Nr 13 26 februari 2014

Ivan WolffersDe dokter gaat, de schrijver blijft pag 10

Ongelovigen willen ook bescherming

Plagiaat: zitten de vakbladen te slapen?

‘Decanen moeten beter worden, niet machtiger’

Sara Hart tegen de energiearmoede

Onafhankelijk magazine van de vrije Universiteit — www.advalvas.vU.nl

26 februari 2014 Nr 13

HOE VER KIJK JIJ?We leven in een snel veranderende samenleving, met grote maatschappelijke vraagstukken. Dat vraagt om mensen die verder kijken. Verder dan het voor de hand liggende, verder dan het bekende. Mensen die verder kijken zijn op hun plek bij de VU. De VU stimuleert haar medewerkers buiten hun eigen afdeling en eigen vakgebied te kijken. Om nieuwe wegen in te slaan. Om samen te werken aan toonaangevend onderzoek en onderwijs. De VU is een universiteit die midden in de maatschappij staat. Met de blik gericht naar buiten. VU is verder kijken.

Ben jij een medewerker van de VU? Kijk dan voor een overzicht van alle interne vacatures op:

WWW.VU.NL/VUNET/VACATURES

Ben jij geen medewerker van de VU maar wel geïnteresseerd om bij de VU te werken? Kijk dan op:

WWW.WERKENBIJDEVU.NL

ALS MASTER KIJK JE VERDER DAN KENNIS ALLEENBEZOEK DE MASTERDAG

ZATERDAG 15 MAARTWWW.VU.NL/MASTERDAG

3nr 13 — 26 februari 2014ADVALVAS

Vrijdag 21 februari 2014, 10.52»

Ingang hoofdgebouw. De SRVU probeert nog op het laatste nippertje kandidaten te werven voor zijn fractie in de universitaire

studentenraad. De verkiezingen zijn van 12 t/m 15 mei.foto peter valckx

INHOUD jaargaNg 61 — Nr 13 vU NU

En verder Online nieuws 4

Opinie: bescherm ook niet-gelovigen 8 Column: Harmen Verbruggen 9

Onderzoeksnieuws 16

Post 22

Opinie: machteloze decanen 24

Column: Roos 25

Campus: reorganisatie 26

OR 28

Cultuur: theater en restaurant 30

Sleutelgat 31

Griff 32

Het volgende nummer verschijnt op 12 maart 2014.

RedactieadresDe Boelelaan 1105kamer 1-D-401081 HV [email protected] SchilpRedactieFloor Bal, Peter Breedveld, Dirk de Hoog, Welmoed VisserEindredactieWin Castermans, Welmoed VisserSecretariaatBarbara Vazquez,(020) [email protected] OntwerpLuis Mendo - GOOD Inc. VormgevingRob Bömer, rbbmr.nl

MedewerkersDick Roodenburg (Griffioen), Merlijn Draisma, Peter Gerritsen, Bas van der Schot, Nienke Stumpel, José Verwaal, StudioVU (Riechelle van der Valk, Yvonne Compier), Peter Valckx, Bert WestenbrinkCopyright HOP-kopij Hoger Onderwijs Persbureau, AmsterdamVU-advertentieszie secretariaat Commerciële advertentiesBureau Van Vliet, (023) 5714745 DrukSenefelder Misset, Doetinchem

ONAFHANkeLIJk MAGAzINe VAN De VRIJe UNIVeRSIteIt

Sara Hart helpt mensen die hun gas en licht niet kunnen betalen 6

Ivan Wolffers: afscheid van een dwarse dokter 10

De wetenschappelijke tijdschriften over plagiaat en publicatiedruk 18

3

Coverfoto Peter Valckx

In het hart verkiezingsbijlage OR

Onderwijsinspectie ziet perverse prikkels in promotiestelselPublicatiedruk en scorings-drang doen de wetenschap geen goed.

Emeritus hoogleraar Kaashoek krijgt Zuid-Afrikaans eredoctoraatemeritus hoogleraar Analysis and Operator theory Rien kaashoek krijgt op 27 mei een eredoctoraat uitgereikt door de zuid-Afrikaanse North West University te Potchefstroom.

Ingezonden mede-deling: rector geeft boeken gratis weg!Ook de rector magnificus bereidt zich voor op de nieuwe vorm van werken. Het meest ingrijpende onderdeel daarvan is het doen van afstand van (een deel van) zijn boekenbezit.

Bijvoeden mag weer

VUmc gaat tumoren bestrijden met protonen

Wetenschappelijke artikelen terug-getrokken wegens wanbetaling

Student vindt meubels

VU-student besmet met tuberculose

rSS feedAbonneer je op het laatste nieuws online

Voor al het laatste nieuws: advalvas.vu.nl

Bij de Piratenpartij moet ik altijd aan downloaden denken.“Dat geldt voor de meeste mensen. Downloaden is wel een belangrijk punt voor de Piratenpartij, maar nauwelijks op gemeentelijk niveau. Dan

spelen zaken als transparant bestuur en meer inspraak een veel grotere rol.”

Wat wil de Piratenpartij op dat gebied?“We geloven bijvoorbeeld in e-democratie, democratie via het internet. Voor de interne partijpolitiek betekent dat dat de partijleden mensen afvaardigen, van wie zij vinden dat die op een bepaald gebied, bijvoorbeeld de zorg, kundig zijn. Voor de Amsterdamse poli-tiek houdt dat in dat Amsterdammers onder-werpen aandragen die zij belangrijk vinden, en die de partij dan op de agenda zet.”

Dat doen politici toch allang? Die kijken op Twitter wat de mensen willen en daar stel-len ze dan Kamervragen over.“Dat is niet wat ik bedoel. De Piratenpartij wil heel gericht mensen inspraak laten hebben in het beleid.” (PB)

lees het hele interview en die met andere kandidaat-raadsleden op advalvas.vu.nl>nieuws.

Bij de gemeenteraadsverkiezingen op 19 maart vertegenwoordigt wiskundige/psycholoog Matthijs Pontier de Piratenpartij.

Matthijs Pontier

nr 13 — 26 februari 2014 ADVALVAS4

‘De Piratenpartij is de beste partij voor vrijheidsliefhebbers’

Stud

ioVU

/Rie

chel

le va

n de

r Val

k

Snellen is namelijk niet gekend in het plan en hij voelt ook niks voor een fusie.“Uit ons onderzoek blijkt

dat studenten na een fusie alleen maar duurder uit zijn”, aldus Snel-len, die zegt er de afgelopen jaren wel vaak met de USC-directeur, theo van Uden, over te hebben

gesproken. De kosten van de vestigingen en het personeel zullen dan namelijk op één hoop worden gegooid en dan zou de VU duurder uit zijn, en daarmee ook de sporters.De Studentensportraad van Amsterdam SSA is wel voor het plan van USC. “Daar zou het sportaanbod veel overzichtelijker

en eerlijker van worden”, aldus SSA-voorzitter Michiel Vervoort. Volgens hem hoeft een lidmaat-schap door een fusie niet duurder te worden. “Ligt eraan welke keuzes je maakt en hoe je zo’n structuur zou aanbieden.” (PB)

lees het hele bericht op advalvas.vu.nl>nieuws>19 februari.

‘Fusieplan sportcentra megalomaan’Directeur Jan Snellen van het Sportcentrum VU vindt het plan van UvA-sportcentrum USC om alle Amsterdamse studentensportcentra te fuseren ‘megalomaan’ en van ‘geen enkele waarde’.

(re)tweetsEen selectie uit de opvallendste tweets van de afgelopen weken

Minister Bussemaker heeft een aantal maatregelen niet doorgevoerd en

bezuinigt tegen de afspraken in toch op het onderwijs. De prestatieafspraken zijn ‘nadrukkelijk een wederzijdse afspraak van de universitei-ten én de overheid’, schrijft universiteitenvereniging VSNU. Afspraken over de bekostiging van alle plan-nen en over aanpassing van wetten en regels zijn ‘absolute voorwaarden’ voor het halen van de doelen. Maar omdat

het kabinet vlak na onder-tekening viel en de recessie blijft aanhouden, lukt het minister Bussemaker niet om veel geld te steken in het onderwijs. Investeringen zijn ‘een noodzakelijke randvoor-waarde’, maar volgens de universiteiten wordt er juist bezuinigd, waardoor hun ambities onder druk komen te staan.Daarnaast zijn de universi-teiten niet blij dat de tweede kamer een aantal maatre-gelen heeft teruggedraaid of tegengehouden die het rende-

ment en de doorstroming hadden moeten verbeteren. zo zou de afschaffing van de langstudeermaatregel nega-tieve gevolgen hebben op het rendement. Verder zijn ze teleurgesteld dat ze voor schakelprogramma’s niet het instellingscollegegeld mogen vragen en balen ze dat de mogelijkheid om student-promovendi aan te stellen niet in de wet is opgenomen. (HOP)

lees meer op advalvas.vu.nl>nieuws>19 februari.

nr 13 — 26 februari 2014ADVALVAS 5

aDvalvas_ONlINe

Universiteiten kunnen prestatieafspraken niet nakomenUniversiteiten willen hun prestatieafspraken met de minister nakomen, maar die maakt dat niet makkelijk.

Niet zo open access

‘Dus ben ik naar mijn decaan gegaan met de vraag: kan ik drieduizend euro krijgen voor open access? Nou nee, dat was niet de bedoeling.’ Tot zover de demo-cratisering van de wetenschap, aldus hoogleraar Hans Radder in het artikel ‘U schrijft, wij publiceren’, op pagina 18 t/m 21 in dit nummer. (MS)

@Matthijs85 20-2_Het idee dat nu pas je privacy in gevaar zou komen na overname WhatsApp door Facebook is aandoenlijk naïef #privacy #fb #WhatsAppVU-wetenschapper Matthijs Pontier is kandidaat

raadslid voor de Piratenpartij in Amsterdam. Zie zijn interview op advalvas.vu.nl.

@hakhverdian 24-2_Zoals Brecht al zei: „Erst kommt das Fressen, dann ein Paar Goldene Medaillen, dann Bier mit einem Diktator, und dann kommt die Moral.“Armen Hakhverdian is de geestigste politicoloog

op de UvA-campus.

@georgeharinck 23-2_Leo Vroman overleden: we vertellen elkaar nog wel verhalen over hoe de oorlog is verdwenen, maar steeds minder mensen zullen er nog om wenen

@SURFnet 20-2_VU- en UvA-studenten krijgen toegang tot één online samenwerkingsomgeving. Hiervoor is #SURFconext ingezet. http://ow.ly/tOXxJ

@FlipseAb 20-2_@freekh Ophef over een naakte minister in Brussel... Waar doet me dat toch aan denken.... #Kuyper #1911 pic.twitter.com/UlNxalWPdhVU-stichter Abraham Kuyper werd ooit in Brussel

gearresteerd wegens naaktloperij.

@georgeharinck 23-2_2 people followed me and one person unfollowed me // automatically checked by fllwrs.comOok belangrijk!

@lonesomejoey 20-2_@ionicasmeets @advalvas_vu Toen we nog een sympathieke ouderling als CvB voorzitter hadden.

@srvubond 21-2_Kerstwensen: Make a wish-actie: Zoals jullie weten zijn we aan de slag gegaan met jullie kerstwensen. We kregen... http://bit.ly/MHmSSHLou Reed (VZMH) zong het al: ‘Christmas in

February’.

RomantischHoe romantisch zijn VU-studenten? Razende Reporter Jori Spitz ging op onderzoek uit bij de Valentijnsborrel van eOS. Bloos mee op advalvas.vu.nl>razende reporter

Wilskrachteten slapen, pauzeren, seks, internetten … Alles liever dan gewoon hard aan de studie gaan. Maak het jezelf makkelijker met 5 tips voor de rest van je leven op advalvas.vu.nl>tips&trucs>Vergroot je wilskracht

twitter/facebook/issuu

Zoveel moest wetenschapsfilosoof Hans radder betalen om een artikel in

open access te kunnen publiceren.

€ 3.000

6 nr 13 — 26 februari 2014 ADVALVAS

‘De energierekening moet omlaag’

bachelorstudent Sara Hart

nr 13 — 26 februari 2014ADVALVAS 7

IN actIe

Student science business & innovation Sara Hart (24) helpt mensen die hun energierekening moeilijk kunnen betalen met besparen en budgetteren.

dOOr welmOed visser FOtO PeteR GeRRItSeN

Jullie gaan arme mensen vertellen hoe ze op energiekosten kunnen besparen. Kunnen ze dat zelf niet verzinnen? “Als je de kachel één graad lager zet, kan je dat zo’n 400 euro

per jaar in stookkosten schelen. Natuur-lijk kun je zelf verzinnen dat het goed is om de kachel lager te zetten. Maar dat dat zo veel geld oplevert, weten de meeste mensen niet. Wat veel mensen ook niet weten is dat het wel degelijk uitmaakt als je de televisie en andere apparaten niet op stand-by laat staan.”

Jullie doelgroep zijn mensen die in energiearmoede leven. Wat is dat? “energiearmoede is als je tien procent of meer van je inkomen aan energie uitgeeft. In Nederland leeft een groei-ende groep mensen in energiearmoede. ze hebben vaak moeite om hun gas of elektriciteitsrekening te betalen, of hebben zelfs een betalingsachterstand. De energieprijzen zijn de afgelopen jaren harder gestegen dan de inkomens en ook harder dan de prijzen van andere dingen. energie is dus relatief duurder geworden. Daardoor is er meer energiearmoede.”

Toch kan ik me ook voorstellen dat zo’n gezin met een laag inkomen niet zit te wachten op een student die wel even komt vertellen hoe het moet. “We willen niet de betwe-terige student zijn, wij geven advies waar mensen écht iets aan hebben. Het is moeilijk om de juiste mensen te bereiken die geholpen willen worden. Wij gaan nu samenwerken met het project Watt voor watt in Haarlem, dat is een netwerk van organisaties die zich ervoor inzetten om Haarlem klimaatneutraal te krijgen. Via andere organisaties die bij die club zijn aange-sloten willen wij bij onze doelgroep binnenkomen. en ook via foldertjes bij de voedselbank.”

Het is een nieuw project. Wanneer krijgen mensen hun eerste energie- en besparingsadviezen? “Als het goed is deze maand nog. We hebben het plan nu goed uitgedacht en willen zo snel mogelijk beginnen.”

Hoe gaan jullie te werk? “We delen de gezinnen in twee groepen: degenen die al een betalingsachterstand hebben bij het energiebedrijf, zitten in de rode groep. Degenen die nog geen betalingsachter-stand hebben maar wel moeite om op tijd de energierekening te betalen, zitten in de oranje groep. Mensen in de rode groep krijgen twee student-coaches: iemand die energieadvies geeft en iemand die helpt met budgetteren. Die coaches komen tweewekelijks en later maandelijks bij de mensen langs. Degenen in de oranje groep krijgen alleen energieadvies.Iedereen krijgt een advies op maat, zo concreet mogelijk: waar koop je die goede en goedkope tochtstrips? zijn er nog andere maandelijkse uitgaven waarop je kunt bezuinigen? Ons doel is om de ener-gierekening van die mensen met dertig procent naar beneden te krijgen. Dat kan met simpele maatregelen!”

Als student weten jullie alles van leven met weinig geld. Helpt dat? “Studenten zijn daarin inderdaad erva-ringsdeskundigen. Ik heb weleens zó weinig geld dat ik aan die onderzoekjes bij psychologie meedoe om wat te verdie-nen. Ik woon in een studentenhuis en de huur is inclusief, dus moeite met het betalen van de gasrekening heb ik niet, maar ik probeer wel te besparen door bijvoorbeeld de gordijnen dicht te doen als ik de kachel aan zet.

Sara HartNovember 2013-nu Opzetten energie-project EnactusVU

2013-nu Lid goede-doelencommissie studentenvereniging NoNoMes

2009-2012 Diverse commissies studievereniging Subliem

2009-nu Bachelorstudent science, business & innovation

enactusEnactus is een internationaal netwerk van studenten die zich als vrijwilliger inzetten. Enactus heeft wereldwijd 60.000 studenten die in 6500 projecten actief zijn. Het Energieproject is onderdeel van Enactus VU.


dOOr jerOen van nUnen BeeLD BAS VAN DeR SCHOt

Bij het opiniestuk ‘De rechter moet gelovi-gen beschermen’ van hoogleraar Wouter Veraart in Advalvas nr 10 viel mijn mond open van verbazing. Het feit dat Geert Wilders de koran fascistisch noemt, vindt Veraart dermate beledigend dat hij hiervoor gestraft zou moeten worden. In Veraarts

visie hebben gelovigen meer rechten dan niet-gelovigen. Immers, een niet-gelovige geniet géén extra bescher-ming tegen beledigende teksten en uitlatingen. Geloven doe ik zelf ook. Ik geloof in de evolutietheorie omdat hiervoor wetenschappelijk bewijs is. Daarnaast geloof ik dat iedereen gelijk is: homoseksuelen en vrouwen hebben net zoveel rechten als heteroseksuele mannen. Waarschijnlijk ligt hier het probleem van mijn geloof. Maakt het feit dat er voor mijn geloof wel weten-schappelijk bewijs is, dat de evolutietheorie eigenlijk geen geloof is? Wanneer een moslim de evolutietheorie fascistisch noemt, valt dit dan ook onder godslastering?

Niet-gelovigen moet je ook beschermen

Rechtenstudent Jeroen van Nunen is het niet eens met hoogleraar Wouter Veraart. Waarom zou de rechter alleen gelovigen moeten beschermen?

Harmen verbruggen oud-decaan en hoogleraar internationale milieueconomie


OpINIe wIsselcOlUmN

Reageren? Mail naar [email protected]. fOtO

Stu

dioV

U/Ri

eche

lle va

n de

r Val

k

Groeipijnen

“Wat is er toch met de VU aan de hand?” vroeg de voorzitter van de proefauditcommissie voor de Instellingsaudit vorig jaar januari aan de decanen. “We kennen de VU als beschei-den, degelijk, betrouwbaar

en goed georganiseerd. Maar je kunt tegenwoordig de krant niet opslaan, of er is weer iets aan de hand op de VU of het VUmc”, ging hij verder. Het afgelopen jaar is onze mediaperformance zeker niet afgenomen, overigens gelukkig niet alleen maar met ‘gedoe’. Dus wat is er toch aan de hand?Het is te gemakkelijk alle onrust toe te schrijven aan een falend bestuur van het college, de raad van toezicht, decanen en diensthoofden. Al is gebrek aan eenheid van beleid niet bevorderlijk geweest voor een beheerst en doordacht aanpassingsproces aan de sterke groei van de VU. Die laatste, een verdubbeling van studentenaantallen en begroting in het eerste decennium van deze eeuw, is de werkelijke oorzaak van alle onrust. De VU lijdt aan groeipijnen. De organisa-tie raakte in ongerede en de faciliteiten konden deze groei niet aan. De vertrouw-de VU-cultuur kwam onder druk. en in plaats van de groei te temperen, ontstond er een licht euforische stemming. We

halen de UvA in. We worden een grote speler. We gaan geen voorlichting meer geven, maar doen aan communicatie & marketing, al het onderzoek moet in interfacultaire onderzoeksinstituten, we moderniseren het besturingsmodel en starten een ambitieus bouwprogramma. We gooien alles om en zien elkaar op de campus.Om dat allemaal te kunnen betalen,

werden er voor de zeker-heid renteswaps gekocht, moet er bezuinigd worden en krijgen we flexplekken in vrolijke werkruimtes. De VU wordt een grote dynamische kennisfabriek aan een internationale toplocatie voor wonen, werken en recreëren. De UvA mocht blij zijn dat ze met ons mogen samen-werken.

een groot deel van het personeel en de studenten kon het allemaal niet bijhou-den. Vandaar die onrust. en van de ene onrust komt andere onrust. Dat is er met de VU aan de hand.Gelukkig gaan groeipijnen over. Met wat minder eiwitrijk voedsel, dus een beheerst bestuur en wat meer van de vertrouwde VU-cultuur, met zorg voor het personeel en aandacht voor de uitvoering van het beleid. Dan komen we hier sterker uit.

‘De UvA mocht blij zijn dat ze met ons mogen samenwerken’

Reageren? Mail naar [email protected].

Als een fundamentalistische moslim homoseksuelen varkens noemt of vrou-wen minder rechten toeschrijft, valt dit dan ook onder godslastering? Deze vragen leiden direct tot de antwoorden. Mijn geloof is volgens Veraart kennelijk minder waard dan dat van de moslim of de protestant.Het is erg lastig te bepalen wanneer iets onder een geloof valt. Iedereen heeft zijn eigen geloof en levensopvattingen. Dat je aan een bepaalde levensopvatting geen naam kunt koppelen, wil nog niet zeggen dat deze minder waard is. echter, volgens Veraart verdienen moslims, katholieken en protestanten extra bescherming. Meer dan ieder ander. Dit lijkt mij het toppunt van willekeur en in strijd met het gelijk-heidsbeginsel. en hoe kun je bepalen wanneer iemand iets als beledigend ervaart. Dit is erg subjectief. zo zal het mij bijvoorbeeld niet zoveel kunnen schelen als iemand mijn geloof als fascistisch bestempelt. Algemene maatstaven zijn in die zin zeer moeilijk vast te stellen. Bij een strafbare belediging ligt daarom de grens tussen het beledigen van een persoon zelf en zijn geloof, dat lijkt mij niet meer dan logisch. Immers, iedereen heeft een geloof. Als iemand gelooft in de duivel en een ander dit als belachelijk bestempelt, zou dit volgens Veraart ook onder een strafbare belediging kunnen vallen.In moreel relativisme wil ik nog wel meegaan. echter, met inachtneming van het schadebeginsel en een scheiding van kerk en staat. Geloof is een privéaangele-genheid waarbij iedereen volledige vrij-heid moet kunnen genieten. Dat de VU dankzij subsidies aparte gebedsruimtes bouwt voor mannen en vrouwen is mij een doorn in het oog. Het faciliteren van ongelijkheid tussen mannen en vrouwen lijkt mij in strijd met alle waarden die een wetenschappelijke instantie hoort te hanteren. een algemene stilteruimte waar iedereen met een geloof of een levensopvatting terecht kan, lijkt mij gepaster. De rechter heeft het in de zaak-Wilders heel goed begrepen. Het beschermen van de vrijheid van meningsuiting weegt vele malen zwaarder dan het onbeperkt beschermen van een eeuwenoud boek met verhalen. Mocht een gelovige zelf beledigd worden, dan geniet hij, net als ieder ander, bescherming conform het algemene wetsartikel voor belediging.

Jeroen van Nunen is masterstudent privaatrecht.


Ivan Wolffers

Een duivelse dokterDe schrijvende medicus Ivan Wolffers liep te hoop tegen Big Pharma en arrogante artsen.


weteNscHapper


Ivan Wolffers

Ivan Wolffers, die vorige maand afscheid nam als hoogleraar gezondheidszorg en cultuur, besteedt veel tijd aan het volgen van de medische vaklitera-tuur. “Als je dat al zolang doet als ik, gaan je bepaal-de patronen opvallen”, zegt hij.“Op een gegeven moment duiken bijvoorbeeld allerlei onderzoeken op over het lage libido bij

vrouwen die moeilijk tot een orgasme kunnen komen. Dan denk ik: het zou me niet verbazen als er straks een middel tegen dat lage libido op de markt komt. en verdomd, dan komt er een fabrikant op de proppen met een middel tegen een laag libido bij vrouwen.”Disease mongering noemt Wolffers het. Voorzien in een behoefte aan kwalen. “Bij Viagra is het ook zo gegaan: mislukt als middel tegen angina pectoris, een hartkwaal, maar een bijwerking - mannen krijgen er een erectie van - maakte het middel toch commercieel aantrekkelijk. Mits mannen ervan konden worden overtuigd dat ze het nodig hadden.”tegen die verstrengeling van de medische wetenschap met het bedrijfsleven verzette Wolffers zich bijna zijn hele carrière. Het werd ook het thema van zijn afscheids-rede, zijn Bergrede, zoals hij die zelf noemt, waarin hij ondubbelzinnig stelt dat de medische wetenschap faalt.

Enfant terrible van de geneeskundeWolffers noemde zijn afscheidsspeech Bergrede vanwege de gereformeerde wortels van de VU. “Het is soms erg nodig om mensen te provoceren, want als je ze emotioneel raakt, luisteren ze beter.” en nee, hij ziet zichzelf niet als Jezus, maar juist misschien meer als het tegenovergestelde: de duivel. “Daarom heb ik bij mijn afscheid ook Sympathy for the Devil laten spelen tijdens de ontvangst in de aula.”Is Wolffers een duivel? zeker is dat veel collega’s hem als een lastpost zagen. “Ik heb altijd veel interviews gegeven en columns geschreven in allerlei media, en mijn bood-schap was toch altijd een beetje dat de keizer geen kleren aan heeft. Dat vinden artsen natuurlijk niet leuk, want die vinden dat ik de poten onder hun stoel wegzaag, de relatie tussen de arts en zijn patiënten ondermijn. Daar-door kreeg ik het imago van een rebel. toen ik in 1989 benoemd werd tot hoogleraar, kopte een krant: enfant

terrible van de geneeskunde wordt professor.” Collega’s probeerden hem als idioot weg te zetten, vertelt hij. “In persberichten werd ik gediskwalificeerd als romanschrijver [Wolffers heeft een tiental romans en vele andere boeken op zijn naam, PB] of, nog veel erger, als alternatief genezer. Het tegenovergestelde van een wetenschapper dus.” Maar het heeft hem nooit zo erg geboeid, zegt hij. Hoogleraren wier carrière vanwege hun kritische houding wordt geschaad met lastercampagnes, dat vindt Wolffers veel erger. De Britse psychiater David Healy, bijvoorbeeld, die veel harde noten kraakte op het gebied van antidepressiva, kreeg een positie aangeboden aan een Canadese universiteit, die het aanbod vervolgens weer introk toen allerlei financiers dreigden hun steun aan de universiteit te stoppen.en zo worden bevindingen uit zogeheten trials van nieu-we medicijnen vaak niet eens gepubliceerd, zodat het publiek verstoken blijft van belangrijke informatie over die medicijnen. een bekend voorbeeld is de pijnstiller Vioxx die bij een paar duizend mensen een hartaanval veroorzaakte. Het risico was al bekend bij de producen-ten van het middel, maar die hielden hun onderzoeksge-gevens gewoon onder de pet, terwijl ze er wel bij artsen op aandrongen het middel voor te schrijven.

Veel zelfbedrog“Nu wordt de druk wat opgevoerd om die data openbaar te maken”, zegt Wolffers. “Maar er is nog altijd sprake van een zorgvuldig geregisseerde stroom van desinfor-matie, waardoor de farmaceutische industrie zelfs ons denken over ziekte en gezondheid bepaalt.”Big Pharma, noemt hij dat, een term waarvan ik dacht dat die vooral in zwang was bij liefhebbers van complot-theorieën. “Nee”, bezweert Wolffers, “Big Pharma is echt een term die alom gebruikt wordt, inclusief door Big Pharma zelf. Peter Gotzsche, iemand met 150 publicaties in de beste wetenschappelijke tijdschriften, noemt het zelfs organised crime. en psychiater en wetenschaps-journalist Ben Goldacre publiceerde onlangs nog een boek over Big Pharma: Bad Pharma.”“een farmaceutisch bedrijf kun je het niet eens kwalijk nemen dat het de grenzen opzoekt”, zegt Wolffers. “Soms gaat het te ver en moet het op de vingers worden getikt. Door de medische wetenschap, zou je zeggen, maar die is zó verstrengeld geraakt met de farmaceuti-sche industrie dat het moeilijk is het eigen huis schoon te houden.” De farmaceutische industrie is namelijk afhankelijk van de medische wetenschap, die middelen

dOOr Peter Breedveld FOtO PeteR VALCkX


ontwikkelt en test. Maar andersom is de medische wetenschap afhankelijk van de financiering door de farmaceutische industrie.Ook ligt de nadruk in de gezondheidszorg volgens Wolffers nog te veel op de behan-deling van ziekten, niet op het voorko-men ervan. “Neem diabetes. Pas sinds een jaar of tien heeft de medische wereld echt geaccepteerd dat je dat kunt voorko-men door meer te bewegen en gezond te eten, terwijl dat allang bleek uit allerlei onderzoeken. Bij klachten werd geadvi-seerd maar wat meer insuline te spuiten, terwijl dat eigenlijk heel erg gemeen is, want die diabe-tes had voorkomen kunnen worden met een dieet en door te sporten. Maar ja, aan sporten verdient niemand iets, behalve misschien Nike.”

Schaamte en taboesBig Pharma is niet het enige probleem van de medische wetenschap. Wolffers strijdt ook al decennialang tegen de eenkennigheid ervan. Artsen zijn te veel bezig met de technische aspecten van een ziekte, met hun eigen specialisatie, vindt Wolffers, terwijl aandacht voor de menselijke aspecten, de beleving van de patiënten, zoveel meer inzicht kan verschaffen.Nu is daar wel meer aandacht voor dan vroeger, maar artsen proberen nu inzicht te krijgen in het leven van hun patiënten door ze vragenlijsten te laten invullen. “De resultaten worden in de computer gestopt en daar-voor krijg je dan tot twee cijfers achter de komma de waarheid aangereikt”, zegt Wolffers.Maar vertellen patiënten hun artsen wel alles? “Weet je waarnaar op Google het meest gezocht wordt op gezondheidsgebied?” vraagt Wolffers retorisch. “‘Vaginale schimmel-infectie. Dat duidt waarschijnlijk erop dat mensen zich ervoor schamen om het met hun arts daarover te hebben. Voor obesi-tas geldt hetzelfde, want daaraan kleeft een stigma.”De aanpak moet dus anders, vindt Wolf-fers. “We moeten andere onderzoeks-methoden ontwikkelen, waardoor je informatie krijgt die je anders nooit zou krijgen.” Hij heeft er zelf ervaring mee toen hij als hoogleraar gezondheidszorg in ontwikkelingslanden onderzoek deed

onder sekswerkers in onder meer Indo-nesië, die vanwege taboes en schaamte moeilijk praatten over condoomgebruik. Door hen rollenspellen te laten spelen en een dagboekje te laten bijhouden, werden inzichten verkregen in de gezondheidsri-sico’s van sekswerkers.

Meer weten is langer leven“Ik geloof erg in het betrekken van mensen die geen wetenschapper zijn”, vertelt hij. “De medische wetenschap staat ten dienste van patiënten, en die moeten voldoende geïnformeerd zijn om

behoorlijke keuzes te kunnen maken. Mensen die goed geïnformeerd zijn, leven vijf jaar langer; health literacy heet dat. Daarom heb ik me in mijn carrière altijd hard gemaakt voor participatory action research: gewone mensen moeten medeonderzoeker zijn; de wetenschap is geen eigendom van een selecte groep academici die met elkaar oeverloze discussies houden over wat zij denken dat de waarheid is.”Wolffers zou het liefst zien dat de hele infrastructuur van de gezondheidszorg op de schop gaat. “zodat de werkelijke beleving van het ziek zijn een plek krijgt in het reguliere onderzoek.”Hij spreekt ook uit ervaring als patiënt. In 2002 werd bij hem prostaatkanker ontdekt. “Als gevolg van de behan-deling daalt mijn vitaliteit, ik heb meer kans op diabetes en op osteoporose en ik moet dus eigenlijk veel trainen. Maar daar práten we helemaal niet over in het zieken-huis! Nu begrijp ik wel: als je als arts zulke gesprekken met je patiënten begint, krijg je allemaal vragen waar-mee je niet zoveel hebt. Jij weet nu eenmaal alles van

hormonen. Maar daar gáát het toch niet om, dat jij veel weet? Het gaat erom hoe jij je kennis kunt gebruiken om mensen te helpen.”Wolffers is niet de enige die zegt dat de wetenschap niet goed functioneert, merkt hij op. “Vorig jaar verscheen er nog een rapport van de kNAW waarin staat dat patiënten meer bij onderzoek betrok-ken moeten worden. Het is allemaal nogal vrijblijvend en gaat lang niet zover als ik zou willen, want patiënten zouden ook zelf moeten mogen meebeslissen waarover onderzoek gaat. Dan draait het niet langer om wat de onderzoekers

‘Er is een zorgvuldig geregisseerde stroom van desinformatie’

‘Persberichten diskwalificeerden mij als romanschrijver of alternatief genezer’

Naamloos-8 2 20-02-14 11:52

Direct na zijn afstuderen moest Clenton vluchten. Zijn Rwandese diploma is hier niets waard. Met steun van het UAF kan hij weer studeren en een nieuw bestaan opbouwen.

www.uaf.nl

jaar

‘ Dankzij mijn studie heb ik weer een toekomst’

Clenton, gevlucht uit Rwanda:

Clenton en 3.100 andere vluchtelingstudenten hebben uw steun nodig. Rekening 76300

Ad Valvas-205x130mm-jan2013-1.indd 1 25-01-13 14:13

Wolffers over de enorme media-aandacht: ‘Ze denken dat ik doodga’


belangrijk vinden, maar om de proble-men waarmee patiënten daadwerkelijk kampen.”Dat vertelt hij al zijn hele leven als arts, aan iedereen die maar luisteren wil, en wat dat betreft bracht zijn Bergrede niet veel nieuws, zegt hij. toch was de media-belangstelling enorm. “Het zal wel te maken hebben met het feit dat het een afscheid is en dat ze denken dat ik dood-ga”, zegt hij heel terloops.

Voodoo met taalMaar hij gaat nog niet dood. “In ieder geval niet volgende week al”, zegt hij. “Ik denk ik dat ik nog wel vijf jaar heb.” Hij vertelt over de medicijnen die hij tegen zijn prostaatkanker nam, maar waar hij na een paar jaar resistent tegen werd. Andere medicijnen hadden vervelende bijwerkingen, waardoor hij een poos-je moest stoppen, maar toen werden de kankercellen weer actief. “Dus rest me niets anders dan dat medicijn te nemen, tenzij ik over twee jaar dood wil, en dat wil ik niet. Nu moet ik weer afwachten hoelang het duurt voordat de tumor weer resistent is, en daarna zijn er nog

wat behandelingen waardoor ik er steeds weer een halfjaartje aan kan vastplakken. Wat ik nu nog aan opties heb, daarmee kan ik drieëneenhalf, vier jaar vooruit, dus als ik er met mijn nuchtere verstand over nadenk, kan ik wel inschatten hoeveel tijd ik nog ongeveer heb.”Hij schrijft er al jaren over op zijn blog, in stukjes die hij weekboeken noemt. “In de eerste tachtig weekboeken heb ik het woord prostaatkanker nooit gebruikt”, vertelt hij. “Het is een lelijk woord en je krijgt er meteen een etiket mee. Als schrijver mijd ik veel woorden omdat die

een bepaalde lading hebben.” “Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat mensen die aan obesitas lijden, zichzelf in die obesitas opsluiten. Die wordt gezien als een ziekte in plaats van een bepaalde conditie. ze maken dan geen gezonde keuzes meer, want ze hebben immers een ziekte en daaraan kun je weinig doen.”“Voodoo met taal is het. Dat is met veel diagnoses zo en ik wil me niet laten opsluiten in zo’n diagnose. Ik ben niet die prostaatkanker, ik ben meer dan dat.”

‘Aan sport verdient niemand iets, behalve misschien Nike’

Mensen kennen tijdens hun ontwikkeling zoge-heten ‘kritische perioden’, dat is de periode waarin ze

bijvoorbeeld een taal leren. Na die periode lukt het nooit meer om een taal volledig te leren beheersen. Christiaan Levelt, hoogleraar moleculaire en cellulaire mechanismen van corticale ontwikkeling en plasticiteit, belichtte in zijn oratie de rol van ‘interneuronen’: hersencellen die de activiteit

van andere hersencellen onder-drukken en zo de leerprocessen sturen. Meer kennis daarvan maakt het mogelijk om die inter-neuronen te beïnvloeden en daarmee bijvoorbeeld het leerver-mogen te verbeteren bij mensen met ontwikkelingsstoornissen.

Het is daarom belangrijk om te begrijpen hoe

leerprocessen tijdens kritische

perioden en in het volwassen brein verschil-len en hoe kritische peri-

oden worden afgesloten, én hoe we ze weer kunnen openen. (PB)


De Postcode Loterij schonk Marceline van Furth, VUmc-hoogleraar infec-tieziekten bij kinderen, 1,5 miljoen euro voor haar hiv-onderzoek bij kinderen in Zuid-Afrika. Van Furth gaat met de Desmond & Leah Tutu Legacy Foundation een thuisbehandeling voor hen ontwikkelen.

Econoom Matthijs Triep won de Netspar Master Thesis Award voor zijn scriptie Losses in the Great Recession: Dutch households under fire. Hij kreeg 3000 euro van de Network for Studies on Pensions, Aging and Retire-ness.

Hoogleraar onderwijs en diversiteit Maurice Crul wordt gasthoogle-raar aan de City University in New York. Hij doet interna-tionaal vergelij-kend onderzoek naar de opkomende elite onder de tweede generatie allochto-nen in Amerika en Europa.

Universitair hoofddocent Engelse taalkunde Alan Cienki is benoemd tot parttime hoogleraar aan de Moscow State Linguistic University. De detachering is voor vier maan-den per jaar. Zijn vergelijkend taal- en cultuuronderzoek betreft het Russisch en Engels.

VIPs

Oranje helden

De stadhouders werden tot 1750 omschreven als dappere strijders. Het beeld dat predikanten

van de stadhouders schetsten is uitgesproken masculien en militaristisch. zelfs de vrou-wen van deze stadhouders kregen, ongebruikelijk voor die tijd, mannelijke deugden toegeschreven. ze zouden wijs, dapper en standvastig zijn. Dat betoogt Matthijs Wieldraaijer in zijn proefschrift ‘Oranje op de kansel’ waarop hij 27 febru-ari promoveert. Halverwege de achttiende eeuw slaat de propaganda om. Dan worden de Oranjes in preken als goed opgeleide bureaucraten beschreven. (FB)

Zie proefschrift via tinyurl.com/oranjekansel.

Breincellen sturen

Stud

ioVU

/Rvd

VSt

udio

VU/Y

C

Dan

Hette

ix_n

ounp

roje

ct/rb

bmr

D. G

ardi

ng_f

lickr

.comBijvoeden mag weer

Ouders met kinde-ren mogen even diep zuchten. Waar het voorheen streng afgeraden werd om kinderen jonger dan zes

maanden bijvoeding te geven

(“Nee oma, ook geen klein stukje slagroomtaart!”), is dat nu juist wel de bedoeling. Om allergieën te voorkomen is het beter om kinderen vanaf vier maanden kleine hoeveelheden bijvoeding te geven. eerst met groente en fruit, later ook met andere producten

als ei, vis en pinda. Dat staat in de nieuwe richtlijn Voedselover-gevoeligheid, die door VUmc in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport samen met jeugdart-sen, kinderartsen en huisartsen ontwikkeld is. (FB)

Rein

ier G

errit

sen


ONDerZOeksNIeUws

Burundese stadsjonge-ren overleven door, bijna letterlijk, ongrijp-baar te blijven. Dat blijkt uit het promotie-onderzoek van antro-

poloog Lidewyde Berckmoes. “In Burundi laait het geweld eens in de zoveel jaar steeds weer op”, aldus Berckmoes, “waardoor je de periodes daartussen transitieperi-odes kunt noemen.” “een tactiek van de jongeren om met de onzekerheid en onveilig-heid daarvan om te gaan, is het maken van schijnbewegingen. Wanneer iemand opmerkt dat je een tutsi bent, zeg je dat je moeder een Hutu is of dat je vader een Congolees is. Of je ontkent dat je in een bepaalde wijk woont waar alleen maar Hutu’s wonen.”Hun hele leven kenmerkt zich door deze ambiguïteit: twee studies tegelijk doen en je daar-naast nog profileren als acteur. “Alle opties worden opengehou-den”, aldus Berckmoes. (PB)

Legale diefstal

“De organisato-ren van het Holland Dance Festival willen graag weten wat hun voorstel-lingen doen met het publiek. Tot nu toe gebruikten ze vragenlijsten, maar ze wilden graag objectievere informatie.

Wij hebben een systeem ontwik-keld waarmee je de nabijheid tussen mensen kunt meten. Hoe dicht staan ze bij elkaar? Hoe lang blijven ze in elkaars nabijheid? Dat zegt iets over het soort interactie. Daarnaast meten we hoe mensen bewegen. Lachen ze? Drinken ze een biertje? Daar hoort een bepaald bewegingspatroon bij.

Bij de dansvoorstelling Rotunda vorige week in Den Haag hadden we vijftig mensen uitgerust met een apparaatje zo groot als een iPhone, waarmee we metingen doen. Vóór en na de voorstelling was er een borrel. Daar hebben we gemeten hoe mensen zich gedra-gen: hebben ze veel interactie met elkaar? Hoe lang duren gesprek-ken? Praten ze met verschillende personen? Praten ze vóór en na de voorstelling met dezelfde mensen? De data zijn nog niet geanalyseerd, maar ik heb geobserveerd dat mensen vóór de voorstelling meer bij hun eigen groepje bleven staan en naderhand meer mixten. Wat het effect van de voorstelling is op het gedrag, is nog moeilijk te zeggen.” (WV)

Informaticus Claudio Martella onderzoekt hoe mensen zich gedragen vóór en na het zien van een dansvoorstelling.

The Closer You Get

Op de ruim 1 miljoen Nederlandse e-readers staan naar schatting 128 miljoen boeken. Voor slechts 10 procent van deze boeken is betaald, zo blijkt uit marktonderzoek van onderzoeksbureau GfK.En dat is niet eens illegaal, want ‘voor eigen gebruik mag je, ook uit illegale bron,

kopieën maken’, zei Rob van den Hoven van Genderen, directeur van het Centre for Law and Internet van de VU, onlangs in de Volkskrant. (WV)

Een bezoek aan de dokter voor een uitstrijkje is in de toekomst niet meer nodig. Nu al kunnen vrouwen zich thuis testen op het hpv-virus, dat baarmoederhalskanker kan veroorzaken. Wie daadwerkelijk een positie-ve uitslag had, moest alsnog een uitstrijkje door de huisarts laten maken.

Viola Verhoef van VUmc bekeek met onderzoekers van Radboud UMC of een nieuw soort moleculaire test even betrouwbaar is als de oude methode. Dat blijkt zo te zijn. Door het aanbieden van een thuistest laten meer vrou-wen zich onderzoeken, waardoor men meer kankerge-vallen op tijd kan ontdekken. (FB)

Uitstrijkje thuis

9 van de 10 e-books zijn zonder betaling gedownload.

ongrijp-bare burun-dezen

noun

proj

ect/r

bbm

r


De plagiaatkwestie

U schrijft, wij publicerenDat wetenschappers onder grote publicatiedruk staan, weten we nu wel. Maar leidt dat tot broddelwerk? En zitten tijdschriftredacties te slapen?

dOOr Bert westenBrink BeeLD ROB BÖMeR

De redactie van The International Journal of Business and Globalisation (uitgave Inder- science Publishers) heeft het artikel waarin karima kourtit en Nijkamp zich schuldig zouden hebben gemaakt aan zelf-plagiaat inmiddels in onderzoek. Manager Jim Corlett laat weten dat wetenschaps-

journalist Frank van kolfschooten (NRC) een claim heeft ingediend dat het tijdschrift in de fout is gegaan met de publicatie. Het onderzoek is nog gaande, aldus Corlett.

Waarom ophef?een soortgelijke reactie geeft redacteur Jurek konieczny van de Review of Economic Analysis, dat volgens de bevindingen van Van kolfschooten ook artikelen heeft geplaatst waarin Nijkamp zich zou hebben vergalop-peerd met zelfcitaties. “We zijn een onderzoek gestart”, aldus konieczny. De uitkomsten daarvan houdt hij even-wel voor zich. “We wachten de resultaten af van het offi-ciële onderzoek”, waarmee hij verwijst naar het oordeel van de commissie-zwemmer, die op verzoek van de Vrije Universiteit het werk van Nijkamp doorlicht.zitten ze te slapen op de redacties van wetenschap-


weteNscHap

U schrijft, wij publiceren

ZOEK DE 10 VErSCHILLEN


De plagiaatkwestie

pelijke tijdschriften? zij hadden het toch moeten opmer-ken als er iets mis was geweest met de door hen gepubli-ceerde artikelen? Conclusies trekken willen de redacteu-ren niet. Het is ook de vraag of de redacties de noodzaak ervan inzien. konieczny vraagt zich af waarom er ophef is in Nederland. “Wij krijgen er hier weinig van mee.”

Matige, oninteressante publicatiesVrijwel alle grote wetenschappelijke uitgeverijen werken volgens het protocol van de Committee on Publication ethics (Cope). Met de voorschriften hebben de redacties richtlijnen om de kwaliteit van hun bladen te bewaken en op te treden in geval van fraude en wangedrag. Voor-zitter Virginia Barbour en bestuurslid Chris Graf van Cope vertellen dat het aantal publicaties zeker groeit. “Maar we hebben geen concrete aanwij-zingen dat het aandeel artikelen van slechte kwaliteit toeneemt.” Dat is een heel andere observatie dan die van het Platform Hervorming Neder-landse Universiteiten en van Science in transition. Deze organisaties, waarin ongeruste wetenschappers zich hebben verenigd, zien dat de kwaliteit van gepu-bliceerde artikelen onder druk staat, wat zou resulteren in allerlei vormen van ‘slodderwetenschap’ en ‘veel matige, oninteressante, soms slechte, en een enkele keer zelfs frauduleuze publicaties’.

Pseudo-journalsDie verontrusting van beide kritische platformen lijkt niet te landen bij COPe en de bladen. ze voelen zich niet aangesproken. Barbour en Graf vragen zich af waar de redacteuren dan de schuld van moeten krijgen. zijn zij verantwoordelijk voor auteurs die meer en meer willen publiceren of voor fondsen en instellingen die de publi-catiedruk opvoeren? Corlett schetst de omvang van zijn uitgeverij: 378 interna-tionale uitgaven die jaarlijks duizenden artikelen publi-ceren over de hele wereld. Alle uitgaven werken met het systeem van ‘dubbelblinde reviews’, zegt hij. “We doen ons best om hoge kwaliteitsstandaarden te handhaven. toch hebben we te maken gehad met plagiaat en zelf-plagiaat. De meesten spelen het spel volgens de regels, sommigen niet. Maar dat zie je in elke branche.”

Volgens konieczny komen frauduleuze publicaties weinig voor in de economie. Hij ziet in de markt wel veel ‘pseudo-journals’ die hoge publicatievergoedingen vragen en kwalitatief matige artikelen publiceren. Maar dat soort uitgaven met een slechte reputatie wordt slecht gelezen, áls het al gelezen wordt, voegt hij eraan toe. “Hun invloed is dus beperkt.”

Inhoudsloze beoordelingVU-hoogleraar wetenschapsfilosofie Hans Radder is betrokken bij Science in transition, maar meer nog bij het Platform Hervorming Nederlandse Universiteiten (H.NU), waarvan hij zelf een van de initiatiefnemers is. Radder onderschrijft dat grote publicatiedruk leidt tot excessen als fraude en plagiaat, maar hij vindt de

suggestie dat met striktere criteria voor publicaties de problemen zijn opgelost te eenzijdig. Daarmee wordt, zegt hij, voorbijgegaan aan de oorzaken van de publicatiedruk en die liggen binnen de veranderende universitaire structuur. Die wordt volgens de beginselen van new public manage-ment hervormd tot een model van controle, aldus Radder. Hij noemt drie ontwikkelingen: hiërarchisering, econo-misering en bureaucratisering. Radder hekelt de topdown bedrijfscultuur

(‘steeds minder mensen krijgen steeds meer te zeggen’), die uitmondt in een ‘enorm systeem van inhoudsloze beoordeling’ en grote publicatiedruk, waarbij gekeken wordt naar aantallen publicaties en citaties. “Ik ben absoluut voor verantwoording, maar het idee is nu dat je met dat model van controle objectieve maatstaven krijgt voor de beoordeling van goed onderzoek. en daar schui-len nu heel grote problemen in.”Productiviteit als criterium moet worden geschrapt, stelt Radder. “Dat heb ik jaren geleden al geschreven. en dat zegt de kNAW, die bezig is met een nieuw proto-col voor onderzoeksbeoordeling, nu ook. Beoordeel primair op inhoud. kijk ten eerste naar de wetenschap-pelijke kwaliteit en ten tweede naar de maatschappelijke impact. De hoofdzaak moet een inhoudelijke beoorde-ling zijn, ondersteund met kwantitatieve gegevens waar dat zinvol is, want die moet je ook weer niet helemaal wegnemen.”

Universiteiten en NWO propageren nu dat wetenschappers zouden moeten publiceren in open-access-tijdschriften. “Dit idee wordt gebracht als wereldwijde democratisering van de wetenschap”, zegt hoogleraar wetenschapsfilosofie Hans Radder. “In een ideale wereld geldt dat, ja, maar niet in de wereld waarin wij leven. Ook de productie van digitale uitgave van hoge kwaliteit kost geld.”

Open access is daarom prima voor de wetenschappers die dat kunnen betalen, zegt Radder. “Zoals in de natuur- en levenswetenschappen. Dat ligt voor alfawetenschappers anders. Wij hebben daar geen potjes voor. Ik had het laatst al bij de hand. Ik kon een artikel in open access plaatsen, maar dan moest ik wel 3.000 euro betalen. Dus ben ik naar mijn decaan gegaan met de vraag: kan ik 3.000 euro krijgen voor open access? Nou nee, dat was niet de bedoeling. Als open access voor auteurs zo duur is, kunnen wij alleen nog zo nu en dan publiceren als we nog meer op een houtje gaan bijten, maar in ontwikkelingslanden en arme Oost-Europese landen kunnen ze het vergeten.”

‘Toch hebben we te maken gehad met plagiaat en zelfplagiaat’

Uitgever Jim Corlett

Wie betaalt open access?


Twintig auteursDaarmee zit hij toch op de lijn van Science in transi-tion. “Ja, maar ik wil dat toch nuanceren. er zijn grote verschillen tussen de disciplines en dat komt in hun standpunten nauwelijks tot uitdrukking.” Radder noemt zijn vak, filosofie, als voorbeeld. Filosofen schrijven vaak in hun eentje. en dat resulteert geregeld in een boek, niet in een artikel van drie of vijf pagina’s in een weten-schappelijk tijdschrift.Radder: “In de natuur- en levensweten-schappen ligt dat heel anders. Daar heb je het over vijf, tien of twintig auteurs. Daar zitten dan ook namen tussen van mensen die er zo goed als niets aan gedaan hebben. Al die verschillen spelen geen rol in de berekening van de H-index. Die is een resultaat van een collectieve prestatie van auteurs, terwijl de credits worden geclaimd door individuen. De vorige rector van de VU meldde altijd trots dat zijn H-index 60 was. Ja, maar dankzij wie, hè?”

Geen tijd voor reviewsterug naar de wetenschappelijk uitgaven en de rol van de redacties die, volgens kritische wetenschappers als Radder, in toenemende mate middelmatige, slechte

en zelfs frauduleuze artikelen laten passeren. Dus, doen ze hun werk niet goed? Radder: “Ja, maar dan hebben we het toch over productiviteit. Wíj worden enorm aangezet om zoveel mogelijk te publiceren. en al die artikelen moeten beoordeeld worden. Je krijgt dan ook steeds meer verzoeken om reviews. Ik had er deze maand drie, maar ik heb ze afgewezen. Geen tijd, ik heb het enorm druk.”en zo staat het stelsel van peer review, essentieel

om de kwaliteit te waarborgen in de wetenschappelijke uitgaven, ook onder druk, betoogt Radder.Maar klopt zijn beeld met de ervarin-gen van de redacties? “Het is altijd een uitdaging om recensenten te vinden”, zegt Corlett. “Maar we hebben daar verschillende strategiën voor.” konieczny: “We hebben daar geen problemen mee. We hebben veel revie-wers in huis. Het is wel een probleem om de rapportages op tijd binnen te krijgen.” Bij Cope staan ze open voor

suggesties tot verbeteringen. “We denken dat onze gedragscodes momenteel voldoen, maar we vertrou-wen er ook op dat we feedback krijgen uit de vakge-bieden waarin we actief zijn. Als er sprake is van hiaten, zullen we onze richtlijnen aanpassen.”

‘Je krijgt steeds meer verzoeken om reviews. Ik heb er deze maand drie afgewezen’

Wetenschapsfilosoof Hans radder

Organiseren voor elke student in Amsterdam:

3 MaartOudezijds Kolk 55

vanaf 20:00

Met vertegenwoordigers van:


In 2005 begon ik aan de twee-jarige master aardwetenschap-pen aan de VU. eerder had ik de bachelor civiele techniek afgerond aan de HvA. Mede dankzij de zeer hoge kwaliteit van de masteropleiding kon ik het verschil in stof tussen civiele techniek en aardwetenschappen overbruggen zonder studievertra-ging op te lopen. Vorig jaar ben ik gepromoveerd

in aardwetenschappen aan de Universiteit Lund in zweden. Van mijn collega’s in Lund krijg ik te horen dat ze aardwetenschappers van de Vrije Universiteit erg waar-deren. Maar voor hoelang nog?De VU wordt tegenwoordig gerund door mensen met een Gordon Gekko-achtige houding ten opzichte van het onderwijs: zoveel mogelijk gediplomeerden eruitpersen voor zo min mogelijk

geld. Laboratoria zijn ongeschikt voor massaonderwijs, want ze zijn duur en je kunt moeilijk honder-den studenten daarin kwijt. Dus dan gaat men maar op de exacte wetenschappen bezuinigen. Asset stripping heet dat: winst op korte termijn ten koste van integriteit en kwaliteit op de lange termijn.Ik kan nu naar Nederland terug-keren door bij een zweedse instantie financiering aan te

vragen. Maar ik krijg de indruk dat de VU helemaal niet zit te wachten op zo’n zweedse derde geldstroom. Ik ben namelijk bang dat ik de volgende boodschap van het VU-bestuur te horen krijg: “Ga maar naar De Uithof in Utrecht, hier doen we niet meer aan aardwetenschappen.”

Bryan Lougheed, onderzoeker Universiteit Lund, Zweden

Uitholling aardwetenschappen

Reacties (max. 300 woorden) op Advalvas-artikelen zijn welkom op [email protected]. De redactie behoudt zich het recht voor uw bijdrage eventueel in te korten.

ADVERtENtIE


maIl

Ongehoord. zo zijn de verande-ringen te duiden die gaande zijn op de Letterenfaculteit. terwijl titanic (actiegroep aardweten-schappen) de bestuurskamers bezet omdat hun opleiding zou verminderen in kwaliteit wanneer de bezuinigingen daadwerkelijk doorgaan, wordt de Letterenfaculteit geruisloos omgevormd tot een instituut van stoffigheid. Met het stempeltje topopleiding hopen ze bij Grieks en Latijn een paar enthousiaste gymnasiasten binnen te henge-len, maar ondertussen verliezen ze hun opleiding Nederlandse taal en cultuur, engelse taal en cultuur en worden deze omge-vormd tot een treurige opleiding met de meest debiele studienaam ooit: literatuur en samenleving. Willen we pretstudies verminde-ren, moeten we ze vooral zo gaan noemen. Mag ik de VU-medewerkers en -studenten er nog eens op wijzen waar de VU voor staat: het verhef-fen van de kleine Luyden. Nu hoeft dat natuurlijk niet meer te gebeuren met de protestants gezindte waarop kuyper zijn ogen had gericht, maar de nieuwe kleine Luyden – in de vorm van de eerstegeneratiestudent – verdient het nog steeds verheven te worden. Verheffing gebeurt met filosofie, jazeker, goed punt!

Sterk punt ook! Hoe kan de filoso-fie echter goed beoefend worden zonder een goede talenfaculteit? zou Levinas ooit in Nederland bekend zijn geworden zonder de vertalingen van Ad Peperzak en theo de Boer?Verheffen bestaat niet enkel uit het geven van een kader waarin zich de filosofie afspeelt, verhef-fen bestaat ook uit het presen-teren van cultuur. De hardcore Alpha, dat is waar de Letteren-faculteit voor staat. De Alpha die ons Dostojevski presenteert in het Nederlands. De Alpha die onze subtitles verzorgt bij de film La vie d’Adèle. Die Alpha, dat is de Letterenfaculteit en dan moet je niet aankomen met dat bescha-mende ‘literatuur en samenle-ving’.De faculteit Wijsbegeerte gaat naar alle waarschijnlijkheid fuse-ren met de faculteit Letteren. Ik zou mijn naam als filosoof echter niet aan een faculteit willen verbinden die haar naam geen eer aan doet. Als de naam van Apple verschijnt op een Japanse namaaktablet volgt daarop een rechtszaak, maar over deze gang van zaken hoor ik nog geen Chinees woord. Ongehoord. Letterlijk.

Nathanael Korfker, eerstejaars wijsbegeerte

Jurist en socioloog Alex Corra pleit in het opiniestuk van de vorige Advalvas voor het afschaf-fen van de tegenprestatie voor een uitkering. en als de gemeente dan toch een tegenprestatie vraagt, dan moet het wel de ontwikkeling van de betreffende persoon dienen. zelf heb ik al jaren een bijbaan in een verpleeg-tehuis. Door de bezuinigingen in de zorg komen wij naast de basis-zorg van de bewoners amper toe aan het inschenken van tweede kopje koffie voor onze ouderen, laat staan een lekkere wandeling

of een spelletje. Mensen die een bijstandsuitkering ontvangen, zouden vaak heel geschikt zijn om onze ouderen de persoonlijke aandacht te geven waar wij vaak niet aan toekomen. Van boetedoening zou in mijn ogen dan zeker geen sprake zijn, wel van waardering en maat-schappelijke betrokkenheid. kortom, werken voor je uitkering hoeft niet, maar is iets terugdoen voor de maatschappij nu echt te veel gevraagd?

Malou Könst, derdejaars rechten

VU-hoogleraar statistiek Ronald Meester bepleitte onlangs in dagblad Trouw meer ruimte voor het niet-materialistisch gedachtegoed in de natuurwe-tenschappen. Velen wijzen dit niet-materialistische denken al bij voorbaat af. Meester vindt die houding arrogant en daarin geef ik hem gelijk.

Lastiger wordt het als Meester een concreet geval bij de kop neemt. Hij was als copromotor betrokken bij de promotie van Joris van Rossum die in zijn proefschrift een speurtocht bepleit naar de mogelijkheden van dualistisch, finalistisch en vitalistisch denken over evolu-tieprocessen. Van Rossum stelt

Verschraling Letterenfaculteit

Tegenprestatie

Arrogante evolutie

dat evolutiebiologen niet erin geslaagd zijn een bevredigende verklaring voor het bestaan van seksuele voortplanting te vinden. en hij meent tevens dat zijn analyse van de theorieën van Darwin en van Dawkins en diens geestverwanten laat zien dat dat zo’n verklaring althans met die theorieën onmogelijk is. Het lijkt erop dat de gangbare evolutie-biologie tekortschiet en het tijd wordt om naar alternatieven te zoeken. Dit proefschrift leidde tot heftige kritiek van een aantal deskun-dige evolutiebiologen. Van Van Rossums betoog zou zo onge-veer niets deugen volgens hen. Meester gebruikt het optreden van deze evolutiebiologen in zijn Trouw-verhaal als voorbeeld bij uitstek van de arrogantie die hij bestrijden wil. en hij trekt behoorlijk fel van leer! Daar is één probleem mee. Die evolutiebiologen hadden gewoon gelijk wat betreft hun inhoudelij-ke kritiek op het verhaal van Van Rossum, en ze namen het Mees-ter daarom kwalijk dat hij deze promotie voor zijn rekening nam. Van angst voor het omvallen van “de wetenschap zelf” was geen sprake, hoogstens van angst voor erosie van universitaire kwaliteit. en de akelige benadering waar-

over Meester zich beklaagt en die hij die evolutiebiologen verwijt, is – weinig chic – bijeengesprok-keld uit stukken van andere scri-benten. Meester stond natuurlijk voor een lastig dilemma. Hij pleit voor iets waar hij in wetenschapsland weinig handen voor op elkaar krijgt. De kans was dus groot dat hij daar gewoon genegeerd zou worden. Hét probleem van onze informatiemaatschappij: je kunt alles zeggen, roepen zelfs, maar niemand hoort je nog. Daar sta je dan, op je zeepkistje, op een onafzienbaar veld van zeepkistjes met roepers als jij, in een kakofo-nie die niet informatiever is dan een doodse stilte. Meester moest dus iets doen om op te vallen, en hij koos voor de directe aanval: “Zullie zijn arrogant, en ik kan dat bewijzen ook; kijk maar!” Soms werkt zoiets.Alleen, in dit geval waren zullie helemaal niet arrogant. ze hadden gewoon gelijk, en daar-mee staat Meester, nog altijd op zijn zeepkistje, in zijn hemd.

Bart Voorzanger, gepromoveerd bioloog en vertaler Engels-Nederlands

Voorzangers integrale commentaar staat op voorzanger.nl/vanrossum.pdf


Ottho Heldring voorzitter ondernemingsraad OpINIe

Maar het bestuur benoemt de decanen toch? Selecte-ren ze daarbij dan niet op bestuurskracht? Dát is pas ontgoochelend. “Het cvb heeft daar wel iets laten liggen. kijk, bij de proefaudit lag het zwaarte-punt van de kritiek op de relatie tussen het bestuur en de deca-nen. Het cvb gaat te veel zijn eigen gang, deelt besluiten mee aan decanen, terwijl men binnen de faculteiten dat beleid niet als uitvoerbaar ziet. en dus gebeurt het niet. Het bestuur wil dat nu oplossen door meer hiërar-chie. Maar het had veel eerder de discussie moeten aangaan over de bestuurscultuur. Het had regelmatig met de decanen moeten praten: zorgen jullie wel

voor goed teamwork, en voor beslissingen die binnen de faculteit gedragen worden?”

En een eenhoofdig faculteitsbestuur lost niets op? “Nee, want wat krijg je dan? Goede bestuurders zullen het beleid en de uitvoering met hun team bespreken, zoals ze nu ook doen. Maar minder goede bestuurders, die niet gevoelig zijn voor signalen uit het team, geven gewoon opdrachten door, of die nu uitvoerbaar zijn of niet. Dan zijn er onvoldoende checks and balances. We worden ongelooflijk afhankelijk van de persoonlijke kwaliteit van een decaan.”


‘Meer hiërarchie is geen oplossing’De faculteitsbesturen hebben geen nieuwe structuur nodig, maar een nieuwe cultuur, vinden de ondernemingsraad en de universitaire studentenraad.

móéten ze wel met elkaar overleggen. Men wil dus teamwork bereiken door meer hiërarchie in te voeren. Ik vind dat ontgoochelend.”

Wat is daar precies ontgoochelend aan? “Dat de bestuurscultuur binnen de faculteiten kennelijk nog zo onvolwassen, zo onvolgroeid is.”

Ottho Heldring

DOOR MARIEKE SCHILP

Het college van bestuur vindt het lastig afspraken te maken met faculteiten, en wil daarom de decanen meer macht geven. “We hebben deze discussie een

paar jaar geleden ook al gevoerd, met de ondernemingsraad, de studentenraad en het cvb, en kwamen toen uit op het beste van twee werelden: de decaan is lid van het faculteitsbestuur, maar mét eind-verantwoordelijkheid. De decaan maakt afspraken met het cvb of anderen en gaat daarmee terug naar het faculteitsbestuur. Als ze daar zeggen dat het niet verstandig of niet uitvoerbaar is, kan hij (of zij) óf inzien dat hij zich vergist heeft, óf een beroep doen op de conflictregeling. In dat geval moet het college bemiddelen en een besluit nemen. Dus als ze het goed doen, hebben het college van bestuur en de decanen samen al genoeg slagkracht.”

Kennelijk niet, want de discussie begint opnieuw. “klopt. Het college vindt de faculteitsbesturen los zand. De decaan, de portefeuillehouders, de directeur: ze dragen ieder hun eigen standpunten uit. De rector zegt nu: als we de decanen echt de baas maken, dan fO

tO S

tudi

oVU/

Yvon

ne C

ompi

er

Macht concentrerenHet college van bestuur wil de decanen de volledige leiding over hun faculteit geven. Nu zitten er in het faculteitsbestuur ook portefeuillehouders onderwijs en onderzoek en een directeur bedrijfsvoering.


cOlUmN

Het echte leven is begon-nen. Dat is een frase die ik verdacht vaak gehoord heb de afgelopen tijd. Net als dat ik nu opeens een echte Baan heb, terwijl ik ook tijdens mijn studie al

in een boekwinkel werkte. Alsof ik toen winkeltje speelde. tevens heb ik een Serieuze Relatie met kans Op kinderen – althans, als ik een horde kennissen en vage bekenden mag geloven. Het lijkt net of ze kort na mijn afstuderen en verhuis-bericht (ik woon sinds kort opeens in een grotemensenhuis) allemaal heel even handenwrijvend toekeken hoe ik einde-lijk keurig binnen de lijntjes aan het leven was. er moet een commentator geklon-ken hebben: ‘Van Rijswijk voorop: betrekt driekamerwoning met wederhelft. zoals we eerder al zagen bij De Vries en De Boer kunnen we nu ieder moment nage-slacht verwachten. De vraag is hoe ze zal werpen en of dit haar dichter bij de finish brengt. ze ontwijkt vakkundig een kroeg vol goedkope wodka eN JA HOOR, DAAR IS Het: het echte Leven! Mag ik dat zeggen? Dat mag ik zeggen.’Inderdaad; in mijn vriendenkring hebben

Het Echte Leven

de eerste baby’s hun eerste verjaardag al gevierd en af en toe trouwt er een stel (vrien-den, niet baby’s). Gesprekken kunnen opeens van bier en tieten overslaan naar kolf-methodes en pensioenrege-lingen. We worden dertig, uit het niets. Onze slapen beginnen te grijzen en als we lachen rimpelt het heel licht naast onze ogen. tijdens kroegavonden kan er iemand emotioneel uitroepen dat ze vóór ze kinderen krijgt/te oud is/een baan vindt nog als vieze backpacker naar een thaise fullmoonparty moet, of op junglesafari. tijdens diezelfde kroegavonden taaien er verdacht veel mensen voor tweeën af; ‘anders hebben we niks meer aan ons weekend’. Onze katers duren twee dagen. Superleuk, dat echte leven.Voor ik studeerde werkte ik fulltime en ik woonde samen (met iemand anders, weliswaar). toen begon niemand over dat echte Leven. en ook tijdens mijn studie vond niemand het nodig te wijzen op de echt-heid van mijn bestaan. kennelijk betekent je diploma dat alles nu eindelijk telt, ook al was het er al lang. Alsof ik de titel Master of Life and Everything Beyond heb

gehaald en nu dus nooit meer op mijn bek zal gaan, of erger, dat als ik nu een keer iets verkeerd doe, alles voorbij is. Omdat het echt is.Nu begrijp ik de weemoed die mensen tentoon kunnen spreiden als ze het hebben over Vroegâh. Als je je vroeger zo vrij van angst en verantwoordelijk-heid hebt gevoeld dat het net was of je niet echt leefde, maar droomde, kun je misschien niet anders dan terugver-langen naar die tijd. Ik weet niet wat ik erger vind: dat zoveel mensen voor altijd weemoedig blijven, of dat ik me nooit zo vrij heb gevoeld dat ik naar zo’n periode terugverlang.Waarmee ik maar wil zeggen: binnenkort fullmoonparty bij mij thuis. Hartstikke nep. Baby’s toegestaan, katers vergeven. Dat het maar fantastisch mag blijven.

Gesprekken kunnen opeens van bier en tieten overslaan naar kolfmethodes en pensioen-regelingen

roos van rijswijk literatuurwetenschapper


roos is terugRoos van Rijswijk schreef al eerder columns voor Advalvas. Ze is een half jaar geleden afgestudeerd als literatuurwetenschapper. Hoe vergaat het haar nu?


Reorganisatie

De ondernemingsraad maakte tijdens het overleg met het college van bestuur op 19 februari veel kantte-keningen bij het plan voor de reorganisatie. De OR kan het voorstel in grote lijnen

steunen, mits aan een aantal voorwaar-den is voldaan. “Het plan bevat goede elementen zoals de verbinding tussen centrale en decentrale communicatie”, zei raadslid Rieky van Walraven. Maar ze voegde eraan toe dat de raad ook “een tsunami van vragen en klachten” heeft gekregen van medewerkers van de dienst die zich zorgen maken over de reorgani-satie. Volgens haar is de communicatie met de medewerkers niet vlekkeloos verlopen en is een groter draagvlak voor de uitvoering van het plan hard nodig.Rob Neutelings, die namens het college van bestuur de reorganisatie begeleidt, wil de raad op dit punt tegemoetkomen. “er komt een apart team om de imple-mentatie van het plan zo vlekkeloos mogelijk te laten verlopen”, beloofde hij. Waaraan kwartiermaker Petra van Beukering nog toevoegde dat die oplos-sing al door de onderdeelcommissie was aangedragen.

De raad wil ook op minstens twee andere pijnpunten duidelijke toezeggingen van het bestuur. zo wil de raad een accepta-bele oplossing voor de studievoorlichters bij de bètafaculteiten. Die hebben nu zowel een wetenschappelijke als een voorlichtende taak. Door de reorgani-satie dreigen zij boventallig te worden. De raad wil dat de betrokken faculteiten deze mensen in dienst nemen en dat het bestuur hiervoor geld vrijmaakt. Neute-lings zegde toe nog eens goed naar de positie van de betrokken medewerkers te kijken.Het andere pijnpunt is de outsourcing van vormgeving en fotografie. Daardoor dreigt een aantal medewerkers bovental-lig te worden. De raad vraagt zich af of uitbesteden werkelijk goedkoper is, zeker als de VU ook nog jarenlang wachtgeld moet betalen aan de betrokken werkne-mers. In het definitieve advies eist de raad dat de afdeling in afgeslankte vorm behouden blijft. Maar op dit punt lijken de standpunten van raad en bestuur ver uiteen te liggen. (DdH)

Zie voor het laatste nieuws over het definitieve bestuursbesluit en de reacties daarop advalvas.vu.nl>nieuws.

reorganisatie communicatie gaat doorDe reorganisatie van de dienst Communicatie & Marketing lijkt op hoofdlijnen gewoon door te gaan.


“We zijn het zat”, zei tineke Reus namens hen bij een vergadering van de ondernemingsraad met het college van bestuur op 19 februari.In een open brief, die Reus bij de vergadering voorlas, zeggen

de secretaresses dat de VU veel te laat is begonnen met de beloofde bijscholing

Dat vraagt de ondernemings-raad zich af nu voor de zoveelste keer de hardste klappen bij de reorganisa-ties van de ondersteunende diensten juist bij die facul-teit vallen.

zo dreigen zeven facultaire secretaresses boventallig te worden, terwijl bij de mees-

campUs

Secretaresses zijn boos

Alweer hardste klappen bij fALW

De facultaire secretaresses zijn ontevreden over de lopende reorganisatie van hun domein.

Wat gaat er mis bij de faculteit Aard- en Levenswetenschappen (FALW)?

en professionalisering van secretaresses. Daardoor dreigen ze nu gedupeerd te worden. Alle lagere secretaressefuncties beneden functieniveau 2 worden name-lijk geschrapt. er komen wel nieuwe vacatures, maar dan moeten de mensen die daarop solliciteren voldoende gekwa-lificeerd zijn voor dat werk. Door de reorganisatie dreigen zeventien van de ongeveer honderd facultaire secretares-ses boventallig te worden, met name bij Aard- en Levenswetenschappen (zeven) en Psychologie en Pedagogiek (zes).Rob Neutelings, die namens het college van bestuur de reorganisatie begeleidt, trok het boetekleed aan. “We hebben inderdaad veel vertraging opgelopen bij

te andere faculteiten nauwelijks mensen weg hoeven door de reorganisatie van dit domein.Verder staat de positie van de studie-voorlichters ter discussie. Die zijn over-geheveld naar de dienst Communicatie & Marketing en dreigen boventallig te worden. De aparte functie van studie-voorlichter verdwijnt namelijk. Andere faculteiten hadden al op deze veran-dering geanticipeerd: daar wordt de voorlichting gedaan door de wetenschap-pelijke staf. Voor de volledigheid: de studievoorlichters zijn een gezamenlijk project met de faculteit exacte Weten-schappen.Ook bij de reorganisatie van het domein

het opzetten van de secretaresseacade-mie, maar die begint nu goed op gang te komen.” Neutelings verwacht dat nage-noeg alle boventallige secretaresses mede dankzij de bijscholing binnen de VU aan het werk kunnen blijven.De ondernemingsraad wil dat alle ontslagbedreigde secretaresses een baan-garantie krijgen. De raad wijst ook op het sociale belang van facultaire secretares-ses. “De secretaresse functioneert als aanspreekpunt voor nieuwe medewer-kers, gasten en studenten. Dit maakt dat men zich welkom voelt op een afdeling en draagt bij aan een prettige werksfeer en dat is in het belang van álle medewer-kers.’’ (DdH)

onderwijs- en onderzoeksondersteuning vielen eerder al de hardste klappen bij Aard- en Levenswetenschappen. Dat het rommelt bij de faculteit blijkt ook uit de grootscheepse reorganisatie die is aangekondigd om het structurele tekort van 2,8 miljoen euro per jaar weg te werken. Daardoor verdwijnen nog eens veertig arbeidsplaatsen.Het college van bestuur wilde niet reage-ren op de suggestie van de OR, in de vergadering van 19 februari, dat er veel loos lijkt te zijn bij de faculteit, maar stelde alle faculteiten nauwlettend te monitoren en te houden aan gemaakte afspraken. (DdH)

E: [email protected] | www.intranEt.vu.nl/or | www.vu.nl/or | www.ondErnEmingsraadvu.nl | 26 februari 2014

'OplOssingen Op papier'

De Or adviseert negatief over de reorgani-satie Communicatie & Marketing en is zeer kritisch over de reorganisatie facultaire secretariaten. belangrijke vragen blijven onbeantwoord.

wordt alles inderdaad beter? is het niet raadzamer om reorganisaties langer uit te smeren om gedwongen ontslagen, grotere werkdruk en inefficiency te voorkomen? Het zijn terugkerende vragen in or-adviezen over de reorganisaties Bedrijfsvoering. Bij de reorganisaties Communicatie & marketing en Facultaire secretariaten zijn ze misschien dringender dan ooit, bevestigen or-leden Henk olijhoek en tarcies Kneppers. ruim veertig banen staan op de tocht, al komen er ook vacatures bij. maar de or-bezwaren betreffen vooral de uitwerking van de plannen, die alle vu-medewerkers raken.

'dit gaat men vu-breed voelen', voorspelt Kneppers (voormalig voorzitter domeincommissie Facultaire secretariaten). 'de secretaresses zijn de spin in het web, helpende hand en vraagbaak. vreemd dat daarop juist gehakt wordt zonder goed te kijken naar de gevolgen en facultaire verschillen. de functie van secretaresse 3 verdwijnt maar het functieprofiel van secretaresse 1 en 2 is nog nauwelijks ingevuld. de secretaresses krijgen veel meer verantwoordelijkheid over hun werkzaamheden en scholing maar onduidelijk is wie hen aanstuurt. Hun digitale handboek, waaraan ze zelf invulling moeten geven, is nog niet gereed. dat vinden wij heel jammer. Evenmin is bekend wie dat handboek in de toekomst gaat coördineren en controleren', aldus Kneppers.

'de inrichting van de werkzaamheden wordt vooral op papier opgelost door taken te verschuiven', vindt Henk olijhoek (voorzitter domeincommissie C&m). 'Bij de faculteiten verdwijnen de communicatie adviseurs en blijven meer uitvoerende functies over. Er is een aanzienlijk risico dat dat niet gaat werken. Faculteiten gaan binnenshuis weer oplossingen zoeken, door bijvoorbeeld communicatie te laten doen door een beleidsmedewerker. inhoudelijke voorlichting wordt volgens de reorganisatieplannen juist een taak van de wetenschappers. die moeten daar maar tijd voor maken. vormgeving en Fotografie wordt uitbesteed. uit onderzoek dat wij door Berenschot hebben laten uitvoeren, blijkt echter dat outsourcing duurder is dan aanpassing van de formatie aan de verwachte situatie. daarom adviseren wij om deze afdeling in afgeslankte vorm te behouden.'dat C&m tot eind 2015 nog op uilenstede zit, doet de interne communicatie evenmin goed, denkt de or. 'Het gevoel dat je bij een universiteit werkt is in die kantooromgeving echt weg', zegt olijhoek, die zelf op uilenstede werkt. 'Je raakt losgezongen van de organisatie.'

de C&m-reorganisatie heeft nog andere gevolgen. 'tussen een bovenlaag van hoger ingeschaalde functies voor het strategische werk en een onderlaag van lager ingeschaalde functies voor uitvoerend werk zit een gat. dat maakt doorgroeien moeilijk. En medewerkers keren straks terug op lager ingeschaalde functies. weliswaar met behoud van salaris maar mensen hebben daar gewoon geen zin in. Ze vinden dat bijna een belediging en vertrekken nog liever.' Bij C&m is er dan ook veel woede en onvrede over de plannen. dat er nauwelijks draagvlak is gezocht onder betrokken medewerkers, is een belangrijk or-

kritiekpunt, zegt olijhoek. 'vu-medewerkers zijn doorgaans mondige mensen die best willen meewerken aan veranderingen, als daar goede argumenten voor worden aangedragen. dat geldt ook voor het ondersteunend personeel. daarom moet het management ook het gesprek met de werkvloer en de medezeggenschap aangaan.'

aFvoErputJE'Een platte bezuinigingsmaatregel' omschreef de or eerder de plannen. 'geld stuurt hier alles weer', meent tarcies Kneppers. 'Efficiency wordt uitgedrukt in euro's, niet in werkverdeling. vanuit de 9 ton aan bezuinigingen op secretaressen is gewoon een rekenmodel toegepast zonder te kijken naar facultaire verschillen en complexiteit van faculteiten. Een topdown-benadering waarbij alles naar beneden wordt doorgeschoven en secretaressen het afvoerputje dreigen te worden. Een hoogleraar krijgt er administratieve taken bij terwijl hij zich met onderwijs en onderzoek moet bezighouden. maar gaat hij zich als verzuimbegeleider verdiepen in de wet poortwachter? waarschijnlijk laat hij dat aan zijn secretaresse over. we hebben helaas ook geconstateerd dat faculteiten soms reorganisatieschade via het secretariaat willen compenseren. secretaressen worden dan, toch via het overhevelingsprincipe, bij meer dan een reorganisatie betrokken, wat niet mag. om dat te voorkomen, waren ze juist in een apart domein ondergebracht.'

Kortom, de or is zeer kritisch over beide reorganisaties en adviseert negatief over die bij C&m. de raad is wel positief over het idee van een centrale dienst met medewerkersclusters bij faculteiten en diensten. ook over de integratie van vu Connected en het alumnibeleid, dat nu hopelijk serieus wordt aangepakt. maar er blijven vragen over de uitwerking en de communicatie naar de medewerkers. 'Je hoort steeds dat dubbel werk wordt verricht of dat iedereen opnieuw het wiel moet uitvinden. maar als je naar praktische voorbeelden vraagt, blijft het stil', aldus olijhoek.

de or praat binnenkort verder met het college van bestuur. 'we hopen dat het college goed naar de door ons gesignaleerde knelpunten gaat kijken en draagvlak gaat zoeken', vervolgt olijhoek. 'niet alle betrokken medewerkers zitten daarop overigens te wachten."laat die

22494_OR_pagina_feb_2014.indd 1 20-02-14 15:50

reorganisatie alsjeblieft maar doorgaan want anders duurt alles nog langer", zeggen zij. dat is inderdaad vervelend maar als medezeggenschap hebben wij ook een verantwoordelijkheid naar de achterblijvende medewerkers en organisatie.'

sCan dEZEQr-CodE mEt

JE smart-pHonE

Commissie CommuniCatie oR anneMarie bibO, DiCk De gilDer, Janneke eppinga, Henk OliJHOek, riCk VerMunt, peter Versteeg tekst Vera rOs Beeld peter gerritsen VoRmgeVing estHer Van Munster

COlOfOn

www.faCebOOk.COM/OnDerneMingsraaD.Vu

@Or_Vu

de ondernemingsraad zal de komende maanden, in nauwe samenwerking met de onderdeel Commissie Falw, het advies over de reorganisatie voorbereiden. daarbij gaat zorgvuldigheid boven haast. wij zullen vooral kijken naar de financiële onderbouwing en de gevolgen voor het onderwijs.

dat het onaangenaam zou worden stond wel vast. immers, de Commissie van der wal kreeg eind 2013 de opdracht om meer dan 2 miljoen euro te bezuinigen bij de faculteit aard- en levenswetenschappen. maar dat het zo erg zou worden, is ingeslagen als een bom. in totaal worden 40 medewerkers met ontslag bedreigd. in de drie getroffen afdelingen verdwijnt 30% van de vaste staf. tot de helft van de onderzoekslijnen wordt acuut opgeheven. Kortom: Een akelig dossier met scherpe rafelranden.

om een oordeel te kunnen geven over de financiële noodzaak, heeft de or betere en meer gedetailleerde cijfers nodig dan nu beschikbaar zijn. de bezuinigingstaakstelling per afdeling is tot stand is gekomen via een ingewikkelde rekenexercitie. meer inzicht is nodig om tot een goed oordeel te komen. verder geeft het plan alleen cijfers per afdeling. Binnen de afdelingen worden sommige secties helemaal opgeheven, terwijl andere er vrijwel ongeschonden uitkomen. de or wil dus inzichtelijke cijfers per sectie, voor en na de reorganisatie. als immers financieel zwakke secties worden ontzien, ontstaan na 2017 opnieuw problemen. alles samenvattend: Een second opinion door een extern bureau is absoluut noodzakelijk.

Falw stelt met nadruk dat alle opleidingen blijven bestaan met een goede kwaliteit. studenten hebben al aangegeven daar niet gerust op te zijn. ook de or is ongerust: Hoe kan je een divers en kwalitatief hoogwaardig onderwijs garanderen als er zoveel expertise wordt wegbezuinigd? Bijvoorbeeld de master Hydrologie blijft bestaan, terwijl de sectie Hydrologie in 2014 wordt opgeheven. Hoezo, masteronderwijs dat de onderzoekszwaartepunten volgt?

onze vervolgstappen doen we in nauw overleg met de odC en de medewerkers. Een hete lente?

Hrmals bedrijven reorganiseren is het gebruikelijk dat medewerkers met ontslag worden bedreigd en dan opnieuw moeten solliciteren op een functie die beschikbaar komt. vaak is dat hun oude functie en het is dan ook voornamelijk een handigheidje om van ongewenste medewerkers af te komen. niemand die kan zeggen dat het oneerlijk is, want alles gebeurt volgens de regels.

de vu wil mee in de vaart der volkeren en volgt niet alleen het bedrijfsleven, maar doet daar zelfs nog een schepje bovenop: bij de reorganisatie van marketing en communicatie mogen met ontslag bedreigde medewerkers ook op een nieuwe functie solliciteren, maar wordt hen wel te kennen gegeven dat het waarschijnlijk een lagere functie wordt, minder interessant werk in een lagere salarisschaal. weinig medewerkers toonden hun belangstelling en het management was erg verbaasd dat zo’n riant aanbod niet dankbaar werd aanvaard.

medewerkers fotografie en vormgeving kregen te horen dat hun diensten helemaal niet meer op prijs worden gesteld. volgens een heus extern rapport – uitbesteden is erg populair bij de vu tegenwoordig, waarschijnlijk ook omdat bedrijven dat vaak doen – zou hun werk al jaren onder het gewenste niveau zijn. Het getuigt van weinig respect richting je medewerkers, maar als je dat werkelijk al jaren vindt, heb je het ook al jaren laten voortbestaan zonder er iets aan te doen. is dat dan wel het gewenste niveau van management?

in een recent interview uitte de college-voorzitter de wens dat vu-medewerkers weer trots worden op hun organisatie. dat is een hoopgevende uitspraak, want het is duidelijk dat bovenstaande praktijken in ieder geval niet tot die trots zullen leiden. Zou het werkelijk zo zijn dat er op de vu binnenkort een einde komt aan het ‘Human rubbish management’?

Kiezelsteen

met betrekking tot de reorganisatie van het domein secretaresses heeft de raad uiteindelijk positief geadviseerd onder een groot aantal randvoorwaarden. Een uitzondering is gemaakt voor Falw: de raad adviseert het college om de reor-ganisatie daar nu niet uit te voeren, maar uit te stellen totdat de faculteit haar zaken op orde heeft en de interne communicatie is hersteld. wat betreft de reorganisatie C&m: ook na de discussie in de overlegvergade-ring blijven er ernstige bezwaren tegen en serieuze zorgen over aspecten van het reor-ganisatieplan en personeelsplan. de raad is negatief over het voorliggende reorganisatieplan, zolang er niet verre-gaand tegemoet wordt gekomen aan de bovenstaande adviezen.

reOrganisatie falw Hakt er in

Or- en ODC-Verkiezingen 10-16 Maart

2 01 4

Or

en

OC verkiezingen

D

COluMn


E: [email protected] | www.intranEt.vu.nl/or | www.vu.nl/or | www.ondErnEmingsraadvu.nl | 26 februari 2014

'OplOssingen Op papier'

De Or adviseert negatief over de reorgani-satie Communicatie & Marketing en is zeer kritisch over de reorganisatie facultaire secretariaten. belangrijke vragen blijven onbeantwoord.

wordt alles inderdaad beter? is het niet raadzamer om reorganisaties langer uit te smeren om gedwongen ontslagen, grotere werkdruk en inefficiency te voorkomen? Het zijn terugkerende vragen in or-adviezen over de reorganisaties Bedrijfsvoering. Bij de reorganisaties Communicatie & marketing en Facultaire secretariaten zijn ze misschien dringender dan ooit, bevestigen or-leden Henk olijhoek en tarcies Kneppers. ruim veertig banen staan op de tocht, al komen er ook vacatures bij. maar de or-bezwaren betreffen vooral de uitwerking van de plannen, die alle vu-medewerkers raken.

'dit gaat men vu-breed voelen', voorspelt Kneppers (voormalig voorzitter domeincommissie Facultaire secretariaten). 'de secretaresses zijn de spin in het web, helpende hand en vraagbaak. vreemd dat daarop juist gehakt wordt zonder goed te kijken naar de gevolgen en facultaire verschillen. de functie van secretaresse 3 verdwijnt maar het functieprofiel van secretaresse 1 en 2 is nog nauwelijks ingevuld. de secretaresses krijgen veel meer verantwoordelijkheid over hun werkzaamheden en scholing maar onduidelijk is wie hen aanstuurt. Hun digitale handboek, waaraan ze zelf invulling moeten geven, is nog niet gereed. dat vinden wij heel jammer. Evenmin is bekend wie dat handboek in de toekomst gaat coördineren en controleren', aldus Kneppers.

'de inrichting van de werkzaamheden wordt vooral op papier opgelost door taken te verschuiven', vindt Henk olijhoek (voorzitter domeincommissie C&m). 'Bij de faculteiten verdwijnen de communicatie adviseurs en blijven meer uitvoerende functies over. Er is een aanzienlijk risico dat dat niet gaat werken. Faculteiten gaan binnenshuis weer oplossingen zoeken, door bijvoorbeeld communicatie te laten doen door een beleidsmedewerker. inhoudelijke voorlichting wordt volgens de reorganisatieplannen juist een taak van de wetenschappers. die moeten daar maar tijd voor maken. vormgeving en Fotografie wordt uitbesteed. uit onderzoek dat wij door Berenschot hebben laten uitvoeren, blijkt echter dat outsourcing duurder is dan aanpassing van de formatie aan de verwachte situatie. daarom adviseren wij om deze afdeling in afgeslankte vorm te behouden.'dat C&m tot eind 2015 nog op uilenstede zit, doet de interne communicatie evenmin goed, denkt de or. 'Het gevoel dat je bij een universiteit werkt is in die kantooromgeving echt weg', zegt olijhoek, die zelf op uilenstede werkt. 'Je raakt losgezongen van de organisatie.'

de C&m-reorganisatie heeft nog andere gevolgen. 'tussen een bovenlaag van hoger ingeschaalde functies voor het strategische werk en een onderlaag van lager ingeschaalde functies voor uitvoerend werk zit een gat. dat maakt doorgroeien moeilijk. En medewerkers keren straks terug op lager ingeschaalde functies. weliswaar met behoud van salaris maar mensen hebben daar gewoon geen zin in. Ze vinden dat bijna een belediging en vertrekken nog liever.' Bij C&m is er dan ook veel woede en onvrede over de plannen. dat er nauwelijks draagvlak is gezocht onder betrokken medewerkers, is een belangrijk or-

kritiekpunt, zegt olijhoek. 'vu-medewerkers zijn doorgaans mondige mensen die best willen meewerken aan veranderingen, als daar goede argumenten voor worden aangedragen. dat geldt ook voor het ondersteunend personeel. daarom moet het management ook het gesprek met de werkvloer en de medezeggenschap aangaan.'

aFvoErputJE'Een platte bezuinigingsmaatregel' omschreef de or eerder de plannen. 'geld stuurt hier alles weer', meent tarcies Kneppers. 'Efficiency wordt uitgedrukt in euro's, niet in werkverdeling. vanuit de 9 ton aan bezuinigingen op secretaressen is gewoon een rekenmodel toegepast zonder te kijken naar facultaire verschillen en complexiteit van faculteiten. Een topdown-benadering waarbij alles naar beneden wordt doorgeschoven en secretaressen het afvoerputje dreigen te worden. Een hoogleraar krijgt er administratieve taken bij terwijl hij zich met onderwijs en onderzoek moet bezighouden. maar gaat hij zich als verzuimbegeleider verdiepen in de wet poortwachter? waarschijnlijk laat hij dat aan zijn secretaresse over. we hebben helaas ook geconstateerd dat faculteiten soms reorganisatieschade via het secretariaat willen compenseren. secretaressen worden dan, toch via het overhevelingsprincipe, bij meer dan een reorganisatie betrokken, wat niet mag. om dat te voorkomen, waren ze juist in een apart domein ondergebracht.'

Kortom, de or is zeer kritisch over beide reorganisaties en adviseert negatief over die bij C&m. de raad is wel positief over het idee van een centrale dienst met medewerkersclusters bij faculteiten en diensten. ook over de integratie van vu Connected en het alumnibeleid, dat nu hopelijk serieus wordt aangepakt. maar er blijven vragen over de uitwerking en de communicatie naar de medewerkers. 'Je hoort steeds dat dubbel werk wordt verricht of dat iedereen opnieuw het wiel moet uitvinden. maar als je naar praktische voorbeelden vraagt, blijft het stil', aldus olijhoek.

de or praat binnenkort verder met het college van bestuur. 'we hopen dat het college goed naar de door ons gesignaleerde knelpunten gaat kijken en draagvlak gaat zoeken', vervolgt olijhoek. 'niet alle betrokken medewerkers zitten daarop overigens te wachten."laat die



cUltUUr

even samenvattend: Gone With the Wind is de verfilming van de roman van Margaret Mitchell over een liefdesgeschiedenis in het Amerika ten tijde van de Burgeroorlog. Hoofdpersonage Scarlett O’Hara streeft meedogenloos na wat ze wil hebben, grijpt mis en begint weer opnieuw.Hoezo nostalgie? Driekwart eeuw na de film met Vivien Leigh en Clark Gable staat Gejaagd door de wind in het theater, met Anna Drijver als de eigengereide Scarlett O’Hara en Nasrdin Dchar als buitenstaander Rhett Butler. In de regie van Madeleine Matzer wordt de klassieker een eigentijds verhaal over de liefde. Met meeslepende muziek, sensuele blikken en opzwiepende jurken. Dat dan weer wel.

Dick Roodenburg,publiciteitsmedewerker Griffioen

Everything on a Stick

CONCEPT zoals de naam van het restaurant al doet vermoeden, serveren ze hier het eten op een stokje. en de klanten doen aan shared dining: je deelt dus alle gerechtjes met je tafelgenoten. twee uur lang mag je onbeperkt gerechten van de kaart bestellen. elke ronde bestel je per persoon drie vis-, vlees- of vegetarische gerechten met daarbij één side dish (groente, aardappel of rijst). SFEER Gemoedelijk. De inrichting is modern met een Aziatisch tintje. Opvallend zijn de beelden van grote steden, geprojecteerd op de muur. ETEN We openen ons diner met visgerechten: de kabeljauw met dragon-yoghurtcrème en de krabstick met chilisaus en koriander. Alles is erg lekker, vooral de krabstick. Vervolgens gaan we over op de vleesgerechten en genieten van het malse lamsvlees met roze-marijn en de kip met yoghurt en mangosalsa. Ook alle side dishes smaken goed. Het enige waar wij niet zo over te spreken zijn, is de salade caprese met aardbeiendressing. Gelukkig maakt de mojito cheesecake als afsluiter alles goed.BEDIENING Vriendelijk en vlot.TIP Bestel als side dishes veel groente, dan kun je nog meer genieten van alle vis- en vleesgerechten. en ga op dinsdag of woensdag, dat scheelt je twee euro.PRIJS Op dinsdag en woensdag betaal je 25 euro per persoon, de rest van de week 27 euro (exclusief drankjes). Aan de prijs dus.AANRADER zeer zeker.WAARDERING

Eerlijk stokjes delen

Cultuurcentrum griffioen Uilenstede

Gejaagd door de windDrijver, Dchar en anderen

Vrijdag 7 maart Aanvang 20.30 uur

Studenten € 15,- VU-medewerkers € 17,50

griffioen.vu.nl

Anna Drijver en Nasrdin Dchar

EVERyTHING ON A STICKPrinsengracht 478 eoas.nl

Roos Schreurs, tweedejaars sociologie

Theater Restaurant

om de week gaat een student op kosten van

advalvas uit eten en beoordeelt het restaurant.

fOtO

Jea

n Ph

ilipse


stUDeNteN

Wat zegt de inrichting van je kamer over jezelf? En klopt die indruk ook? VU-studenten gluren in de kamer van ROSannE zWaan.

“Deze serieuze vrouw heeft een strikte agenda”, zegt student bedrijfskunde Jordi Dekker

(24). “Die pen ligt vlak bij haar agenda en haar laptop staat niet open op Facebook, wat ik zie lijkt op een serieus Word-document.” “Inderdaad, haar opleiding heeft duidelijk prioriteit”, vallen studiegenoten Serop yildiz (22) en Jurrian van der Laan (24) hem bij. “Hier woont een geordend en hard werkend meisje. ze moet sportief zijn, want haar rode halterset en die helm liggen daar nogal prominent. Misschien komt ze net terug van wintersport. Deze kamer laat zien dat ze creatief is, want ze heeft bloemen om haar prikbord hangen. en ze is ook heel praktisch, kijk maar naar die kast van Ikea, gewoon erg praktisch!”

“Dat hier een meisje woont lijkt me duidelijk”, zegt student natuurkunde

Jens Wagemaker (19). “een roze kleedje, overal bloemen, fotolijstjes en zelfs een roze waterfles. Verder is ze vrij sober; ze heeft weinig spullen. Alleen het prikbord hangt helemaal vol. zou ze van dieren houden? er hangt een foto van hondjes. Dat bevestigt maar weer dat ze een meisje is, alle meisjes houden van dieren, toch?”

“Deze meid houdt van reizen”, gokt student human resource management Eva Poeschl (24). “er hangen een hele hoop kaarten aan de muur, misschien komen die allemaal van verre reizen en van vrienden die ze daar ontmoet heeft. Of ze heeft gezellige vrienden en familie die in plaats van een digitaal berichtje of bellen liever ansichtkaarten sturen. en zou ze zo ongelooflijk veel thee drinken? Waarom heeft ze anders zo’n enórme theepot op haar bureau staan? Daar gaan wel líters in!”

rosanne zwaan 19

Studeert gezondheids-wetenschappen

Betaalt 325 euro voor een appartement in West, dat zij deelt met 2 andere studentes

Door student-reporter Nienke StumpelFoto’s Peter Valckx

Wil je ook in Sleutelgat? Mail naar [email protected].

“Die theepot is echt mijn pronkstuk!” lacht student gezondheidweten-schappen Rosanne Zwaan (19). “Er gaan inderdaad echt liters in, dan hoef ik niet steeds naar de waterkoker te lopen. En thee is gewoon chill. Ik hou van kleuren, vooral van roze. Nu kan het nog, want mijn vriend houdt helemaal niet van roze, dus als ik later ga samenwonen, dan kan het niet meer. En wat dieren betreft, daar hou ik helemaal niet van. Op slechts één kaart geven honden elkaar een kusje, het ging natuurlijk om het kusje, en niet om die honden. Ik ben inderdaad sportief en kom net terug van wintersport. En ik probeer wat meer geordend te zijn. Ik maak tegenwoordig zelfs to-do lijstjes!”

Sleutelgat 13

Griffdoor Merlijn Draisma


Nr 13 26 februari 2014

Documents

Transcript of Nr 13 26 februari 2014