Afzendadres: Vlaams Patiëntenplatform vzw – Groenveldstraat 15 – 3001 Heverlee v.u. G. Reynders-Broos – Residentie Borgeind, Borgeindstraat 13/5 – 2900 Schoten nummer 68 – juni 2013 – verschijnt per jaar in jan - ma - jun - sept en nov Afgiftekantoor 3000 - Leuven Mail Erkenningsnummer: P2A8311

De nieuwsbrief van het Vlaams Patiëntenplatform Juni 2013 – nr. 68

De zomer is in het land! p. 2

Verslag Algemene Vergadering 23 maart p. 3

Lezing over kwaliteit van zorg door dr. Kris Vanhaecht p. 3

Een patiëntenrecht in de kijker: het recht op vrije keuze van zorgverlener p. 6

Veilig op reis p. 7

Deel je mening over kankerscreening! p. 9

Vlaamse Patiënten Peiling p. 9

NIEUW: Standpunttekst over gezondheidsgegevens in het kader van verzekeringen p. 10

Infomoment levenseinde p. 11

2 | Samenspraak

De zomer is in het land! De zomer staat voor de deur. Na een heel wisselvallige lente wensen de medewerkers en bestuursleden van het Vlaams Patiëntenplatform vzw (VPP) jullie een deugddoende en zonovergoten vakantie! Ook de medewerkers en bestuursleden van het VPP zullen hun activiteiten tijdens de zomerperiode op een lager pitje zetten om er vanaf september weer volop in te kunnen vliegen. Vanaf september zetten ook de verschillende studiegroepen en klankbordgroepen weer hun werkzaamheden verder. Je kan uiteraard wel gedurende de zomerperiode telefonisch of via e-mail contact opnemen met de medewerkers van het VPP. Voor meer informatie over de vergaderdata van de klankbordgroepen Antwerpen, Oost-Vlaanderen, West-Vlaanderen, Limburg en Limburg geestelijke gezondheid kan je terecht bij één van de medewerkers op het nummer 016 23 05 26 of via info@vlaamspatientenplatform.be. De data van de studiegroepen medicatie, werk en tegemoetkomingen, geestelijke gezondheid en verzekeringen sommen we hier nog even op: Studiegroep verzekeringen

woensdag 11 september 2013

woensdag 13 november 2013 Studiegroep medicatie

donderdag 31 oktober 2013

donderdag 19 december 2013

Studiegroep werk en tegemoetkomingen

maandag 7 oktober 2013

maandag 2 december 2013 Studiegroep geestelijke gezondheid

donderdag 5 september 2013

zaterdag 5 oktober 2013

donderdag 7 november 2013

zaterdag 7 december 2013

Wil je deelnemen aan één van deze studiegroepen? Neem dan contact op met je vereniging. Zij kunnen ons dan je contactgegevens doorgeven zodat we je een uitnodiging kunnen sturen. We wensen jullie een deugddoende zomerperiode en zien jullie graag vanaf september terug! Gemma Reynders-Broos namens de Raad van Bestuur

Het VPP-team

Samenspraak | 3

Verslag Algemene Vergadering 23 maart Op 23 maart was het weer zover: het VPP verwelkomde zijn leden op de Algemene Vergadering. Met een veertigtal aanwezigen was nagenoeg elke stoel bezet. Naast de gebruikelijke statutaire activiteiten stelden drie nieuwe leden van het VPP - de Belgische vereniging voor longfibrose vzw, de Wake-Up Call Beweging vzw en de Vereniging voor Mensen met Chronische Pijn - zich even voor. Vervolgens kwam dr. Kris Vanhaecht, verbonden aan het Centrum voor Ziekenhuis- en Verplegingswetenschap (KU Leuven) aan bod. Vanuit zijn expertise op het vlak van kwaliteitsmanagement is hij de uitgelezen spreker om het thema ‘kwaliteit van zorg’ toe te lichten. Het VPP wordt immers steeds meer betrokken bij projecten rond kwaliteitsvolle zorg en ook voor de leden van het VPP is het een belangrijk onderwerp. Een gedetailleerd verslag van deze lezing vindt u in het volgende artikel in deze nieuwsbrief. Na de lezing toonde projectverantwoordelijke Roel Heijlen hoe patiënten toestemming kunnen geven voor de elektronische uitwisseling van gezondheidsgegevens. Met behulp van de handleiding ‘eHealthConsent’ legde Roel stap voor stap uit hoe patiënten hun toestemming kunnen geven en welke gevolgen dit heeft. De handleiding vind je ook terug op onze website bij het thema ‘Innovatie & eHealth’. Rond het middaguur bereikte de geur van heerlijke soep en broodjes de neuzen van de aanwezigen. Toch stelden we hun geduld nog even op de proef voor een afsluitende, warme oproep. Iedereen die aanwezig was op de algemene vergadering had immers een belangrijk document toegestopt gekregen: een formulier om bijwerkingen van geneesmiddelen te melden. In september 2012 trad het meldpunt waar patiënten bijwerkingen van geneesmiddelen kunnen melden (eindelijk) in werking! Alle verenigingen werden daarom aangespoord om het gebruik van het meldformulier bij hun leden te promoten. Het formulier kan je vinden op de website van het VPP bij het thema ‘Medicatie’ en op de website van het federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten (http://www.fagg-afmps.be/nl/).

Lezing over kwaliteit van zorg door dr. Kris Vanhaecht Kwaliteit van zorg is voor het VPP altijd al een belangrijk thema geweest, maar sinds 2010 komt dit ook steeds meer in beeld. Daarom werd aan dr. Kris Vanhaecht (KU Leuven) gevraagd om tijdens de Algemene Vergadering vanuit zijn expertise wat meer toelichting te komen geven bij het begrip ‘kwaliteit van zorg’. Kris Vanhaecht had het in zijn lezing over de uitdagingen op vlak van kwaliteit voor ziekenhuizen. Hij riep de aanwezigen hierbij op om een lastige patiënt te zijn. Het kan vreemd klinken dat het goed is om ‘ambetant’ te zijn, maar volgens dr. Vanhaecht kan dit voordelen hebben. Een lastige patiënt is immers een geëngageerde patiënt en er is nood aan patiënten die betrokken willen zijn bij de zorg! Om te begrijpen hoe de aandacht voor kwaliteitsvolle zorg ontstond, schetste dr. Vanhaecht enkele belangrijke momenten doorheen de geschiedenis. Onderzoeker Hans Rosling stelde een verband tussen inkomen en levensverwachting vast. Hieruit bleek dat er een contrast is tussen diegenen die arm (en ziek) zijn en diegenen die rijk (en gezond) zijn. Sinds 1948 veranderde er veel op het vlak van kwaliteit

4 | Samenspraak

van zorg. Toch zijn er wereldwijd grote verschillen. België zit gelukkig bij de ‘happy few’, maar dit wil niet zeggen dat alles hier perfect verloopt. Patiëntenverenigingen, investeren in zorg en in de kwaliteit van deze zorg blijven nodig! In 1999 verschenen de resultaten van een onderzoek naar de kwaliteit in Amerikaanse ziekenhuizen in het rapport ‘To Err is Human: Building a Safer Health System’ (‘Vergissen is menselijk: de opbouw van een veiligere gezondheidszorg’). Uit de resultaten bleek dat er in de onderzochte ziekenhuizen veel fouten gebeurden, zoals medicatiefouten, valincidenten, toestellen die niet correct functioneren, foutieve opvolging en monitoring... De onderzoekers concludeerden dat dit het gevolg was van een niet voldoende georganiseerd proces1. Omdat iedereen ervan overtuigd was dat er inderdaad problemen waren, werd gezocht naar oplossingen. Het was toen al duidelijk dat de ziekenhuizen dit niet in hun eentje opgelost zouden krijgen: de patiënten moesten mee aan de kar trekken om er samen voor te zorgen dat de volgende generaties de perfecte zorg zouden krijgen.

Lezing over kwaliteit van zorg door dr. Kris Vanhaecht (KU Leuven)

Naar aanleiding van dit rapport uit 1999 werd men ook internationaal wakker geschud. Er waren ondertussen steeds meer studies die gelijkaardige resultaten meldden, namelijk een slechte organisatie van de zorg, hoewel iedereen wel zijn best deed om het zo goed mogelijk te doen. Het is nu eenmaal een feit dat zorg niet eenvoudig te organiseren is. Dat wordt geïllustreerd door Nederlands onderzoek, waaruit blijkt dat patiënten tijdens een ziekenhuisverblijf van acht dagen door ongeveer honderd mensen worden gezien. Om goede zorg te verlenen, moeten al deze mensen perfect op elkaar afgestemd zijn. Een volgend belangrijk rapport ‘Crossing the Quality Chasm’ (‘Het overbruggen van de kwaliteitskloof’) kwam er in 2001. De belangrijkste conclusie van dit rapport was dat patiënten serieus genomen moesten worden. Daarnaast probeerden de auteurs kwaliteit ook meer tastbaar te maken2. Dit rapport beschreef ‘kwaliteit van zorg’ aan de hand van zes verschillende dimensies:

Veiligheid: Er mogen geen fouten gebeuren. Om dit te bestuderen worden heel wat projecten over patiëntveiligheid gestart.

Tijdigheid: Op elk moment moeten patiënten dezelfde kwaliteit van zorg krijgen.

Effectiviteit: Patiënten moeten de zorg krijgen die ze nodig hebben.

Gelijkheid: Iedereen zou dezelfde zorg moeten krijgen. Aan deze dimensie besteedt het VPP ook veel aandacht. Vragen die daarbij gesteld kunnen worden zijn ‘Krijgt iemand die geen verzekering heeft in een meerpersoonskamer dezelfde aandacht?’ of ‘Krijgt iedere patiënt de basiszorg?’.

1 Committe on Quality of Health Care in America, Institute of Medicine (2000). To Err Is Human: Building a Safer Health System. (L.T. Kohn, J.M., Corrigan & M.S. Donaldson Eds.). Washington, DC: National Academy of Sciences. 2 Committe on Quality of Health Care in America, Institute of Medicine (2001). Crossing the Quality Chasm: A New Health System for the 21st Century. Washington, DC: National Academy Press.

Samenspraak | 5

Efficiëntie: De beschikbare middelen zoals geld en personeel moeten ingezet worden op een manier dat er zoveel mogelijk resultaten mee bereikt kunnen worden. Op dit moment wordt deze financiering van zorg echter nog bekeken met een managementsbril en niet vanuit kwaliteit.

Patiëntgerichtheid: Kwaliteit houdt ten slotte in dat er rekening gehouden wordt met wat de individuele patiënt wil. Om onder- en overconsumptie van zorg te verminderen is het belangrijk dat patiënten vragen durven stellen bij de zorg die hen voorgesteld wordt.

In 2003 publiceerde Elizabeth McGlynn een onderzoek over de effectiviteit van standaard zorgprocessen in Amerika. Deze onderzoekster ging kijken of patiënten de zorg krijgen die ze zouden moeten krijgen. Ze kwam tot het besluit dat patiënten 54,9% van de zorg kregen die aanbevolen was voor hen. Ze vergeleek ook hoeveel over- en onderconsumptie er was van zorg, dit wil zeggen dat de patiënt zorg kreeg die niet aanbevolen was en die zelfs schadelijk kon zijn of dat de patiënt minder zorg kreeg dan nodig was voor zijn ziekte. Zo bleek dat 11% van de volwassenen meer zorg dan nodig kreeg, bijvoorbeeld extra scans of bloedonderzoek en dat 46% van de volwassenen minder zorg kregen dan aanbevolen was voor hun gezondheidstoestand3. Om overconsumptie te verminderen, is het voor patiënten belangrijk dat ze vragen durven stellen bij de zorg die hen voorgesteld wordt. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat niet alleen in Amerika, maar ook in België patiënten soms minder zorg krijgen dan aanbevolen. Het grootste probleem dat uit deze cijfers blijkt is dat er binnen de gezondheidszorg een groot gebrek aan communicatie en coördinatie is. Dit is toe te schrijven aan de organisatie van de zorg en niet aan de individuen die in de zorg werken4. Het onderzoek van Graber (2012) onderzocht welke zaken over het hoofd gezien worden of verkeerd gaan bij het stellen van een diagnose5. Zo werd bij een studie vastgesteld dat 75% van hoogopgeleide radiologen de ‘dansende gorilla’ die op een scan van een tumor getekend was, niet opgemerkt hadden. Uit een Europese studie, onder leiding van onderzoeker Walter Sermeus, naar de mening van patiënten over ziekenhuizen blijkt dat 60% van de patiënten die deelnamen het ziekenhuis zou aanbevelen. Van de bevraagde patiënten zou 47% het ziekenhuis een score geven van 9 op 10. Daarnaast blijkt dat 76% van de patiënten aangeeft dat de verpleegkundige hem/haar met respect behandeld heeft, 58% zegt dat de verpleegkundige luisterde en 50% vindt dat de uitleg van de verpleegkundige te begrijpen was6. Efficiëntie is duidelijk een dimensie die de volgende jaren aan belang zal winnen. Daarbij zal vooral gekeken worden naar hoe de kosten verminderd kunnen worden. Internationaal stelde men het doel voorop dat 90 procent van de klinische beslissingen gebaseerd moet zijn op recente, tijdige en juiste klinische informatie of bewijzen en dit tegen 2020. Om de totale kosten te doen dalen, zal het aantal fouten moeten verminderen. Deze fouten kosten immers te veel. Om hier iets tegen te doen, zal er moeten worden geïnvesteerd in maatregelen die gericht zijn op het voorkomen van fouten, zoals opleidingen, informatica…7 Er zal meer aandacht moeten worden besteed aan barrières die het risico op fouten verminderen. Deze barrières komen op verschillende momenten in het proces voor, zodat een mogelijke fout op tijd kan

3 McGlynn, E.A. et al. (2003). The Quality of Health Care Delivered To Adults in the United States. New England Journal of Medicine, 348:2635–45. 4 Bates, D.W., Larizgoita, I., Prasopa-Plaizier, N., Jha, A.K.? Research Priority Setting Working Group of the WHO World Alliance for Patient Safety, (2009). Global priorities for patient safety research. British Medical Journal 5 Graber, M.I., Wachter, R.M. & Casel, C.K. (2012). Bringing Diagnosis Into The Quality and Safety Equations. Journal of the American Medical Association, 308(12): 1211-2. 6 Aiken, L.H. et al. (2012). Patient safety, satisfaction, and quality of hospital care: cross sectional surveys of nurses and patients in 12 countries in Europe and the United States. British Medical Journal, 344(7851). 7 Institute of Medicine (2011).

6 | Samenspraak

worden ontdekt en kan worden verholpen. Het is immers mogelijk dat er iets misloopt in de barrière. Visueel wordt dit voorgesteld door het ‘Swiss Cheese Model’ (‘Het Zwitserse kaasmodel’). Dit model ziet eruit als opeenvolgende stukken kaas, elk stuk met een paar gaten. De stukken kaas stellen de barrières voor, de gaten zijn de wegen waarlangs een mogelijke fout wordt doorgegeven naar een volgende barrière. Eén van deze barrières is de patiënt: omdat het op verschillende momenten in het zorgproces mogelijk is om een controle in te lassen op mogelijke fouten, wil dit zeggen dat die controle ook op het niveau van de patiënt kan gebeuren. Dat de patiënt in staat is om een mogelijke fout te ontdekken, wil ook zeggen dat er ‘gaten’ zijn waarlangs een mogelijke fout toch aan de aandacht van een patiënt kan ontsnappen, denk bijvoorbeeld aan een probleem met zelfzorg of een kennisprobleem8. Om de kwaliteit van zorg te verbeteren, zal iedereen samen moeten nadenken over de barrières en zullen ook patiënten, patiëntenverenigingen en het Vlaams Patiëntenplatform hierbij broodnodig zijn. Vandaar de oproep van dr. Vanhaecht om een ‘lastige patiënt’ te zijn: door vragen te stellen, kan de kwaliteit van zorg alleen maar verbeteren!

Een patiëntenrecht in de kijker: het recht op vrije keuze van zorgverlener

Ik ben op zoek naar een nieuwe gynaecoloog, maar zou me niet op mijn gemak voelen bij een mannelijke dokter. Als vrouw wil ik graag een vrouwelijke gynaecoloog. Mijn huisarts verwees mij door naar een man. Heb ik dan geen recht op vrije keuze van de zorgverlener? (Sofie, 28 jaar) Je hebt als patiënt het recht om zelf een zorgverlener te kiezen. Je mag die keuze op elk moment herzien. Je keuzevrijheid blijft ook gelden wanneer je naar een andere zorgverlener wordt doorverwezen. Toch is het recht op vrije keuze van zorgverlener niet absoluut. In een aantal situaties wordt het door de wet beperkt. Dat is bijvoorbeeld het geval in het kader van de arbeidsgeneeskunde of voor mensen met een geestesziekte die gedwongen werden opgenomen. Het recht kan ook beperkt worden door de organisatie van de gezondheidszorg zelf. In een ziekenhuis bijvoorbeeld kan je niet altijd vrij kiezen omdat er misschien maar één gynaecoloog, één gerontoloog of één uroloog aanwezig is. De wet geeft je ook het recht om een tweede beroepsbeoefenaar te raadplegen. Zo kan je een tweede advies over je gezondheid vragen of kan je van beroepsbeoefenaar veranderen wanneer je dat wil.

8 Reason, J. (2000). Human error: models and management. British Medical Journal, 320(7237): 768-770.

© Arne Reynaert www.rein-art.be

Samenspraak | 7

Veilig op reis De vakantieperiode komt eraan en velen onder jullie gaan vermoedelijk op reis. Graag geven wij enkele praktische tips mee om tijdens deze ontspannende en fijne periode niet voor onaangename verrassingen te komen staan.

Goed verzekerd op vakantie

Soms is het interessant om een reisverzekering af te sluiten.

Ook op vakantie is het belangrijk om goed verzekerd te zijn. Daarom is het soms aan te raden om een reisverzekering af te sluiten. Hierbij kan je kiezen tussen een annulatieverzekering of een reisbijstandsverzekering. Deze laatste dekt de uitgaven voor ziekte, ongeval, overlijden en andere voorvallen tijdens de reis. Je kan een reisverzekering afsluiten voor één bepaalde reis of voor een heel jaar. Voor personen met een chronische ziekte is het belangrijk goed na te lezen wat het contract van de reisverzekering vermeldt over bestaande ziekten.

Controleer eerst of je al verzekerd bent.

Ziekenfondsen bieden aan hun leden reisbijstand aan via Mutas (http://www.mutas.be/) of Mediphone Assist (http://www.mediphoneassist.be). Informeer goed bij je eigen ziekenfonds welke dekking het jou biedt. Ook aan sommige kredietkaarten is een beperkte reisverzekering gekoppeld. Sommige hospitalisatieverzekeringen dekken de kosten van bijvoorbeeld een ziekenhuisopname in het buitenland. Bij de vergelijking van reisverzekeringen houd je best rekening met de volgende aspecten: dekking van repatriëring, uitsluiting van sportongevallen, uitsluiting van bepaalde landen/gebieden, maximale duurtijd van de vakantie, kosten van een nabehandeling in België, … Meer informatie over verzekeringen voor personen met een chronische ziekte vind je in onze brochure over verzekeringen op onze website. Neem een kijkje bij ‘Publicaties’ en klik daarna door op ‘Brochures’.

Neem de nodige reisdocumenten mee op reis

Wanneer je in het buitenland gebruik wil of moet maken van gezondheidszorg heb je best een aantal formulieren op zak waarmee je kan bewijzen dat je in België verzekerd bent (vb. Europese Verzekeringskaart, Mutas-kaart). Op die manier vermijd je ook dat je zelf moet instaan voor hoge kosten.

Reismedicatie

Bekijk of er vaccinaties of geneesmiddelen vereist zijn om naar jouw vakantiebestemming te trekken.

We wensen je natuurlijk een onbezorgde vakantie toe, maar toch is het raadzaam om op voorhand na te denken over de reisapotheek die je meeneemt. Naast de medicatie die je steeds gebruikt, kan het nodig zijn om bijvoorbeeld Malariatabletten mee te nemen. Bovendien zijn voor sommige bestemmingen bepaalde vaccinaties aangeraden of zelfs verplicht. De meest recente informatie vind je steeds terug op de Website van de Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken (http://diplomatie.belgium.be/nl/ Diensten/Op_reis_in_het_buitenland/).

8 | Samenspraak

Neem een medische verklaring mee voor voorgeschreven medicatie. Vergeet ook de bijsluiters van je medicatie niet!

Wanneer je medicatie gebruikt voor een bepaalde ziekte of aandoening, neem je best een medisch attest van je huisarts mee. In dit document verklaart je arts dat je deze medicatie nodig hebt om ernstige medische redenen. Je laat dit document best in het Engels opstellen zodat men in het buitenland in staat is het document te begrijpen. Je kan ook om een soortgelijke verklaring vragen waarin je arts aangeeft dat je allergisch bent voor bepaalde medicijnen of voedingsmiddelen. Wanneer je op reis gaat, probeer je meestal om je bagage zo beperkt mogelijk te houden. Een gevolg hiervan is soms dat je de verpakkingen en bijsluiters van medicatie liever thuis laat om plaats te besparen. Toch neem je deze beter mee. In hun zoektocht naar verboden drugs kan douanepersoneel het je moeilijk maken wanneer je medicatie bij hebt waarvan je niet kan aantonen waarvoor het dient.

Vakantiekwaaltjes voorkomen

Let op wat je eet en drinkt!

De meest voorkomende vakantiekwaal is Turista of reizigersdiarree. Deze onaangename kwaal kan je gelukkig vermijden door enkele voorzorgsmaatregelen in acht te nemen.

Was je handen voldoende en zeker vooraleer je eet.

Let op wat je eet! Een Engels gezegde is: ‘Cook it, peel it, boil it or leave it! Dit betekent dat je op vakantie (en zeker bij de meer exotische bestemmingen) je voedsel best kookt, pelt of bakt. Is dit niet mogelijk? Dan kun je het beter niet eten.

Binnen Europa kun je op de meeste plaatsen kraantjeswater drinken zonder je zorgen te maken. Buiten Europa is het drinken van kraantjeswater meestal af te raden omdat dit water bacteriën kan bevatten die tot Turista kunnen leiden. Let ook op voor rauwe salades, ijsblokjes en fruit! Controleer of flessen drinkwater die je (op straat) koopt wel degelijk ongeopend zijn en niet bijgevuld werden met kraantjeswater.

Drink voldoende water.

Bij zomerse temperaturen en tijdens sportieve inspanningen moet je zeker drie liter water per dag drinken. Ook in de bergen en bij veel wind heeft je lichaam extra vocht nodig. Heb je diarree of moet je overgeven? Drink dan zeker voldoende water want uitdrogen is een groot risico.

Pas op voor teken.

Vooral wanneer je gaat kamperen of tochten in de natuur maakt, loop je de kans om een tekenbeet te krijgen. Deze beestjes zetten zich vast op je huid en zuigen zich vol met bloed. Ze kunnen de ziekte van Lyme veroorzaken. Beschermen tegen teken kan je doen door een lange broek, sokken en een shirt met mouwen te dragen. Controleer jezelf en je familie dagelijks goed op teken (vergeet ook je oksels, knieholten, achter je oren… niet). Toch een teek? Verwijder ze met een speciale tekentang of vraag een arts om ze te verwijderen.

Samenspraak | 9

Veilig genieten van de zon

Zon verstandig.

Iedereen weet wel dat het belangrijk is om je huid te beschermen tegen de zon. Toch smeren we ons nog onvoldoende in met zonnecrème. Smeer je bij blootstelling aan de zon regelmatig in met een crème met een voldoende hoge beschermingsfactor. Nog beter is het om tussen 12 en 15 uur de zon te mijden. Vergeet ook je ogen niet te beschermen en draag een zonnebril en zonnehoed. Stel jonge kinderen zo weinig mogelijk bloot aan de zon en gebruik bij hen een zonnecrème met factor 20 of hoger.

Inspiratie voor dit artikel: Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie, juli 2012. Zorgzine 6, Gezond op vakantie. http://zorgzine.npcf.nl/

Deel je mening over kankerscreening!

In december 2013 organiseert Minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Jo Vandeurzen een ‘gezondheidsconferentie’ waar gepraat zal worden over ‘gezondheidswinst door bevolkingsonderzoek naar kanker’. Bevolkingsonderzoek houdt in dat er binnen een specifiek deel van de bevolking een bepaald soort kanker wordt opgespoord. Via opsporing van kanker bij de bevolking is

gezondheidswinst mogelijk. Omdat gebleken is dat deze winst kan toenemen door een betere organisatie van de bevolkingsonderzoeken, zal op de conferentie in december worden gekeken op welke manier dit best in zijn werk gaat. Om de gezondheidsconferentie te kunnen voorbereiden, wil de Minister graag de mening van de bevolking over de opsporing van kanker horen. Deze mening en je ervaring met kankerscreening kan je delen op het forum op de website van de gezondheidsconferentie (www.gezondheidsconferentie-kankeropsporing.be). In het najaar worden alle ideeën verzameld en nog eens besproken in lokale toetsingsmomenten. Wordt vervolgd!

Vlaamse Patiënten Peiling Wanneer je in de periode tussen 3 en 30 juni opgenomen was in het ziekenhuis, is het mogelijk dat je gevraagd werd een vragenlijst in te vullen over jouw ervaringen met de zorg die je kreeg. Deze vragenlijst heet de Vlaamse Patiënten Peiling en werd ontwikkeld door het VPP in het kader van het kwaliteitsindicatorenproject (hierover stond een artikel in nieuwsbrief 66 van januari 2013). Ook in de periode tussen 7 oktober en 3 november is het mogelijk dat je gevraagd wordt de Vlaamse Patiënten Peiling in te vullen. Meer informatie over deze vragenlijst en het project vind je op onze website bij het thema ‘Kwaliteit van zorg’ onder het titeltje ‘Kwaliteitsindicatoren in de algemene ziekenhuizen’.

© Arne Reynaert www.rein-art.be

10 | Samenspraak

NIEUW: Standpunt over gezondheids-gegevens in het kader van verzekeringen Het VPP ontvangt geregeld vragen of klachten over gezondheidsgegevens in het kader van verzekeringen. Op basis van deze vragen en klachten, literatuur, internationale vergelijkingen en besprekingen in de studiegroep verzekeringen stelde het recent een standpunttekst over dit thema op. In het kader van verzekeringen worden er geregeld gezondheidsgegevens verwerkt. Het gaat bijvoorbeeld om toepassingen zoals het invullen en analyseren van medische vragenlijsten, het opvragen van medische verklaringen van behandelend artsen, het motiveren van een bijpremie omwille van een verhoogd gezondheidsrisico, medische onderzoeken om de ernst van lichamelijke schade te bepalen of de organisatie van een minnelijke medische expertise. Aangezien gezondheidsgegevens privacygevoelige informatie bevatten, is het belangrijk dat de verwerking van deze gegevens binnen duidelijke grenzen gebeurt. Het juridisch kader voor de verwerking van gezondheidsgegevens in het kader van verzekeringen vertoont gebreken waardoor verschillende betrokken partijen zoals (kandidaat-)verzekerden, verzekeringsondernemingen, adviserende (expertise)artsen, behandelend artsen en nabestaanden van verzekerden met verschillende praktische en ethische problemen geconfronteerd worden:

Welke gezondheidsgegevens moet een (kandidaat-)verzekerde allemaal meedelen?

Welke gezondheidsgegevens mag een verzekeringsonderneming bijkomend opvragen?

Hoe moet een beslissing op basis van gezondheidsgegevens door de verzekeringsonderneming exact gemotiveerd worden?

Wat is de rol en de taak van adviserende (expertise)artsen van verzekeringsondernemingen?

Hoe kunnen alle patiëntenrechten toegepast worden binnen (private) verzekeringsgeneeskunde?

Welk ethisch gedrag mag men verwachten bij minnelijke medische expertises in het kader van verzekeringsgeschillen?

Op deze en andere vragen bestaan er niet steeds heldere antwoorden. Dit leidt tot interpretatieverschillen en rechtsonzekerheid. Het Vlaams Patiëntenplatform vzw vraagt in zijn standpunttekst onder andere heldere definities in de verzekeringswetgeving, een statuut voor artsen die verzekeringsondernemingen adviseren, een vraaggestuurde mededelingsplicht in plaats van een spontane mededelingsplicht, standaard medische vragenlijsten, een betere controle op de motiveringsplicht van verzekeringsondernemingen, een databank voor bijstandsartsen en ethische richtlijnen voor minnelijke medische expertises. Het VPP wil met deze standpunttekst een politiek debat over gezondheidsgegevens in het kader van verzekeringen op gang brengen. Je kan de standpunttekst downloaden op onze website bij het standpunt ‘Verzekeringen’ of opvragen bij Roel Heijlen (roel.heijlen@vlaamspatiëntenplatform.be of 016 23 05 26).

Samenspraak | 11

Infomoment levenseinde De laatste jaren is het debat rond levenseinde niet meer weg te denken in de media. Denk aan de talrijke verhalen over euthanasie die regelmatig opduiken in kranten en op televisie. Uit cijfers blijkt dat vandaag het stervensproces van bijna de helft van de mensen beïnvloed wordt door één of andere medische beslissing. Toch heerst nog heel wat onduidelijkheid over het thema levenseinde. Het is een onderwerp dat ons allen aanbelangt, maar vaak moeilijk bespreekbaar is. Daarom organiseert het Vlaams Patiëntenplatform op donderdag 19 september 2013 een infomoment over levenseinde. Paul Destrooper van LEIF (LevensEinde InformatieForum) zal een boeiende lezing geven over de mogelijke beslissingen bij het levenseinde en over voorafgaande zorgplanning. LEIF is een initiatief van mensen en verenigingen die streven naar een waardig levenseinde voor iedereen, waarbij respect voor de wil van de patiënt voorop staat. Houden volgende vragen je bezig: Hoe vul ik een wilsverklaring betreffende euthanasie in? Kan ik later bepaalde handelingen en onderzoeken weigeren wanneer ik zelf op dat moment niet meer in staat ben om die te weigeren? Ben ik in de terminale fase van mijn ziekte of ben ik stervende als er over palliatieve zorg gesproken wordt? Hoe kan ik er zeker van zijn dat mijn laatste wensen gevolgd zullen worden? Kom dan zeker naar het infomoment over levenseinde!

Waar en wanneer?

Donderdag 19 september 2013 van 19u00 tot 21u00 in de lokalen van het Vlaams Patiëntenplatform vzw in de Groenveldstraat 15 te Heverlee.

Programma?

De volgende punten komen zeker aan bod:

inleiding: hoe komt het dat het thema levenseinde nu meer aandacht krijgt dan vroeger?

informatie over de mogelijke wettelijke beslissingen bij het levenseinde,

inlichtingen over voorafgaande zorgplanning en

meer uitleg over de LEIF-kaart.

Tijdens en na de lezing wordt voldoende ruimte voorzien voor vragen.

Voor wie?

Iedereen die lid is van een patiëntenvereniging en geïnteresseerd is in deze thema’s. Zowel wie op zoek is naar informatie voor zijn/haar persoonlijke situatie, als wie deze informatie verder wil verspreiden binnen zijn/haar vereniging is erg welkom!

Inschrijven?

Deelname is gratis, maar we vragen wel om even een seintje te geven indien je aanwezig zal zijn. Laat ook even weten met hoeveel personen je komt. Dit liefst ten laatste op vrijdag 13 september. Stuur een mailtje naar sarah.defloor@vlaamspatientenplatform.be of bel even naar 016 23 05 26.

12 | Samenspraak

Schriftelijk Vlaams Patiëntenplatform vzw Groenveldstraat 15 3001 Heverlee Bel naar +32 (0)16 23 05 26

Mail naar info@vlaamspatientenplatform.be

Surf naar www.vlaamspatientenplatform.be