrale cognities; Ook in het onbewuste zijn erfoute kernen te vinden (cf. vermeende verwerping die verdrongen is ); in de ideaal-beelden zijn er realistische en onrealistische elementen te vinden; voor deverschillende aspecten van het persoonsmodel bekijken we heden, verleden en toekomst.Na hypotheses door de opsteller geformuleerd noteren we: (hyp)Enigzins veralgemenend kan men zeggen dat het Bewust overeenkomt met het Volwassen niveau, het Onbewuste en het Voorbewuste meer met de Kind enOuderstructuur.

B Schema’s: ONVERBONDENHEID & AFWIJZING: Verlating/instabiliteit, Wantrouwen/misbruik, Emotioneel tekort/ emotionele deprivatie, Defect/ schaamte,Sociale Isolatie/ vervreemding; VERZWAKTE AUTONOMIE & VERZWAKTE PRESTATIE: Afhankelijkheid/ incompetentie, Kwetsbaarheid voor gevaar enziekte, Kluwen / niet ontwikkeld zelf, Falen; VERZWAKTE GRENZEN: Gerechtigd zijn/ Grandiositeit, Onvoldoende zelfcontrole/zelfdiscipline;GERICHTHEID OP ANDEREN:Onderwerping, Zelfopoffering, Goedkeuring zoeken/ erkenning zoeken; OVERMATIGE WAAKZAAMHEID & INHIBITIE:Negativiteit/ pessimisme, Emotionele remming/ inhibitie, Onverbiddelijk hoge normen/ overkritisch zijn.

Aan meldingsklacht:Wie, Wat, Bedo eling (?),Termijn (?)

Op zoek naar info

Jakop Rigter over hechting

Marieke extra

Maak therapieplanBevraag zelfmoorddreigingBespreek samenhang

Therapieplan

BrainstormingBeslissingsfase

Vormgeving Brainstorming:

Gezin

Vrije tijd

Relatie

School

Ouders

Jongere

ValkuilEvaluatieInterventieDoelProbleem

Niveau Soort Interventie Opmerking

Gezin Gezinstherapie Gezinsgesprek (info verwerven)

Opname van ouders en kinderen in

residentiële context mogelijk

Ouders Relatietherapie Individuele Therapie aan één van de ouders

Ouderlijke vaardigheden - Patterson (groep of individueel) Mediatietherapie / Token economy

Kaderen en herbenoemen van gedrag / informatie

Techniek: positive playtime: ouders en kinderen ravotten 15'

per dag. Ook bij adolescent: moment van onbekommerde aandacht

voor elkaar.

Jongere

Probleem Emotionele verwerking

-Rouw (verlies persoon, handicap, psychose), Misbruik,

Mishandeling-

Dader (Agressie, seks, drugs, diefstal)

Identiteitsproblemen / Begeleiding transities

Faalangst, Sociale Angst,

Psychosomatiek, Eetstoornis, Dwang, Depressie,

Tics, (Enuresis-

Encopresis),Leerstoornis, Schizofrenie

Interventie Informatie verwerven

(zelf observatie/ meting, bibliotherapie, info verstrekt door

therapeut)

Sociale vaardigheden / Communicatie / Assertiviteit

Zelf-instructietraining /

Stressinoculatie

Psychodrama

Cognitieve therapie: (Ellis, Beck, Schema Focused Therapy - Young, Transactionele Analyse) cf.

Socratische methoden (creëren cognitieve dissonantie en meta-perspectief), gedachtenschema,

kansberekening, historische toetsing, continuümtechnieken, experimenten opzetten, concentratietechnieken

aanleren cf. sport en sociale angst (doseren van aandacht die naar

zichzelf of de omgeving gaat ten voordele van de aandacht naar het

proces), actieschema, attributietraining.

(Sekstherapie1)

Technieken S

Stimuluscontrole Exposure, SD, flooding (vivo, vitro, imagine)

R

Responspreventie Arousal controle Gedragsinoefening

C

Contingentie management

Psychodramatechnieken individueel aangewend/

twee stoelen script herschrijven -

reparenting

Positief herbenoemen Humor

Metaforisch werken Paradoxale opdrachten

Perspectief buitenstaander naar eigen gedrag kijken Advocaat van de duivel

(Preventie) Ambulant

Semi-residentieel Residentieel

Individueel

Groep

Maatwerk protocollair

Opvoeders Leerkrachten

Technieken vergelijkbaar met die aangewend bij interventies op ouderlijk niveau

Omgeving Mogelijk worden anderen betrokken (vriend of vriendin) Inschakelen: Vertrouwenscentrum, Bemiddelingscomissie, Politie

Doorverwijzen naar een psychiater voor

medicatie

Geen Interventie Bij te weinig motivatie (contracttechniek met engagement alle partijen) , voldoende kracht in milieu,

Combinaties Vaak zal men afhankelijk van de complexiteit/haalbaarheid meerdere niveau’s combineren. Ook kan men verschillende interventievormen combineren mits een voldoende uitgeschreven GVP. Ook kan men

meerdere therapeuten inschakelen

1Een eerder uitzonderlijke gegeven bij adolescenten (i.t.t. seksuele voorlichting; onder deze therapievorm valt het opheffen van functiestoornissen en het wegnemen van remmingen bv. t.g.v. misbruik.

Er is ook iets als dissociatie

Er is bij dissociatie een gebrekkige associatie tussen de traumatische herinneringen en de andere elementen uit het geheugen. Deze vorm van loskoppeling is in feite een beveiliging. Naast een afscheiding van het expliciet en impliciet geheugen, merken we dat de verbinding tussen de elementen van het gedissocieerd gedeelte ook zwakker zijn.Onze hersenen produceren bij ernstig gevaar, stress endorfines (opiaten) die tezelfdertijd analgetisch werken, de geheugeninprenting verminderen en mogelijk bewustzijnsverlagend/verengend optreden. Dit is een van de redenen waarom het expliciet geheugen minder herinnert van wat er juist rond een trauma gebeurde.

Er is ook iets als dissociatie

De gedissocieerde elementen evolueren niet mee met de persoon. Eens deze kernen getriggerd komt men terug in de kinderlijk afhankelijk, weerloze positie terecht. Dit verklaart deels revictimisatie. Een ander element dat hier mee te maken heeft ligt in de child modes die geactiveerd worden (zie verder schema theorie).

CS: BlikStemgeluidKledij

Psychische representatie

CR: psychische reactivatie van oorspronkelijke situatie

UCS: Dader in misbruik/ mishandelingssituatie

UCR: AngstVerwarring

Dissociatie

Bevragen Suïcide

Suïcidegevaar?

Naar al deze zaken kan direct en duidelijk worden gevraagd. Hoe gedetailleerder het plan, hoe effectiever en hoe meer voorbereidingen er zijn getroffen, hoe hoger het suïciderisico is.

Vragen en formuleringen die hierbij kunnen worden gebruikt, zijn b.v.:

- ABent u erg somber de laatste tijd?@ - ABent u vooral >s ochtends of >s avonds somber?@ - AVindt u het leven nog de moeite waard?@ - AStaat het leven u tegen?@ - AZit u wel eens zo in de put dat u denkt: voor mij hoeft

het niet meer, was ik maar dood!@ - ADenkt u er wel eens aan een einde aan uw leven te

maken?@ - AHeeft u het gevoel dat het beter zou zijn als u dood zou

zijn?@ - AWilt u echt dood of wilt u op de manier zoals u nu leeft

niet meer verder?@ - AWelke toekomst ziet u voor uzelf?@

Voorbereiding?A AHeeft u er gedachten over wanneer u een einde aan uw leven

zou willen maken?@ A AHoeveel haast heeft u ermee?@ A AAls u denkt om er een einde aan te maken, heeft u er dan ook

wel eens gedachten over hoe u dat dan zou doen?@ A AHeeft u al voorbereidingen getroffen om dat plan uit te

voeren?@ A AHeeft u voor dat doel medicijnen in huis gehaald of

opgespaard?@ A AHoe denkt u dat u aan pillen of ... (het middel) kan komen?@ A ABent u het echt van plan of blijft het bij de gedachten die door

uw hoofd spelen?@ A AZou u een afscheidsbrief willen schrijven?@ A AHeeft u al een testament gemaakt voor het geval u zou komen

te overlijden?@ A AHeeft u een wapen in huis?@

Noodzakelijk!

Een logisch verband tussen Hulpvraag, GVP, PS, TherapieplanExpliciete argumentatie van geschetste verbandenVoldoende concreet

Adviesgesprek

Voorleggen GVP, GV©PS & therapieplan in voorlopige versieGeen eenrichtingsverkeerGeen verkoopsgesprek met voet tussen de deurMotiveren waar je je mening op baseertOpgelet: als je de mensen een diagnose moet brengen rond handicap de spanning niet eindeloos laten oplopen in het gesprek

6 fasen

VoorbereidingIntroductiePresentatieAdviezenAfrondingevaluatie

Residentieel werken

Verder zullen we zien:

Dat het gaat over een hardleerse groep die vraagt naar een strikte

structuur en disciplinering (naast betrokkenheid)

Er is dus ook heel wat daderschap

Daarom:

Het tegengif voor dwalingen van onze kant wordt gevormd door het experiment van Milgram

Sessie 6

Residentiëel werkChild modes

Systeem lijn / Integriteit Setting

Relatie tussen jongeren uit één leefgroep

Tussen jongeren uit twee leefgroepenMet een jongere uit het semi-internaat Met iemand van buiten het centrum

PH 4-’00

BEGIN:Regel is regel; verbiedend,terugnemend; fe itelijk; regelmatenen trainigsfase

HALFWEG:Gedoseerde vrijheid; uit leg bij waarom vanregels / beginnende versoepeling,individualisering; symptoombehandeling

EINDFASE VERBLIJF:Zelf keuzes leren maken binnen een e thisch kader

DRIE VIERDE:Werken aan trauma, kwetsuur,betekenisverlening; zoeken naar beschermdevenwicht

Ouders

Maatschappij

Intieme Relatievormig tussen jongeren binnen & buiten ons centrum:verschillende determinanten en belangen.

Residentie is een artificieel milieu

Waar willen we naartoe? Een complex gegeven

OPVOEDER

JONGERE

Essentiële Vaardigheden:Beheersen afstand - nabijheid (cf tekst):Concretiseren Kaderen (in persoonlijke levensgeschiedenis en binnencontext jongere)Feedback geven na conflict -duiden -confronteren metgedragBelonen / Straffen Opbouw gedrag /Afbouw / FaciliterenKennis: publieksgroep, ontwikkelingstaken,

de balans vaardigheden, protectieve factoren /beperkingen stressoren

Meta perspectief ontwikkelen op zz. en het eigen handelenZoeken naar door alle partijen Gedeeld Thema

Basis Attitudes:Betrouwbaar ,Voorspelbaar ,StabieløZichzelf ontwikkelenBetrokken, Aanwezig, AanvaardendøHoopvol, Positief ,Constructief,VeranderingsgerichtVasthoudendøSoepelParticiperendøOverschouwend * Korte termijn winst inleveren voor

langer termijn perspectief metreferentiëring naar opvoeder (naar inhoudof naar relatie)

* Negativisme in groep afremmen,achterwege laten, ombuigen

* Respect en begrip voor ouders / visie opmogelijkheden en beperkingen

* Pos. zelfbeeld opbouwen / competentieervaren

Ernstig gekwetst en ontregeld (cf. apart schema)Vraagstelling naar aparte methodieken (confrontatie met regels en grenzen; met vermijding,compensatie en schema verwerkelijking)) en gesystematiseerde omgeving (structuur, werken vanuithandelingsplan, fasering interventies, preventief werken) en leerproces (Problem Solving, SOVA ,identiteitsontwikkeling)

VISIE SETTING OP JONGERE EN NODEN

VISIE VANUIT MAATSCHAPPIJ OP HULPVERLENINGHulpverlening taxeren op meetbaar rendement, expliciteerbare doelenHulpvrager mondig en sturend in hulpverleningsprocesDirect fysiek ingrijpen wordt gezien als mishandeling (cf. rechten kind)

OUDERS

VISIE VAN SETTING OP OUDERSYSTEEMOnmachtig, schijnbaar onwillig, vaak uitgeput (cf. schema)Vraagste lling naar ontlasten van stress (opname, tijdelijk overnemen), begrip, hulp(opvoedingsvaardigheden), soms ook begrenzing ( insta lleren en bewaken rege ls)

* Geen negatieve coalitie met jongere / Openheid* Referen naar opvoeders* Overleggen in plaats van eisen* Zoon, dochter emotioneel aanvaarden

PH april ‘00-v2

VOORWAARDEN & INDICATOREN VAN VER-BINDING TUSSEN OPVOEDER EN JONGERE.VISIE SETTING OP OPVOEDERS

Opvoeder staa t centraal in de werkingStructuur- & ConfrontatiemodelProcesmodelVerschillende contexten verrekenen

* Negatieve ontwikkelingspiraalafremmen

* Positieve ontwikkelinghernemen

* Heropnemen ouderschap * Overstijgen en overschouwen

opvoedingsproces

Zwak begaafd ofLicht mentaal gehandicapt

Hoge impulsiviteitZwakke concentratieEmotioneel kwetsbaar

Ouderlijk milieu:#weinig consequent optreden/ wisselende betrokkenheid# gestoorde feedback (positief/negatief)# zwakke regelstelling / zwakke normen/ defect toezicht# ouder(s) met pathologie # weinig draagkracht / weinig oplossingsvermogen# economisch weinig stabiel# veel twist en onenigheid, geen positieve betrokkenheid# emotionele diskwalificatie

Verwaarlozings-MishandelingsMisbruiksituatie

Negatief zelfbeeld (weiniguitgetekendverschil tussen Reëel enIdeaal zelf, weinig onderscheid tussenZelf, Alter Zelf en Meta Zelf)Flaterend extern Zelfbeeld

Fundamenteel ongeloof in de eigenmogelijkheden om te veranderen.

Verlatingsangst, Woede, Aangeleerdehulpeloosheid, Stemmingswissel

Zwakke autonomiefunctie

Negatief beïnvloedbaar door peer-group

Afwijzing uitlokkenSchoolproblemen

Agressie(verbaal-fysisch)

Sexueel uitageren

Fugue

Diefstal

Liegen

Manipulatie

Risicogedrag

Somatiseren

Automutilatie

Depressie

Encopresis

(enuresis)PH '01 V4

1 1'

2

3

3'

4

4'5

5'

6

7'

I

IV

I’

I”

I”’

II

III V

Sociaal/Communicatief:Zwart - witdenken; weinigrolneming;weinig socialevaardigheden;primitievecoping:ontkenning,splitsing:attributie:eerder extern

A

B

V’

C

D

E

F

Zwak begaafd Licht mentaal gehandicaptZwakker verbaal dan perf.Stoornis executieve functiesBIS/BAS ontregelingVIM probleem

Maa

tsch

appi

j

Maatschappij

Maatschappij

Maatsch

appij

Hoge impulsiviteitZwakke concentratie(overbeweeglijk)Emotioneel kwetsbaar

Gezinsmilieu: BASAAL•Ouder(s) met pathologie / eigen onverwerkt verleden•Weinig oplossingvermogen•Weinig draagkracht in verhouding tot draaglast•Economisch weinig stabiel•Veel onderlinge twist en onenigheid•Relaties vaker gekleurd vanuit macht (wie bepaalt), neiging om de tegen positie in te nemen, agressief coping model•Gebroken gezinnen met kinderen uit verschillende relaties(ongelijk behandeld)OPVOEDINGSVAARDIGHEDEN•Weinig consequent optreden•Gestoorde feedback (positief/negatief)•Zwakke regelstelling, zwakke normen, defect toezicht•Geen positieve betrokkenheid eerder wisselend•Emotionele diskwalificatie•Gebroken gezinnen met kinderen uit verschillende relaties(ongelijk behandeld)•Zondebok mechanisme, parentificatie

Verwaarlozings-Mishandelings-Misbruiksituatie

Negatief zelfbeeld (weinig onderscheid ideaal beeld & zelfbeeld)Flaterend extern zelfbeeldZwakke AutonomiefunctieRechten toe-eigenenFundamenteel ongeloof in mogelijkheden tot verandering (intern & extern)

Wantrouwen, verlatingsangst, wraakgevoelens, hostiliteit, stemmingswissels, geringe frustratietolerantie

Onveilig, ambivalent gehecht / hunkerend

•Agressie(verbaal/fysiek)(reactief/proactief(dwinggedrag)•Seksueel uitageren•Fugue•Diefstal•Liegen•Manipulatie•Risicogedrag (drug, vuur)•Straf & afwijzing uitlokken•Hervalgedrag•Gestuwd gedrag

LeerproblemenSchoolmoeheid

SomatiserenTicsAutomutilatieDepressieEncopresis(enuresis)ObesitasFaalangst

Negatief beïnvloed door peergroup

•Zwart:wit denken•Weinig rolneming•(cognitief/emotioneel)•Ontkenning, splitsing•Passief, vermijden palliatief•Externe attributie•Idealiseren & verwerpen

PH ‘05 V6

2

1

2’

3

0

4

5

4’

III

III

III’

IV

A

B

C

D

3’

GVP in testen:Hulpvraag

Organisch, erfelijk, medisch:SBL,ATL, AVL,WISC, Bourdon Vos, HIPIC/Neo-Pi-R

GezinGKSII, Gezinssystementest,Familie relatietestNOSI, SOG

Sociale & communicatieve vaardighedenSIG, VISK

IdentiteitCBCL, YSR,TRF,NCKS, NPV-JCBSKTAT, ZATSchema vragenlijstSIW, SPWVIR

Gevoelens:ASLDISQBuss DurkeeCDI

GedragKLADVvGKVASEVNVESCL-90SASKid-SCID

UCLStressoren

De agressie paradox

Je wil contact leggen met het gekwetste zelf. Je empathieseert naar het lijden en het onrecht dat aangedaan is.Anderzijds zit ook iemand voor je die dader is van een agressieconflict, waarbij een ander te lijden had. Je weet dat aandacht belonend werkt.In de beroepscontext waar je werkt wordt soms verondersteld dat je de regels mee bewaakt.

Agressie-wettenP Men grijpt op korte termijn van wat door uitstel en invoeggedrag op

langere termijn niet verkrijgbaar is. Vaak wordt dit grijperig gedrag versterkt door opvoedingsfiguren die af en toe capituleren. Hierdoor ontstond een erg resistent gedrag, waarvoor vaak dan nog geen gedragsalternatieven voor handen zijn. Het feit dat men op lange termijn aversief wordt voor de omgeving, wordt niet verrekend.

P Agressief gedrag is een snelle methode om een teveel aan spanning te ventileren.

P Agressief is imago-verhogend naar de andere jongeren toe. P Vaak blijkt men na een agressieconflict tot een vorm van intimiteit,

nabijheid te komen die anders niet haalbaar lijkt. P Men blijft loyaal aan het thuismilieu: waar het thuis niet ging, gaat

het elders ook niet.

Basaal (be)handelingsklimaat

Practice Parameters CD

30 tot 50% van de verwijzing naar een kliniek gaat over CD (Kazdin, 1985).Prevalentie: 1,5 tot 3,4% van alle kinderen en adolescenten.Binnen de DSM wordt het concept Cd polithetisch benaderd: geen enkel criterium moet zeker aanwezig zijn om de diagnose te kunnen stellen; iedere combinatie van voldoende factoren leidt naar de diagnose.CD gaat samen met een grote co-morbiditeit van andere ziektebeelden. Deze hebben een negatieve invloed en prognose.Geen enkelvoudige interventie is afdoend. Multimodaleinterventies moeten ieder domein dat als disfunctioneel genoteerd wordt leeftijdsadequaat aanpakken.Medicatie als enige interventie is niet afdoende. Ze kan nuttig zijn als crisis en korte termijn interventie.

Lochman vat samen:

John E. Lochman, PhDThe University of Alabama

Box 870348, Department of Psychology, The University of Alabama

Tuscaloosa, AL 35487205-348-7678; jlochman@gp.as.ua.edu

Ghent, Belgium 9/02

Het verloop van agressief gedrag doorheen de ontwikkeling?

05

1015

2025

3035

4045

%

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11AGE (years)

GirlsBoys

De frequentie van fysieke agressie daalt continu tussen 2 en 12 jaar(Tremblay & LeMarquand, 2001)

Agressief gedrag als voorspeller van latere problemen:

Schools falen en problemen op schoolDruggebruikDelinquentie

020406080

100

6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

Cumulative Age of Onset of Serious Delinquency (Loeber & Farrington, 1998)

Perc

ent

Sekse-verschillen?

Meisjes bereiken niet zo’n hoog niveau en dalen sneller wat agressie betreft.Screening in de klas geeft voor kleuterschool kinderen een 2:1 verhouding jongens - meisjes( Conduct Problems Prevention Research Group, 1999; Lochman & Wells, in press-b)

De practice parameters spreken afhankelijk van de leeftijdscategorie van een 5:1 of 3,4:1 verhouding

Biologische & temperamentfactoren:

Voor kinderen (niet voor adolescenten – zie bijkomen groep van late starters) blijkt er een erfelijke factor te zijn.Alcoholproblemen en ondervoeding tijdens de zwangerschap en geboortecomplicaties hebben een effect.Er is een onderprikkeling van het autonoom zenuwstelsel (trage hartslag en huidgeleding)is geassocieerd met een ontremd temperament.

Hormonaal: Hogere hoeveelheid testosteron (alleen in adolescentie) en hogere cortisol hoeveelheden reactief op een provocatie zijn met meer gewelddadig gedrag verbonden, in gezinnen met lage SES en hoog misbuik. Deze bevindingen steunen het diathesis-stressmodel. (Dabbs & Morris, 1990; Scarpa et al, 1999)

Neuro-psychologisch: Laag IQ (vooral verbaal) is voorspeller CD. Verder zijn er slechtere executieve functies (aandacht, geheugen, remkracht, geheugen, besluitvorming en planning) (e.g., Caspi & Moffitt, 1995)

Biologische & temperamentfactoren:

Temperament: Kinderen welke op 6 maanden een moeilijk temperament hebben, vertonen (rapportage door moeder) later meer gedragsproblemen (Bates et al, 1991) .Diathesis-stressmodel: moeilijke kinderen lopen meer het risico op Cd wanneer dit in combinatie valt met slechte ouderlijke vaardigheden.Verbanden tussen agressie en biologische factoren als arousal, hormonen en neurotransmitters gelden in de twee richtingen.

Biologische & temperamentfactoren:

Buurt & Peers:

Buurtvariabelen als criminaliteit en sociale cohesie voorspellen gedragsproblemen bij kinderen (Majumder, Moss & Murrelle, 1998; Maughan, 2001)

De relatie is rechtstreeks en onrechtstreeks (Gorman-Smith & Tolan, 1998; Lynch & Cicchetti, 1998)

Verwerping door peers is een voorspeller van delinquentie, schools mislukken, internaliserende problemen, adolescentie zwangerschap en druggebruik. De kans op integratie in en deviante groep stijgt. Dit is op zichzelf een bijkomende risicofactor.

Lochman vervolgt:

Naast de biologische (genetisch, hormonale),temperament, buurt en peer factoren zijn er sociaal en cognitieve processen en emotieregulatie die later ontwikkelen.Vanaf 3 jaar ontstaan de 3 belangrijkste factoren voor zelf regulatie:

Ontwikkeling van gedragscontrole.Ontwikkeling van inlevingsvermogenBeheersen van negatieve emotie.

Agressief gedrag is verbonden met woede.Woede wordt versterkt door slechte ouderlijke vaardigheden (te sterke discipline of vermijdend gedrag).Blootstelling aan een woedemodel verhoogt het optreden van woede.Taal is belangrijk in het leren beheersen van woede.Proactieve agressie: vrijwillige, berekende woede, welke uren en dagen kan aanhouden. Reactieveagressie: gaat gepaard met fysiologische arousal en kan enkele minuten duren.

Lochman vervolgt:

Reactieve & Proactieve Agressie(Dodge & Coie, 1987; Dodge, Lochman, Harnish, Bates & Pettit, 1997; Lochman & Wells, 1999)

Reactieve Agressie:CoderingsfoutenVijandige attributieLagere sociale en algemene competentieMeer bedroefd en triestigMeer wreed en niet betrokken ouderschapGeweld in de buurt

Proactieve Agressie:Verwachting dat agressie zal lonenLaag angstgevoelCognitieve deregulatie –weinig bekommernis voor lange termijn gevolgen en doelenBetrokken bij peers die afwijkend gedrag goed keuren

4 succesvolle therapieën

Programma’s werkend via contingentie managementOuderlijke vaardigheidstrainingCognitief gedragsmatige vaardigheidstrainingMedicatie (rilatine voor ADHD groep)

Belangrijke beperkingen

Grote groep kinderen met CD normaliseert nietVooral voor de leeftijd van 8 jaar zijn er efficiënte interventies. Voor oudere jongeren moeten er betere interventies ontwikkeld wordenDe transfer van het behandelingseffect over verschillende contexten van functioneren is eerder geringDe behandelingseffecten zijn over tijd niet altijd stabiel

TherapieZelfbeeld / CognitiesRolnemingSociale vaardighedenProblem solvingOuderlijke vaardighedenImpulsbeheersing / relaxatieOmgevingscontroleRelapse prevention

LEEFGROEPWERKINPUTOUTPUT

Cl.

G e e n m o tiva t ieve ro n d e rs te ld b ijjo n g e re

re g le m e n t:G lo b a a l- le e f g ro e p

O p vo e d e r sp ilfig u u r insy st e e m

S p lits in g s ch o o l-m p im e t k o e p el

C o n t in u ït e it v a n z o

TR A N S A C TI E

TI JD

INDIVIDUEEL WERK

Handelingsplanning en Verslaggeving via geïntegreerd bundel.

P.H. maart '02

MPI WAGENSCHOT - STUURGROEP OPVOEDING - Beschrijving van transactie, , communicatie en verslagstructuur doorheen de tijd, van opname tot oriëntatie

Jongere:% en&10-21 jaar

Basisdossier (6 weken-3mnd)* jaarlijkse actualisatie van vaste rubrieken (hulpvraag, besluit)* maandelijks (via filmische kaders) terugkoppelen naar en bijsturen van

handelingsplan Onderliggend: diepgang + volledigheid

Analyse L Synthese L Handeling L Evaluatie

Daarom! Waarom! Ik kies!Autoriteitskader Legitimatie Handelen Thematisch werkenAfremmen neg gedrag Positieve feedbackRegelstellend / Controle LuisterendDirectief (in e igen naam spreken) StimulerendVasthoudend Toenaderend

SOVA P. SOLVING ZEPOBegrenzing &Beeldvorming

Stroomdiagram van Aanmelding over Opname tot Oriëntatie! (Telefonische) aanmelding! Opvragen gegevens! Ontvankelijk verklaren / Doorverwijzen! Uitnodigen cliënt, ouders, verwijzer / Samenstellen intaketeam - voorbereiden intake! Intake & Kennismakingsgesprek:< Kennismaking / schets procedure (eerst ouders, dan pas jongere erbij)< Ingaan op aanmeldingsvraag; bevraging problematiek< Voorstellen: MPI / School; opnamecontract als leidraad / Structuur en Confronatiemodel< Afstemmen, onduidelijkheden uitklaren, verdere afspraken

! Evaluatie door intake team: Ja / Nee (+ liefst alternatief) of Voorwaardelijk Ja! Beslissing kenbaar maken! Huisbezoek: ondertekenen contract / opvolging Vlaams Fonds / administratie! Opnamemoment< Fase 1: Begrenzing en Beeldvorming / Autotriteitskader

P Afremmen negatief gedragP Regelstellend, controleP Directief / Vasthoudend

< Fase 2: Ontwikkelingsfase: P Sov, Problem solvingP Legitimatie van ons handelenP Positieve feedback

< Fase3: Consolidatie& OriënatiefaseP Thematisch werken / ZepoP Luisterend, stimulerendP Eigen keuzes leren maken en op gevolgen leren inschatten

! Oriëntatie & nazorg

Ouderwerking:3 exploratiie & info

uitwisseling

3 opbouwen werkrelatie:L vertrouwen opbouwenL weerstanden hanterenL probleemduiding

3 samenwerkingLmotivatie om aan

problemen te werkenL communicatieve &

ouderlijke vaardighedenL steun bieden

3 overname door ouders en/ofandere diensten

Taakvelden (Kok) Conflictanalyse / Hantering

Therapiefasering Lineham

Therapiefasering Young

1.basisfuncties / veiligheid

1.functionele analyses in operante termen ( contin-gentiemanagement, stimuluscontrole, responspreventie / mediatieprogramma’s)

1.installeren van veiligheid afbouw suïcidaal gedrag

1. Relatie leggen, rationale, praktische afspraken

2.vermindering van gedrag dat de therapie verstoort aangepaste sociale vaar-digheidstraining: Kernoplettendheidsvaardigheden:(Redelijke zelf, Emotionele Zelf, Wijze Zelf) (observeren, beschrijven, participeren / oordeelsvrije houding aannemen, aandacht richten op één ding tegelijk, effectief zijn) Intermenselijke effectiviteitsviteitsvaardigheden; Emotieregulatievaardigheden; Vaardigheden voor het verdragen van crisis

2. Symptoom en crisismanagement

2.sociaal klimaat 2.sociale vaardigheidstraining, problem solving, rolneming, zelfcontrole

3. Correctie denkfouten, schema-identificatie en opsporen van historische wortels

3.verwerking traumatiserend verleden

3.individueel therapeutisch opvoeden

3.functionele analyses via referentiële conditionering (cf teken-betekende); identiteitsopbouw cognitief werken

4.opbouw zelfrespect bereiken individuele doe-len

4. Traumaverwerking en schemaverandering

5. Afronding

Argumentatie visie op restgroep vanuit literatuur

Quay

Biologische structuren

Quay onderscheidt in de hersenen drie structuren: • een systeem dat reageert op de ongeconditioneerde prikkels als pijn en straf • een gedragsactiverend systeem dat antwoordt op geconditioneerde prikkels voor beloning, vermijden en uitblijven van straf• een systeem dat een inhiberende functie heeft. Dit systeem reageert op geconditioneerde prikkels samenhangend met straf en het uitblijven van beloning, alsook op de nieuwheid van een situatie.

Bij ADHD jongeren is er een tekort aan remkracht vanuit het inhiberend systeem. Bij conduct disorder kinderen is er bovendien een overactiviteit van het activeringssysteem dat zich richt op het opzoeken van beloningen. Zelfs al leidt de beloning tot straf op iets langere termijn, dan nog zal er actief opzoeken zijn.

Jeffrey Young

Schema theorie

Kenmerken As2 stoornisCdiffuse presentatie van vage slecht

gedefinieerde klachten; het is moeilijk te bepalen waaraan te werken.

Cinterpersoonlijke problemen: de samenwerkingrelatie met de therapeut loopt ook hierdoor moeilijk.

Crigiditeit: onbuigzame patronen van denken en handelen, die moeilijk uit te dagen zijn.

Ccognitieve en affectieve vermijding waardoor standaardtechnieken uit de traditionele cognitieve therapie niet kunnen worden toegepast. (Young,J. en Pijnaker, H., ‘99)

Soorten cognities

BASISSCHEMA’S

CONDITIONELE ASSUMPTIES

STRATEGISCHE ASSUMPTIES

AUTOMATISCHE GEDACHTEN

(ATTITUDES)

Schema theorie

Psychopathologie bestaat uit de hypervigilantie van bepaalde schema’s die waarnemen, interpretatie, beleving, geheugenwerking en formuleren van antwoord beïnvloeden

Werken met child modesAFWEZIGE OUDERSFeestende moeder die me niet beschermt tegen vriendjesVader .... Afwezig en gelijkenis met K..* Ik kleed me uitdagend, ik wil naaktmodel zijn, ik spreek seks

casettes in.* (Omkering) Ik speel hulpverlener voor Jan (mijn vriend).

HET KIND IN MIJ* Ze laten me alleen.* Ze beschermen me niet.* Ik kan de opdrachten nog niet aan, ben nog een klein meisje* Ik ben het beu om de problemen voor anderen op te lossen* Anderen zijn mooier (zus)* Ik ben het beu om alsmaar mijn best te doen terwijl niemand naar mij omkijkt.

ZELF BESTRAFFER* Ge kunt niets domme trut, blijf maar dromen* Ik drink als ik een kans zie mezelf te pletter* Ik ben dom en lelijk.

HET KWADE KIND / DE REBEL* Wacht maar ik zet het jullie betaald.* Mijn pa zal voor mij betalen.* Als gij peist dat ik voor uw schone ogen opdrachten zal

uitvoeren, dan zijt ge aan het verkeerde adres.* Ik ben beter dan de rest* Als ge me zin niet geeft, dan ga ik uit de bol; ik ben koppig* Ik vertrek op mijn 18de

TERUGTREKKER* Ik praat, ik verkoop show, maar steek mijn

onzekerheid weg door te spreken van later* Ik ga in discussies over détails om mijn

onmacht te verstoppen.* Ik doe mijn best niet want het stelt toch niets

voor (school/job)* Ik fantaseer er op los.

DE VOLWASSENE / DE OVERSCHOUWER* Het wordt tijd dat ik iets van mijn leven maak.

PH. ‘00-v2

Gestuwd gedrag

Gestuwd gedrag impliceert dat het gedrag de leerwetten (schijnbaar ) niet meer volgt. Waar onder normale omstandigheden een positief gevolg leidt tot gedragstoename en een negatief gedrag tot de afname van een bepaald gedrag treedt dit hier niet op. Welke reactie men ook geeft, we merken een toename van het deviante gedrag. We kunnen ditmet een voorbeeld rond automutilatie illustreren. Verhoogde aandacht uit de omgeving geeft logischer wijze een bekrachtiging van de appél functie van dit gedrag. Een negatieve reactie leidt juist niet (in tegenstelling tot de leerwetten) tot een vermindering van het probleemgedrag. Immers worden door de negatieve reactie een aantal cognities getriggerd bv.” ‘t is altijd ik”), die verdere negatieve emotie aanzwengelen. op haar beurt is de verhoogde emotie reden om het gedrag verder te blijven stellen. Naar interventie komt het erop neer deze ketens van gestuwd gedrag zo vroeg mogelijk te couperen en een alternatief gedrag te laten ontwikkelen.

Bewijs voor structurerende aanpakvanuit de schema theorie

De theorie van Arntz die zegt dat mensen met een persoonlijkheidsstoornis of (as2 stoornis) in tegenstelling tot mensen met een as1 stoornis geen schema’s rond “normaliteit” ter beschikking hebben, en ze dus eerst moeten aangeleerd worden.De opvatting van Arntz dat mensen met een antisociale persoonlijkheidsstoornis dienen geconfronteerd te worden met regels en normen en met de kost die een overtreding met zich meebrengt.De opvatting over gestuwd gedrag

Conclusie vanuit schema therapie

Het onderscheid tussen een as1 en een as2 stoornis evenals de theorie rond gestuwd gedrag brengt een aantal belangrijke aspecten voor deze extreme publieksgroep onder de aandacht.

Patterson

Opvoedingsvaardigheden

PattersonHij vond een relatie tussen het ontstaan van antisociaal gedrag en een gebrek aan monitoringen disciplinering. Vermoedelijk zullen de positieve vaardigheden (betrokkenheid, interpersoonlijk probleem oplossen en bekrachtigen) wel een gunstig effect hebben op het zelfbeeld en zo onrechtstreeks op het afremmen van negatief gedrag. Dit zou echter een trager werkend mechanisme kunnen zijn.Dus moeten we ook de ouderlijke factor voldoende in kaart brengenBovendien verrekenen dat deze moeilijke groep een andere aanbreng van deze vaardigheden vraagt

Dodge

Agressieve interpratiebias

Een gebeuren in de buitenwereldsneller als vijandig, bedreigendzullen interpreteren. Ze bij het verwerken van deinformatie belangrijke informatieover het hoofd zien Ze minder oplossingsmethodeszullen bedenken dan nietagressieve jongeren.Ze meeragressieve oplossingsmethodeszullen bedenken. Hun gedrag reden is tot afwijzingwat op zich weer het begin vormtvan een meer agressieveinterpretatie en gedrag.

Vraag?

Hoe kan men de emotionele kwetsbaarheid meten?

Slot & Spanjaard

Vergelijking met competentiemodel

Het competentiemodel

PROTECTIEVE FACTOREN

ONTWIKKELINGSTAKEN

VAARDIGHEDEN

STRESSOREN

Het Competentiemodel van Slot ingekleurd vanuit het Structuur en confrontatiemodel

gezin /omgeving:* onveilige buurt* sociaal economisch zwak* - opvoedingsvaardigheden* eigen niet verwerkte ziektegeschiedenis/pathologie* veelvuldige schoolwissels* neg peers

* vaak moeilijke hechting* zwakke autonomiefunctie* negatief weinig uitgetekend zelfbeeld* weinig rolneming* gn respect voor eigen lichaam* zwakke normering

organisch:emotioneel kwetsbaarzwakbegaafdimpulsiviteit / zwakke concentratie/ overachtiefsyndromen: Gilles de la Tourette, Klinefelter,..

traumata:* mishandeling* misbruik* verlating* wisseling school & setting

PH ‘00 - V1

Vergelijking Wagenschot -Competentiemodel

Gemeenschappelijk aan beiden: I. Beiden vertrekken van een ontwikkelingsmodel. Model betekent dat we een

theorie hebben over de publieksgroep, dat we doelstellingen hebben en daar een expliciete methodiek bij laten aansluiten. Het model van Slot heeft wel een empirische ondersteuning. Het model waar wij mee werken is een ervaringsmodel.

II. In beide modellen wordt er gewerkt op vaardigheden en problem solving technieken gekoppeld aan leeftijdseisen. Men werkt dus, zeker in de aanvangsfase, op gedrag eerder dan op emotie. Beide modellen staan (zeker in een aanvangsfase) terughoudend ten opzichte van emotieventilatie als helende factor.

III. Bij beide modellen worden de positieve elementen in kaart gebracht. IV. Beide modellen hebben een aantal gemeenschappelijke elementen: het definiëren van

regels & bepalen van routines, ingaan op de basishoudingen van de opvoeders naar de jongeren (en elkaar toe), het werken met een individueel programma en oog hebben voor crisishantering.

V. Het gaat bij beiden om een gefaseerd proces.

Vergelijking Wagenschot -Competentiemodel

Verschillend tussen beide modellen I. In het model dat wij hanteren wordt de impact van

psychopathologie zwaarder ingeschat (cf. meerlagig en meervoudigprobleemgedrag). Het motivationeel “kapot zitten” (met de erbijhorende ontkenningen), de emotionele kwetsbaarheid, deondergane trauma’s, de negatieve input vanuit het gezinsmilieu bijonze publieksgroep zijn naar onze mening niet louter om te kerendoor een positieve benadering. We verwijzen hier ook naar detheorie van Gray.

II. Hier willen we aan toe voegen dat het negatief gedrag vaakgeautomatiseerd is. Dit wil zeggen dat het gedrag minderbeïnvloed wordt vanuit de consequenties die erop volgen. Het zijneerder de discriminatieve stimuli die een bijna automatisch verloopvan het proces triggeren. Geautomatiseerd gedrag wordt vanuitandere hersengebieden gestuurd dan nieuw in te oefenen gedrag.

Vergelijking Wagenschot -Competentiemodel

III. We gaan er aansluitend bij het voorgaande van uit dat dwingerig gedrag vaak intermittent bekrachtigd werd. Dit betekent dat het resistent tegen uitdoving.

IV. Vaardigheidstraining is bij ons belangrijk. Ze staat echter veel minder centraal. We werken/verrekenen veel sterker elementen rond zelfbeeld en cognitieve schema’s. In het competentiemodel is er een sterk positieve benadering die overweegt. In het conflict en structuurmodel is er een periode van begrenzen en vaak negatieve feedback. Het positieve is in die periode eerder te vinden in het engagement (“We laten u niet los”; “Hier raak je niet weg door slecht gedrag”).

De voorgaande punten rond de kerneigenschappen van onze publieksgroep vormen de motivatie tot onze andersoortige aanpak.

V. Het contextuele, verschillende perspectieven, hanteringsgedrag, ziektetheorie en loyaliteiten worden in ons model meer verrekend. Om het met een boutade te zeggen: “Het gezin is meer dan een verzameling van protectieve factoren en stressoren”.

VI. Het competentiemodel werkt zeer sterk in op een aspect (het opdrijven van vaardigheden binnen een uitgesproken positieve sfeer). Wij werken breder, op verschillende terreinen maar minder diep.

VII. Alhoewel wij gestructureerd werken (een uitgebreid regelpakket door alle opvoeders consequent toegepast) is het competentiemodel veel meer uitgewerkt (cf. vrijheidsgraden, het opsplitsen van vaardigheden in deelvaardigheden, werken met basisrechten en een bijkomend te verdienen privilege)

VIII. In het competentiemodel krijgt de groep veel uitleg over wat er met de andere jongeren aan de hand is, en wordt hen vaak expliciet om hun medewerking gevraagd. We houden het hier nogal op het recht op een persoonlijk en privé(be)leven door de jongeren: “Ieder bemoeit zich met zijn eigen problemen en betrekt er geen anderen bij dan de groepsleiding”.

IX. Anderzijds zullen we de jongere in aanvang weinig keuzes aanbieden. Vanuit een opgelegd/afgedwongen programma & regelstructuur willen we gaandeweg komen tot succeservaring, inspraak en meer zelfsturing. Binnen het competentiemodel verloopt het ganse proces positiever en sneller.

X. In de aanvangsfase is er in ons model een belangrijke nadruk op de afbouw van probleemgedrag. In het competentiemodel richt men zich sterk op het faciliteren van bestaand en het aanleren van nieuw gedrag. Indien bepaalde ontwikkelingstaken te zwaar zijn, wordt er aan taakverlichting gedaan. Bij te lichte taken wordt aan taakverzwaring gedaan. Binnen beide modellen is het belangrijk dat men taken aanbiedt die juist boven het huidige vaardigheidsniveau liggen.

Voorlopige conclusie?

Er zijn binnen diverse psychologische theorieën bewijzen te vinden voor het bestaan van een restgroepDeze gegevens dienen ook gebruikt om de groep in kaart te brengenEr dienen aparte methodieken aangepast voor deze groep ontwikkeld te worden

Voorlopige conclusie?

De bestaande personeels omkadering is ontoereikend voor een veilige en kwaliteitsvolle opvangHypothese: Misschien kan via een grotere investering in preventief werken in de eerste jeugdjaren de groep zodanig afgeslankt worden dat we met de zelfde personeels omkadering minder jongeren moet opvangen

Belangrijke modellen

Model NovacoCognitieve Processen

WoedeGedragsreactie

* frustratie* ergernis* belediging* onrechtvaardigheid* aanval

* inschatting / interpretatie* verwachtingen* zelfspraak

Arousal+Cognitievebetekenisverlening

* verbale agressie* fysieke agressie* passieve agressie* ontsnappings of vermijdingsgedrag

Uitwendige Elementen

Marlatt keten bij daders:

Eerste contactAanvang met diagnostiek en contractfase.Daderscript, rationalisaties aanpakken, slachtofferempathie.Hervalpreventie.

DaderketenLevens-onevenwichten(moeters >mogers en willers)

HRS

Geen adequate Coping

Dalende zelfdoeltreffendheiddalend gevoel van zelfwaarde

+

Verwachting positieve uitkomst van eenafwijkend gedrag

+

Aandrang& Mentale ApetijtZuchtigheidPsychisch t oenaderingsgedrag

BOB

Rationalisatie

SOB Struikeling Herval

Begrippen:1ste componentHRS: : Elke bedreiging voor de zelfcontrole, waardoor de kans op een struikeling groter wordt: negatieve emoties, negatieve fysieke toestand, conflict met de buitenwereld, sociale druk. Geen adequate coping. De persoon slaagt er niet in een bevredigend antwoord te vinden, waardoor de situatie indien ze aanhoudt het zelfgevoel zal ondermijnen Zelfbeeld zakt: Ik ben slecht en zwak, niemand zorgt voor mij, men heeft een pik op mij. Verwachting positieve uitkomst: Als ik hem of haar graag zie, dan komt alles in orde. Hier situeren we ook een gevoel van broeierigheid: een soort onbewust voorafgaand weten van wat er komen gaat - met daarbij de bevrediging op korte termijn, waarop men vindt dat men wel recht heeft gezien alle miserie. Om mij goed tevoelen heb ik seks nodig. Zuchtigheid en aandrang nemen toe: Ook de gedachte wordt prominenter dat een aandrang pas zal weggaan na uitleving. In afwachting hiervan zal de spanning toenemen. Het cathartisch principe rond emoties is een veel gehoord principe dat echter wetenschappelijk niet houdbaar is Rationalisatie: ontkenning van feiten, verantwoordelijkheid/ aandeel, intentionaliteit, impact op cliënt. Struikeling: Men gaat in de richting van het delict door een mentale constructie: bv. masturbatie met deviante fantasie. Het gaat nog niet echt over de uitvoer van onterecht gedrag. Herval: P. Cosyns e.a. spreken van het "zie-je-wel" effect. Door de voorafgaande fantasie daalt de zelfachting nog meer, men heeft het gevoel de controle verloren te zijn, de verwachting van (hernieuwd) falen wordt zeer hevig. Het komt tot een botsing (cognitieve dissonantie) tussen de beleefde fantasie enerzijds en de overtuiging geen dader (meer) te zijn. Dit conflict leidt tot schuld. Schuld vormt een motivatie om iets te ondernemen om dit gevoel weg te werken. De actiebereidheid en het niet beschikken over alternatieven betekent dat de enige manier om de dissonantie op te heffen een bezwijking is. Binnen de attributietheorie zien we hier twee markante gegevens: Een specifieke tijdelijke toestand van onmacht wordt verbreed tot globaal en duurzaam: altijd en overal. Het mislukken wordt niet meer extern gelegd (ze zijn tegen mij) maar intern: "Ik ben zwak en zal nooit goed kunnen doen. De onthoudingregel is geschonden, waarom zou ik nog stoppen?" We herhalen hier het gevaar van het louter sanctioneren op morele basis. Delicten plegen is een bewijs van slechtheid en zwakheid. Eens de jongere tot de conclusie komt dat hij zwak is en niets waard, kan hij de bestaande spanning tussen de negatieve toestand in zijn leven enerzijds en de zuchtigheid anderzijds opheffen door toe te geven aan het delict, wat alle zwakke mensen zouden doen - waarvan hij nu eenmaal deel van uitmaakt.

Begrippen:2de componentOnevenwicht tussen moeters en mogers: Iemand die zich vooral gesteld ziet voor verplichtingen en weinig eigen keuzes kan maken; er bovendien weinig genot is, krijgt een gevoel van zelfdeprivatie en daaruit voortvloeiend de neiging om zich ook eens te laten gaan. Hierdoor zien we een toename van de aandrang. BOB: De behoefte op onmiddellijke bevrediging geeft aanleiding tot het verder toenemen van aandrang (dwangmatige behoefte - "die alleen maar zal toenemen zolang men niet involgt" en zuchtigheid ( wat diffuus subjectief verlangen naar bevrediging). Naast het levensonevenwicht is ook het laag zelfbeeld en de foute attributie (zie vorige component) een discriminatieve stimulus voor het toenemen van de aandrang. SOB: Schijnbaar Onbelangrijke beslissingen (komen naar ons aanvoelen ook in component een voor). Van verhoogde aandrang naar uitleving zijn er tussenliggende fasen. De aandrang wordt tijdelijk gesublimeerd in fantasie. Hierover ontstaat schuld. Dit vormt de basis van een toenadering vermijdingsconflict. Dit conflict geeft aanleiding tot een soort onbewuste planning. Naar de uitvoering van de planning wordt toegewerkt via zogezegd onbelangrijke beslissingen (bijvoorbeeld nog eens op de kamer gaan kijken).

Life Space Crisis Intervention

6 fasen in een interventieDrain offTime lineCentral IssueInsightNew SkillsTransfer of learning

6 types van gesprek

Red flag (tap in, carry in, carry over): veel emotie, verschuiving.The reality rub: vervorming van tijdslijn uit eigen belang.Symptom enstrangement: verstard in asociale moraal, wet v.d. straat; kiezel in vijver als enige interventie.The Massaging Numb values: goede bedoeling, telkens herhalende feiten met schuldbesef (cfr mishandeling in de voorgeschiedenis).The New Tools: gebrekkige vaardighedenThe manipulation of the body boundaries (set up, falsefriendship)

Kenmerkend

Positieve sfeer, veel attenderenInleving in perceptie/gevoelens cliënt = contactNiet moraliseren, preken, wel vanuit de regel sprekenBelang lichaamstaalRitme van cliënt volgen

Bos & bomen?

Novaco & Dalgleish

Samenhang situatie-gedachten-gevoelens(Power & Dalgleish)

Gebeurtenis

Schematisch ModelNiveau

AssociatiefNiveau

PropositioneelNiveau

Route 1

Route 2Intern/Extern

Hoogst

Laagst

Midden

Visueel

Auditief

Tactiel

Olfactorisch

Degustatief

Belangrijke bedenking:

Het stressmodel van Lazarus (zie o.a. Novaco) leert dat er twee fases zijn in de cognitieve inschatting.Het model van Power en Dalgleish en dat wat Mayne & Ambrose inbrengen leert dat er een snelle associatieve niet verbale weg is naar emotie.Een geïntegreerd model vraagt naar uitzuivering.

Ofwel benoemt men de associatieve route als een voorfase en beschrijft men daaropvolgend 2 cognitieve inschattingen.Ofwel neemt men de associatieve route als het begin van de fase waarin de first appraisal valt. Op deze manier behoudt men het mode l met twee fases.

Opvolgschema’s

Opvolgschema:AFSPRAKEN RUDY WE WERKEN MET TWEE STAPPEN: STAP 1: ORANJE: "Rudy pas op".

Rudy krijgt twee minuten tijd om zich te corrigeren. STAP 2: ROOD: "Rudy Stop-Ga naar uw kamer"

3 Indien Rudy zich binnen de 2 minuten niet herpakt heeft - of indien in één uur twee oranje signalen gegeven worden.

3 Rudy gaat naar zijn kamer. Luistert 15 minuten naar ontspannende muziek - Maakt ademhalingsoefening, ontspant, denkt aan iets plezierig.

3 Opvoeder komt na 15 minuten kijken. Indien nog teveel spanning º15 minuten touw springen in de turnzaal. Rudy kan bij te hoge spanning ook vragen om te oefenen, zonder eerst een Rood signaal te krijgen.

BELONING: 100 fr basiszakgeld per week Iedere avond voor het slapen wordt met de opvoeder een evaluatie gemaakt. Indien een punt goed was, wordt OK gezet. Indien geen STOP 3 20 fr extra zakgeld

3 30 minuten uitgang in weekend (op te sparen - maar in overleg met de mentor te gebruiken) ZWARE OVERTREDINGEN: 3 Medicatie niet nemen (na verwittiging blijven weigeren) 3 Niet naar kamer willen gaan na STOP 3 Fysiek conflict met opvoeder Rudy kan hier niet verder. Hij wordt aan de deur gezet. Hij wordt bij de

gdrechter ontboden. Deze beslist wat verder te doen staat. OPMERKINGEN:

3 Misschien is Rudy niet akkoord met een Oranje of Rood teken. Toch luistert hij: 1 maal per week heeft hij een gesprek met zijn mentor. Hij kan dan zeggen wat hij niet juist vond. Mogelijk kan er dan een gesprek zijn met de opvoeder waarmee Rudy niet akkoord gaat.

Het is wel belangrijk dat Rudy de signalen van de opvoeders opvolgt of hij ze nu juist vindt of niet. 3 Bij diefstal buiten het centrum: Zakgeldkaart - Terug vergoeden schade

binnen het centrum: Terug vergoeden schade - Leefgroeparrest behoudens verdiende uitgang.

Week: Maandag Dinsdag Woensdag

Donderdag

Vrijdag Zaterdag Zondag Totaal week:

GEDRAG - VERBODEN: 3 Afwenden isoleren van anderen -rug draaien naar anderen 3 Schelden, uitmaken gasten of opvoeders 3 Kritiek geven op gasten opvoeders, centrum

20 fr x = 30' x =

ETEN - TAFEL: 3 Gezonde voeding - geen kruidensoepjes 3 Proper eten

Totaal Stand: Geld: Vorige stand: Deze week: Totaal: Uitgang: Vorige stand: Deze week: Totaal:

HYGIENE: 3 Alle dagen een Douche 3 Propere onderkledij

MEDICATIE: 3 Zelf vragen bij avondeten

Beloning: JA/NEE

AFSPRAKEN RUDY

Sociale vaardigheden?

Sociale vaardighedenDe Moeder van alle Sociale Vaardigheden: de Meta Vaardigheid.

I. Timing / Gepaste moment/Plaats-Omgeving

• Ben je op een plaats, in een omgeving waar een gesprek mogelijk is? • Ga na of de ander tijd heeft om nu met je te praten. Hoe is zijn stemming? • Ben je zelf wel in de juiste stemming? • Als je iets wil zeggen bepaal je best op voorhand wat je gaat zeggen, ook wat je liever niet zegt. (Eerst

denken, dan doen!)

Op het veld Contact leggen/ Kenbaar maken • Zeg of toon duidelijk, de andere dat je iets wil zeggen.

• Vraag of hij tijd heeft

II. Duidelijk spreken / luisteren • Als je naar iemand luistert, laat de ander uitspreken; blijf interesse tonen (aankijken, knikken). Hiermee toon je dat je wat de ander zegt (de boodschap) goed wil opvangen.

• Spreek concreet (over feiten), luid, duidelijk, vriendelijk, beleefd en verlies jezelf niet in détails. • Als je een vraag stelt poog de reden te geven voor je vraag.

Aanpakken & Opheldering & Terug geven

Wat

• Controleer of jouw boodschap begrepen werd zoals je bedoelde. • Als je merkt dat iets niet juist gezegd werd of begrepen werd, verbeter jezelf. • Controleer of je de ander juist begrijpt. Laat even bezinken als de spanning te hoog wordt. Herhaal het in

eigen woorden • Vraag bijkomende uitleg of geef die als de ander je niet begrijpt. • Geef aan waar je akkoord kan gaan met wat de ander zegt en waar je een en ander niet begrijpt.

Begrijpen ≠ akkoord gaan. • Poog te weten te komen wat het gevoel van de ander is. Kan je dit weer proberen te geven. • Gevoelens en gedachten hebben altijd een reden, zoek die! • Fout: Stukjes uit het verhaal halen en daar over beginnen ruziën. → Juist: Je gaat in op volledige verhaal • Fout: Er zaken van vroeger bijhalen (oude koeien uit de gracht halen) maakt de ander gewoon kwaad

→Juist: Blijf zoveel mogelijk bij de situatie die zich hier en nu afspeelt • Fout: Er is een juiste oplossing voor probleem. →Juist: Voor iedere probleem bedenk je meerdere

oplossingen; Bekijk samen met de ander wat de beste is.

De w

edstrijd: blijf sportief, volg de regels Missers & Oplossingen

Hoe

• Meen wat je zegt, wees echt. • Je mag de ander zijn gedachten niet lezen→ Laat de ander voor zichzelf praten. Je weet nooit uit jezelf

wat de ander voelt of denkt. • fout Spreken in plaats van een ander (bijv. “Men zegt) is → Juist: Spreek in eigen naam: “Ik voel, ik

denk”, niet: “Jij bent, jij voelt”. Ik gericht praten betekent niet dat je een hoge dunk van jezelf hebt. • Een vraag stellen aan de ander, maar zijn antwoord niet willen horen. Als je de andere door een vraag de

keuze laat, dan moet je wat hij ook kiest volgen. Anders stel je geen vraag maar eis je iets. • Veralgemeningen en verwijten naar de ander, waarbij gebruik gemaakt wordt van de woorden altijd,

nooit, overal. . Als je de ander verwijten maakt over zijn persoon, dan is de kans groot dat die zich aangevallen voelt. Daarop volgend zich verdedigt zonder echt te luisteren of samen naar een oplossing te zoeken.

• Blijf rustig, houd jezelf onder controle.

Het

einde van het spel

III. Afronding Anja DR. & Paul H. v1-‘02

• Bedank de ander om te luisteren, voor het gesprekje. • Als je merkt dat je uit een discussie niet uit raakt, spreek dan af om er later eens op terug te komen (nadat

je beiden hebt nagedacht) • Bied je excuses aan als je merkt dat je te grof was op bepaalde momenten

Geef duidelijk een duidelijke boodschap!

Ontvang duidelijk een duidelijke boodschap!